book setup 2069 nijamati.indd
book setup 2069 nijamati.indd book setup 2069 nijamati.indd
;Lldt p2]Zo ePsf] k|lti7fg ;/x / oxfF sfo{/t\ sd{rf/Lsf] e"ldsfnfO{ To:tf k|lti7fgdf sfd ug]{ >lds jf sfdbf/ sd{rf/Lsf] e"ldsf ;/x dfgL s'g} cd's 6«]8o'lgogsf] kbflwsf/L ePs} sf/0fjf6 ;fj{hlgs k|zf;g tyf Joj:yfkgsf] dd{, efjgf / p2]Zo g} k/fhLt x'g] u/L ;?jf / j9'jf dfly 6« ]8o'lgogsf kbflwsf/Lx¿sf] c;Lldt / clgolGqt clwsf/ x'g'k5{ egL JofVof ug'{ Jofjxfl/s / cf}lrTok"0f{ gx'g] egL cbfntn] JofVof u/]sf] 5 . 54 %= lgisif{ k|zf;sLo sfg"gsf] kl/lw / sfo{If]q leq kg]{ ljleGg ljifodf cbfntn] JofVof / ljZn]if0f u/L lbzf lgb]{z u/]s]f cj:yf plNnlvt km};nfdf cleJoQm ePsf tYox?n] :ki6 ?kdf bzf{Psf] 5 . d"ntM k|zf;sLo sfg"g ;+j}wflgs sfg"gsf] cleGg c+u ePsf] / ;fj{hlgs sfg"gsf] Pp6f dxTjsf] kf6f] ePsf] sf/0f ;jf] {Rr cbfntaf6 ePsf JofVof / lg0f{on] o;sf] ljsf;df l;h{gfTds of]ubfg lbPsf] 5 . ;/sf/L tyf ;fj{hlgs clwsf/Ln] :j]R5frf/Lk"j{s tyf ab\ lgotn] sfg"gsf] b'?kof]u u/]sf] cj:yfnfO{ cbfntn] lgoGq0f u/]sf] 5 . sfg"g / Gofosf dfGo l;4fGt / d"NonfO{ Jojxf/df ?kfGt/0f ug{sf nflu dfu{ lgb]{zg u/]sf] 5 . clwsf/ If]qsf] ;Ldf gf3]/ ul/Psf sf/jfxL ab/ ul/Psf] 5 . sfg"gsf] zf;gsf] cjwf/0ffnfO{ Jojxf/df ?kfGt/0f ug{sf nflu ;fj{hlgs clwsf/Lx?nfO{ lgb] {lzt ul/Psf] 5 . k|Tofof]lht ljwfogsf] lgdf{0f, k|of]u / kl/kfngfsf ;DaGwdf cbfntn] k|i6 dfu{bz{g u/]sf] cj:yf 5 . gful/s / ;/sf/ cyf{t\ ;fj{hlgs clwsf/Lx?sf] ;DaGw sfg"gn] kl/sNkgf u/]sf] ljlw, k|lqmof / cfwf/af6 lgb]{lzt x'g'kg]{ ljifo cbfntn] k6s k6s bf]xf]¥ofPsf] b]lvG5 . cbfntn] lbPsf dfu{lgb]{zgs} cfwf/df k|zf;sLo sfo{ ;+:s[ltdf ;d]t qmdzM ;sf/fTds k|efj kb}{ uPsf] 5 eg] lg/+s'z / :j]R5frf/L sfd sf/jfxLnfO{ lgoGq0f ug{sf nflu k|zf;sLo sfg"gsf] lg/Gt/ ;'wf/ / kl/dfh{g e}/x]sf] kfOG5 . oBlk Gofofno k|zf;sLo sfd sf/jfxLnfO{ sfg"gsf] ;Ldfdf /fVGf] dxTjk"0f{ dfWod t xf] t/ k|zf;sLo sfd sf/jfxLnfO{ Jojl:yt / dof{lbt agfpgsf nflu k|zf;lgs ;Eotf / ;F:s[ltsf] ljsf; o;sf nflu ;a}eGbf dxTjsf] ljifo xf] . sfg"gsf] zf;gnfO{ zf;g Joj:yf ;~rfngsf] d"n dd{sf] ?kdf :jLsf/ u/]sf] / k|hftflGqs kl/kf6LnfO{ cfTd;ft ub} { uPsf] ;Gbe{df ;jf]{RRf cbfntn] sfo{sf/L :j]R5frfl/tf lgoGq0f ug{sf nflu lg/Gt/ lqmofzLntf b]vfPsf] cj:yf plNnlvt s]xL cfb]z tyf km};nfsf] ;f/ ;+If]kaf6 b]lvPsf] cj:yf 5 . x'gt cbfntsf] PSnf] k|of;n] dfq k|zf;sLo sfd sf/jfxLx? lgolGqt / Jojl:yt x'g ;Sg] xf]Ogg\ . sfg"gsf] zf;g / gful/s ;jf]{RRftfsf] cjwf/0ffk|lt ljZjf; /fVg] k|zf;sLo ;+:s[lt o;sf] k"j{ zt{sf] ?kdf /x' ]sf] x'G5 . To;f] t k|zf;sLo lgsfosf sfd 54 ljGbZ]j/k|;fb k6]n lj=jg tyf e" ;+/If0f dGqfno;d]t, g]=sf=k= @)^(, c+s ! lg=g+= *&%) 104
sf/jfxLx? cfkm}df Jojl:yt / dof{lbt x'b} hfg] xf] eg] cbfntsf] e"ldsf cfkm}df ;Lldt x'b} hfGf] lglZrt g} x'G5 . hlt cbfnts]f e"ldsf a9\]sf] b]lvG5 k|zf;sLo lgsfosf sfd sf/jfxLx? plQ g} sdhf]/ ePsf] egL d"Nof+sg ug{' cGoyf 7xb}{g . ;Gbe{ ;fdu|Lx? • A.V. Dicey, An Introduction to the Study of the Law of the Constitution (10 th ed.), Universal Law Publishing Co. Pvt. Ltd., 1985. • C.K. Takwani, Lectures on Administrative Law, Eastern Book Company, Lucknow, 2010 . • H.W.R. Wade and C.F. Forsyth, Administrative Law (9 th ed.), Oxford University Press, New York, 2007. • I.P. Massey, Administrative Law (6 th ed.), Eastern Book Company, Lucknow, 2005. • M.P. Jain, Principles of Administrative Law (6 th ed.), Wadhwa and Company, Nagpur, 2007. • O. Hood Philips and Jackson, Constitutional and Administrative Law (8 th ed.), Sweet and Maxwell, London, 2001. • Surya Prasad Dhungel et al., Commentary on the Nepalese Constitution, DeLF, Kathmandu, 1998. • s]zj/fh kf08], k|zf;sLo sfg"g, /d]z l;njfn, lrtjg, @)^% . • g]kfn sfg"g klqsf, ;jf]{Rr cbfnt . • aGbLk|ToIfLs/0f lg0f{o ;+u|x, ;jf]{RRf cbfnt, efu !, g]kfn sfg"g ;dfh, @)^^ . 105
- Page 61 and 62: ^= ;]jf ;'ljwf k|rlnt sfg"gdf Joj:y
- Page 63 and 64: hnjfo' kl/jt{g Joj:yfkgsf ;Gbe{df h
- Page 65 and 66: lqmofsnfk k[YjLsf] rf]vf]kg ljufg{d
- Page 67 and 68: tyf ljsf;f]Gd'v b'j} ;d"xsf d'n'sx?
- Page 69 and 70: • hnjfo' kl/jt{gsf ;Gbe{df x'g] k
- Page 71 and 72: • to ul/Psf] pQm ;+s]t -!, @ jf #
- Page 73 and 74: j[xt g]kfnL zAbsf]z cg';f/ ;'zf;gsf
- Page 75 and 76: cf=j= @)^^÷)^& sf] ah]6 jQmJo •
- Page 77 and 78: ;'zf;gsf] lhDd]jf/ kIfdf s]jn sfo{k
- Page 79 and 80: nfO{ k|f]T;fxg glbg', pQ/bfloTjsf]
- Page 81 and 82: • /fi6«;]jsdf hgtfk|ltsf] lhDd]j
- Page 83 and 84: ^= ;'zf;gsf] k|efjsfl/tf clej[l4sf
- Page 85 and 86: plQs} dxTj /fVb5 . :sfg8]leog d'n's
- Page 87 and 88: s"n ;/sf/L vr{sf] 4 k|ltzt /x]sf] %
- Page 89 and 90: sdhf]/ /x]sf] % eg] csf{lt/ cfkm"x?
- Page 91 and 92: • g]kfn]sf] ;+ljwfgdf ;+:yfg lgod
- Page 93 and 94: lgisif{ ;fj{hlgs ;+:yfgx? ;/sf/sf ;
- Page 95 and 96: ToxfF sfg"gsf] zf;g x' Fb}g . hxfF
- Page 97 and 98: k|zf;sLo sfg"g /fHo ;~rfngsf] cfwf/
- Page 99 and 100: ;/sf/L gf]s/Lsf] ljleGg cof]Uo g7xl
- Page 101 and 102: clwsf/L jf lgsfonfO{ cfTdlgi7 thljh
- Page 103 and 104: l/6 lgj]bgdf JofVof ub}{ elgPsf] 5-
- Page 105 and 106: dfwj s'df/ a:g]t lj?4 k|wfgdGqL ;d]
- Page 107 and 108: Goflos dgsf] k|of]u u/L 5fgljg u/]/
- Page 109 and 110: dfGo x'g g;Sg] eGb} ;jf] {Rr cbfntn
- Page 111: agfPaf6 ;'g'jfO{sf] df}sf lbg'kg]{
- Page 115 and 116: kb v'Nnf k|ltof]lutf4f/f sfo{Ifdtfs
- Page 117 and 118: @=! lghfdtL ;]jf P]g cGtu{tsf kbx?
- Page 119 and 120: dfly pNn]v eP cg';f/ k|ltzt lgwf{/0
- Page 121 and 122: @=@=! P3f/f} / gjf} tx clws[t P3f/f
- Page 123 and 124: 5 5 X 80 = 4.00 100 4 5 X 20 = 1.00
- Page 125 and 126: $= ;dfj]zLtkm{sf ljleGg ;d"xsf] nfl
- Page 127 and 128: { &= k|ltzt lgwf{/0f ;DjGwdf ePsf c
- Page 129 and 130: !@_ k|ltzt lgwf{/0f ug]{ ldltdf Ps?
- Page 131 and 132: g]kfndf ;fj{hlgs ;]jf ljt/0fsf] ljB
- Page 133 and 134: • 5gf]6sf] kof{Kt cj;/ k|fKt x'g'
- Page 135 and 136: • pQ/bfloTjsf] k/LIf0f lgoldttf /
- Page 137 and 138: cfly{s, ;fdflhs tyf ;f+:s[lts lqmof
- Page 139 and 140: #=@=% lghL If]qsf lgsfox? ;g\ !(*)
- Page 141 and 142: — ;Ifd / 5l/tf] ;/sf/ (Capable &
- Page 143 and 144: $=^=!) ;/sf/ / ;]jf k|bfossf] sfd s
- Page 145 and 146: • cfjZostfsf] cleJolQm;d]t ;]jfu|
- Page 147 and 148: • ;+/rgfTds kl/jt{gM k|efjsf/L ;]
- Page 149 and 150: • rog jf ljsNksf] lj:tf/ M ;/sf/L
- Page 151 and 152: • dfgjLo ;|f]t ljsf;M;/sf/L ;]jf
- Page 153 and 154: v u'0f:t/Lotf (Quality of Service)
- Page 155 and 156: g]kfnsf] cfly{s ljsf;df j}b] lzs ;x
- Page 157 and 158: cd]l/sL /fi6«klt lhDdL sf6{/sf] df
- Page 159 and 160: sd ljsl;t d'n'sx?sf nflu tyf e'k]/L
- Page 161 and 162: ;Dd klg g]kfnsf] of]hgfsf] ljlgof]l
;Lldt p2]Zo ePsf] k|lti7fg ;/x / oxfF sfo{/t\ sd{rf/Lsf] e"ldsfnfO{ To:tf k|lti7fgdf sfd<br />
ug]{ >lds jf sfdbf/ sd{rf/Lsf] e"ldsf ;/x dfgL s'g} cd's 6«]8o'lgogsf] kbflwsf/L ePs}<br />
sf/0fjf6 ;fj{hlgs k|zf;g tyf Joj:yfkgsf] dd{, efjgf / p2]Zo g} k/fhLt x'g] u/L ;?jf /<br />
j9'jf dfly 6« ]8o'lgogsf kbflwsf/Lx¿sf] c;Lldt / clgolGqt clwsf/ x'g'k5{ egL JofVof ug'{<br />
Jofjxfl/s / cf}lrTok"0f{ gx'g] egL cbfntn] JofVof u/]sf] 5 . 54<br />
%= lgisif{<br />
k|zf;sLo sfg"gsf] kl/lw / sfo{If]q leq kg]{ ljleGg ljifodf cbfntn] JofVof / ljZn]if0f u/L<br />
lbzf lgb]{z u/]s]f cj:yf plNnlvt km};nfdf cleJoQm ePsf tYox?n] :ki6 ?kdf bzf{Psf]<br />
5 . d"ntM k|zf;sLo sfg"g ;+j}wflgs sfg"gsf] cleGg c+u ePsf] / ;fj{hlgs sfg"gsf]<br />
Pp6f dxTjsf] kf6f] ePsf] sf/0f ;jf] {Rr cbfntaf6 ePsf JofVof / lg0f{on] o;sf] ljsf;df<br />
l;h{gfTds of]ubfg lbPsf] 5 . ;/sf/L tyf ;fj{hlgs clwsf/Ln] :j]R5frf/Lk"j{s tyf ab\<br />
lgotn] sfg"gsf] b'?kof]u u/]sf] cj:yfnfO{ cbfntn] lgoGq0f u/]sf] 5 . sfg"g / Gofosf dfGo<br />
l;4fGt / d"NonfO{ Jojxf/df ?kfGt/0f ug{sf nflu dfu{ lgb]{zg u/]sf] 5 . clwsf/ If]qsf] ;Ldf<br />
gf3]/ ul/Psf sf/jfxL ab/ ul/Psf] 5 . sfg"gsf] zf;gsf] cjwf/0ffnfO{ Jojxf/df ?kfGt/0f<br />
ug{sf nflu ;fj{hlgs clwsf/Lx?nfO{ lgb] {lzt ul/Psf] 5 . k|Tofof]lht ljwfogsf] lgdf{0f, k|of]u<br />
/ kl/kfngfsf ;DaGwdf cbfntn] k|i6 dfu{bz{g u/]sf] cj:yf 5 . gful/s / ;/sf/ cyf{t\<br />
;fj{hlgs clwsf/Lx?sf] ;DaGw sfg"gn] kl/sNkgf u/]sf] ljlw, k|lqmof / cfwf/af6 lgb]{lzt<br />
x'g'kg]{ ljifo cbfntn] k6s k6s bf]xf]¥ofPsf] b]lvG5 . cbfntn] lbPsf dfu{lgb]{zgs} cfwf/df<br />
k|zf;sLo sfo{ ;+:s[ltdf ;d]t qmdzM ;sf/fTds k|efj kb}{ uPsf] 5 eg] lg/+s'z / :j]R5frf/L<br />
sfd sf/jfxLnfO{ lgoGq0f ug{sf nflu k|zf;sLo sfg"gsf] lg/Gt/ ;'wf/ / kl/dfh{g e}/x]sf]<br />
kfOG5 . oBlk Gofofno k|zf;sLo sfd sf/jfxLnfO{ sfg"gsf] ;Ldfdf /fVGf] dxTjk"0f{ dfWod<br />
t xf] t/ k|zf;sLo sfd sf/jfxLnfO{ Jojl:yt / dof{lbt agfpgsf nflu k|zf;lgs ;Eotf /<br />
;F:s[ltsf] ljsf; o;sf nflu ;a}eGbf dxTjsf] ljifo xf] .<br />
sfg"gsf] zf;gnfO{ zf;g Joj:yf ;~rfngsf] d"n dd{sf] ?kdf :jLsf/ u/]sf] / k|hftflGqs<br />
kl/kf6LnfO{ cfTd;ft ub} { uPsf] ;Gbe{df ;jf]{RRf cbfntn] sfo{sf/L :j]R5frfl/tf lgoGq0f ug{sf<br />
nflu lg/Gt/ lqmofzLntf b]vfPsf] cj:yf plNnlvt s]xL cfb]z tyf km};nfsf] ;f/ ;+If]kaf6<br />
b]lvPsf] cj:yf 5 . x'gt cbfntsf] PSnf] k|of;n] dfq k|zf;sLo sfd sf/jfxLx? lgolGqt<br />
/ Jojl:yt x'g ;Sg] xf]Ogg\ . sfg"gsf] zf;g / gful/s ;jf]{RRftfsf] cjwf/0ffk|lt ljZjf;<br />
/fVg] k|zf;sLo ;+:s[lt o;sf] k"j{ zt{sf] ?kdf /x' ]sf] x'G5 . To;f] t k|zf;sLo lgsfosf sfd<br />
54 ljGbZ]j/k|;fb k6]n lj=jg tyf e" ;+/If0f dGqfno;d]t, g]=sf=k= @)^(, c+s ! lg=g+= *&%)<br />
104