part.6 - CRDC

Agricultural Sci. J. 40 : 1 (Suppl.) : 121-124 (2009) ว. วิทย. กษ. 40 : 1 (พิเศษ) : 121-124 (2552)
ประสิทธิภาพของน้ํามันหอมระเหยใบกระดุมทองเลื้อยตอการยับยั้งเชื้อรา Aspergillus flavus
Efficacy of essential oil extracted of Wedelia trilobata (L.) leaves on the growth of Aspergillus flavus
สรอยสุดา อุตระกูล 1 ทรงศิลป พจนชนะชัย 1 ณัฏฐา เลาหกุลจิตต
1 และ ทวีรัตน วิจิตรสุนทรกุล 1
Utrakoon, S. 1 , Photchanachai, S. 1 , Laohakunjit, N. 1 and. 1 Vichitsoonthonkul, T. 1
Abstract
The antifungal effect of essential oil extracted from Climbing wedelia (Wedelia trilobata L.) leaves by
hydrodistillation on growth of mycelium and spore germination of Aspergillus flavus and Aspergillus niger isolated
from sweet corn seed was tested by the agar dilution method at 6 concentrations; 0, 100, 500, 1,000, 5,000 and
10,000 ppm. After 7-days of incubation, the greater the extract concentration the greater the inhibition of mycelium
and spore germination. At a concentration of 10,000 ppm extract, mycelial growth was inhibited by 58.1%
compared to the control. Spore germination was completely inhibited by 10,000 ppm extract within 12 hours.
Key words : Wedelia trilobata L., hydrodistillation, Aspergillus flavus, essential oil
บทคัดยอ
ผลของน้ํามันหอมระเหยจากใบกระดุมทองเลื้อย (Wedelia trilobata L.) ที่สกัดดวยวิธีตมกลั่นตอการยับยั้งการ
เจริญเติบโตของเสนใยและการงอกของสปอรของเชื้อรา Aspergillus flavus และ Aspergillus niger ที่แยกไดจากเมล็ดพันธุ
ขาวโพดหวาน ทดสอบโดยวิธี agar dilution method ที่มีความเขมขน 6 ระดับ คือ 0 100 500 1,000 5,000 และ 10,000
ppm หลังจากบมไวนาน 7 วัน พบวา น้ํามันหอมระเหยความเขมขนที่สูงขึ้นมีประสิทธิภาพในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อ
รา A. flavus มากขึ้น และที่ความเขมขน 10,000 ppm สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเสนใยไดประมาณ 58.1% เมื่อเทียบ
กับชุดควบคุม และสามารถยับยั้งการงอกของสปอรไดอยางสมบูรณ ภายใน 12 ชั่วโมง
คําสําคัญ : กระดุมทองเลื้อย การตมกลั่น Aspergillus flavus น้ํามันหอมระเหย
คํานํา
ประเทศไทยตั้งอยูในเขตภูมิอากาศแบบรอนชื้นซึ่งเหมาะสมตอการเจริญเติบโตของเชื้อราที่ปนเปอนในผลิตผลทาง
การเกษตร เชน ถั่วลิสง เครื่องเทศ เมล็ดธัญพืช และเมล็ดพันธุอื่นๆ โดยเฉพาะเชื้อราสกุล Aspergillus sp. เชน A. niger
A. flavus เปนเชื้อราที่พบมากในโรงเก็บและสามารถผลิตสารพิษได โดยเชื้อรา A. flavus สรางสารพิษชนิดหนึ่งเรียกวา
“Aflatoxins” ทําใหผลผลิตเสื่อมคุณภาพ ซึ่ง Aflatoxins ที่สําคัญและพบมากแบงออกเปน 5 ชนิด คือ B 1 B 2 G 1 G 2 และ M ซึ่ง
ชนิด B 1 นับวามีความสําคัญมากที่สุดเนื่องจากพบในปริมาณสูงและเปนพิษรายแรง (D’Mello et al., 1997) จากปญหา
ดังกลาวจึงมีการศึกษาหาวิธีการควบคุมการเจริญเติบโตของเชื้อรา A. flavus และ A. niger รวมทั้งเพื่อลดการสูญเสียความ
งอกของเมล็ดพันธุในระหวางการเก็บรักษา (วันชัย, 2542) ดวยสารสกัดจากธรรมชาติ ที ่ไดจากพืชสมุนไพรและเครื่องเทศ
หลายชนิด กระดุมทองเลื้อย (W. trilobata L.) เปนวัชพืชที่ควบคุมยาก (Thaman et al.,1999) อยูในวงศ Compositae ซึ่งพืช
ในวงศนี้ถูกนํามาใชเปนยาสมุนไพรพื้นบานเพื่อปองกันและรักษาโรคตางๆ หลายชนิด เชน ปวดหัว ไขหวัด (Lin et al.,1994)
การติดเชื ้อในระบบทางเดินหายใจ (Miles et al.,1990) กระดุมทองเลื้อยมีสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ เชน ent-kaurenic acids
(Farag et al., 1996), lactone, flavones, diterpenes และ wedelolactones (Bohlmann et al., 1984; Block et al., 1998)
มีบางประเทศที่นํามาใชเปนยาสมุนไพรพื้นบาน เชน จีน อินเดีย และสิงคโปร (Xuesong et al., 2006)
1 คณะทรัพยากรชีวภาพและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี 83 หมู 8 ถนนเทียนทะเล ทาขาม บางขุนเทียน กรุงเทพฯ 10150
1 School of Bioresources and Technology, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Tha-kam, Bangkhuntein, Bangkok 10150