Page 1 ا > ) ( Page 2 Page 3 3 ا پ ر از ب و ا ا و . ا. او ء ر ا ا داه . ا از رو ن ا ...

فصل اول 45
(Wundt)
امّا در اين مورد خاص برای ما عقيده ووندت جالب است که مانند اکثريت
نويسندگان فوقالذکر،‏ از ديدگاه مغشوش ايدهآليستی پيروی میکند،‏ ليکن شايد بيشتر از همه
امپريوکريتیسيسم را با دقت تحليل کرده است.‏ پ.‏ يوشکويچ در اين رابطه حرفهای زيرين را
برای گفتن دارد:‏ ‏"جالب است توجه کنيم که ووندت امپريوکريتیسيسم را به مثابه علمیترين
شکل و آخرين نوع ماترياليسم در نظر میگيرد،"‏ يعنی آن نوعی از ماترياليستها که روان
را به مثابه تابعی از پويشهای جسمی در نظر میگيرند ‏(و کسانی که بايد اضافه کنيم
ووندت تعريفشان میکند که در نيمه راه بين اسپنوزاگرائی و ماترياليسم مطلق ايستادهاند.)‏
درست،‏ اين عقيده ووندت واقعاً‏ جالب است.‏ اماّ‏ چيزی که حتی ‏"جالب"تر است،‏ گرايش
آقای يوشکويچ است به کتب و مقالاتی درباره فلسفهای که او از آن بحث میکند.‏ اين يک مثال
نمونه از گرايش ماخيستهای ما به چنان مسائلی است.‏ پتروشکای گوگول علاقه داشت
بخواند و برايش جالب بود که حروف هميشه ترکيب میشوند تا کلمات را بسازند.‏ آقای
يوشکويچ آن چه را ووندت ايدهآليست میگويد،‏ جالب میيابد.‏ ليکن تلاش برای رفتن به ريشه
مطلب را اتلاف کوشش در نظر میآورد و ‏(محتملاً‏ بر اساس اصل ‏"اقتصاد انديشه")...‏
نکته آن است که با اطلاع دادن به خواننده که ووندت آوناريوس را به ماترياليسم متهم
میکند،‏ و با اطلاع ندادن به او ‏(خواننده م)‏ که ووندت جنبههائی از امپريوکريتیسيسم را به
عنوان ماترياليسم و بقيه را به عنوان ايدهآليسم در نظر میگيرد و معتقد است که پيوند بين اين
دو ساختگی است،‏ يوشکويچ کام ‏ًلا مطلب را تحريف مینمايد.‏ يا اين آقا مطلقاً‏ آن چه را
میخواند نمیفهمد،‏ يا او با تمايلی به افراط در خودستائی کاذب برانگيخته شده بود تا به کمک
ووندت،‏ بگويد:‏ ملاحظه میفرمائيد،‏ استادان رسمی نيز ما را به عنوان ماترياليست،‏ و نه به
عنوان کودن در نظر میگيرند.‏
مقاله فوقالذکر نوشته ووندت کتاب بزرگی ‏(متجاوز از ٣٠٠ صفحه)‏ را شامل میگردد،‏ که
در ابتدا صرف تحليل مفصلی از مکتب ذاتگرايان و سپس از امپريوکريتيسيستها شده است.‏
چرا ووندت اين دو مکتب را پيوند داد؟ زيرا وی آنها را بسيار نزديک در نظر میگيرد؛ و
اين عقيده،‏ که ماخ،‏ آوناريوس،‏ پتزولت و ذاتگرايان در آن سهيماند،‏ به نحوی که بعدًا خواهيم
ديد،‏ کاملاً‏ صحيح است.‏ ووندت در بخش اول مقالهاش نشان میدهد که ذاتگرايان ايدهآليست،‏
ذهنیگرا و جانبدار ايمانگرائیاند.‏ اين نيز،‏ به طوری که بعداً‏ خواهيم ديد،‏ عقيدهای کام ‏ًلا
صحيح است.‏ اگر چه ووندت آن را با سنگينی زياده از حد و ورزيدگی حرفهای،‏ با ظرافتها و
احتياطهای زياده از حد تشريح میکند که میبايست با اين حقيقت که ووندت خود يک ايدهآليست
و ايمانگراست تعيين شود.‏ او ذاتگرايان را نه به خاطر آن که آنان ايدهآليست و جانبدار
ايمانگرائیاند،‏ بلکه به واسطه آن که،‏ به عقيده او آنان از شيوههای نادرست به اين اصول عظيم
–
٢٤ B
٢٥
–
A
–
.
پ-‏ يوشکويچ.‏ ‏"ماترياليسم و رئاليسم انتقادی"،‏ سن پترزبوگ،‏
و.‏ ووندت.‏ ‏("درباره رئاليسم خام و انتقادی")‏
مطالعات فلسفی
١٩٠٨ صفحه ١۵
"Über naiven und kritischen Realismus"
جلد ١٣ صفحه ٣٣۴
٢۴
-
A
B