Журнал KAZENERGY 2013. №2 (57)

дың баспасөз қызметі таратқан мәліметкесай, (Қашағанды игеру жобасы мен бюджетіжәне осы құжаттың 4 өзгертуі) өндіру мерзімі2013 жылдың маусым айына жоспарланған.Солтүстік-Каспий жобасының операторы —«NCOC» компаниясының өкілі — Ханс Беккердіңайтуынша, Қашағаннан мұнай алу көктемде басталып,маусым айына қарай коммерциялықөндіруге көшіріледі. Тәулігіне 75 мың баррельмұнай шығады. ҚМГ-дың баспасөз қызметі бергенмәліметке лайық, биыл Қашағаннан 5 млнтонна мұнай экспортталса, келесі жылы 10 млнтоннаға жуықтап, 2015 жылы 13 млн тоннағадейін жетсе, республикалық көрсеткіш біршамажақсарары сөзсіз.Келешекте мұнай өндіру көрсеткішінарттыруға өзге де компаниялар ат салысады.ТШО, КРО қатар, Қаспий теңізінің қайраңындағы(Жемчужина бөлігіндегі «Жамбыл», «Н»,«Сәтпаев», «Жеңіс», «Абай», «Исатай» т.б.)компаниялардың жемісін бірер жылдардансоң көреміз. Министрдің айтуынша, биылкөмірсутегі шикізатын өндіруге рұқсат беру конкурстарықайта басталуы тиіс. Естеріңізде болар,2008 жылы кен игеру келісім-шарттарыныңмерзімінде әрі сапалы орындалуы мақсатыменкен игеруге рұқсат беретін лицензияларды таратушектелді. Кен игеруші компанияларментікелей келіссөздер жүргізу үрдісі қалыптасты.Заңмен келісім-шарт бекітілгеннен кейін екіжыл бойы кен игеру рұқсатын үшінші тарапқасатуға тыйым салынды. Активтердің талантаражғатүспеуі қатал бақыланды.Қазір билік мораторийдің күшін жоюарқылы аймақтарға қосымша инвестиция тартумүмкіндігін ұлғайтып, облыстық қазынағақаржы түсірудің қамына кірісті. Ескерер тағы біржәйт, Каспий теңізі қайраңындағы жобаларғабұл бастамалардың ықпалы жүрмейді.Сарапшылар келтірілген дәйектерді толыққолдайды. «Grata» заң фирмасының өкілдері —Ержан Есімханов пен Дария Сағынованыңойынша, шектеулердің алынуы еліміздіңинвестициялық көріктілігін аша түседі. Өндірусаласына тартылатын қаржы ұлғая түседі депесептейді.Саяси шешімдер институтының сарапшысыСергей Смирнов болса, жаңа кен орындарыніздеуге жақсы мүмкіндік бар. Соңғы екі-үшжылда мұнай өндеу саласы тұралап қалды.Өндіру деңгейі — 80 млн тоннадан аспай тұрдеген пікір қосты. Сонымен бірге, теңізденмұнай өндіру қолынан келетін мамандар ментехнологиялардың аздығы, геологиялық барлауісінің құлдырауы да кері әсерін тигізеді.Ең ұтымды жолы — пайдасы мол жобалардыдамытуға күш салу. Кен орындарын игеругеқытай компаниялары көптеп тартылатыныанық, — дейді.Шектеулердің (мораторий) алынуыкөмірсутегін өндіру деңгейіне лезде ықпал етедідеген пікір жаңсақ. Нәтижесі тек екі-үш жылдағана білінеді.Үкімет конкурстық шараларды ұйымдастыраркезде, қатысуға ниет білдірген компанияларды(кен игеруші) жіті тексеруі тиіс. ӨткенЗауыттың бірінші кезеңі — 2014-2019жылдары, екінші кезеңі — 2021-2023 жылдарғашақталып отыр. Қарашығанақ кенішіндеөндіріліп, өңделетін мұнай-газ үш технологиялыққондырғылардың көмегімен алыныпжатыр. Нарықтағы бағаның өзгеруіне лездеқалыптасып, экспорттау қарқынын баяулатпауғанегізгі үш тасымалдау бағыты оң әсерін тигізіпкеледіолқылықтарға жол бермеудің жалғыз жолыұзақ сараптама. Олай болса, уақыттың құнықымбаттайды деген сөз. Министрлік былтыр203 келісім-шартты қайта қарады. Тізімгекөмірсутегі шикізатын барлайтын — 61,көмірсутегі шикізатын өндіретін — 56, екіқызметті қатар алып жүрген (барлап, өндіру) —73, өнімді бөлісу туралы келісім аясында барлау,өндіру қызметін жүргізетін компаниялармен «Теңізшевройл»-дың — 13 шарты ілікті..Одан бөлек, ҚР мұнай және газ министрлігінеқарасты мұнай-газ кешеніндегі мемлекеттікинспекция комитетінің бастамасымен былтыркен игерушілер 30 рет (оның жетеуі жоспардантыс) тексерілді. Нәтижесінде көптеген заңбұзу фактілері әшкереленіп, ескерту-нұсқауларберіліп, 5 миллион теңгеге айыппұл салынды.Былтыр 238 лицензия мен лицензияқосымшасы қайта толтырылып, 53 өтінішберушінің арызы қанағаттандырылмады. 1130аккредитациялық куәлік берілді.Салалық министрлік өкілдері тиісті іс-шараларбиыл да жалғастырылады деп отыр.Власти уверены, что снятие моратория на недра позволитпривлечь в регионы дополнительные объемы инвестиций вместорождения, часть которых могла бы попадать в областныебюджеты. Единственное «но»: такая отмена небудет распространяться на шельф Каспийского моря, а новыеинвестиции должны быть обеспечены через трансферт технологийThe expired year characterized the Kazakhstani oil market as stable,though there was slight decrease in the crude oil and gas condensateproduction during the year. In this term, the gas sectorwas more successful to demomstrate the production increase. Thereasons for oil production decrease were several, those includingthe production peak reached on most of the oil fields and turnaroundsheld on the production facilities, as well as export capacitydeficit, which might be completed after 2015 only.Kazenergy 77