وقوع آتشفشان چگونه پيش بيني مي شود؟ - جام جم
وقوع آتشفشان چگونه پيش بيني مي شود؟ - جام جم
وقوع آتشفشان چگونه پيش بيني مي شود؟ - جام جم
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
سالمت جسم<br />
پشت پرده زندگي دانشمندان<br />
ابنهیثم؛ دانشمندی همرده نیوتن<br />
ندا جواد هراتي<br />
همه ما ایزاك نیوتن را به عنوان پدر علم امروزی اپتیك<br />
یا نورشناسی میشناسیم، ولی حقیقت چیز دیگری است.<br />
چراكه حداقل در مورد فیزیك نور، نیوتن روی شانههای<br />
دانشمندی ایستاده بود كه 700 سال قبل از او میزیست.<br />
این دانشمند كه حسن ابنهیثم نام دارد، در سال 344 هجری<br />
شمسی )965 میالدی( در كشور عراق امروزی به دنیا آمد<br />
و باید گفت بدون شك در جایگاه و مرتبهای همشأن نیوتن<br />
قرار دارد.<br />
ابوعلی حسن مهندس اهوازی، معروف به ابنهیثم، از<br />
دانشمندان سرشناس ایرانی اهل خوزستان بود كه در شهر<br />
وهیشت اردشیر )اهواز( اقامت داشت. وی درعلوم رياضی،<br />
حساب و هندسه، مثلثات، جبر، االبصار و...، استادی ماهر و<br />
صاحب ابتكار بود. ابنهیثم بزرگترین فیزیكدان مسلمان<br />
و نخستین دانشمند جهان است كه سرعت صوت را محاسبه<br />
كرد و در عین حال در زمینه ریاضیات، اخترشناسی و<br />
نورشناسی فعالیت داشت. از <strong>جم</strong>له تحقيقات جالب او،<br />
تحقيق درباره نور و انكسار، زاويه تابش و بازتابش آن است.<br />
ابنهيثم اولين كسي است كه دوربين جعبهاي يك سوراخه<br />
ساخت؛ )مدل اوليه دوربين عكاسي( و با آن به آزمايش<br />
نور پرداخت. در واقع سالها قبل از این كه عكاسی اختراع<br />
شود اساس كار دوربین عكاسی توسط ابنهیثم اختراع شد<br />
و وي آن را برای مطالعه خورشیدگرفتگی به كار برده بود.<br />
این وسیله، طی جنگهای صلیبی به اروپا راه یافت. اتاقك<br />
تاریك، عبارت بود از جعبه یا اتاقكی كه فقط روی یكی از<br />
سطوح آن، روزنهای ریز وجود داشت. عبور نور از این روزنه<br />
باعث میشد كه تصویری نسبتا واضح، اما به صورت وارونه<br />
در سطح مقابل آن تشكیل شود. این وسیله به شدت مورد<br />
توجه نقاشان قرار گرفت و تمامینقاشان بخصوص نقاشان<br />
ایتالیایی قرن 16 از آن برای طراحی دقیق منظرهها و مالحظه<br />
دورنمایی صحیح استفاده میكردند.<br />
در واقع ابنهیثم همان روشی را ان<strong>جام</strong> داد كه بعدها<br />
لئوناردو داوينچي نيز آن را به كار برد. يوهانس كپلر در اواخر<br />
قرن 16 <strong>مي</strong>الدي، موقعي3 كه قوانين فيزيكي گاليله را مورد<br />
بررسي قرار <strong>مي</strong>داد، متوجه شد كارهاي گاليله و قوانينش در<br />
سايه كشفيات حسن بن هيثم ان<strong>جام</strong> گرفته است. اما كشف<br />
مهمتر این دانشمند كه نابغه زمان خود نام گرفته بود در علم<br />
نجوم بود. ابنهیثم ثابت كرد همه كرات سماوي، از خودشان<br />
اشعه نوري دارند و فقط كره ماه است كه روشنايي خود را<br />
از خورشيد دريافت <strong>مي</strong>كند و به این ترتیب نظريه 2 دانشمند<br />
بزرگ اهل اسكندريه يعني اقليدوس و بطل<strong>مي</strong>وس را نقض<br />
كرد. چراكه این دو معتقد بودند شعاعها از چشم خارج شده،<br />
به اجسام برخورد <strong>مي</strong>كنند و اين سبب ديدن اشيا <strong>مي</strong>شود.<br />
ابن هيثم تشريح كرد كه اين ادعا غلط است و گفت: »شعاعي<br />
كه از چشم خارج <strong>مي</strong>شود سبب ديدن اجسام ن<strong>مي</strong>شود، بلكه<br />
جسم مورد ديد است كه شعاعش به چشم <strong>مي</strong>تابد.«<br />
ديابت را بموقع مهاركنيد<br />
*<br />
<br />
دكتر اسداهلل رجب<br />
با آن كه در اخبار مربوط به ديابتيها از موفقيت<br />
پيوند پانكراس، جزاير النگرهانس و سلولهاي بتاي<br />
آن سخن گفته <strong>مي</strong>شود و طي سالهاي اخير جراحي<br />
پيوند اعضا <strong>پيش</strong>رفتهاي فراواني داشته است،<br />
اما مساله اصلي پانكراس است. چراكه اين عضو<br />
حساس و منعطف، ممكن است عمل پيوند را پس<br />
بزند. عالوه براين شخصي كه پيوند براي او ان<strong>جام</strong><br />
شده است بايد داروهاي بخصوصي مصرف كند تا به<br />
اين ترتيباز پس زدن پيوند جلوگيري شود. ضمن آن<br />
كه مصرفاين گونه داروها عوارض جانبي فراواني<br />
دارند.اكنون تحقيق در مورد پيوند سلولها حتي خود<br />
جزيره النگرهانس در دستاقداماست،اما دورنماي<br />
موفقيت آن هنوزنامعلوماست و در حال حاضر تعداد<br />
اهداكنندگان عضو پيوندي نسبت به افراد ديابتي كم<br />
است. به ه<strong>مي</strong>ن دليل در حال حاضر بهترين راه براي<br />
ديابتيها كنترل قند خون و جلوگيري از<br />
آسيب به پانكراس و سلولهاي اين<br />
عضو حياتي است.<br />
اولين روزهاي درمان<br />
با انسولين<br />
يك فرد مبتال به ديابت<br />
نوع 1 كه براي اولين بار با<br />
انسولين درمان <strong>مي</strong>شود ممكن<br />
است در روزها يا هفتههايبعداز<br />
مصرف انسولين بتدريج دريابد <strong>مي</strong>زان<br />
قند خوناوبهتر كنترل <strong>مي</strong>شود، در حالي<br />
كه نياز كمتري هم به انسولين دارد! بعضي از افراد<br />
ديابتي حتي براي مدتي هيچ نيازي به تزريق انسولين<br />
ندارند !<br />
علتاين موضوع بظاهر پيچيدهايناست كه<br />
در افراد ديابتي نوع يك، هنگام شروع ديابت همه<br />
سلولهاي توليد كنندهانسولينازبيننرفتهاند وبا<br />
ترشح انسولين از سلولهاي باقيمانده براي مدتي،<br />
انسولين مورد نياز تا<strong>مي</strong>ن <strong>مي</strong>شود. اين دوران كه به<br />
دورانبهبود يا مرحلهبازگشت معروفاستبا كنترل<br />
بهتر ديابت به مدت طوالنيتري ادامه <strong>مي</strong>يابد. در اين<br />
دوران معموال تزريق انسولين قبل از وعده غذايي<br />
كافي است. چرا كه انسولين پايه را خود سلولهاي<br />
پانكراس توليد <strong>مي</strong>كنند. در دوران بهبود، افراد ديابتي<br />
از آمادگي بيشتري براي پذيرش روند درمان ديابت<br />
برخوردارند.بااين كه طياين دوران <strong>مي</strong>زانانسولين<br />
مورد نياز را ن<strong>مي</strong>توان بوضوح تعيين كرد، اما ديابتي از<br />
<strong>مي</strong>زان مناسب قند خون و كاهش موارد هيپوگليس<strong>مي</strong><br />
برخوردار است، چراكه بسياري از اشتباهات درماني<br />
به وسيله انسولين ترشح شده از سلولها جبران<br />
<strong>مي</strong>شود،اما روندازبين رفتن سلولهايباقيمانده<br />
ترشحكننده انسولين آرامآرام ادامه <strong>مي</strong>يابد و غالبا<br />
در پايان مرحله بازگشت يا دوران بهبود، <strong>مي</strong>زان قند<br />
باال آشكار <strong>مي</strong>شود. بنابراين<br />
در صورتي كه فقطبا تزريق<br />
انسولين كريستال قبل از<br />
وعدههاي غذايي <strong>مي</strong>زان قند<br />
خون ناشتا پيدرپي افزايش يابد<br />
فورا بايد به فكر تزريق شبانه مقدار<br />
ك<strong>مي</strong> انسولين NPHباشيد، چراكه بعد<br />
از آن صبحها هم به تزريق انسولين NPH نياز پيدا<br />
خواهيد كرد.<br />
در اين <strong>مي</strong>ان بهتر است اگر مرحله بهبود شما رو به<br />
پايان است حتما به پزشك خود كه ديابت نوع 1 را به<br />
خوبي <strong>مي</strong>شناسد مراجعه كنيد و در مورد شيوههاي<br />
درماني بعدي دستورات الزم را دريافت كنيد. در<br />
برخي موارد به عدهاي از ديابتيها توصيه <strong>مي</strong>شود<br />
حتما در اين زمان بار ديگر در دورههاي آموزشي<br />
ديابت شركت كنند.<br />
روند درمان را با دقت كنترل كنيد<br />
كنترل همزمان قند خون: براي كنترل دستگاه<br />
شخصي آزمايش قند خون خود بهتر است هنگام<br />
معاينه پزشك يا در آزمايشگاه، همزمانبااندازهگيري<br />
قند خون توسط پزشك يا كارشناسان آزمايشگاه،<br />
شما نيز با دستگاه شخصي خود <strong>مي</strong>زان قندخون خود<br />
را اندازهگيري كنيد. به اين ترتيب دقت دستگاه خود<br />
را امتحان كنيد.<br />
كنترلHBAIC : هر سه ماه يكبار آزمايش AIC<br />
را تكرار كنيد.<br />
كنترل فشارخون: در هر مراجعه به پزشك بايد<br />
حتما فشار خون اندازهگيري شود تا بموقع افزايش<br />
فشار خون تشخيص داده و درمان شود.<br />
كنترل وزن: شما بايد وزن خود را مرتب كنترل<br />
كنيد. اگر به طور واضحي دچار افزايش وزن شدهايد<br />
شايد انسولين بيشتري نسبت به آنچه احتياج داريد<br />
تزريق <strong>مي</strong>كنيد و به اين ترتيب غذاي بيشتري نيز <strong>مي</strong>ل<br />
<strong>مي</strong>كنيد.<br />
كنترل چربيها: كنترل نامناسب ديابت باعث<br />
افزايش تريگليسريد و كلسترول و كاهش HDL<br />
خون <strong>مي</strong>شود. به ه<strong>مي</strong>ن دليل در ديابتيهايي كه كنترل<br />
مناسبان<strong>جام</strong> ن<strong>مي</strong>شود،اندازهگيرياين موادبيفايده<br />
است.اگر شمابا وجود كنترل خوب ديابت، هنوز<br />
چربي بااليي داريد احتماال دچار اختالل سوخت<br />
و ساز چربي هستيد و بايد دقيقتر معاينه شويد.<br />
درافراد ديابتينوع 1نسبتبهنوع 2ايناختالل<br />
كمتر ديده <strong>مي</strong>شود.براساس تحقيقات جديد،<br />
عكس: newscientist<br />
بايد<br />
وزن خود را مرتب<br />
كنترل كنيد.<br />
اگر به طور آشكار دچار افزايش<br />
وزن شدهايد شايد انسولين<br />
بيشتري نسبت به آنچه<br />
احتياج داريد تزريق<br />
<strong>مي</strong>كنيد<br />
استاتينها )داروهاي جديد كاهشدهنده كلسترول(<br />
بخوبي توانسته بدون ارتباط با مقدار كلسترول <strong>مي</strong>زان<br />
سكتههاي قلبي و مغزي را كاهش دهد.<br />
ثبت نتايج: نتايج تمام آزمايشهاي خود را در<br />
دفترچه روزانهثبت كنيد )قند خون،قندادرار،چربي،<br />
فشار خون، اختالالت گردش خون و...(<br />
از مشكالت <strong>پيش</strong>گيري كنيد<br />
حتي اگر دچار هيچ مشكلي هم نيستيد براي<br />
<strong>پيش</strong>گيرياز بروز مشكالت بايد تحت معاينات<br />
مختلف قرار بگيريد.<br />
معاينه ته چشم: سالي يكبار بايد ته چشم شما<br />
توسط متخصص چشم معاينه شود )با استفاده از<br />
قطره گشادكننده مردمك(. فراموش نكنيد وقتي<br />
در چشم شما قطره چكانده <strong>مي</strong>شود ممكن است به<br />
مدت چند ساعت دچار اختالل ديد شويد بنابراين<br />
از رانندگي در اين هنگام خودداري كنيد. در ضمن<br />
در صورتي كه دچار رتينوپاتي )عوارض چش<strong>مي</strong><br />
ناشي از ديابت( شدهايد بايد دفعات مراجعه به چشم<br />
پزشك را افزايش دهيد.<br />
معاينه كليهها: <strong>مي</strong>كروآلبو<strong>مي</strong>نادرار و در صورت<br />
نياز، خون خود را نيز مورد آزمايش قرار دهيد.<br />
البته در صورت ابتال به نفروپاتي ديابت )عوارض<br />
كليوي ناشي از ديابت( عكسبرداري رنگي از كليهها<br />
ممكن است مضر باشد.<br />
معاينه اعصاب: با وسايلي ساده مثل دياپازون و...<br />
بايد حداقل سالي يكبار پزشكتان پاهاي شما را مورد<br />
معاينه قرار دهد.<br />
معاينه گردش خون:براي معاينه گردش خون<br />
بايد نبضهاي پاها حس شود.<br />
نتايج تمام معاينات ان<strong>جام</strong> شده بايد در يك پرونده<br />
پزشكي <strong>جم</strong>عآوري شود. نتيجه معاينات ساالنهتان را<br />
كهبراي <strong>پيش</strong>گيرياز عوارض ديابتان<strong>جام</strong> <strong>مي</strong>دهيد<br />
نيز در اين پرونده نگهداري كنيد.<br />
*متخصص اطفال و ديابت<br />
راه و رسم بستريشدن ديابتيها در بيمارستان<br />
اگر الزم است در يك بيمارستان بستري شويد، حتما به پزشكان و پرستاران بخش اطالع دهيد ديابتي<br />
هستيد و با نشان دادن دفترچه روزانه ديابت، شيوه درماني كنوني ديابت خود را برايشان شرح دهيد.<br />
داروها، وسايل تزريق و نيز وسايل اندازهگيري كنترل متابوليسم خود را حتما به پزشكتان نشان دهيد.<br />
هنگام بستري شدن در بيمارستان، مقداري مواد قندي در دسترس داشته باشيد تا در صورت لزوم بتوانيد<br />
هيپوگليس<strong>مي</strong> را به سرعت درمان كنيد. اين مورد را بويژه هنگام معاينات )مثال عكسبرداري( كه ممكن<br />
است مدتي منتظر بمانيد، رعايت كنيد.<br />
در مورد چگونگي تغييرات تزريق قبال با پزشك خود صحبت كنيد. اگر الزم است ناشتا باشيد )مثال<br />
براي جراحي( نبايد صبحانه <strong>مي</strong>ل كنيد و در عين حال اجازه تزريق انسولين صبح را نيز نداريد، بنابراين<br />
در اين مورد بايد با پزشك خود مشورت كنيد.<br />
اگر براي شما مشكالتي روي داد، حتما درخواست كنيد يك متخصص ديابت يا يك متخصص داخلي<br />
شما را مورد معاينه قرار دهند. در صورت عدم همكاري پرسنل سعي كنيد برايشان توضيح دهيد كنترل<br />
خوب ديابت، براي شما مهم است.<br />
14 پنجشنبه 8 دي1390 شماره 219
Change language