Page 1 ا > ) ( Page 2 Page 3 3 ا پ ر از ب و ا ا و . ا. او ء ر ا ا داه . ا از رو ن ا ...

۵
106
است تا ما را قادر سازد خود را به مؤکدترين و قاطعترين وجه از ايمانگرائی و آگنوستیسيسم،‏
از ايدهآليسم فلسفه و سفسطه پيروان هيوم و کانت برحذر داريم.‏ اين جاست مرزی که شما به آن
توجه نکردهايد،‏ و با اين توجه نکردن به گرداب فلسفه ارتجاعی درغلتيدهايد.‏ اين،‏ مرز بين
ماترياليسم ديالکتيکی و نسبيت گرائی است.‏
ماخ،‏ آوناريوس،‏ پتزولت اعلام میکنند که ما نسبيتگرا هستيم.‏ آقای چرنف و ماخيستهای
روسی معينی،‏ آنان که حسرت مارکسيست شدن به دل دارند،‏ به دنبالشان تکرار میکنند ما
نسبيتگرا هستيم.‏ بله آقای چرنف و رفقای ماخی اشتباه شما همين جاست.‏ برای آنکه
نسبيتگرائی را مبنای تئوری شناخت قرار دادن به ناچار خود را يا به شکگرائی،‏
آگنوستیسيسم و سفسطه مطلق محکوم کردن است يا به ذهنیگرائی.‏ نسبيتگرائی به مثابه پايه
تئوری شناخت نه تنها بازشناسی نسبی بودن معرفت ماست،‏ بلکه نفی هر گونه وسيله يا مدل
عينی است که مستقل از بشر وجود دارد،‏ که به آن معرفت نسبی ما نزديک میشود.‏ از ديدگاه
نسبيتگرائی عريان شخص میتواند هر سفسطهای را توجيه کند؛ شخص ممکن است اين را
‏"مشروط"‏ در نظر گيرد که آيا ناپلئون در مه مرد يا نه.‏ شخص ممکن است در کنار
ايدئولوژی علمی ‏(که از يک نظر ‏"راحت"‏ است)‏ پذيرش ايدئولوژی مذهبی را ‏(که از نظر
ديگر بسيار ‏"راحت"‏ است)‏ يک راحتی صرف برای انسان و بشريت و غيره اعلام کند.‏
ديالکتيک همان طور که هگل در عصر خود گفت عنصر نسبيتگرائی،‏ نفی،‏
شکگرائی را در بردارد،‏ اما تا نسبيتگرائی تنزل نميکند.‏ ماترياليسم ديالکتيک مارکس و
انگلس مطمئناً‏ نسبيتگرائی را دربردارد،‏ اما به نسبيتگرائی قابل تنزل نيست،‏ يعنی نسبی
بودن تمامی معرفت ما را می پذيرند،‏ نه به مفهوم نفی حقيقت عينی بلکه به اين مفهوم که حدود
نزديک شدن معرفت ما به اين حقيقت از نظر تاريخی مشروط است.‏
بوگدانف تأکيد میکند:‏ ‏"مارکسيسم با ثبات مفاهيم دگم و ايستائی"‏ چون حقايق ابدی را
‏"نمیپذيرد."‏ ‏("امپريومونيسم"،‏ کتاب سوم،‏ صفحه اين يک اغتشاش است.‏ اگر جهان،‏
مادهء تا ابد متحرک و متکاملی است ‏(چنان که مارکسيستها فکر میکنند)‏ که توسط شعور
تکامل يابنده منعکس میشود،‏ پس اين کلمهء ‏"ايستا"‏ چيست؟ مسئله بر سر ماهيت تغيير ناپذير
اشياء،‏ يا يک شعور تغيير ناپذير نيست،‏ بلکه بر سر تطابق بين شعوری است که طبيعت را
منعکس میکند و طبيعتی که در شعور منعکس شده است.‏ در رابطه با اين مسئله و تنها اين
مسئله،‏ واژه ‏"دگم"‏ يک مزه فلسفی خاص و خود ويژه دارد:‏ اين کلمه مطبوعی است که توسط
ايدهآليستها و آگنوستيکها عليه ماترياليستها به کار میرود،‏ همان طور که در مورد
ماترياليست تا اندازهای ‏"کهن"‏ فويرباخ ديديم.‏ اعتراضاتی که از ديدگاه ‏"پوزيتيويسم متأخر"‏
شهير عليه ماترياليسم صورت گرفتهاند،‏ تنها آشغالهای باستانیاند.‏
–
١٨٢١
(IX
–