Page 1 ا > ) ( Page 2 Page 3 3 ا پ ر از ب و ا ا و . ا. او ء ر ا ا داه . ا از رو ن ا ...

Page 1 ا > ) ( Page 2 Page 3 3 ا پ ر از ب و ا ا و . ا. او ء ر ا ا داه . ا از رو ن ا ... Page 1 ا > ) ( Page 2 Page 3 3 ا پ ر از ب و ا ا و . ا. او ء ر ا ا داه . ا از رو ن ا ...

05.02.2015 Views

– iv xii – 240 است،‏ اماّ‏ در عين حال نشان میدهد که شرح اين ارتباط که توسط ماخيستهای ما اشاعه يافته اساساً‏ نادرست است.‏ ماخيستهای ما در فلسفه نيز مانند فيزيک بردهوار از مُد پيروی میکنند و قادر نيستند از ديدگاه مارکسيستی مختص به خودشان يک بررسی عمومی از جريانات خاص بکنند و در مورد جايگاهی که ‏(اين وقايع م)‏ اشغال میکنند قضاوت نمايند.‏ از فلسفه ماخ به عنوان ‏"فلسفه علم طبيعی قرن بيستم"،‏ ‏"فلسفه متأخر علوم"،‏ ‏"پوزيتيويسم متأخر طبيعی علمی"‏ و غيره صحبت کردن،‏ يک دروغ دوبله است.‏ ‏(بوگدانف در مقدمه بر ‏"تحليل احساسها"،‏ صفحه و ، هم چنين يوشکويچ،‏ والنتينف و شرکاء را ببينيد)‏ اولاً‏ ماخيسم از نظر ايدئولوژيک تنها با يک مکتب در يک شاخه از علم مدرن مربوط است.‏ ثانياً،‏ و اين نکته اصلی است،‏ آن چه در ماخيسم با اين مکتب مربوط است،‏ آن چيزی نيست که آن را در کليه گرايشات و سيستمهای فلسفه ايدهآليستی متمايز میکند.‏ بلکه مخرج مشترکی است که با ايدهآليسم فلسفی در کل دارد.‏ کافی است نگاه کوتاهی به جريان ايدئولوژيک مورد بحث به عنوان يک کل انداخت تا ذرهای هم در درستی اين اظهار شک نکرد.‏ فيزيکدانان اين مکتب را در نظر بگيريد،‏ ماخ آلمانی،‏ هنری پوانکاره فرانسوی،‏ پ.‏ دوهم بلژيکی،‏ کارل پيرسون انگليسی.‏ آنها مخرج مشرک بسيار دارند:‏ همان طور که هر يک از آنها به درستی اذعان میکنند که مبنای واحدی دارند و جهت واحدی را دنبال میکنند.‏ اماّ‏ مخرج مشرک آنها نه شامل نظريه امپريوکريتیسيسم در کل است و نه شامل مث ‏ًلا نظريه ‏"جهان عناصر"‏ ماخ به ويژه.‏ سه فيزيکدان اخير حتی ذرهای هم از اين نظريات نمیدانند.‏ آنها تنها مخرج مشترک دارند ايدهآليسم فلسفی،‏ که همهشان بدون استثناء کمابيش آگاهانه،‏ کمابيش قطعی به سمت آن میروند.‏ فلاسفهای که خود را بر اين مکتب فيزيک نوين استوار ميکنند،‏ که سعی مینمايند آن را به صورت تئوری شناخت بنا نهاده و توسعه دهند،‏ در نظر بگيريد،‏ آنگاه دوباره ذاتگرايان آلمانی،‏ مريدان ماخ،‏ نو انتقادگرايان و ايدهآليستهای فرانسوی،‏ روحگرايان انگليسی،‏ لوپاتين روسی و به علاوه امپريومونيست يکه و تنها ا.‏ بوگدانف را خواهيد يافت.‏ آنها همه تنها يک مخرج مشترک دارند يعنی آنها همه کما بيش آگاهانه،‏ کما بيش قطعی يا با تمايل تند و تيزی نسبت به ايمانگرائی،‏ يا با بيزاری شخصی از آن ‏(مثل مورد بوگدانف)‏ ايدهآليسم فلسفی را نمايندگی میکنند.‏ ايده اساسی مکتب فيزيک نوين مورد بحث نفی واقعيت عينی داده شده در احساس ما و منعکس شده در تئوریهای ما،‏ شک نسبت به وجود چنان واقعيتی است.‏ اين جا اين مکتب از خوانده شد ماترياليسم ‏(که به نحوی نادقيق رئاليسم،‏ نو مکانيسم،‏ هيلوکينهتيک و به نحوی ناآگاهانه توسط فيزيکدانان توسعه يافته)‏ که با اذعان عمومی در ميان فيزيکدانان غالب است منحرف میشود و به عنوان يک مکتب ايدهآليسم ‏"فيزيکی"‏ از آن جدا میگردد.‏ برای توضيح اين کلمه آخر که خيلی عجيب به نظر میرسد بايد قسمتی از تاريخ فلسفه مدرن و علم مدرن را بياد آوريم.‏ در سال ل.‏ فويرباخ به يوهانس مولر پايه گذار مشهور فيزيولوژی مدرن حمله کرد و او را در صف ‏"ايدهآليستهای فيزيولوژيکی"‏ قرار داد.‏ ايدهآليسم اين فيزيولوژيست از اين واقعيت سرچشمه میگرفت – " کي " (Hylokinetik) – ١٨۶۶ – (Werke, Bd. 10, S. 197)

فصل پنجم 241 که او در موقع بررسی اهميت مکانيسم اعضای حسی ما در رابطه با احساسها و مث ‏ًلا نشان دادن اين که احساس نور در نتيجه عمل محرکهای گوناگون بر چشم به وجود آمده است،‏ مايل بود از اين به نفی اين موضوع که احساسهای ما تصاوير واقعيت عينیاند،‏ برسد.‏ اين تمايل يک مکتب از دانشمندان به سمت ‏"ايدهآليسم فيزيولوژيکی"‏ يعنی به سمت يک تفسير ايدهآليستی از يافتههای فيزيولوژی را ل.‏ فويرباخ به دقت مشاهده کرد.‏ ‏"رابطه"‏ بين فيزيولوژی و ايدهآليسم فلسفی،‏ عمدتاً‏ نوع کانتی،‏ مدتهای مديد مورد سوء استفاده فلسفه ارتجاعی قرار گرفت.‏ ف.ا.‏ لانگ نمايش فوقالعادهای از فيزيولوژی در حمايت از ايدهآليسم کانتی و رد ماترياليسم ساخت؛ در حالی که در ميان ذاتگرايان ‏(که بوگدانف به نادرستی آنان را در وسط ماخ و کانت قرار میدهد)‏ ژ.‏ رمک در سال به خصوص با اين اظهار جنگيد که کانتگرائی توسط فيزيولوژی تأييد شده بود.‏ اين که تعداد بسياری از فيزيولوژيستهای بزرگ آن زمان به ايدهآليسم و کانتگرائی جذب شدند همان قدر بی چون و چراست که امروزه بسياری از فيزيکدانان بزرگ به ايدهآليسم فلسفی جذب میشوند.‏ ايدهآليسم ‏"فيزيکی"‏ يعنی ايدهآليسم مکتب معينی از فيزيکدانان در پايان قرن نوزدهم و آغاز قرن بيستم بيشتر از کوششهای ف.‏ ا.‏ لانگ و ايدهآليستهای ‏"فيزيولوژيکی"‏ ماترياليسم را ‏"رد"‏ نمیکنند و رابطهای بين ايدهآليسم ‏(يا امپريوکريتیسيسم)‏ و علم طبيعی برقرار نمینمايند.‏ انحراف به سمت فلسفه ارتجاعی که در هر دو مورد توسط مکتبی از دانشمندان در يک شاخه از علم بروز کرده يک انحراف موقتی،‏ يک دوره انتقالی بيماری در تاريخ علم،‏ يک ناخوشی ناشی از رشد است که عمدتاً‏ به واسطه فرو ريختن شديد مفاهيم محرز حاصل شده است.‏ همان طور که نشان دادهايم رابطه بين ايدهآليسم ‏"فيزيکی"‏ مدرن و بحران فيزيک مدرن عموماً‏ پذيرفته شده است.‏ ا.‏ ری که آن اندازه به شکگراها اشاره نمیکند که به جانبداری رک گوی ايمانگرائی چون برنه تیير،‏ مینويسد:‏ ‏"دلايل انتقاد شکگرايانه عليه فيزيک مدرن اساسًا به نظريه معروف همه شکگريان میرسند:‏ اختلاف عقيده"‏ ‏(در بين فيزيکدانان).‏ اماّ‏ اين اختلاف ‏"چيزی عليه عينيت فيزيک را ثابت نمیکند."‏ ‏"تاريخ فيزيک،‏ همانند هر تاريخی،‏ به دورههای مختلفی تقسيم میشود که توسط شکل و خصوصيت عمومی تئوریها از هم مشخص میگردند...‏ اماّ‏ به مجرد آن که کشفی صورت میگيرد،‏ بر کليه رشتههای فيزيک تأثير میگذارد چون حقايق اساسی را برقرار میکند که تا کنون بد و يا به طور جزئی شناخته شده بودند.‏ ‏(به اين ترتيب م)‏ تمامی جنبه فيزيک عوض شده است؛ يک عصر نوين آغاز میشود.‏ اين چيزيست که بعد از کشفيات نيوتن و بعد از کشفيات ژول ماير و گارنو کلاسيوس اتفاق افتاد.‏ همان چيز بعد از کشف راديو اکتيويته نيز دارد اتفاق میافتد...‏ تاريخ نويسی که بعدها اتفاقات را از فاصله لازم مینگرد،‏ بدون زحمت،‏ آن جائی که معاصران آن را درگيری ، تضاد و انحراف – ١٨٨٢ A – -A صفحه ١۵ يوهانس رمک Philosophie und Kantianismus ‏(فلسفه و کانتگرائی)،‏ ،Eisenach ١٨٨٢،

فصل <strong>پ</strong><strong>ن</strong>جم 241<br />

که <strong>ا</strong><strong>و</strong> د<strong>ر</strong> م<strong>و</strong>قع <strong>ب</strong><strong>ر</strong><strong>ر</strong>سی <strong>ا</strong>هميت مک<strong>ا</strong><strong>ن</strong>يسم <strong>ا</strong>عض<strong>ا</strong>ی حسی م<strong>ا</strong> د<strong>ر</strong> <strong>ر</strong><strong>ا</strong><strong>ب</strong>طه <strong>ب</strong><strong>ا</strong> <strong>ا</strong>حس<strong>ا</strong>سه<strong>ا</strong> <strong>و</strong> مث ‏ًل<strong>ا</strong> <strong>ن</strong>ش<strong>ا</strong><strong>ن</strong><br />

د<strong>ا</strong>د<strong>ن</strong> <strong>ا</strong>ي<strong>ن</strong> که <strong>ا</strong>حس<strong>ا</strong>س <strong>ن</strong><strong>و</strong><strong>ر</strong> د<strong>ر</strong> <strong>ن</strong>تيجه عمل مح<strong>ر</strong>که<strong>ا</strong>ی گ<strong>و</strong><strong>ن</strong><strong>ا</strong>گ<strong>و</strong><strong>ن</strong> <strong>ب</strong><strong>ر</strong> چشم <strong>ب</strong>ه <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د <strong>ا</strong>ٓمده <strong>ا</strong>ست،‏ م<strong>ا</strong>يل<br />

<strong>ب</strong><strong>و</strong>د <strong>ا</strong>ز <strong>ا</strong>ي<strong>ن</strong> <strong>ب</strong>ه <strong>ن</strong>فی <strong>ا</strong>ي<strong>ن</strong> م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع که <strong>ا</strong>حس<strong>ا</strong>سه<strong>ا</strong>ی م<strong>ا</strong> تص<strong>ا</strong><strong>و</strong>ي<strong>ر</strong> <strong>و</strong><strong>ا</strong>قعيت عي<strong>ن</strong>ی<strong>ا</strong><strong>ن</strong>د،‏ <strong>ب</strong><strong>ر</strong>سد.‏ <strong>ا</strong>ي<strong>ن</strong> تم<strong>ا</strong>يل<br />

يک مکت<strong>ب</strong> <strong>ا</strong>ز د<strong>ا</strong><strong>ن</strong>شم<strong>ن</strong>د<strong>ا</strong><strong>ن</strong> <strong>ب</strong>ه سمت ‏"<strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليسم فيزي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی"‏ يع<strong>ن</strong>ی <strong>ب</strong>ه سمت يک تفسي<strong>ر</strong> <strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليستی<br />

<strong>ا</strong>ز ي<strong>ا</strong>فتهه<strong>ا</strong>ی فيزي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>ر</strong><strong>ا</strong> ل.‏ ف<strong>و</strong>ي<strong>ر</strong><strong>ب</strong><strong>ا</strong>خ <strong>ب</strong>ه دقت مش<strong>ا</strong>هده ک<strong>ر</strong>د.‏ ‏"<strong>ر</strong><strong>ا</strong><strong>ب</strong>طه"‏ <strong>ب</strong>ي<strong>ن</strong> فيزي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong> <strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليسم<br />

فلسفی،‏ عمدت<strong>ا</strong>ً‏ <strong>ن</strong><strong>و</strong>ع ک<strong>ا</strong><strong>ن</strong>تی،‏ مدته<strong>ا</strong>ی مديد م<strong>و</strong><strong>ر</strong>د س<strong>و</strong><strong>ء</strong> <strong>ا</strong>ستف<strong>ا</strong>ده فلسفه <strong>ا</strong><strong>ر</strong>تج<strong>ا</strong>عی ق<strong>ر</strong><strong>ا</strong><strong>ر</strong> گ<strong>ر</strong>فت.‏ ف.<strong>ا</strong>.‏<br />

ل<strong>ا</strong><strong>ن</strong>گ <strong>ن</strong>م<strong>ا</strong>يش ف<strong>و</strong>ق<strong>ا</strong>لع<strong>ا</strong>ده<strong>ا</strong>ی <strong>ا</strong>ز فيزي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی د<strong>ر</strong> حم<strong>ا</strong>يت <strong>ا</strong>ز <strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليسم ک<strong>ا</strong><strong>ن</strong>تی <strong>و</strong> <strong>ر</strong>د م<strong>ا</strong>ت<strong>ر</strong>ي<strong>ا</strong>ليسم س<strong>ا</strong>خت؛<br />

د<strong>ر</strong> ح<strong>ا</strong>لی که د<strong>ر</strong> مي<strong>ا</strong><strong>ن</strong> ذ<strong>ا</strong>تگ<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ي<strong>ا</strong><strong>ن</strong> ‏(که <strong>ب</strong><strong>و</strong>گد<strong>ا</strong><strong>ن</strong>ف <strong>ب</strong>ه <strong>ن</strong><strong>ا</strong>د<strong>ر</strong>ستی <strong>ا</strong>ٓ<strong>ن</strong><strong>ا</strong><strong>ن</strong> <strong>ر</strong><strong>ا</strong> د<strong>ر</strong> <strong>و</strong>سط م<strong>ا</strong>خ <strong>و</strong> ک<strong>ا</strong><strong>ن</strong>ت ق<strong>ر</strong><strong>ا</strong><strong>ر</strong><br />

میدهد)‏ ژ.‏ <strong>ر</strong>مک د<strong>ر</strong> س<strong>ا</strong>ل <strong>ب</strong>ه خص<strong>و</strong>ص <strong>ب</strong><strong>ا</strong> <strong>ا</strong>ي<strong>ن</strong> <strong>ا</strong>ظه<strong>ا</strong><strong>ر</strong> ج<strong>ن</strong>گيد که ک<strong>ا</strong><strong>ن</strong>تگ<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ئی ت<strong>و</strong>سط<br />

فيزي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی ت<strong>ا</strong>ٔييد شده <strong>ب</strong><strong>و</strong>د.‏<br />

<strong>ا</strong>ي<strong>ن</strong> که تعد<strong>ا</strong>د <strong>ب</strong>سي<strong>ا</strong><strong>ر</strong>ی <strong>ا</strong>ز فيزي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيسته<strong>ا</strong>ی <strong>ب</strong>ز<strong>ر</strong>گ <strong>ا</strong>ٓ<strong>ن</strong> زم<strong>ا</strong><strong>ن</strong> <strong>ب</strong>ه <strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليسم <strong>و</strong> ک<strong>ا</strong><strong>ن</strong>تگ<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ئی جذ<strong>ب</strong><br />

شد<strong>ن</strong>د هم<strong>ا</strong><strong>ن</strong> قد<strong>ر</strong> <strong>ب</strong>ی چ<strong>و</strong><strong>ن</strong> <strong>و</strong> چ<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ست که <strong>ا</strong>م<strong>ر</strong><strong>و</strong>زه <strong>ب</strong>سي<strong>ا</strong><strong>ر</strong>ی <strong>ا</strong>ز فيزيکد<strong>ا</strong><strong>ن</strong><strong>ا</strong><strong>ن</strong> <strong>ب</strong>ز<strong>ر</strong>گ <strong>ب</strong>ه <strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليسم فلسفی<br />

جذ<strong>ب</strong> میش<strong>و</strong><strong>ن</strong>د.‏ <strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليسم ‏"فيزيکی"‏ يع<strong>ن</strong>ی <strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليسم مکت<strong>ب</strong> معي<strong>ن</strong>ی <strong>ا</strong>ز فيزيکد<strong>ا</strong><strong>ن</strong><strong>ا</strong><strong>ن</strong> د<strong>ر</strong> <strong>پ</strong><strong>ا</strong>ي<strong>ا</strong><strong>ن</strong> ق<strong>ر</strong><strong>ن</strong><br />

<strong>ن</strong><strong>و</strong>زدهم <strong>و</strong> <strong>ا</strong>ٓغ<strong>ا</strong>ز ق<strong>ر</strong><strong>ن</strong> <strong>ب</strong>يستم <strong>ب</strong>يشت<strong>ر</strong> <strong>ا</strong>ز ک<strong>و</strong>ششه<strong>ا</strong>ی ف.‏ <strong>ا</strong>.‏ ل<strong>ا</strong><strong>ن</strong>گ <strong>و</strong> <strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليسته<strong>ا</strong>ی ‏"فيزي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی"‏<br />

م<strong>ا</strong>ت<strong>ر</strong>ي<strong>ا</strong>ليسم <strong>ر</strong><strong>ا</strong> ‏"<strong>ر</strong>د"‏ <strong>ن</strong>میک<strong>ن</strong><strong>ن</strong>د <strong>و</strong> <strong>ر</strong><strong>ا</strong><strong>ب</strong>طه<strong>ا</strong>ی <strong>ب</strong>ي<strong>ن</strong> <strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليسم ‏(ي<strong>ا</strong> <strong>ا</strong>م<strong>پ</strong><strong>ر</strong>ي<strong>و</strong>ک<strong>ر</strong>يتیسيسم)‏ <strong>و</strong> علم ط<strong>ب</strong>يعی<br />

<strong>ب</strong><strong>ر</strong>ق<strong>ر</strong><strong>ا</strong><strong>ر</strong> <strong>ن</strong>می<strong>ن</strong>م<strong>ا</strong>ي<strong>ن</strong>د.‏ <strong>ا</strong><strong>ن</strong>ح<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ف <strong>ب</strong>ه سمت فلسفه <strong>ا</strong><strong>ر</strong>تج<strong>ا</strong>عی که د<strong>ر</strong> ه<strong>ر</strong> د<strong>و</strong> م<strong>و</strong><strong>ر</strong>د ت<strong>و</strong>سط مکت<strong>ب</strong>ی <strong>ا</strong>ز<br />

د<strong>ا</strong><strong>ن</strong>شم<strong>ن</strong>د<strong>ا</strong><strong>ن</strong> د<strong>ر</strong> يک ش<strong>ا</strong>خه <strong>ا</strong>ز علم <strong>ب</strong><strong>ر</strong><strong>و</strong>ز ک<strong>ر</strong>ده يک <strong>ا</strong><strong>ن</strong>ح<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ف م<strong>و</strong>قتی،‏ يک د<strong>و</strong><strong>ر</strong>ه <strong>ا</strong><strong>ن</strong>تق<strong>ا</strong>لی <strong>ب</strong>يم<strong>ا</strong><strong>ر</strong>ی د<strong>ر</strong><br />

ت<strong>ا</strong><strong>ر</strong>يخ علم،‏ يک <strong>ن</strong><strong>ا</strong>خ<strong>و</strong>شی <strong>ن</strong><strong>ا</strong>شی <strong>ا</strong>ز <strong>ر</strong>شد <strong>ا</strong>ست که عمدت<strong>ا</strong>ً‏ <strong>ب</strong>ه <strong>و</strong><strong>ا</strong>سطه ف<strong>ر</strong><strong>و</strong> <strong>ر</strong>يخت<strong>ن</strong> شديد مف<strong>ا</strong>هيم مح<strong>ر</strong>ز<br />

ح<strong>ا</strong>صل شده <strong>ا</strong>ست.‏<br />

هم<strong>ا</strong><strong>ن</strong> ط<strong>و</strong><strong>ر</strong> که <strong>ن</strong>ش<strong>ا</strong><strong>ن</strong> د<strong>ا</strong>ده<strong>ا</strong>يم <strong>ر</strong><strong>ا</strong><strong>ب</strong>طه <strong>ب</strong>ي<strong>ن</strong> <strong>ا</strong>يده<strong>ا</strong>ٓليسم ‏"فيزيکی"‏ مد<strong>ر</strong><strong>ن</strong> <strong>و</strong> <strong>ب</strong>ح<strong>ر</strong><strong>ا</strong><strong>ن</strong> فيزيک مد<strong>ر</strong><strong>ن</strong><br />

عم<strong>و</strong>م<strong>ا</strong>ً‏ <strong>پ</strong>ذي<strong>ر</strong>فته شده <strong>ا</strong>ست.‏ <strong>ا</strong>.‏ <strong>ر</strong>ی که <strong>ا</strong>ٓ<strong>ن</strong> <strong>ا</strong><strong>ن</strong>د<strong>ا</strong>زه <strong>ب</strong>ه شکگ<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ه<strong>ا</strong> <strong>ا</strong>ش<strong>ا</strong><strong>ر</strong>ه <strong>ن</strong>میک<strong>ن</strong>د که <strong>ب</strong>ه ج<strong>ا</strong><strong>ن</strong><strong>ب</strong>د<strong>ا</strong><strong>ر</strong>ی <strong>ر</strong>ک<br />

گ<strong>و</strong>ی <strong>ا</strong>يم<strong>ا</strong><strong>ن</strong>گ<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ئی چ<strong>و</strong><strong>ن</strong> <strong>ب</strong><strong>ر</strong><strong>ن</strong>ه تیي<strong>ر</strong>،‏ می<strong>ن</strong><strong>و</strong>يسد:‏ ‏"دل<strong>ا</strong>يل <strong>ا</strong><strong>ن</strong>تق<strong>ا</strong>د شکگ<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ي<strong>ا</strong><strong>ن</strong>ه عليه فيزيک مد<strong>ر</strong><strong>ن</strong> <strong>ا</strong>س<strong>ا</strong>سً<strong>ا</strong><br />

<strong>ب</strong>ه <strong>ن</strong>ظ<strong>ر</strong>يه مع<strong>ر</strong><strong>و</strong>ف همه شکگ<strong>ر</strong>ي<strong>ا</strong><strong>ن</strong> می<strong>ر</strong>س<strong>ن</strong>د:‏ <strong>ا</strong>ختل<strong>ا</strong>ف عقيده"‏ ‏(د<strong>ر</strong> <strong>ب</strong>ي<strong>ن</strong> فيزيکد<strong>ا</strong><strong>ن</strong><strong>ا</strong><strong>ن</strong>).‏ <strong>ا</strong>م<strong>ا</strong>ّ‏ <strong>ا</strong>ي<strong>ن</strong><br />

<strong>ا</strong>ختل<strong>ا</strong>ف ‏"چيزی عليه عي<strong>ن</strong>يت فيزيک <strong>ر</strong><strong>ا</strong> ث<strong>ا</strong><strong>ب</strong>ت <strong>ن</strong>میک<strong>ن</strong>د."‏ ‏"ت<strong>ا</strong><strong>ر</strong>يخ فيزيک،‏ هم<strong>ا</strong><strong>ن</strong><strong>ن</strong>د ه<strong>ر</strong> ت<strong>ا</strong><strong>ر</strong>يخی،‏ <strong>ب</strong>ه<br />

د<strong>و</strong><strong>ر</strong>هه<strong>ا</strong>ی مختلفی تقسيم میش<strong>و</strong>د که ت<strong>و</strong>سط شکل <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>صيت عم<strong>و</strong>می تئ<strong>و</strong><strong>ر</strong>یه<strong>ا</strong> <strong>ا</strong>ز هم مشخص<br />

میگ<strong>ر</strong>د<strong>ن</strong>د...‏ <strong>ا</strong>م<strong>ا</strong>ّ‏ <strong>ب</strong>ه مج<strong>ر</strong>د <strong>ا</strong>ٓ<strong>ن</strong> که کشفی ص<strong>و</strong><strong>ر</strong>ت میگي<strong>ر</strong>د،‏ <strong>ب</strong><strong>ر</strong> کليه <strong>ر</strong>شتهه<strong>ا</strong>ی فيزيک ت<strong>ا</strong>ٔثي<strong>ر</strong> میگذ<strong>ا</strong><strong>ر</strong>د<br />

چ<strong>و</strong><strong>ن</strong> حق<strong>ا</strong>يق <strong>ا</strong>س<strong>ا</strong>سی <strong>ر</strong><strong>ا</strong> <strong>ب</strong><strong>ر</strong>ق<strong>ر</strong><strong>ا</strong><strong>ر</strong> میک<strong>ن</strong>د که ت<strong>ا</strong> ک<strong>ن</strong><strong>و</strong><strong>ن</strong> <strong>ب</strong>د <strong>و</strong> ي<strong>ا</strong> <strong>ب</strong>ه ط<strong>و</strong><strong>ر</strong> جزئی ش<strong>ن</strong><strong>ا</strong>خته شده <strong>ب</strong><strong>و</strong>د<strong>ن</strong>د.‏ ‏(<strong>ب</strong>ه<br />

<strong>ا</strong>ي<strong>ن</strong> ت<strong>ر</strong>تي<strong>ب</strong> م)‏ تم<strong>ا</strong>می ج<strong>ن</strong><strong>ب</strong>ه فيزيک ع<strong>و</strong>ض شده <strong>ا</strong>ست؛ يک عص<strong>ر</strong> <strong>ن</strong><strong>و</strong>ي<strong>ن</strong> <strong>ا</strong>ٓغ<strong>ا</strong>ز میش<strong>و</strong>د.‏ <strong>ا</strong>ي<strong>ن</strong><br />

چيزيست که <strong>ب</strong>عد <strong>ا</strong>ز کشفي<strong>ا</strong>ت <strong>ن</strong>ي<strong>و</strong>ت<strong>ن</strong> <strong>و</strong> <strong>ب</strong>عد <strong>ا</strong>ز کشفي<strong>ا</strong>ت ژ<strong>و</strong>ل م<strong>ا</strong>ي<strong>ر</strong> <strong>و</strong> گ<strong>ا</strong><strong>ر</strong><strong>ن</strong><strong>و</strong> کل<strong>ا</strong>سي<strong>و</strong>س <strong>ا</strong>تف<strong>ا</strong>ق <strong>ا</strong>فت<strong>ا</strong>د.‏<br />

هم<strong>ا</strong><strong>ن</strong> چيز <strong>ب</strong>عد <strong>ا</strong>ز کشف <strong>ر</strong><strong>ا</strong>دي<strong>و</strong> <strong>ا</strong>کتي<strong>و</strong>يته <strong>ن</strong>يز د<strong>ا</strong><strong>ر</strong>د <strong>ا</strong>تف<strong>ا</strong>ق می<strong>ا</strong>فتد...‏ ت<strong>ا</strong><strong>ر</strong>يخ <strong>ن</strong><strong>و</strong>يسی که <strong>ب</strong>عده<strong>ا</strong> <strong>ا</strong>تف<strong>ا</strong>ق<strong>ا</strong>ت <strong>ر</strong><strong>ا</strong><br />

<strong>ا</strong>ز ف<strong>ا</strong>صله ل<strong>ا</strong>زم می<strong>ن</strong>گ<strong>ر</strong>د،‏ <strong>ب</strong>د<strong>و</strong><strong>ن</strong> زحمت،‏ <strong>ا</strong>ٓ<strong>ن</strong> ج<strong>ا</strong>ئی که مع<strong>ا</strong>ص<strong>ر</strong><strong>ا</strong><strong>ن</strong> <strong>ا</strong>ٓ<strong>ن</strong> <strong>ر</strong><strong>ا</strong> د<strong>ر</strong>گي<strong>ر</strong>ی ، تض<strong>ا</strong>د <strong>و</strong> <strong>ا</strong><strong>ن</strong>ح<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ف<br />

–<br />

١٨٨٢<br />

A<br />

–<br />

-A<br />

صفحه ١۵<br />

ي<strong>و</strong>ه<strong>ا</strong><strong>ن</strong>س <strong>ر</strong>مک<br />

Philosophie und Kantianismus<br />

‏(فلسفه <strong>و</strong> ک<strong>ا</strong><strong>ن</strong>تگ<strong>ر</strong><strong>ا</strong>ئی)،‏ ،Eisenach ١٨٨٢،

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!