บทที่ 1 - CRDC

์
ว. วิทยาศาสตร์เกษตร ปี ที่ 41 ฉบับที่ 3/1 (พิเศษ) กันยายน-ธันวาคม 2553 507
วัชพืชจากการทดลองในครั ้งนี ้มีความกว้างเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.122-0.127 มม. และมีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.047-0.066 มม.
ซึ่งน้อยกว่าการศึกษาของอัญชลี และคณะ (2550) ที่รายงานว่า เมล็ดข้าววัชพืชมีความกว้างเมล็ดอยู ่ระหว่าง 1.49-4.43 มม. และ
มีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 1.7-2.62 มม. จากการวัดลักษณะทางสรีรวิทยาของเมล็ด พบว่า พันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 มี
ความงอกสูงสุด เท่ากับร้อยละ 97 และ 99 ตามล าดับ ส่วนข้าวดีดมีความงอกต ่าสุด เท่ากับร้อยละ 23 (Table 2) จะเห็นได้ว่า
เมล็ดข้าววัชพืชที่น ามาทดสอบในครั ้งนี ้มีการพักตัว โดยเฉพาะข้าวดีดและข้าวแดง เช่นเดียวกับเมล็ดข้าวแดงที่มีการพักตัวของ
เมล็ดอยู ่ระหว่าง 7-9 สัปดาห์ (อัญชลี และอ่วม, 2547) นอกจากพันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 มีความงอกสูงสุดแล้วยังมีดัชนี
ความเร็วในการงอก ความยาวยอด และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าสูงสุด ส าหรับข้าววัชพืชทั ้ง 3 ชนิด พบว่า ข้าวดีดมีดัชนีความเร็วใน
การงอก ความยาวยอด และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าต ่าสุด ส าหรับความยาวรากของต้นกล้า พบว่า พันธุ ์ขาวเมล็ดเล็กและพันธุ ์พวง
มีความยาวรากสูงสุด ส่วนข้าวดีดมีความยาวรากต ่าสุด (Table 2) จากการเพาะทดสอบความงอก พบว่า ข้าวปลูกทุกชนิดไม่มีการ
พักตัวของเมล็ด ในขณะที่ข้าววัชพืช มีการพักตัว ท านองเดียวกับการทดสอบเมล็ดข้าววัชพืช พบว่า เมล็ดมักมีการพักตัวหลังการ
เก็บเกี่ยว (Gianinetti และ Cohn, 2007; Gianinetti และ Cohn, 2008) จากการศึกษานี ้ พบว่า เมล็ดของข้าวดีดมีการพักตัว
ค่อนข้างสูง ส่วนข้าวหาง พบว่า เมล็ดไม่มีการพักตัว ซึ่งเป็ นไปตามที่อัญชลี และคณะ (2550) รายงานว่า ข้าววัชพืชมีช่วงเวลาของ
การพักตัวนานแตกต่างกันตั ้งแต่ 2-12 สัปดาห์ จากการทดลองนี ้พบว่า พันธุ ์ปทุมธานีและพันธุ ์สุพรรณบุรี 1 มีความงอกค่อนข้างสูง
โดยมีความงอกมากกว่าร้อยละ 95 (Table 2) เช่นเดียวกับการเพาะทดสอบความงอกของเมล็ดพันธุ ์ข้าว 5 พันธุ ์ พบว่า พันธุ
ปทุมธานี 1 มีความงอกร้อยละ 95 ซึ่งไม่แตกต่างกับพันธุ ์สุพรรณบุรี 1 และสุพรรณบุรี 2 ที่มีความงอกร้อยละ 93 (Sawatdikarn,
2007) เมื่อพิจารณาลักษณะทางกายภาพและสรีรวิทยาของเมล็ดระหว่างข้าวปลูกกับข้าววัชพืช พบว่า ลักษณะทางกายภาพที่
สามารถแยกข้าวปลูกออกจากข้าววัชพืชได้อย่างชัดเจนมีอยู ่ 2 ลักษณะด้วยกัน คือ ความหนาเมล็ด และน ้าหนัก 100 เมล็ด โดย
กลุ ่มข้าวปลูกมีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.067-0.127 มม. ในขณะที่ข้าววัชพืชมีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.047-0.066 มม.
และกลุ ่มข้าวปลูกมีน ้าหนัก 100 เมล็ดอยู ่ระหว่าง 2.445-2.762 กรัม ในขณะที่ข้าววัชพืชมีน ้าหนักเมล็ดอยู ่ระหว่าง 1.722-2.230
กรัม (Table 1) ส่วนลักษณะทางกายภาพอีก 2 ลักษณะ คือ น ้าหนักเปลือกและน ้าหนักเมล็ดข้าวสารไม่สามารถแยกข้าวปลูกออก
จากข้าววัชพืชได้เนื่องจากมีลักษณะไม่แตกต่างกัน (Table 1) การใช้ลักษณะทางกายภาพทั ้งสองลักษณะ คือ ความหนาเมล็ด และ
น ้าหนัก 100 เมล็ด สามารถแยกความแตกต่างของข้าวปลูกและข้าววัชพืชออกจากกันได้อย่างชัดเจน
สรุปผล
พันธุ ์พวงมีความกว้างเมล็ด ความหนาเมล็ด น ้าหนักเปลือกเมล็ด และน ้าหนักเมล็ดข้าวสารสูงสุด ส่วนพันธุ ์ปทุมธานี 1 มีความ
ยาวเมล็ด และน ้าหนัก 100 เมล็ดสูงสุด ส าหรับข้าววัชพืช 3 ชนิด คือ ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง พบว่ามีลักษณะทางภายภาพ 3
ด้าน คือ ความหนาเมล็ด น ้าหนักเมล็ดข้าวสาร และน ้าหนัก 100 เมล็ดต ่าสุด พันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 มีความงอกสูงสุด
เท่ากับร้อยละ 97 และ 99 ตามล าดับ และยังมีดัชนีความเร็วในการงอก ความยาวยอด และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าสูงสุด และเมื่อ
เพาะทดสอบความงอกของเมล็ดข้าววัชพืช 3 ชนิด พบว่า ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง มีความงอก เท่ากับร้อยละ 23 76 และ 91
ตามล าดับ นอกจากนี ้ยังพบว่าข้าวดีดมีการพักตัวของเมล็ดสูง และมีความยาวยอด ความยาวราก และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าต ่าสุด
เอกสารอ้างอิง
ปัญญา ร่มเย็น กรรณิกา นากลาง และเอกสิทธิ์ สกุลคู, 2549, การแข่งขันระหว่างข้าวกับวัชพืชจากการใส่ปุ ๋ ยรองพื ้นระยะเวลาต่าง ๆ ในนาหว่าน
ข้าวแห้ง, วารสารวิชาการเกษตร, 24: 67-82.
สงกรานต์ จิตรากร ฉวีวรรณ วุฒิญาโณ และผกาวรรณ ภู ่สุวรรณ, 2538ก, การแพร่กระจายและความผันแปรลักษณะของข้าวป่ าในประเทศไทย,
วารสารวิชาการเกษตร, 13: 125-135.
สงกรานต์ จิตรากร ฉวีวรรณ วุฒิญาโณ ผกาวรรณ ภู ่สุวรรณ และกัมปนาท มุขดี, 2538ข, การบันทึกลักษณะและวิเคราะห์ลักษณะข้าวป่ าใน
ประเทศไทย, วารสารวิชาการเกษตร ,13: 197-218.
สุรพล จัตุพร อัญชลี ประเสริฐศักดิ์ และอมรรัตน์ อินทร์มั่น, 2549, การจัดการข้าวแดงแบบผสมผสานในนาหว่านน ้าตม, วารสารวิชาการเกษตร, 24:
83-96.
อัญชลี ประเสริฐศักดิ์ และอ่วม คงชู, 2547, การรอดชีวิตของเมล็ดพันธุ ์ข้าวและข้าวแดงบางชนิดในสภาพน ้าขัง, วารสารวิชาการเกษตร, 22: 188-204.
อัญชลี ประเสริฐศักดิ์ อ่วม คงชู ศิริวรรณ ตั ้งวิสุทธิจิต สุรพล จัตุพร อมรรัตน์ อินทร์มั่น จิตรกร นวลแก้ว อรสา วงษ์เกษม ประทาย เคนเหลื่อม และ
ปรัชญา จุฑามาตย์, 2550, การจัดเก็บ รวบรวมข้อมูลลักษณะข้าววัชพืชที่มีเยื่อหุ ้มเมล็ดสีแดงในประเทศไทย, วารสารวิชาการเกษตร, 25:
18-30.
AOSA, 2002, Seed Vigor Testing Handbook, Association of Official Seed Analysts, 32: 20-73.
Askew, S.D., Street, J.E. and. Shaw, D.R., 1998, Herbicide Programs for Red Rice (Oryza sativa) Control in Soybean. (Glycine max),
Weed Technology, 12: 103-107.
Gealy, D.R., Agrama, H.A., and Eizenga, G.C., 2009, Exploring Genetic and Spatial Structure of U. S. Weedy Red Rice (Oryza sativa)
in Relation to Rice Relatives Worldwide, Weed Science, 57: 627-643.