2068 Jyestha issue

2068 Jyestha issue 2068 Jyestha issue

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 1


@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 1


.. ç x|L+ S|of+ If+ u'? uf]/vgfyfo gdM ..<br />

.. ç k/d tTjfo lglvn]Zj/fo u'?Eof] gdM ..<br />

cfWoflTds zlQm cg';Gwfgd"ns dfl;s<br />

= jif{ !@ = c° !) = h]7 @)^* = k"0ff{° !$@<br />

cfkm\g} s'/f<br />

@<br />

>L lzj uf]/If xjg !$<br />

¿b|fIf<br />

!&<br />

3/ 3/af6 /f]6 !(<br />

efsf x\ofKkL ay{ 8]=== @!<br />

u'? / lzio<br />

@$<br />

k|rlnt z}j ;Dk|bfox? @^<br />

;kgfleqsf] /x:o #)<br />

gfy ;Dk|bfodf s'08n wf/0f #%<br />

cfkm\gf] xft cfkm}F x]/f}F $)<br />

ltns xfd|f] ;+:sf/<br />

$@<br />

cfo'j]{b $$<br />

sfo{ z'ef/De z'e d"x't{df $%<br />

l;=z=s]= ultljlw $^<br />

hfFbf hfFb} $*<br />

klqsf Joj:yfkg ;ldltåf/f ;Dkflbt Pj+<br />

l;4f>d zlQm s]Gb|åf/f k|sflzt<br />

d"No ?= #)÷–, jflif{s ?= #%)÷–<br />

klqsfsf] sfof{no<br />

a;'Gw/f, sf7df8f}“, kf]=a=g+= !)%!!<br />

kmf]gM )!–$#*(!%$<br />

URL: gnv.org.np, Email: info@gnv.org.np<br />

k|sfzssf] 7]ufgf<br />

l;4f>d zlQm s]Gb|<br />

a;'Gw/f, sf7df8f}“<br />

kf]=a=g+=!)%!!, kmf]gM @!))!%#<br />

ssk.org.np, info@ssk.org.np<br />

d'b|0f<br />

e]/fO6L lk|G6;{ k|f=ln=<br />

s'n]Zj/, sf7df8f}“ .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 1


efjfy{M k/dfTdfsf ljleGg zlQmx?nfO{ g}<br />

cg]sf}” b]jtfx?sf] gfdaf6 k'sfl/G5g\. t/ Tof] Ps g} xf].<br />

o;}n] u'0f sd{:jefjcg';f/ To; k/dfTdfsf] pkf;gf<br />

ug'{kb{5.<br />

;Gb]zM k/dlktf k/d]Zj/ ;j{q Jofks x'g'x'G5. ljzfn<br />

;+;f/, cgGtsf]l6 a|x\df08sf] s0fs0fdf O{Zj/sf]<br />

;Qf lj/fhdfg 5. ;j{Jofks k/d]Zj/sf] cgGt zlQm<br />

5g\ h;nfO{ ljleGg dtfjnDaLx? leGg leGg gfdn]<br />

k'sf5{g\. pxf” g} OGb|, ldq, j?0f, clUg, od x'g'x'G5.<br />

pxf”nfO{ rfx] /fd egf}” jf s[i0f, b'uf{ egf}” jf sfnL, lzjz+s/<br />

egf}” jf cNnfx cyjf u8. k/dfTdfsf a]Unfa]Un} gfdnfO{<br />

lnP/ emu8f ug'{ 7"nf] d"v{tf xf]. pxf” cg]sfg]s ?kdf<br />

;j{q ljBdfg x'g'x'G5, x/]s ;do xfd|f] ;fydf x'g'x'G5,<br />

;+;f/sf] s'gf s'gfdf pxf”sf] ;fj{ef}d;Qf 5. o; s'/fnfO{<br />

;b}j Wofgdf /fVg' cTofjZos 5. k|e'sf] gfd / u'0fsf]<br />

lrGtg ub}{ /xf}”.<br />

hfgsf/L<br />

l;4f>d zlQm s]Gb| k|rlnt g]kfn sfg"gcg';f/ ljlwjt\ ¿kdf btf{ ePsf]<br />

Ps cg';Gwfgd"ns cfWoflTds ;+:yf xf] / o;sf] s]Gb|Lo sfof{no xfn a;'Gw/f,<br />

sf7df8f}“df /x]sf] 5 . k/dk"Ho ;b\u'?b]jåo k/dx+; :jfdL >L lglvn]Zj/fgGb<br />

dxf/fh Pj+ g]kfnLx¿sf uj{sf k|ltd"lt{ dxfof]uL >L lzj uf]/Ifsf] cg'sDkf,<br />

s[kf Pj+ cfzLjf{bsf] kmn:j¿k o; s]Gb|sf] hGd ePsf] xf] . cfkm\gf] 5'§} klxrfg,<br />

:jtGq cl:tTj Pj+ cfkm\g} lsl;dsf] :jfledfg af]s]sf] of] ;+:yf b]z ljb]zdf<br />

/x]sf cGo s'g} ;+3, ;+:yf jf cf>dsf] zfvf, pkzfvf jf ;Dks{ sfof{no<br />

gePsf] Joxf]/f ;DalGwt ;a}sf nflu hfgsf/L u/fOPsf] 5 . of] s]Gb| dxfg\<br />

u'?x¿sf] :ki6 ;"Id dfu{lgb]{zgdf cfWoflTds o'u k'glg{df{0fsf] nIodf ultzLn<br />

5 . oxf“ ;+rfng eO/x]sf ;Dk"0f{ sfo{qmd tyf ultljlwx¿ o;} s]Gb|dfkm{t<br />

;f]´} lgb]{lzt 5g\ . oxfFaf6 pknAw x'g] ;Dk"0f{ ;fdu|Lx¿sf] k|f0f–k|lti7f ljz]<br />

if¿kdf oxL cf>daf6 ul/Psf] x'G5 . To;}n] Ps :jtGq / cfkm}df ;Ifd o;<br />

;+:yfnfO{ cGo s'g} ;+3, ;+:yf jf cf>d;Fu t'ngf ug{ vf]Hg', To:t} k|sf/sf<br />

s'/fx¿ oxfFaf6 nfu" u/fpg, k|fKt ug{ vf]Hg' o; ;+:yfsf] cjx]ngf u/] ;/x<br />

x'g]5 h] hlt sfo{qmdx¿ oxfF ;+rfng eO/x]sf 5g\ / cfufdL lbgx¿df klg<br />

;+rfng x'Fb} hfg]5g\, tL ;a} k/dk"Ho ;b\u'?b]jx¿s} OR5f Pj+ lgb]{zgcg';f/<br />

;DkGg x'g]5g\ . To;}n] cgfjZos ts{–ljts{, z°f–pkz°f u/L, e|d km}nfpFb}<br />

o; ;+:yfsf] 5ljdfly cgfjZos 6Lsf–l6Kk0fL ug'{ ;Totf / jf:tljstfdfly<br />

g} k|ZglrÅg nufpg' xf] . k|To]s JolQmsf nflu cfjZos kg]{ ;Dk"0f{ k|sf/sf<br />

dfu{lgb]{zg k|bfg u/L ef}lts ;d:ofx¿sf] ;dfwfg ub}{ cfWoflTds pRrtf<br />

k|bfg ug{, k"0f{tfdf n}hfg of] s]Gb| ;Ifd 5 . ljZjf; cljZjf;eGbf dfly,<br />

;fwf/0f JolQmsf] ;Lldt ;f]rfO, ljrf/ / sNkgfeGbf k/sf] o; clåtLo<br />

cf>ddf cfa4 eO{ cfkm\gf] hLjgnfO{ pTsif{df k'¥ofpg ;Sg' g} xfd|f] cxf]efUo<br />

x'g]5 . o:tf k|sf/sf cgfjZos e|daf6 ;ts{ x'Fb} k"0f{¿kdf :ki6 eP/ dfq<br />

cl3 a9\g x'g ;Dk"0f{ dxfg'efjx¿df l;4f>d zlQm s]Gb| xflb{s cg'/f]w ub{5 .<br />

;fy} s]Gb|sf] cfkm\g} k|sf/sf] gLlt, lgod / cg'zf;g ePsf]n] o;nfO{ kfngf<br />

ug{ g;Sg] JolQmx¿sf nflu o; s]Gb|df s'g} :yfg /xg] 5}g / o;;DaGwL s'g}<br />

lsl;dsf] ;'g'jfO klg gx'g] Joxf]/f cjut u/fOPsf] 5 . ;fy}, cfWoflTds zlQm<br />

cg';Gwfgd"ns o; dfl;s klqsfdf k|sflzt n]v, /rgf, lrqflbdf ;+:yfsf]<br />

;xdlt x'g cfjZos g/x]sf] Joxf]/f cjut u/fOG5 .<br />

cfkm\g} s'/f<br />

dfgjhLjgnfO{ k"0f{tfdf n}hfg ;Dk"0f{ of]uL,<br />

;fw';Gt, ;fws cflb cufl8 al9/x]sf] b]lvG5. hLjgdf<br />

k"0f{tf s]jn ;b\u'?sf] s[kfn] dfq ;Dej 5. hLjgdf<br />

;b\u'? k|flKt ug'{ cfkm}“df cxf]efUo xf], hLjgsf] 7"nf]<br />

;kmntf xf]. To;}n] ;b\u'? k|flKtdf hf]8 lbg'kb{5.<br />

;dfhdf ;Rrf ;b\u'?sf] k|flKt b'n{e dflgG5. x'g t<br />

;dfhdf ;fw';Gtsf] s'g} sdL gePtf klg ;b\u'? k|fKt<br />

ug{ w]/} ufx|f] 5. k"j{hGdsf /fd|f sd{n], k"0okmnn] o;<br />

hGddf ;b\u'? k|fKt ePsf] x'G5. k/a|x\d k/dfTdfn]<br />

o; hutdf ;b\u'?sf] cefj gxf];\ eg]/ ljleGg<br />

sfnv08df, ljleGg o'udf ljleGg ?kaf6 cjt/0f x'g],<br />

k|s6 x'g] ug'{ePsf] x'G5.<br />

o; hutdf u'?sf] cefj gxf];\ egL<br />

cgGtsf]l6 a|x\df08sf dflns dxfgfy u'? uf]/Ifgfy<br />

o; w/fdf j}zfvL k"l0f{dfdf uf]/vfl:yt uf]/v u'kmfdf<br />

k|s6 x'g'ePsf] xf]. pxf“sf] k|fs6\o;“u} ;f/f k[YjLjf;Ln]<br />

u'? uf]/IfgfynfO{ u'??kdf k|fKt ug]{ ;f}efUo k|fKt<br />

u/]. o;/L :jo+ eujfg\ lzjn] cfkm\gf] d"n:j?k >L<br />

lzjuf]/If :j?kdf k|s6 x'g' eO{ o; hutnfO{ u'?ljxLg<br />

x'gaf6 arfpg'eof]. u'? uf]/Ifgfy, hf] eujfg\ lzjsf<br />

!)* cjtf/x?df k|d'v cjtf/ dflgg'x'G5, ;Dk"0f{ of]uL,<br />

dxfof]uL, gfy, Clifd'lg, b]jtfx?sf klg k/dfb/0fLo<br />

x'g'x'G5 . pxf“sf] lbJotf, pRrtf cfkm}“df cj0f{gLo 5.<br />

o:tf k/dfb/0fLo k/dk"Ho ;b\u'?b]j >L<br />

lzjuf]/IfnfO{ u'??kdf kfpg' xfdL ;a}sf nflu k/d<br />

;f}efUo xf]. pxf“ k|s6 x'g'ePsf] lbJotd\ lbgnfO{ l;4f>d<br />

zlQm s]Gb|n] ‘>L lzjuf]/If k|s6 lbj;’sf] ?kdf dgfp“b}<br />

cfO/x]sf] 5. eJo zf]efofqf, afhfufhf / emf“sL;lxt<br />

uf]/v u'kmfdf k'Ug], ;fy} pxf“sf] r/0fsdndf ;jfnfv<br />

/f]6 r9fpg] sfo{qmdsf] z'?cft u/L k"hg, ehgsLt{gsf<br />

;fy o; lbj;nfO{ dgfpg] k|rng /x“b} cfPsf] 5. ljut<br />

;ft jif{;Dd ;kmntfk"j{s /f]6 ck{0f u/]sf] o; s]Gb|n]<br />

h]7 # b]lv !# ut];Dd cf7f}“ /f]6 dxf]T;j eJo Pj+<br />

lbJo?kdf dgfp“b}5. To;}n] oxf“sf] ;xeflutfsf nflu<br />

klg o; s]Gb| xflb{s cfx\jfg ub{5.<br />

o;kflnsf] c+snfO{ ‘u'? uf]/vgfy ljz]if’sf] ?kdf<br />

lgsfn]sf 5f}“. pxf“sf] pRrtf, lbJotf, dlxdf, ul/dfnfO{<br />

n]vgLleq ptfg{ ;lsg] ljifo xf]Og. t}klg pxf“sf] af/]df<br />

c+z?kdf s]xL hfgsf/L lbg] k|of; k|oTg u/]sf 5f}“.<br />

;fy} o;} c+sb]lv /flzkmnnufotsf :tDex? yk<br />

u/]sf 5f}“.<br />

cGtdf, o; c+sdf eP u/]sf uNtL, sdL–<br />

sdhf]/Lx?sf nflu Ifdfofrgf ub}{ cfjZos ;Nnfx,<br />

;'emfjsf] ck]Iff /fVb5f}“.<br />

c:t' .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 2


dxf]:Tj+ ?k+ r dk/ ljlr/fIf} u'?jb}M<br />

>Lo} bL3{sfo ljw'/d ljbf/} gj lglw .<br />

ct:jf k|Lrfo{ cy k|x/ ?k} ;b u'0f}<br />

u{'/f} b]{j+ >]o+ lglvn Xbo]Zr dxk/f} .<br />

x] k/d cf/fWo u'?b]j ¤ xh'/h:tf] o'uk'?if<br />

klxnf]k6s o; k[YjLdf cjtl/t x'g'ePsf] 5 h;sf]<br />

r/0fsf] w"nf] k|fKt ug{ pRrsf]l6sf of]uLhg klg<br />

Jou| /xG5g\ . xh'/ k[YjLdf k|ToIf b]j x'g'x'G5, hf]<br />

lrGToclrGTo, z'4a'4, cfTd:j¿k Pj+ k"0f{tfbfos<br />

x'g'x'G5 . xh'/ / u0fkltdf w]/} g} ;fDotf 5 . pxfF<br />

u0fklt cyf{t\ u0fx¿sf clwklt x'g'x'G5, xh'/<br />

;fwsflwklt Pj+ lzioflwklt x'g'x'G5 . xh'/ hLjgdf<br />

h'g k|sf/n] ultzLn /xg'ePsf] 5, h:tf] k|sf/n]<br />

xh'/n] sfo{ ug'{ePsf] 5, To;sf] s'g} t'ngf x'g}<br />

;Sb}g . a|x\df08sf] o:tf] s'g} :yfg 5}g hxfF xh'/sf]<br />

udg lgjf{w ultn] gxf];\ / xh'/sf] kx'Fr gePsf]<br />

xf];\ . xh'/ ;Dk"0f{ cflb ljBfsf l;4 cfrfo{ x'g'x'G5,<br />

o;}n] xh'/ ;d:t a|x\df08df lgjf{w ultaf6 ljr/0f<br />

ug{ ;Ifd x'g'x'G5 . n]vgk"j{ ;/:jtL, jfUb]jL<br />

tyf u0fkltnfO{ t d :d/0f ub{5' g}, b]j:j¿k,<br />

a|x\df08:j¿k xh'/ ‘lglvn]Zj/’nfO{ elQmefjn]<br />

k|0ffd ub}{ ;b}j cfÇgf] /f]d /f]daf6 ‘lglvn]Zj/’ /<br />

‘u'?’ zAbsf] pRrf/0f ub}{, k"0f{Tj, xh'/sf] elQm Pj+<br />

;fdLKotf k|fKt ug{ ceLlK;t 5' .<br />

-lglvn]Zj/fgGb :tjg_<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 3<br />

df]x+ dfhlot'+ gu]Gb|b'lxt', x{t'{+ Ifdf;°6+,<br />

wt'{+ of]uw'/f+ k/f+ k|ylot'+ ljBf+ j[if+ /lIft'd\ .<br />

st'{+ nf]sdzf]sd'Ggdlot'+, dT:o]Gb|sLlt{+ ejfg\,<br />

k|fKtf] ufduhf+ ljof]Ho g6/f8\, uf]/IfgfyfTdgf ..<br />

x] gfy ¤ x] g6/fh ¤¤<br />

gu]Gb|glGbgL kfj{tLnfO{ o; s'/fdf<br />

uj{ lyof] ls ‘k|dygfy dx]Zj/<br />

d]/f] cyf{t\ dfofsf] jzdf x'g'x'G5,<br />

dfofeGbf k/ x'g'x'Gg .’ z}nhfsf]<br />

o; df]xnfO{ x6fpgsf nflu,<br />

k[YjLsf ;d:t ;Í6x¿nfO{ gi6<br />

ug{sf nflu, b'j{x of]uw'/fnfO{<br />

wf/0f ug{sf nflu, cfTdLo cIf/<br />

a|x\d:j¿ksf] k|sflzsf k/f<br />

ljBfsf] k|rf/sf nflu, cEo'bo<br />

/ lg>]o; l;l4sf] d"n ;fwg<br />

j[if¿k wd{sf] /Iff ug{sf nflu,<br />

;Dk"0f{ nf]sx¿nfO{ zf]s/lxt<br />

agfpgsf nflu, wd{k'q tyf lzio<br />

dT:o]Gb|gfysf] sLlt{nfO{ lzio<br />

eO{ ;+;f/df km}nfpgsf nflu,<br />

lxdflb|sGofnfO{ ljo'Qm u/]/ x]<br />

lzj ¤ xh'/n] ‘uf]/Ifgfy’sf] ¿kdf<br />

dTo{nf]sdf kbfk{0f ug'{ePsf] xf] .<br />

-uf]/IfsNkb|'d_


ch/, cd/ JolQmTj<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 4<br />

gGb lju|x k/dfgGb:j¿k u'? dT:o]Gb|gfysf<br />

lzio lrbfgGbflot of]ulju|x lzjuf]/If dxfof]uL<br />

u'? uf]/vgfy eQmjzdg¿k of]ufd[t k|bfg<br />

ug{sf nflu rf/} o'udf ljBdfg /x]/ k|f0fLx¿nfO{<br />

df]Ifkb–s}jNo:j¿kdf cjl:yt ub}{ /xg'x'G5 .<br />

>L u'? uf]/vgfy gfyk+ysf k|jt{s x'g'x'G5 .<br />

pxfFn] cfÇgf] of]ubz{g / of]ul;4fGtx¿af6 k"jL{o<br />

;+:s[lt / ;flxTonfO{ rL/ ;d[4 ug'{eof] .<br />

zf:q;Ddt of]uk4ltsf] 1fgk|sfzaf6 hgr]tgf<br />

hufP/ hg;d'bfonfO{ ;To / lzjsf] dxf1fgn]<br />

;d[4 / ;dn+s[t ug'{eof] . of] g} pxfFsf]<br />

of]u/l;stf xf] .<br />

sNkb|'dtGqcGtu{t uf]/If:tf]q/fhdf of]u]Zj/ eujfg\<br />

>Ls[i0fn] dxfof]uL u'? uf]/vgfynfO{ k|0ffd ub}{ xflb{s >4felQm<br />

;dlk{t ub}{ pxfFsf] dlxdf ufpg'ePsf] 5 .<br />

lg/Ghgf] lg/fsf/f] lglj{sNkf] lg/fdofM .<br />

cuDof]cuf]r/f]cnIof] uf]/IfM l;4jlGbtM ..<br />

;d:t/;ef]Stf of], oM ;bf ef]ujlh{tM .<br />

;bf ;d/;f] oZr, >L uf]/If gdf]c:t' t] ..<br />

x7of]uljwftf r, dT:osLlt{ljjw{gM .<br />

of]uled+g;f uDoM >Luf]/If gdf]c:t' t] ..<br />

l;4fgfGr dxfl;4M CifL0ff+ r CifL:j/M .<br />

of]lugfGr}j of]uLGb|M >Luf]/If gdf]c:t' t] ..<br />

ljZjt]hf] ljZj?k+ ljZjjGwM ;bflzjM .<br />

ljZjgfdf ljZjgfyM >Luf]/If gdf]c:t' t] ..<br />

cgGtnf]sgfyZr gfygfylz/f]dl0fM .<br />

;j{gfy;df/fWoM >Luf]/If gdf]c:t' t] ..<br />

z"Gofgf+ r k/ z"Go+ k/]iff+ k/d]Zj/M .<br />

WofotfGr k/+ wfd >Luf]/If gdf]c:t' t] ..<br />

-sNkb|'dtGq—uf]/If:tf]q/fh_<br />

x] uf]/If -uf]/vgfy_ ¤ xh'/ lg/+hg, lg/fsf/, lglj{sNk,<br />

lg/fdo, cuDo, cuf]r/, cnIo x'g'x'G5, l;4 xh'/sf] jGbgf<br />

ub{5g\, xh'/nfO{ gd:sf/ 5 . xh'/ ;d:t /;x¿sf ef]Qmf<br />

x'g'x'G5 t/ klg ;bf ef]ux¿af6 lj/Qm x'g'x'G5 . xh'/ ;d/;<br />

x'g'x'G5, xh'/nfO{ gd:sf/ 5 . xh'/ x7of]usf k|jt{s lzj


x'g'x'G5, cfÇgf u'? dT:o]Gb|gfysf] sLlt{nfO{ a9fpg] x'g'x'G5,<br />

of]uLhg dgdf xh'/sf] Wofg ub{5g\, xh'/nfO{ gd:sf/<br />

5 . xh'/ l;4x¿df dxfl;4, Clifx¿df ClifZj/, of]uLx¿df<br />

of]uLGb| x'g'x'G5, xh'/nfO{ gd:sf/ 5 . xh'/ ljZjsf] k|sfzs<br />

x'g'x'G5, ljZj¿k x'g'x'G5, ljZjåf/f j+B ;bflzj x'g'x'G5, xh'/<br />

ljZjgfdwf/L x'g'x'G5, ljZjgfy x'g'x'G5, xh'/nfO{ gd:sf/ 5 .<br />

xh'/ c;ª\Vo nf]sx¿sf :jfdL x'g'x'G5, gfyx¿sf gfylz/f]dl0f<br />

x'g'x'G5, ;d:t gfyx¿af6 k"Ho -lzj_ x'g'x'G5, xh'/nfO{ gd:sf/<br />

5 . xh'/ z"Godf klg k/dz"Go x'g'x'G5, k/d]Zj/sf k/d]Zj/<br />

x'g'x'G5, WofgLx¿sf Wo]o x'g'x'G5, xh'/nfO{ gd:sf/ 5 .<br />

u'? uf]/vgfysf] cd/tf / ;do ;dodf k|fs6\osf] s'/f<br />

‘>LjNnelblUjho’ u|Gydf klg pNn]v 5 . uf]:jfdL ob'gfyn]<br />

dxfk|e' jNnefrfo{sf] ;DaGwdf ‘>LjNnelblUjho’ u|Gysf] /rgf<br />

ug' {ePsf] 5 . To;df dxfk|e'sf] klZrd ofqfsf] ;DaGwdf /}jts<br />

kj{tdf uf]/IfgfyhLsf] >Llju|xbz{gsf] s'/f pNn]v 5 h;af6 of]<br />

yfxf x'G5 ls dxfof]uL u'? uf]/vgfy h'g;'s} ;do hxfF;'s} klg<br />

l;4b]xdf k|s6 x'g'x'G5, pxfF cd/sfo / csfn x'g'x'G5 .<br />

‘ttf] /}jtf]kl/ utf:tq uf]/Iolzv/fBf uf]/VolziofM<br />

k|f]r'M olb o"o+ l;4f:tlx{ jbt uf]/Vo s'q tbf s[i0ff k|fx ;j{qf<br />

;f} . t]Eof] uf]/Vosf]6L:t] k|bZr{ rlntfM .’ -jNnelblUjho_<br />

hf]wk'/fwLZj/ dxf/fhf dfgl;+xn] ‘>LgfytLyf{jnL’df<br />

pNn]v ug'{ePsf] 5— åfk/o'udf >L?lSd0fL / >Ls[i0fnfO{<br />

pxfFx¿sf] ljjfxsf] cj;/df u'? uf]/vgfyn] k|ToIf bz{g lbP/<br />

cfzLjf{b k|bfg ug'{ePsf] lyof] .<br />

OtM kZrfQqb]z] k|ef;M If]q;Qdd\ .<br />

tq uf]/Ifdl7sf gfd wfdfl:t kfjgd\ ..<br />

?lSd0fLs[i0fof]:tqfe"Tk"/f kfl0fkL8gd\ .<br />

?lSd0fL?knfj0ofGdf]lxtfM ;snfM ;'/fM .<br />

ae"j'M zlSt/lxtf:t:ofM s+s0ffaGwg] .<br />

tbf b]jfM ;CifoM k|hUd'ld{lntfM k/] ..<br />

uf]/Ifgfy+ /fhGt+ u'Ktefj]g tq td .<br />

:t'jGtM k|fy{ofdf;' bz{g+ t:o z"lngM ..<br />

:t'Tofloti6f] of]uLGb|:t]DoM ;Gbz{gd\ bbf} .<br />

;flwt+ k|fYo{t}:t]g t:ofM s+s0faGwgd\ ..<br />

tt:t'i6'jt'gf{y+ ?lSd0fLb]jsL;'tf} .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 5<br />

eSTof k/dof ;f t' k|l;4f hutL tn] ..<br />

ttf]clt t'i6f] of]uLGb|f] j/bfgLGd'vf]cejt\ .<br />

pjfr ; j/+ j[t+ o'jf+ oGdg;LlK;td\ ..<br />

tt:tf} jj[t'gf{y ejfgq}j lti7t' .<br />

tyfl:Tjlt j/+ bTjf gfy:tq}j tl:yjfg\ ..<br />

->LgfytLyf{jnL #!—#*_<br />

klZrd b]z -/j}ts kj{teGbf_ df If]qx¿df >]i7 k|ef;<br />

If]q 5 . ToxfF uf]/Ifdl7sf gfdsf] k/dwfd 5 . ToxLF ?lSd0fL<br />

/ >Ls[i0fsf] kl/0fo -ljjfx_ ePsf] lyof] . >L ?lSd0fLhLsf]<br />

¿knfj0oaf6 b]jtfx¿ df]lxt eO{ pxfFsf] s+s0faGwg ug{


c;dy{ x'g k'u] . ta Clifhg tyf c¿n] uf]/IfgfyhLsf] :t'lt<br />

u/] . :t'ltaf6 ;Gt'i6 eP/ of]uLGb| uf]/IfgfyhLn] bz{g lbg'eof] .<br />

pxfFaf6 g} s+s0faGwg ;DkGg eof] . To;kZrft\ eujfg\ s[i0f /<br />

?lSd0fLn] k/delQmk"j{s pxfFsf] :t'lt ug'{eof] . :t'ltaf6 k|;Gg<br />

eP/ >L u'? uf]/vgfyn] >Ls[i0f / >L?lSd0fLnfO{ j/ dfu egL<br />

eGg'eof] . b'j}n] k|fy{gf ug'{eof] ls ‘x] gfy ¤ xh'/ oxLF lgjf;<br />

ug'{xf];\ .’ ta tyf:t' egL gfyhL ToxLF k|ltli7t x'g'eof] .<br />

dxfof]uL uf]/vgfy b]z, sfneGbf k/ of]uk'?if x'g'x'G5,<br />

pxfFsf] cl:tTj ;fj{b]lzs 5, ;fj{sflns 5 . ;To, q]tf, åfk/<br />

tyf sln rf/} o'udf pxfFsf] k|l;l4 cIf'00f /x]sf] 5 .<br />

;Gt saL/sf] a8f] dfld{s plQm 5—<br />

sfFdfl0f c+u la/st eof, /t eof xl/ gflx+ .<br />

;fifL uf]/vgfy Ho"F, cd/ eP sln dflx ..<br />

dxfof]uL u'? uf]/vgfysf] hLjg;Fu ;DalGwt k|foM<br />

;Dk"0f{ cfVofg tyf tT;DaGwL cg]sfg]s tYox¿sf] df}lns<br />

tfTko{ of] xf] ls pxfF lzj:j¿k x'g'x'G5, cof]lgh / cd/<br />

x'g'x'G5 . pxfF sfofl;4 of]u]Zj/ x'g'x'G5 . ;fIfft\ eujfg\ lzjn]<br />

dxfsfnof]uzf:qdf eGg'ePsf] 5— d}n] g} of]udfu{ k|rf/sf<br />

nflu uf]/If¿k wf/0f u/]sf] x'F .<br />

cxd]jfl:d uf]/Iff] db|"k+ tlGgaf]wt .<br />

of]udfu{k|rf/fo dof ?kldb+ w[td\ ..<br />

g]kfnL slj rqmkfl0fn] lzj uf]/Ifsf] Wofg ub}{ cToGt<br />

dfld{stfsf ;fy eGg'ePsf] 5—<br />

eh] >Luf]/If+ e'lj ;snl;4o]sejg+<br />

lj/+lr>LjlT;:d/x/dxf] lju|xw/d\ .<br />

w/fk'q+ nf]sf]4/0flwif0fWofl;t] tg'+<br />

dxf;fdYof{lAw+ ej nlwkf/L ejlwod\ ..<br />

lj/fhlT;4f}3k|0ftr/0ff+ r08e\huf]<br />

kl/li6fbf;Lg+el;tlgrof]b\efl;t?lrd\ .<br />

:km'/Hhof]T;gfr+rT:kml6slul/zf]efs/?lr+<br />

lj/fhGtd+ kf]gfotljk'neJofs[lt?rf ..<br />

dxf/0oe|fhb\j6flj6lkd"nfjlgtn<br />

k|bLKob/Tgf}3:kml/tdl0fdGrf;gutd\ .<br />

dxfZj]tR5qfw/tnudå}tx[bo+<br />

;dfwfof;Lg+ k/ddlxdlga|x\dl0f lje'd\ ..<br />

x] uf]/Ifgfy ¤ d xh'/sf] Wofg ub{5' hf] ;d:t l;l4x¿sf<br />

Psdfq k/df>o x'g'x'G5, hf] aÅdf, lji0f' / lzjsf] ¿kdf<br />

zf]let x'g'x'G5, hf] k[YjLleq sGb/fdf tkdf tTk/ x'gfsf<br />

sf/0f w/fk'q sxlng'x'G5, hf] nf]ssf] p4f/sf nflu cg]s<br />

¿kx¿df cleJoQm x'g'x'G5, hf] k/dzlQmaf6 o'Qm x'g'x'G5, hf]<br />

ej;fu/af6 ptfg] { x'g'x'G5, hf] d]3dfnfdo k|r08 e'hux¿dfly<br />

l;4f;gdf lj/fhdfg x'g'x'G5, of]uzlQmn] b]bLKodfg l;4x¿sf]<br />

;d"x h;sf] r/0fdf k|0ft 5g\, h;sf] rGb|snf]kd ufqdf<br />

cv08 lje"lt zf]let 5, dfgf}F z/bk"l0f{dfsf] /ftdf :kml6s<br />

kj{t s}nfz g} lje|flht ePsf] xf];\, h;sf] d'vd08n k|sf08<br />

eJo t]hf]d08naf6 ;dn+s[t 5, d xh'/sf] o:tf] :j¿ksf] Wofg<br />

ub{5' . hf] ljzfn jg:ynLsf] dWodf j6j[Ifsf] d"nsf] k|ltli7t<br />

j]bLdf lbJo /Tgx¿ hl8t :kml6sdl0fsf] eJo cf;gdf lj/fhdfg<br />

x'g'x'G5, h;dfly ljzfn 5q zf]let 5, hf] k/ddlxdfdoL<br />

cå}tfgGb:j¿k a|Åd ;dflwdf nLg x'g'x'G5, o:tf uf]/Ifgfy<br />

lje' -u'?_ sf] d Wofg ub{5' .<br />

‘uf]/vafgL’ df ;+u|lxt ‘dxfb]juf]/vu'li6’ /rgfdf eujfg\<br />

lzjn] >L uf]/IfgfynfO{ ‘k/dof]u;Dk|fKt of]uL’sf] ;Daf]wgaf6<br />

cnª\s[t ug'{ePsf] 5 . tŒj1fgsf] pkb]z lbFb} pko'Qm /rgfdf<br />

elgPsf] 5—<br />

cfTdf k/dfTdf ejlt . hf]u]:j/ hLj Ps+ ejlt . k/d<br />

;"Go efj l:ylt . kf/a|x\d ej] nLg+ . ;To+ ;To+ r jbfDox+ .<br />

tTjUofg >Lz+e"gfy csy slyt+ ;'gf] xf] uf]/if cjw"t+ k/dhf]u<br />

;+k|flkt+ hf]uL .<br />

dxfof]uL u'? uf]/vgfysf] JolQmTjbz{g ;fIfft\ gfyof]usf]<br />

:j¿kbz{g xf] . gfy;Dk|bfout k/Dk/f tyf<br />

cg'>'ltcg';f/ clegjlzj uf]/vgfyhLnfO{ rf/}<br />

o'udf ljBdfg elgPsf] 5 . o;k|sf/ pxfFsf] b]x<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 6


l;4 cyf{t\ cd/ x'g' o'lQm;+ut b]lvG5 . n]vs lj|U;n] cfÇgf]<br />

k':ts ‘uf]/vgfy P08 b sfgkm§f of]luh\’df klg o; s'/fsf]<br />

pNn]v u/]sf 5g\ ls u'? uf]/vgfy ;Too'udf k+hfadf k|s6<br />

x'g'ePsf] lyof] . q]tfo'udf uf]/vk'/, åfk/o'udf åfl/sf tyf<br />

slno'udf pxfFsf] k|fs6\o ;f}/fi6«df sfl7ofaf8sf] uf]/vd9L<br />

:yfgdf eof] . o;sf] tfTko{ xf] ls u'? uf]/vgfy cd/ x'g'x'G5<br />

tyf rf/}o'unfO{ cfÇgf] of]ul;l4af6 s[tfy{ ug' {ePsf] 5 . pko' {Qm<br />

:ynx¿ pxfFsf] tkM:ynL xf], ;dflw xf]Og . pQm k':tsdf<br />

plNnlvt Ps k|;+u o:tf] klg 5— ha eujfg\ lji0f' sdndf<br />

k|s6 x'g'eof], To;a]nf uf]/Ifgfy kftfndf tk:of ul//xg' ePsf]<br />

lyof] . rf/}lt/ kfgL g} kfgL ePsf]n] ;[li6sfo{ s;/L ug] { eGg] 7"nf]<br />

lrGtf >Llji0f'nfO{ eof] . ta ;[li6sfo{sf nflu >L uf]/Ifgfyn]<br />

cfÇgf] w'gLaf6 lje"lt lbg'eof], ;[li6sfo{ ;xh eof] .<br />

km}h'Nnf/lrt a+ufnL sfJo ‘uf]/v ljho’df u'? uf]/Ifgfysf]<br />

pTklQaf/] Pp6f syf o;k|sf/ /x]sf] 5 . o;df u'? uf]/vgfy<br />

cof]lgh:j¿kaf6 k|s6 x'g'ePsf] pNn]v 5 . o;df elgPsf]<br />

5— eujfg\ lzjsf] gfleaf6 dT:o]Gb|gfy, xf8af6 xfl8kf,<br />

sfgaf6 sfgkf -s[i0fkfb_ / h6f -nnf6_ af6 uf]/Ifgfysf]<br />

pTklQ eof] .<br />

gfle t] hlGdn dLg u'? dR5Gb/<br />

;fIfft] l;4f/j]z w/] sn]j/ .<br />

xf8≥Ot] xfl8≥kmf hlGdof lgslnn,<br />

;jf{+u l;4f/j]z tfOt] cfl5nf .<br />

s0f{ xOt] hlGdn sfgkmf h'ufO{<br />

clt v/t/ xOn l;wfO{ .<br />

h6f e]b lgsflnn hlt uf]/vgfy .<br />

-uf]/vljho_<br />

dxfof]uL uf]/vgfysf] pTklQ k|;+udf cGo w]/} hg>'ltx¿<br />

5g\ . …uf]/If ;x;|gfdÚ -g]kfnsf] b/af/ k':tsfnodf pknAw_<br />

df pNn]v ePcg';f/ u'? uf]/vgfy blIf0f lbzftkm{ a8Þj gfdsf]<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 7


5 < s] lrGtf 5 / pbf; b]lvG5f} L cyjf hfo; gfds :yfg pNn]v<br />

5 . st} uf]bfj/L gbLsf] lsgf/df rGb|flu/L gfds :yfg pNn]v<br />

5 . hg>'lt o;k|sf/ 5—<br />

eLIff6gsf] qmddf Psk6s of]uL dT:o]Gb|gfyn] Pp6f 3/df<br />

k'u]/ cnv lg/+hgsf] pRrf/0f ug'{eof] . s'g} afaf eLIff dfUg<br />

cfPsf] ;Í]t k|fKt u/L 3/leqaf6 Pp6L dlxnf eLIff;lxt aflx/<br />

lgl:sOg\ . dT:o]Gb|gfyn] dlxnfsf] cg'xf/df lrGtf b]Vg'eof] .<br />

eLIff lng] qmddf pxfFn] eGg'eof]— æ5f]/L, ltdLnfO{ s] ePsf]<br />

u'? uf]/vgfysf] kfb'sf -g]kfnsf] k'/fgf] lgzfgf 5fkdf_<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 8


cfZro{ / lj:dosf ;fy k|folZrt ub]{ ?g s/fpg nflug\ .<br />

afaf To; afnsnfO{ lnO{ ToxfFaf6 cfÇgf] af6f] nfUg'eof] .<br />

of]uL/fh dT:o]Gb|gfyn] To; afnssf] gfd uf]/vgfy /fVg'eof]<br />

/ u'?eQm tL afnsnfO{ cfÇgf] lk|o lzio agfO{ of]udGqsf]<br />

bLIff lbg'eof] .<br />

oBlk lzjuf]/If -uf]/vgfy_ g} >Lgfy x'g'x'G5, pxfFnfO{<br />

u'? agfpg] cfjZostf lyPg t/ nf]ssNof0fsf nflu tyf u'?–<br />

lzio k/Dk/fnfO{ hLjGttf lbg pxfFn] of]uLGb| dT:o]Gb|gfynfO{<br />

cfÇgf] kykbz{s agfP/ of]u1fg k|fKt ug'{eof] . uf]/vjf0fLdf<br />

pxfFn] pNn]v ug'{ePsf] 5—<br />

cjw" O{Zj/ xdf/] r]nf e0fLh}, d5L+b| af]lno] gftL .<br />

lgu'/L lk/yL k/n} hftL tfy} xd pN6L yfkgf yfkL ..<br />

-uf]/vjf0fL— ;abL !$$_<br />

u'? uf]/vgfyn] lul/gf/, Hjfnfb]jL tyf g]kfndf w]/}<br />

;do tk:of ug'{eof] . pxfFn] ;Too'udf ´]nd gbLsf] t6df<br />

uf]/vl6Nnfdf tk:of ug'{eof] . q]tfo'udf eujtL O/fjtLsf]<br />

t6df uf]/vk'/df tk:of ug'{eof] . åfk/o'udf h"gfu9sf] k|ef;<br />

k§gglhs} uf]/vd08Ldf tk ug'{eof] . slno'udf k]zfj/sf]<br />

uf]/vx§Ldf tk:of ug'{eof] . g]kfn, ef/t, ltAat, kfls:tfg,<br />

ckmuflg:tfgnufotsf b]zx¿sf w]/} 7fpFdf pxfFsf] tkf]pmhf{<br />

clxn] klg JofKt 5 .<br />

g]kfndf u'? uf]/vgfy lzjuf]/Ifsf] ¿kdf k"Ho x'g'x'G5 .<br />

…cfb{z of]uLÚ gfds k':tsdf cIfos'df/n] g]kfnsf] Oltxf;nfO{<br />

cfwf/ agfO{ k|rlnt syfcg';f/ rf}yf}F ztfAbLsf] clGtd<br />

;dolt/ g]kfnsf af}4 /fhf dxLGb|b]jnfO{ kbRo"t u/L u'?<br />

uf]/vgfyn] cfÇgf lzio÷;]js j;Gtb]jnfO{ l;+xf;gdf<br />

lj/fhdfg u/fOlbPaf6 u'? uf]/vgfyn] rf}yf}F ztfAbLdf g} sfo{<br />

ug' {ePsf] k|df0f e]l6G5 . g]kfnsf] Oltxf;df x]bf{ /fhf g/]Gb|b]jsf]<br />

kfnfdf u'? uf]/vgfydfly cgfbf/ x' Fbf !@ jif{;Dd gfusf] cf;g<br />

hdfO{ tk:of ug'{ePsf] syf 5 . /fhf g/]Gb|b]jsf] af/]df :ki6<br />

ltlyldlt geP klg of] 36gf rf}yf}Fb]lv cf7f}F ztfAbLdf ePsf]<br />

x'g ;Sg] cg'dfg nufpg] y'k|} k|df0f 5g\ . g]kfns} Oltxf;df<br />

x]bf{ b|Jo zfx -lj=;+= !^!^–!^@^_ nfO{ u'? uf]/vgfyn] !& cf}F<br />

ztfAbLsf] z'?lt/ cfzLjf{b lbO{ uf]/vfsf] /fhf agfpg'ePsf]<br />

36gf pNn]v 5 . b|Jo zfxkl5sf] rf}yf /fhf /fd zfxnfO{<br />

!& cf}F ztfAbLsf] cGtlt/ u'? uf]/vgfyn] cfzLjf{b lbg'ePsf]<br />

P]ltxfl;s k|df0f e]l6G5 . g]kfns} Oltxf;df b|Jo zfxkl5sf<br />

!! cf}F k':tfsf /fhf k[YjLgf/fo0f zfxnfO{ c7f/f}F ztfAbLdf<br />

cfzLjf{b lbg'ePsf] 36gf pNn]vgLo 5 . g]kfnsf] Oltxf;df<br />

5}6f}F ztfAbLdf gfy ;Dk|bfosf] ljsf; ePsf] ;+s]t kfOG5 .<br />

zs;+jt\ $%% / lj=;+= %() sf] e:d]Zj/ clen]vdf ‘gfy]Zj/’<br />

pNn]v ul/Psf] 5 . To:t} zs;+jt\ $^( cyf{t\ lj=;+= ^)$<br />

/fdb]jsf] kfnfsf] kz'klt d[u:ynL lzjlnË clen]vdf klg<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 9


{<br />

g]kfnsf] l;Ssfdf >L >L >L uf]/vgfy<br />

‘gfy]Zj/’sf] pNn]v ul/Psf] 5 . d[u:ynL u'?<br />

uf]/vgfysf] tk:ynL ePsf] / o:tf] zAbsf]<br />

k|of]un] u'? uf]/vgfyn] To;a]nf g} cfÇgf] nLnf<br />

b]vfpg'ePsf] k|i6 x'g cfpF5 . hol:ylt dNnsf]<br />

g]=;+= $(( -lj=;+=!$#^_ sf] tfd|kqdf ‘b]j uf]/If’<br />

pNn]v ePsf] kfOG5 . To:t} g]kfn;+jt\ %!! -lj=;+=<br />

!$$*_ kmlk{ª clen]vdf ‘uf]/If kfb'sfEof+ gdM’<br />

pNn]v ePaf6 kGw|f}F ztfAbLdf g} u'? uf]/vgfysf]<br />

k|efj kl/;s]sf] af]w x'G5 .<br />

g]kfnsf] uf]/vf /fHo klg u'? uf]/vgfysf]<br />

gfdaf6 g} /x]sf] pNn]v kfOG5 . g]kfndf pxfFsf]<br />

pRr cfb/ ;Ddfg x'g], pxfFnfO{ k"Hob]j, /fi6«u'?<br />

dfGg], k|To]s sfo{ u'? uf]/vgfynfO{ ;D´]/ dfq ug]<br />

/ g]kfnL k};fdf klg …uf]/ifÚ n]Vg] k/Dk/f lyof] .<br />

o;af6 klg pxfFsf] slt Jofks¿kdf k|l;l4 lyof]<br />

eGg] tYo k|dfl0ft x'G5 . c7f/f} F ztfAbLsf] cGTolt/<br />

hGdg'ePsf k[YjLgf/fo0f zfxnfO{ a"9f of]uLsf]<br />

:j¿kdf pkl:yt eO{ cfzLjf{b lbg'ePsf], bxL<br />

vfg lbg'ePsf] s'/f g]kfnsf] Oltxf;df :j0ff{If/n]<br />

n]lvPsf] 5 . /fhf b|Jo zfxnfO{ uf]/IffwLz eg]/<br />

;Daf]wg ul/g', To:t} cGo /fhfx¿nfO{ klg<br />

ul/g'af6 u'? uf]/Ifsf] k|efjsf] af/]df pNn]v ug{<br />

c;Dej g} b]lvG5 .<br />

xfn;Dd klg g]kfnsf] d'b|fdf u'? uf]/vgfysf]<br />

gfd c+lst ePsf] kfOG5 . g]kfnsf] lgzfgf<br />

5fkdf u'? uf]/vgfysf] kfb'sf ;d]t /flvPsf]<br />

lyof] . g]kfnLx¿sf uj{sf k|ltd"lt{ dxfof]uL u'?<br />

uf]/vgfys} s[kf, cfzLjf{bn] g]kfnLx¿ ljZjdf<br />

jL/ uf]vf{nLsf] gfdaf6 uj{ u5{g\ . ‘ho uf]/v’<br />

egL lrRofpFb} c+u|]hx¿nfO{ Pp6f v's'/Lsf] e/df<br />

k/f:t ug' { u'? uf]/vgfys} s[kfsf] kl/0ffd xf] eGg]<br />

s'/fdf s'g} ;Gb]x 5}g .<br />

ho u'?b]j ¤<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 10


cfTdfvn' ljZjd"nd\ ç s[0jGtf] ljZjdfo{d\ .<br />

uf]/If afn+ u'?lziokfn+ z]iflxdfn+ zlzv08efnd\ .<br />

sfn:o sfn+ lhthGdhfn+ jGb] h6fn+ hubfJhgfnd\ ..<br />

..!..<br />

uf]/Ifgfy ej¿k ejflAwkf]t,<br />

eQmflt{gfzg ljef] s?0f}sd"t]{ .<br />

TjTkfb–kb\d–ds/Gb–dw'j|tf]›x+,<br />

tfk+, dbLodg;f] x/ b]j ;BM ..<br />

..%..<br />

bf]ifs/f]›l:d eujGg'sDkgLoM<br />

lgbf]{iftf g ;'nef hutLtn]›l:dg\ .<br />

bf]ifs/]›lk ljdnB'lt;+o't]›lk,<br />

ls+ nf~5g+ dg'hb[li6ky+ g oflt ..<br />

..@..<br />

uf]/Ifgfy dlo r]t\ s?0fftj]b[s\,<br />

bLg:TjbLor/0ff}+ z/0f+ k|kB] .<br />

gZo]bjZodydfg;j]bgf d]+,<br />

l;l4+ a|h]lGglvna|Ådljlwlx{ nf]s] ..<br />

..#..<br />

uf]/Ifgfy–/h;f r/0fl:yt]g,<br />

k"t+ lz/f] ejlt eQmhg:o g"gd\ .<br />

Tj2z{g+ x/lt t:o ;d:tlrGtf+,<br />

Tjt\;]jg+ x/lt kfk–lkzfr–k'~hd\ ..<br />

..$..<br />

x] gfy ¤ dfdlk ljnf]so bLgaGwf],<br />

;Gtfk–tKt–Xbo+ s[k0f+ If0f]›l:dg\ .<br />

kfbfg]t] lz/l; d] j/bfTd–x:t+,<br />

sfd+ lgw]lx u'?b]j ¤ ejfg's"nM ..<br />

..^..<br />

cfqmDot] hult g}sljw}lx{ /f]u},<br />

ef]uL hgf] ljttef]u–ljd"9r]tfM .<br />

uf]/Ifkfb–;/;L?x–k"hgGt',<br />

JofwLlx{gl:t ;snfg\ vn' ef]ud"nfg\ ..<br />

..&..<br />

a4f]›l:d b]j ej–df]x–;d"x–hfn],<br />

df]Ro:Tjof ;bodflt{x/]0f t"0f{d\ .<br />

b]of r d] z'edltM ;tt+ oof›x+,<br />

TjTkfb–kb\d–o'un+ ljdn+ eh]od\ ..<br />

..*..<br />

uf]/IfkQgldb+ k|lyt+ k[lyJof+,<br />

t]k] tkM ;ttdq ejfg\ d'gLGb|M .<br />

of]u:o dfu{d'klbZo hgfg\ s[tfyf{g\,<br />

rqm] e[z+ ;snnf]s–z'eflenfifL ..<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 11


uf]/vs[kf<br />

/<br />

sfo{ ;kmntf<br />

k[<br />

YjLgf/fo0f zfx c+h'nL yfk]/ a;]sf lyP . u'? uf]/vgfy<br />

d'vn] cf]sn]/ pgsf] c+h'nLel/ bxL vGofpFb} x'g'x'GYof] .<br />

—‘vfpm .’<br />

cfb]z ;'g]/ k[YjLgf/fo0f Psl5g cndlnP . vfg'sf] ;§f<br />

pgn] To;nfO{ l3gfP/ kmflnlbP . bxL k[YjLgf/fo0fsf] kfpel/<br />

kf]lvof] . k[YjLgf/fo0fnfO{ jfs\l;l4sf] cg'u|x ug{ tlD;g'ePsf<br />

u'? uf]/vgfyn] pgnfO{ eGg'eof], ‘vfPsf] eP ltd|f] jfs\ l;l4 x'g]<br />

lyof] . 7Ls} 5, ltd|f kfpn] hxfF hxfF 6]Sg]5, tL ;a} ltd|f cwLgdf<br />

cfpg]5g\ .’ cfzLjf{b lbFb} eGg'ePsf] u'? uf]/vgfysf] pQm jrg<br />

;To eof] . k[YjLgf/fo0fn] 5l/P/ /x]sf] g]kfnsf] PsLs/0f u/] .<br />

k[YjLgf/fo0fnfO{ s;}n] /fhgLlts b'/fu|xjz gdfg"g\,<br />

Tof] leGg} s'/f xf] . t/ pgn] s]xL t o:tf sfo{ u/]sf lyP<br />

xf]nfg\, s]xL t tk:of y'kf/]sf lyP xf]nfg\, u'? uf]/vgfynfO{<br />

lk|o nfUg], pxfFsf] k|;Ggtf j[l4 x'g] s]xL t k'0o u/]sf lyP<br />

xf]nfg\, en} Tof] o; hGddf geO{ cfjfudgsf] s'g} sfnv08df<br />

u/]sf lyP xf]nfg\ . x'g ;S5 pgn] /fHosfndf g} u/]sf<br />

lyP . h];'s} eP klg u'? uf]/vgfysf] cg'u|xsf] kfq aGg t<br />

k[YjLgf/fo0fn] s]xL t u/]s} x'g'k5{ . s] u/]sf lyP s;}nfO{<br />

klg yfxf 5}g u'? uf]/vgfysf cltl/Qm .<br />

t/ xfdLnfO{ eg] yfxf 5 xfdLn] clxn] s] ul//x]sf 5f}F<br />

eg]/ . xfdLnfO{ yfxf 5— xfdL k/dk"Ho ;b\u'?b]jx¿ >L >L<br />

dxfof]uL u'? uf]/vgfy Pj+ k/dx+; :jfdL >L lglvn]Zj/fGb<br />

dxf/fhsf] dxfg\ of]hgfnfO{ d"t{¿k lbg ljleGg u'?sfo{df<br />

nflu/x]sf 5f}F . l;4f>d zlQm s]Gb|af6 cfof]hgf x'g] ljleGg<br />

cfWoflTds ultljlwdf efu lnP/, lng nufP/ pxfFx¿sf] o'u<br />

lgdf{0fsf nflu h'l6/x]sf 5f}F, cfpg] ;'gf}nf] eljiosf nflu<br />

vl6/x]sf 5f}F .<br />

xfdL u'? uf]/vgfysf] s[kf kfpgsf nflu cfkm"df kfqtf<br />

lgdf{0f ub}{5f}F, cfkm"df cg'u|x zlQmsf nflu rflxg] cfjZos<br />

tŒj h'6fO/x]sf 5f}F— u'?sfo{af6, elQmaf6, >4faf6,<br />

lgi7faf6 . xfdL t ;nn au]/ l5ge/d} u'?sfo{ ug]{ hdsf]{<br />

u5f}{F, l5ge/d} o'ulgdf{0fsf nflu eg]/ xf]ldG5f}F . To;}n]<br />

t cfh l;4f>d zlQm s]Gb|n] cfWoflTds ultljlwx¿nfO{<br />

P]ltxfl;s ¿k lbg ;ls/x]sf] 5, clåtLo¿kdf ;DkGg ug{<br />

;ls/x]sf] 5 .<br />

o;f] eGbf cln cx+ b]lvPh:tf] nfUg ;S5 . t/ of] cx+<br />

geP/ uf}/j xf], ;f}efUo xf] lsgeg] l;4f>d zlQm s]Gb|n]<br />

hlxn] klg cfÇgf cf/fWo ;b\u'?b]jx¿sf] 5q5fofFdf a;]/,<br />

pxfFx¿sf] lgb]{zgdf /x]/ sfo{qmdx¿ ;DkGg ub}{ cfO/x]sfn]<br />

;Dk"0f{ sfo{sf] ;kmntfdf o;n] pg} ;b\u'?x¿nfO{ b]Vg] u/]sf] 5 .<br />

k[YjLgf/fo0fn] PsLs/0fsf] >]o u'? uf]/vgfynfO{ lbP lbPgg\, Tof]<br />

c1ft 5 . glbPsf eP k[YjLgf/fo0feGbf xfdL clnslt pkNnf<br />

5f}F eg]/ 7fg]df cfklQ x'g]5}g lsgls l;4f>d zlQm s]Gb|n]<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 12


F<br />

cfof]hgf ug]{ cfWoflTds cg'i7fg xf];\<br />

jf ;fdflhs sfo{, ;f+u7lgs ;+/rgfsf]<br />

ljsf; xf];\ jf ;a}sf] sNof0f, lgdf{0f,<br />

ljsf;, pGgltk|ultdf xfdL pg} cf/fWo<br />

;b\u'?b]jx¿ >L >L dxfof]uL u'? uf]/vgfy<br />

Pj+ k/dx+; :jfdL >L lglvn]Zj/fgGb<br />

dxf/fhnfO{ ;j{q b]Vg] u5f}{F .<br />

l;4f>dsf ;d:t u'? ;]js;]ljsf<br />

;fws;flwsfx¿n] cfkm"nfO{ lgldQ dfq}<br />

7fg]/ ljzfn cg'i7fgdf xf]ldg] ;do km]l/<br />

cfPsf] 5– cf7f} F ;jfnfv /f]6 dxf]T;jsf]<br />

¿kdf . ;jfnfv /f]6 dxf]T;j of]u xf]<br />

vl08t cfTdfx¿sf] ldngsf] ¿kdf .<br />

;jfnfv /f]6 dxf]T;j of]u xf] ljvl08t<br />

/ czfGt cfTdfx¿sf] zflGtsf nflu .<br />

of] Pp6f of]u xf] c;kmntf / zq'tfsf]<br />

aLrdf ;kmntf / ldqtfsf] . To;}n] of]u<br />

k|rf/sf nflu u'? uf]/vgfy km]l/ ¿k<br />

w/]/ cfpg'ePsf] 5 tkfO{ F xfdLaLr cf7f}<br />

;jfnfv /f]6 dxf]T;j ag]/ . o; /f]6<br />

dxf]T;jdf km]l/ Psk6s cfkm"nfO{ s]jn<br />

pg} cf/fWo u'? uf]/vgfysf] pks/0f<br />

;D´]/, lg/fdo efjn] nfUg' cfjZos<br />

5 lsgeg] ‘o:t} o:t}’ dxfcg'i7fgx¿,<br />

sfo{qmdx¿, u'? uf]/vgfysf] cg'u|x<br />

kfpg k[YjLgf/fo0fn] u/]sf lyP xf]nfg\ .<br />

xfdL klg eljiosf uf]/vs[kfsf clwsf/L<br />

aGg hfFb}5f}F o:t}o:t} dxfcg'i7fgx¿df<br />

lgldQ ag]/ .<br />

k[YjLgf/fo0fdf cg'u|x zlQmnfO{<br />

wf/0f ug]{ zlQm lyof] . To;}n] t pgn] u'?<br />

uf]/vgfyaf6 k|fKt cfzLjf{bnfO{ wf/0f<br />

u/]/ /fVg ;s] . PsLs/0f cleofgdf<br />

To;} wf/0f zlQmn] sfd u/]sf] lyof]—<br />

Tof] wf/0f zlQm sxfFaf6 cfof] < u'?<br />

uf]/vsf] cfzLjf{bn] . u'? uf]/vgfysf]<br />

cfzLjf{b sxfFaf6 k|fKt eof] < pxfFnfO{<br />

v'zL / k|;Gg kfg]{ ;Tsfo{n] . o:tf]<br />

;Tsfo{sf] pbfx/0f s:tf] x'G5 < u'?<br />

uf]/vgfysf] >Lr/0fsdndf ck{0f ug]{<br />

/f]6h:tf] .<br />

jf:tjdf xfdL cg'u|x zlQmnfO{<br />

wf/0f ug]{ zlQm ;+ro ub}{5f}F . xfdL u'?<br />

uf]/vgfysf] cfzLjf{bsf nflu cfkm"leq<br />

kfqtf lgdf{0f ub}{5f}F . kfqtfn] u'?<br />

uf]/vsf] cg'u|xsf] clwsf/L eOG5 .<br />

cg'u|x Tof] zlQm xf] h;n] ¿kfGt/0f u5{,<br />

h;n] cfd"n kl/jt{g u5{ k[YjLgf/fo0fn]<br />

u/]h:t} .<br />

lgZro g} k|To]s g]kfnLnfO{ u'?<br />

uf]/vgfysf] cg'u|x zlQm rflxPsf] 5,<br />

pxfFsf] cg'sDkf rflxPsf] 5, pxfFsf]<br />

cfzLjf{b rflxPsf] 5 . k[YjLgf/fo0fdf<br />

s] o:tf] qmGbg / lrTsf/ lyof], pgn]<br />

kfOxfn] u'? uf]/vsf] cg'u|x . xfdLdf<br />

ToxL lrTsf/ cfpg afFsL 5, xfdLdf<br />

ToxL qmGbg / 56k6L cfpg afFsL 5<br />

g]kfnsf] pTyfgsf nflu, g]kfnsf] lgdf{0f<br />

/ cl:tTjsf nflu .<br />

g]kfnsf] ;d'Ggltsf] k|fy{gf,<br />

g]kfnsf] pHHjn eljiosf] sfdgf, o;<br />

;'Gb/ b]zsf] cl:tTj /Iffsf] ;jfndf<br />

xfdLleq 56k6L x'g'k¥of], xfdLleq<br />

cft'/tf / Jofs'ntf x'g'k¥of] . oxL<br />

cfs'ntf clg Jofs'ntfn] dfq xfdLnfO{<br />

u'? uf]/vsf] cg'u|xaf6 o'Qm ug{ ;S5,<br />

lgsfz lbg ;S5 . oxL Jofs'ntfsf]<br />

lgzfgL xf] ‘;jfnfv /f]6 dxf]T;j’ .<br />

/f]6 dxf]T;j zflGtsf] nflu xf],<br />

sNof0fsf] nflu xf], ;d'Ggltsf] nflu xf],<br />

k|ult / lgsf;sf] nflu xf] . k|To]s jif{<br />

lj/f6\ / ljzfn b[li6n] o; sfo{qmdsf]<br />

cfof]hgf x'g] u5{, lsgls o;sf] k| ]/s pg}<br />

/fi6«b]j u'? uf]/vgfy x'g'x'G5 . l;4f>d<br />

zlQmn] cfof]hgf u/]sf ;jfnfv /f]6<br />

dxf]T;jnufot cGo ;a} sfo{qmdx¿,<br />

dxf]T;jx¿, dxfcg'i7fgx¿ To;}n] t<br />

;kmn ePsf 5g\, clåtLo ePsf 5g\ .<br />

;jf{wf/ u'? uf]/vgfy oL ;a}df ;fy}<br />

x'g'ePsf]n] of] ;Dej ePsf] xf] .<br />

h;sf] k5fl8 pxfFs} ;fy 5, h;sf]<br />

lz/df pxfFs} ceox:t 5, h;sf] ;fydf<br />

pxfFs} 5q5fofF 5 / h;sf] dgn] ;bf<br />

g]kfnsf], g]kfnLsf] clg ;d:t dfgjsf]<br />

sNof0f vf]h]sf] 5, ;a}sf nflu zflGtsf]<br />

rfxgf /fv]sf] 5, ;a}sf] ljd'lQm vf]h]sf]<br />

5, pgn] /f]8g / qmGbgsf] >[+vnf sfod<br />

/fVg k/]sf] 5, cft'/tf / Jofs'ntfsf]<br />

cfFwLdf cfkm"nfO{ 8f]¥ofpg k/]sf] 5 .<br />

====/, oL ;a}sf nflu cf7f}F ;jfnfv<br />

/f]6 dxf]T;jn] Jou| / Jofs'n eP/<br />

oxfFx¿ ;a}nfO{ :jfut ul//x]sf] 5<br />

P]ltxfl;s 7fd uf]/vf cfudgsf<br />

nflu .<br />

ho u'?b]j ¤<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 13


…ç x|L+ S|of+ If+ u'? uf]/vgfyfo :jfxfMÚ<br />

o; dGqsf] Wjlg lxdjt\v08 kz'klt dxfIf]qdf u'~h]/<br />

Tof] If]qdfq} xf]Og, ;d:t lxdjt\ If]qnfO{ g} r}tGo / lbJo<br />

agfO/x]sf] klg w]/} jif{ eO;s]sf] 5 . u'? uf]/vgfysf] l;4kL7,<br />

cj0f{gLo / clt lbJo kL7sf] k|f+u0fdf a;]/ uf]/If dGqhk ub}{<br />

>L lzjuf]/If xjg x'Fb} cfO/x]sf] 5 . k|To]s dlxgfsf] klxnf]<br />

;f]daf/ kz'klt d[u:ynLsf] uf]/IfkL7df ;DkGg x'Fb} cfO/x]sf]<br />

o; xjgdf ;xefuL x'g] ;f}efUo w]/}n] kfO/x]sf 5g\ .<br />

r}tGo uf]/IfkL7sf] rf/}lt/ a;]/ uf]/IfdGq;Fu} ‘:jfxf,<br />

:jfxf’sf] dw'/Wjlgsf ;fy r? cfx'lt ug]{x¿sf] ;d"xnfO{ b]v]/<br />

kL7sf] af6f] x'Fb} cfjthfjt ug]{ eQmx¿ 6Ss cl8P/ xjg<br />

eO/x]sf] b[Zo x]5{g\ t sltko xjgd} ;xefuL x'g k'U5g\ .<br />

xjgdf klxnf]k6s ;xefuL Ps ;fwsn] eg]sf lyP— d}n]<br />

w]/} 7fpFdf xjg ug]{ ;f}efUo kfPF t/ oltlj£g ;'Gb/, Jojl:yt<br />

/ lbJo xjg u/]s} /x]g5' . pgsf cg';f/ o; xjgdf a:bf<br />

pgn] kfPsf] cfgGb zAbn] atfpg ;lsGg .<br />

csf{ Ps eQmn] eg]sf lyP— hLjgs} ;jf]{Qd xjgdf<br />

efu lng] df}sf kfPF, eujfg\ lzjsf] !)* cjtf/dWo] ;a}eGbf<br />

dxŒjk"0f{ cjtf/ >Llzj uf]/Ifsf] xjgdf a:bfv]l/sf] cfgGb<br />

/ zflGtsf] /;f:jfbg ce"tk"j{ lyof] .<br />

o;/L >L lzjuf]/If xjgdf a:bfv]l/sf] cg'e"ltnfO{ w]/}n]<br />

w]/} ¿kdf k|:t't ub{5g\ . w]/}sf] cg'ej cnf}lss 5, w]/}sf]<br />

kf/nf}lss 5 / w]/}sf] lbJo / cfgGbk|b 5 .<br />

d :ju{sf] b]j/fh OGb|sf] cf;gdf a;]/ xjg ub}{ lyPF .<br />

To;a]nfsf] cfgGbnfO{ d zAbdf s}b ug{ ;lSbg— ltns nfpg<br />

nfddf a;]sf Pshgfn] cfÇgf] cg'ej o;/L kf]v]sf lyP .<br />

x'g klg pxfFsf] cg'e"lt ;a}sf nflu Ps;dfg nfu" x'G5 . >L<br />

lzjuf]/Ifsf] xjg ug{ kfpg', elQm ug{ kfpg', pkf;gf ug'{ OGb|<br />

kb kfpg'eGbf dflysf] ;f}efUo xf], w]/}n] o:t} ljrf/ /fV5g\ .<br />

k|To]s dlxgfsf] klxnf] ;f]daf/ laxfg *M)) ah]<br />

d[u:ynLsf] uf]/IfkL7df hDdf ePsf xjgsf ;xefuLx¿sf<br />

ljleGg cg'ej cg'e"ltx¿nfO{ ;'Gb}df klg cfgGb cfpg]<br />

xjgsf] j}1flgs kIf<br />

o; ;[li6sf k|yd dg'ion] ckf}?ifo jf0fLsf] dfWodaf6 ‘clUg dL8] k'/f]lxt+’ eg]/ CUj]bsf] o;} jfSoaf6 clUg k|HHjng<br />

l;s]sf lyP . k|s[ltsf ;a} zlQmx¿ o;kl5 g} dflg;sf] jzdf cfof] . jf:tjdf clUgn] g} ef}lts / j}1flgs k|ultsf] dfu{<br />

vf]n] . o;}n] clUgk"hf -Fire Worship_ k|sf/fGt/n] ;a} wd{df ;dfg¿kn] ;DkGg eO/x]sf] b]lvG5 .<br />

o1 Pp6f ;Dk"0f{ pkrf/k4lt xf]— kof{j/0f ;+zf]wgsf nflu, ;"Idhutdf ;+JofKt k|b"if0f x6fpgsf nflu tyf dfgjsf]<br />

:y"n–;"Id sf/0f x/]s :t/df lrlsT;f ug{sf nflu . xfdLn] lbPsf cfx'ltn] s;/L cfÇgf] dGqzlQm Pj+ o1 pmhf{sf] ;dlGjt<br />

:j¿ksf] dfWodaf6 nfe k'¥ofpF5, oxL o1f]krf/ k|lqmof xf] . cfTd;Qfdfly k/]sf] siffosNdifx¿nfO{ ;kmf u/]/ u'0f;"q,<br />

qmf]df]hf]D; hLG;;Dd o1k|lqmofn] k|efj kfb{5 .<br />

o1flUg / ;fdfGo clUgdf cGt/ 5 . o1df /f]u lgjf/0fdf ;dLwf, zfsNo tyf dGqx¿sf] rog s;/L ul/G5 eGg] k|lqmof<br />

;Dk"0f{ lj1fg xf] . k~re"taf6 ag]sf] o; sfofdf k[YjLtŒjsf] k|fwfGotf 5 tyf k[YjLn] ;bf jfo'af6 uGwx¿sf] zf]if0f ub{5 .<br />

o1åf/f o;} uGwtŒjsf] k|d'v Ifdtfsf] pkof]u u/]/ k[YjLdf pTkGg x'g] jgf}iflwx¿åf/f z/L/sf ;Defljt sdLnfO{ k"lt{ tyf<br />

ljsf/x¿sf] zdg ul/G5 . cf]hf]g / C0ffTds cfoG;sf] dfqf a9fP/ o1k|lqmofn] ;fws–ofhssf rf/}lt/sf] k|efd08nnfO{<br />

abN5 / /Qm;+jxgåf/f oL tŒjx¿nfO{ k"/} z/L/df k'¥ofP/ k|0fflUgnfO{ k|HHjlnt agfP/ /fVb5 . k|f0fflUg s'08lngL g} xf] h;n]<br />

JolQmsf] k|lt/f]wL ;fdYo{nfO{ ;tt a9fP/ /fVb5 . o1flUg / k|f0fflUg s;/L k/:k/ ;Da4 5 eGg] a'‰g' o1f]krf/sf] d"ndd{nfO{<br />

a'‰g' xf] . o1f]krf/ j:t'tM dfg;f]krf/sf] If]qdf ;j{>]i7 lrlsT;f k|lqmof xf] . hxfF s'g} klg cf}iflwx¿sf] kx'Fr 5}g ToxfF o1sf]<br />

jfikLe"t pmhf{ k'u]/ dgf]/f]u / dgf]ljsf/x¿nfO{ zdg ub{5 .<br />

dfgjsf nflu dfq geO{ ;d:t Osf]l;:6dsf] pkrf/ k4lt xf] o1 . o1sf] nfe b]jblIf0ffåf/f JolQmTjsf] kl/isf/sf] ¿kdf<br />

b]jTjsf] ;+j4{g / cf;'/L tŒjsf] lgjf/0fdf tyf k|f0fkh{Gosf] jiff{åf/f cogd08nsf] ;'Joj:yf agfpg] ¿kdf ldNb5 . uLtfsf/sf<br />

cg';f/ cGgfb\ejlGt e"tflg kh{GofbGg ;+ejM . o1fb\ejlt kh{Gof] o1M sd{ ;d'b\ejM . -#÷!$_ cyf{t\ ;Dk"0f{ k|f0fL cGgaf6<br />

pTkGg x'G5g\, cGgsf] pTklQ j[li6af6 x'G5, j[li6 o1af6 x'G5 / o1 ljlxt sd{af6 pTkGg x'G5 . To;}n] ;j{JofkL k/d cIf/<br />

k/dfTdf ;bf g} o1df k|ltli7t x'g'x'G5 . o1k|lqmofsf] of] kIf clt g} u"9 ljj]rgfsf ;fy k|:t't ePsf] kfOG5 .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 14


u5{ .<br />

lgZro g} k|To]s xjg, cfWoflTds cg'i7fg, dxfcg'i7fg,<br />

sfo{qmd, dxf]T;jx¿sf ljlzi7 p2]Zo / nIo x'G5g\ . >L<br />

lzjuf]/If xjgn] klg cfÇgf] clei6 nIo af]s]sf] 5 . zflGt,<br />

l:y/tf, ;j{hg lxtfo ;j{hg ;'vfosf] efjgfsf ;fy cfof]hgf<br />

eO/x]sf] o; xjgaf6 eQmhgn] cf–cfÇgf efjgfcg';f/ >L >L<br />

dxfof]uL u'? uf]/vgfysf] cfzLjf{b, s[kf, cg'sDkf kfO/x]sf<br />

5g\ . pxfFsf] s[kfdfq} ;a} ;d:ofsf] lgbfg xf] . pxfFsf] s[kf<br />

kfpg' eg]s} ;a} ;d:ofaf6 d'Qm x'g' xf] . ;a} ;d:of, b'Mv,<br />

zf]saf6 kf/ x'g] pkfo eGg' g} s}jNo xf] . s}jNo eGg' u'?<br />

uf]/vgfy x'g\ . To;}n] xjgdf efu lng' u'? uf]/vgfynfO{<br />

kfpg' xf] .<br />

uf]/IfkL7 l;4frn d[u:ynL<br />

sf7df8f}Faf6 sl/a % lsld k"j{df /x]sf] kz'kltIf]qdf /x]sf] Zn]ifdfGts jg cfÇgf]<br />

uf}/jnfO{ ;d]6]/ /x]sf] 5 . lxdjt\v08 kz'klt If]qnfO{ dxfIf]q, dxfkL7, l;4If]q, k'0o dfx]Zj/<br />

Pj+ sfdl;4 If]q cyf{t\ OR5f u/]sf] kmn k|fKt ug]{ 7fpF egL j0f{g ul/Psf] 5 .<br />

oyfy{ ljj/0f gkfOP klg d[u:ynLdf lzjuf]/Ifsf] zlQmkL7sf] :yfkgf;DaGwL ;Gbe{ /fhf<br />

g/]Gb|b]jsf] kfnfsf] ;dol;t hf]l8Psf] kfOG5 . o; ;Gbe{cg';f/ Psk6s >L u'? uf]/vgfy<br />

g]kfndf cfpg'x'Fbf pxfFsf] plrt sb/ gePsf]n] pxfF lvGg x'g'eof] . dflg;df cfPsf] dof{bfxLg<br />

s';+:sf/nfO{ b]v]/ pxfF lvGg x'g'ePsf] lyof] . o:tf s';+:sf/Lx¿nfO{ plrt kf7 l;sfpg] p2]Zon]<br />

pxfF d[u:ynLdf tk:ofdf nLg x'g'eof] . gfux¿sf] cf;g agfO{ pxfFn] tk:of ug{ yfn]kl5 g]kfndf<br />

kfgL kg{ 5f]8\of] . kfgL gk/]kl5 clgsfn k¥of], xfxfsf/ z'? eof], ;fdflhs hghLjg c:tJo:t<br />

eof] . /fhf g/]Gb|b]jn] b]zdf o:tf] l:ylt x'gfsf] sf/0f ;f]4f cfrfo{ aGw'bQn] gfux¿nfO{ cf;gaf6<br />

d'Qm u/]df kfgL kg]{ atfP . t/ gfux¿nfO{ d'Qm ug{ u'? uf]/vgfynfO{ tk:ofaf6 p7fpg' kg]{<br />

x'G5 . pxfFnfO{ cf;gaf6 p7fpg] s;/L < o;sf nflu klg pkfo lgsflnof] . sfd¿k sfdfVofaf6<br />

u'? uf]/vgfysf u'? dT:o]Gb|gfynfO{ g]kfn Nofpg] of]hgfg'¿k sfo{ eof] . cfÇgf u'?sf] bz{g<br />

kfpgf;fy u'? uf]/vgfy cf;gaf6 p7\g'eof] . gfux¿ d'Qm eP . kfgL kg{ yfNof] . clgsfn l;l4P/<br />

;xsfn cfof] . u'? uf]/vgfyn] tk:of ug'{ePsf] 7fpF g} kl5 l;4 uf]/IfkL7sf] ¿kdf ljVoft eof] .<br />

kz'kltk'/f0fdf d[u:ynLsf] l;4 uf]/IfkL7sf] af/]df o:tf] pNn]v 5—<br />

cq uf]/Ifs+ gfd tLy{+ sfdkmnk|bd\ .<br />

tqfleif]s oM s'of{b uf];x;| kmn+ne]t ..<br />

cyf{t\, kz'klt If]qsf] d[u:ynLdf uf]/If gfdsf] tLy{ 5 . ToxfF uP/ cleif]s ugf{n] xhf/<br />

ufO{ bfg u/] a/fa/sf] kmn kfOG5 . eujfg\ dxfb]j kfj{tLnfO{ 5Ng d[usf] ¿k wf/0f u/L o;<br />

If]qsf] ls/fFt]Zj/ dxfb]jl:yt :yfgdf ljr/0f ug'{ePsf]n] o; 7fpFsf] gfpF d[u:ynL /xg uPsf]<br />

xf] eGg] :j:yfgL dxfTDodf j0f{g kfOG5 .<br />

lzv/z}nLdf lgld{t clt g} cfsif{s uf]/IfkL7 !^$ jif{ k'/fgf] dflgG5 . oxfF u'? uf]/Ifgfysf]<br />

kfb'sf zf]efodfg 5 . rfFbLsf] kfb'sfnfO{ rfFbLs} z]ifgfun] 5ftfsf] ¿k lbP/ cf]9fOPsf] 5 .<br />

o; kL7sf] k5fl8 u'? dT:o]Gb|gfysf] elgg] d"lt{ klg /x]sf] 5 . oxfF sfgkm§f cyf{t\ sfglr?jf<br />

k"hf/L dfq} a:g] Joj:yf 5 . s'08n wf/s gfyk+yL k"hf/Ln] g} oxfF k"hfcfhf ug]{ ub{5g\ . oxfF<br />

d+unaf/sf lbg u'? uf]/vgfysf] r/0fdf /f]6 r9fOG5 .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 15


t'd ;tlrt cfgGb ;bflzj cfud–lgud k/] . of]u–k|rf/0f–sf/0f o'u–o'u uf]/v ?k w/] .!.<br />

csn–;sn s'n–cs'n k/fk/ cnv lg/+hg P . ej–ej–ljej–k/fej–sf/0f of]uL Wofg w/] .@.<br />

ci6 l;l4 gj–lglw s/ hf]/] nf]6t r/0f tn] . e'lQm–d'lQm ;'v–;DklQ oltklt ¤ ;a tj Pj s/] .#.<br />

lzj uf]/If x/] ¤ ho uf]/If x/] ¤ —$<br />

s'08n dl08t–u08–:yn 5lj s'+lrts]z w/] . ;bo gog, :d]/fgg, o'jtg, cFu–cFu Hof]lt em/] .$.<br />

cd/sfo, cjw"t, cof]lgh, ;'/–g/–gdg s/] . ta s[kof k/of kl/j]li6t, cwdx'F kf/ t/] .%.<br />

s[i0f–?lSd0fL–kl/0fo–k|s/0f+, b]jg lj£g s/] . ;'lg Clif–d'gL ljgtL t'd k|u6], s+ug–aGwg s/] .^.<br />

lzj uf]/If x/] ¤ ho uf]/If x/] ¤ —$<br />

;b\u'? ljifd–ljifo–ljif–d"l5{t, lt/Lof hfn k/] . hfu d5Gb/ uf]/v cfof, uf p4f/ s/] .&.<br />

lk|of ljof]u e/y/L ljÅjn, ljsn d;fg lkm/] . dxfdf]xtd–d]l6 boflglw ¤ l;l4–;d[4 s/] .*.<br />

sfnef]h afKkf k/ /Lem], v8\u k|bfg s/] . eo] ‘/fhu'?’ lrqs'6–klt, lblz–lblz ljho s/] .(.<br />

lzj uf]/If x/] ¤ ho uf]/If x/] ¤ —$<br />

k"/g eut ljdftf kLl8t, lag' cFu s"k k/] . ta k|;fb ;jf{Ëk"0f{ x} dxfl;4 lgs/] .!).<br />

chkf, dfl0fs, /tg, rk{6L, of]u]Zj/ l;u/] . uf]uf, cfNxf, w/d, dlNnsf, ta u'0fufg s/] .!!.<br />

s'lkt hnGwgfy sflgkfgfyx'F /f]if e/] . /fhf uf]kLrGb dbgdlt ta s[kof pa/] .!@.<br />

lzj uf]/If x/] ¤ ho uf]/If x/] ¤ —$<br />

ta k|;fb an hLlt l5ofln; k[lyjL /fh s/] . gfd, kfb'sf jx s'n cjx"F, d'b|f d's'6 w/] .!#.<br />

;fu/dl; n]vgL sNkt?, sfub e"ld s/] . u0fklt lnvO{ sNkzt tax'F dlxdf n]v k/] .!$.<br />

hf] cflbTogfy s[t ox :t'lt ufo] >j0f s/] . gfy s[kf t]+ ;a ;'v nlx ej–;fu/ kf/ s/] .!%.<br />

lzj uf]/If x/] ¤ ho uf]/If x/] ¤ —^<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 16


?b|fIfsf] ¿v cDafsf] ¿vh:t} ;fgf] x'G5 . ao/<br />

cyjf cDafh:t} o;sf] kftsf] 8fF7df ?b|fIf kmNb5 .<br />

olta]nf of] lgs} ;fgf] x'G5 . cf7–b; dlxgfdf ;'s]/<br />

s7f]/ x'G5 / ´b{5 . a]Unfa]Un} wf/sf ?b|fIfx¿ Pp6}<br />

¿vdf kmN5g\ . Psd'vLb]lv w]/} d'v ePsf ?b|fIf Ps}<br />

¿vdf kmN5 . ¿vd'lgaf6 ?b|fIfnfO{ p7fOG5 . ?b|fIfsf]<br />

d'vcg';f/ 5fF6]/ o;nfO{ cnu /flvG5 . ?b|fIfnfO{<br />

¿v}af6 eg] l6lkGg .<br />

?b|fIfdf l5b| eg] x'Fb}g . o;df ljz]if¿kn] l5b|<br />

agfP/ dfnf plgG5 . ?b|fIfdf l5b| agfpg' klg Pp6f<br />

snf xf] / ;a}n] o; sfo{nfO{ ;DkGg ug{ ;Sb}gg\ . of]<br />

Pp6f o:tf] snf xf] h;nfO{ l;Sg ;lsG5 . ?b|fIfsf]<br />

Jofkf/ Joj;fo ug]{x¿dWo] w]/} o;df kf/+ut ePsf<br />

kfOG5g\ .<br />

cGo kmnx¿h:t} ?b|fIfnfO{ klg kmnju{df lnOG5 .<br />

t/ klg o;nfO{ ;]jg gu/L z/L/df nufpg] ul/G5 .<br />

o;nfO{ k"0f{ >4fsf ;fy z/L/df wf/0f ul/G5 . o;/L<br />

eGg'kbf{ ?b|fIf kmnsf] >]0fLdf u0fgf x'Fb}g eg] klg km/s<br />

kb}{g, o;nfO{ b]jLb]jtfnfO{ klg ck{0f ul/Gg .<br />

?b|fIfsf hGdbftf eujfg\ z+s/ x'g'x'G5 . ?b|sf] cy{<br />

eujfg\ lzj / cIfsf] cy{ xf]— cfFz' . ?b| / cIf ldn]/<br />

?b|fIf ag]sf] 5 . of] ao/ cyjf s]/fpsf] bfgfhqf] x'G5 .<br />

rf/ /ªdf ?b|fIf kfOG5g\— ;]tf], /ftf], ldl>t / sfnf] .<br />

g]kfn / dn]lzofdf dfq ?b|fIf kfOG5 . dn]lzofsf] ?b|fIf<br />

k|foM 7"nf] cfsf/sf] cyf{t\ ao/hqf<br />

x'G5g\ . g]kfnsf ?b|fIf eg] d6/sf]<br />

bfgfhqf x'G5g\ . k|frLgsfnb]lv g}<br />

ef/tsf kf}/fl0fs u|Gydf ?b|fIfsf]<br />

j0f{g / dxfTDo rNb} cfPsf] kfOG5 .<br />

cg]sf}F u|Gyx¿df o;sf] j0f{g kfOG5 .<br />

w]/} klxn]b]lv ;fw';+Gof;Lx¿n] o;nfO{<br />

wf/0f ub}{ cfO/x]sf 5g\ . lz/, kfv'/f jf<br />

3fF6Ldf ?b|fIf jf ?b|fIfsf] dfnf wf/0f ug] {<br />

ljwfg k|frLgsfnb]lv g} rlncfPsf] 5 . wfld{s ;dfhsf<br />

nflu ?b|fIf gofF s'/f jf cfZro{hgs j:t' xf]Og .<br />

?b|fIfdf wf/x¿ x'G5g\ . oL wf/x¿nfO{ d'v<br />

elgG5 . ?b|fIfdf oL wf/x¿ Psb]lv w]/} klg x'G5g\ .<br />

;fdfGo¿kdf kfFr wf/ ePsf] cyf{t\ k~rd'vL ?b|fIf<br />

w]/} dfqfdf kfOG5 . ha b'O{ ?b|fIf Psfk;df hf]l8Psf]<br />

¿kdf x'G5 eg] o;nfO{ uf}/Lz+s/ ?b|fIf elgG5 .<br />

tLgj6f ?b|fIf hf]l8G5g\ eg] ‘kf6’ elgG5 cyf{t\ lzj,<br />

kfj{tL / u0f]z . o;k|sf/sf] ?b|fIf lj/n} kfOG5 .<br />

?b|fIfsf] j0f{g cg]sf} F wfld{s–kf}/fl0fs u|Gyx¿df<br />

cfpF5g\ . ?b|hfafnf]klgifb\, lzjk'/f0f, p8\8LztGq,<br />

kb\dk'/f0f logdf k|d'v 5g\ . tGqdGqdf klg ?b|fIfsf]<br />

7"nf] dxŒj x'G5 . ?b|fIfsf] dfnfsf] cfÇg} ljz]if<br />

dxŒj x'G5 . k"hfkf7 jf b]jLb]jtfx¿sf] pkf;gfdf<br />

o; dfnfsf] cfÇg} dxŒj 5 . of] dfnf clt g} kljq<br />

/ kmnbfoL dflgG5 .<br />

?b|fIf r lzjfIf+ r ;jf{If e"t gfzgd\ .<br />

kfjg gLn s07fIf /fIf+r lzjlk|od ..<br />

?b|fIf Tof] lbJo c:q xf] h;nfO{ wf/0f ugf{n] rf/}<br />

l;l4x¿ 1fgl;l4, sfo{l;l4, wgl;l4 tyf cGgk"0ff{<br />

l;l4 :jtM g} k|fKt x'g hfG5 . clt g} b'n{e b}jLo<br />

zlQmx¿ sNkj[If, sfdw]g' Pj+ lrGtfdl0f/Tg ?b|fIfdf<br />

lglxt 5g\ .<br />

?bfIfsf] pkof]u Hof]ltifzf:qdf u|xx¿sf]<br />

s'k|efjnfO{ lgjf/0f ug{ ul/G5 . h;/L /Tg Pj+<br />

pk/Tgn] u|xx¿sf bf]if b"/ x'G5g\, To;/L g} ?b|fIfaf6<br />

klg u|xbf]ifsf] lgjf/0f x'g ;S5 . /Tg Pj+ pk/Tg<br />

xflgsf/s klg x'g ;S5 . t/ ?b|fIf slxNo} klg<br />

xflgsf/s x'Fb}g .<br />

h;/L ;a} /fIf; Pj+<br />

b]jtfx¿nfO{ eujfg\ lzjuf]/If<br />

lk|o nfUg] x'G5, To;/L g} ?b|fIf<br />

wf/snfO{ klg ;a}n] dg k/fpF5g\ .<br />

hf] ckljq 5, g/fd|f sfo{x¿ u5{,<br />

cg]s kfkx¿n] h;sf] hLjg<br />

el/Psf] 5, p;n] klg olb ?b|fIf<br />

wf/0f u5{ eg] pm ;a} kfkx¿af6<br />

d'Qm x'G5 .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 17


?b|fIf clenlift kbfy{x¿sf bftf, ;b}j ef]u–df]If<br />

lbg] x'G5 . lzjkfj{tLsf] k|;Ggtfsf nflu ?b|fIf wf/0f<br />

cfjZos 5 . :qLx¿n] klg ?b|fIf wf/0f u/]sf] k|df0f<br />

kfOG5g\ . o;n] pgLx¿sf] ;f}efUo j[l4 / /f]usf] lgj[lQ<br />

ub{5 . /h;|fjsf] rf/lbg o;nfO{ wf/0f ug{'x'Gg . kfrf}F<br />

lbgdf :gfg u/]/ wf/0f ug{ ;lsG5 . hxfF ?b|fIfsf]<br />

k"hf x'G5 ToxfF nIdL lj/fhdfg\ x'lG5g\, pkb|j gi6<br />

x'G5 tyf dgf]sfdgfx¿ k"0f{ x'G5g\ .<br />

?b|fIfsf] d'v a|Ådf x'g\, ljGb' lzj x'g\, tnsf]<br />

efu lji0f' x'g\ . lqb]jljlzi6 ?b|fIf e'lQmd'lQmnfO{<br />

lbg]jfnf xf] .<br />

?b|fIfdflng+ b[i6jf lzjf] lji0f'M k|;Lblt .<br />

b]jL u0fkltM ;"o{M ;'/fZrfGo]›lk kfj{tL ..<br />

-lzjk'/f0f_<br />

cyf{t\, ?b|fIfsf] dfnf wf/0f<br />

u/]sf JolQmnfO{ b]v]/ lzj, lji0f',<br />

b]jL, u0f]z, ;"o{, kfj{tL ;a}<br />

b]ju0f k|;Gg x'G5g\ .<br />

dGqtGqsf k|frLg ;flxTo<br />

?b|fIfsf] dxQfaf6 el/Psf<br />

kfOG5g\—<br />

?b|fIfdfNof hKtf] d+qM<br />

;j{kmnk|bM .<br />

cyf{t\, ?b|fIfsf] dfnfåf+/f<br />

hKgfn] dGqn] ;d:t kmnnfO{<br />

k|bfg ub{5 .<br />

t]gf>'ljGb'lehf{tf dTo]{<br />

?b|fIfe"?xfM .<br />

:yfj/Tjdg'k|fKtf nf]sfg'u|xsf/sfM ..<br />

?b|b]jsf] cIfaf6 dg'ionf]s -e"nf]s_ df ?b|fIfsf]<br />

¿v pTkGg eO{ :yfj/TjnfO{ k|fKt eP/ ;+;f/sf] lxtdf<br />

z'e kmn k|bfg ub{5 .<br />

?b|fIff0ff+ kmn+ t:o lqif' nf]s]if' lj>'td\ .<br />

nIf+ tT:kz{g] k'0o+ sf]l6e{jlt dfngft\ ..<br />

tLg} nf]sdf ?b|fIf¿kL kmnsf] :kz{dfqn] klg<br />

nfvu'0ff kmn k|fKt x'G5 . dfnf wf/0f ugf{n] To;eGbf<br />

klg clws kmn k|fKt x'G5 .<br />

:jo+ lzjuf]/Ifn] ?b|fIfsf] e]b o:tf] atfpg'ePsf]<br />

5—<br />

ae"j':t] ?b|fIff ci6lq+zTk|e]btM .<br />

;"o{g]q;d'b\e"tfM tf slknf åfbz :d[tfM ..<br />

?b|fIf #* k|sf/sf kfOG5g\ . tLdWo] d]/f] ;"o{<br />

g]q -bfofF cfFvf_ af6 slkn j0f{sf] !@ k|sf/sf ?b|fIf<br />

pTkGg eP .<br />

;f]dg]qf]lTytfM Zj]tf:t], iff]8zljiffM qmdft\ .<br />

jl≈gg]qf]b\ejfM s[i0ff bz, e]bf ejlGt lx ..<br />

d]/f] ;f]dg]q -afofF cfFvf_ af6 Zj]ts0f{sf !^<br />

k|sf/sf / clUgg]q -t];|f] cfFvf_ af6 !) k|sf/sf ?b|fIf<br />

pTkGg eP .<br />

Zj]tj0f{Zr ?b|fIff] hflttf] a|f≈d pRot] .<br />

Iffqf] /St:tyf ld>f] j}ZoM s[i0ff:t' z"b|sM ..<br />

;]tf] j0f{sf] ?b|fIf a|f≈d0f, /ftf] Iflqo, ldl>t j}Zo<br />

/ sfnf] /ªsf] ?b|fIf z"b|n] wf/0f<br />

ug'{kb{5 .<br />

? b | f I f s f ] p T k l Q<br />

/ dlxdfsf] of] j0f{gn]<br />

cflbsfnb]lv ;gftgwdL{x¿nfO{<br />

k|]l/t ub}{ cfO/x]sf] 5 / ?b|fIfn]<br />

;gftgLx¿nfO{ sNof0f ub}{<br />

cfO/x]sf] 5 . ?b|fIfsf] Jofks<br />

dxŒj / pkof]u 5 . cdnfhqf]<br />

?b|fIf ;jf]{Qd dflgPsf] 5 . o;<br />

cfsf/sf] ?b|fIf w]/} sd dfqfdf<br />

kfOG5g\ .<br />

?b|fIfnfO{ lrGg ;Sg]<br />

cfwf/x¿ s]xL 5g\ . of] kfgLdf t}l/Gg . cyf{t\ kfgLdf<br />

/fVbf of] 8'Ab5 . 3'g nfu]sf], sL/fn] vfPsf], 6'6]km'6]sf<br />

/ l5n]/ agfOPsf ?b|fIf wf/0f ug'{x'Fb}g, g t o;nfO{<br />

/+ufpg' g} x'G5 .<br />

?b|fIfh:t} b]lvg] kmn klg kfOG5 . o;nfO{ eb|fIf<br />

elgG5 . eb|fIf kfgLdf 8'Ab}g / of] 6]9f]d]9f] x'G5 . o;nfO{<br />

;lhn} lrGg ;lsG5 . ?b|fIf eujfg\ z+s/sf] lk|o cfe"if0f<br />

xf] . ?b|fIfsf] dfnf hktk / cg]syl/sf tGqdGqsf]<br />

sfo{df cfpF5 . ?b|fIf j}1flgs b[li6n] dxŒjk"0f{ /<br />

cg]syl/sf kmn k|bfg ug]{ cb\e"t kmn xf] . hLjgsf<br />

cg]sf}F dxŒjk"0f{ sfo{x¿df of] pkof]udf cfpF5 .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 18


3/ 3/af6 /f]6 ck{0f x'g ;Sof] eg]====<br />

ljut ;ft jif{b]lv l;4f>d zlQm s]Gb|n] /f]6sf] dlxdf<br />

ufpFb} cfO/x]sf] 5 . /f]6sf] dlxdf, ul/df, ljz]iftfnfO{ b[li6ut<br />

u/]/ g} o; ;+:yfn] ljut ;ft jif{b]lv ;a}sf cltlk|o dxfof]uL<br />

/fi6«u'? uf]/vgfysf] r/0fsdndf ;jfnfv /f]6 ck{0f ub}{<br />

cfO/x]sf] 5 .<br />

ljutsf lbgx¿ lgZro g} clt g} eofjx lyP . ljut s]xL<br />

jif{ cl3sf lbgx¿ lgZro g} czfGt, ljb|f]x, cfqmd0fsf lyP<br />

/ ljutsf] ps';d's';nfO{ kG5fpg] hdsf]{ w]/}n] w]/} lsl;daf6<br />

u/]sf lyP . ToxL hdsf]{leq l;4f>d zlQm s]Gb|sf] ;jfnfv<br />

/f]6 dxf]T;j klg Ps lyof] .<br />

ljleGg If]qaf6 ePsf ljleGg k|of; k|oTgn] ljutsf]<br />

sf]nfxn zfGt x'g uof], ljutsf] cGwsf/ x6\of] . t/ o;<br />

cGwsf/n] a]nfa]nf lz/ p7fO/x]sf] cg'e"lt ug{ kbf{ ;a}nfO{<br />

a]dHhf eO/x]sf] 5 . sf]nfxn k'gM lapFltg] 8/ Psflt/ 5<br />

eg] ljv+8gsf], ljb|f]xsf], a]d]nsf] l:yltn] klg ;ftf] n]nf<br />

eGg] 8/ 5 . s'grflxFsf] s'ga]nf slG;/L tft]/ czflGt x'g]<br />

xf] eGg] 8/ 5 . csf]{lt/ cfGtl/s lvrftfgLaf6 sdhf]/<br />

/fi6«nfO{ d'9]an nufP/} eP klg, rsf]{ cfjfhn] ysf{P/} eP<br />

klg bafpg]x¿sf] laulauL a9\nf eGg] 8/ 5 . 8/}8/sf]<br />

;fd|fHo Psflt/ 5, csf]{lt/ r/d cJoj:yfsf] df/df hgtf<br />

lbglbg} lg:;fl//x]sf 5g\ . o:tf] ljs/fn l:yltsf aLr, o:tf]<br />

sf]nfxn l:yltsf aLr l;4f>d zlQm s]Gb|n] u'? uf]/vgfysf]<br />

r/0fsdndf ;jfnfv /f]6 r9fpg] ;+sNk u/]sf] cfheGbf<br />

;ftjif{ cl3b]lv xf] .<br />

b]zsf] ljs/fn l:ylt / /f]6 ck{0fsf] s] ;DaGw 5 eGg]<br />

nfUg ;S5 . jf:tljstfnfO{ phfu/ gu/L s'g} klg sfo{qmdsf]<br />

avfg dfq} ugf{n] dflg;x¿ cndlng ;S5g\ . p2]Zo s] xf]<br />

t /f]6 ck{0fsf] < d'v} vf]n]/ hjfkm b]cf];\ eGg rfxg'x'G5 <<br />

To;f] eP ;'Gg';\— u'? uf]/vgfynfO{ v'zL kfg]{ .<br />

x'g t u'? uf]/vgfynfO{ ;a}n] ;w}F dgfpg], v'zL t'Nofpg]<br />

k|of; k|oTg eg] gu/]sf xf]Ogg\ . s'lGg s;n] s]s] u/] /],<br />

t/ u'? uf]/vgfy v'zL x'g' ePg5 . ha pxfFnfO{ /f]6 ck{0f<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 19


{<br />

ul/of] ta clt g} v'zL x'g'eP/ cfzLjf{b lbg'ePsf] lyof] eGg]<br />

a"9fkfsfsf s'/f ;'Gg cEo:t oL sfgx¿df ;w}F ‘/f]6 s:tf]<br />

x'G5 xfF


efsf x\ofKkL ay{ *] ^' o" sf]<br />

‘ÅofKkL ay{ 8] dftf, ÅofKkL ay{ 8]’ eg]/ dftfhLnfO{ Wish u/]sf] w]/} lbg laTg gkfpFb} p:t} efsf<br />

xfn]/ k/dk"Ho ;b\u'?b]j 8f= gf/fo0f bQ >LdfnL -k/dx+; :jfdL >L lglvn]Zj/fgGb dxf/fh_ sf] &^ cf}F<br />

cjt/0f lbj;nfO{ w'dwfdsf ;fy dgfOPsf] 5 .<br />

clk|n @! tf/LvnfO{ cjt/0f lbj;sf] ¿kdf dgfpg] qmddf l;4f>d zlQm s]Gb|n] ut j}zfv * ut]<br />

sf7df8f}Fsf] sdnkf]v/Ll:yt cu|jfn ejgdf eJo Pj+ lbJo sfo{qmdsf] cfof]hgf u/L o;nfO{ dgfPsf] xf] .<br />

;';lHht cu|jfn ejgsf] sfo{qmd xndf laxfg (M)) ah] :t'ltjGbgf / k|fy{gfaf6 z'ef/De ePsf] pQm<br />

sfo{qmd uf]/If :tjg / lglvn :tjgsf] ;:j/ kf7;Fu} cl3 a9]sf] lyof] . To;kl5 u'? k"hgsf] qmd rn]sf]<br />

lyof] . pQm lbgsf] k"hgdf cufl8 a;]/ ;b\u'?b]jx¿sf] kfb'sf k"hg ug]{ ;f}efUo zs'Gtnf ltldlN;gf,<br />

hoGtL k'8f;}gL, dw'dlt /+lht, efis/ /fodf´L, ljhof /fodf´L, dL/f cfrfo{, /fdr/L jnfdL, gfgLd}FofF<br />

dxh{g, l/ofgf k|wfg, cfzf yfkf, ¿ks cof{n, /Iff cof{n, clDasf yfkf, d~h' l;njfn, pN´gf t08'sf/ /<br />

lji0f'b]jL t08'sf/n] kfpg'ePsf] lyof] . k"hgkl5 u'?dGq hksf] qmd /x]sf] lyof] . To;kl5 xnaflx/ xjgsf]<br />

qmd rn]sf] lyof] . To;a]nf xnleqsfx¿ ehg / ;+uLtdf /Dg'ePsf] lyof] . xjgkl5 nIfbLk ck{0fsf] qmd<br />

/x]sf] lyof] . w]/} ;fws;flwsfx¿n] u'?r/0fdf nfvaQL ;dlk{t ug'{ePsf] lyof] . sfo{qmdel/ g} ehgsLt{g,<br />

g[To k|:t't ePsf lyP . ljleGg ;Dks{ sfof{nox¿sf] tof/Ldf ljljw dgdf]xs g[Tox¿ k|:t't ePsf lyP,<br />

s0f{lk|o ehgx¿ k|:t't ePsf lyP .<br />

sfo{qmddf ;+:yfut jflif{s k|ltj]bg ;fj/dft[sf ;flwsf ljGb]Zj/L a/fnn] k9]/ ;'gfpg'ePsf] lyof] .<br />

sfo{qmddf ;fj/kGyL ;fws /fdhL cof{nn] nf]k ePsf w/f]x/x¿sf] ;+/If0f / k'g?4f/ ug{ / u'?sf]<br />

cefj kl/k"lt{ ug{ k/dk"Ho ;b\u'?b]j k/dx+; :jfdL >L lglvn]Zj/fgGb dxf/fh u'? ¿kdf cfpg'ePsf]<br />

atfpg'eof] . pxfFn] u'?C0f ltg{ u'?sf] of]hgfdf efu lng'kg]{ cfjZostfdfly k|sfz kfg'{eof] . uf]/If lglvn<br />

Hof]lt lbJo ljBf>dsf] af/]df atfpg'x'Fb} pxfFn] eGg'eof], ‘ef/tLox¿ klg cfÇgf afnaRrfnfO{ oxfF k9fpg<br />

OR5's 5g\ .’<br />

sfo{qmddf u'?wfd hf]wk'/af6 k"Ho u'?b]j c/ljGbHo"sf] cfzLjf{bsf] >JonfO{ k|ToIf k|zf/0f ul/Psf]<br />

lyof] . pQm cj;/df jGbgLo u'?dftfn] klg cfzLjf{b lbg'ePsf] lyof] . sfo{qmddf kz'kltl:yt >L cGgk"0f{<br />

e08f/sf ;+/Ifs kz'kltafafsf cltl/Qm cGo gfyof]uL / ;fw';Gtx¿sf] klg pkl:ylt lyof] . sfo{qmddf<br />

;fj/kGyL ;fws /fdhL cof{n / kz'kltafafn] ;+o'Qm¿kdf ay{ 8] s]s sf6\g'ePsf] lyof] . s]snfO{ pkl:yt<br />

;a}nfO{ ljt/0f ul/Psf] lyof] .<br />

sfo{qmddf eQmk'/sf] xg'dGt]k'ndf xfn} lgdf{0ffwLg cf>d ejgsf nflu bftfx¿af6 ;xof]u:j¿k<br />

/sd k|fKt ePsf] lyof] .<br />

pkTosf aflx/sf ;a} ;Dks{ sfof{nox¿df klg pQm lbg ljz]if sfo{qmdx¿ ;+rfng<br />

u/L cjt/0f lbj; dgfOPsf] lyof] . cf>dsf k|To]s OsfO{x¿df ;fF´ bLkfjnLsf]<br />

;fydf ehgsLt{g ul/Psf] ePsf] lyof] .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 21


— Hof]= xl/cf]d clwsf/L<br />

‘Hof]ltif efis/’<br />

-k|:t't /flzkmn ;"o{ l;4fGtdf cfwfl/t 5 . /flzkmn n]vs clwsf/LHo"sf] ;u/dfyf 6]lnlehgdf x/]s lbg laxfg (M!% b]lv<br />

!)M)) ah];Dd sfo{qmd ‘u|xkmn’ k|ToIf k|zf/0f x'G5 ._<br />

d]if -r", r], rf], nL, n', nf], cf_M<br />

dfg, ;Ddfg k|flKt x'g'sf ;fy} ;/sf/L hflu/df k|ult x'g] of]u 5 . ljBfdf k|ult tyf ;Gtfgaf6 nfe<br />

ldNg]5 . vr{df j[l4 xf]nf . 3fF6Lsf] ;d:of x'g;S5 . ofqfsf] of]u 5 . Jofkf/ Joj;foaf6 nfe ldNg]5 t/<br />

jftfj/0f cl:y/tfo'Qm b]lvG5 . tkfO{Fsf nflu * c+s z'e /x]sf] 5 . /ftf], sn]hL / lgnf] /ª z'e 5 .<br />

j[if -O{, p, P, cf], jf, jL, j", j], jf]_M<br />

;fdflhs tyf /fhgLlt sfo{df k|ult x'g]5 . gf]s/Ldf kbf]Gglt x'g] of]u 5 . ljBf tyf a'l4df k|ult x'g]5 .<br />

vr{df a[l4 x'g]5 . :jf:Yodf afwf cfpg'sf ;fy} dgl:ylt cl:y/ /xg]5 . ljb]z ofqfsf] ;d]t of]u 5 .<br />

tkfO{Fsf nflu ^ c+s z'e /x]sf] 5 . v/fgL, kx]Fnf] / ;]tf] /ª z'e 5 .<br />

ldy'g -sf, sL, s', 3, 5, sf], xf_M<br />

k|z:t wg;DklQ k|fKt x'g] of]u 5 . dg dl:tisdf ljleGg ljrf/n] 8/ lrGtf pTkGg u/fpnf . hf]gL{sf]<br />

;d:of x'g ;Sg]5 . kltkTgLdf ljjfb /xg] tyf ;fyLefO;Fu dgd'6fj x'g ;Sg]5 . tkfO{Fsf nflu % c+s<br />

z'e /x]sf] 5 . xl/of], lgnf] / sfnf] /ª z'e 5 .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 22


ss{6 -xL, x', xf], 8f, 8L, 8], 8f_M<br />

k/fqmd j[l4 x'g]5 . b]zljb]zsf] ofqf ;d]t xf]nf . gofF dflg;x¿;Fu ;Dks{ x'g]5 . vr{df j[l4 x'g'sf ;fy}<br />

/f]uJoflwn] ;tfpg]5 of]u 5 . tkfO{Fsf nflu @ / $ c+s z'e /x]sf] 5 . ;]tf], kx]Fnf] / v/fgL /ª z'e 5 .<br />

l;+x -df, dL, d', d], df], 6f, 6L, 6", 6f_M<br />

a'l4 e|ldt x'g] tyf gsf/fTds ljrf/x¿ hGdg] ;Defjgf 5 . rnfvLk"0f{ Jojxf/n] sfo{ k|ult pGd'v<br />

/xg]5 . wg k|flKtsf] af6f] v'Ng]5 . /fhgLlt, gf]s/L, Jofkf/af6 nfe k|fKt x'g]5 . tkfO{Fsf nflu ! / % c+s<br />

z'e /x]sf] 5 . /ftf], lgnf] / sn]hL /ª z'e 5 .<br />

sGof -6f], kf, kL, k", if, 0f, 7, k], kf]_M<br />

3/aflx/sf sfo{x¿ k"0f{ x'g]5g\ . 3/df eg] ´}´d]nf x'g] ;Defjgf 5 . ljb]z hfg] cj;/ klg k|fKt x'g<br />

;S5 . w]/} ;+3if{ ug'{knf{ . tkfO{Fsf nflu % c+s z'e /x]sf] 5 . xl/of], lgnf] / sfnf] /ª z'e 5 .<br />

t'nf -/f, /L, ?, tf, tL, t', t]_M<br />

ofqf tyf Jofkf/af6 nfe k|fKt x'g]5 . cfoft lgof{tsf] sfo{af6 nfe xf]nf . gf]s/Ldf :yfgfGt/0f x'g] tyf<br />

/fHoaf6 xflg x'g] ;Defjgf 5 . lh2Lkg a9\g'sf ;fy} bfh'efO;Fu ´u8f x'g] ;Defjgf 5 . ljBfdf vf;}<br />

k|ult gx'g] b]lvG5 . tkfO{Fsf nflu ^ c+s z'e /x]sf] 5 . ;]tf], kx]Fnf] / v/fgL /ª z'e 5 .<br />

j[lZrs -tf], gf, gL, g", g], gf], of, oL, o'_M<br />

ljBfdf k|ult x'g]5 . ;Gtfgaf6 ;'v k|flKt x'g]5 . k/LIff tyf k|ltof]lutfdf k|ult x'g] of]u 5 . j}b]lzs<br />

sfo{af6 nfe k|fKt x'g]5 . ljjfx, ef]h tyf ;df/f]xx¿df ;xeflutf x'g]5 . g/fd|f] af]nLarg x'g;Snf .<br />

wgsf ;|f]tx¿df afwf x'g'sf ;fy} zq'x¿n] afwf lbg]5g\ . tkfO{Fsf nflu * c+s z'e /x]sf] 5 . lgnf],<br />

sn]hL / /ftf] /ª z'e 5 .<br />

wg' -o], of], ef, eL, wf, kmf, bf, e]_M<br />

ljBf a'l4df k|ult xf]nf . k/LIff tyf k|ltof]lutfx¿df ;kmntf k|flKt x'g] of]u 5 . ;Gtfgaf6 nfe x'g]5 .<br />

Joj;fodf k|ult x'g'sf ;fy} dfg, ;Ddfg, k|lti7f k|fKt xf]nf . ;fyL;+uL;Fu ljjfb x'g] tyf lrGtf a9\g]<br />

;Defjgf 5 . cfÇgf] :jf:Yok|lt ;hu /xg'xf]nf . tkfO{Fsf nflu # / $ c+s z'e /x]sf] 5 . kx]Fnf], u'nfaL<br />

/ v}/f] /ª z'e 5 .<br />

ds/ -ef], hf, hL, v", v], vf], uf, uL_M<br />

;'v ;'ljwf ylkg] 5 . lzIffdf k|ult xf]nf . efUo j[l4 x'g] of]u 5 . vr{ a9\g]5 . Jofkf/af6 nfe k|fKt<br />

x'g]5 . gf]s/Ldf ljjfb x'g] ;Defjgf 5 . tkfO{Fsf nflu # / * c+s z'e /x]sf] 5 . lgnf], sfnf] / xl/of]<br />

/ª z'e 5 .<br />

j'mDe -u", u], uf], ;f, ;L, ;", ;], ;f], bf_M<br />

k/fqmd a9\g]5 . 3'dlkm/ / ofqf x'g] of]u 5 . 9f8, sDd/sf] ;d:of klg x'g;Snf . ;'v ;'ljwfdf j[l4 xf]nf .<br />

ljBfaf6 nfe k|fKt xf]nf . hflu/df kbf]Gglt x'g ;Sg] of]u 5 . dg r+rn /xg'sf ;fy} vr{df j[l4 xf]nf . ;+odnfO{<br />

cfTd;ft ug'{xf]nf . tkfO{Fsf nflu #, * / !@ c+s z'e /x]sf] 5 . lgnf], u'nfaL / ;]tf] /ª z'e 5 .<br />

dLg -bL, b', y, ´, b], bf], rf, rL_M<br />

wg ;DklQdf j[l4 xf]nf . ljBf a'l4df k|ult x'g]5 . k/fqmd a9\g]5 . ofqfsf] of]u 5 . gf]s/L tyf Jofkf/<br />

Joj;foaf6 nfe ldNg]5 . cl:y/ jftfj/0fdf clN´g] ;Defjgf klg b]lvG5 . tkfO{Fsf nflu # c+s z'e<br />

/x]sf] 5 . u'nfaL, kx]Fnf] / w';|f] /ª z'e 5 .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 23


{<br />

k/dk"Ho ;b\u'?b]j eGg'x'G5—<br />

;+;f/df dfq b'O{ o:tf zAbx¿<br />

5g\ hf] lrGtg ug{ of]Uo<br />

5g\ afFsL ;a} zAbx¿ Joy{ 5g\, tL<br />

zAb x'g\— ‘u'?Ú / ‘lzioÚ . tkfO{F hxfF<br />

x'g'x'G5 cfÇgf] jl/kl/ x]g'{xf];\ ljljw<br />

;fdu|Lx¿ 5g\— lstfa, knª, sk8f,<br />

af]6lj?jf, dgdf]xs km"naf/L, vf]nf,<br />

‰f/gf, dflg;x¿, sL/f km6\ofª\u|f,<br />

kz'k+5L, df6f], afn'jf, 9'Ëf cflb .<br />

tkfO{Fn] cfFvfn] x]?Gh]n, sfgn] ;'g'Gh]n,<br />

z/L/n] ef]u u?Gh]n o; k[YjLnf]sdf<br />

jf o;eGbf cnUu} cGo s'g} nf]s<br />

nf]sfGt/df h] hlt x]g{, ;'Gg, ef]Ug, b]Vg<br />

kfpg'x'G5 tL ;a} Pp6f lbJotd\ zAbn]<br />

dfq} ;Dej ePsf] 5 / Tof] zAb xf]—<br />

‘u'?Ú . lagf u'? JolQmsf] t s'/}<br />

5f]8f}F, ;f/f hutsf] cl:tTj g} Joy{<br />

5 . ;Dk"0f{ u|x, gIfq, ;"o{d08n h;sf]<br />

zlQmn] ubf{ b]bLKodfg 5g\, t]QL;sf]l6<br />

b]jLb]jtfx¿ h;sf] Ps Ps cfb]z kfng<br />

ug{sf] nflu Jou|tfsf ;fy k|tLIff/t<br />

/xG5g\, pRrsf]l6sf of]uL, Clifd'lg,<br />

tk:jLx¿ h;sf] Ozf/fdfqn] klg cfÇgf]<br />

gfdf]lg;fg d]6fpg ;w}F tTk/ /xG5g\,<br />

To:tf ‘;b\u'?Úsf] dfu{lgb]{zg k|fKt u/L<br />

cufl8 a9\b} hfg kfpg] Pp6f ;fwf/0f<br />

kz';/xsf] dfgj klg pRrtd lziodf<br />

kl/0ft x'g ;Sb5 . ;+;f/Ls /fu/ªdf<br />

8'Ag', dL7f] vfg', /fd|f] nfpg', e|d0f ug'{,<br />

cfkm"nfO{ l;Ëfg'{, an, of}jg k|fKt ug'{,<br />

ljjfx ug'{, kl/jf/sf] dfu / ;d:of<br />

k"/f ubf{ub}{ /f]uL, hL0f{ z/L/ / cgluGtL<br />

ck"/f t[i0ffx¿ af]s]/ kz't'No clt<br />

;fdfGo d[To' k|fKt ug'{ lziosf] nIf0f<br />

xf]Og . k/dk"Ho ;b\u'?b]j eGg'x'G5,<br />

æl;+x‰f}F uh{gf ug]{, ljzfn lxdfno;dfg<br />

b[9 jf:tljs ‘lzioÚ aGg] xf] eg]<br />

3d08, cxÍf/ cflbn] c6];d6]; ePsf]<br />

b'u{lGwt lz/ sf6]/ d]/f] ;fd' cfpm, d<br />

ltdLnfO{ o:tf] clåtLo lzio agfOlbG5'<br />

hf] hdLgdf a;L a;L cfsfznfO{ e]bg<br />

ug{ ;Sg]5 .Æ<br />

sfo/, 8/kf]s JolQm lzio aGg<br />

;Sb}g, of] lglZrt 5 . hLjgdf<br />

u'? k/LIff ag]/ cfO/x]sf ;fgfltgf<br />

;d:ofx¿, ‰fG‰f6x¿, /f]uJoflwx¿ jf<br />

cGo s]xL tŒjx¿;Fu le8\g 8/fpg]<br />

sdhf]/ dfgl;stfo'Qm JolQm lzio<br />

aGg] kydf cu|;/ x'g} ;Sb}g . jf:tljs<br />

lzio aGgsf] nflu kf/ ug'{kg]{ ofqf<br />

s]xL sl7gfO{x¿n] el/Psf] x'G5, s]xL<br />

cfnf]rgf, s]xL ;ª\3if, s]xL lvrftfgL,<br />

s]xL tgfj / ;Dk"0f{¿kdf leqL clg<br />

aflx/L u'? k/LIffaf6 el/k"0f{ x'G5 .<br />

;b\u'?sf lbJotd\ k|xf/x¿ Pskl5<br />

csf]]{ ub}{ Hjfnfd'vL lj:kmf]6 eP´}F<br />

d'6' g} sDkfodfg u/fpg] u/L ljikmf]6<br />

x'g yfN5g\ . ha cfkm";Fu ePsf<br />

;Dk"0f{ s'/fx¿sf] gfdf]lg;fg d]l6P/<br />

JolQm l/Qf] aGb5 ta ;b\u'?n] To;<br />

l/Qf] 7fpFdf lbJotd\ 1fg, u'0f, r]tgf<br />

cflb el/lbg'x'G5 . jf:tljs lziodf<br />

x'g'kg]{ ;Dk"0f{ ;fdYo{ To;kl5 p;df<br />

nxnxfpFb5, xhf/f}F, nfvf}+ JolQmnfO{<br />

1fg;fu/df 8'afO{ cfWoflTds kysf]<br />

ofqfdf ca p;n] ;xh} cl3 a9fpg<br />

;Sb5 .<br />

of] d]l6g] k|lqmof clnslt b':s/<br />

5, xhf/f}F, nfvf}Fsf] eL8af6 s]jn<br />

b'O{rf/ kmf§km'§ JolQmn] dfq} lzioTjsf]<br />

of] ofqf kf/ ug{ ;kmn x'G5g\ . tkfO{F<br />

306f}F ;fwgf ug'{xf];\, Wofg ug'{xf];\,<br />

of]uf;g, k|f0ffofd cflb h];'s} ug'{xf];\,<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 24<br />

3/el/ b]jLb]jtfsf tl:j/x¿, u'?sf<br />

tl:j/x¿ /fVg'xf];\, cf/tL ufpg'xf];\,<br />

w"k, afNg'xf];\, k"hfkf7 cflb eP e/sf<br />

;fwg ckgfpg'xf];\ t/ olb dgsf]<br />

leqLeGbf leqL s'gfdf /f}F a/fa/sf] klg<br />

v/fa k|j[lQnfO{ :yfg lbO/fVg'ePsf]<br />

5 eg] ToxL v/fa k|j[lQsf] ljiffQm<br />

k|efjn] tkfO{Fsf] ;Dk"0f{ d]xgt /<br />

kl/>dnfO{ qmdzM w/fzfoL kfb}{ nfg]<br />

lqmof ul//x]sf] x'G5, ;ts{ x'g'xf];\ ¤<br />

;fwgfdf, Wofgdf, lzioTjsf] dfu{df<br />

rfF8f]eGbf rfF8f] ;kmn x'g rfxg'x'G5<br />

eg] ;j{k|yd /L; / qmf]w¿kL j[IfnfO{<br />

h/};d]t pv]n]/ ÇofFlslbg'xf];\, d}n]<br />

u'?sfo{ u/] F, d}n] u/]/ kmnfgf] sfd aGof],<br />

d}n] ubf{ d]/f] kl/jf/ c8]sf] 5 cflb<br />

k|sf/sf ;Dk"0f{ 3d08, cxª\sf/nfO{<br />

TofUg ;Sg] Ifdtf cfkm"df Nofpg'xf];\,<br />

cGo cfkm";Fu}sf bfh'efO, lbbLalxgL jf<br />

cGo JolQm g} lsg gxf];\, s;}k|lt klg<br />

Oiof{, 8fxf ug] {, pgLx¿sf] cfnf]rgf ug]<br />

jf lrQdf 7]; k'¥ofpg] p2]Zon] xf]RofP/<br />

af]Ng], Jojxf/ ug]{ afgLsf] ;d"n gfz<br />

ug'{xf];\ . o;k|sf/sf lgDgsf]l6sf<br />

ljrf/, efjgf jf afgL cflb cfkm"df<br />

s]s] 5g\ tL ;a}nfO{ cfkm"dfly s'g} klg<br />

¿kaf6 xfgL x'g glbg] alnof] dfgl;stf<br />

agfpg'xf];\ . ha;Dd tkfOF{nfO{ o:tf<br />

k|sf/sf b'u{Gwo'Qm z/L/efjx¿ lk|o<br />

nfU5g\ / tkfO{Fn] logLx¿nfO{ hLjgdf<br />

af/Daf/ ckgfO/xg'x'G5 ta;Dd aflx/<br />

hlt g} ;fwgf, Wofg, k"hfkf7 u/] klg<br />

Joy{ 5 . s;}n] gb]Vg] / yfxf gkfpg]


u/L tkfO{Fn] rfNg'ePsf] Ps Ps s'6Ln,<br />

5no'Qm / :jfy{o'Qm sbdsf] af/]df<br />

tkfO{Fn] s]xL ;f]Rg Eofpg'eGbf cufl8<br />

g} ;b\u'?nfO{ yfxf eO;s]sf] x'G5 .<br />

;f/f ;hLjlghL{j, r/fr/ hut\sf] s0f<br />

s0fdf lg/fsf/¿kaf6 x/kn ljr/0f<br />

ul//xg' x'g] lzj:j¿k ;b\u'?b]jnfO{<br />

5Ng vf]Hg] < lzio aGg cufl8 a9]sf]<br />

JolQm z/L/ efjsf] bnbndf kmF:g<br />

yfn]kl5 ;xL / untsf] leGgtf a'‰g<br />

g;Sg] x'G5 .<br />

x/]s If0f ;fjwfg, ;ts{, rgfvf]<br />

/xg'xf];\ ¤ ;do ;dodf cfkm"nfO{ cfkmF }n]<br />

hfFRg] ug' {xf];\, cfkm"leq Wofgk"j{s ulx/f]<br />

uf]tf nufpg'xf];\, Pp6fdfq ljsf/ km]nf<br />

kgf{;fy To;nfO{ x6fOxfNg'xf];\ .<br />

lzio aGgnfO{ ;xof]u k'Ug] vfnsf<br />

ljleGg ;"qx¿ eujTkfb\ z°/frfo{n]<br />

:ki6¿kdf lbg'ePsf] 5 . oL ;"qx¿nfO{<br />

cWoog, dgg u/L Psk6s cfkm"nfO{<br />

hfFr]/ x]/f}F, cfÇgf] hLjgdf oLdWo]<br />

sltj6f ;"q tkfO{Fn] ;dflxt ug'{ePsf]<br />

5 < cfÇgf] :t/ cfkm}Fn] Psk6s hfFr]/<br />

x]g'{xf];\ .<br />

lzio aGg cu|;/ JolQm<br />

cfTdfaf6, k|f0faf6, Xboaf6 ;b\u'?;Fu<br />

hf]l8Psf] xf];\, u'?lrGtg, u'?;]jf /<br />

u'?of]hgf lj:tf/ ug]{ sfo{af6 cnlUug]<br />

sNkgfdfqn] klg pm efjljÅjn xf];\,<br />

;b\u'?sf] kfjg gfdsf] :d/0fdfqn] klg<br />

pmleqsf] efj¿kL ;fu/ plDnP/ aflx/<br />

5rlNsof];\ .<br />

u'?;]jfk|ltsf] OdfGbf/Ltf p;df<br />

oy]i6 xf];\, ;b\u'?sf] ;fd'Gg] slxNo}<br />

pmaf6 ceb|tf, clzi6tfsf] k|bz{g<br />

gxf];\, x/]s If0f hxfF eP klg, hf];Fu<br />

klg ;b}j ljlgt Pj+ gd|¿kn] k|:t't<br />

xf];\ . u'?;]jf h;sf] hLjgsf] cleGg cË<br />

xf];\, leq}af6 k|0f u/L k|f0faf6 g} tg,<br />

dg, cfTdf u'?;]jfdf nufpg' g} hLjgsf]<br />

Psdfq p2]Zo ;D´]/ nfluk/f];\ . 1fg,<br />

u'0f¿kL cd[twf/fsf] p;n] lgTo kfg<br />

u/f];\ / hlt 1fgn] el/k"0f{ x'Fb} uPsf] 5<br />

Tolt g} tn, c´ tn ´'Sb} hfcf];\ . dfg,<br />

;Ddfg / kbk|lti7fdf gcndlnof];\ .<br />

Wofg, ;fwgf cflbaf6 k|fKt b}jL<br />

pmhf{ nf]ssNof0fsf/L sfo{df nufcf];\,<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 25<br />

u'?sf] of]hgf ;kmnLe"t kfg]{ sfo{df<br />

nufcf];\ / ;d:t ljZjsf] sNof0f ug]{<br />

sfo{df nufcf];\ . p;n] cfÇgf] ult, dlt<br />

;Dk"0f{ u'?nfO{ dfgf];\, cfkm"nfO{ k|fKt<br />

k|To]s cf1f, cfb]z, lgb]{zgnfO{ lagf<br />

;f]rljrf/ tTsfn :jLs[t ub}{ tf]lsPsf]<br />

;doleq sfo{nfO{ k"/f u/f];\ / oxL g}<br />

cfÇgf] st{Jo ;D´f];\ .<br />

u'?nfO{ g} cfÇgf] Oi6 dfgf];\, u'?<br />

g} cfÇgf] ;j{:j 7fgf];\ .<br />

pko'{Qm ;"qx¿ h;n] hlt rfF8f]<br />

hLjgdf ptfg{ ;S5, pm Tolt g} rfF8f]<br />

pRrsf]l6sf] lziodf ¿kfGt/0f x'g<br />

;S5 . ho u'?b]j ¤


z}jwd{sf] pTklQ / ljsf;;Fu;Fu} lzjnfO{ a]Unfa]Un} k"hf<br />

pkf;gf ug]{ jf a]Un} dg / l;4fGtcg'¿k lzjeQm x'g] ju{x¿sf]<br />

klg ljsf; ePsf] kfOG5 . sfnfGt/df log} ju{x¿åf/f a]Unfa]Un}<br />

z}j ;Dk|bfox¿sf] ljsf; x'g k'Uof] . z}j cfudx¿df o:tf<br />

a]Un} z}j ;Dk|bfox¿sf] ;+Vof lgwf{l/t ul/Psf] 5 . h;cg';f/<br />

-!_ z}j -@_ kfz'kt -#_ sfkfln -$_ sfnfd'v .<br />

o;/L hDdf rf/ ;Dk|bfox¿sf] ljj/0f z}j cfuddf k/]sf]<br />

5 . sfnfGt/df z}j ;Dk|bfox¿df c´} a9f]Q/L ePsf] kfOG5<br />

h;cg';f/ -%_ lj/ z}j jf ln+ufot ;Dk|bfo -^_ sflZd/L<br />

z}Jof lqsbz{g ;Dk|bfo -^_ of]lugL sf}ndfu{ of gfy ;Dk|bfo<br />

cflb kb{5g\ .<br />

;a} z}j ;Dk|bfox¿df ;f´f¿kdf ‘ns'lnh’ ns'lnz<br />

of nfs'n cflb ;Dk|bfosf] ;+:yfkssf] ¿kdf / lzjsf] k|yd<br />

cjtf/sf] ¿kdf dflgG5g\ . z+s/sf !* cjtf/x¿dWo]<br />

ns'lng cfB cjtf/ dflgG5g\ . /fhk'tfgf / To; jl/kl/sf<br />

If]qdf ns'ln;sf d"lt{x¿ k|z:t kfOG5g\ . o;df ns'n;nfO{<br />

h6fh"6wf/L afofF xftdf ‘nu'8’ -b08_ / bfofF xftdf ljhfk'/sf]<br />

km"n ;dft]sf] b]vfOPsf] 5 . nu'8 ;dft]sf] x'gfn] g} lognfO{<br />

nu'lnz, nsn of ns'lng dflgPsf] x'g ;S5 .<br />

jfo'k'/f0f / ln+uk'/f0fcg';f/ o'ux¿sf] c7\7fO;f}F<br />

k|Tofjt{gdf dzfgdf ÇoflnPsf] Ps d[t z/L/df k|lji6 eP/<br />

ns'lng gfds a|Ådrf/Lsf ¿kdf cfkm"n] cjtf/ lng] s'/f<br />

lzjåf/ elgPsf] kfOG5 . /fhk'tfgfsf] pbok'/b]lv !$ ldn<br />

pQ/df Ps ln+uhLsf] dlGb/5]pdf /x]sf] Ps clen]vdf ‘e[u'af6<br />

k"lht eP/ lzj e[u'sIf b]zdf Pp6f ns6wf/Lsf] ¿kdf<br />

hlGdg]5g\’ eGg] pNn]v ul/Psf] 5 . lrGqk|zl:t gfdn] k|l;4<br />

csf]{ Ps clen]vdf ‘lzj d4f/s ns'ln;sf] ¿kdf cjtl/t<br />

x'g'eof]]] / ‘nf6’ b]zsf] sf/]x0fdf /xg'eof]’ eGg] jfSof+z kfOG5 .<br />

o; clen]vdf klg ns'lngsf $ lziox¿sf] j0f{g k/]sf] 5 .<br />

hf] qmdzM s'lzs uu{, sf}?io, d}q]o x'g\ . log} lziox¿af6<br />

z}jwd{sf $ ;Dk|bfo x'g]5g\ eg]/ clen]vdf pNn]v ul/Psf]<br />

5 . d};'/ k|fGtsf] ‘l;/tfn'sf’df ‘x]djtL’ eGg] :yfgaf6 k|fKt<br />

csf]{ Ps clen]vdf ns'lnz cfÇgf] gfd / l;4fGtsf] /Iffsf<br />

nflu d'lggfy lrNn'ssf ¿kdf k'gM cjtl/t x'g]5g\ eGg] j0f{g<br />

ul/Psf] 5 . pk/f]Qm clen]vdWo] k|yd clen]vsf] ltly O{=(&!<br />

xf] eg] bf];|f] clen]vsf] ltly O{= !@&$–!@(# dflgG5 / t];|f]sf]<br />

O{= ($# dflgG5 . dy'/faf6 k|fKt O{= #*) sf] lznfn]vdf<br />

plbtfrfo{n] cfkm"nfO{ lzjsf] bf];|f] eg]sf 5g\ . k|To]s cjtf/sf]<br />

;do @% jif{ lgwf{/0f u/]df ns'lnz cjtl/t u/]sf] ;do<br />

rfgr'g !%) O{ lt/ x'g cfpF5 . t/ k'/f0fx¿df eg] pgnfO{<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 26


jf;'b]j s[i0fsf] ;dsfnLg dflgPsf] 5 .<br />

hDdf @* j6f z}j u|Gyx¿ z}j ;Dk|bfox¿sf d"n u|Gyx¿<br />

dflgG5g\ . oL cfud u|Gyx¿ :jo+ dx]Zj/ / kfj{tLsf aLrsf<br />

syf]ksygsf ¿kdf /rgf ul/Psf x'g\ . o;afx]s ;a} z}j<br />

;Dk|bfox¿sf] lghL ;flxTo klg 5 . o:tf lghL ;flxTox¿ eg]<br />

;Dk|bfolkR5]sf u'? jf ;+:yfksx¿åf/f /lrPsf dflgG5g\ .<br />

z}j ;Dk|bfo<br />

z}j ;Dk|bfo l;4fGtcg';f/ ;[li6df hutsf tLg sf/s<br />

of /Tg 5g\ .<br />

-!_ lzj -@_ zlQm -#_ ljGb' lzj stf{ x'g\ eg] zlQm<br />

‘s/0f’ x'g\ . ljGb' ‘pkfbfg’ xf] . ctM z}j ;Dk|bfosf oL #<br />

/Tgx¿ x'g\ . h;n] o; ;Dk|bfosf ;dy{sx¿nfO{ 1fg k|flKtsf]<br />

k|]/0ff lbG5g\ . z}j ;Dk|bfojfbLx¿sf nflu lzjsf hDdf b'O{<br />

zlQmx¿ 5g\ .<br />

-!_ ;djflogL -@_ kl/u|x¿k . ‘;djflogL’ zlQm lglj{sf/<br />

5 eg] ‘kl/u|x¿k zlQm’ cr]tg / kl/0ffdzflngL zlQm xf]<br />

o;} zlQmnfO{ ‘ljGb'’ elgG5 . of] klg b'O{ k|sf/sf x'G5g\ M -!_<br />

z'4 / -@_ cz'4 . z'4 ljGb' dxfdfof elgG5g\ eg] cz'4 ljGb'<br />

nfO{ dfof elgG5 .<br />

oL b'O{ ;Dk|bfonfO{ dfGb} rfgr'g Ps;o jif{ cl3dfq of]<br />

;Dk|bfosf] pbo ePsf] dflgPsf] 5 . jL/ z}j l;4fGtnfO{ ‘zlQm<br />

ljlzi6få}t’sf] l;4fGt dflgG5 lsgls o;df zlQm ljlzi6<br />

‘hLj’ / zlQm ljlzi6 ‘lzj’ b'j}nfO{ k/:k/df Psfsf/¿kdf<br />

lrGtg ul/Psf] 5 . :y"nzlQm / ;"Id lzjnfO{ cå}t elgPsf]<br />

5 . o;afx]s o; dtdf lgisfd sd{sf] lrGtg 5 . o;nfO{<br />

jL/dfu{ elgof] eg] lzj d'Vo b]jtf ePsf] x'gfn] o; dtsf]<br />

gfd g} ‘jL/ z}j’ dt x'g k'Uof] .<br />

‘jL/ z}j’ dtsf ljz]iftf Pj+ wfld{s / Jojxfl/s kIf<br />

lgDgfg';f/ lzj tŒj O{Zj/ tŒj g} xf] hf] ;lRrbfgGb:j¿k<br />

cflb / cGTo/lxt 5 . lzj k/d cxdtf / :jtGq 5 . lzjsf]<br />

kl/efiff :y"n zAbaf6 ul/Psf] 5 . ;Dk"0f{ a|Ådf08 lzjdf<br />

l:yt ePsf] / p;}df nLg x'g] x'gfn] p;nfO{ :yn elgPsf] xf] .<br />

;d:t r/fr/ hut\, ;d:t zlQmx¿, ;d:t k|sfz k'~hx¿ /<br />

;d:t cfTdfx¿ wf/0ff ug]{ x'gfn] klg lzjnfO{ :yn elgPsf]<br />

xf] . o; cy{df lzj ;d:t k|f0fL nf]s / ;DklQsf] cf>o xf] .<br />

k/dfgGb rfxg]x¿sf nflu lzj k/dkb xf] . To;}n] lzj Ps<br />

tyf cå}t :yn xf] .cfgf] zlQmdf If]d pTkGg ePkl5 lzj¿kL<br />

:yn b'O{ efudf ljeQm x'g] ub{5 . -!_ ln+u:yn -@_ c+u:yn .<br />

ln+u:yn lzj of ?b| xf] hf] k"hgLo / pkf:o 5 . c+u:yn k"hs<br />

of pkf;s hLjfTdf xf] . o;}u/L zlQm klg cfgf] OR5fn] g}<br />

:jod\ b'O{ efudf ljeQm x'g] ub{5 . Psefu lzjdfly cfl>t<br />

x'G5, h;nfO{ ‘snf’ elgG5 / csf]{ efu hLjdfly cfl>t x'G5<br />

h;nfO{ ‘elQm’ elgG5 . ;[li6 lzjaf6 g} x'G5 / elQmsf] sf/0f<br />

;[li6 lzjdf g} nLg x'g] ub{5 .<br />

zlQmtŒj<br />

zlQmtŒj eGgfn] lzj g} a'l´G5 . lzj¿kL of] zlQm @ efudf<br />

ljeQm 5 . ;"IdzlQm lzj xf] eg] :y"nzlQm hLj xf] . t/ oyfy{df<br />

b'j} Pp6} s'/f x'g\, To;}n] jL/ z}jdtsf] o; l;4fGtnfO{ ‘zlt<br />

ljlzi6få}t’ elgG5 . hLjtŒj O{Zj/ tŒjs} :j¿k x'gfn] r/fr/<br />

hut g} O{Zj/do 5 . cfuf] / cfuf]sf] kf]Ng] zlQm ;/x g} k/dfTdf<br />

/ zlQmsf] cj:yf x'G5 . o; cy{df k/dfTdf / zlQmdf ;j{yf<br />

ce]b 5 . cfuf]df kf]Ng] zlQm u'Kt¿kn] /x]sf] x'G5 . pgLx¿aLrsf]<br />

;DaGwnfO{ ‘cljgfefj’ ;DaGw elgG5 cyjf h'g ;DaGw 5'6\ofpg<br />

;ls+Fb}g, Tof] g} cljgfefj ;DaGw xf] . h:t}, ;"o{af6 pHofnf] .<br />

huttŒj<br />

jL/ z}j dtcg';f/ of] hut ;To xf] k/d lzjaf6 pTkGg<br />

ePsf]n] ;Dk"0f{ r/fr/ hut ´"6f] x'g ;Sb}g . h'g k|sf/n]<br />

km"n / kmn j[IfeGbf cnu x'Fb}g, 7Ls To;}u/L lzjaf6 pTkGg<br />

of] hut klg lzjeGbf cnu xf]Og hut ;Todfq xf]Og lgTo<br />

klg 5 . o;k|sf/ jL/ z}j dt cå}tjfbL x'Fbfx'Fb} klg z+s/sf]<br />

cå}tdt ‘a|Åd ;Tod\ hut\ ldYof’eGbf km/s 5 .<br />

hLjtŒj<br />

jL/ z}jdtcg';f/ hLj klg lzjsf] ¿k xf] o; dtn] lzj<br />

/ hLjdf Ps b[li6n] e]b ub{5 eg] csf]{ b[li6n] ce]b . h;/L<br />

clUg / Hjfnfdf km/s 5, To;}u/L lzj / hLjdf km/s 5<br />

t/ h;/L clUg / Hjfnf Ps} 5g\, To;/L g} lzj / hLj klg<br />

Ps} x'g\, hLj;DaGwL o; dtnfO{ ‘e]bfe]b’ dt elgG5 h;nfO{<br />

‘å}tfå}t’ klg elgG5 .<br />

ln+utŒj<br />

jL/ z}jdtfjnDaLx¿cg';f/ ln+usf tLg e]b 5g\ . -!_<br />

efj ln+u -@_ k|f0f ln+u -#_ Oi6 ln+u . efj ln+u snfljxLg 5<br />

hf] >4fåf/f ;fIfft\ x'g] ub{5 . k|f0f ln+u snfljxLg / snfo'Qm<br />

5 / vfnL cfFvfn] b]Vg ;lsG5 . oL # j6} ln+unfO{ qmdzM ;t\,<br />

lrt\ / cfgGb klg elgG5 . k/dtŒj efj ln+u, ;"IdtŒj k|f0f<br />

ln+u / :y"ntŒj Oi6 ln+u xf] .<br />

cGTodf e08f/s/sf cg';f/ ln+ufotx¿df ;jf]{Ts[i6 ju{<br />

‘ln+uL’ a|f≈d0fx¿sf] 5 . ln+u wf/0f ug]{ c¿ hflt of ju{ log}<br />

ln+uL a|f≈d0fx¿sf cg'ofoL dfq x'g\ . logLx¿df klg cfrfo{ /<br />

k~rd\ b'O{ d'Vo ju{ 5g\ h;dWo] k~rd\x¿sf] ju{nfO{ lzjsf]<br />

jf:tljs eQm elgG5 . k|frLg ;dodf ePsf jL/ z}jdtsf<br />

kfFr cfrfo{x¿af6 k~rd\ju{ ljsl;t ePsf] xf] .<br />

;fdfGotof jL/ z}jdfuL{x¿ $ >]0fLdf ljeflht 5g\ . -!_<br />

h+ud\ -@_ lznj+t -#_ jl0fs -$_ k~rd\zfnL .<br />

jL/ z}jx¿df pkgog ;+:sf/ ;/x g} bLIff ;+:sf/ ul/G5 .<br />

bLIff ;+:sf/ jf:tjdf lzjln+u wf/0f ug]{ ;+:sf/ xf] . ufoqL<br />

dGqsf] 7fpFdf ‘ç gd lzjfo’ / o1f]kjLtsf] 7fpFdf unfdf<br />

lzjln+u wf/0f ul/G5 . of] ;+:sf/ :qL / k'?if b'j}sf] ul/G5 .<br />

qmdzM ho u'?b]j ∕<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 27


z/L/rqm, sfnrqm / ;+;f/rqm<br />

oL tLg k|d'v rqm dflgG5g\ . oL tLg}<br />

rqmdf ultk|jfx lg/Gt/ eO/xG5g\ . of]<br />

ultk|jfx cg's"n–k|lts"n klg x'g ;S5 .<br />

z/L/rqmsf] l:ylt cg's"n gePdf ljleGg<br />

k|sf/sf Joflwx¿n] 3]5{g\ . z/L/leq<br />

z/L/rqm, a'l4rqm / lrQrqm :yflkt<br />

5g\ . lgZro g} oL tLg}sf] cfk;df<br />

3if{0f rln/xG5, tLg} a]Unfa]Un} 3'0f{gdf<br />

3'Db5g\ . ha tLg} rqm Pp6} ultdf Ps}<br />

lbzfdf ultzLn x'G5g\ ta k|f0fwfl/0fL<br />

dxfk|af]wzfnL zlQmsf] hfu/0f x'G5<br />

h;nfO{ ‘k|Tole1f’ cyf{t\ ‘d]wfwfl/0fL’<br />

elgG5 .<br />

ha tLg} rqm cyf{t\ z/L/, a'l4 /<br />

lrQsf] ult leGgleGg x'G5, ta JolQmsf]<br />

dfgl;s l:ylt slxNo} klg cg's"n x'Fb}g,<br />

pm tgfju|:t x'g hfG5 . o;sf] k|efj<br />

a'l4rqmdfly k5{ . o;sf/0f p;df<br />

:jlg0f{o lng] Ifdtf x|f; x'G5 . oL b'j}sf]<br />

k|efj z/L/df k/]kl5 z/L/n] a'l4 /<br />

lrQcg's"n sfo{ ub}{g . To;kl5 z/L/df<br />

ljsf/ pTkGg x'G5 . o;/L g} z/L/sf]<br />

ljsf/n] lrQzlQmnfO{ k|efljt ub{5 /<br />

lrQzlQmn] a'l4nfO{ cyf{t\ 1fgzlQmnfO{<br />

k|efljt ub{5 .<br />

;+;f/rqm / sfnrqm t lgoldt¿kn]<br />

ultzLn /xG5 g}, tL rqmx¿sf ;fy<br />

JolQm :jo+n] cfÇgf tLg} rqmsf ;fy<br />

s;/L ;dfof]hg u5{g\ eGg] s'/f ;a}eGbf<br />

dxŒjk"0f{ s'/f xf] . sfnrqm / ;+;f/rqm<br />

k/dfTdfn] agfpg'ePsf] xf] . o;}k|sf/<br />

k/dfTdfn] JolQmsf] lgdf{0f ug'{ePsf] 5 .<br />

t/ JolQmn] cfÇgf tLg} rqm z/L/rqm,<br />

a'l4rqm / lrQrqmsf] ;fd~h:o sfnrqm<br />

/ ;+;f/rqml;t ug{ ;Sb}g . oxLFaf6<br />

zlQmsf] ktg k|f/De x'G5 . k|s[ltsf]<br />

lgodcg';f/ dflyaf6 tn cyf{t\ pFwf]<br />

aUg' ;lhnf] x'G5, hnwf/fsf] ;/n<br />

k|jfx lxdfnoaf6 z'? eP/ ;d'b|df<br />

ljnLg x'G5 . tnlt/ cyf{t\ ktglt/<br />

hfg' w]/} ;lhnf] x'G5 . o;df JolQmnfO{<br />

cfkm"dfly lgoGq0f ug]{ cfjZostf kb}{g .<br />

h] h;/L rln/x]sf] 5, To;/L g} rNb5<br />

eg] la:tf/} z/L/l:yt tLg} rqmx¿sf]<br />

ult pRrtfaf6 lgDgtflt/ k|jflxt<br />

x'G5 . o;df JolQm :jo+n] s]xL ub}{g,<br />

p;n] cfkm"nfO{ sfnrqm / ;+;f/rqmsf]<br />

e/f];fdf 5f]8\5 .<br />

s'08lngL zlQm cgGt zlQm;DkGg,<br />

clåtLo:j¿k, rqm:j¿kwfl/0fL, hfu|t,<br />

eujtL dxfzlQm xf] . of] cfwf/e"tf zlQm<br />

xf]— of] zlQm pFwf]af6 pFef]lt/ pmWj{ultn]<br />

a9\b5 . oxfF JolQmn] ;fws ag]/ cEof;<br />

ug'{kg]{ x'G5 lsgls p;n] cfÇgf] hLjgdf<br />

s]xL hfg]sf], ;'g]sf] 5 / To;nfO{ Pp6f<br />

gofF lbzf lbg' kb{5 .<br />

zlQmsf] :vng pFwf]lt/ x'g' clt g}<br />

;lhnf] x'G5 . o;nfO{ ;+;f/df htftt} b]Vg<br />

;lsG5 . t/ hf] a'l4dfgsf ;fy} 1fgjfg\<br />

5\, p;n] cfÇgf] lrQzlQm / a'l4zlQm<br />

b'j}sf] rqmnfO{ z/L/rqml;t ;fd~h:o<br />

:yflkt u/]/ pFef] p7fpF5 . To;kl5 p;n]<br />

cEo'bozlQm k|fKt ub{5 . o;kl5 dfq pm<br />

k/dfgGbaf6 k"0f{ x'g ;S5 .<br />

JolQmsf] lgwf/df #@ ljGb' x'G5g\<br />

h;df !^ ljGb' JolQmsf] cfWoflTds<br />

hLjgl;t ;DalGwt x'G5g\ / afFsL !^<br />

ljGb' hLjgsf ef}lts ;Defjgfx¿l;t<br />

;DalGwt x'G5g\ . 7Ls o;/L g} xTs]nfsf]<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 28<br />

a"9Lcf}Fnfsf] klxnf] kf]/df !^–!^ ljGb'<br />

ljBdfg\ 5g\ . ;dy{ u'?n] s[kfk"j{s cfÇgf]<br />

cf}Fnfsf o; ljGb'x¿sf] tfbfTDo ;fwssf]<br />

lgwf/sf ljGb'x¿l;t :yflkt ub}{ zlQm<br />

k|jflxt ug'{x'G5 . of] Pp6f of]u/x:o<br />

lqmof xf] . s'g ljGb'nfO{ slt / s;/L<br />

bafpg'k5{, of] t of]usf] clt g} u"9 /<br />

hl6n /x:o xf] h;nfO{ a|ÅdŒj l;l4kl5<br />

dfq} a'‰g ;lsG5 . lgwf/sf oL ljGb'x¿sf]<br />

;DaGw z/L/sf cGo gf8Lx¿l;t /<br />

cGo rqmx¿l;t x'G5 . o;/L lgwf/sf]<br />

:kz{dfq}n] klg z/L/sf ;d:t ;'Kt<br />

rqmx¿nfO{ pmhf{ k|bfg ul/G5 . a]Unfa]Un}<br />

bLIffx¿df log} ljGb'x¿nfO{ :kz{ ub}{<br />

;DalGwt rqmx¿nfO{ hfu|t ug'{kg]{ x'G5<br />

h;af6 ;fwssf] clei6 l;4 x'G5 .<br />

zlQmkftsf nflu klxn] lh1f;f, km]l/<br />

lgi7f, km]l/ cEof; / To;kl5 zlQmkftsf<br />

1ftfaf6 o; pmWj{ulto'Qm zlQmkftnfO{<br />

k|fKt ug'{ g} cfTdsNof0fsf/L dfu{ xf] .<br />

oL rf/} l:yltx¿df s'g} Pp6fdf dfq}<br />

sdhf]/L jf sdL ePdf tflGqs lqmofaf6<br />

pmWj{ zlQmkft x'g ;Sb}g .<br />

;b\u'?n] ha lziodf lh1f;f, lgi7f<br />

/ cEof;sf] u'0fnfO{ k"0f{¿kdf b]Vg'x'G5<br />

ta pxfF ;xh¿kdf k|;Gg x'g'x'G5 /<br />

zlQmkftsf] lqmofnfO{ k|f/De ug'{x'G5 .<br />

kl/kSjdnf o] tfg'T;bg x]t' zlQm<br />

kft]g, obf o:o tbf o:o ljd'lQmgf{q<br />

;+zoM .<br />

j:t'tM ;b\u'?n] s?0ffk"j{s lziosf]<br />

;]jfaf6 k|;Gg eP/ ‘zlQmkft’åf/f p;nfO{<br />

:jo+jt agfpg'x'G5 . >L z+s/frfo{n] o;<br />

;DaGwdf ‘ztZnf]sL’sf] k|f/Dedf Pp6f<br />

;'Gb/ j0f{g ug'{ePsf] 5—


[i6fGtf g}j b[i6 l:qe'jg h7/]<br />

;b\u'/f]1f{g bft'M, :kz{Zr]bq snKoM<br />

;bolt obxf] :j0f{tfdZd ;f/d\ . g<br />

:kz{Tj+ yflk l>t r/0fo'u] ;b\u'?M<br />

:jLolzio], :jLo+ ;fDo+ ljwQ] ejlt<br />

lg?kd :t]g jf nf}lsf]›,lk ..<br />

cyf{t\ o; lqe'jgdf u'?sf] pkdf<br />

lbgnfos s'g} b[i6fGt 5}g, u'?nfO{ kf/;sf]<br />

pkdf lbg ;lsGg lsgls kf/;n] ;'g<br />

dfq} agfpF5, j:t'nfO{ eg] kf/; agfpg<br />

;Sb}g . t/ ;b\u'?n] t lzionfO{ :jo+ ;dfg\<br />

agfpg'x'G5 .<br />

o;} k|;Ggtfsf] j]udf zlQmkft<br />

ug'{ePkl5 d}n] lzionfO{ zlQmn] k|a'4,<br />

k|v/ / kl/k"0f{ u/]F eGg] ;b\u'?nfO{ k|;Ggtf<br />

x'G5 . To;a]nf lzio u'?s[kfaf6 /f]dfl~rt<br />

x'G5 . lziosf] k|;Ggtf b]v]/ u'? klg<br />

k|;Gg x'g'x'G5 lsgls To;a]nf lziosf<br />

nflu zlQmsf] pmWj{ v'n]sf] x'G5 .<br />

;dy{ u'?n] cfÇgf z/L/sf gf8L<br />

Pj+ tGt'x¿nfO{ cfnf]l8t–ljnf]l8t u/]/<br />

;fwssf] lgwf/df cf}Fnf /fVg'x'Fb} p;nfO{<br />

cfTd:y ug'{x'G5, To;kl5 p;sf] z/L/df<br />

wf/0fzlQmnfO{ hfu|t ug'{x'G5 h;af6<br />

;fwsn] u'?åf/f k|bfg ePsf] zlQmkftnfO{<br />

;'/lIft /fVg ;S5 . o;k|sf/sf] lqmofdf<br />

u'?n] tLa| tk:of pmhf{nfO{ k|jflxt ug'{kg]{<br />

x'G5 . t/ o;k|sf/sf] lqmof pxfF oyf;Dej<br />

gug]{ eP klg lziok|lt s?0ffn] cfk"l/t<br />

eP/ cfÇgf] /utnfO{ lgrf]8]/} eP klg<br />

pmWj{ult k|bfg ug'{ ;b\u'?sf] lrgf/L xf] .<br />

o:tf] s]jn ;b\u'?n] dfq} ug'{x'G5 .<br />

;b\u'?n] cfÇgf] lziodf zlQm ;+rf/<br />

u/]/ p;sf] ;'Kt s'08lngLnfO{ cgfof;<br />

g} hfu|t ug'{x'G5 . ;b\u'?sf] tfGqf]Qm<br />

zlQmkftaf6 lzio cg'u|lxt ePkl5 p;sf]<br />

z/L/åf/f :jo+ g} cf;g, k|f0ffofd, lqmof,<br />

d'b|f, 1fg, Wofg k|f/De x'g hfG5 .<br />

cGo of}lus cf;g, k|f0ffofd, d'b|f<br />

cflbsf] cEof; s'08lngL zlQmnfO{<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 29<br />

hufpgsf nflu ul/P klg of] slxn] ;kmn<br />

x'G5 eg] slxn] c;kmn . t/ tfGqf]Qm<br />

zlQmkftåf/f s'08lngL klxNo} hfu|t<br />

ul/G5 / To;kl5 ;fwssf] z/L/e]b,<br />

;+:sf/e]bcg';f/ Pj+ cfjZostfg';f/<br />

:jtM g} cf;g, k|f0ffofd, od, lgod,<br />

k|Tofxf/, Wofg cflb lqmof rflnt x'G5 .<br />

o;sf nflu lzionfO{ oL ;a} s'/fsf] k"j{1fg<br />

x'g'k5{ eGg] h?/L x'Fb}g .<br />

tfGqf]Qm zlQmkft k|fKt ePkl5 klg<br />

lg/Gt/ cEof;, lh1f;f / lgi7f x'g'kb{5<br />

tadfq} ;fwsn] cfÇgf] cfTdfsf] ;QfnfO{<br />

k|ToIf cg'ej ub}{ cfTdaf]waf6 ljef]/<br />

x'g ;S5 / o; cfTdaf]wn] lbJozlQmsf]<br />

:j¿k u|x0f ub{5 . ctM ;fwsn] lg/Gt/<br />

l:y/tfsf nflu lqmofzLn x'g'kb{5 . of]<br />

cfTdzlQmsf] l:y/tf cfnlDagL d'b|fåf/f<br />

k|fKt x'G5 . oxL if8\rqmhfu/0f s'08lngL<br />

dxfdfof zlQm xf] .<br />

ho u'?b]j ¤


;<br />

kgfsf] af/]df xhf/f}F jif{cl3b]lv zf]w, cg';Gwfg x'Fb}<br />

cfO/x]sf] 5 . t/ klg clxn];Dd o;sf] /x:o h:tfsf]<br />

t:t} /x]sf] 5 . ;kgfn] jf:tljs hLjgdf klg s'g} dxŒj /fV5<br />

of /fVb}g < s]xL dflg;x¿ o;nfO{ dgsf] ljs[lt atfpF5g\<br />

eg] s]xL dflg;x¿sf] wf/0ffdf ;kgf jf:tjdf g} eljiosf]<br />

kyk|bz{s xf] . hxfF JolQm clN´G5, s'g} af6f] gkfO{ cGof}ndf<br />

kb{5, ta ;kgfn] p;nfO{ d2t ub{5 .<br />

j}1flgsx¿sf] egfO 5— xfd|f] dlit:ssf] jl/kl/ rf}aL;<br />

s/f]8 /QmjflxgL / lz/fx¿sf] df]6f] u'h'N6f] ag]sf] 5 h;n]<br />

dfgjsf] r]tg cr]tg, b[Zo cb[Zo ljDanfO{ lnG5 / To;df<br />

;'/lIft¿kdf hDdf u/]/ /fVb5 . ;do cfPkl5 ltg} ljDax¿<br />

g} ;kgfsf] cfsf/ lnP/ JolQm;fd' pkl:yt x'G5g\ .<br />

?;L j}1flgsx¿sf cg';f/ ;kgfnfO{ Joy}{sf] 7fg]/ gsfg{<br />

;lsFb}g . jf:tjdf ;kgf k"0f{¿kn] oyfy{ / jf:tljs x'G5 .<br />

of] cnUu} s'/f xf] o;sf] ;dLs/0f, l;4fGt / cy{nfO{ xfdL<br />

a'‰g ;Sb}gf}F . csf]{ s'/f ;kgf s]xL If0fsf] nflu dfq cfpF5<br />

/ cb[Zo x'G5 h;af6 k|ftMsfn p7\bf JolQmn] tL ;kgfx¿nfO{<br />

la;{G5 t/ of] s'/f lglZrt xf] ls Pp6f :j:y JolQmn] k|To]s<br />

/ft tLgb]lv lnP/ ;ftk6s;Dd ;kgf b]V5 .<br />

cd]l/sfsf k|l;4 :jKg ljz]if1 hh{ lxrn] cfÇgf] k':ts<br />

‘l8«d’df ;k|df0f :ki6 kf/]sf 5g\ ls JolQmn] ;kgfsf] dfWodaf6<br />

cfÇgf] hLjgdf k"0f{tf k|fKt ug{ ;S5 . xfd|f] hLjgsf hlt klg<br />

cK7\of/fx¿ 5g\, ;d:ofx¿ 5g\, tL ;a}sf] xn ;kgf;Fu 5<br />

/ k|s[ltn] dfgjz/L/sf] /rgf o;k|sf/n] u/]sL l5g\ ls hxfF<br />

dfgjsf] hLjgdf /x:o, kL/, lrGtf, afwf / ´+´6, ´d]nf 5,<br />

ToxLF oL ;d:ofx¿sf] xn klg k|s[ltn] ;kgfsf] dfWodaf6<br />

lbO/x]sL x'lG5g\ . dfgjz/L/leq b'O{ k|sf/sf l:yltx¿ 5g\—<br />

r]tg dg / cr]tg dg . r]tg dgn] aflx/L b[Zo / kl/j]znfO{<br />

:jLsf/ u/L hDdf ub{5 eg] cr]tg dg xfd|f k"j{hGdsf<br />

36gfx¿;Fu ;DalGwt /xG5 . dflg;sf] hGd af/Daf/ x'G5 /<br />

ljut hLjgsf sfo{, b[Zo / 36gfx¿sf] k|efj klg o; hLjgdf<br />

kb{5, To;nfO{ jxg ul//x]sf] x'G5 eGg] s'/fdf b'O{dt 5}g .<br />

of] cr]tg dg g} ;kgfsf] jf:tljs cfwf/ xf] / of] dg;Fu<br />

cfÇgf] s'/f atfpg], ;D´fpg], a'´fpg] c¿ s'g} af6f] 5}g .<br />

kmn:j¿k p;n] lgb|fsfndf dfgjnfO{ r]tfjgL klg lbG5 / tL<br />

b[Zox¿nfO{ :ki6 klg ul/lbG5 . o;/L p;sf] kyk|bz{g klg<br />

ub{5 . o; b[li6af6 cr]tg dg g} JolQmsf] nflu Hofbf ;xof]uL<br />

/ hLjg lgdf{0fdf ;xfosl;4 x'G5 eGg ;lsG5 .<br />

xfd|f] hLjgsf s'g} klg 36gf Joy{ x'Fb}gg\ . ;fjwfg /<br />

;ts{ JolQmn] k|To]s 36gfaf6 kmfObf p7fpF5 cyf{t\ s'g} klg<br />

36gfnfO{ Joy}{ 7fg]/ p;n] 5f]8\b}g . hLjgdf ;kmntf / k"0f{tf<br />

k|fKt ug'{5 eg] r]tgfj:yfdf hLjgsf sfo{ / k|oTg ;xfosl;4<br />

t x'G5g\ g}, o;afx]s ;kgfsf] dfWodaf6 klg cfÇgf] ;d:of<br />

lg/fs/0f ug{ ;lsG5 . ;+;f/df x]g]{ xf] eg] ;kgfn] JolQmsf]<br />

hLjgdf w]/} 7"nf7"nf kl/jt{gx¿ NofPsf s}of}F pbfx/0fx¿<br />

kfOG5g\ . oltdfq xf]Og, ;kgfn] j}1flgs vf]h / cg';Gwfgdf<br />

klg dxŒjk"0f{ of]ubfg lbPsf 5g\ . k|mfG;sf k|l;4 bfz{lgs<br />

l8 dfu{/];sf] o:tf] afgL a;]sf] lyof] ls pgL af/Daf/ sfddf<br />

h'l6/xGy] / sfd ub}{ hfFbf ha ul0ftsf] s'g} ;dLs/0f jf<br />

lj1fgsf] s'g} ;d:ofsf] ;dfwfg k|fKt x'Fb}gYof], ta pgL ToxLF<br />

;'ltlbGy] / ;kgfaf6 To; ;d:ofsf] ;dfwfg pgnfO{ k|fKt<br />

x'GYof] .<br />

jf:tjdf g} ;kgf cfkm}Fdf Pp6f cnUu} lj1fg xf] .<br />

slxn]sfxLF ;kgf ;Lwf / :ki6¿kaf6 cfpFb}gg\ t/ u"9 /x:osf]<br />

¿kdf b]lvG5g\ / o;sf] dflg;nfO{ :d/0f /xG5 . o:tf] cj:yfdf<br />

JolQmn] To; ;kgfsf] cy{nfO{ a'‰g] k|of; ug'{kb{5 cyjf ;kgf<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 30


ljz]if1;Fu ;Nnfx lnP/ To;}cg';f/ ;d:ofsf] ;dfwfg k|fKt<br />

ug'{kb{5 .<br />

l;nfO{ d]l;gsf cfljisf/s Olnxf; xf]j cfÇgf] l;nfO{<br />

d]l;g agfpg Jo:t lyP . b'O{ jif{sf] kl/>dkl5 klg pgn]<br />

;kmntf xft kfg{ ;s]sf lyPgg\ . hlxn] klg 5]paf6 wfuf]<br />

l5/fpFy] / d]l;gn] l;nfO{ ug{ ;Sb}gy] . To:t}df Pslbg k|of;<br />

ubf{ub}{ s]xL gnfu]kl5 pgL ToxLF ;'t] . To; /ft pgn] ;kgfdf<br />

b]v] ls Pp6f /fIf; cfP/ pgnfO{ ¿vdf afFWof] . To; /fIf;n]<br />

cfÇgf cg'r/x¿nfO{ cf1f lbof] ls o;sf] lz/sf] 7Ls aLr<br />

efudf efnf /f]lklbg" . cg'r/x¿n] klg To;} u/] . Tolt g}<br />

a]nf xf]jsf] cfFvf v'Nof] . 8/n] pgsf] z/L/ sfFlk/x]sf] lyof] .<br />

;f/f z/L/ k;Lgfn] leh]sf] lyof] . pgn] ;kgfsf] cy{ ljZn]if0f<br />

ug{ yfn] . ;f]Rb} hfFbf pgn] cfÇgf] ;d:ofsf] ;dfwfg ToxL<br />

;fÍ]lts ;kgfsf] dfWodaf6} k|fKt u/] ls l;of]df 5]paf6 wfuf]<br />

xfNg'sf] ck]Iff l;of]sf] aLrdf g} Kjfn kfl/lbof] eg] l;nfO{<br />

ug{sf nflu ;kmntf k|fKt x'g ;Sb5 . laxfg p7]/ pgn] To;}<br />

u/] / ;kmntf k|fKt u/] . kmn:j¿k ;+;f/n] l;nfO{ d]l;g<br />

pkxf/sf] ¿kdf kfof] .<br />

cd]l/sfsf k/fj}1flgs ld= 8An' nf]xjL gf8L ;+:yfgsf<br />

;+j]ux¿sf] cWoogdf h'6]sf lyP . o; ;d:ofsf] xn pgnfO{<br />

k|fKt eO/x]sf] lyPg . Ps/ft pgn] ;kgfdf b]v] ls s;}n]<br />

pgsf] z/L/nfO{ efnfn] /f]lk/x]sf] 5 . olQs}df pgsf] cfFvf<br />

v'Nof] . o;}af6 pgn] cfÇgf] ;d:ofsf] ;dfwfg k|fKt u/] ls<br />

;+j]ux¿sf] k|jfx a/fa/ jt'{n bjfasf] sf/0faf6 g} ;Dej<br />

x'G5 / oxL k4ltnfO{ ckgfP/ g} pgn] cfÇgf] sfd cl3 a9fP .<br />

kl5 pgn] cfÇgf] If]qdf k"0f{ ;kmntf k|fKt u/] / oxL vf]hsf<br />

nflu gf]a]n k'/:sf/;d]t k|fKt ug{ ;kmn eP .<br />

cd]l/sfsf ld= 8f]/f]yLn] af/Daf/ Pp6} ;kgf b]lVyg\ .<br />

pgL ;w}F u]?j:q wf/0f u/]/ kxf8 rl9/xlGyg\ . lxpFdfly<br />

klg cf/fdn] lxF8\lyg\ . kxf8d'lg xhf/f}F dflg;x¿ pgsf] ho<br />

hosf/ ul//x]sf x'Gy] .<br />

pgn] s]xL klg a'l´/x]sL lyOgg\ . ;kgfdf kxf8 r9\g]<br />

a]nfdf pgL;Fu} Pp6f cToGt} eJo, t]h:jL ;+Gof;L klg u]?j:q<br />

wf/0f u/L kyk|bz{g ub}{ lxFl8/x]sf lyP . olQs}df pgsf]<br />

cfFvf v'Ng uof] .<br />

k"0f{ ef}ltstf Pj+ ljnfl;tfdf /x]sL, s/f]8klt afa'sL<br />

5f]/Lsf] nflu of] crDdsf] ;kgf lyof] . pgn] o;sf] cy{ a'‰g<br />

;ls/x]sL lyOgg\ t/ klg of] ;kgf af/Daf/ cfO/xGYof] .<br />

Pslbg pgL ;kgfs} cfwf/df ef/tsf] l6s6 sf6]/ lbNnL<br />

cfO/x]sL lyOg\ .<br />

pgn] 5 dlxgf;Dd ef/tsf dxŒjk"0f{ tLy{:ynx¿sf]<br />

e|d0f ul/g\ t/ pgnfO{ pQm ;+Gof;Lsf] bz{g k|fKt x'g ;s]g<br />

h;nfO{ pgn] ;kgfdf b]v]sL lyOg\ . pgL pQm c1ft, cgfd,<br />

ckl/lrt ;+Gof;Lsf] vf]hLdf w]/} ;do;Dd nflu/lxg\ . ;g\<br />

!(*# clk|ndf Pp6f ;fwgf lzlj/df pgn] s;}sf] k|]/0ffåf/f<br />

efu lng] lgZro ul/g\ . ToxfF pgn] b]lvg\ ls hf] ;+Gof;L<br />

af/Daf/ pgsf] ;kgfdf cfO/x]sf lyP, pg}nfO{ cfÇgf] cufl8<br />

pleO/x]sf] kfOg\— ToxL cg'xf/, ToxL d':s'/fx6, ToxL lxF8fO{ .<br />

pgnfO{ o:tf] nfUof] ls oL ;+Gof;L;Fu t pgL s}of}F jif{b]lv<br />

kl/lrt lyOg\, / pgL pgsf] r/0fdf kl/g\ .<br />

o;kl5 8f]/f]yLn] pQm ;+Gof;L;Fu} lxdfnosf ljleGg<br />

:yfgx¿sf] ofqf ul/g\ . To; bf}/fg pgnfO{ o:tf] nfUof] ls ;a}<br />

:yfg / b[Zo x'ax' To:t} 5g\ h'g pgn] klxn] ;kgfdf b]v]sL<br />

lyOg\ . ;+Gof;L;Fu} cl3 a9\b} hfFbf pgn] ;kgfdf b]v]cg';f/<br />

pgn] ;a} s'/f atfpFb} uOg\ . clnslt cufl8 afofFlt/ ;kgfdf<br />

b]v]sf] u'kmf klg ToxfF b]lvof] . o;k|sf/ o:tf ;of} F 36gfx¿ 5g\<br />

h;n] ;kgfsf] jf:tljstf / j}1flgstfnfO{ k'li6 ub{5g\ .<br />

;kgf xfd|f] hLjgsf] pknlAw xf] . j}1flgsx¿sf cnfjf<br />

s}of}F n]vsx¿n] klg ;kgfaf6 k|]/0ff lnP/ cfÇgf] /rgfnfO{<br />

k"0f{tf lbPsf 5g\ . :s6Nof08sf k|l;4 n]vs Pn :6Le]G;gn]<br />

t cfÇgf] k|l;4 pkGof; ‘l8jfOg’ ;kgfsf] cfwf/df g} n]v]sf<br />

x'g\ . ;kgfdf pgn] h] k9\y], To;}nfO{ sfuhdf n]Vy] . o;/L Tof]<br />

pkGof; tof/ eof] / ;fteGbf a9L cGt/f{li6«o k'/:sf/x¿ klg<br />

k|fKt u¥of] . s}of}F pRrsf]l6sf ;ËLtsf/x¿n] klg cfÇgf gofF<br />

gofF w'gx¿ ;kgfs} dfWodaf6 ;[hgf u/]sf 5g\ . ljZjljVoft\<br />

;ËLtsf/ df]hf6{n] cfÇgf] k|l;4 w'g ‘ljyjg’ ;kgfåf/f k|fKt<br />

u/]/ agfPsf x'g\ .<br />

jf:tjdf g} ;kgf k"0f{¿kn] lj1fg xf] h;nfO{ /fd|f];Fu a'‰g'<br />

h?/L x'G5 . o;sf u"9 /x:ox¿ / o;df lglxt xnnfO{ a'‰g'<br />

h?/L x'G5 . klZrddf t ;kgfdfly olt w]/} k':tsx¿ n]lvPsf<br />

5g\ ls tL ;a}nfO{ Pslqt ug]{ xf] eg] Pp6f 7"nf] k':tsfno<br />

el/g ;S5 . o;}u/L s}of}F ;+:yfx¿ 5g\ hxfF ;kgfsf] ljZn]if0f<br />

x'g] ub{5 . xfn cfP/ ef/tjif{df klg kmf§km'§ o;;DaGwL<br />

k':tsx¿ n]lvg yfn]sf 5g\ .<br />

;kgfsf] efiff ;fdfGo efiff x'Fb}g . ha ;kgf b]lvG5<br />

ta cGtd{gdf clÍt tYo g} aflx/ cfpg] ub{5 . cGtd{g<br />

xfd|f] jt{dfg hLjg;Fu klg hf]l8Psf] x'G5 / o; hLjgeGbf<br />

cufl8sf hLjgx¿;Fu klg o;sf] ;DaGw /x]sf] x'G5 . o;}n]<br />

To; cGtd{gåf/f h'g ;Gb]z k|fKt x'G5, slxn]sfxLF xfdLnfO{<br />

tL /x:odo / sfNklgs nfUg ;S5g\ . k/Gt' s'g} klg ;kgf<br />

Joy{ x'Fb}g . k|To]s ;kgfsf] Pp6f lglZrt cy{ / p2]Zo x'G5 .<br />

olb xfdLn] tL p2]Zo / cy{x¿nfO{ a'‰of}F eg] cfÇgf] hLjgnfO{<br />

Hofbf cg's"n Pj+ ;'vdo agfpg ;Sb5f}F .<br />

ho u'?b]j ¤<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 31


x]bf{ ;fdfGo t/ c;fdfGo k4lt<br />

j}<br />

lbs / k"j{j}lbssfnb]lv g} /f]u lgjf/0f Pj+ :jf:Yo /Iffsf<br />

nflu hnsf] ;d'lrt k|of]u x'Fb} cfPsf] kfOG5 . hn of<br />

kfgL dflg;, kz'k+IfLdfq xf]Og jg:kltsf nflu klg lbg/ft<br />

geO{ gx'g] lrh xf] . of]u, k|fs[lts lrlsT;f, cfo'j]{bh:tf<br />

k|frLg :jf:Yo u|Gyx¿df hnsf] Jofks vf]h / k|of]u kfOG5 .<br />

leGgleGg 7fpF / leGgleGg cj:yfdf kfOg] hnsf] u'0f, bf]if<br />

/ k|efjsf af/]df oL k|frLg u|Gyx¿n] ljifb\ vf]h u/]sf 5g\ .<br />

xfd|f k|frLg :jf:Yofrfo{x¿n] hnlrlsT;fsf] snf, ;+:s[lt /<br />

lj1fgnfO{ a'´]/ hLjgz}nLsf] Ps c+us} ¿kdf :yflkt u/]sf<br />

lyP . j}lbs Crfx¿n] o; s'/fnfO{ k'li6 u/]sf 5g\ . o:tf<br />

s}og cGo Crfx¿ klg 5g\—<br />

cfk Oåf pe]ifhf]/fof] ceLj rftsLM .<br />

cfk;\ ;j{:o eif]hf]:tf:t' s[0jGt' e]ifhd\ ..<br />

-CUj]b ()÷!#&÷^_<br />

efjfy{M hn g} cf}iflw xf] . hnn] /f]u gfz ub{5 . o;n]<br />

;a} /f]unfO{ gfz ub{5 . ctM o;n] ltd|f] /f]unfO{ klg gfz<br />

ub{5 .<br />

cfkf] Oåf e]ifhf]/fof] ceLj rftgLM .<br />

cfk; ;j{:o e]ifhf]:tf:t] d'~hGt' ;f}qoM ..<br />

-cyj{j]b #÷&÷%_<br />

efjfy{M hn g} cf}iflw xf] . hnn] /f]u gfz ub{5 . hnn]<br />

;a} /f]unfO{ eufpF5 . of] hnn] ltdLnfO{ klg s7Lg /f]usf]<br />

k~hfaf6 arfpg]5 .<br />

cK:jGt/d[t+ e]ifhd\ . ckfd[t k|z:to] ..<br />

-CUj]b !@÷#÷!(_<br />

efjfy{M hndf cd/ agfpg] zlQm 5 . hndf /f]u d'Qm<br />

u/fpg] u'0f 5 .<br />

— 8f= xl/k|;fb kf]v/]n<br />

jl/i7 ljz]if1<br />

of]u tyf k|fs[lts lrlsT;f<br />

cfkf] lxi6fdof] e'jM . tfg pmh]{ bwftg . dx]/0fforIf;] ..<br />

-CUj]b !)÷(÷!_<br />

efjfy{M x] hn ¤ ltdL xfd|f] :jf:Yosf sf/0f xf} . ctM<br />

xfdLnfO{ o:tf] :jf:Yo / zlQm k|bfg u/ h;åf/f xfdLn] ;Tosf]<br />

;'ud dfu{ k|fKt ug{ ;sf}F .<br />

cfw'lgs cf}iflw lrlsT;fk|0ffnLsf hGdbftf dflgg]<br />

lxkf]qm]l6h -$^) b]lv #&& jif{ O;fk"j{sf_ n] klg cfÇgf] hLjge/<br />

k|fs[lts lgodsf ;fy /f]uf]krf/ ug]{ s'/fsf] k|rf/ ug'{eof] .<br />

k|fs[lts lrlsT;f / To;df klg hn lrlsT;fsf] af/]df oy]i6<br />

k|of]ux¿ ug'{eof] . o;f] x'Fbfx'Fb} klg hn lrlsT;fsf] cfw'lgs<br />

Oltxf; ;g\ !*@( df u|]km]gju{sf] Ps lrlsT;fu[xaf6 z'? x'G5 .<br />

o; lrlsT;fu[xn] lr;f] kfgLsf] k|of]uaf6 xhf/f}F /f]uLnfO{ lgsf]<br />

kf¥of] / lrlsT;f hutdf xnrn Nofof] . o;sf] >]o lj+;]h lk|l:gh<br />

-Vinceng Priestniz_ gfds ls;fgnfO{ hfG5 . ;a}n] ;fwf/0f a'l4sf]<br />

/ clzlIft eg]/ x]nf u/]sf] o; ;[hgzLn JolQmTjn] cfZro{hgs<br />

sfo{ ug{ ;kmn eof] . of] lrlsT;fu[xdf ;+;f/sf dflg; x'n nfu]/<br />

cfpg yfn] / pgsf] k|l;l4n] cflQPsf k'/ftgkGyL lrlsT;s Pj+<br />

cGo dfG5]x¿n] pgnfO{ b'Mv lbg z'? u/] . ufnL, a]OHhtLb]lv<br />

cbfntsf] rSs/ sf6\g] sfd;Dd ug'{k¥of] . lj/f]wLx¿sf] ´"7f]<br />

/ cdfgjLo sfo{x¿n] lk|l:ghsf] sfo{df s'g} sdL cfPg . lgsf]<br />

ePsf la/fdLn] lbgfg'lbg pgsf] sLlt{ / k|lti7fnfO{ a9fP . qmdzM<br />

hf]xf]g :qmfy, ;]j]l:6og SgfO{k, cf/gfN8 l/SnL, n"O{ s'g], h]=Pr=<br />

s]nfu, x]g/L ln08Nxf/h:tf dxfg\ JolQmx¿n] hn lrlsT;fsf]<br />

If]qdf pNn]vgLo of]ubfg ug'{eof] .<br />

o;/L hn lrlsT;fn] cfkm"nfO{ ;Dj[4 ub}{ cfPsf] 5 . o;<br />

hn lrlsT;fdf :jf:Yosf] /Iff ug]{ / /f]uLsf] /f]uf]krf/ u/]/<br />

:j:y agfpg] ;of}F ;/n, ;xh / ;fj{ef}d ;"qx¿ /x]sf 5g\ .<br />

jfik:gfg, sl6:gfg, /L9:gfg, kfb:gfg, x:t:gfg, s'lxgf:gfg,<br />

kmf]x/f :gfg, ;jf{·:gfg, lr;f]kl§, ;]s, Plgdf, s'~hn, hng]lt<br />

cflb ;of}F pkrf/ ljlwlj1fg hnlrlsT;fleq /x]sf 5g\ .<br />

o;dWo]sf ;/n / dxŒjk"0f{ pkrf/ ljlwx¿sf] rrf{ oxfF<br />

ul/G5 .<br />

hnlrlsT;f ;:tf] / bLuf] :jf:Yo;]jf xf] . o;sf] ;d'lrt<br />

k|of]u ug{ l;sfpg] xf] eg] k|To]s JolQmn] cfÇgf] :jf:Yosf] /Iff<br />

/ /f]uf]krf/ ;/n¿kdf 3/d} a;]/ ug{ ;Sb5 .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 32


{<br />

kl/ro<br />

k|frLg of]uLx¿n] :y"n z/L/sf] z'l4s/0fsf nflu 5j6f<br />

j}1flgs of}lus k|lqmofx¿sf] ljsf; u/] h;nfO{ ‘if6\sd{’<br />

elgG5 . if6\sd{leqsf] dxŒjk"0f{ sd{ jf k|lqmof, h;åf/f<br />

gfl;sfk|b]z of gfssf] z'4Ls/0f ul/G5, nfO{ g]lt elgG5 . g]lt<br />

w]/} k|sf/sf 5g\ . To;dWo] ;a}eGbf ;/n / ;a}eGbf dxŒjk"0f{<br />

hng]lt xf] . k|frLg ;dodf g]kfnL s?jf oxL gng]ltsf nflu<br />

ag]sf] oGq of efF8f lyof] . oxL g]kfnL s?jf jf o:t} 6'6Lbf/<br />

efF8fsf] dfWodn] ;kmf kfgL gfssf] Pp6f Kjfnaf6 xfNg] / csf]<br />

Kjfnaf6 ´fg]{ u/L gfs ;kmf ug]{ ljlwnfO{ hng]lt elgG5 .<br />

ljlw<br />

!= g]kfnL s?jf jf o:t} hng]ltsf nflu ag]sf] 6'6Lbf/ efF8f<br />

lng] .<br />

@= pdfn]/ dgtftf] -z/L/sf] tfkqmd a/fa/_ ePsf] kfgL<br />

! ln6/df cfjZostfcg';f/ ! b]lv @ lrofrDrf g'g<br />

ldnfpg] .<br />

#= s?jf jf hng]ltsf] efF8fdf tof/ kfgL eg]{ . ;f] efF8fsf]<br />

6'6L la:tf/} gfssf] afofF Kjfndf /fVg] . 6fpsfnfO{ la:tf/}<br />

bflxg]lt/ ´'sfpg] . ca efF8fnfO{ la:tf/} dfly p7fpFb} hfg] .<br />

kfgLsf] k|jfx gfssf] afofF Kjfntkm{ xf];\ . efF8fnfO{ dfly<br />

p7fpFb} hfFbf efF8fsf] d'vaf6 kfgL kf]lvg] x'g'x'Gg .<br />

g]ltdf k|of]u x'g] ljleGg<br />

y/Lsf 6'6Lbf/ efF8fx?<br />

$= gfssf] afofF Kjfnaf6 kfgL k7fPdf bflxg] Kjfnaf6 aflx/<br />

cfpF5 . o;/L g} km]l/ bflxg] Kjfnaf6 6f]6L hf]8]/ kfgL<br />

k7fpg] / 6fpsf] afofFlt/ ´'sfpg] u/]df afofF Kjfnaf6<br />

kfgL cfpF5 . o;/L b'j} Kjfnaf6 cfjZostfcg';f/ cfwf<br />

cfwf ln6/ kfgL k7fpg] .<br />

%= gfssf] Kjfnaf6 kfgL k7fpg] sfo{ k"/f ePkl5 gfsnfO{<br />

;'Vvf agfpg ;fy} kfgLn] 3f]n]sf] gfsleq hDdf ePsf<br />

kmf]x/x¿nfO{ lgsfNg Pp6f ljlw ;DkGg ug'{kb{5 .<br />

b'j} v'§f Ps cfk;df ldnfP/ l;wf pleg] . b'j} xftnfO{<br />

sfgsf] glhs} nu]/ cf}Fnfn] sfg aGb ug]{ . ca sDd/af6<br />

z/L/nfO{ cufl8 ´'sfpg] . 6fpsf] dfly p7fpg] . o;kl5<br />

6fpsf] dfly tn, bfofF afofF ub}{ hf]8hf]8n] Zjf; ÇofFSg] .<br />

o;n] gfsleqsf] kmf]x/ / kfgL lgsfNg ;xof]u ub{5 .<br />

^= ca hng]lt k"/f eof] . xftd'v wf]P/ s]xL a]/ cfFvf aGb<br />

u/]/ cf/fd ug]{ .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 33


;fjwfgL<br />

!= gfsdf hng]ltsf] efF8fsf] 6f]6L hf]8\g'sf ;fy} d'v vf]n]/<br />

d'vaf6 Zjf; k|Zjf; z'? ug' {k5{ . gfsaf6 kfgL klg /fVg]<br />

/ Zjf; k|Zjf; klg ugf{n] kfgL kmf]S;f]tkm{ uO{ b'3{6gf x'g<br />

;S5 .<br />

@= ljlw g+= % df eg]h:t} u/L gfsnfO{ k"/f ;'Vvf agfpg] .<br />

gfsleq kfgL /Åof] eg] hng]lt u/]sf] s]xL ;dokl5 6fpsf]<br />

b'Vg], ?3f nfu]h:tf] x'g] / cGo c;'ljwf x'g ;S5 . gfssf]<br />

kfgL ;kmf ug]{ qmddf a"9Lcf}Fnf / rf]/Lcf}Fnfn] gfs ;dftL<br />

hf]8n] l;Fl;F ug'{ x'Fb}g . o;n] sfgnfO{ v/fa u5{ .<br />

#= kfgL hlxn] klg gfssf] Pp6f Kjfnaf6 /fv]/ csf] { Kjfnaf6<br />

cfpg'kb{5 . gfssf] Kjfnaf6 /fv]sf] kfgL d'v jf 3fF6Ldf<br />

cfof] eg] Wofg lbg' ls 6fpsf] 9NsfPsf] ldn]g . 7Ls<br />

tl/sfn] 6fpsf] 9NsfPkl5 d'v jf unfdf kfgL guO{ gfssf]<br />

csf]{ Kjfnaf6 aflx/ cfpF5 .<br />

$= hng]ltdf k|of]u ug]{ kfgL ;kmf / pdfn]/ dgtftf] ePsf]<br />

x'g'kb{5 . kmf]x/ jf h:tf] kfof] To:tf] kfgLsf] k|of]u slxNo}<br />

ug'{ x'Fb}g .<br />

%= w]/} lr;f] jf w]/} tftf] kfgLsf] k|of]u ug'{ x'Fb}g .<br />

kmfObf<br />

!= k6sk6s eO/xg] ?3fsf] ;d:of / gfs aGb x'g], uGw<br />

yfxf gkfpg] Pj+ lkgf;df of] ljlw PSn} klg cToGt ;kmn<br />

pkrf/ xf] .<br />

@= cfFvfsf] ljz]if /f]usf sf/0f geO{ ;fdfGotM b]Vg] Ifdtfdf<br />

sdL x'Fb} uO/x]sf cj:yfdf o;n] cToGt kmfObf ub{5 .<br />

r:dflagf grNg]x¿n] hng]ltsf] lgoldt PSnf] k|of]un]<br />

r:df 5f8]sf w]/} pbfx/0f 5g\ .<br />

#= unt'08Lsf zf]ydf klg of] nfebfos 5 . ;du|df eGg'kbf{<br />

gfs, sfg, 3fF6L, cfFvf / 6fpsf]sf ljleGg ;d:ofdf o;n]<br />

kmfObf ub{5 .<br />

$= lduL{, lx:6]l/of, pGdfb, ljIf]k / kfunkgdf nfebfos<br />

5 .<br />

%= cfwf jf k"/} 6fpsf] b'Vg], clgolGqt qmf]w / clgb|fdf kmfObf<br />

ub{5 .<br />

^= z/L/ / dl:tissf] cfn:onfO{ x6fO{ :km"lt{ lbG5 .<br />

&= vf]sL, bd / Zjf; k|Zjf; k|0ffnLsf] PnhL{df kmfObf<br />

ub{5 .<br />

*= c;dodf /f}F v:g], km'Ng]h:tf ;d:ofx¿df kmfObf u5{ .<br />

(= xfd|f]h:tf] w"nf], w' Fjfn] k|b"lift :yfgdf hng]lt lgoldt ugf{n]<br />

o;af6 x'g] 3fts s'k|efjaf6 aRg ;lsG5 .<br />

!)= of]u ;fwsx¿nfO{ cf1frqm hfu/0fdf ;xfotf ub{5 .<br />

l;4f>d zlQm s]Gb|sf<br />

;Dks{ sfof{nox?<br />

=lrtjg, e=g=kf– @, If]qk'/ kmf]gM )%^–%@!#*%<br />

=uf]/vf, ;f}/kfgL—# kf]v/L,<br />

kmf]gM (&$^)!**&*, (&$!!@&&$%<br />

=sf:sL, kf]=p=d=g=kf=–!), /fd3f6,<br />

kmf]gM )^!–%#)&*^<br />

=;nf{xL,a/xyjf–&, P:dfnL 6f]n,<br />

kmf]gM )$^–%$))!!<br />

=kfNkf, tfg;]g, kmf]gM (*$&)–@*!**<br />

=nlntk'/, nugv]n, kmf]gM@@@))@!<br />

=uf]/vf, a;kfs{, kmf]gM )^$–$@)#$*<br />

=tgx'F, bdf}nL, Jof; u'kmf, kmf]gM )^%–%^!^^@<br />

=ndh'ª, a]F;Lzx/, eLd;]g6f]n<br />

=eQmk'/, s6'Gh]–!, kmf]gM )!–^@!#$%%<br />

=sfe|], ag]kf, g=kf= sfof{no k5fl8<br />

kmf]gM )!–^@@%!&@<br />

=sf:sL, n]vgfy rf]s, kmf]gM )^!–@@(!()<br />

=l;Gw'nL, /ftdf6f kmf]gM (*$$)$)*((<br />

=:ofª\hf, :ofª\hfahf/ kmf]gM (*$^)–$$#%$<br />

=lrtjg, uf}/Lu~h<br />

=l;Gw'kfNrf]s, afx|la;] kmf]gM )!–^(!^%(#<br />

=sf:sL, cr{naf]6, ljGWojfl;gL<br />

=sf7df8f}F, k'/fgf]afg]Zj/, kmf]gM )!–@!)!!@^<br />

=sf7df8f}F, l;dn6f/<br />

=sf7df8f}F, tLgs'g] -d'lg e}/j_<br />

=nlntk'/, uf]bfj/L<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 34


gfy ;Dk|bfodf<br />

s'08n wf/0f<br />

o; ;Dk|bfosf] bLIff ljz]if u/L jif{df Psk6s j;Gtk~rdLsf<br />

lbg lbOG5 . bLIff lng]nfO{ ;j{k|yd cfÇgf] sfg lrg{ nufP/<br />

To;df s'08n wf/0f ug{ nufOG5 . oxL s'08n g} gfy ;Dk|bfosf]<br />

k|d'v lrÅg xf] . sfg lrg'{ gfy ;Dk|bfodf k|j]zsf nflu klxnf]<br />

l;F9L xf] . o; sfo{nfO{ s'g} z'e cj;/sf lbg klg ;DkGg ug]{<br />

ul/G5 . sfg lrg]{ a]nf cfk"mglhs /h:jnf ePsL :qL gcfpmg\<br />

eGg]df gfyof]uLx¿ lgs} ;ts{ x'G5g\ .<br />

>L >L dxfof]uL u'? uf]vgfyn] gfykGysf of]uLx¿nfO{<br />

cGo kGyeGbf k[ys\ /fVg sfg lr/]/ s'08n wf/0f ug]{ k|yf<br />

rnfpg'ePsf] xf] . >L >L dxfof]uL u'? uf]/vgfyn] ;j{k|yd<br />

et{[xl/sf] sfgdf df6f]sf] s'08n wf/0f u/fpg'ePsf] lyof] .<br />

tfldngf8'sf] pQ/L lhNnfdf k/z'/fd]Zj/sf] gfdn] kl/lrt<br />

k|frLg dlGb/ 5 h'g dlGb/df /x]sf] eujfg\ lzjsf] d"lt{df klg<br />

7Ls To:t} k|sf/sf] s'08n b]Vg ;lsG5 h'g s'08n gfyof]uLx¿n]<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 35<br />

wf/0f ub{5g\ . Pnf]/f, Plnk]mG6fsf u'kmfx¿df eujfg\ lzjsf<br />

o:tf cg]s d"lt{x¿ kfOG5g\ h;df eujfg\ lzjn] gfyof]uLx¿n]<br />

h:t} s'08n wf/0f ug'{ePsf] b]Vg ;lsG5 . oL d"lt{x¿ cf7f}F<br />

ztfAbLlt/sf dflgG5g\ . o;}sf] cfwf/df klg gfyof]uLx¿sf]<br />

s'08n wf/0f ug]{ k|rng lgs} k'/fgf] dfGg ;lsG5 . t/ >L >L<br />

dxfof]uL u'? uf]/vgfyn] cfÇgf] ;dodf gfyof]uLx¿sf nflu<br />

s'08n wf/0f ;fwgfsf nflu clgjfo{ c· agfOlbg'ePsf] lyof] .<br />

of] k|yf cfh klg ljBdfg 5 .<br />

gfykGysf hf] of]uL sfg lr/]/ s'08n wf/0f ub} {gg\, ltgnfO{<br />

…c3f]/LÚ eGg] rng 5 . :d/0fLo 5, k|To]s gfyof]uL sfg lrg'{cl3<br />

c3f]/L g} sxnfOG5g\ / sfg lr/fPkl5 log} c3f]/L sfgkm§f jf<br />

sfglr?jf sxnfOG5g\ . u'? dT:o]Gb|gfy tyf >L >L dxfof]uL u'?<br />

uf]/vgfy sfglr?jf of]uL x'g'x'GYof] . t/ u'? hfnGw/gfyn] slxNo}<br />

sfg lr/fpg'ePg / cfhLjg c3f]/L x'g'eof] . cfh hlt klg c3f]/L


kfOG5g\, pgLx¿ u'? dT:o]Gb|gfy, >L >L dxfof]uL u'? uf]/vgfy<br />

/ u'? hfGw/gfynfO{ cfÇgf u'? dfG5g\ / pgLx¿sf] ljZjf;<br />

5 ls oL tLg} u'?x¿ cd/ x'g'x'G5, ;w}F ljr/0f ul//xg'x'G5 /<br />

si6df t'?Gt ;xfotfsf nflu pkl:yt x'g'x'G5 .<br />

s'08n wf/0f gfyof]uLx¿sf] klxrfg klg xf] . oxL<br />

klxrfgsf] dfWodn] ubf{ klg sfgkm§f of]uLx¿sf] ;dfhdf cfÇg}<br />

lsl;dsf] ljlzi6 :yfg /x]sf] kfOG5 . s'08n wf/0fsf nflu<br />

ljleGg lgodx¿sf] kfngfkl5 dfq} JolQm sfg lrg]{ clwsf/L<br />

aGb5 . ;fdfGotof s'g} sfg lr/]sf cyf{t\ sfgkm§f of]uLx¿n]<br />

g} cfÇgf] lzio agfP/ c¿ JolQmnfO{ sfg lrg]{ u/]sf] kfOG5 .<br />

o;/L sfg lrg{ OR5's JolQmx¿ ha o:tf sfgkm§f of]uLx¿sf]<br />

;+;u{df k'U5g\ ta ;DalGwt u'?n] cfjZos k/LIff lnO{ of]Uo<br />

7x¥ofPdf sfg lrg]{ ul/G5 . ;fdfGotof rfnL; lbgb]lv tLg<br />

jf 5 dlxgf;Dd cfÇgf] /]vb]vdf /fv]/ hfFr u/]kl5 dfq u'?n]<br />

ljrf/ u/L k/LIff lnO{ of]Uo 7x¥ofPdf sfg lrg]{ ul/G5 . oL<br />

lgodx¿ slt xb;Dd kfngf eO/x]sf 5g\ eGg] ljifo cfk}mFdf<br />

ljjfbf:kb x'g ;S5 . sfgkm§f of]uLx¿sf] xfnsf] kl/j]znfO{<br />

cWoog ubf{ sfg lrg]{ k|yf dlGb/sf] k"hfcfhf rnfpg] sfglr?jf<br />

hf]uLx¿sf] dfu k"/f ug]{ dfWod ag]sf] kfOG5 . k|foM eujfg\<br />

lzjuf]/Ifsf w]/}h;f] dlGb/x¿, eujfg\ e}/j Pj+ cGo ljleGg<br />

gfyof]uLx¿sf zlQmkL7x¿df sfgkm§f of]uLx¿ g} k"hf/Lsf<br />

¿kdf a:g] u/]sf] kfOG5 . k"hf/Lsf] cefjdf klg s}of}F kl/l:yltdf<br />

sfg lrg]{ k|yf Pp6f cf}krfl/s k|yfsf] ¿kdf klg ljsl;t x'Fb}<br />

cfO/x]sf] kfOG5 .<br />

o;/L sfg lrl/lbg] u'?n] of]Uo 7x¥ofPkl5 Ps ljz]if<br />

;df/f]xdf sfg lrg]{ sfo{ ;DkGg ul/G5 . sfg h'g;'s} pd]/df<br />

klg 5]8\g] ul/G5 . t}klg JolQmsf] O{R5f Pj+ p;sf cleefjssf]<br />

;xdltsf cfwf/df sfg 5]8\g] u/]sf] kfOG5 . ljz]if cj;/<br />

x¿nufot j;Gtk~rdL Pj+ ljz]if dlxgfx¿ k';, df3, kmfu'g,<br />

r}qdf klg sfg 5]8\g] u/]sf] kfOG5 . sfg 5]8\g] k|yfdf sfg<br />

5]8fpg] JolQmn] :gfgflb u/L rf]vf] x'g] / e]6Lsf ¿kdf Pp6f<br />

gl/jn, k"mn, ld7fO{ cflb j:t' lbg] k|fjwfg klg kfOG5 . sfg<br />

5]8\gsf nflu ljz]if vfnsf] rSs' k|of]u ul/G5 h;sf] b'j}lt/<br />

wf/ x'G5 . o:tf] rSs'n] tLgk6s lrg] { k|fjwfg x'G5 . olb JolQmn]<br />

cfÇgf] sfgsf] Kjfn 7"nf] agfpg rfx]df Tof] klg ug{ ;S5g\ .<br />

o;/L 5]8]sf] sfgdf lgdsf] sf7 /flvG5 / kl5 rSs'nfO{ e'OFdf<br />

ufl8G5 . o;/L sfg 5]8]kl5 ljz]if cj;/df pkl:yt x'g'kg]{<br />

k|fjwfg x'G5 . o;/L sfg 5]8]kl5 ljleGg lsl/of v'jfpg] -jfrf<br />

u/fpg]_ k|rng /x]sf] kfOG5 cyf{t\ s] ug{ x'g], s] ug{ gx'g]<br />

cflbsf af/]df ;DalGwt of]uLnfO{ hfgsf/L lbOG5 . o;/L sfg<br />

5]8]kl5 ;fdfGotof s'g} Jofkf/, Joj;fodf gnfUg], hflu/ gvfg],<br />

cfk"m;Fu vt/gfs xftxltof/x¿ g/fVg], gl/;fpg], sf6df/ gug]{,<br />

ljjfx gug]{, h:tf];'s} kl/l:yltdf klg sfgsf] ;'/Iff ug]{ cflb<br />

jfrf u/fOG5 . To;kl5 dfq p;n] dGq k|fKt u/L bLIff k|fKt<br />

ub{5 . bLlIft eO;s]kl5 p;nfO{ kx]Fnf] jf /ftf] /ªsf] sk8f<br />

lbOG5 / u'?n] p;nfO{ lziosf ¿kdf :jLsfb{5g\ . o;kZrft\ pQm<br />

JolQmsf] skfn sfl6G5 / pQm skfnnfO{ gbLdf nu]/ aufOG5 .<br />

slxn]sfxLF u'?–r]nf b'j} gbLdf ghfFbf;Dd ‰ff]nfdf /flvG5 /<br />

kl5 cg's"n ldnfP/ aufpg] ul/G5 .<br />

o;/L sfg 5]l8;s]kl5 ljleGg l/ª, d'b|f /fVg] k|rng<br />

5 . o;/L nufOg] l/ª ljleGg cfsf/ / tf}nsf x'g] ub{5g\ .<br />

z'?–z'?df df6f]sf] l/ª rnfpg] rng lyof] . kl5 df6f]sf] l/ª<br />

6'6k'm6 x'g] ;Defjgf a9L ePsf] sf/0f gk'm6\g] vfnsf] l/ª, d'b|f<br />

cyjf s'08nsf] vf]hL ePsf] kfOG5 . ;fdfGotf o;/L nufpg]<br />

l/ª b'O{ k|sf/sf 5g\ .<br />

s_ r]K6f] l/ª– uf]nfsf/ ¿ksf] l/ªnfO{ r]K6f] l/ª dflgG5 .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 36


o:tf l/ª ljleGg ;fOhdf kfOG5g\ . o:tf] l/ª nufpg]nfO{ …bz{gL<br />

of]uLÚ eGg] u/]sf] kfOG5 / o:tf of]uLx¿ pRr:t/sf dflgG5g\ .<br />

oL l/ªx¿sf] kl/lw ef/tsf] klZrdlt/ ;ft O~r;Ddsf] ePsf]<br />

klg kfOG5 .<br />

v_ j]ngfsf/ (Cylindrical)— j]ngfsf/ l/ªnfO{ s'08n<br />

dflgG5 . o:tf] j]ngfsf/ l/ª nfdf] vfnsf ljleGg cfsf/df<br />

klg k|of]u u/]sf] kfOG5 . uf]nf] l/ªsf] ¿kdf lrlgg] l/ªnfO{<br />

…s'08n wf/0fÚ egL lrGg] ul/G5 . ;fdfGotof l/ªnfO{ kljqL<br />

(Holy or sacred) elgG5 .<br />

dfly j0f{g ul/Psf l/ªx¿ ljleGg j:t'x¿af6 lgdf{0f ePsf]<br />

kfOG5 . u}F8fsf] l;ªaf6 agfOPsf] l/ª of]uLx¿sf] dgkg]{ / b'n{e<br />

l/ª dflgG5 . To:t}, ljleGg wft'x¿ Pj+ ;'gsf d'b|f agfO{ lz/df<br />

wfuf]n] afFw]/ klg nufOPsf] kfOG5 . ef/tsf s}of}F zlQmkL7sf<br />

dxGtx¿n] o;/L k|of]u u/]sf] kfOG5 . To;}u/L ;L;f, 9'·f, df6f],<br />

sfFr, cflbsf] s'08n wf/0f u/]sf] klg gfkfOg] xf]Og .<br />

o;/L ljleGg gLltlgod, cg'zf;gdf a;]/ cufl8 a9\g]<br />

of]uLx¿ g} jf:tljs¿kdf gfyof]uLx¿ x'G5g\ . sfg lrg]{ k|yf<br />

s'g} ;fdfGo k|lqmof xf]Og . of] t cfWoflTds¿kdf cufl8 a9\gsf<br />

nflu ul/g] bl/nf] ;°Nk xf] . of] ;°Nk cfÇgf] nIodf k'Ugsf nflu<br />

;fdflhs¿kdf lbOPsf] :jLs[lt Pj+ k|ToIf k|df0f klg xf] . o;}n]<br />

klg v/fa cfr/0f, ;·t, vfgkfg cflbaf6 dfly p7]/ k/dfy{<br />

k|flKtsf] lbzfdf cufl8 a9\g] dfWod xf] sfg 5]8\g] k|yf .<br />

t/ o;nfO{ cfhsf] ;dfhsf dflg;x¿n] s;/L lnPsf 5g\,<br />

Tof] cfk}Fmdf ;f]rgLo ljifo xf] . sfgkm§f of]uLdf cyf{t\ sfglr?jf<br />

of]uLx¿df x'g'kg]{ u'0fx¿, cfjZos cfwf/e"t s'/fsf] kfngf<br />

slQsf] ePsf] 5, o;sf] ljZn]if0f x'g' h?/L 5 . ;fy} o:tf<br />

s'/fx¿k|lt sfgkm§f of]uLx¿n] klg a'‰g'kg{], cfTdlrGtg ug'{kg]{<br />

clt clgjfo{ 5 . ;dfhdf b]lvPsf w]/} sfglr?jf hf]uLx¿sf]<br />

cj:yf a8f] bogLo 5 . pRr lsl;dsf] cg'zf;gdf a:g g;Sg',<br />

cfjZos gLltlgodx¿nfO{ k"0f{¿kn] cfTd;ft ug{ g;Sg',<br />

cfjZos ;fwgf, Wofg, hk, tkdf cToGt sdL cfpg' cflbh:tf<br />

sf/0fx¿n] sfglr?jf hf]uLx¿n] cfÇgf] ul/df, cfÇgf] klxrfg<br />

Pj+ ;fdflhs ¿ksf] pRr b[li6sf]0f cflbnfO{ u'dfPsf 5g\ . sl7g<br />

gLltlgoddf a;]/ cufl8 a9\g g;Sg' g} ;a}eGbf 7"nf] sdhf]/L xf]<br />

eGbf b'O{dt gxf]nf . gLltlgodx¿;Fu ;D‰ff}tf ub}{ cufl8 a9\g',<br />

gfddfqsf] sfg lrg'{n] vf;} w]/} dxŒj /fVb}g . t}klg tL sfg<br />

lrg]{ of]uLx¿ kSs} klg ;fw'jfbsf kfq 5g\ lsgls ztfAbLcf}Fb]lv<br />

rlncfPsf] k/Dk/fnfO{ hLjGttf lbg sd;]sd sfg lr/]/ kx]Fnf]<br />

e]ife"iff -hf]uL njfO_ nufpg] lxDdt t u/]sf 5g\ . To;}n]<br />

cfhsf] cfjZostf eg]s} xfd|f k|frLg k/Dk/fx¿nfO{ hLjGttf<br />

lbg] To:tf JolQmTjx¿sf] xf] h;n] gfyof]uLsf l;4fGtx¿nfO{<br />

k"0f{¿kn] kfngf ug{ ;s"g\ .<br />

gfyof]uLx¿sf] klxrfgsf] Pp6f dfWodsf] ¿kdf /x]sf]<br />

sfg lr/L s'08n nufpg] k|yfn] hLjGttf kfO/xg' lgtfGt<br />

cfjZos 5 . t/ s'g} of]uL sfg glr/]/} klg Ps ;kmn, ;Ifd<br />

gfyof]uL aGg ;Sb5 eGg] ;TotfnfO{ klg xfdLn] c·Lsf/ ug'{<br />

cTofjZos 5 . sfg glrg]{x¿ gfyof]uL g} x'Fb}gg\ eg]/ ;D‰fg'<br />

xfd|f] c1fgtf x'g]5 .<br />

gfy ;Dk|bfodf e:d wf/0f<br />

gfy ;Dk|bfosf ljljw e]ife"iff, rfnrng, /x:ofTds<br />

ultljlwx¿nfO{ lj:t[t¿kdf rrf{ ug]{ sf]lzz ub}{ cfO/x]sf<br />

5f}+ . o;} qmddf gfy ;Dk|bfodf k|rlnt e:d wf/0fsf] ljifodf<br />

s]xL rrf{ ug]{ hdsf]{ u/]sf 5f}F .<br />

e:d eGg]lalQs} v/fgL cyjf lje"lt eg]/ lrlgG5 .<br />

jf:tjdf s'g} klg k|sf/sf sf7, cflb j:t'x¿nfO{ hnfpFbf<br />

afFsL /x]sf] v/fgLnfO{ g} e:d elgG5 . o; e:dnfO{ z/L/df<br />

nufpg] sfd g} e:d wf/0f xf] .<br />

x'g t ljleGg ;Dk|bfodf e:d wf/0f ug] { cf–cfÇg} lsl;dsf]<br />

rng rlncfPsf] 5 . t}klg gfy ;Dk|bfodf o;sf] k|rng a9L<br />

b]lvG5 . o;f] x]bf{ ljleGg of]uL, ;+Gof;L, afaf, c3f]/Ln] e:d<br />

wf/0f ug]{ ub{5g\ . t/ ;a}n] cf–cfÇg} ljlw–ljwfgcg';f/ e:d<br />

wf/0f ug]{ ub{5g\ . s;}n] lgwf/df, 3fF6Ldf, xftdf, v'§fdf,<br />

k]6df, 5ftLdf, s'g} ljz]if 7fpFdf dfq e:d nufpg] u5{g\ eg]<br />

s;}n] ;Dk"0f{ z/L/el/ g} e:d wf/0f u/]sf] b]lvG5 . ljz]if<br />

u/]/ gfy ;Dk|bfodf ;Dk"0f{ z/L/el/ e:d wf/0f ug]{ rng<br />

a9L /x]sf] kfOG5 . gfy ;Dk|bfosf of]uLx¿ o;nfO{ e:d :gfg<br />

eGg] ub{5g\ . ;a}eGbf klxn] e:d wf/0fsf] rng eujfg\ zÍ/<br />

af6 z'? ePsf] dflgG5 . elgG5, u'? dT:o]Gb|gfyn] 3f]/ tk:of<br />

ug'{ePkl5 ha zÍ/ eujfg\ k|s6 x'g'eof] / j/bfg dfUgsf]<br />

nflu dT:o]Gb|gfynfO{ eGg'eof], To;a]nf dT:o]Gb|gfyn] eujfg\;Fu<br />

cfÇgf] :j¿ksf] bfg ug{sf] nflu eGg'eof] . ta zÍ/ eujfg\n]<br />

;aeGbf klxnf pxfFsf] lgwf/df e:d nufOlbg'eof], tTkZrft\<br />

pxfFsf] ;Dk"0f{ z/L/nfO{ e:d :gfg u/fpg'eof], cyf{t\ ;Dk"0f{<br />

z/L/df e:d 3l;lbg'eof] . o;k|sf/n] dT:o]Gb|gfynfO{ cfÇgf]<br />

:j¿ksf] bfg ul/;s]kl5 lzjhLn] eGg'eof], æx] dT:o]Gb| ¤ o;<br />

e:d :gfgsf] tfTko{ of] xf] ls of]uLn] dfg, ckdfgsf] ljrf/<br />

gu/L :jo+nfO{ k[YjL;dfg h8 ;lD´g'k5{ . h;/L clUgsf] ;+of]<br />

uaf6 sf7 hN5, To;}u/L of]uLn] To; 1fgflUgåf/f s7f]/tf cflb<br />

b'u'{0fx¿nfO{ hnfP/ gi6 ul/lbg'k5{ tyf cfÇgf ;a} sd{x¿nfO{<br />

1fgflUgdf e:d ul//xg'k5{ .<br />

>Ls/+ r kljq+ r zf]s/f]ulgjf/0fd\ ¤<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 37


nf]s] jzLs/+ k|f]St+ e:d+ q}nf]Sokfjgd\ ..<br />

o;/L eujfg\ dxfb]jn] dT:o]Gb|gfynfO{ e:d wf/0f u/fO{<br />

o;sf] dxŒj atfpg'ePsf] k|;Ë kfOG5 . o;/L dT:o]Gb|gfynfO{<br />

e:d wf/0f u/fO;s]kl5 eujfg\ zÍ/n] dT:o]Gb|gfynfO{<br />

eGg'eof]— æk[YjL;dfg ;b}j w}o{jfg\ / ;xgzLn x'g" . ;b}j /<br />

fd|f], g/fd|f], h:tf];'s} Jojxf/ u/] klg cl8u /xg" . k[YjLh:t}<br />

u/L ;f/f dflg;x¿n] kL8f lbFbf klg, cTofrf/ ubf{ klg slxNo}<br />

b'MvL geO{ ;bf Ps/; alg/xg" . h;/L k[YjL h8;dfg x'g'x'G5,<br />

To;/L g} h8 aGg" . r]tgf s]jn cfTdf]Ggltsf] nflu cyf{t\<br />

cfTdf]4f/sf] nflu ;D´g" . h;/L sf7nfO{ e:d u/fPkl5 cfÇgf<br />

;Dk"0f{ u'0fx¿ sf7n] gi6 ub{5, To;/L g} e:d wf/0fkZrft\<br />

cfÇgf k"j{ ;+:sf/x¿sf] :d/0f ug{ x'Fb}g / ;f+;fl/s k|k~raf6<br />

6f9f lgM:k[x efjaf6 ;+;f/df ljr/0f ug{'kb{5 .Æ<br />

gfy of]uLx¿ e:d wf/0f ug'{nfO{ gfy kGysf k|ltkfbs<br />

>L >L dxfof]uL u'? uf]/vgfyn] rnfpg'ePsf] k/Dk/fcg'¿k<br />

cfWoflTds¿kdf cufl8 a9g] k|of]ufTds ljlwsf] ¿kdf<br />

lnG5g\ . sltko of]uL, ;+Gof;Lx¿ cfWoflTds pRrtfsf] nflu<br />

cfTdefj cToGt cfjZos x'g] / To;sf] nflu z/L/sf] ;Lldt<br />

kl/lwaf6 dfly p7\g z/L/el/ e:d nufP/ z/L/efjaf6<br />

cfTdefjdf ¿kfGt/0f eO{ cflTds zlQm cfh{g ug{ ;Sg] s'/<br />

fdf ljZjf; ub{5g\ .<br />

gfy of]uLx¿df ljz]if¿kdf k|rlnt /x]sf] e:d wf/0fsf]<br />

af/]df :jf:Yo lj1fgdf klg kmfObfhgs ePsf] s'/f pNn]v<br />

kfOG5 . e:d wf/0f cyjf e:d n]kgsf] j}1flgs¿kdf klg<br />

cfÇg} lsl;dsf] ljz]if dxŒj /x]sf] kfOG5 eg] cfWoflTds<br />

¿kdf t ´g\ o;sf] dxŒj rrf{eGbf w]/} k/ /x]sf] 5 . lagf<br />

e:d wf/0fsf] t s'g} klg of]uLsf] sNkgf klg ug{ ;lsFb}g .<br />

h'g;'s} ¿kdf eP klg, h'g;'s} t/Lsfn] eP klg e:d wf/0fn]<br />

ljleGg ;+3 ;Dk|bfodf cf–cfÇg} lsl;dsf] ljlzi6 dxŒj /fv]sf]<br />

kfOG5 . o;/L x]bf{ e:d wf/0f of]uLx¿sf], ;fws ;flwsfx¿sf]<br />

klxrfg xf], uj{ xf] .<br />

e:d wf/0fnfO{ u[x:y Pj+ ;+Gof;L ;a}n] cf–cfÇg} k|sf/n]<br />

k|of]u u/]sf] kfOG5 . wfld{s cf:yfsf] Ps ;zQm s8L ag]sf] 5<br />

e:d wf/0f . cfhef]ln wd{df cf:yf /fVg] w]/} >4fn' eQmhgn]<br />

;d]t lgwf/df e:d cyf{t lje"lt wf/0f u/]/ lxF8]sf] kfOG5 .<br />

e:d wf/0f u[x:yx¿n] ;'/Iffsf] sjr, u'? s[kf, afafsf] s[kf,<br />

eujfg\sf] cfzLjf{bsf] dfWodsf] ¿kdf cËLsf/ u/]sf] kfOG5 .<br />

o;/L ;fdfGo¿kdf x]bf{ klg e:d wf/0f ;a}n] cf–cfÇg} ¿kdf<br />

cf–cfÇg} sf/0fsf] nflu u/]sf] kfOG5 .<br />

gfy of]uLx¿df e:d wf/0f lzio agfpg] k|lqmofsf] ¿kdf<br />

k|rlnt /x]sf] kfOG5 . s'g} gofF lzio agfpFbf klg e:dn] :gfg<br />

u/fpg] u/]sf] kfOG5 . e:d :gfgnfO{ ee"t :gfg elgG5 . s}of}F<br />

gfy of]uLx¿n] cfkm"n] u/]sf uNtL, sdL–sdhf]/Lsf] k|folZrQsf]<br />

¿kdf klg ee"t :gfg ug]{ u/]sf] kfOG5 .<br />

e:d wf/0f k|lqmof kfz'kt bLIff ljlwdf ljz]if ¿kdf ug]{<br />

u/]sf] kfOG5 . o; ljlwdf klxnf hn :gfg u/fO{ lr;f] z/L/<br />

df e:d n]kg ul/G5 .<br />

o;/L bLlIft ePsf lziox¿nfO{ cf8aGw nuf}F6L nufO{<br />

Pp6f xftdf vKk/, Pp6f xftdf lrD6f / lqz"n cyjf 8d? 5]<br />

pdf ´f]nf–a6'jf lbO{ u'?n] o:tf] k|sf/n] pkb]z lbg'x'G5 h;nfO{<br />

lzion] k"0f{¿kn] kfngf ub}{ cufl8 a95g\ . o; ;DaGwdf uf]/<br />

vjf0fLsf] o; jfSon] klg efj :ki6 ub{5—<br />

le:of xdf/L sfdw]g' af]lno], ;+;f/ xdf/L af8L .<br />

u'/k/;fb] le:of kfOaf cGtsflng xf]OuL ef/L ..<br />

o;/L bLlIft ePsf of]uLx¿n] s'g} ¿vsf] d'lg jf s'g} 3/<br />

of dlGb/sf] glhs w'gL hufpFb5g\ / ;a} k|sf/sf k|fs[lts<br />

k|lts"ntfx¿nfO{ ;xFb} b[9tf k|flKt ub{5g\ h;n] ubf{ pgLx¿nfO{<br />

cfÇgf] nIo l;4 ug{ ;xof]u k'Ub5 . o;/L of]uLx¿ /flqsf] rf}<br />

yf] k|x/df :gfg u/L e:d wf/0f u/L pGdlg Wofgdf a:b5g\ /<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 38


o; cjlwdf ljleGg ufoqL dGq h:t} chkf ufoqL, åfbz sfn<br />

ufoqL, u0f]z ufoqL, hn ufoqL, lzj ufoqL, lqsfn ufoqL, cflb<br />

dGqx¿ qmdzM hKb5g\ . t/ klg e:d ufoqL ;j{k|d'v x'G5<br />

h;nfO{ kfz'kt j|twf/L of]uLnfO{ klxn] g} s07:y u/fOG5 . hn<br />

:gfgkZrft\ e:d wf/0f ub}{ e:d ufoqL kf7 ub{5g\ . ljleGg<br />

u'?cg';f/ e:d ufoqLsf s]xL zAbx¿ tndfly ePsf] kfOG5 .<br />

;fdfGotof ;'s]sf] uf]a/nfO{ hDdf ul/G5, w'gL hufOG5 /<br />

5fg]/ /fd|f] ee"t lgsflnG5 clg ;jf{Ëdf nufOG5 . ;fy} o;}af6<br />

lqk'08« klg nufOG5 . jf:tjdf of]uLx¿n] e:d n]kg u/L d'b|f, ;]<br />

nL, z[ËL wf/0f u/L cf;gdf l:yt x'g'kb{5 . o:tf] ug] { of]uLx¿df<br />

:jtM g} ;f}Dotf, zflGt, df]xstf Pj+ cfsif{0f k|:km'l6t x'G5g\ .<br />

cGo JolQmx¿ pgLx¿sf] cufl8 gtd:ts x'G5g\ . oyfy{df<br />

o:tf of]uLx¿ lzj¿kdf k|ltli7t x'G5g\ . gfy ;Dk|bfodf o:tf<br />

of]uLx¿nfO{ lzjof]uL elgG5 . e:d wf/0fsf] dxŒjsf] af/]df,<br />

o;sf] jf:tljs /x:osf] af/]df w]/} vf]h cg';Gwfg ug{ afFsL<br />

g} 5 . t}klg cfhsf j}1flgsx¿n] v/fgLdf ePsf] /f]u;Fu<br />

n8\g ;Sg] Ifdtf -PlG6jfof]l6s OghL{_ ePsf] h;af6 s}of}F /f]<br />

ux¿sf] pkrf/ klg ;Dej ePsf] kQf nufPsf 5g\ . z/L/df<br />

e:d wf/0fn] hf8f] / udL{af6 aRg ;lsG5 h;sf] pbfx/0f s}<br />

of}F of]uLx¿ gfË} e:d n]kg u/]/ lxF8]sf]af6 klg k|dfl0ft x'G5 .<br />

h] xf];\, e:d wf/0fsf j}1flgs Pj+ cfWoflTds kIfx¿ k|z:t<br />

5g\ . o;sf] af/]df lj:t[t vf]h cg';Gwfglagf ;Dk"0f{ s'/fnfO{<br />

;d]6\g vf]Hg' d"v{tf x'g]5 . ho u'?b]j ¤<br />

@)^* h]7 dlxgfdf kg]{ rf8kj{x?<br />

h]7 @ ut] >L lzj uf]/If xjg<br />

h]7 # ut] uf]/If k|s6 lbj;, a'4 hoGtL<br />

cf7f}F /f]6 dxf]T;j z'ef/De<br />

tfGqf]Qm j6's e}/j xjg<br />

tfGqf]Qm u0fklt xjg<br />

h]7 $ ut] tfGqf]Qm dxfnIdL xjg<br />

tfGqf]Qm ljGWojfl;gL xjg<br />

h]7 % ut] tfGqf]Qm junfd'vL xjg<br />

tfGqf]Qm dxlif{ j]bJof; xjg<br />

h]7 & ut] lbJo u'? dxf]T;j<br />

h]7 !! ut] uf]/vsfnL k"hf<br />

h]7 !# ut] /f]6 dxf]T;j ;dfkg<br />

h]7 !$ ut] ck/f PsfbzL<br />

h]7 !& ut] l;yLrx|] k"hf<br />

h]7 @^ ut] uf]/vsfnL k"hf<br />

h]7 @* ut] u+uf bzx/f<br />

h]7 @( ut] lgh{nf PsfbzL, t'n;L aLhf/f]k0f<br />

k|To]s a[x:kltaf/ laxfg !)M)) ah]—u'? k"hg<br />

k|To]s lbg ;f“´ %M)) ah]—cf/tL<br />

hGd<br />

:juf{/f]x0f<br />

@)!*÷#÷*<br />

@)^&÷!@÷@&<br />

:j= z+s/k|;fb ;fksf]6f<br />

z+v', sfe|]df u'?sfo{ ug]{ ;lqmo sfo{stf{<br />

z+s/k|;fb ;fksf]6fsf] c;fdlos lgwg ePsf]df<br />

b'Mv JoQm ub}{ zf]s ;GtKt kl/jf/hgdf<br />

;dj]bgf k|s6 ub{5f}F . pxfFsf] rL/ zflGtsf<br />

nflu ;b\u'?b]jx?;Fu k|fy{gf ub{5f}F .<br />

— l;4f>d zlQm s]Gb|<br />

a;'Gw/f, sf7df8f}+<br />

hGd<br />

:juf{/f]x0f<br />

@)$(÷%÷!!<br />

@)^*÷!÷@<br />

:j= s[i0fb]jL /fhynf<br />

af]8], eQmk'/df u'?sfo{ ug] { ;lqmo sfo{stf{<br />

s[i0fb]jL /fhynfsf] c;fdlos lgwg ePsf]df<br />

b'Mv JoQm ub}{ zf]s ;GtKt kl/jf/hgdf<br />

;dj]bgf k|s6 ub{5f}F . pxfFsf] rL/ zflGtsf<br />

nflu ;b\u'?b]jx?;Fu k|fy{gf ub{5f}F .<br />

— l;4f>d zlQm s]Gb|<br />

a;'Gw/f, sf7df8f}+<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 39


cfkm\gf] xft cfkm} x]/f}“<br />

o; :tDecGtu{t x:t/]vf lj1fgcg';f/ x:t/]vf;DaGwL hfgsf/Lx? kf7sju{;dIf /fVb}<br />

cfO/x]sf 5f}F . cfzf 5, o;af6 oxfFx? nfeflGjt x'g'x'g]5 .<br />

ljjfx/]vf<br />

xfd|f] z/L/df ;a}eGbf sdnf] / ljlrq h'g cjoj 5,<br />

To;sf] gfp Xbo xf] . Ps k|sf/n] eGg] xf] eg] z/L/df o;sf]<br />

;a}eGbf a9L dxŒj 5 . Psflt/ o;n] ;Dk"0f{ z/L/df /ut<br />

k'¥ofpg] sfo{ ub{5 eg] csf]{lt/ of] cfkm}Fdf olt sdnf] x'G5<br />

ls s}of}F efjgfx¿nfO{ dgdf ;hfP/ /fVb5 . sdnf] ljrf/,<br />

ljk/Lt of]lgk|ltsf] efjgflb o;}af6 ;DkGg x'G5 . of] olt w]/}<br />

sdnf] x'G5 ls clnsltdfq} klg ljk/Lt 3ftaf6 o;nfO{ 7];<br />

k'¥ofpg] xf] eg] of] 6'6\g hfG5 . dfgjLo sNkgfx¿sf] of] Pp6f<br />

;'Gb/ k|tLs xf] . s?0ff, bof, ddtf, :g]x / k|]d cflb efjgfx¿<br />

o;}sf] dfWodaf6 ;+rflnt x'G5g\ .<br />

Pp6f Xbon] csf]{ Xbol;t ;Dks{ :yflkt ug{ rfxG5 .<br />

cfk;df b'j}sf] k|]d /xf];\, b'j} Xbo Ps dw'/ sNkgfn] cf]tk|f]t<br />

xf];\ . ha b'j} Xbo Pp6f ;"qdf afFlwg hfG5 ta ;dfhn]<br />

To;nfO{ ljjfxsf] gfd lbG5 .<br />

j:t'tM dfgjhLjgsf] k"0f{tf tadfq dflgG5 hals p;sf]<br />

c4f{+u klg ;'Gb/ xf]pmg\, ;d´bf/ xf]pmg\, k|]dsf] efjgfn]<br />

el/Psf] xf]pmg\ tyf b'j} Xbo Psfk;df ldNg] Ifdtfn] o'Qm<br />

xf];\ . h;sf] 3/df ;'zLn, ;'Gb/, :j:y / lzlIft kTgL x'lG5g\,<br />

Tof] 3/ lgZro g} OGb|sf] ejgeGbf w]/} ;'vs/ dflgG5 . o;}n]<br />

x:t/]vf ljz]if1n] hLjg/]vfnfO{ hlt dxŒj lbG5, plQs} dxŒj<br />

ljjfx /]vfnfO{ klg b]pmg\ lsgls o; /]vfsf] dfWodaf6 dfq}<br />

dfgjhLjgsf] k"0f{tfsf] 1fg x'g ;S5 .<br />

dfgjhLjgsf] ofqfnfO{ /fd|f]l;t kf/ ug{sf nflu Ps<br />

o:tf] ;xof]uLsf] cfjZostf x'G5 hf] b'Mvdf ;xfos xf]pmg\,<br />

tgfjx¿df lxDdt a9fpg] xf]pmg\ tyf hLjgdf sfFwdf sfFw<br />

ldnfP/ lxF8\g] Ifdtf /fVg]<br />

xf]pmg\ .<br />

xTs]nfdf ljjfx/]vf jf<br />

jf;gf/]vf cyjf k|0fo/]vf x]bf{ t ;fgf] x'G5 t/ o;sf] dxŒj<br />

;a}eGbf a9L x'G5 . of] /]vf sfG5L cf}Fnfsf] tn, Xbo/]vfsf]<br />

dfly, a'w kj{tsf] 5]pdf xTs]nf aflx/ lg:sg] a]nfdf h'g<br />

/]vfx¿ b]lvG5g\, tL /]vfx¿ g} ljjfx /]vf x'g\ .<br />

xTs]nfdf o:tf /]vfx¿ b'O{–tLg jf rf/ x'g ;S5g\ .<br />

t/ tL ;a} /]vfx¿df Pp6f /]vf k|d'v x'G5 . olb oL /]vfx¿<br />

Xbo/]vfeGbf dfly 5 eg] ljjfx/]vf dflgG5 / o:tf] JolQmsf]<br />

ljjfx lgZro g} x'G5 . olb xTs]nfdf b'O{ jf tLg ljjfx /]vfx¿<br />

5g\ eg] h'g /]vf ;a}eGbf a9L nfdf], k'i6 / :j:y 5 To;}nfO{<br />

g} ljjfx/]vf dfGg'kb{5 . afFsL /]vfx¿ eg] o; s'/fsf] ;"rs<br />

dflgG5 ls of t ljjfxk"j{ ;DaGw /x]/ 5'6\5 cyjf ljjfxkl5<br />

Tolt g} ;ª\Vofdf :qLx¿l;t ;Dks{ /xG5 .<br />

t/ o;sf cltl/Qm h'g ;fgf /]vfx¿ x'G5g\, tL /]vfx¿<br />

k|0fo/]vfx¿ sxnfOG5g\ . hltj6f /]vf x'G5g\ Tolt g}<br />

k/:qLx¿l;t ;Dks{ /xG5 . oxL s'/f :qLx¿sf ;DaGwdf<br />

klg nfu" x'G5 .<br />

t/ s]jn oL /]vfx¿nfO{ x]/]/ dfq} o:tf] dt l:y/ ug{ eg]<br />

ldNb}g . kj{tx¿sf] cWoog klg o;sf] ;fydf x'g' cfjZos<br />

x'G5 . olb o; k|sf/sf /]vfx¿ 5g\ / u'? kj{t w]/} k'i6 5 eg]<br />

lgZro g} o:tf] JolQmn] k|]d ;DaGw :yflkt ub{5, t/ p;sf]<br />

k|]d ;flŒjs / lgbf]{if x'G5 . olb zlg kj{t ljz]if p7]sf] 5 eg]<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 40


o:tf /]vfx¿ b]lvG5g\ eg] JolQmn] cfkm"eGbf h]7L :qLx¿l;t<br />

k|]d ;DaGw :yflkt ub{5 . olb xTs]nfdf ;"o{ kj{t k'i6 5<br />

/ o:tf /]vfx¿ 5g\ eg] JolQmn] w]/} ;f]rL;D´L dfq} cGo<br />

:qLx¿l;t k|]d ;DaGw :yflkt ub{5 . olb a'w kj{t ljsl;t<br />

5 tyf k|0fo/]vfx¿ xTs]nfdf b]lvG5g\ eg] o:tf] JolQmnfO{ klg<br />

k|]ldsfx¿af6 wgnfe x'G5 . olb xTs]nfdf k|0fo/]vfx¿ 5g\ /<br />

rGb| kj{t ljsl;t 5 eg] JolQm sfdnf]n'k tyf ;'Gb/ :qLx¿sf]<br />

kl5 nfUg] x'G5 . olb z'qm kj{t clt g} ljsl;t 5 tyf k|0fo<br />

/]vfx¿ 5g\ eg] Tof] JolQm cfÇgf] hLjgdf s}of}F :qLx¿l;t<br />

;DaGw :yflkt ub{5 tyf k"0f{ ;kmntf k|fKt ub{5 .<br />

k|0fo/]vfsf] Xbo/]vfl;t ulx/f] ;DaGw x'G5 . oL k|0fo<br />

/]vfx¿ Xbo /]vfl;t hlt w]/} glhs x'G5g\, JolQmn] Tolt<br />

g} sd pd]/df k|]d;DaGw /fVb5 . Xbo/]vfaf6 hlt w]/} oL<br />

k|0fo/]vfx¿ 6f9f x'G5g\ JolQmsf] hLjgdf k|]d ;DaGw Tolt<br />

g} l9nf] x'G5 .<br />

olb xTs]nfdf k|0fo/]vf 5}g eg] JolQm cfÇgf] hLjgdf<br />

;+oldt /xG5 tyf Tof] sfdnf]n'k x'Fb}g .<br />

olb k|0fo/]vf ulx/f] tyf :ki6 5 eg] To; JolQmsf] k|0fo<br />

;DaGw klg ulx/f] x'G5 . t/ oL /]vfx¿ 5f]6f tyf sdhf]/<br />

5g\ eg] To; JolQmsf] k|0fo ;DaGw klg w]/} sd ;do;Dd<br />

dfq rNg ;S5 .<br />

olb b'O{ k|0fo /]vfx¿ ;fy;fy} cufl8 a9]sf] 5 eg] p;sf]<br />

Ps};fy b'O6L :qLx¿l;t k|]d ;DaGw rN5 . olb k|0fo /]vfdf<br />

qm;sf] lrÅg 5 eg] JolQmsf] k|]d aLrd} 6'6\5 . olb k|0fo /]vfd<br />

åLksf] lrÅg 5 eg] p;n] k|]dsf] If]qdf abgfdL ef]Ug'kg]{ x'G5 .<br />

olb k|0fo /]vf ;"o{ kj{tlt/ uP/ b'O{ efudf ljeflht x'G5 eg]<br />

To; JolQmsf] k|]d ;DaGw rfF8} 6'6\5 . olb k|0fo /]vfaf6 s'g}<br />

;xfos /]vfx¿ xTs]nfsf] tnlt/ uPsf b]lvG5g\ eg] p;n] o;<br />

If]qdf abgfdL ;xg'kg]{ x'G5 . olb k|0fo /]vfaf6 s'g} ;xfos<br />

/]vf xTs]nfsf] dflylt/ a9]sf] 5 eg] p;sf] k|0fo ;DaGw l6sfp<br />

x'G5 tyf hLjgel/ cfgGb pkef]u ub{5 . olb k|0fo /]vf aLrdf<br />

b'6]sf] 5 eg] p;sf] k|]d ;DaGw aLr}df 6'6\5 .<br />

ljjfx/]vf;DaGwL s]xL tYox¿ kf7sx¿ ;fd' /flvG5—<br />

!= olb ljjfx/]vf :ki6, lgbf]{if tyf nflndfo'Qm 5 eg] To;<br />

JolQmsf] j}jflxs hLjg clt g} ;'vdo x'G5 .<br />

@= olb n'j} xTs]nfdf ljjfx /]vfx¿ k'i6 5g\ eg] JolQmn]<br />

bfDkTohLjgdf k"0f{¿kdf ;kmntf k|fKt ub{5 .<br />

#= olb ljjfx/]vf sfG5L cf} Fnfsf] bf];|f] kf]/;Dd r9]sf] b]lvG5<br />

eg] JolQm cfhLjg cljjflxt /xG5 .<br />

$= olb ljjfx /]vf tnlt/ ´'s]/ Xbo/]vfnfO{ :kz{ ug{ nfu]sf]<br />

5 eg] kTgLsf] d[To'sf] ;+s]t eg]/ a'‰g'kb{5 .<br />

%= olb ljjfx/]vf 6'6]sf] 5 eg] hLjgsf] dWosfndf of t<br />

kTgLsf] d[To' x'G5, of p;sf] j}jflxs hLjg clt g} b'Mvdo<br />

x'G5 cyjf tnfs x'G5 .<br />

^= olb z'qm kj{taf6 s'g} /]vf lg:s]/ ljjfx/]vfl;t ;Dks{<br />

:yflkt ub{5 eg] p;sf] j}jflxs hLjg clt g} b'Mvdo<br />

x'G5 .<br />

&= olb ljjfx/]vf cufl8 a9]/ b'O{ d'vsf] aGg hfG5 eg] o;<br />

k|sf/sf] bfDkTohLjg ;'vdo dfGg ;lsGg tyf p;sf]<br />

j}jflxs hLjg snxk"0f{ alg/xG5 . qmdzM<br />

dGq tGq oGq lj1fg;DaGwL<br />

g]kfns} klxnf] /]l8of] sfo{qmd<br />

uf]/If lglvn ;Gb]z<br />

gnsandesh@ssk.org.np<br />

:yfg ;do -laxfg_ :6]zg d]ufxh{<br />

kf]v/f ;f]daf/ %M)%—%M$% df5fk'R5«] FM (!<br />

lrtjg ;f]daf/ %M))—%M$) sflnsf FM (%=@<br />

wgu9L ;f]daf/ %M#)—^M)) lbg]z FM (#=*<br />

;'v]{t zlgaf/ %M!%—%M$% /]l8of] e]/L FM (*=^<br />

uf]/vf ;f]daf/ %M))—%M#) /]l8of] uf]/vf FM (@=*<br />

e}/xjf laxLaf/ %M))—%M$% ¿kGb]xL FM !)@<br />

bfª 3f]/fxL laxLaf/ %M#)—^M)) /]l8of] dWoklZrd FM (!=$<br />

kfNkf laxLaf/ %M))—%M#) /]l8of] d'lQmgfy FM ()=*<br />

l;Gw'nL laxLaf/ %M))—%M#) l;Gw'nLu9L FM !)#=^<br />

bfª ndxL z'qmaf/ %M#)—^M)) /]l8of] b]pv'/L FM !)%=*<br />

kf]v/f laxLaf/ %M#)—^M)) /]l8of] ;/f°f]6 FM !)$=^<br />

bdf}nL laxLaf/ %M@%—%M%% bdf}nL FM ($=@<br />

sf]xnk'/ laxLaf/ %M#)—^M)) sf]xnk'/ FM !))=@<br />

lrtjg ;f]daf/ %M))—%M$) lqj]0fL FM !))=^<br />

bdf}nL a'waf/ %M)%—%M#% dfbL;]tL FM !)%=*<br />

bdf}nL a'waf/ %M!)—%M#) /]l8of] tgx"F FM (&=@<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 41


xfd|f] ;+:s[ltdf lgwf/df ltns nufpg] k/Dk/f<br />

k|frLgsfnb]lv g} k|rlnt 5 . xfd|f Clifdxlif{, ;fw';Gt tyf<br />

ljleGg k|sf/sf ;fws tyf ;+:sf/jfg\ / u[x:yx¿n] rGbg,<br />

s];/, s'+s'd, s:t'/L, ci6uGw, e:d cflbsf ltns lgwf/df<br />

nufP/ c;Ld ;'v, zflGt / d+un cg'e"lt ub{y] . o; k/Dk/fnfO{<br />

l;4f>d zlQm s]Gb|n] ;+/If0f / ;+j4{g ul//x]sf] 5 . lbJo u'?<br />

dxf]T;j, k"hg, ljleGg xjg cflbdf cf>dn] ltns nufOlbg]<br />

ub{5 . wfld{s cg'i7fg, df+ulns sfo{, ljhof]Nnf;, ljbfO<br />

;df/f]x tyf :jfut;Tsf/ cflbdf ltns nufpg] nf]slk|otf<br />

cfh klg ;j{q kfOG5 .<br />

xfd|f k|frLg u|Gyx¿df ltnssf] ul/dfsf] ljifodf cTolws<br />

u'gufg ul/Psf] 5 . /fhfnfO{ ul/g] /fhltnsn] pgnfO{ k|hfsf]<br />

k|ltlglwTj k|bfg u/]/ st{Jolgi7fsf] efg u/]]sf] kfOG5 .<br />

lgwf/df ltns nufpg' xfd|f] ;+:s[ltsf] Pp6f cleGg c+u xf] .<br />

cflbsfnb]lv g} ljleGg b]jLb]jtfx¿sf pkf;sx¿n] cfÇgf<br />

k/Dk/f tyf /Lltcg';f/ lgwf/df ltns wf/0f ub}{ cfO/x]sf<br />

5g\ . k|frLgsfndf /fHofleif]sdf /fhu'?n] ljlw ljwfg;lxt<br />

gj/fhfnfO{ /fhltns u/fpFy] . o'4sf] ;dodf, k|:yfg ug] { a]nfdf<br />

kTgLx¿ cfÇgf ;}lgs >Ldfg\sf] lgwf/df ljhoL>Lsf] sfdgfsf<br />

;fy ltns nufOlblGyg\ . of]4fx¿ b]zsf nflu n8fOF ubf{ clt<br />

g} pT;fxsf ;fy dft[e"ldsf] df6f]nfO{ lgwf/df wf/0f ub{y] .<br />

k"hfkf7 tyf wfld{s Pj+ df+ulns cg'i7fgx¿df ltns<br />

nufpg] k/Dk/f t 5Fb}5, /IffaGwg, ltxf/h:tf kj{df lbbL<br />

alxgLx¿n] cfÇgf bfh'efOx¿sf] gf8Ldf /Iff;"q afFw]/ ltns<br />

nufOlbP/ cfTdLotf k|bfg ub} { bL3{hLjg Pj+ ;'v ;d[l4sf] sfdgf<br />

ub{5g\ . kfl/jf/Ls bfloTjsf] lgjf{x Pj+ xflb{s z'esfdgfx¿df<br />

w]/} ;Xbotf, ;+j]bgzLntf tyf c;Ld sNof0fsf] sfdgf ;dfPsf]<br />

x'G5 . cfdfn] cfÇgf 5f]/f5f]/Lx¿nfO{ / kTgLn] cfÇgf kltb]jnfO{<br />

ltns nufOlbP/ /0fIf]qdf ljho k|flKtsf nflu k7fpFbf /<br />

pgLx¿ ljho eP/ kms{g] a]nfdf cf/tL ptf/]/ d+un ltns<br />

nufOlbO{ :jfut ub{5g\ . zf:qLo efiffdf ltns To; zf]efsf/L<br />

cyjf k|tLs lrÅgnfO{ elgG5 h;nfO{ rGbg, s'+s'd jf e:d<br />

cflbåf/f lgwf/ tyf z/L/sf cGo efudf nufOG5 . ltns<br />

;f}Gbo{j[l4 tyf cfsif{s b]lvgsf nflu nufOG5 .<br />

tkfO{F klg slxn]sfxLF dlGb/ hfFbf k"hf/Ln] tkfO{FnfO{<br />

cjZo} ltns nufOlbPsf xf]nfg\ . s'g} klg wfld{s cg'i7fgdf<br />

hfFbf ToxfFsf k'/f]lxt, ToxfF pkl:yt ;a} >4fn'hg ;a}nfO{<br />

ltns nufOlbG5g\ . gj/flq xf];\ jf hGdfi6dLsf] cj;/, ;a}<br />

k"hf cr{gfsf a]nf ltns nufOG5 . /Iff aGwgdf lbbLalxgLn]<br />

cfÇgf bfh'efOx¿sf] lgwf/df ltns nufOlbg] ub{5g\ . >f4<br />

ug]{ ;dodf klg ltns nufpg] ul/G5 . eGg'sf] cy{ xf] ls<br />

hLjgdf s}of}F o:tf cj;/x¿ cfpF5g\ h'ga]nf JolQmn] k|;Gg<br />

eP/ ltns nufpF5g\ . h;nfO{ ltns nufOlbPsf x'G5g\ To;<br />

JolQmk|lt ltns nufOlbg]sf] d+unefjgf /xG5 / ltnssf ;fy<br />

p;nfO{ cfzLjf{b k|fKt x'G5 .<br />

ltnssf] dxŒj w]/} wfld{s u|Gyx¿df atfOPsf] kfOG5 .<br />

a|Ådj}jt{ k'/f0fcg';f/—<br />

:gfg+ bfg+ tkf] xf]df] b]jtflkt[ s[Dd{ r .<br />

tT;j{ lgikmn+ oflg nnf6] ltns lagf .<br />

a|fÅd0f l:tNs+ s[Tjf s'øof{;+Wof~r tk{0fd\ .<br />

cyf{t\, ltnslagf :gfg, xf]d, tk, b]jsfo{ cflb ;a} s[To<br />

lgikmn x'g hfG5g\ . a|fÅd0fn] ltns wf/0f u/]kl5 dfq tk{0f<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 42


cflbsf] sfo{ u?g\ .<br />

k|ltlbg :gfg u/]kl5 ltns wf/0f ug' { ;a} j0f{sf] st{Jo xf] .<br />

lgTo, g}ldlQs, sfDo oL ;a} tLg k|sf/sf sd{ tyf lkt[x¿sf]<br />

>f4 ltns wf/0flagf lgikmn x'g hfG5g\ . zf:qdf elgPsf]<br />

5— lagf ltns / s'z :gfg, ;+GWof, k~ro1, o1–xjg tyf<br />

>f4 cflb ;d:t sd{ lgikmn x'g hfG5g\ .<br />

‘kb\dk'/f0fdf elgPsf] 5— hf] cz'lr / cgfrf/ 5 tyf<br />

h;sf] dgdf ;bf s'ljrf/ el/Psf] x'G5, To; dg'io klg<br />

lqk'08«s ltns wf/0f u/]/ ;d:t kfkaf6 d'Qm x'g hfG5 .<br />

pmWj{k'08«s ltns wf/0f ug]{ dg'iosf] rfx] h'g;'s} :yfgdf<br />

d[To' eP klg, d[Tokl5 p;n] rf08fnsf] ¿kdf hGd lnP klg<br />

pm :ju{nf]s hfG5 .<br />

ltns ;fdu|L M<br />

ltns nufpgsf nflu cflbsfnb]lv g} cg]sf}F k|sf/sf<br />

;fdu|L k|o'Qm ul/Psf] kfOG5 . l;Gb"/, dx, o1 tyf xjgs'08sf]<br />

e:d, uf]a/, ufO{sf] r/0fsf] w"nf] jf df6f] -uf]kb d[lQsf_, l3p,<br />

bxL, uf]/f]rg, s:t"/L hn tyf df6f], uf]kLrGbg, o1sfi7, a]n,<br />

kLkn tyf t'n;Lsf] lj?jfsf] h/f glhssf] df6f], dxflgDa<br />

-asfOgf]sf] ¿v_, t'n;L sfi7, kmNu' -c+hL/_, uGwsfi7 -cu'?_,<br />

;]tf] rGbg, /ftf] rGbg, wfqLd"n -cdnf_, s'+s'd, a];f/, sfnf]<br />

a];f/ tyf ci6uGw cflb . k"hfcr{gf / ;GWoflb sfo{df pQm<br />

;fdu|Lsf] ltns nufOG5 .<br />

j}i0fjwd{sf cg'ofoL uf]kLrGbg, ;]tf] rGbg tyf kfjg<br />

tLy{sf] df6f] tyf hnn] cg]s cfs[lt agfP/ ltns nufpFy] .<br />

pgLx¿sf] ltns ;fdu|Ldf åfl/sfk'/Lsf] uf]kLrGbg g} ;jf{lws<br />

dxŒjk"0f{ b]lvG5 . ci6uGw b]jLx¿sf] ltnssf nflu k|o'Qm<br />

ul/G5 .<br />

eujfg\ lzjsf pkf;s z}j tyf b]]jLx¿ -zlQm_ sf<br />

pkf;s zfQmx¿sf nflu e:d g} ltnssf] d'Vo ;fwg xf] .<br />

b]jLx¿nfO{ s'+s'd tyf /Qm rGbgsf] tyf lkt[x¿nfO{ ;]tf]<br />

rGbgsf] ltns nufOlbg] k/Dk/f 5 . ;"o{, xg'dfg tyf zlQmsf<br />

k|tLs b]jL sfnL, tf/f / b'uf{ cflbnfO{ /Qm rGbgsf] ltns<br />

nufOlbg] ul/G5 .<br />

ltns wf/0f ug]{ ljlw M<br />

ltns wf/0f ug]{ klg s]xL ljz]if ljlwx¿ wd{df atfOPsf<br />

5g\ h'g o;k|sf/ 5g\— b]jLb]jtfx¿nfO{ ;flxFnL cf} Fnfn], :jo+nfO{<br />

df´L cf}Fnfn] / lkt[u0fnfO{ rf]/L cf}Fnfn] tyf a|fÅd0f cflb >]i7<br />

JolQmnfO{ a"9Lcf}Fnfn] ltns nufOlbg] rng 5 .<br />

ltnssf k|sf/ M<br />

pmWj{k'08« M >Llji0f'sf pkf;s cyf{t\ j}i0fj wdf{jnDaL<br />

cfÇgf] lgwf/df pmWj{k'08«s wf/0f ub{5g\ . o;df lgwf/ -nnf6_<br />

df b'j} cfFvLef}Fsf] aLraf6 hxfFaf6 gfl;sf cf/De x'G5<br />

To; :yfgaf6 dflysf] lbzfdf lz/sf] skfn -/f}F_ ;Dd ;Lwf<br />

/]vf ltns nufOG5 . j}i0fjwd{df o; ltnssf] 7"nf] dxQf<br />

atfOPsf] 5 . j}i0fj wdf{jnDaLx¿sf ljleGg ;Dk|bfox¿df<br />

o; pmWj{k'08«s ltnssf ljljwtf b]Vg ;lsG5 .<br />

lqk'08«s— z}j;Dk|bfosf] wfld{s lrÅg xf] of] . of] ;f+s]lts<br />

ltns zfQm -b]jLsf pkf;s_ åf/f klg Jojxf/df NofOG5 .<br />

of] lzj Pj+ zlQmsf] PsTjsf] lgb]{z lrÅg xf] . lqk'08«s b'j}<br />

cfFvLef}Fsf] ;dfgfGt/ lgwf/df Ps 5]paf6 csf]{ 5]p e:dsf]<br />

tLg /]vfn] c+lst ul/G5 . lqk'08«ssf] lrÅg 5ftL, e'hf tyf<br />

z/L/sf cGo c+ux¿df klg c+lst ul/G5 .<br />

s;/L ltns nfpg' /fd|f] x'G5 <<br />

ltns nufpg] lgod 5 . ltns ;b}j a;]/ g} nufpg'<br />

kb{5 . lgwf/sf] bflxg] efudf >L a|ÅdfhL, jfdkfZj{df eujfg\<br />

lzjhL tyf dWo efudf eujfg\ s[i0f lgjf; ug'{x'G5 . o;}n]<br />

aLrsf] :yfg l/Qm /fVg'kb{5 h;af6 lgwf/df >L lji0f'sf] lgjf;<br />

alg/xg kfOof];\ . cf/fWo b]jLb]jtfnfO{ r9fP/ ar]sf ltnsaf6<br />

g} rGbg nufpg'kb{5 . ;fws / eQmx¿n] cfÇgf nflu dfq}<br />

rGbg lk:g' x'Fb}g .<br />

s:tf] ltns ;xL x'Fb}g <<br />

zf:qfg';f/ uf]n, 6]9f]d]9f], l5b|/lxt, 5f]6f], nfdf] / km}lnPsf]<br />

oL 5 k|sf/sf] ltns cdfGo 5 . ctM o; k|sf/sf] lg/y{s<br />

ltns nufpgfn] pkf;snfO{ s'g} klg kmfObf x'Fb}g .<br />

pmWj{k'08«ssf] dWodf l5b| -l/Qm :yfg_ agfOGg eg] Tof]<br />

klg wd{lj?4 x'G5 . s;}n] z/L/df z+v, rqm, kb\d tyf cGo<br />

k|sf/sf lrÅg nufpg wft'sf] ;fdu|LnfO{ pkof]u u5{g\ h;nfO{<br />

tftf] u/]/ nufpg] ul/G5 / o:tf lrÅgx¿ k|foM :yfoL x'G5g\ .<br />

t/ o; k|sf/sf] lrÅg zf:qdf wd{lj?4 atfOPsf] kfOG5 .<br />

o:tf] s[To ug]{ kftfnnf]ssf jf;L x'G5g\ .<br />

xfdL ;a}n] ltnssf] dxŒjnfO{ a'´]/ lgTo ltns wf/0f<br />

ug]{ u/f}F . ho u'?b]j ¤<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 43


t'n;:of+ ;sn b]jfM j;lGt ;tt+ otM .<br />

ct:tfdro]Nnf]sM ;jf{Gb]jfg;dr{og ..<br />

cyf{t\, t'n;Ldf ;d:t b]jtfx¿sf] lgjf; ;b}j /xG5 .<br />

o;}n] h;n] t'n;Lsf] k"hf u5{, p;nfO{ cgfof; g} ;a} b]jtfsf]<br />

k"hfsf] nfe k|fKt x'G5 .<br />

t'n;L xfdL ;a}n] b]v]sf] lrg]sf] jg:klt xf] . o;nfO{ lxGb'<br />

;dfhdf eujfg\sf] ¿kdf >4felQmn] k"hf ul/G5 . g]kfnsf<br />

k|foM ;a} 3/, d7, dlGb/df o;nfO{ /f]Kg] k|rng 5 . h]i7z'Sndf<br />

kg]{ lgh{nf PsfbzLsf lbg o;sf] lah 5l/G5 . ciff9z'Sndf<br />

kg]{ xl/zogL PsfbzLdf pd|]sf la?jfnfO{ lglZrt :yfgdf ;fg]{<br />

ul/G5 . sflt{sz'Sndf kg]{ xl/af]lwgL PsfbzLdf ljlwk"j{s<br />

t'n;Lsf] ljjfx ul/G5 .<br />

/ªsf] lx;fan] t'n;L ;]tf] / sfnf] b'O{ k|sf/sf x'G5g\ .<br />

o;sf] d"n xfFufaf6 y'k}| zfvfx¿ lg:s]sf x'G5g\ . o;sf]<br />

kft ´'; ePsf] / ;'ulGwt x'G5 . kftx¿ b'O{ O~r;Dd nfdf<br />

x'G5g\ . t'n;Lsf] kft dfq} geP/ ;Dk"0f{ af]6 g} ;'ulGwt x'G5 .<br />

o;sf] xfFufsf] 6'Kkfdf KofhL jf j}hgL /ªsf ;;fgf km"nx¿<br />

km'N5g\ .<br />

;+:s[t efiffdf of] j[Gbf, j}i0fjL, kljqf, kfk£gL, s[i0fjNnef,<br />

kfjgL, dfwjL cflb y'k}| gfdn] lrlgG5 .<br />

wfld{s b[li6n] t'n;Lsf] hlt dxŒj 5, cf}iflwsf] ¿kdf klg<br />

plQs} dxŒj 5 . of]u, k|fs[lts lrlsT;f, cfo'j]{bh:tf k'/fgf /<br />

j}1flgs :jf:Yolj1fgn] t'n;LnfO{ 7"nf] cf}iflwsf] ¿kdf k|of]u<br />

ub}{ cfO/x]sf] 5 .<br />

t'n;Lsf] kft, km"n / 8fF7 ;a} cf}iflwsf] ¿kdf k|of]u ug{<br />

;lsG5 t/ klg kft a9L dfqfdf k|of]u ul/G5 . o;sf] /;n]<br />

;a} k|sf/sf Hj/f]nfO{ kmfObf k'¥ofpF5 . dn]l/ofsf] Hj/f]nfO{ t<br />

o;sf] /;n] 7"nf] kmfObf u5{ .<br />

Ps rDrf t'n;Lsf] kftsf] /;df Ps rDrf dx / b;<br />

yf]kf cb'jfsf] /; ldnfP/ lbgdf b'O{–tLgk6s rf6\gfn] ?3f,<br />

vf]sL / bdnfO{ kmfObf k'¥ofpF5 . t'n;Lsf] /; d'6'sf] nflu klg<br />

ljz]if nfebfos 5 . jfo' / skm a9]/ x'g] ;d:ofsf nflu t'n;L<br />

cToGt} nfesf/L x'G5 . t'n;Lsf] kft ;kmf u/]/ To;} rkfpFbf<br />

klg pN6L ePsf] / af8'nL nfu]sf] /f]lsG5 . lk;fa kf]Ng] /<br />

;kmf;Fu lk;fa gx'g]nfO{ cfwf rDrf hlt t'n;Lsf] aLh lk;]/<br />

kfgL;Fu vfg lbgfn] lk;fa v'N5 .<br />

;;fgf afnaflnsfx¿nfO{ a/fa/ ?3fvf]sLn] ;tfO/xG5 .<br />

o:tf]df pgLx¿nfO{ t'n;Lsf] /;, dx / dgtftf] kfgL ldnfP/<br />

b'O{ rDrfb]lv rf/ rDrfsf b/n] lbgdf b'O{–tLg k6s v'jfpgfn]<br />

;~rf] x'G5 . ?3f / lkgf; /f]u nfu]df lgsf] kfg{ t'n;Lsf] /;<br />

ld;fPsf] kfgLn] gfs ;kmf ug'{k5{ . t'n;Lsf] kft lk;]/ agfPsf]<br />

n]bf]n] cg'xf/ jf ;Dk"0f{ z/L/df dfln; ugf{n] 5fnfsf] /f]u lgsf]<br />

x'G5 Pjd\ rds klg cfpF5 .<br />

t'n;Lsf] ld>0f ePsf ;of}F cf}iflwx¿ kfOG5g\ . t/ tfhf<br />

t'n;L g} ;aeGbf nfebfos x'G5 . b}lgs rf/ j6fb]lv kfFr<br />

j6fdfq kft d'vdf /fv]/ r':g] xf] eg] klg s}og /f]uaf6 aRg<br />

;lsG5 .<br />

t'n;Lsf] ;'uGwn] dg zfGt x'G5 . o;sf] jl/kl/sf] xfjf<br />

k|f0fjfo'o'Qm x'G5 . t'n;Lsf] af]6 ePsf 7fpFdf z/L/nfO{ xflg<br />

ug]{ ls6f0f'x¿ a:g ;Sb}gg\ . 3/jl/kl/ t'n;L /f]Kgfn] 3/sf]<br />

jftfj/0f /fd|f] x'G5 .<br />

t'n;Lsf] dxŒjnfO{ a'´L o;nfO{ htftt} /f]kf}F . t'n;Lsf]<br />

k|of]u u/L :jf:Yo / ;'Gb/tf a9fcf}F .<br />

ho u'?b]j ¤<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 44


j/fxldlx/n] ztflAbof}F k"j{ sfnu0fgf u/]/ of] s'/f l;4 u/]sf lyP ls k|To]s lbg dflg;sf] z'e / cz'e b'j} k|sf/sf<br />

;do cfpF5g\ / sfn1fgcg';f/ z'e ;dodf sfo{ u/]df lgZro g} sfo{df ;kmntf k|fKt x'G5 . oBlk Hof]ltifdf lbzf;"n,<br />

of]lugL, rGb|df cflbsf] pNn]v 5 / of] klg atfOPsf] 5 ls oL ;a} s'/fx¿nfO{ Wofgdf /fv]/ g} z'esfo{ k|f/De ug'{ kb{5 . t/<br />

ldlx/frfo{n] atfPsf 5g\ ls olb xfdLnfO{ sfn1fg 5 eg] oL s'/fx¿nfO{ Wofgdf /fVg' cfjZos 5}g lsgls of] If0f cfkm}Fdf<br />

cToGt dxŒjk"0f{ 5 . o;}n] o;df Joltkft, lbzf;"n cflbsf] cz'e k|efj kb}{g . ofqf, ljjfx, e]63f6nufotsf s'g} klg z'esfo{<br />

k|f/De ubf{ sfn1fgcg';f/ ul/Pdf tL sfo{x¿ ;kmn x'G5g\ g}, ldlx/frfo{ eGb5g\ .<br />

k|:t't z'e ;dox¿ -;j{>]i7 tyf >]i7_ k/dk"Ho ;b\u'?b]j 8f= gf/fo0fbQ >LdfnLåf/f /lrt ‘Hof]ltif cf}/ sfn lg0f{o’<br />

u|Gydf cfwfl/t /x]/ tof/ kfl/Psf] xf] .<br />

@)^* h]7 !, *, !%, @@ / @( ut] cfOtaf/<br />

;j{>]i7— lbg #M#^–$M@$, /flq $M@$–^M))<br />

>]i7— lbg ^M))–*M@$, !!M#^–@M$*<br />

/flq ^M$*–!)M)), !@M@$–@M$*<br />

@)^* h]7 @, (, !^, @# / #) ut] ;f]daf/<br />

;j{>]i7— /flq @M$*–#M#^<br />

>]i7— lbg ^M))–&M@$, (M!@–!!M#^ /flq *M@$–!!M#^<br />

@)^* h]7 #, !), !&, @$ / #! ut] d+unaf/<br />

;j{>]i7— /flq %M!@–^M))<br />

>]i7— lbg !)M))–!!M#^, $M#^–^M)),<br />

/flq ^M$*–!)M)), !@M@$–@M$*<br />

@)^* h]7 $, !!, !* / @% ut] a'waf/<br />

;j{>]i7— lbg ^M$*–*M@$<br />

>]i7— lbg *M@$–!)M)), @M$*–%M!@<br />

/flq &M#^–(M!@, !@M@$–@M$*<br />

@)^* h]7 %, !@, !( / @^ ut] laxLaf/<br />

>]i7— lbg ^M))–&M#^, !)M))—!!M#^, $M@$–^M))<br />

/flq (M!@–!!M#^, @M))–$M@$<br />

@)^* h]7 ^, !#, @) / @& ut] z'qmaf/<br />

;j{>]i7— /flq !)M@*–!!M#^<br />

>]i7— lbg ^M))–^M$*, &M#^–!)M)), !@M@$–#M#^<br />

/flq &M#^–(M!@, !M!@–@M$*<br />

@)^* h]7 &, !$, @! / @* ut] zlgaf/<br />

;j{>]i7— lbg ^M))–^M$*, /flq *M@$–(M!@<br />

>]i7— lbg !)M#^–!@M@$<br />

/flq (M!@–!)M$*, @M$*–#M#^, %M!@–^M))<br />

gf]6M lbg eGgfn] laxfg ^M)) b]lv ;fFem ^M)) ;Dd<br />

/flq eGgfn] ;fFem ^M)) b]lv csf]{ laxfg ^M)) ;Dd<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 45


l;4f>d zlQm s]Gb|sf ultljlw<br />

46<br />

xjg sfo{qmd<br />

l;4f>d zlQm s]Gb|af6 x/]s dlxgf ;DkGg x'Fb} cfO/x]sf dfl;s sfo{qmdcGtu{t xjg sfo{qmdx¿ ut dlxgf<br />

lgDgfg';f/ ;DkGg eP—<br />

j}zfv % ut] ;f]daf/— >L lzj uf]/If xjg, uf]/vgfy dlGb/, kz'klt, d[u:ynL, laxfg *M))–(M)) ah] .<br />

j}zfv ^ ut] d+unaf/— tfGqf]Qm j6's e}/j xjg, j6's e}/j dlGb/, nugv]n, laxfg &M))–*M)) ah] . j}zfv &<br />

ut] a'waf/— tfGqf]Qm dxfnIdL xjg, dxfnIdL dlGb/, nugv]n, laxfg *M))–(M)) ah] . j}zfv ! ut] laxLaf/—<br />

tfGqf]Qm junfd'vL xjg, junfd'vL dlGb/, kf6g, laxfg *M))–(M)) ah] . To:t} dfl;s xjgs} qmddf j}zfv &<br />

ut] a'waf/— tfGqf]Qm ljGWojfl;gL xjg, ljGWojfl;gL dlGb/, kf]v/f, sf:sL, laxfg *M))–(M)) ah], j}zfv ! ut]<br />

laxLaf/— tfGqf]Qm j]bJof; xjg, j]bJof; u'kmf, tgx'F, laxfg *M))–(M)) ah], j}zfv ^ ut] d+unaf/— tfGqf]Qm<br />

u0fklt xjg, ;"o{ljgfos, eQmk'/, laxfg &M))–*M)) ah], j}zfv ^ ut] d+unaf/— tfGqf]Qm r08]Zj/L xjg, r08]Zj/L<br />

dlGb/, sfe|], laxfg &M))–*M)) ah] ;DkGg eof] .<br />

cf/tL ;+rfng s]Gb|x?sf] cjnf]sg e|d0f<br />

l;4f>d zlQm s]Gb|cGtu{t pkTosfsf ljleGg 7fpFdf /x]sf cf/tL ;+rfng s]Gb| / sG6\ofS6 KjfOG6x¿sf]<br />

cjnf]sg e|d0f xfn} ;DkGg eof] . cf/tL ;+rfng s]Gb| dR5]ufpF, af3e}/j sLlt{k'/, ;fgf]e¥ofª, gofFahf/, ljzfngu/,<br />

l;gfd+un, k'tnL;8s cflbnufotsf cf/tL ;+rfng s]Gb| / sG6\ofS6 KjfOG6x¿sf] cjnf]sg e|d0fdf ;d;fdlos<br />

ljifodf s'/fsfgL x'gfsf ;fy} /f]6 dxf]T;jsf af/]df hfgsf/L u/fOPsf] lyof] .<br />

o; qmddf uf]/If lglvn jf0fL klqsfnfO{ hg hgdf s;/L k'¥ofpg ;lsG5 eGg] ;DaGwdf klg ljrf/ljdz{<br />

ul/Psf] lyof] . klqsfsf] cWoogaf6 dflg;df cfpg] ;sf/fTds ;f]r / cfWoflTds tyf ef}lts¿kdf x'g] pGglt<br />

k|ultsf nflu ;a}n] klqsfsf] u|fxs agfpg] u'?sfo{df gofF hf]z / hfFu/sf ;fy v6\g'kg]{ cfjZostfdfly klg pQm<br />

cj;/df hf]8 lbOPsf] lyof] .<br />

cjnf]sg e|d0fdf ;fj/kGyL ;b:o /fdhL cof{n, ;fj/dft[sf ljGb]Zj/L a/fnnufot u'?;]jf bnsf ;b:ox¿sf]<br />

klg ;xeflutf /x]sf] lyof] . cjnf]sg e|d0fdf uf]/v u'kmfsf k|d'v k'hf/L k|lbkgfy of]uLHo" klg sltko 7fpFdf ;xefuL<br />

x'g'ePsf] lyof] . o;}aLr e|d0f 6f]nLn] ljleGg ;Dks{ sfof{nox¿sf] klg cjnf]sg u/]sf] lyof] .<br />

cfWoflTds ;xg]t[Tjstf{x?sf nflu tflnd tyf k|lzIf0f<br />

l;4f>d zlQm s]Gb|sf] dfl;s sfo{qmdcGtu{tsf] tflnd tyf k|lzIf0f sfo{qmddf ut j}zfv #! ut] ;xg]t[Tj<br />

txsf] tflnd tyf k|lzIf0f sfo{qmd ;DkGg eof] . uf]/If lglvn Hof]lt lbJo ljBf>ddf ;DkGg pQm tflnd tyf k|lzIf0f<br />

sfo{qmddf pkTosfnufot ljleGg lhNnfaf6 u'? ;]js;]ljsf sfo{stfx¿ ;xefuL x'g'x'GYof] .<br />

laxfg (M)) ah]af6 :t'ltjGbgfaf6 z'? ePsf] pQm tflnd tyf k|lzIf0f sfo{qmddf ljleGg ljifodf k|lzIffyL{x¿nfO{<br />

hfgsf/L u/fOPsf] lyof] . sfo{qmddf ehgsLt{gnufotsf sfo{qmdx¿ klg ;DkGg ePsf lyP .<br />

gof“ahf/sf]<br />

rf}yf] jflif{sf]T;j<br />

l;4f>d zlQm s]Gb| cf/tL ;+rfng<br />

s]Gb| gofFahf/n] cfÇgf] rf}yf] jflif{sf]T;j<br />

dgfPsf] 5 . ut j}zfv !( ut] k/dk"Ho<br />

;b\u'?b]jx¿sf] :t'ltjGbgfaf6 z'ef/De<br />

ePsf] pQm sfo{qmd ;fF´;Dd rn]sf]<br />

lyof] . sfo{qmddf ehgsLt{gnufot<br />

g[Tox¿ klg k|:t't ul/Psf lyP .<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 46


z'esfdgf cfbfg k|bfg sfo{Ød<br />

‘xfd|f] cfWoflTds hLjg cufl8 a9f];\, ;b\u'?sf]<br />

;fdLKotf k|fKt xf];\’, l;4f>d zlQm s]Gb| u'?;]jf bnsf<br />

;b:o 1fg' /]UdLn] gofF jif{ @)^* ;fnsf] z'esfdgf<br />

cfbfg k|bfg sfo{qmddf :jfutdGtJo lbg] qmddf o:tf]<br />

pb\uf/ JoQm ug'{eof] .<br />

ut j}zfv # ut] uf]/If lglvn Hof]lt lbJo ljBf>ddf<br />

:t'ltjGbgf, k|fy{gfaf6 z'? ePsf] pQm sfo{qmd<br />

cf}krfl/stfeGbf klg cfTdLotfdf ;DkGg ePsf] lyof] .<br />

sfo{qmdnfO{ cgf}krfl/s agfpg] qmddf ljleGg v]nx?<br />

klg v]nfOPsf] lyof] . sfo{qmddf ‘ho u'?b]j v]n’n]<br />

ljz]if cfsif{0f lbPsf] lyof] . o; v]ndf #) ;]s]G8sf]<br />

lgwf{l/t ;dodf ;a}eGbf a9L ‘ho u'?b]j’ eGg]nfO{ klxnf]<br />

k'/:sf/sf] Joj:yf ul/Psf] lyof] . k|ltof]lutfdf ;flwsf<br />

;Ltf sfsL{n] lgwf{l/t ;dodf ^% k6s / ;fws dfwj<br />

j:g]tn] ^) k6s ‘ho u'?b]j’ eg]/ qmdzM k|yd / låtLo<br />

k'/:sf/ k|fKt ug'{ePsf] lyof] .<br />

sfo{qmddf csf]{ cfsif{s v]n ‘k|Zgf]Q/’ v]n lyof] .<br />

pQm v]ndf ;a}eGbf a9L k|Zgsf] hjfkm lbP/ ;fws<br />

;flnu|fd l;njfnn] k|yd k'/:sf/ xft kfg{'eof] eg] l8gf<br />

k|hfkltn] låtLo k'/:sf/ lhTg'ePsf] lyof] .<br />

sfo{qmdsf] t];|f] v]n ‘;f+uLlts k|:t'lt’df ;fws<br />

nf]saxfb'/ g]kfnLn] ;a}eGbf lgs[i6 ufP/ / ;a}eGbf<br />

lgs[i6 ahfP/ lzj/fdhLn] k'/:sf/ xft kfg'{ePsf]<br />

lyof] .<br />

;fj/kGyL ;fws /fdhL cof{nn] z'esfdgf JoQm<br />

ug'{x'Fb} xfd|f] hLjg xfdLx?sf] xftdf geO{ k/dk"Ho<br />

;b\u'?b]jx?sf] xftdf /x]sf] / ;fwsTj / lzioTjsf]<br />

ljsf; geP;Dd xfdLn] s]xL klg ug{ g;Sg] atfpg'eof] .<br />

pxfFn] gofF jif{nfO{ ;fwsTj / lzioTjsf] ljsf;df nufpg'<br />

kg]{ cfjZostfdfly hf]8 lbg'x'Fb} @)^& ;fndf ePsf<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 47<br />

sdL sdhf]/LnfO{ x6fP/ gofF jif{ @)^* ;fnnfO{ ;d'Ggt<br />

ug'{kg]{df hf]8 lbg'eof] .<br />

pxfFn] eGg'ePsf] lyof], ‘xfd|f] nflu ;a}eGbf 7"nf]<br />

k'/:sf/ eg]sf] u'?sf] b[li6df /fd|f] x'g' xf], u'?sf] nflu<br />

v6\g' cfkm\g} nflu v6\g' xf] .’<br />

ut jif{sf] df3df ;DkGg lzlj/ / clegGbg<br />

;df/f]xsf] ;kmntf / o;;DaGwL xf]nL k"l0f{df lzlj/ tfsf<br />

hf]wk'/df rn]sf] k|z+;fnfO{ klg pxfFn] sfo{qmddf ;+:d/0f<br />

ug'{ePsf] lyof] .<br />

sfo{qmddf ;fj/dft[sf ljGb]Zj/L a/fnn] z'esfdgf<br />

JoQm ug'{x'Fb} ;+:yfsf] :jl0f{d If0f l56f]eGbf l56f] cfcf];\<br />

eGg] sfdgf ug'{eof] . pxfFn] ;+:yf / uf]/If lglvn jf0fLnfO{<br />

gofF ?kdf nfg'kg]{ cfjZostfdfly hf]8 lbFb} klqsfnfO{<br />

a9LeGbf a9L dflg;x?df nfgsf nflu of]hgfx?nufot<br />

klqsfsf nflu 5'§} l6dsf] Joj:yf ePsf] klg atfpg'<br />

eof] . pxfFn] cg'zf;gsf] kfngfaf6} ;a}lt/ pGglt k|ult<br />

x'g] atfpg' x'Fb} ;a}n] lbuf] cg'zf;gnfO{ kfngf ug'{kg]{<br />

cfjZostfdfly hf]8 lbg'x'Fb} ljefu, pkljefusf] ;lqmotf<br />

a9\g] qmddf /x]sf] atfpg'eof] .<br />

sfo{qmddf u'?;]jf bn ;b:o xl/ e§/fO{n] gofF<br />

jif{sf] z'esfdgf JoQm ug'{x'Fb} ;DkGg x'g] sfo{qmdsf]<br />

sfo{–afF8kmfF8sf] ;"lrnfO{ k9]/ ;'gffpg'ePsf] lyof] .<br />

sfo{qmddf ;flwsf 8flndf ldhf/n] ‘uf]/If lglvn<br />

cfpm’ sljtf jfrg ug'{ePsf] lyof] . l;4f>d zlQm s]Gb|n]<br />

xfn} eQmk'/sf] nf]sGynLdf ;ft /f]kgL hUuf k|fKt u/]sf]<br />

/ xfn ToxfF lgdf{0f sfo{ ;DkGg eO/x]sf] hfgsf/L klg<br />

u/fOPsf] lyof] . vrfvr el/Psf] cf/tL sIfdf kl/rosf]<br />

qmd klg /flvPsf] lyof] . pQm sfo{qmddf hf]wk'/af6<br />

NofOPsf] xf]nL k"l0f{dfsf] km"n6Lsf klg ljt/0f ul/Psf]<br />

lyof] .<br />

ljBf>d ;ft jif{df kbfk{0f<br />

k/dk"Ho ;b\u'?b]jåo >L >L dxof]uL u'? uf]/vgfy Pj+ k/dx+; :jfdL >L lglvn]Zj/fgGb dxf/fhsf] s[kf,<br />

cg'sDkf:j¿k ;+rflnt uf]/If lglvn Hof]lt lbJo ljBf>dn] cfÇgf] ljsf; tyf lj:tf/sf] sfo{nfO{ cufl8 a9fO/x]sf]<br />

5 . ljBf>dsf] lgoldt sIff ;+rfng ut j}zfv $ ut]b]lv z'? ePsf] 5 . ;fy} ljBf>dn] ut j}zfv % ut] cfÇgf]<br />

:yfkgfsf] 5}6f}F jif{ k"/f u/]/ ;ftf}F jif{df k|j]z u/]sf] pknIodf ljBf>d k|fË0fdf Ps sfo{qmdsf] cfof]hgf u/]sf] lyof] .<br />

pQm cj;/df ;ftf}F jflif{sf]T;jsf] x/]s kIfdf & c+snfO{ ljz]if hf]8 lbOPsf] lyof] . sfo{qmdsf] z'ef/Dedf ljBf>dsf<br />

& hgf lzIfs lzlIfsfn] u'? k"hg ug]{ zf}efUo k|fKt ug'{ePsf] lyof] . u'? k"hgs} qmddf ;b\u'?b]jx¿nfO{ & lsl;dsf<br />

ksjfg, & lsl;dsf km"n r9fpg'sf ;fy} & j6f bLof] aflnPsf] lyof] . ;fy} k"hgsf] qmddf k/dk"Ho ;b\u'?b]jx¿sf]<br />

kfb'sfdf & j6f blIf0ff r9fOPsf] lyof] eg] :yfkgfsfnb]lv xfn;Dd cWoog/t & hgf ljBfyL{nfO{ ljz]if k|;fb tyf<br />

pkxf/ k|bfg ul/Psf] lyof] .<br />

pQm cj;/df >L lji0f'bQ kf08]nfO{ ljBf>dsf] lk|lG;knsf] ¿kdf gjlgo'lQm lbOPsf] lyof] . l;4f>d zlQm s]Gb|sf<br />

;+of]hs Pj+ ;fj/kGyL ;b:o >L /fdhL cof{nhLn] pxfFnfO{ km"ndfnf tyf u'? k|;fb lbP/ :jfut ug'{ePsf] lyof] .


u'? / lziosf] ;DaGwnfO{ ;a}eGbf lg:jfy{ ;DaGw<br />

dflgG5. ;+;f/sf] x/]s ;DaGw :jfy{df cfwfl/t x'G5. x/]s<br />

dfofsf] k5fl8 s'g} g s'g} :jfy{ n's]sf] x'G5. t/ u'?sf]<br />

lziok|ltsf] k|]ddf s'g} :jfy{ n's]sf] x'Fb}g. u'?n] lzioaf6<br />

kfpg' kg]{ s'/f klg s]xL x'Fb}g. t;y{ u'? t s]jn k|bftf<br />

x'g'x'G5. pxfF s'g} g s'g} ?kdf lzionfO{ k|bfg ul//xg'<br />

x'G5 / lzion] lg/Gt/?kdf u'?af6 k|fKt ul//xG5. t;y{<br />

ha JolQmn] u'? k|fKt ub{5 ;Dk"0f{sf] k|flKt ub{5. o;y{<br />

ha JolQmn] u'? k|fKt ub{5 Tof] If0f p;sf] hLjgsf]<br />

;jf{lws ;f}efUosf] If0f elgG5.<br />

;Dk"0f{ ljZja|x\df08 u'? cem} egf}F eg] ;b\u'?åf/f<br />

rnfodfg 5. pxfFsf] s[kfn] g} hLjn] hLjg kfpFb5,<br />

k|To]s Zjf; kfpFb5. ;fFRr} eGg] xf] eg] dg'iohLjg g}<br />

;b\u'?b]jsf] ;'Gb/ pkxf/ xf]. ;b\u'?b]jaf6 ha dg'ion]<br />

olt w]/} s'/f k|fKt ub{5 eg] pxfFk|lt s[t1 aGg' klg p;sf]<br />

k/d st{Jo aGb5. t/ b'Mvsf] s'/f of] 5 ls dfgjhLjgdf<br />

of] r]tgfsf] cfleef{j g} x'Fb}g. ;fdfGo l:yltdf hLjg<br />

olQs} laTb5 ef}lts k|k~rx?df x/fpFbf x/fpFb}. dg'iodf<br />

of] r]tgfsf] pbo ta dfq x'G5 ha pm ;b\u'?b]jsf]<br />

z/0fdf k'Ub5.<br />

ta dfq dg'ion] cfkm\gf] hLjgsf] cf}lrTo / dd{<br />

a'em\b5. ta dfq dg'ion] ;b\u'?b]jsf] cfkm"dflysf] C0f<br />

r'sfpg] k|oTg ub{5. o;sf] nflu p;n] cg]sf}F sd{x?<br />

ug{ sf]lz; ub{5. log} sf]lz;x?dWo] ‘/f]6’ ck{0f klg<br />

Pp6f pTs[i6 sf]lz; xf]. /f]6 ;b\u'?b]j >L >L dxfof]uL<br />

u'? uf]/vgfysf] clt lk|o j:t' xf]. cfkm\gf ;b\u'?b]jsf]<br />

lk|o j:t' pxfFnfO{ ck{0f ug'{ pxfFk|ltsf] cfkm\gf] ckf/ >4f,<br />

elQm ck{0f ug]{ / cfkm\gf] pxfFdflysf] C0faf6 pC0f x'g]<br />

Pp6f k|of; xf].<br />

l;4f>d zlQm s]Gb| g]kfnn] ljut ;ft jif{b]lv<br />

;jfnfv /f]6 ck{0f sfo{qmd cfof]hgf u/]/ ;b\u'?b]jsf]<br />

r/0fsdndf efjelQm ck{0f ug]{ sf]lz; ul//x]5. of] Pp6f<br />

o:tf] dxfg\ cg'i7fg xf] h;df x/ sf]xL JolQm ;xefuL<br />

x'g ;Sb5 / x/ sf]xL JolQmn] ;b\u'?b]jk|ltsf] cfkm\gf]<br />

efjelQm ck{0f ug{ ;Sb5 / pxfFsf] s[kf, cfzLjf{b k|fKt<br />

ug{ ;Sb5. ;b\u'?b]jsf] cl:tTj, pxfF;Fusf] cfkm\gf]<br />

;DaGw, pxfFk|ltsf] cfkm\gf] st{JonfO{ lal;{/x]sf] cfhsf]<br />

;dfhdf of] dxfcg'i7fg Pp6f o:tf] lbJotd\ cj;/ xf]<br />

h;df ;xefuL eP/ x/]s JolQmn] Pp6f c;fdfGo / clt<br />

b'n{e dxfg\ sfo{ ug{ ;Sb5.<br />

s'g} JoQm jf JolQmsf] ;d"x dfqn] o:tf] dxfcg'i7fg<br />

ug{ b'is/ 5. l;4f>d zlQm s]Gb|n] ;jfnfv /f]6 ck{0f<br />

sfo{qmd cfof]hgf u/]/ nfvf}Fnfv dflg;x?nfO{ Pp6f<br />

pRrtd\ ;f}efUo k|flKtsf] ;'cj;/ k|bfg ul//x]sf] 5 /<br />

Pp6f cToGt 7"nf] nf]ssNof0fsf/L dxfcg'i7fgdf ;xefuL<br />

x'g] df}sf lbO/x]sf] 5. c:t'.<br />

48<br />

@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 48


@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 49


@)^* h]7 M uf]/If lglvn jf0fL 50

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!