à¸à¸à¸à¸µà¹ 1 - CRDC

More documents

Recommendations

Info

์ ์ ์ 506 ปี ที่ 41 ฉบับที่ 3/1 (พิเศษ) กันยายน-ธันวาคม 2553 ว. วิทยาศาสตร์เกษตร 2009) โดยเฉพาะการปลูกข้าวที่ข้าววัชพืชท าความเสียหายอย่างรุนแรงในหลายพื ้นที่และแพร่กระจายไปทั่วโลก (Gealy และ คณะ, 2009) ข้าววัชพืชเป็ นข้าวที่เกิดจากการผสมระหว่างข้าวปลูกกับข้าวป่ า (สงกรานต์ และคณะ, 2538) และมีลักษณะทาง กายภาพบางลักษณะที่ไม่พึงประสงค์ เช่น เปลือกเมล็ดมีสีด า เมล็ดข้าวสารมีสีแดง ปลายเมล็ดมีหางยาวและเมื่อสุกแก่เมล็ด จะร่วงก่อนเกี่ยวข้าว ส าหรับลักษณะเมล็ดข้าวสารมีสีแดงเป็ นลักษณะเด่นของข้าววัชพืชพวกข้าวแดง ส่วนปลายเมล็ดมีหาง ยาว เป็ นลักษณะเด่นของข้าวหาง เป็ นต้น ข้าววัชพืชมีการกระจายอยู ่ทั่วไปเนื่องจากมีข้าวป่ าขึ ้นปะปนในทุกแหล่งปลูกข้าว และบางลักษณะของข้าววัชพืชได้รับถ่ายทอดจากข้าวป่ า เช่น เปลือกเมล็ดมีสีด า และปลายเมล็ดมีหางยาว (สงกรานต์ และ คณะ, 2538) ข้าววัชพืชท าความเสียหายให้แก่ข้าวปลูกอยู ่ 2 ลักษณะ คือ การแข่งขันในสภาพแปลงปลูกโดยแย่งปัจจัยการ เจริญเติบโต เช่น น ้า แสง และพื ้นที่ และการปะปนของเมล็ดในระหว่างเก็บเกี่ยว ท าให้เมล็ดข้าวที่เก็บเกี่ยวได้มีคุณภาพไม่ได้ มาตรฐาน เนื่องจากการปะปนของเมล็ดข้าววัชพืชที่ไม่สามารถแยกความแตกต่างออกจากกันได้ระหว่างข้าวปลูกกับข้าววัชพืช (สุรพล และคณะ, 2549) การศึกษาเกี่ยวกับข้าววัชพืชทั ้งในต่างประเทศและในประเทศไทยด าเนินการอย่างกว้างขวาง ซึ่งเป็ น การวิจัยที่เกี่ยวกับผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของข้าว 2 ลักษณะ คือ จ านวนต้นและความสูงต้น (Shivrain และคณะ, 2006) และผลกระทบต่อผลผลิตของข้าว (ปัญญา และคณะ, 2549; Shivrain และคณะ, 2009) ข้าววัชพืชมีผลกระทบต่อคุณภาพของ เมล็ดพันธุ ์ข้าวที่ผลิตได้ใน 2 ลักษณะ คือ ความบริสุทธิ์ของสายพันธุ ์ และคุณภาพเมล็ดพันธุ ์ ปัญหาหลักที่พบในปัจจุบันคือ การที่ข้าววัชพืชมีลักษณะของเมล็ดเหมือนกับข้าวปลูกท าให้ไม่สามารถแยกความแตกต่างได้ ท าให้เกษตรกรมีปัญหาในการคัด เมล็ดพันธุ ์ข้าวก่อนปลูก และเกิดการปะปนของข้าววัชพืชในเมล็ดพันธุ ์ข้าวก่อนท าการปลูกเป็ นจ านวนมาก การศึกษามี วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางกายภาพและสรีรวิทยาของเมล็ดพันธุ ์ข้าวปลูกและข้าววัชพืช จ านวน 12 พันธุ ์ เพื่อเป็ น ประโยชน์ในการจ าแนกเมล็ดพันธุ ์ข้าวปลูกและข้าววัชพืชออกจากกัน อุปกรณ์และวิธีการ การทดลองนี ้ด าเนินการที่คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา ระหว่างเดือนมกราคม ถึงพฤษภาคม 2553 น าเมล็ดพันธุ ์ข้าวปลูก 9 พันธุ ์ คือ พันธุ ์ปทุมธานี 1 สุพรรณบุรี 1 สุพรรณบุรี 2 สุพรรณบุรี 3 หอม สุพรรณบุรี พวง หอมทุ ่งปิ่ นแก้ว และขาวเมล็ดเล็ก และเมล็ดพันธุ ์ข้าววัชพืช 3 ชนิด คือ ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง วิเคราะห์ ลักษณะทางกายภาพและสรีรวิทยาของเมล็ด ส าหรับลักษณะทางกายภาพของเมล็ด ท าโดยวัดความกว้าง ความยาว และ ความหนาของเมล็ด มีหน่วยเป็ น มม. ชั่งน ้าหนักเมล็ด จ านวน 100 เมล็ด มีหน่วยเป็ นกรัม แล้วน าเมล็ดจ านวน 100 เมล็ด แกะ เปลือกเมล็ดออก แบ่งเป็ น 2 ส่วนคือ ส่วนของเปลือกและเมล็ดข้าวสาร ท าการชั่งน ้าหนักของเปลือกและน ้าหนักของเมล็ด ข้าวสาร มีหน่วยเป็ นกรัม ส่วนลักษณะทางสรีรวิทยาของเมล็ด ทดสอบและประเมินผลความงอกมาตรฐานตามกฎของ ISTA (2003) ทุกวัน ในช่วง 4-7 วัน ค านวณความงอกมาตรฐานและดัชนีความเร็วในการงอก ส าหรับความแข็งแรงของเมล็ดพันธุ ประเมินผลตามกฎการทดสอบของ AOSA (2002) และเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยของข้อมูลที่ได้ด้วยวิธี DMRT ผลและวิจารณ์ผลการทดลอง จากการวัดลักษณะทางกายภาพของเมล็ด พบว่า พันธุ ์พวงเป็ นพันธุ ์ข้าวที่มีลักษณะทางกายภาพ จ านวน 4 ลักษณะสูงสุด คือ ความกว้างเมล็ด ความหนาเมล็ด น ้าหนักเปลือกเมล็ด และน ้าหนักเมล็ดข้าวสารสูงสุด (Table 1) ในขณะที่พันธุ ์ปทุมธานี 1 มี ความยาวเมล็ดและน ้าหนักเมล็ดสูงสูด พันธุ ์ปทุมธานี 1 มีความยาวเมล็ดมากที่สุด ซึ่งเป็ นไปท านองเดียวกับการวัดขนาดของเมล็ด ข้าว พบว่า เมล็ดของข้าวพันธุ ์ปทุมธานี 1 มีความยาวมากที่สุด เมื่อเปรียบเทียบกับข้าวอีก 3 พันธุ ์ คือ ชัยนาท 1 พิษณุโลก 2 และ สุพรรณบุรี 60 (Sawatdikarn, 2008) ส าหรับน ้าหนักเมล็ด พบว่า พันธุ ์ปทุมธานี 1 มีน ้าหนัก 100 เมล็ด เท่ากับ 2.762 กรัม ซึ่งไม่ แตกต่างกับพันธุ ์สุพรรณบุรี 3 ที่มีน ้าหนัก 100 เมล็ด เท่ากับ 2.700 กรัม ให้ผลเช่นเดียวกับการชั่งน ้าหนักเมล็ดของข้าว 5 พันธุ พบว่า พันธุ ์ปทุมธานี 1 มีน ้าหนัก 100 เมล็ด เท่ากับ 2.76 กรัม ซึ่งมีน ้าหนักเมล็ดสูงสุด และไม่แตกต่างกับพันธุ ์สุพรรณบุรี 3 ที่มี น ้าหนัก 100 เมล็ด เท่ากับ 2.75 กรัม (Sawatdikarn, 2007) จากการวัดลักษณะทางกายภาพของเมล็ดทั ้ง 6 ลักษณะ พบว่า พันธุ พวงซึ่งเป็ นข้าวนาปี มีลักษณะทางภายภาพจ านวน 5 ลักษณะ คือ ความกว้างเมล็ด ความหนาเมล็ด น ้าหนัก 100 เมล็ด น ้าหนัก เปลือกเมล็ด และน ้าหนักของเมล็ดข้าวสารอยู ่ในระดับเดียวกับพันธุ ์ปทุมธานี 1 ซึ่งเป็ นพันธุ ์ข้าวที่นิยมปลูกกันมากที่สุดในเขตภาค กลาง และมีลักษณะทางกายภาพทั ้ง 6 ลักษณะสูงสุด ยกเว้นความยาวเมล็ดที่พันธุ ์พวงมีความยาวเมล็ด 0.790 มม. ในขณะที่ พันธุ ์ปทุธานี 1 มีความยาวเมล็ด 0.127 มม. (Table 1) และเมื่อเปรียบเทียบลักษณะทางกายภาพของข้าวปลูก 9 ชนิด กับข้าว วัชพืช 3 ชนิด พบว่า ข้าววัชพืชมีลักษณะทางกายภาพของเมล็ด จ านวน 4 ลักษณะ คือ ความกว้างเมล็ด ความยาวเมล็ด ความ หนาเมล็ด และน ้าหนักเมล็ดแตกต่างทางสถิติกับเมล็ดข้าวปลูก แต่มีลักษณะทางภายภาพอยู ่ 2 ลักษณะ คือ น ้าหนักเปลือกและ น ้าหนักเมล็ดข้าวสารที่ไม่แตกต่างกันทางสถิติ (Table 1) ส าหรับข้าวหางเป็ นข้าววัชพืชที่มีลักษณะทางกายภาพ จ านวน 3 ลักษณะ คือ ความกว้างเมล็ด ความยาวเมล็ด และน ้าหนัก 100 เมล็ดต ่าสุด ในขณะที่ข้าวดีดมีความหนาของเมล็ดต ่าสุด ข้าว
์ ว. วิทยาศาสตร์เกษตร ปี ที่ 41 ฉบับที่ 3/1 (พิเศษ) กันยายน-ธันวาคม 2553 507 วัชพืชจากการทดลองในครั ้งนี ้มีความกว้างเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.122-0.127 มม. และมีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.047-0.066 มม. ซึ่งน้อยกว่าการศึกษาของอัญชลี และคณะ (2550) ที่รายงานว่า เมล็ดข้าววัชพืชมีความกว้างเมล็ดอยู ่ระหว่าง 1.49-4.43 มม. และ มีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 1.7-2.62 มม. จากการวัดลักษณะทางสรีรวิทยาของเมล็ด พบว่า พันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 มี ความงอกสูงสุด เท่ากับร้อยละ 97 และ 99 ตามล าดับ ส่วนข้าวดีดมีความงอกต ่าสุด เท่ากับร้อยละ 23 (Table 2) จะเห็นได้ว่า เมล็ดข้าววัชพืชที่น ามาทดสอบในครั ้งนี ้มีการพักตัว โดยเฉพาะข้าวดีดและข้าวแดง เช่นเดียวกับเมล็ดข้าวแดงที่มีการพักตัวของ เมล็ดอยู ่ระหว่าง 7-9 สัปดาห์ (อัญชลี และอ่วม, 2547) นอกจากพันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 มีความงอกสูงสุดแล้วยังมีดัชนี ความเร็วในการงอก ความยาวยอด และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าสูงสุด ส าหรับข้าววัชพืชทั ้ง 3 ชนิด พบว่า ข้าวดีดมีดัชนีความเร็วใน การงอก ความยาวยอด และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าต ่าสุด ส าหรับความยาวรากของต้นกล้า พบว่า พันธุ ์ขาวเมล็ดเล็กและพันธุ ์พวง มีความยาวรากสูงสุด ส่วนข้าวดีดมีความยาวรากต ่าสุด (Table 2) จากการเพาะทดสอบความงอก พบว่า ข้าวปลูกทุกชนิดไม่มีการ พักตัวของเมล็ด ในขณะที่ข้าววัชพืช มีการพักตัว ท านองเดียวกับการทดสอบเมล็ดข้าววัชพืช พบว่า เมล็ดมักมีการพักตัวหลังการ เก็บเกี่ยว (Gianinetti และ Cohn, 2007; Gianinetti และ Cohn, 2008) จากการศึกษานี ้ พบว่า เมล็ดของข้าวดีดมีการพักตัว ค่อนข้างสูง ส่วนข้าวหาง พบว่า เมล็ดไม่มีการพักตัว ซึ่งเป็ นไปตามที่อัญชลี และคณะ (2550) รายงานว่า ข้าววัชพืชมีช่วงเวลาของ การพักตัวนานแตกต่างกันตั ้งแต่ 2-12 สัปดาห์ จากการทดลองนี ้พบว่า พันธุ ์ปทุมธานีและพันธุ ์สุพรรณบุรี 1 มีความงอกค่อนข้างสูง โดยมีความงอกมากกว่าร้อยละ 95 (Table 2) เช่นเดียวกับการเพาะทดสอบความงอกของเมล็ดพันธุ ์ข้าว 5 พันธุ ์ พบว่า พันธุ ปทุมธานี 1 มีความงอกร้อยละ 95 ซึ่งไม่แตกต่างกับพันธุ ์สุพรรณบุรี 1 และสุพรรณบุรี 2 ที่มีความงอกร้อยละ 93 (Sawatdikarn, 2007) เมื่อพิจารณาลักษณะทางกายภาพและสรีรวิทยาของเมล็ดระหว่างข้าวปลูกกับข้าววัชพืช พบว่า ลักษณะทางกายภาพที่ สามารถแยกข้าวปลูกออกจากข้าววัชพืชได้อย่างชัดเจนมีอยู ่ 2 ลักษณะด้วยกัน คือ ความหนาเมล็ด และน ้าหนัก 100 เมล็ด โดย กลุ ่มข้าวปลูกมีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.067-0.127 มม. ในขณะที่ข้าววัชพืชมีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.047-0.066 มม. และกลุ ่มข้าวปลูกมีน ้าหนัก 100 เมล็ดอยู ่ระหว่าง 2.445-2.762 กรัม ในขณะที่ข้าววัชพืชมีน ้าหนักเมล็ดอยู ่ระหว่าง 1.722-2.230 กรัม (Table 1) ส่วนลักษณะทางกายภาพอีก 2 ลักษณะ คือ น ้าหนักเปลือกและน ้าหนักเมล็ดข้าวสารไม่สามารถแยกข้าวปลูกออก จากข้าววัชพืชได้เนื่องจากมีลักษณะไม่แตกต่างกัน (Table 1) การใช้ลักษณะทางกายภาพทั ้งสองลักษณะ คือ ความหนาเมล็ด และ น ้าหนัก 100 เมล็ด สามารถแยกความแตกต่างของข้าวปลูกและข้าววัชพืชออกจากกันได้อย่างชัดเจน สรุปผล พันธุ ์พวงมีความกว้างเมล็ด ความหนาเมล็ด น ้าหนักเปลือกเมล็ด และน ้าหนักเมล็ดข้าวสารสูงสุด ส่วนพันธุ ์ปทุมธานี 1 มีความ ยาวเมล็ด และน ้าหนัก 100 เมล็ดสูงสุด ส าหรับข้าววัชพืช 3 ชนิด คือ ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง พบว่ามีลักษณะทางภายภาพ 3 ด้าน คือ ความหนาเมล็ด น ้าหนักเมล็ดข้าวสาร และน ้าหนัก 100 เมล็ดต ่าสุด พันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 มีความงอกสูงสุด เท่ากับร้อยละ 97 และ 99 ตามล าดับ และยังมีดัชนีความเร็วในการงอก ความยาวยอด และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าสูงสุด และเมื่อ เพาะทดสอบความงอกของเมล็ดข้าววัชพืช 3 ชนิด พบว่า ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง มีความงอก เท่ากับร้อยละ 23 76 และ 91 ตามล าดับ นอกจากนี ้ยังพบว่าข้าวดีดมีการพักตัวของเมล็ดสูง และมีความยาวยอด ความยาวราก และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าต ่าสุด เอกสารอ้างอิง ปัญญา ร่มเย็น กรรณิกา นากลาง และเอกสิทธิ์ สกุลคู, 2549, การแข่งขันระหว่างข้าวกับวัชพืชจากการใส่ปุ ๋ ยรองพื ้นระยะเวลาต่าง ๆ ในนาหว่าน ข้าวแห้ง, วารสารวิชาการเกษตร, 24: 67-82. สงกรานต์ จิตรากร ฉวีวรรณ วุฒิญาโณ และผกาวรรณ ภู ่สุวรรณ, 2538ก, การแพร่กระจายและความผันแปรลักษณะของข้าวป่ าในประเทศไทย, วารสารวิชาการเกษตร, 13: 125-135. สงกรานต์ จิตรากร ฉวีวรรณ วุฒิญาโณ ผกาวรรณ ภู ่สุวรรณ และกัมปนาท มุขดี, 2538ข, การบันทึกลักษณะและวิเคราะห์ลักษณะข้าวป่ าใน ประเทศไทย, วารสารวิชาการเกษตร ,13: 197-218. สุรพล จัตุพร อัญชลี ประเสริฐศักดิ์ และอมรรัตน์ อินทร์มั่น, 2549, การจัดการข้าวแดงแบบผสมผสานในนาหว่านน ้าตม, วารสารวิชาการเกษตร, 24: 83-96. อัญชลี ประเสริฐศักดิ์ และอ่วม คงชู, 2547, การรอดชีวิตของเมล็ดพันธุ ์ข้าวและข้าวแดงบางชนิดในสภาพน ้าขัง, วารสารวิชาการเกษตร, 22: 188-204. อัญชลี ประเสริฐศักดิ์ อ่วม คงชู ศิริวรรณ ตั ้งวิสุทธิจิต สุรพล จัตุพร อมรรัตน์ อินทร์มั่น จิตรกร นวลแก้ว อรสา วงษ์เกษม ประทาย เคนเหลื่อม และ ปรัชญา จุฑามาตย์, 2550, การจัดเก็บ รวบรวมข้อมูลลักษณะข้าววัชพืชที่มีเยื่อหุ ้มเมล็ดสีแดงในประเทศไทย, วารสารวิชาการเกษตร, 25: 18-30. AOSA, 2002, Seed Vigor Testing Handbook, Association of Official Seed Analysts, 32: 20-73. Askew, S.D., Street, J.E. and. Shaw, D.R., 1998, Herbicide Programs for Red Rice (Oryza sativa) Control in Soybean. (Glycine max), Weed Technology, 12: 103-107. Gealy, D.R., Agrama, H.A., and Eizenga, G.C., 2009, Exploring Genetic and Spatial Structure of U. S. Weedy Red Rice (Oryza sativa) in Relation to Rice Relatives Worldwide, Weed Science, 57: 627-643.
Page 1: ์ Agricultural Sci. J. 41(3/1)(Su

à¸à¸à¸à¸µà¹ 1 - CRDC

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

à¸à¸à¸à¸µà¹ 1 - CRDC