บทที่ 1 - CRDC

์
Agricultural Sci. J. 41(3/1)(Suppl.): 505-508 (2010) ว. วิทย์. กษ. 41(3/1)(พิเศษ): 505-508 (2553)
ลักษณะทางกายภาพและสรีรวิทยาของเมล็ดข้าวปลูกและข้าววัชพืช
Seed Physical and Physiological Characteristics of Cultivated and Weedy Rice
ศานิต สวัสดิกาญจน์1 สุวิทย์ เฑียรทอง 1 เนาวรัตน์ ประดับเพ็ชร์ 1 1
และ สิริวรรณ สมิทธิอาภรณ์
Sawatdikarn, S. 1 , Teanthong, S. 1 , Pradabpet, N. 1 and Samithiarporn, S. 1
Abstract
The objective of this study was to study on seed physical and physiological characteristics of cultivated and weedy rice.
Samples of nine cultivated rice seed varieties namely Pathumthani 1, Suphunburi 1, Suphunburi 2 Suphunburi 3, Hom
Suphunburi, Poung, Hom Thung, Pin Kaew and Khaw Malet Lek and three weedy rice seed types namely Ded, Dang and
Hang types. Seed width, seed length, seed thickness, seed weight/100 seeds, hull weight, grain weight, seed germination,
speed of germination index, shoot length, root length, seedling fresh weight and seedling dry weight were recorded. The
results showed that the Poung variety gave the highest of seed width, seed thickness, hull weight and grain weight,
whereas Pathumthani 1 variety reached the highest of seed length and seed weight/100 seeds. For weedy rice included
Ded, Dang and Hang types, showed the lowest of three seed physical characteristics such as seed thickness, grain weight
and seed weight/100 seeds. For seed physiological characteristics, the Pathumthani 1 and Suphunburi 1 varieties had the
highest of seed germination at 97 and 99%, respectively and gave the highest of speed of germination index, shoot length
and seedling dry weight. The Khaw Malet Lek and Poung variety gave the highest of root length. For the seed germination
test of weedy rice, showed the seed germination of the Ded, Dang and Hang rice types at 23, 76 and 96%, respectively.
The Ded rice type had seed dormancy and reached the lowest of shoot length, root length and seedling dry weight.
Keywords: seed physical characteristics, seed physiological characteristics, cultivated rice, weedy rice
บทคัดย่อ
การทดลองนี ้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางกายภาพและสรีรวิทยาของเมล็ดพันธุ ์ข้าวปลูกและข้าววัชพืช โดยน า
เมล็ดพันธุ ์ข้าวปลูก 9 พันธุ ์ คือ พันธุ ์ปทุมธานี 1 สุพรรณบุรี 1 สุพรรณบุรี 2 สุพรรณบุรี 3 หอมสุพรรณบุรี พวง หอมทุ ่ง ปิ่ นแก้ว
และขาวเมล็ดเล็ก และเมล็ดพันธุ ์ข้าววัชพืช 3 ชนิด คือ ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง วิเคราะห์ลักษณะทางกายภาพ และ
สรีรวิทยาของเมล็ด คือ ความกว้างเมล็ด ความยาวเมล็ด ความหนาเมล็ด น ้าหนัก 100 เมล็ด น ้าหนักเปลือกเมล็ด น ้าหนักของ
เมล็ดข้าวสาร ความงอก ดัชนีความเร็วในการงอก ความยาวยอด ความยาวราก น ้าหนักสด และน ้าหนักแห้งของต้นกล้า ผล
การทดลองพบว่า พันธุ ์พวงมีความกว้างเมล็ด ความหนาเมล็ด น ้าหนักเปลือกเมล็ด และน ้าหนักเมล็ดข้าวสารสูงสุด ส่วนพันธุ
ปทุมธานี 1 มีความยาวเมล็ด และน ้าหนัก 100 เมล็ดสูงสุด ส าหรับข้าววัชพืช 3 ชนิด คือ ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง พบว่ามี
ลักษณะทางภายภาพ 3 ด้าน คือ ความหนาเมล็ด น ้าหนักเมล็ดข้าวสาร และน ้าหนัก 100 เมล็ดต ่าสุด เมื่อพิจารณาลักษณะ
ทางสรีรวิทยาของเมล็ด พบว่า พันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 มีความงอกสูงสุด เท่ากับ 97 และ 99% ตามล าดับ
นอกจากนี ้พันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 ยังมีความแข็งแรงของเมล็ดพันธุ ์ในด้านดัชนีความเร็วในการงอก ความยาวยอด
และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าสูงสุด ส่วนคุณภาพของเมล็ดพันธุ ์ในด้านความยาวรากของต้นกล้า พบว่า พันธุ ์ขาวเมล็ดเล็กและ
พันธุ ์พวงมีความยาวรากสูงสุด และเมื่อเพาะทดสอบความงอกของเมล็ดข้าววัชพืช 3 ชนิด พบว่า ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง
มีความงอก เท่ากับ 23 76 และ 91% ตามล าดับ นอกจากนี ้ยังพบว่าข้าวดีดมีการพักตัวของเมล็ด และมีคุณภาพของต้นกล้าใน
ด้านความยาวยอด ความยาวราก และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าต ่าสุด
ค าส าคัญ: ลักษณะทางกายภาพของเมล็ด ลักษณะทางสรีรวิทยาของเมล็ด ข้าวปลูก ข้าววัชพืช
ค าน า
ข้าววัชพืช (weedy rice) เป็ นวัชพืชที่ส าคัญและส่งผลกระทบต่อการเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจหลายชนิด เช่น การปลูกถั่ว
เหลือง (Nordin และคณะ, 1998; Askew และคณะ, 1998) และการปลูกข้าว (Shivrain และคณะ, 2006; Shivrain และคณะ,
1
คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 13000
1 Faculty of Science and Technology, Phranakhon Si Ayutthaya Rajabhat University, Phranakhon Si Ayutthaya province, 13000

์
์
์
506 ปี ที่ 41 ฉบับที่ 3/1 (พิเศษ) กันยายน-ธันวาคม 2553 ว. วิทยาศาสตร์เกษตร
2009) โดยเฉพาะการปลูกข้าวที่ข้าววัชพืชท าความเสียหายอย่างรุนแรงในหลายพื ้นที่และแพร่กระจายไปทั่วโลก (Gealy และ
คณะ, 2009) ข้าววัชพืชเป็ นข้าวที่เกิดจากการผสมระหว่างข้าวปลูกกับข้าวป่ า (สงกรานต์ และคณะ, 2538) และมีลักษณะทาง
กายภาพบางลักษณะที่ไม่พึงประสงค์ เช่น เปลือกเมล็ดมีสีด า เมล็ดข้าวสารมีสีแดง ปลายเมล็ดมีหางยาวและเมื่อสุกแก่เมล็ด
จะร่วงก่อนเกี่ยวข้าว ส าหรับลักษณะเมล็ดข้าวสารมีสีแดงเป็ นลักษณะเด่นของข้าววัชพืชพวกข้าวแดง ส่วนปลายเมล็ดมีหาง
ยาว เป็ นลักษณะเด่นของข้าวหาง เป็ นต้น ข้าววัชพืชมีการกระจายอยู ่ทั่วไปเนื่องจากมีข้าวป่ าขึ ้นปะปนในทุกแหล่งปลูกข้าว
และบางลักษณะของข้าววัชพืชได้รับถ่ายทอดจากข้าวป่ า เช่น เปลือกเมล็ดมีสีด า และปลายเมล็ดมีหางยาว (สงกรานต์ และ
คณะ, 2538) ข้าววัชพืชท าความเสียหายให้แก่ข้าวปลูกอยู ่ 2 ลักษณะ คือ การแข่งขันในสภาพแปลงปลูกโดยแย่งปัจจัยการ
เจริญเติบโต เช่น น ้า แสง และพื ้นที่ และการปะปนของเมล็ดในระหว่างเก็บเกี่ยว ท าให้เมล็ดข้าวที่เก็บเกี่ยวได้มีคุณภาพไม่ได้
มาตรฐาน เนื่องจากการปะปนของเมล็ดข้าววัชพืชที่ไม่สามารถแยกความแตกต่างออกจากกันได้ระหว่างข้าวปลูกกับข้าววัชพืช
(สุรพล และคณะ, 2549) การศึกษาเกี่ยวกับข้าววัชพืชทั ้งในต่างประเทศและในประเทศไทยด าเนินการอย่างกว้างขวาง ซึ่งเป็ น
การวิจัยที่เกี่ยวกับผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของข้าว 2 ลักษณะ คือ จ านวนต้นและความสูงต้น (Shivrain และคณะ, 2006)
และผลกระทบต่อผลผลิตของข้าว (ปัญญา และคณะ, 2549; Shivrain และคณะ, 2009) ข้าววัชพืชมีผลกระทบต่อคุณภาพของ
เมล็ดพันธุ ์ข้าวที่ผลิตได้ใน 2 ลักษณะ คือ ความบริสุทธิ์ของสายพันธุ ์ และคุณภาพเมล็ดพันธุ ์ ปัญหาหลักที่พบในปัจจุบันคือ
การที่ข้าววัชพืชมีลักษณะของเมล็ดเหมือนกับข้าวปลูกท าให้ไม่สามารถแยกความแตกต่างได้ ท าให้เกษตรกรมีปัญหาในการคัด
เมล็ดพันธุ ์ข้าวก่อนปลูก และเกิดการปะปนของข้าววัชพืชในเมล็ดพันธุ ์ข้าวก่อนท าการปลูกเป็ นจ านวนมาก การศึกษามี
วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางกายภาพและสรีรวิทยาของเมล็ดพันธุ ์ข้าวปลูกและข้าววัชพืช จ านวน 12 พันธุ ์ เพื่อเป็ น
ประโยชน์ในการจ าแนกเมล็ดพันธุ ์ข้าวปลูกและข้าววัชพืชออกจากกัน
อุปกรณ์และวิธีการ
การทดลองนี ้ด าเนินการที่คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา ระหว่างเดือนมกราคม
ถึงพฤษภาคม 2553 น าเมล็ดพันธุ ์ข้าวปลูก 9 พันธุ ์ คือ พันธุ ์ปทุมธานี 1 สุพรรณบุรี 1 สุพรรณบุรี 2 สุพรรณบุรี 3 หอม
สุพรรณบุรี พวง หอมทุ ่งปิ่ นแก้ว และขาวเมล็ดเล็ก และเมล็ดพันธุ ์ข้าววัชพืช 3 ชนิด คือ ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง วิเคราะห์
ลักษณะทางกายภาพและสรีรวิทยาของเมล็ด ส าหรับลักษณะทางกายภาพของเมล็ด ท าโดยวัดความกว้าง ความยาว และ
ความหนาของเมล็ด มีหน่วยเป็ น มม. ชั่งน ้าหนักเมล็ด จ านวน 100 เมล็ด มีหน่วยเป็ นกรัม แล้วน าเมล็ดจ านวน 100 เมล็ด แกะ
เปลือกเมล็ดออก แบ่งเป็ น 2 ส่วนคือ ส่วนของเปลือกและเมล็ดข้าวสาร ท าการชั่งน ้าหนักของเปลือกและน ้าหนักของเมล็ด
ข้าวสาร มีหน่วยเป็ นกรัม ส่วนลักษณะทางสรีรวิทยาของเมล็ด ทดสอบและประเมินผลความงอกมาตรฐานตามกฎของ ISTA
(2003) ทุกวัน ในช่วง 4-7 วัน ค านวณความงอกมาตรฐานและดัชนีความเร็วในการงอก ส าหรับความแข็งแรงของเมล็ดพันธุ
ประเมินผลตามกฎการทดสอบของ AOSA (2002) และเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยของข้อมูลที่ได้ด้วยวิธี DMRT
ผลและวิจารณ์ผลการทดลอง
จากการวัดลักษณะทางกายภาพของเมล็ด พบว่า พันธุ ์พวงเป็ นพันธุ ์ข้าวที่มีลักษณะทางกายภาพ จ านวน 4 ลักษณะสูงสุด คือ
ความกว้างเมล็ด ความหนาเมล็ด น ้าหนักเปลือกเมล็ด และน ้าหนักเมล็ดข้าวสารสูงสุด (Table 1) ในขณะที่พันธุ ์ปทุมธานี 1 มี
ความยาวเมล็ดและน ้าหนักเมล็ดสูงสูด พันธุ ์ปทุมธานี 1 มีความยาวเมล็ดมากที่สุด ซึ่งเป็ นไปท านองเดียวกับการวัดขนาดของเมล็ด
ข้าว พบว่า เมล็ดของข้าวพันธุ ์ปทุมธานี 1 มีความยาวมากที่สุด เมื่อเปรียบเทียบกับข้าวอีก 3 พันธุ ์ คือ ชัยนาท 1 พิษณุโลก 2 และ
สุพรรณบุรี 60 (Sawatdikarn, 2008) ส าหรับน ้าหนักเมล็ด พบว่า พันธุ ์ปทุมธานี 1 มีน ้าหนัก 100 เมล็ด เท่ากับ 2.762 กรัม ซึ่งไม่
แตกต่างกับพันธุ ์สุพรรณบุรี 3 ที่มีน ้าหนัก 100 เมล็ด เท่ากับ 2.700 กรัม ให้ผลเช่นเดียวกับการชั่งน ้าหนักเมล็ดของข้าว 5 พันธุ
พบว่า พันธุ ์ปทุมธานี 1 มีน ้าหนัก 100 เมล็ด เท่ากับ 2.76 กรัม ซึ่งมีน ้าหนักเมล็ดสูงสุด และไม่แตกต่างกับพันธุ ์สุพรรณบุรี 3 ที่มี
น ้าหนัก 100 เมล็ด เท่ากับ 2.75 กรัม (Sawatdikarn, 2007) จากการวัดลักษณะทางกายภาพของเมล็ดทั ้ง 6 ลักษณะ พบว่า พันธุ
พวงซึ่งเป็ นข้าวนาปี มีลักษณะทางภายภาพจ านวน 5 ลักษณะ คือ ความกว้างเมล็ด ความหนาเมล็ด น ้าหนัก 100 เมล็ด น ้าหนัก
เปลือกเมล็ด และน ้าหนักของเมล็ดข้าวสารอยู ่ในระดับเดียวกับพันธุ ์ปทุมธานี 1 ซึ่งเป็ นพันธุ ์ข้าวที่นิยมปลูกกันมากที่สุดในเขตภาค
กลาง และมีลักษณะทางกายภาพทั ้ง 6 ลักษณะสูงสุด ยกเว้นความยาวเมล็ดที่พันธุ ์พวงมีความยาวเมล็ด 0.790 มม. ในขณะที่
พันธุ ์ปทุธานี 1 มีความยาวเมล็ด 0.127 มม. (Table 1) และเมื่อเปรียบเทียบลักษณะทางกายภาพของข้าวปลูก 9 ชนิด กับข้าว
วัชพืช 3 ชนิด พบว่า ข้าววัชพืชมีลักษณะทางกายภาพของเมล็ด จ านวน 4 ลักษณะ คือ ความกว้างเมล็ด ความยาวเมล็ด ความ
หนาเมล็ด และน ้าหนักเมล็ดแตกต่างทางสถิติกับเมล็ดข้าวปลูก แต่มีลักษณะทางภายภาพอยู ่ 2 ลักษณะ คือ น ้าหนักเปลือกและ
น ้าหนักเมล็ดข้าวสารที่ไม่แตกต่างกันทางสถิติ (Table 1) ส าหรับข้าวหางเป็ นข้าววัชพืชที่มีลักษณะทางกายภาพ จ านวน 3
ลักษณะ คือ ความกว้างเมล็ด ความยาวเมล็ด และน ้าหนัก 100 เมล็ดต ่าสุด ในขณะที่ข้าวดีดมีความหนาของเมล็ดต ่าสุด ข้าว

์
ว. วิทยาศาสตร์เกษตร ปี ที่ 41 ฉบับที่ 3/1 (พิเศษ) กันยายน-ธันวาคม 2553 507
วัชพืชจากการทดลองในครั ้งนี ้มีความกว้างเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.122-0.127 มม. และมีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.047-0.066 มม.
ซึ่งน้อยกว่าการศึกษาของอัญชลี และคณะ (2550) ที่รายงานว่า เมล็ดข้าววัชพืชมีความกว้างเมล็ดอยู ่ระหว่าง 1.49-4.43 มม. และ
มีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 1.7-2.62 มม. จากการวัดลักษณะทางสรีรวิทยาของเมล็ด พบว่า พันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 มี
ความงอกสูงสุด เท่ากับร้อยละ 97 และ 99 ตามล าดับ ส่วนข้าวดีดมีความงอกต ่าสุด เท่ากับร้อยละ 23 (Table 2) จะเห็นได้ว่า
เมล็ดข้าววัชพืชที่น ามาทดสอบในครั ้งนี ้มีการพักตัว โดยเฉพาะข้าวดีดและข้าวแดง เช่นเดียวกับเมล็ดข้าวแดงที่มีการพักตัวของ
เมล็ดอยู ่ระหว่าง 7-9 สัปดาห์ (อัญชลี และอ่วม, 2547) นอกจากพันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 มีความงอกสูงสุดแล้วยังมีดัชนี
ความเร็วในการงอก ความยาวยอด และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าสูงสุด ส าหรับข้าววัชพืชทั ้ง 3 ชนิด พบว่า ข้าวดีดมีดัชนีความเร็วใน
การงอก ความยาวยอด และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าต ่าสุด ส าหรับความยาวรากของต้นกล้า พบว่า พันธุ ์ขาวเมล็ดเล็กและพันธุ ์พวง
มีความยาวรากสูงสุด ส่วนข้าวดีดมีความยาวรากต ่าสุด (Table 2) จากการเพาะทดสอบความงอก พบว่า ข้าวปลูกทุกชนิดไม่มีการ
พักตัวของเมล็ด ในขณะที่ข้าววัชพืช มีการพักตัว ท านองเดียวกับการทดสอบเมล็ดข้าววัชพืช พบว่า เมล็ดมักมีการพักตัวหลังการ
เก็บเกี่ยว (Gianinetti และ Cohn, 2007; Gianinetti และ Cohn, 2008) จากการศึกษานี ้ พบว่า เมล็ดของข้าวดีดมีการพักตัว
ค่อนข้างสูง ส่วนข้าวหาง พบว่า เมล็ดไม่มีการพักตัว ซึ่งเป็ นไปตามที่อัญชลี และคณะ (2550) รายงานว่า ข้าววัชพืชมีช่วงเวลาของ
การพักตัวนานแตกต่างกันตั ้งแต่ 2-12 สัปดาห์ จากการทดลองนี ้พบว่า พันธุ ์ปทุมธานีและพันธุ ์สุพรรณบุรี 1 มีความงอกค่อนข้างสูง
โดยมีความงอกมากกว่าร้อยละ 95 (Table 2) เช่นเดียวกับการเพาะทดสอบความงอกของเมล็ดพันธุ ์ข้าว 5 พันธุ ์ พบว่า พันธุ
ปทุมธานี 1 มีความงอกร้อยละ 95 ซึ่งไม่แตกต่างกับพันธุ ์สุพรรณบุรี 1 และสุพรรณบุรี 2 ที่มีความงอกร้อยละ 93 (Sawatdikarn,
2007) เมื่อพิจารณาลักษณะทางกายภาพและสรีรวิทยาของเมล็ดระหว่างข้าวปลูกกับข้าววัชพืช พบว่า ลักษณะทางกายภาพที่
สามารถแยกข้าวปลูกออกจากข้าววัชพืชได้อย่างชัดเจนมีอยู ่ 2 ลักษณะด้วยกัน คือ ความหนาเมล็ด และน ้าหนัก 100 เมล็ด โดย
กลุ ่มข้าวปลูกมีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.067-0.127 มม. ในขณะที่ข้าววัชพืชมีความหนาเมล็ดอยู ่ระหว่าง 0.047-0.066 มม.
และกลุ ่มข้าวปลูกมีน ้าหนัก 100 เมล็ดอยู ่ระหว่าง 2.445-2.762 กรัม ในขณะที่ข้าววัชพืชมีน ้าหนักเมล็ดอยู ่ระหว่าง 1.722-2.230
กรัม (Table 1) ส่วนลักษณะทางกายภาพอีก 2 ลักษณะ คือ น ้าหนักเปลือกและน ้าหนักเมล็ดข้าวสารไม่สามารถแยกข้าวปลูกออก
จากข้าววัชพืชได้เนื่องจากมีลักษณะไม่แตกต่างกัน (Table 1) การใช้ลักษณะทางกายภาพทั ้งสองลักษณะ คือ ความหนาเมล็ด และ
น ้าหนัก 100 เมล็ด สามารถแยกความแตกต่างของข้าวปลูกและข้าววัชพืชออกจากกันได้อย่างชัดเจน
สรุปผล
พันธุ ์พวงมีความกว้างเมล็ด ความหนาเมล็ด น ้าหนักเปลือกเมล็ด และน ้าหนักเมล็ดข้าวสารสูงสุด ส่วนพันธุ ์ปทุมธานี 1 มีความ
ยาวเมล็ด และน ้าหนัก 100 เมล็ดสูงสุด ส าหรับข้าววัชพืช 3 ชนิด คือ ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง พบว่ามีลักษณะทางภายภาพ 3
ด้าน คือ ความหนาเมล็ด น ้าหนักเมล็ดข้าวสาร และน ้าหนัก 100 เมล็ดต ่าสุด พันธุ ์ปทุมธานี 1 และสุพรรณบุรี 1 มีความงอกสูงสุด
เท่ากับร้อยละ 97 และ 99 ตามล าดับ และยังมีดัชนีความเร็วในการงอก ความยาวยอด และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าสูงสุด และเมื่อ
เพาะทดสอบความงอกของเมล็ดข้าววัชพืช 3 ชนิด พบว่า ข้าวดีด ข้าวแดง และข้าวหาง มีความงอก เท่ากับร้อยละ 23 76 และ 91
ตามล าดับ นอกจากนี ้ยังพบว่าข้าวดีดมีการพักตัวของเมล็ดสูง และมีความยาวยอด ความยาวราก และน ้าหนักแห้งของต้นกล้าต ่าสุด
เอกสารอ้างอิง
ปัญญา ร่มเย็น กรรณิกา นากลาง และเอกสิทธิ์ สกุลคู, 2549, การแข่งขันระหว่างข้าวกับวัชพืชจากการใส่ปุ ๋ ยรองพื ้นระยะเวลาต่าง ๆ ในนาหว่าน
ข้าวแห้ง, วารสารวิชาการเกษตร, 24: 67-82.
สงกรานต์ จิตรากร ฉวีวรรณ วุฒิญาโณ และผกาวรรณ ภู ่สุวรรณ, 2538ก, การแพร่กระจายและความผันแปรลักษณะของข้าวป่ าในประเทศไทย,
วารสารวิชาการเกษตร, 13: 125-135.
สงกรานต์ จิตรากร ฉวีวรรณ วุฒิญาโณ ผกาวรรณ ภู ่สุวรรณ และกัมปนาท มุขดี, 2538ข, การบันทึกลักษณะและวิเคราะห์ลักษณะข้าวป่ าใน
ประเทศไทย, วารสารวิชาการเกษตร ,13: 197-218.
สุรพล จัตุพร อัญชลี ประเสริฐศักดิ์ และอมรรัตน์ อินทร์มั่น, 2549, การจัดการข้าวแดงแบบผสมผสานในนาหว่านน ้าตม, วารสารวิชาการเกษตร, 24:
83-96.
อัญชลี ประเสริฐศักดิ์ และอ่วม คงชู, 2547, การรอดชีวิตของเมล็ดพันธุ ์ข้าวและข้าวแดงบางชนิดในสภาพน ้าขัง, วารสารวิชาการเกษตร, 22: 188-204.
อัญชลี ประเสริฐศักดิ์ อ่วม คงชู ศิริวรรณ ตั ้งวิสุทธิจิต สุรพล จัตุพร อมรรัตน์ อินทร์มั่น จิตรกร นวลแก้ว อรสา วงษ์เกษม ประทาย เคนเหลื่อม และ
ปรัชญา จุฑามาตย์, 2550, การจัดเก็บ รวบรวมข้อมูลลักษณะข้าววัชพืชที่มีเยื่อหุ ้มเมล็ดสีแดงในประเทศไทย, วารสารวิชาการเกษตร, 25:
18-30.
AOSA, 2002, Seed Vigor Testing Handbook, Association of Official Seed Analysts, 32: 20-73.
Askew, S.D., Street, J.E. and. Shaw, D.R., 1998, Herbicide Programs for Red Rice (Oryza sativa) Control in Soybean. (Glycine max),
Weed Technology, 12: 103-107.
Gealy, D.R., Agrama, H.A., and Eizenga, G.C., 2009, Exploring Genetic and Spatial Structure of U. S. Weedy Red Rice (Oryza sativa)
in Relation to Rice Relatives Worldwide, Weed Science, 57: 627-643.

508 506 ปี ที่ 41 ฉบับที่ 3/1 (พิเศษ) กันยายน-ธันวาคม 2553 ว. วิทยาศาสตร์เกษตร
Gianinetti, A and Cohn, M.A., 2007, Seed Dormancy in Red Rice. XII: Population-based Analysis of Dry-afterripening with a Hydrotime
Model, Seed Science Research, 17: 253-271.
Gianinetti, A and Cohn, M.A, 2008, Seed Dormancy in Red Rice. XIII: Interaction of Dry-afterripening and Hydration Temperature,
Seed Science Research, 18: 151-159.
ISTA., 2003, ISTA Handbook on Seedling Evaluation, 3 rd Edition. International Rules for Seed Testing.
Nordin, J.A., Chandler, J.M., McCauley, G.N. and Sij, J.W., 1998, Red Rice (Oryza sativa) and Echinochloa spp. Contro; in Taxas Gulf
Coast Soybean (Glycine max), Weed Technology. 12: 677-683.
Sawatdikarn, S., 2007, Growth and Seed Quality of Five Rice Varieties. In 33 rd Proceeding Congress on Science and Technology of
Thailand, 1-5.
Sawatdikarn, S., 2008, Development Stage and Yield Components of Five Rice Varieties, In 34 th Proceeding Congress on Science
and Technology of Thailand, p 1-6.
Shivrain, V.K., Burgos, N.R., Moldenhauer, K.A.K., Mcnew, R.W. and Baldwin, T.L., 2006, Characterization of Spontaneous Crosses
between Clearfield Rice (Oryza sativa) and Red Rice (Oryza sativa), Weed Technology, 20: 576-584.
Shivrain, V.K., Burgos, N.R., Gealy, D.R., Smith, K.L., Scott, R.C., Mauromoustakos, A. and Black, H., 2009, Red rice (Oryza sativa)
Emergence Characteristics and Influence on Rice Yield at Different Planting Dates, Weed Science, 57: 94-102.
Table 1 Seed width, seed length, seed thickness, seed weight/100 seeds, hull weight and grain weight of some
cultivated and weedy rice.
Rice varieties Seed width Seed length Seed thickness Seed weight/100 Hull weight
(mm) (mm)
(mm)
seeds (g)
(g)
Pathumthani 1 0.152a 1.000a 0.127a 2.762a 0.070ab 0.215ab
Suphunburi 1 0.130bc 0.902b 0.077abc 2.700ab 0.070ab 0.230ab
Suphunburi 2 0.107f 0.865bc 0.067bc 2.445d 0.035c 0.195b
Suphunburi 3 0.115cdef 0.890bc 0.105ab 2.700ab 0.047abc 0.202ab
Hom Suphunburi 0.112cef 0.995a 0.127a 2.702ab 0.055abc 0.210ab
Poung 0.160a 0.790ef 0.095abc 2.672ab 0.075a 0.257a
Hom Thung 0.130bcd 0.870bc 0.107ab 2.547bcd 0.067ab 0.227ab
Pin Kaew 0.135b 0.815de 0.072abc 2.650abc 0.060abc 0.250a
Khaw Malet Lek 0.152a 0.760f 0.080abc 2.515cd 0.045bc 0.210ab
Ded 0.127bcde 0.852bcd 0.047c 1.722f 0.050abc 0.175b
Dang 0.135b 0.850bcd 0.057bc 2.230e 0.060abc 0.225ab
Hang 0.122bcdef 0.780ef 0.066bc 2.152f 0.067ab 0.185b
C.V. (%) 8.35 3.49 10.89 4.05 9.06 16.34
In the same column, mean followed by a common letter are not significantly different at the 5% level by DMRT
Grain weight
(g)
Table 2 Seed germination, speed of germination index, shoot length, root length, seedling fresh weight and
seedling dry weight of some cultivated and weedy rice.
Rice varieties Seed
Speed of Shoot length Root length Seedling fresh Seedling
germination
(%)
germination
index
(cm)
(cm)
weight
(g)
weight
(g)
Pathumthani 1 97.00a 16.25a 4.29ab 4.45ef 0.90a 0.17a
Suphunburi 1 99.00a 15.96ab 4.62a 3.91ef 0.88a 0.16a
Suphunburi 2 83.50cd 13.41cde 4.25ab 6.06b 0.65ab 0.10cde
Suphunburi 3 85.00bcd 14.09bcd 4.28ab 4.64def 0.65ab 0.12bcde
Hom Suphunburi 77.50d 11.99e 3.17cd 4.62def 0.53b 0.09e
Poung 93.00abc 15.22abc 3.80bc 7.00a 0.86a 0.13bc
Hom Thung 94.50ab 15.46abc 2.96d 5.54bcd 0.67ab 0.10cde
Pin Kaew 91.00abc 15.07abc 2.98d 5.80bc 0.61ab 0.10de
Khaw Malet Lek 92.50abc 14.75abc 3.96ab 7.24a 0.74ab 0.13bc
Ded 23.00e 4.41f 2.70d 3.67ef 0.18c 0.04f
Dang 76.00d 12.24de 3.70bc 4.87cde 0.72ab 0.12bcd
Hang 91.00abc 14.55abc 3.68bc 4.72def 0.66ab 0.13bcd
C.V. (%) 7.02 9.23 12.11 12.50 8.29 10.84
In the same column, mean followed by a common letter are not significantly different at the 5% level by DMRT
dry