Page 1 ا > ) ( Page 2 Page 3 3 ا پ ر از ب و ا ا و . ا. او ء ر ا ا داه . ا از رو ن ا ...

فصل چهارم 159
٢۶
به خاطر آن که او آنها را به عنوان انديشه صرف،‏ ‏"موجودات انديشهای"‏ در نظر میگيرد و
نه به عنوان ‏"موجوداتی که وجود دارند"،‏ يعنی واقعاً‏ و عملاً‏ موجودند.‏ فويرباخ کانت را به
خاطر انحراف از ماترياليسم سرزنش میکند.‏
فويرباخ در مارس به بولين نوشت:‏ ‏"فلسفه کانتی يک تضاد است و بنابراين يا
به ايدهآليسم فيشتهای يا به احساسگرائی میانجامد."‏ نتيجه گيری اول ‏"به گذشته تعلق دارد."‏
دومی ‏"به حال و آينده."‏ II) ،Grun, op, cit. صفحه ديدهايم که فويرباخ از احساسگرائی
عينی،‏ يعنی ماترياليسم جانبداری میکند.‏ چرخش تازه از کانت به سمت آگنوستيیسيسم و
ايدهآليسم،‏ به سمت هيوم و برکلی،‏ بدون شک ارتجاعی است،‏ حتی از ديدگاه فويرباخ و پيرو
مشتاق او،‏ آلبرت راو،‏ که با خدمات معلماش خطاهای او را هم که توسط مارکس و انگلس از
ميان رفتند،‏ برگزيد،‏ از کانت کاملاً‏ در روح معلماش انتقاد کرد:‏ ‏"فلسفه کانتی يک ابهام
است؛ ماترياليسم و ايدهآليسم هر دو است،‏ و کليد درک ذات آن در طبيعت
دوگانهاش نهفته است.‏ او به عنوان يک ماترياليست نمیتوانست به اشياء،‏ وجودی
خارج از ما ندهد.‏ اماّ‏ به عنوان يک ايدهآليست او نمیتوانست خود را از اين
پيش داوری خلاص کند که روح موجودی است کاملاً‏ متفاوت از اشياء قابل حس.‏ به اين ترتيب
اشياء واقعی و يک ذهن انسانی که آن اشياء را درک کند،‏ وجود دارند.‏ اماّ‏ ذهن چه طور
میتواند اشيائی را که کاملاً‏ با آن متفاوتند درک کند؟ راهی که توسط کانت انتخاب شده چنين
است:‏ ذهن معرفت پيشين معينی را داراست که اشياء بايد به موجب آن بر آن ظاهر شوند که
میشوند.‏ بنابراين،‏ اين واقعيت که ما اشياء را به همان صورتی میفهميم که میفهميم واقعيتی
است که ما خود خلق کردهايم.‏ زيرا ذهنی که در درون ما زندگی میکند چيزی نيست مگر ذهن
الهی،‏ و درست همان طور که خدا جهان را از هيچ خلق کرد،‏ ذهن انسان نيز از اشياء چيزی
خلق میکند که آنها فیالنفسه آن طور نيستند.‏ کانت چنين به اشياء واقعی به عنوان ‏"شيئ
فیالنفسه"‏ وجودشان را میبخشد.‏ ليکن کانت به روح نياز داشت،‏ چرا که فنا ناپذيری برای او
يک اصل اخلاقی بود.‏ شيئ فیالنفسه،‏ آقايان ‏(راو خطاب به نوکانتیها در کل و به خصوص به
ا.‏ لانگ آشفته فکر که تاريخ ماترياليسم را تحريف کرد،‏ ميگويد)‏ چيزيست که ايدهآليسم کانت را
از ايدهآليسم برکلی جدا میکند؛ بر فاصله بين ماترياليسم و ايدهآليسم پل میزند.‏ اين است انتقاد
من از فلسفه کانتی،‏ و بگذار آنها که میتوانند آن را رد کنند...‏ برای ماترياليست تمايز بين
معرفت پيشين و ‏’شيئ فیالنفسه‘‏ مطلقاً‏ زائد است،‏ چون او هيچ جا تداوم طبيعت را درهم
نمیشکند،‏ چون او ماده و ذهن را به عنوان دو چيز اساساً‏ متفاوت در نظر نمیگيرد،‏ بلکه به
مثابه دو جنبه يک چيز در نظر میگيرد.‏ او نياز ندارد به حيله متوسل شود تا ذهن و شيئ را به
هم پيوسته سازد."‏
(۴٩
١٨۵٨
A
(Amphibolie)
(Wesenheit)
A- Albrecht Rau, Ludwig Feuerbachs Philosophie, die Naturforschung und die
philosophische Kritik der Gegenwart (Ludwig Feuerbach’s philosophy, Natural
Science and the Modern Philosophical Critique), Leipzig 1882, S.87 - 89