BOOK-2----- font change31-10-12.pmd

økwshkíke ÷½wð÷:
Ëkþorf ík¥ð
zkì.f{÷uþfw{kh fu. Ãkxu÷
: «fkþf :
zkì.f{÷uþfw{kh fu. Ãkxu÷
çke-37,Ãkkr÷fkLkøkh, Lkt˼qr{Lke ÃkkA¤
ykýtË-388001
{ku.94h7Ãk h9ÃkÃk1
1
1

GUJARATI LAGHUNAVAL : DARSHNIK TATVA
(CRITICISM)
By : Dr. KAMLESH PATEL
© Ãkðo Ãkxu÷
ISBN : 978-81-924991-9-2
«Úk{ ykð]rík : 2012
«ík : 500
®f{ík : 120
: «fkþf :
zkì. f{÷uþfw{kh fu. Ãkxu÷
çke-37, Ãkkr÷fkLkøkh, Lkt˼qr{Lke ÃkkA¤
ykýtË-388001
{ku.94h7Ãk h9ÃkÃk1
: rðíkhf :
yu{. yu{. MkkrníÞ«fkþLk - ykýtË
: xkEÃk Mkuxªøk yuLz {wÿf :
yÃkoý r«Lxhe
hkÄkMðk{e [uBçkh, ¼k÷us hkuz, ykýtË
økwshkík MkkrníÞ yfkË{e, økktÄeLkøkhLke ykŠÚkf MknkÞÚke «fkrþík
2
2

yÃkoý
{khk SðLkLke fuzeLku ftzkhLkkh yuðk
Ãkh{ ykËhýeÞ økwhwsLkku yLku MLkunesLkkuLku
yÃkoý......
3
3

yuf WËeÞ{kLk yæÞÞLkfíkkoLkwt Mðkøkík
fÚkkMkkrníÞLkkt rðrðÄ MðYÃkku{kt ÷½wLkð÷Lkwt MðYÃk rLkS rðrþ»xíkkykuðk¤wt
Au. çkÄkt fÚkkMðYÃkku {kLkðSðLkLkwt s rLkhwÃký fhu Au íku{ ÷½wLkð÷Lkwt MðYÃk Ãký
{kLkðSðLkLkwt s rLkhwÃký fhu Au Ãký yu {Lkw»Þ rðrþ»x «fkhLkku nkuÞ Au. xqtfeðkíkko
LkkLkk-{k{w÷e {kýMkLkk SðLkLke fkuE {kŠ{f Mk{MÞk-Ãk¤Lkwt rLkhwÃký fhu Au,
Lkð÷fÚkk Mk{ks MkkÚku Mkt½»ko, Mkn{rík fu Mk{kÄkLk fhe Sðíkk {æÞ{ðøkoLkk {kýMkLkk
SðLkLkwt rLkhwÃký fhu Au, ßÞkhu ÷½wLkð÷ Mk{ks{kt hnuíkk nkuðk Aíkkt Mk{ks{kt þhef
Lknª ÚkE þfíkk, ykí{fuLÿe yLku ÃkkuíkkLke fkuE SðLk-Mk{MÞk{kt hík hnuíkk {Lkw»ÞLkk
SðLkLkwt rLkhwÃký fhu Au.
{ík÷çk fu ÷½wLkð÷ rðïLke Lknª Ãký ÔÞÂõíkLke, Mk{ksLke Lknª ÔÞrüLke,
Mk{ks÷ûke Lknª Ãký ÔÞÂõík÷ûke [rhºkLkwt rLkhwÃký fhu Au; yuðe ÔÞÂõík su ÃkkuíkkLkk
ytøkuLke fkuE ËkþorLkf Mk{MÞkÚke yk¢ktík nkuÞ. yk fkhýu ÷½wLkð÷ yuf s [rhºkðk¤e
h[Lkk nkuÞ Au yLku yu [rhºk ÃkkuíkkLkk yÂMíkíðLku MÃkþoíke fkuE Mk{MÞk{kt ½uhkÞu÷wt nkuÞ
Au. ÷½wLkð÷Lkwt rð»kÞðMíkw, yk{, ËkþorLkf E÷kfkLkwt nkuÞ Au. íku{kt ykí{«u{,
ykí{ËÞk, ykí{½]ýk, ykí{ríkhMfkh, yLkkí{efhý suðk rð»kÞkuLkwt rLkhwÃký Úkíkwt
nkuÞ Au. Mktfw÷ ¼kðÃkrhÂMÚkrík{kt {qfkÞu÷k {kLkðeLkk {kLkMkLkwt yu{kt {{oËþoLk hsq
Úkíkwt nkuÞ Au. yuLkk ÷u¾fLkku ykþÞ [rhºk¼qík LkkÞfLkk ykí{øknTðhLkwt yð÷kufLk
fhkððkLkku nkuÞ Au. íkuÚke yuf MkkrníÞMðYÃk íkhefu ÷½wLkð÷Lke yuf yLkLÞ
÷kûkrýfíkk íku yuLkwt ËkþorLkf ík¥ð Au.
¼kE©e f{÷uþ Ãkxu÷u çknw ÞkuøÞ heíku yk {wÆku ÃkfzeLku yk yæÞÞLk hsq fÞwO
Au. ÷½wLkð÷Lkku h[Lkk®Ãkz fkuE yuf [rhºkLke ykMkÃkkMk çktÄkíkku nkuÞ Au. íku{kt yLÞ
[rhºkku ykðíkkt nkuÞ Au Ãký yu yk fuLÿeÞ [rhºkLku WXkð ykÃkðk {kxu yk÷tçkLk fu
WÆeÃkLk rð¼kðYÃku s ykðu Au. yuðkt fkuE ÃkkºkkuLkwt rðfkMkþe÷ [rhºkr[ºký
÷½wLkð÷{kt Úkíkwt LkÚke. yuðwt r[ºký íkku {kºk fuLÿMÚk [rhºk-su fÚkkLkkÞf nkuÞ Au íkuLkwt
s ÚkkÞ Au.
¼kE©e f{÷uþ Ãkxu÷u økwshkíke ¼k»kk{kt ÷¾kÞu÷e ÷½wLkð÷kuLku MkkÚku hk¾eLku
íkÃkkMke òuÞwt fu yu{kt LkkÞfYÃku ykðíkwt [rhºk fuðwt nkuÞ Au. ykøk¤ ykÃkýu òuÞwt íku{
4
4

÷½wLkð÷Lkku ÷u¾f Mktfw÷ ¼kðMktðuËLkkuLke ûk{íkk Ähkðíke yufkË rðrþ»x ÃkrhÂMÚkríkLkwt
MksoLk fheLku yu ÃkrhÂMÚkrík{kt {qfkÞu÷k LkkÞfLkk {LkkuøkíkLkwt {{oËþoLk fhkððk «ÞíLk
fhu Au. íkuÚke íku yk LkkÞfLkkt {LkLkkt {tÚkLkku, rð[kh[t¢{ýku, ¼kðËþkyku,
¼kðrîÄkyku, ÷køkýeLkk ÍtÍkðkíkku, {LkLkk WÄ{kíkku, r[¥kûkku¼ku, ykiŠ{f Mktûkku¼kuLkwt
rLkhwÃký fhe yuLke su yÂMíkíð{q÷f Mk{MÞk nkuÞ Au íkuLku Mkkfkh fhðk {Úku Au.
yu{Lku yu{Lkk yæÞÞLk îkhk ÏÞk÷{kt ykÔÞwt Au fu økwshkíke ÷½wLkð÷Lkku
LkkÞf rðrðÄ «fkhLke Mk{MÞkykuLkku {wfkçk÷ku fhíkku Ëu¾kÞ Au. fux÷kf LkkÞfkuLke
Mk{MÞk yæÞkí{{q÷f Au, fux÷kfLke ¼kðLkk{q÷f Au, fux÷kfLke yÂMíkíð{q÷f Au,
fux÷kfLke WíÃkr¥k{q÷f Au, íkku fux÷kfLke {kLÞíkk Mkt˼uo fu ÃkAe ÔÞÂõíkíðMÚkkÃkLkk
Mkt˼uo Au.
ÄehwçknuLk Ãkxu÷Lke ÷½wLkð÷Lkku LkkÞf yæÞkí{{q÷f Mk{MÞkÚke fuðe heíku
½uhkÞu÷ku Au íkuLkwt ðýoLkrððhý fhe yu{ýu yu LkkÞfLke ËkþorLkf Mk{MÞk Wòøkh fhe
Au. ¼kðLkk{q÷f Mk{MÞkÚke yk¢ktík LkkÞfLke Mk{MÞk Mk{òððk {kxu yu{ýu nheLÿ
ËðuLke ‘økktÄeLke fkðz' Lkk{f ÷½wLkð÷Lke Mk{eûkk fhe Au, Ãký yu WÃkhktík Þþðtík
rºkðuËeLke ‘s÷ðerÚk' , rË÷eÃk hkýÃkwhkLke ‘Mkqfe Ähíke, Mkqfk nkuX' yLku sÞtík økkzeíkLke
‘ykð]¥k' yu ÷½wLkð÷kuLku rLkr{¥ku LkkÞfkuLke ¼kðLkk-ykËþkuo yLku æÞuÞ«kÂÃíkLke
Mk{MÞkyku{kt ÚkÞu÷e Mktzkuðýe ðzu yu{Lke yÂMíkíð÷ûke {qtÍðýku {qíko fhe Au.
hkÄu~Þk{ þ{koLke çku ÷½wLkð÷ku ‘Vuhku' yLku ‘MðÃLkíkeÚko,' ©efktík þknLke ‘yÂMík',
÷k¼þtfh XkfhLke ‘fkuý' , r[Lkw {kuËeLke ‘¼kð-y¼kð', Mkwhuþ òu»keLke ‘rAÒkÃkºk',
{ÄwhkÞLke ‘[nuhk', yLku rfþkuh òËðLke ‘rLkþk[¢' Lku ykÄkhu LkkÞfkuLke
yÂMíkíð{q÷f Mk{MÞkyku fuðe heíku rLkhwÃkkE Au íku Mk{òÔÞwt Au. ÃkAeLkk «fhý{kt
Mkhkus ÃkkXfLke ‘WÃkLkkÞf' yLku sÞtík økkzeíkLke ‘fýo' ÷½wLkð÷kuLkk rð&÷u»ký-ðýoLk
ðzu WíÃkr¥k{q÷f Mk{MÞk fuðe Au íku Mk{òÔÞwt Au. íÞkhçkkË çkeS çku ÷½wLkð÷kurþðfw{kh
òuþef]ík ‘yMke{ ÃkzAkÞk' yLku rËLkfh òuþef]ík ‘Þûk«&'Lku rLkr{¥ku
{kLÞíkk{q÷f Mk{MÞkykuÚke ½uhkÞu÷k LkkÞfkuLke ¼qr{fk MÃk»x fhe ykÃke Au. AuÕ÷k
«fhý{kt ÄehwçknuLk Ãkxu÷Lke ‘ðktMkLkku ytfwh' yLku E÷k ykhçk {nuíkkLke ‘ËrhÞkLkku
{kýMk' yu çku ÷½wLkð÷kuLku ykÄkhu ykí{«MÚkkÃkLkkLke Mk{MÞk{kt ½uhkÞu÷k LkkÞfkuLkk
{LkkuøkíkLku MÃk»x fhðkLkku «ÞíLk fÞkuo Au.
5
5

yk heíku økwshkíke ¼k»kkLkk yøkúýe fÚkkMksofkuLke yøkíÞLke ÷½wLkð÷kuLku
ykÄkhu ÷½wLkð÷Lkk LkkÞfLke rð÷ûkýíkk yLku íku{Lke Mk{MÞkyku ytíkøkoík hnu÷
ËkþorLkf Mkðk÷kuLku MÃk»x fhðkLkku yk yÇÞkMkeyu «ÞíLk fÞkuo Au. yk yÇÞkMk yuf
WËeÞ{kLk ykMðkËfLkku ykÃkýLku Ãkrh[Þ fhkðu Au. yk yæÞÞLk{kt yu{Lke
rðãk«erík, yæÞÞLkrLk»Xk, Ãkrh©{ ðøkuhuLkku MkwÃkuhu Ãkrh[Þ ÚkkÞ Au. yk ÞwðkLk
yÇÞkMke yk yæÞÞLk ðzu ÃkkuíkkLkwt rîíkeÞ ÃkwMíkf «fkrþík fhe hÌkk Au íÞkhu íkuyku
yæÞÞLkÃke[ Ãkh ÷ktçkku Mk{Þ xfe hneLku rðãkÔÞkMktøke çkLke W¥khku¥kh MktøkeLk çkLkíkk
síkkt yæÞÞLkku ykÃku yuðe yÇÞÚkoLkk MkkÚku yu{Lkwt Mðkøkík Au.
Ãk{e MkÃxuBçkh, h01h
rþûkfrËLk
-zkì. Lkhuþ ðuË
rLkÞk{f,
ÞwSMke yufuzur{f MxkVfku÷ìs
MkhËkh Ãkxu÷ ÞwrLkðŠMkxe,
ðÕ÷¼ rðãkLkøkh
6
6

økwshkíke ÷½wLkð÷: ËkþorLkf ík¥ð-yuf yÇÞkMk þkuÄ«çktÄ
zkì. f{÷uþfw{kh fu. Ãkxu÷ fÚkkMkkrníÞLkk, rðþu»k fheLku økwshkíke
÷½wLkð÷Lkk Ÿzk yÇÞkMke Au. íku{ýu ‘MðkíktºÞku¥kh økwshkíke ÷½wLkð÷{kt LkkÞf'
(«.yk.h010){kt MðkíktºÞku¥kh fk¤Lke ÷½wLkð÷kuLkk LkkÞfkuLkku {Lkkuði¿kkrLkf
yr¼øk{Ãkqðof yÇÞkMk íku{ýu hsq fÞkuo níkku; ßÞkhu íku{ýu ‘økwshkíke ÷½wLkð÷:
ËkþorLkf ík¥ð'{kt økwshkíke ÷½wLkð÷kuLkk fux÷kf fÚkkLkkÞfkuLkkt ð÷ý-ðíkoLk yLku
ðkýe{kt «økxíke ðiÞÂõíkf rðþu»kíkkyku-rðr[ºkíkkyku yLku {ÞkoËkykuLkwt ËkþorLkf
¼qr{fkyu rLkheûký yLku rð&÷u»ký rðþËíkkÃkqðof rðøkíku fÞwO Au.
«Míkwík yÇÞkMkøkútÚkLkk «ÞkusLkLku yLkw÷ûkeLku íku{ýu ‘«kMíkkrðf' rLkðuËLk{kt
fÌkwt Au fu, ‘‘rfþkuhfk¤Úke fíÚkkMkkrníÞ{kt ðÄkhu hMk nkuðkLku fkhýu rðrðÄ MðYÃkku
fhíkkt ÷½wLkð÷Lkwt MðYÃk ðÄkhu ÷k½ðÞwõík ÷køkíkkt ÃkMktËøkeLke f]ríkykuLkku yÇÞkMk
fÞkuo Au. íku{kt LkkÞfLkk yktíkh-çkkÌk ÔÞÂõíkíðLkk ½zíkh{kt Mkk{krsf Ãkrhçk¤ku fuðku
¼køk ¼sðu Au yLku íkuLkk ÔÞÂõíkíðLkkt yktíkh-çkkÌk ÷ûkýkuLkku {kLkðSðLk Ãkh fuðku
«¼kð Ãkzu Au, íku òýðk yLku Mk{sðkLkku ynª «ÞíLk fÞkuo Au... «íÞuf ÞwøkLkk rðrðÄ
«&kuLkwt sÞkt MkwÄe MktÃkqýo rLkhkfhý Lk ykðu íÞkt ÷øke íku «&ku ytøkuLke þkuÄLkk «ÞíLkku
Úkíkk s hnu Au. yk{, yÂMíkíðÃkhf {qÕÞkuLku Ãkk{ðkt, íkuLkwt hûký yLku MÚkkÃkLk fhðwt
íku s yk ÞwøkLkk {kLkðLkku «ký«& Au. íkuLku {kxu Mk{ks fu Ä{oÔÞðMÚkk ytrík{ LkÚke.
Ãkhtíkw íkuLke ÃkkMku ykøkðwt ðiÞÂõíkf ËþoLk nkuðkÚke íkuýu MðrLk{koý-MðrLkÞríkLkk n¬Lku
«MÚkkrÃkík fhðk «ÞíLkku fÞko Au. íku{kt íkuLku MkV¤íkk fhíkkt rLk»V¤íkk ðÄkhu «kÃík ÚkE
Au. Aíkkt {kLkðeLke yLkufrðÄ Mk{MÞkyku suðe fu yæÞkí{f{q÷f, ¼kðLkk{q÷f,
yÂMíkíð{q÷f, WíÃkr¥k{q÷f, rðrðÄ {kLÞíkkyku Mkt˼uo yLku ÃkkuíkkLkk ÔÞÂõíkíðMÚkkÃkLk
{kxu LkkÞf Mkíkík Mkt½»ko fhíkku òuðk {¤u Au. yk LkkÞfku ÃkhtÃkhkøkík ËkþorLkf
ÃkerXfkÚke Mk¼kLk nkuðk Aíkkt ÃkkuíkkLkk yÂMíkíðLku Ãkk{ðk íku ðiÞÂõíkf ËkþorLkf ÃkerXfk
{kxu «ÞíLk fhíkk nkuÞ Au.''
fw÷ ykX «fhýku{kt rð¼krsík yk økútÚk{kt (1) «Úk{ «fhý{kt
yÇÞkMkrð»kÞf ¼qr{fk yÃkkE Au. (h) çkeò «fhý{kt yæÞkí{f{q÷f ËkþorLkf
ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞfkuLke Mk{MÞkyku hsq ÚkE Au. (3) ºkeò «fhý{kt
¼kðLkk{q÷f ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞfku rðþu ðkík ÚkE Au. (4) [kuÚkk
«fhý{kt yÂMíkíð{q÷f ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞfkuLke Mk{MÞkykuLke
[[ko-rð[khýk Mkrðøkík hsq fhðkLkku WÃk¢{ Au. (Ãk) Ãkkt[{k «fhý{kt WíÃkr¥k{q÷f
ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞfkuLkk «&kuLke Aýkðx ÚkÞu÷e Au. (6) Aêk
7
7

«fhý{kt {kLÞíkk Mkt˼uo ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞfkuLke {qtÍðýku yLku
{kLÞíkkykuLke [[ko fuLÿ{kt hnu Au. (7) Mkkík{k «fhý{kt ÔÞÂõíkíðMÚkkÃkLk Mkt˼uo
ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞkyku Ähkðíkk LkkÞfkuLke ÔÞÂõíkíðMÚkkÃkLk ytøkuLke Mk{MÞkyku
÷u¾fLkk æÞkLkðíkwo¤Lkk fuLÿ{kt hnu Au. (8) ykX{k ytrík{ «fhý{kt ÷u¾fu WÃkÞwoõík
«fhýku{kt hsq ÚkÞu÷ ÷½wLkð÷kuLkk fÚkkLkkÞfkuLke ËkþorLkf ÃkerXfk yLku Mk{MÞkykuLkk
yÇÞkMk Ëhr{ÞkLk æÞkLk{kt ykðu÷kt yk fÚkkLkkÞfkuLkkt ÔÞÂõíkíðLkkt yktíkh-çkkÌk
÷ûkýku, {Lkkuð÷ýku-{Lkkuð¤økýku-{Lkku{tÚkLkku yLku yk[khrð[kh{kt íkhe ykðíke
÷kûkrýf rðþu»kíkkyku-rðMktøkríkyku yLku rðr[ºkíkkyku rðþuLkkt ÃkkuíkkLkkt {tíkÔÞku yLku
íkkhýku MktûkuÃk{kt ËþkoÔÞkt Au.
1. ¼qr{fk: «Míkwík yÇÞkMkøkútÚk{kt Mk{krðü ÷½wLkð÷kuLkk MðYÃk ytøku
÷u¾fu fÌkwt Au íku{, ‘‘Lkð÷fÚkk Ãkkºk«ÄkLk Lk nkuÞ íkku [k÷u. íku Mk{ks«ÄkLk,
«Mktøk«ÄkLk fu ðkíkkðhý«ÄkLk nkuE þfu. Ãkhtíkw ÷½wLkð÷ nt{uþkt Ãkkºk«ÄkLk nkuÞ
Au... fkuE yuf Ãkkºk fuLÿ{kt nkuðkÚke íkuLke ykMkÃkkMk fÚkkLkwt MðYÃk çktÄkÞ Au. yk {wÏÞ
ÃkkºkLkk SðLkLke Mk{økú SðLk ÃkrhÂMÚkríkykuLkwt yk÷u¾Lk Lknª Ãkhtíkw fkuE yuf
¼kðÃkrhÂMÚkríkLku fuLÿMÚkkLku {qfe íku rLkr{¥ku LkkÞfLkwt òík, SðLk, søkík «íÞuLkwt
MktðuËLk fu ®[íkLk «økx Úkíkwt nkuÞ Au. yux÷u fu LkkÞfLkk árüfkuýÚke SðLkLku òuðkLkku
yr¼øk{ nkuÞ Au...Lkð÷fÚkk{kt yLkuf ÃkkºkkuLkk árüfkuýÚke SðLk òuðkÞ Au...
Lkð÷fÚkk{kt LkkÞf, yÄoLkkÞf suðk LkkÞfku òuðk {¤u Au. Ãkhtíkw ÷½wLkð÷{kt LkkÞfLkwt
MÚkkLk ykht¼Úke ytík MkwÄe AðkÞu÷wt nkuÞ Au... íkuLke Mk{MÞk, Mkt½»ko ykøkðkt nkuÞ Au.
íkuLkk Wfu÷ku Ãký ykøkðk nkuÞ Au. íkuLkkt Mkw¾, Ëw:¾, n»ko, yktMkw ðiÞÂõíkf nkuÞ Au. íkuLkkt
ðíkoLkÔÞðnkh{kt ðiÞÂõíkfíkkLkku ÃkkMk nkuÞ Au. íkuÚke ÷½wLkð÷ ¼kðfLku LkkÞfLkk
ðiÞÂõíkf rðï MkwÄe ÃknkU[kzu Au. su Mksof LkkÞfLkk ykðk ðiÞÂõíkf rðï MkwÄe
¼kðfLku Þkºkk fhkðu Au, íku MksofLke f]rík ÷½wLkð÷ íkhefu MkV¤ ÚkE fnuðkÞ.''
h. yk «fhý{kt yæÞkí{{q÷f ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk çku
÷½wLkð÷kuLkk LkkÞfkuLke ÔÞÂõíkøkík rðþu»kíkkyku-Mk{MÞkykuLku yLkw÷ûkeLku ÷u¾fu
rðøkíkÃkqðof íku{Lke SðLkMkhýe yLku hnuýefhýe{kt yLkwMÞqík ËkþorLkf ÃkerXfk yLku
Mk{MÞkykuLkwt rðþË rððhý-rð&÷u»ký fÞwO Au.
(1) ÄehwçknuLk Ãkxu÷ hr[ík ÷½wLkð÷ ‘ykøktíkwf'(1996){kt fÚkkLkkÞf
EþkLk Mð¼kðu Mkh¤, rLk¾k÷Mk, ytík{wo¾ Au. íku Mkíkík ÃkkuíkkLke ð]r¥k-«ð]r¥kykuLkwt
yktíkhrLkheûký yLku rð&÷u»ký íkxMÚk ¼kðu fÞko fhu Au. W¥khfkþe{kt økwhw
yku{fkhrøkrhLkk yk©{{kt íku yLÞ rþ»Þku MkkÚku yæÞkí{MkkÄLkk yÚkuo hnu Au. ‘‘íÞkt
þk†¿kkLk MkkÚku yæÞkí{¿kkLkLke ßÞkuík økwhw «fxkðu Au. íkuÚke íku rLkhÃkuûk¼kðu MkkËøkeÚke
ÃkkuíkkLkwt SðLk çkúñkLktË{kt rðíkkðu Au. íkuLku ðíko{kLk SðLkLke [{f-Ë{f yktS þfíke
8
8

LkÚke... MktMkkhMkkøkhLkkt {kun{kÞkLkkt çktÄLkkuÚke {wõík çkLke økwhwLkk þhýu rLkòLktË{kt hnu
Au.økwhw yku{fkhrøkrhLke f]ÃkkÚke su ¿kkLkLke ßÞkuík «økxe Au íkuLku SðLk¼h Mkk[ðu Au.
EþkLk ÃktËh ð»koLkk MkkÄwSðLk ÃkAe ykÄkhYÃk økwhw yðMkkLk Ãkk{íkkt Vhe ykÄkh
rðLkkLkku çkLke òÞ Au. {kLkk {]íÞwÚke MktMkkh Akuze MktLÞkMk ÷eÄku, íku{ økwhwS {]íÞw
Ãkk{íkkt ÃkkAku {kLke ÞkË ykðíkkt Vhe MktMkkh{kt yux÷u fu {wtçkE ¾U[kE ykðu Au.'' Ãký
{wtçkE{kt ¼kEykuLku íÞkt íkuLku ykðfkh {¤íkku LkÚke, çkÕfu çkuW ¼kEykuLku íku ¼khYÃk
÷køku Au. {kuxk¼kE ykþwíkku»k íkuLkk «íÞu {{íkk-MLkun¼kð Ähkðu Au, Ãký ¼k¼e
rh{k íkuLku ½h{ktÚke ðnu÷e íkfu rðËkÞ fhðk {køku Au. íku LkkLkk¼kELku ½uh hnuðk ykðu
Au íku «Mktøku íkuLke ¼k¼e þkÕ{÷e íkuLku V÷ux{kt yãíkLk Mkòðxðk¤ku økuMxY{ nkuðk
Aíkkt, LkkufhLke øktËe ykuhze{kt Wíkkhku ykÃku Au. EþkLk MkËTøkík {kLke Açke {u¤ððkLke
EåAkÚke ykÔÞku Au, Ãký íku {¤íke LkÚke. çkuW ¼k¼eyku EþkLk ynªÚke yk©{{kt
ÃkkAku [kÕÞku òÞ íkuðk ÃkUíkhk h[u Au. Lkkufh £kÂLMkMk íkuLkk «íÞu ykËh¼kð Ähkðu Au.
Ãkwºke EÂÃMkíkkLkk ykøkúnÚke rLkhtsLk¼kE EþkLkLku ÃkkuíkkLku íÞkt ÃkÄkhðk ykøkún fhu Au.
íku{Lku ½uh íku rLk÷uoÃk ¼kðu hnu Au, rçk{kh hsíkLke çkúñrs¿kkMkkLku yktíkhMkq[Lkku ykÃkeLku
òøkú]ík fhu Au, íkuÚke íku çkku÷íkku ÚkkÞ Au. hsík{kt ÚkÞu÷k Lkðk SðLkMktMkkhLkwt ©uÞ Ãkkuíku
÷uðkLku çkË÷u íku Eïhf]ÃkkLkwt Ãkrhýk{ {kLku Au. EþkLk hsíkLkk ÃkøkLkku ytøkqXku fk¤ku
Ãkze òÞ Au íku «Mktøku íkuLku zkìõxhLke Mk÷kn «{kýu ÂMðxTÍh÷uLz ÷E sðk Mkq[ðu Au,
yu{kt íkuLkku çkkiÂæÄf yr¼øk{ fkhý¼qík Au. EþkLkLke MkkhðkhÚke hsík çkku÷íkku ÚkÞku,
yu [{ífkhÚke «¼krðík ÚkÞu÷k íkuLkk çkLLku ¼kEyku íkuLku ÃkkuíkkLku ½uh hk¾ðk ¾qçk
WíMkwf Au, yu{kt íku{Lke ÄLk÷ku÷wÃkíkk Ëu¾kE ykðu Au. Ãký feŠík fu ÄLkði¼ð «íÞu
rLk:MÃk]n yuðku EþkLk fÚkkLkk ytík ¼køku ð]tËkðLk íkhV [kÕÞku òÞ Au. ÷u¾fu fÌkwt Au íku{,
Mkk[ku rðíkhkøke yæÞkí{MkkÄf fuðku nkuÞ íkuLkwt yuf W¥k{ áüktík EþkLk Ãkqhwt Ãkkzu Au.
(h) «erík Ëðu f]ík ÷½wLkð÷ ‘rîs'(h000)Lkku LkkÞf ykLktË Mkwrþrûkík,
çkwÂæÄþe÷ ÞwðkLk Au. MktMkkh{kt ÚkÞu÷k fxw yLkw¼ðkuÚke níkkþ ÚkE íku Mðk{e
{wõíkkLktËSLke rLk©k{kt ºký ð»ko ¿kkLkkuÃkkMkLkk fÞko ÃkAe, çkkh ð»koLke ðÄkhu Wøkú
MkkÄLkk {kxu LkkhkÞý yk©{{kt ykðu Au. íÞkt [iíkLÞS íkuLku «u{¼kðÃkqðof Mkífkhu
Au. íku{Lke ÃkkuíkkLkk «íÞuLke ykí{eÞíkkLkku yLkw¼ð Úkíkkt ykLktËLku ÃkqðoSðLkLke «uÞMke
{kLkMke ÞkË ykðu Au. íku {kLkMkeLku, {kíkkLku yLku hks÷Lku {¤ðk Ít¾u Au. ykLktË
rîsíð îkhk, ÃkkuíkkLke ¼q÷kuLkwt «kÞrùík fheLku MÚkq¤{ktÚke Mkqû{ «¿kkLkk {køkuo «Þký
fhe ykí{k{kt ÷eLk Úkðk EåAu Au. rËûkk«krÃík ÃkAe íkuLkk {w¾ Ãkh çkúñíðLkwt íkus «økxu
Au. íkuLku ÷køku Au fu ÃkkuíkkLkk ðze÷kuLku yLku økwhwLku Ëuð Mk{SLku íku{Lke Mkuðk fhðe yu
s rîsLkku, çkúñ[kheLkku Mkk[ku Ä{o Au. ÷u¾fu LkkUæÞwt Au íku{, ‘rîs'Lkk LkkÞf fhíkkt
‘ykøktíkwf'Lkku LkkÞf Lkku¾ku Au, Ëþktøkw÷ [rzÞkíkku Au. fkhý fu ‘ykøktíkwf'Lkku LkkÞf
9
9

EþkLk fkuE þkherhf fu ¼kiríkf sYrhÞkíkkuÚke «krÃík{kt ykðu÷k yðhkuÄkuLku fkhýu
yæÞkí{rËþk íkhV VtxkÞu÷ku LkÚke. íkuÚke ‘rîs'Lkk LkkÞf{kt òuðk {¤íkwt Ãk÷kÞLkðkËe
ÔÞÂõíkíð fu Ër{ík EåAkLkwt òuh EþkLkLkk ÔÞÂõíkíðLku Íkt¾wt Ãkkzíkwt LkÚke...''
3. (1) ¼kðLkk{q÷f ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞfLkwt yuf
÷kûkrýf á»xktík sÞtík økkzeíkLke ÷½wLkð÷ ‘ykð]ík'Lkk Ãkkºk{kt {¤u Au. rþûký yLku
MktMfkhLkkt ûkuºkku{kt ÔÞkÃku÷k ¼úük[kh-Ëwhk[kh Mkk{u ÍqÍíkku {kLkðe fuðe yðËþkLku
Ãkk{u Au íku ‘ykð]ík'Lkk LkkÞf îkhk ËþkoðkÞwt Au. (h) nheLÿ ËðuLke ÷½wLkð÷
‘økktÄeLke fkðz'(1984)Lkku LkkÞf fhwýkþtfh økktÄe «çkkurÄík SðLk{qÕÞkuykËþkuoLku
ðhu÷ku Au. Ãkhtíkw íkuLke MðåA «rík{k yLku «ríkckLkku ËwhwÃkÞkuøk fheLku
¼úük[khe Mk¥kk÷ku÷wÃk hksfkhýe Lkuíkkyku ÃkkuíkkLkku MðkÚko MkkÄðk {kxu íkuLku nkÚkku
çkLkkðu Au. fhwýkþtfh yLku íkuLke ÃkíLke íkÚkk ÃkwºkLku Ãký søk{kunLk Ãkkuíku rçkAkðu÷e
««t[ò¤{kt VMkkðu Au. ykÚke ÄLk-Mk¥kkLkk {kun{kt ytÄ çkLku÷ku LkkÞf Auðxu heZku
hksfkhýe çkLke òÞ Au. ÄLkði¼ð-Mk¥kkLke {kun{kÞk{kt ykËþkuo-¼kðLkkyku MkkÚku
çkktÄAkuz fhðkLkk «Mktøku {LkkurîÄk yLkw¼ðíkku fhwýkþtfh økktÄeLke fkðz Lk
WÃkkzðkLkku ykí{Mktíkku»k yLkw¼ðu Au,yLku ¼úük[khLku fkhýu íkuLkwt ykæÞkÂí{f-
¼kðLkkí{f yÄ:ÃkíkLk ÚkkÞ Au. (3) Þþtðík rºkðuËe hr[ík ÷½wLkð÷
‘s÷rðrÚk'(1978)Lkku LkkÞf LkqíkLk rðïLkk rLk{koýLkwt MðÃLk Mkuðu Au. ÃkíLke rLkÞrík
Ãký íkuLku yk fkÞo{kt Mknfkh ykÃku Au. LkkÞf rLkíkktík yktíkh hk»xÙeÞ fu¤ðýeLkku «¾h
ÃkwhMfíkko Au. íku íkkuÕMkíkkuÞ, økktÄeS yLku hðeLÿLkkÚkLku ÃkkuíkkLkk ykËþo {kLku Au. Ãký
ÃkkuíkkLkk ¼kðLkkrðïLku Mkkfkh fhe þfu íkuðwt økòËkh ÔÞÂõíkíð íku Ähkðíkku Lk nkuðkÚke
íkuLkk «ÞíLkku ðtæÞ Lkeðzu Au. (4) ‘Mkqfe Ähíke Mkqfk nkuX'(1967) ÷½wLkð÷{kt
rË÷eÃk hkýÃkwhkyu LkkÞfLku ykËþkuo yLku ðkMíkrðf ðå[u rîÄk yLkw¼ðíkku ËþkoÔÞku
Au. økktÄe ¼kðLkkykuLku ðhu÷ku LkkÞf økúk{kuæÄkh, ÔÞMkLk{wÂõíkLku {kxu «ÞíLkku fhu Au.
Ãký Auðxu íku Ãkkuíku s fMkwtçkku Ãkeíkku ÚkE òÞ Au. WLLkík SðLk¼kðLkkyku Ähkðíkk
LkkÞfLke ¼kðLkkyku-ykËþkuo økktÄe«urhík yLku ykËþo fkurxLkk nkuðk Aíkkt, íku{Lku
yk[hðk {kxu ykð~Þf yuðe MktfÕÃkþÂõík yLku {LkkuáZíkkLkk y¼kðu íkuLkk «ÞíLkku
yu¤u òÞ Au.
4. yÂMíkíð{q÷f ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞkyku Ähkðíkk LkkÞfkuLkkt áüktík
hkÄu~Þk{ þ{koLke ÷½wLkð÷ ‘Vuhku'(1968), [eLkw {kuËeLke ÷½wLkð÷ ‘¼kðy¼kð'(1969),{ÄwhkÞ
hr[ík ÷½wLkð÷ ‘[nuhk'(1966), ©efkLík þkn f]ík
÷½wLkð÷ ‘yMíke'(1966), Mkwhuþ òuþe f]ík ÷½wLkð÷ ‘rALLkÃkºk'(196Ãk),
÷k¼þtfh XkfhLke ÷½wLkð÷ ‘fkuý'(1968) yLku rfþkuh òËð hr[ík ÷½wLkð÷
‘rLkþk[¢'(1979)Lkk LkkÞfkuLkkt [rhºk{kt {¤u Au.
10
10

yk «fhýLkk «kht¼u ÷u¾fu ÃkkùkíÞ ík¥ð®[íkfku yLku yÂMíkíððkËe
SðLkËþoLkLku yk÷u¾íke fÚkkf]ríkyku rðþu ¼qr{fkYÃku {krníke ykÃke Au íku WÃkÞwoõík
økwshkíke ÷½wLkð÷kuLkk LkkÞfkuLke ËkþorLkf ÃkerXfk yLku Mk{MÞkykuLku Mk{sðk{kt
WÃkÞkuøke Lkeðzu íkuðe Au. (1) ‘Vuhku' ÷½wLkð÷{kt y{ËkðkËLke yuf Ãkku¤{kt hnuíkkt
ËtÃkíke ÃkkuíkkLkku MkqhsËuðu ykÃku÷ku {qtøkku Ãkwºk MkqhsËuðLkk ykþeðkoËÚke çkku÷íkku Úkþu, íkuðe
ykMÚkk MkkÚku yu Ãkwºk ‘¼i'Lku ÷ELku MkqhsËuðLkk {trËhu sðk Lkef¤u Au. yk ËtÃkíke, xÙuLkLkkt
«ðkMkeyku, MxuþLkkuLkkt Lkk{ ÷u¾fu Mknuíkwf ykÃÞkt LkÚke. yk ËtÃkíke ðk[k¤ Au, íkku
íku{Lkku Ãkwºk Mkkð {qtøkku Au. íkuLku çkku÷íkku fhðkLke íku{Lke íkeðú y¼eíMkk ðtæÞ Lkeðzu Au,
yu «fkhLkku fÚkkLkku ytík fhwýøk¼o Au. f{÷uþ Ãkxu÷u fÌkwt Au íku{, ‘‘yk ÞwøkLke rð»k{
yLku rðMktøkrík¼he ÃkrhÂMÚkrík ðå[u Sðíkk {kLkðeLke Ëþk {qtøkk ¼i îkhk «íkefkí{f
heíku Mksofu hsq fhe Au... {kLkðSðLkLkku yuf rLk»V¤ ‘Vuhku' Ëþkoððk{kt ÷u¾f MkV¤
ÚkÞk Au. SðLkLkk ðiVÕÞLku ÔÞõík fhðk{kt þçËLkk WÃkkËkLkLke þÂõík ÷u¾fu çkhkçkh
fMke òuE Au. «Mktøk{ktÚke rLk¾híkwt f]rík Mk{økúLkwt MkkitËÞo íkuLku yuf MðkÞ¥k f]rík çkLkkðu
Au.'' (h) [eLkw {kuËe f]ík ‘¼kð-y¼kð'Lkku LkkÞf økkiík{ yÂMíkíðÃkhf ÔÞÚkoíkkLke
Mk¼kLkíkkÚke ÃkezkÞk fhu Au. íku økk{Lke ¼køkku¤u ykðu÷e yðkðhw ðkð{kt ÃkÚÚkh Lkk¾u
Au íÞkhu WËT¼ðíkkt fwtzk¤kt Mkq[f Au. yk ðkð yLku íku{kt WËT¼ðíkkt fwtzk¤kt «íkefkí{f
heíku økkiík{Lke {Lk:ÂMÚkrík Mktfuíku Au. ÔÞðnkhSðLk{kt økkuXðkE Lk þfu÷ku økkiík{ ¼kð
yLku y¼kð ðå[u Vtøkku¤kíkku hnu Au. (3) {Äw hkÞLke ÷½wLkð÷ ‘[nuhk'Lkku LkkÞf
rLk»kkË ‘‘ÃkkuíkkLkk Mkk[k yÂMíkíðÚke y÷øk Ãkze økÞu÷ku ÷køku Au... [nuhkLke søÞkyu
{nkuhktLkku yLkw¼ð ÚkkÞ íkuðwt SðLk Sðíkku {kLkð yk ÷½wLkð÷{kt Íe÷kÞku Au...
rLk»kkËLkk Ãkkºk îkhk ykÄwrLkf {kLkðSðLkLkwt ðhðwt YÃk «økx ÚkÞwt Au... íku ÃkhtÃkhkøkík
MÚkkrÃkík {qÕÞku, rMkæÄktíkku yLku {k¤¾ktyku Mkk{u çktz yLku rðÿkunLke ÷køkýe Ähkðu
Au... íku Mk{ks{kt hneLku Ãký íkuLkkÚke yr÷Ãík hnuðk {Úku Au. íku íkuLke ykMkÃkkMkLkk
Sðkíkk SðLk fhíkkt swËe s heíku Sðu Au.'' (4) ©efkLík þknLke «Þkuøkþe÷ ÷½wLkð÷
‘yMíke'{kt LkkÞf ÃkkùkíÞ yÂMíkíððkËe ík¥ðËþoLkÚke ¾qçk «¼krðík Au. íku
fÕÃkLkkþe÷, MðÃLkMkuðe, ykí{rLkheûkf yLku {kLkðeÞ yÂMíkíðLke ÔÞÚkoíkk rðþu yrík
Mk¼kLk Au. SðLkLke yuf÷íkk, Þktrºkfíkk yLku yufrðÄíkkÚke yf¤kÞk fhíkku yk
LkkÞf Mk]rüLkku Lkkþ EåAu Au. ‘íku' ÷k[khe-rððþíkk yLkw¼ðíkku ykÄwrLkf ÞwøkLkku
rËþkþqLÞ yLku rðÿkune Þwðf Au. íkuLku yk Mk{økú MktMkkh yuf fu˾kLkk suðku ÷køku
Au.(Ãk) Mkwhuþ skuþe f]ík ÷½wLkð÷ ‘rALLkÃkºk'Lkku LkkÞf ysÞ yrík MktðuËLkÃkxw Au.
f]ríkLkk Ãk[kMk ¾tzku{kt rð¼krsík yk ÷½wLkð÷{kt íkuýu «uÞMke {k÷kLku MktçkkuÄeLku
÷¾u÷k Ãkºkku{kt íkuLkk rALLk-rðÂåALLk ÔÞÂõíkíðLkk ytþku {wfkÞk Au. {k÷kLke Mðíktºkíkk
¾trzík Lk ÚkkÞ íku heíku íkuLkk «u{Lku Ãkk{ðk íku ÍtÏÞk fhu Au. íkuLkwt Ãkkºk yuf «ýÞ{q÷f
11
11

ðV¤íkk-ík]»kkÚke ÃkezkÞk fhíkk frðSðYÃku rð¼krðík ÚkÞu÷wt Au. f{÷uþ Ãkxu÷u LkkUæÞwt
Au íku{, ‘‘«u{ík¥ðLke Ít¾Lkk{ktÚke sL{íkk rð»kkËLkwt YÃk fuðwt nkuÞ íkuLkwt MkíÞ hsq fhíke
yk MktðuËLkþe÷ ÷½wLkð÷ Au... ynª yÂMíkíð{q÷f ðíkwo¤{kt ½qtxkíkk hnuíkk {kLkwr»kf
«u{Lke {ÞkoËk [ªÄe Au... íkuLkwt yÂMíkíð çk¤e økÞu÷k fkøk¤ ÃkhLkk yûkh suðwt Au.''
(6) ‘Vuhku' ÃkAeLke hkÄu~Þk{ þ{koLke ÷½wLkð÷ ‘MðÃLkíkeÚko'{kt ðÞ:MktrÄfk¤{ktÚke
ÃkMkkh ÚkE hnu÷ku yuf yZkh-ykuøkýeMk ð»koLkku íkhwý LkðeLk {tËçkwÂæÄðk¤ku Au yLku
rðËun rÃkíkkLku ÍtÏÞk fhu Au. ÔÞr¼[khe {kíkkLkk ÷øLkçkkÌk MktçktÄkuLkk Mktfuík íkuLke
zkÞheLke LkkUÄku{kt {¤u Au. LkðeLkLke [uíkLk-yð[uíkLk r[¥kLke økqZ Mktfw÷ MktðuËLkkyku
íkuLkkt MðÃLk yLku zkÞheLke LkkUÄku{kt ÔÞõík ÚkE Au. LkðeLkLke Mktfw÷ MktrËøÄ ð]r¥kykuLkk
yk÷u¾Lk yÚkuo «ÞkuòÞu÷ MðÃLk yLku MðÃLk{kt Ãký MðÃLkLke h[LkkheríkLkk
ykÞkusLk{kt fíkkoLke f¤køkík Mk¼kLkíkk-Mkßsíkk Mkrðþu»k æÞkLkÃkkºk ÷u¾kÞ íkuðe Au.
(7) ÷k¼þtfh XkfhLke ÷½wLkð÷ ‘fkuý'Lkk LkkÞf ‘rðLkkÞf'Lkwt Ãkkºk Anti-Hero YÃku
rð¼krðík ÚkÞu÷wt Au. r«Þík{k fuíkfeLke çkuðVkEÚke Ÿzku yk½kík Ãkk{u÷ku rðLkkÞf
ykí{níÞk fhðk EåAu Au. Ãký ÃkAe ykí{½kíkLkku rð[kh Ãkzíkku {qfeLku íku yÂMíkíð
rð»kÞf ®[íkLk fhðk «uhkÞ Au. íkuLku «u{Lke çkwrLkÞkË Ãkkuf¤ ÷køku Au. ÷u¾fu fÌkwt Au
íku{, ‘fkuý'Lkku LkkÞf æÞuÞ «rík MkzMkzkx íkeh ðuøku ÄÃku Au, yu{kt õÞktÞ økktXk fu rðæLkku
ykðíkkt LkÚke. yk¾e h[Lkk Well-knitted ð† suðe Au. yuLke ÃkkuíkkLke fw{kþ yLku
{sçkqíke rðLkkÞfLkk ‘rð[kh{Þ yÂMíkíð'Lkk yk÷u¾LkLku Ãkk{ðkÚke Ãkh¾kÞ Au. íkuLkwt
Mk¼kLk Úkíkwt síkwt r[¥k, yLku yu r[¥k{kt òøkíkk «&ku yLku yÃkkíkk W¥khkuLke nkh{k¤k
yk h[LkkLkwt nkËo Au.'' (8) rfþkuh òËð hr[ík ÷½wLkð÷ ‘rLkþk[¢'Lkk yLkk{e
LkkÞfLkwt hrík{q÷f òíkeÞ MktðuËLk yLku yÂMíkíð Ãkhf rðV¤íkkLke ðuËLkk{q÷f
Mk¼kLkíkk yk f]ríkLkwt Lkkr¼fuLÿ Au. yLkk{e MktðuËLkÃkxw LkkÞfLkk ºký Mºkeyku MkkÚkuLkk
òíkeÞ MktçktÄkuLke yLkw¼qríksLÞ ðuËLkk yk ÷½wLkð÷{kt Mkçk¤ f÷{u fíkkoyu yk÷u¾e
Au. f{÷uþ Ãkxu÷u LkkUæÞwt Au íku{, ‘‘LkkÞfLkk rËðkMðÃLk îkhk íkuLkk {Lkkurðï{kt hnu÷e
Ít¾Lkkyku íkÚkk ykLktË yLku «MkLLkíkkLku Mksof «íkefkí{f heíku «f]ríkðýoLk îkhk hsq
fhe Au... yLktøk÷e÷k íkuLku {kxu y«kÃÞ yuðwt fkBÞ Au, íkku f{Mkktøkfku÷k «kÃÞ Aíkkt
yfkBÞ Au. yk rðhkuÄLku Lk¬híkk ykÃkðk f{Mkktøkfku÷kLkk çkkÌkktíkh ÔÞÂõíkíðLku
swøkwÃMkkfkhf heíku WÃkMkkðíke rðøkíkLkku fkÞoMkkÄf rðrLkÞkuøk Mksofu fhu÷ku Au...
LkkÞfLkk r[¥k{kt yLktøk÷e÷kLkwt MkkitËÞo yLku f{Mkktøkfku÷kLkwt ¼ËTkÃkýwt Mkíkík rðhkuÄkÞk
fhu Au... yk rðhkuÄ s íkuLkk ËkBÃkíÞSðLk{kt rðMktðkË, rð¾ðkË yLku ykþtfkykuLku
yk{tºku Au. íkuLke MðÃLkMkwtËhe ‘yLktøk÷e÷k' fkÞ{ {kxu [k÷e síkkt íku çknw¼kufíkk,
çknwÃkwhw»k¼q¾e, çknw¼kurøkLke yuðe f{Mkktøkfku÷k MkkÚku ÷øLk fhu Au... yuLkk Ãku÷k
Mkknuçk MkkÚku yu s ½h{kt fk{¢ezk ykËhíkkt Mknusu y[fkÞ Lkrn yuðe f{Mkktøkfku÷k
12
12

MkkÚku íku ½hMktMkkh rLk¼kÔÞu òÞ Au. yu ÃkrhÂMÚkríkLku ykÃkýu ÃkrhÂMÚkríkLke ð¢íkk
økýeþwt fu LkkÞfLke rððþíkk íkuLke MkkÚkuLkk rð¾ðkËe ËkBÃkíÞSðLk{kt
f{Mkktøkfku÷kLke rÃkºkkE çknuLk ÷kLkw÷kLkku «ðuþ íkuLkk {kxu yuf {kuxwt ykïkMkLk çkLke
hnu Au. ÷kLkw÷k ykf»kof, rðLk{ú, «u{k¤ yLku {]Ëw¼k»ke nkuðkÚke íkuLku íkuLkk{kt «uÞMke
yLktøk÷e÷kLkwt MðYÃkkMktÄkLk yLkw¼ðkÞ Au... íkuLkk ÷kLkw÷k «íÞuLkk ÞkiLkMktfuíkÃkqýo
{Lkku¼kðku fqfzkLkk «íkefÚke Mk-hMk heíku ðýoðkÞk Au... ‘fkuý'Lkk LkkÞfLke suu{
‘rLkþk[¢'Lkku LkkÞf yÂMíkíðÃkhf rðV¤íkkLke ðuËLkk yLkw¼ðu Au... íkuLkk
ËkBÃkíÞSðLk{kt MkËkÞ rðMktðkË, rð¾ðkË yLku ykþtfkyku ÔÞkÃku÷e nkuðkÚke
yÂMíkíðneLkíkkLkku yLkw¼ð fhu Au... íku ÃkkuíkkLke {LkkuÔÞÚkk MðÃLk yLku rðrðÄ «íkefku
îkhk hsq fhu Au.'' yk «fhý{kt ÷u¾fu yÂMíkíðÃkhf ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk
Ähkðíkk LkkÞfkuLkkt yktíkh-çkkÌk ÔÞÂõíkíð yLku ð÷ý-ðíkoLkLke íkw÷Lkk fheLku íku{Lke
ðiÞÂõíkf rðþu»kíkkyku-÷kûkrýfíkkyku yLku yÂMíkíðÃkhf rðV¤íkkLke ðuËLkkLku ÞÚkkÚko
heíku WÃkMkkðe ykÃke Au.
Ãk. Ãkkt[{k «fhý{kt WíÃkr¥k{q÷f ËkþorLkf ÃkerXfk yLku Mk{MÞkyku Ähkðíkk
LkkÞfkuLke ÃkkuíkkLkkt {q¤-fw¤Lku þkuÄðk-Ãkk{ðkLke ð]r¥k-«ð]r¥kykuLkwt Mkrðøkík yk÷u¾Lk
fhðkLkku ÷u¾fLkku WÃk¢{ V¤«Ë Lkeðzâku Au. (1) Mkhkus ÃkkXfLke ÷½wLkð÷
‘WÃkLkkÞf'{kt yÂMíkíðLkk {q¤Lkku «& {Lkkuði¿kkrLkf yr¼øk{Ãkqðof WÃkMkkðkÞku Au.
LkkÞf rðãwík(Akuxw)Lkku sL{ yLku WAuh rðr[ºk-rð»k{ MktÞkuøkku{kt ÚkÞu÷ku nkuðkÚke
LkkLkÃkýÚke s íku íkeðú {kLkrMkf yk½kíkLku fkhýu {LkkuhwøýíkkÚke ÃkezkÞk fhu Au. íku
LktËw{kMkeLkk ÃkqðoSðLkLke rðøkíkku{ktÚke MkíÞ íkkhðeLku Ãkkuíku LktËwðíkT {kMkeLkk ÷VhkLkwt s
Ãkrhýk{ Au, yu{ {kLku Au. yk fkhýu rðãwík {kMkeyu MLkunÚke WAuhu÷ku nkuðk Aíkkt
íku{Lkk «íÞu MLkun, Mk{¼kð yLkw¼ðe þfíkku LkÚke. íkuLke M{]ríkMktðuËLkkLkk ¾trzík
ytþku, íkuLkk {Lkkuhwøýíkk{q÷f yk½kík-«íÞk½kíkku, òøkúík-yÄoòøkúík r[¥kLkk ð]r¥k-
ÔÞkÃkkhku, [uíkLkk«ðknLke MkÃkkxe Ãkh íkhíkk rð[khku-çkwËTçkwËku yLku ¼eíkh{kt AwÃkkÞu÷kt
ð{¤ku, íkhtøkku íkÚkk fÕÃkLkkLkk çkwèkyku ðøkuhuLku Mksofu {Lkkuði¿kkrLkf heíku fÕÃkfíkkÃkqðof
yk÷uÏÞk Au. (h) sÞtík økkzeíkLke ÷½wLkð÷ ‘fýo'(1979)Lkku LkkÞf n»koË çkkhkux
Ãký ÃkkuíkkLke {k fkuý Au íku þkuÄðk ÔÞøkúíkk-ÔÞkfw¤íkkÃkqðof Mkíkík «ÞíLkku fÞko fhu Au.
{LkMkw¾ {nuíkk MkkÚku yku¤¾ký Úkíkkt {kýMk Ãkkh¾wt þuX íkuLku hksfkhý{kt ÃkkuíkkLkku
nkÚkku çkLkkððkLkk nuíkwMkh {ËË fhu Au. yuðk{kt økk{zuÚke ysðk¤e {kMkeLkku Ãkºk
ykðíkkt íku{kt ‘{k' ykððkLke Au íkuLkku WÕ÷u¾ nkuðkÚke {kLku {¤ðk {kxu íku yÄehkE
yLku rðnTð¤íkk-ÔÞkfw¤íkk yLkw¼ðu Au. ÃkkuíkkLke {kíkk fkuý Au, þk {kxu íkuýu ÃkkuíkkLkku
íÞkøk fÞkuo nþu, yu òýðkLke íkuLke yÄehkE òuELku ysðk¤e {kMke yrLkåAkyu íkuLku
{k rðþuLke rðøkíkku sýkðu Au. LkkÞf AuÕ÷u {híkkt-{híkkt íkuLke {kLku òuðk ykt¾ku ¾ku÷u
13
13

Au, Ãký nt{uþLku {kxu íkuLke ykt¾ku ¾wÕ÷e s hne òÞ Au. ykÚke {kíkkLke yÚkkoíkT
ÃkkuíkkLkkt {q¤-fw¤Lke þkuÄLke íkuLke «ð]r¥k ðtæÞ Lkeðzu Au. ‘{nk¼khík'økík fýoLke
MythLkku rðrLkÞkuøk fheLku, LkkÞf n»koË çkkhkux ÃkkuíkkLke {kíkk fkuý Au yu òýðkLkku
«ÞíLk fhu Au Ãký íkuLkku «ÞíLk yu¤u òÞ Au yuðwt fíkkoyu Mkq[ÔÞwt Au.
6. {kLÞíkk Mkt˼uo ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞfkuLke ÃkqðosL{-
ÃkqLkosL{ rðþuLke [[ko-ð[khýk yk «fhý{kt rðMíkkhÃkqðof ÚkE Au. (1) rþðfw{kh
òuþeLke ÷½wLkð÷ ‘yMke{ ÃkzAkÞk'Lkku LkkÞf þr{f Xkfkuh ÃkkuíkkLke M{]ríkykuLku
ðíko{kLk{kt yLkw¼ðíkku nkuÞ íkuðe ¼ú{ýkÚke ÃkezkÞ Au. çkúkñý Ãkrhðkh{kt sL{u÷ku
yk LkkÞf rnLËw Ä{oLkkt ÃkwhkýkuÚke Ãkrhr[ík Au. y-çkúkñý rþÕÃkk MkkÚkuLkwt íkuLkwt
ËkBÃkíÞSðLk Mkw¾e Au. frðSð þr{f fðrÞºke yur÷Lkkuh ðkEr÷Lkkt fkÔÞkuÚke ¾qçk
«¼krðík Au. rsLke yLku ðku÷uMk MkkÚkuLke «Úk{ {w÷kfkík «Mktøku íkuLku õÞktf òuE nkuðkLke
M{]ríkyku{kt Mkhe Ãkzu÷ku þr{f {Lkku{Lk {qtÍkÞ Au. Ãký yk M{]ríkykuLke ðkík
ytÄ©æÄk{kt ¾Ãke Lk òÞ yu nuíkwMkh íku AwÃkkðu Au. ¼khíkeÞ Ãkwhkýku rðþu íku rsLkeLku
{krníke ykÃku Au. rsLke ÃkkuíkkLku øk{íke nkuðk Aíkkt íku Mk{sËkheÃkqðof íkuLke MkkÚku ytíkh
ò¤ðu Au. íkuLku r{ºk ð÷Þu ykÃku÷e rÃkyuxLke {qŠík{kt {kíkk {uhe yLku rsLkeLke
{w¾{wÿk{kt MkkBÞ ÷køkíkkt íkuLke Lksh{kt fkuE çkeS ËwrLkÞkLkwt MðÃLk nt{uþkt íkhíkwt níkwt
yu «økx ÚkkÞ Au. f{÷uþ¼kEyu fÌkwt Au íku{, ‘‘yÂMíkíðLkk W¥k{ku¥k{ ytþkuLku
Ãkk{ðk {kxuLkk «ÞíLkkuYÃku M{]rík¼ú{Lkku ykþhku Mksofu ynª ÷eÄku Au. LkkÞfLke
yðZð¼he {LkkuÂMÚkrík fÚkkLkku ykMðkã ytþ Au.’’ (h) rËLkfh òuþeLke ÷½wLkð÷
‘Þûk«&'Lkku LkkÞf Ãký ykðe s {LkkurîÄkÚke ÃkezkÞ Au. ÃkqðosL{Lke M{]rík-rðM{]rík
ðå[u rîÄksLÞ {qtÍðý yLkw¼ðíkku LkkÞf ¼økehÚk LkÚke ðíko{kLk{kt fu LkÚke
yíkeík{kt Sðe þfíkku. ÃkqðosL{Lke M{]ríkLku ðíko{kLk Mk{SLku Sððk síkkt íkuLkwt SðLk
Ëw:¾Ë çkLke òÞ Au. ðíko{kLk SðLkLke ðkMíkrðf ÃkrhÂMÚkríkLku íku ¼úk{f {kLku Au. íkuÚke
íku fnu Au: ‘‘Ãkkuíku ¼økehÚk Lknª Ãký ykLktË Au, ÃkkuíkkLku yuf LkkLkfzwt ½h Au. Vr¤Þk{kt
Lkkr¤ÞuheLkwt Íkz Au yLku Úkkuzk {rnLkk ÃkAe Ãkkuíku çkkÃk çkLkðkLkku níkku.'' íkuLke yk
rðr[ºk M{]ríkfÚkk Mkkt¼¤eLku, {qtÍðý yLkw¼ðíke íkuLke ÃkíLke ytÄ©æÄk{kt {kLkíke
Lk nkuðk Aíkkt ËkuhkÄkøkk fhkðu Au. íku r{ºkkuLku Ãký yku¤¾íkku Lk nkuÞ íkuðe heíku ðíkuo Au.
Ãkqðo¼ðLke M{]ríkykuLku Mkk[e {kLke ÷ELku íku {wtçkE sðk EåAu Au. íku {kLku Au fu íÞkt
ÃkkuíkkLke ÃkíLke Lke÷k Au, r{ºk Mkwfuíkw Au yLku Ãkwºk Ãký Au. ykÚke íku {wtçkE ÃknkU[e òÞ
Au. íÞkt íku ÃkqðosL{Lkk ykLktËLkk ½hLku þkuÄu Au. sqLkk ½hLke søÞkyu çkktÄu÷k Lkðk
{fkLk ‘ËÃkoýrð÷k'{kt íku òÞ Au Ãký íÞkt íkuLku fkuE yku¤¾íkwt LkÚke. íkuLku ykLktË çkLke
Sððwt Au Ãký íku þõÞ Lk nkuðkÚke ½uh ÃkkAku ykðu Au. yk{, LkkÞf çkkÌk heíku
¼økehÚk, Ãký yktíkrhf heíku ykLktË Au. íku ÃkkuíkkLku õÞktÞ MÚkkÃke þfíkku LkÚke, íkuLkwt
14
14

SðLk Ëw:¾fh çkLke òÞ Au. f{÷uþ Ãkxu÷u fÌkwt Au íku{, «Míkwík ÷½wLkð÷{kt ÷u¾fu
{kLkðLkk ykí{MÚkkÃkLkLkk «&Lku fuLÿ{kt hk¾eLku LkkÞfLkk [rhºkLkwt rLk{koý fhu÷wt Au.
7. ÔÞÂõíkíðMÚkkÃkLk Mkt˼uo ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞfkuLkkt
[rhºk{kt yLkwMÞqík Mk{MÞkyku (1) ÄehwçknuLk Ãkxu÷ f]ík ‘ðktMkLkku ytfwh'(1968)
yLku R÷k ykhçk {nuíkkLke ÷½wLkð÷ ‘ËrhÞkLkku {kýMk'{kt fuLÿMÚkkLku hnu Au.(1)
‘ðktMkLkku ytfwh'{kt ËkËkS fnu íku heíku Lkrn Ãký ÃkkuíkkLke {hS {wsçk Mðíktºk heíku
Sððk {køkíkk rfþkuh fuþðLke ð]r¥k-«ð]r¥kyku yLku íkuLke ÃkkA¤ hnu÷e {Lkku¼qr{fk
÷ur¾fkyu Ëþkoðe Au. ËkËkSLkk {LkkE nwf{Lke Ãkhðk fÞko rðLkk íku fkì÷us{kt ðkMktíke
ÃkkuíkkLku øk{íke s nkuðk Aíkkt íkuLke MkkÚku [k Ãkeðk òÞ Au. rÃkíkk íkuLku ËkËkLke yk¿kk
«{kýu ðíkoðkLkwt fnu Au íÞkhu íku rðhkuÄ fhu Au: ‘fkuýu Lk¬e fÞwO Lku ËkËkS ftE ¼økðkLk
LkÚke fu yu{ýu su Lk¬e fÞwO yu s Úkðwt òuEyu.' {Lkku{Lk íku ËkËkS h{rýf÷k÷Lku
rĬkhu Au. íkuLkku çktz¾kuh r{òs íkuLkkt ð÷ý-ðíkoLk{kt íkhe ykðu Au. ËkËkyu íkuLku {kxu
MÚkkÃku÷e Vuõxhe{kt íkuLku shkÞ hMk LkÚke. ËkËkSyu ÃkMktË fhu÷e fLÞk Mkwðýko ÃkkuíkkLku
øk{íke nkuðk Aíkkt, íku íku{Lke EåAk yLkwMkkh ÷øLk fhðkLke Lkk Ãkkzu Au. ËkËkS «íÞu
{kLk-ykËh Ähkððk Aíkkt, íku{Lkk «¼kð{ktÚke {wõík ÚkE rLksrLkhk¤e heíku Sððk
{Úkíkk íkhwýLke yk fÚkk Au. ðktMkLkk ytfwhLke su{ òíku økktXku AuËe-¼uËeLku,
ykí{MÚkkÃkLk yÚkuo f]ík MktfÕÃk yuðk rfþkuhLke yk fÚkk ykMðkã Au. (h) ‘ËrhÞkLkku
{kýMk' ÷½wLkð÷Lkku LkkÞf Ëuðktøk {k yLku ¼kELke yrLkåAk nkuðk Aíkkt rþ®ÃkøkLkk
yÇÞkMk yÚkuo {wtçkE òÞ Au yLku ËrhÞkLkku {kýMk çkLkðk Ãkwhw»kkÚko ykËhu Au. fkuE
ftÃkLke{kt rþ®Ãkøk ykìrVMkh íkhefu fk{ fhíkk ËuðktøkLke çkLLku fezLke rLk»V¤ síkkt zkìõxh
fezLke xÙkLMkÃ÷kLxLke Mk÷kn ykÃku Au, íkuÚke ÃkíLkeLku ykþk Au Ëuðktøk çk[e sþu. [khw
ÃkkuíkkLke fezLke ykÃkðk íkiÞkh Au, Ãký ç÷z-økúwÃk yLku rxMÞw {u[ Úkíkkt LkÚke. ykðwt
ç÷z-økúwÃk íkuLkk ¼kE nu{ktøkLkwt Au. Ãký suýu Ëøkku fhe íkuLke «uÞMkeLku ÃkíLke çkLkkðe
níke, yu nu{ktøkLke fezLke ÷uðk íku Ähkh Lkk Ãkkzu Au. Aíkkt nu{ktøkLku ykðu÷ku òuE íku
WËkh ÓËÞu ¼kELku ûk{k ykÃku Au. nu{ktøkLkku Ëku»k Mðefkhe íku yuLke ËkBÃkíÞ LkkifkLku
Wøkkhe ÷u Au, Ãkkuíku Lk fhu÷e ¼q÷Lke yuLke ÃkkMku {kVe {køku Au. ÃkkuíkkLku nu{ktøkLke fezLke
{u[ Úkíke LkÚke yuðwt sýkðeLku Ëuðktøk Mkk[k yÚko{kt ËrhÞkrË÷e Ëk¾ðeLku ËrhÞkLkku
{kýMk çkLke hnu Au.
yk çkLLku ÷½wLkð÷kuLkk LkkÞfku{kt òuðk {¤íkwt MkkBÞ yu Au fu íkuyku ÃkkuíkkLku
«kÃík ÚkÞu÷k ðkíkkðhý yLku ðkhMkkLku MðefkhðkLku çkË÷u ÃkkuíkkLkkt ÔÞÂõíkíðLke
MÚkkÃkLkk yÚkuo, áZíkkÃkqðof MktòuøkkuLkku «ríkfkh fhe Mkíkík Ãkwhw»kkÚko fhu Au. ‘ðktMkLkku
ytfwh'{kt ËkËkSLkku Mk¥kkþe÷ «¼kð LkkÞfLkk yktíkh Mkt½»ko yLku rðÿkunLku {kxu
rLkr{¥kYÃk çkLku Au, íkku ‘ËrhÞkLkku {kýMk' ÷½wLkð÷Lkku LkkÞf Ëuðktøk {kíkkLkk rð[khku
15
15

«{kýu Lkrn Ãký ÃkkuíkkLkk ykøkðk rð[khku yLkwMkkh SððkLkku MktfÕÃk fhu Au. ¼kELkk
fÃkxLkku çku ðkh ¼kuøk çkLku÷ku Ëuðktøk ÃkkuíkkLkwt Mðíð SðLkLkk ¼kuøku Ãký ò¤ðe òýu
Au. íkuLke Mk{Ãkoý ¼kðLkk yLkLÞ Au, ßÞkhu ‘ðktMkLkku ytfwh'Lkku LkkÞf ÃkkuíkkLke {kíkkLkk
{]íÞw ÃkAeLke rðrÄyku çkeòu fkuE fhu Au íku Mkne þfíkku LkÚke yLku yÃkhkļkðÚke
ÃkezkÞ Au. yk{, yk çkLLku ÷½wLkð÷kuLkk LkkÞfku ÃkkuíkkLke heíku ÔÞÂõíkíðMÚkkÃkLk yÚkuo
Ãkwhw»kkÚko fhíkk ËþkoðkÞk Au.
‘WÃkMktnkh'{kt ÷u¾fu «Míkwík ÷½wLkð÷kuLkk yÇÞkMkLkk rLk»f»koYÃku LkkUæÞwt Au
íku{, ‘ykøktíkwf'Lkku LkkÞf EþkLk ‘yÚkkíkku çkúñrs¿kkMkk'Lkk MktfÕÃkÚke MðLku Ãkk{ðk {Úku
Au. Ãký íku{kt yðhkuÄku Au. fkixwtrçkf yLku MktLÞMík SðLkLkk fux÷kf «Mktøkku îkhk íkuLkwt
alienation hsq ÚkÞwt Au íku yuf÷ku Au Ãký ÚkkõÞku LkÚke. ‘yÚkkíkku çkúñrs¿kkMkk'Lkku MktfÕÃk
íkuLku Ëkuhu Au. Ãký yLÞ LkkÞfkuLkku SðLk «íÞuLkku Lkfkhkí{f yr¼øk{ yk
÷½wLkð÷ku{kt ðÄw rLkhwÃkkÞku Au. íku{Lke r¾LLkíkk, rALLkíkk, {]íÞwyu»kýk yk
÷½wLkð÷ku{kt rðþu»k òuðk {¤u Au. ‘...Mð'Lku Ãkk{ðk, MÚkkÃkðk {Úkíkk yk LkkÞfku
rðrþ»x yÚko{kt SðLk{{eo' çkLkðk {Úkíkk sýkÞ Au Ãký íku{Lkwt ‘ðiÞÂõíkf ËþoLk'
{kir÷f LkÚke, Ãký yÂMíkíððkËe rð[khMkhýeLkk «¼kðÚke «uhkÞu÷wt Au. ð¤e yk
ðiÞÂõíkf ËþoLk{kt Ÿzký Ãký LkÚke. Aíkkt ðiÞÂõíkf MkíÞ Ãkk{ðk «íÞuLke íku{Lke
Mk¼kLkíkkLkku ynª Ãkrh[Þ {¤u Au.''
«Míkwík þkuÄ«çktÄLkwt ykÞkusLk fíkkoLkk «ÞkusLkLku yLkwYÃk yLku Mkwhu¾ Au.
yÇÞkMkøkík ÷½wLkð÷kuLkk LkkÞfkuLke ËkþorLkf ÃkerXfk yLku Mk{MÞkykuLku yLkw÷ûkeLku
ÚkÞu÷e [[ko-rð[khýk{kt íku{Lke çknw©wíkíkk, íkw÷Lkkí{f yÇÞkMkÃkæÄrík, ÞÚkkMÚkkLku
á»xktíkku ykÃkeLku ÃkkuíkkLkk ðõíkÔÞLkwt «íkeríkfh YÃk{kt yLÞ rððu[fkuLkkt {tíkÔÞku Mkrník
«ríkÃkkËLk fhðkLke [eðx yLku Mkßsíkk Mkrðþu»k æÞkLkÃkkºk ÷u¾kÞ íkuðe Au. ykþk Au
fu yk yÇÞkMkøkútÚk fÚkkMkkrníÞ{kt yLku rðþu»k fheLku økwshkíke ÷½wLkð÷Lkk MkkrníÞ{kt
hMk Ähkðíkk yÇÞkMkeykuLku WÃkÞkuøke Lkeðzþu.
çkkçkw Ëkð÷Ãkwhk
C/o yrLk÷ Ãkxu÷
‘Mkks', yr¼»kuf ^÷uxTMk Mkk{u, zkì. fwrhÞLk yuLf÷uð,
ykýtË-388001 VkuLk Lkt. (0h69h) h4h084
16
16

ykþeðo[Lk
rð¿kkLk yLku xufTLkku÷kìSLkk rðfkMkLke MkkÚku rðï ½ýwt Mkktfzw çkLÞwt Ãký
MksofLkwt MktðuËLk rðï rðþk¤ çkLÞwt Au. íkuÚke MksofLkk r[¥k-ÓËÞLku {kºk ÃkkuíkkLkk
økk{, hkßÞ fu ËuþLkk ÷kufkuLke Mk{MÞk s Lkrn, Ãkhtíkw rðïLkk fkuEÃký
{kLkðeLkk yÂMíkíðLke Mk{MÞk íkuLku MÃkþoíkkt íkuLkwt ÓËÞ ¾¤¼¤e QXu Au. íkuÚke
íku ÃkkuíkkLke MktðuËLkkLku LkkÞfLkk {kæÞ{Úke MkkrníÞ{kt Mðk¼krðf heíku hsq fhu Au.
Mkkt«ík Mk{Þ{kt {kLkðSðLkLkk søkík yLku òík «íÞuLkk árüfkuý çkË÷kÞk
nkuðkÚke {kLkð-{kLkð ðå[uLkk, Mºke-Ãkwhw»k ðå[uLkk, {kLkðe yu Mk{ks ðå[uLkk,
Eïh yLku {kLkðe ðå[uLkk MktçktÄku{kt íkÚkk SðLk{qÕÞku{kt Ãký yk{q÷ ÃkrhðíkoLk
ykðíkkt {kLkðSðLk ðÄkhu Mktfw÷ çkLÞwt Au. íkuÚke LkkÞfLke çkkÌk [uíkLkk fhíkkt
íkuLke yktíkrhf [uíkLkk{kt zkurfÞwt fhíkkt íkuLkwt Mk{økú SðLk fuðwt Ëku÷kÞ{kLk ÚkkÞ Au.
íku Mksofu ËkþorLkf ¼qr{fk Úkfe çkíkkððkLkku nkŠËf «ÞíLk fÞkuo Au.
fÚkkMkkrníÞLkk yLkuf MðYÃkku fhíkkt ÷½wLkð÷Lkwt MðYÃk ðÄkhu ÷kuf¼kuøÞ
nkuðkÚke íkuLku ÃkMktË fhe {n¥ðLke ÷½wLkð÷kuLkku ¾qçk s ŸzkýÃkqðof ynª
yÇÞkMk fÞkuo Au. ÷½wLkð÷Lkk fuLÿMÚk Ãkkºk LkkÞfLku æÞkLk{kt hk¾eLku íkuLkk
SðLkLke yufkË Mktfw÷íkk¼he MktðuËLkk, Mk{MÞk fu árü®çkËwLku WXkð ykÃkðk {kxu
LkkÞfLkk yktíkh-çkkÌk ÷ûkýkuLku fuLÿ{kt hk¾eLku Mksofu yÇÞkMk fÞkuo Au. ðíko{kLk
{kLkðSðLkLku fuLÿ{kt hk¾e LkkÞfkuLkk rðrðÄ «fkhku îkhk Mksofu {kýMk fuðk
«fkhLkku SðLk Mkt½»ko yLkw¼ðu Au íkuLkku ËkþorLkf ¼qr{fk ÚkAe yÇÞkMk hsq
fÞkuo Au. Mksofu LkkÞfLke {kLkðeÞ MktðuËLkkyku, ÷køkýeyku, ðuËLkk, Mk{MÞk yLku
Mkkhk-LkhMkk rðrðÄ ÃkkMkkykuLku fuLÿ{kt hk¾e íkuLkk ÷ûkýkuLku ykÄkhu ynª rðrðÄ
«fkhku Ãkkze çkíkkððkLkku «ÞíLk fÞkuo Au.
«Míkwík ÃkwMíkf{kt ÷u¾fu {kLkð {LkLke ð]r¥kyku yu íkuLkk ¼kð
MktðuËLkLku øknLkíkkÚke yr¼ÔÞõík fhðkLkku W{Ëk «ÞíLk fÞkuo Au. íku{ýu ðíko{kLk
{kLkðLke yæÞkí{{q÷f, ¼kðLkk{q÷f, yÂMíkíð{q÷f, WíÃkr¥k{q÷f, {kLÞíkk{q÷f
Mk{MÞkyku fu ÃkAe ÃkkuíkkLkk ÔÞÂõíkíð MÚkkÃkLk {kxu «ÞíLk fhíkk LkkÞfLku
ËkþorLkf ¼qr{fk Úkfe fuðku Mkt½»ko yLkw¼ðu Au íku çkíkkððkLkku «ÞíLk fÞkuo Au.
ðíko{kLk LkkÞfku ÃkkuíkkLkk SðLk{kt Mkk{kSf, ykŠÚkf, ÄkŠ{f, fu SðLkMktçktrÄík,
yLkufrðÄ Mk{MÞkyku{kt MkÃkzkÞu÷k nkuðkÚke çknkh ykððk {kxu fuðk «ÞíLkku fhu
17
17

Au íku çkíkkÔÞwt Au. {kLkðe Sðu íÞkt MkwÄe SðLk{kt ftEf Lku ftEf «kÃík fhðk
{kxu {Úkk{ý fhíkku s nkuÞ Au. Ãkhtíkw íkuLke çkÄe EåAkyku V¤e¼qík ÚkkÞ íkuðwt
þõÞ nkuíkwt LkÚke. Ãkhtíkw ßÞkhu íkuLku rLk»V¤íkk «kÃík ÚkkÞ Au íÞkhu íku fuðe
yktíkrhf Ãkezk yLkw¼ðu Au íku ytøkuLkku rðrðÄ f]ríkykuLkk LkkÞfkuLkk yktíkh-çkkÌk
÷ûkýkuLku fuLÿ{kt hk¾e yÇÞkMk fhðk{kt ykÔÞku Au, íku ¾qçk «þtMkLkeÞ Au.
MksofLke fkÞoËûkíkk yLku f{orLkck òuíkk nsw Ãký íku{Lke ÃkkMkuÚke ðÄkhu Mkkhk
ÃkwMíkfku «kÃík ÚkkÞ íku{ {Lku ÷køku Au. íkuyku yuf ykËþo rþûkf nkuðkLke MkkÚku
MkkÚku Mkkhk yÇÞkMke Ãký Au. íku ¼rð»Þ{kt økwshkíke MkkrníÞ søkíkLku ÃkkuíkkLke
MkkrnÂíÞf «rík¼kLku fkhýu W¥k{ ÃkwMíkfku «ËkLk fhþu. íkuðku {Lku MktÃkqýo rðïkMk Au.
økwshkíke MkkrníÞ «íÞuLke fkuXkMkqÍ yLku ÷økkð Ähkðíkk y{khe
þk¤kLkk rþûkf zkì. f{÷uþ Ãkxu÷ rðãkÚkeoykuLkk SðLk ½zíkh {kxu Ãký nt{uþktt
«ÞíLkþe÷ hnu Au. íkuyku økwshkík¼h{kt Lkk{Lkk Ähkðíke ©e [hkuíkh {kuxe
Mk¥kkðeMk ÃkkxeËkh fu¤ðýe {tz¤ Mkt[kr÷ík ze. Íuz. Ãkxu÷ nkÞh MkufLzhe
Mfq÷Lkk rð¿kkLk «ðkn{kt AuÕ÷k ËkÞfkÚke f{oÞkuøke çkLke þiûkrýf fkÞo ¾qçk s
rLkckÃkqðof fhu Au. íku{Lkk yk «þtMkLkeÞ «ÞkMk {kxu íku{Lku yr¼LktËLk yLku
þw¼uåAkyku ÃkkXðwt Awt.
zkì. {nuþ¼kE S. Ãkxu÷
fkì. ykuŠzLkuxh©e
©e [hkuíkh {kuxe Mk¥kkðeMk ÃkkxeËkh fu¤ðýe {tz¤,
ykýtË Mktfw÷
18
18

LkðuËLk
rfþkuhfk¤Úke fÚkkMkkrníÞ{kt ðÄkhu hMk nkuðkLku fkhýu rðrðÄ MðYÃkku
fhíkkt ÷½wLkð÷Lkwt MðYÃk ðÄkhu ÷k½ðÞwõík ÷køkíkkt íkuLkk rðþu ðÄkhu Qtzký Ãkqðof
yÇÞkMk fhðkLkk ykþÞÚket ÃkMktËøkeLke f]ríkykuLkku yÇÞkMk fÞkuo Au. íku{kt LkkÞfLke
ËkþorLkf ¼qr{fkLku fuLÿ{kt hk¾e íkuLkk yktíkh-çkkÌk ÔÞÂõíkíðLkk ½zíkh{kt Mkk{krsf
Ãkrhçk¤ku fuðku ¼køk ¼sðu Au yLku íkuLkk ÔÞÂõíkíðLkkt yktíkh-çkkÌk ÷ûkýkuLkku
{kLkðSðLk Ãkh fuðku «¼kð Ãkzu Au, íku òýðk yLku Mk{sðkLkku ynª «ÞíLk
fÞkuo Au.
ðíko{kLk Mk{Þ{kt {kLkðSðLkLke rðrðÄ Mk{MÞkykuLku Mksofku MkkrníÞLkk
{kæÞ{Úke hsq fhíkk nkuÞ Au. Ëhuf ÞwøkLkku Mksof ÃkkuíkkLke ykMkÃkkMkLkk
{kLkðSðLkLku yLku Mkk{krsf ðkíkkðhýLku fuLÿ{kt hk¾eLku MkkrníÞf]ríkLkwt rLk{koý
fhíkku nkuÞ Au. «íÞuf ÞwøkLkk rðrðÄ «&kuLkwt sÞkt MkwÄe MktÃkqýo rLkhkfhý Lk ykðu
íÞkt ÷øke íku «&kuLkk Wfu÷ {kxu Mkíkík «ÞíLkku Úkíkk s hnu Au. yk{,
yÂMíkíðÃkhf {qÕÞkuLku Ãkk{ðk, íkuLkwt hûký yLku MÚkkÃkLk fhðwt íku s yk ÞwøkLkk
{kLkðLkku «ký«& Au. íkuLku {kxu Mk{ks fu Ä{oÔÞðMÚkk ytrík{ LkÚke. Ãkhtíkw íkuLke
ÃkkMku ykøkðwt ðiÞÂõíkf ËþoLk nkuðkÚke íkuýu MðrLk{koý yLku MðrLkÞríkLkk n¬Lku
«MÚkkrÃkík fhðk «ÞíLkku fÞko Au. íku{kt íkuLku MkV¤íkk fhíkkt rLk»V¤íkk ðÄkhu «kÃík
ÚkE Au. Aíkkt {kLkðLke yLkufrðÄ Mk{MÞkyku suðe fu yæÞkí{{q÷f,
¼kðLkk{q÷f, yÂMíkíð{q÷f, WíÃkr¥k{q÷f, rðrðÄ {kLÞíkkyku Mkt˼uo fu ÃkAe
ÃkkuíkkLkk ÔÞÂõíkíðMÚkkÃkLk {kxu LkkÞf Mkíkík Mkt½»ko fhíkku òuðk {¤u Au. yk LkkÞfku
ÃkhtÃkhkøkík ËkþorLkf ÃkerXfkÚke Mk¼kLk nkuðk Aíkkt ÃkkuíkkLkk yÂMíkíðLku Ãkk{ðk {kxu
íku ðiÞÂõíkf ËkþorLkf ÃkerXfkyu fuðk «ÞíLkku fhíkk nkuÞ Au. íku rðrðÄ
÷½wLkð÷kuLkk LkkÞfkuLkkt yktíkh-çkkÌk ÔÞÂõíkíð yLku íku{Lkkt ÷ûkýku îkhk
çkíkkððkLkku ynª «ÞíLk fÞkuo Au. íkuÚke yk rððu[Lk MkkrníÞLkk yÇÞkMkeykuLku
WÃkÞkuøke çkLke hnu íkuðe ykþk MkkÚku «fkrþík fhe hÌkku Awt.
…eyu[.ze.k MktþkuÄLk Mkt˼uo yuf Mk{MÞkyku WËT¼ðu÷e íÞkhu {khkt
{køkoËþof©e r…krfeƒu …tzâkyu ÞkuøÞ {køkoËþoLk ykÃkeLku {khe MkkrnÂíÞf
«rík¼kLku çknkh ÷kððk{kt ¾qçk {kuxku Vk¤ku ykÃÞku Au. íkuyku çknw{w¾e «rík¼k
Ähkðíkkt nkuðkÚke {khe Ëhuf {w~fu÷eykuLku Mkh¤íkkÚke Wfu÷e ykÃkíkkt nkuðkÚke íku{Lkku
MknÓËÞíkkÚke yk¼kh {kLkwt Awt
19
19

{Lku ÃkwMíkf «fkrþík fhðk {kxu MkËkÞ «kuíMkknLk Ãkqhwt ÃkkzLkkh Ãkh{
ykËhýeÞ Mð.«k.fu.çke.Ãkxu÷ Mkknuçk, MkkrnÂíÞf ðze÷ r{ºkku yuMk.fu.WÃkkæÞkÞ,
zkì.{kLk®Mkn [kiÄhe, zkì. nu{tík Ëðu, zkì.rËLkuþ [kiÄhe yLku zkì.Ãktfs MkwðuhkLkku Ãký
ÓËÞÃkqðof yk¼kh {kLkwt Awt.
{khk yk ÃkwMíkf {kxu {Lku Mk{ÞMkh Mkn»ko ykðfkh ÷¾e ykÃkLkkh Ãkh{
ykËhýe yuðk zkì. Lkhuþ ðuË Mkknuçk yLku MkwtËh «MíkkðLkk ÷¾e ykÃkLkkh çkkçkw
Ëkð÷Ãkwhk MkknuçkLkku ytík:fhýÃkqðof yk¼kh {kLkwt Awt.
{Lku MkËkÞ MkkrníÞ MksoLk {kxu «uhýk yLku «kuíMkknLk Ãkqhwt ÃkkzLkkh MkkrnÂíÞf
ðze÷ r{ºk yuðk «ku.Mke.ðe.{nuíkk Mkknuçk yu {khe MktMÚkkLkk fkì. ykuŠzLkuxh©e
zkì. {nuþ¼kE S. Ãkxu÷ Mkknuçk Mkíkík Mk{ks MkuðkLkk yLku yLÞ fkÞkuo{kt ÔÞMík
nkuðk Aíkkt {khk yk fkÞoLku rçkhËkðe MkwtËh ykþeðo[Lk ÃkkXÔÞkt íku çkË÷ íku{Lkku
ÓËÞÃkqðof yk¼kh {kLkwt Awt.
{khk yk fkÞo{kt MkËkÞ {Lku «kuíMkkrník fhLkkh zkì. [LÿfkLík þuX, zkì. yu{.
Mke. Ãkxu÷, zkì. {ýe÷k÷ n. Ãkxu÷, r«. fu. yuMk. Ãkxu÷, zkì. þh˼kE Ãkxu÷,
r«.ykh.ðe.Ãkxu÷ yLku {khe MktMÚkkLkk yk[kÞo©e hksuþ¼kE fkAeÞk, MxkV r{ºkku
íkÚkk «íÞûk fu Ãkhkuûk Mknfkh Ãkqhku ÃkkzLkkh MkðoLkku yk¼kh {kLkwt Awt.
{khk ÃkrhðkhLkku yLku ¾kMk fhe {khe Ä{oÃkíLke rLkík÷u çkk¤fkuLku Mkk[ððkLke
Mk½¤e sðkçkËkhe Ãkkuíku WÃkkze ÷E {Lku {wõíkíkkÚke fkÞo fhðk {kxu MkËkÞ MkkÚk
yLku Mknfkh Ãkqhku Ãkkzíke nkuðkÚke nwt yk ÃkwMíkfLku Mk{ÞMkh Ãkqhwt fhe þõÞku yu
çkË÷ íkuLkku MkÓËÞíkkÚke yk¼kh {kLkwt Awt.
yk rLkr{¥ku økwshkík MkkrníÞ yfkË{eLkk ykŠÚkf xufkLke Mkk¼kh LkkUÄ íkku
yð~Þ ÷uðe s Ãkzu. yu {kxu yfkË{eLkk {nk{kºk yLku ÃkËkrÄfkheykuLkku Ãký
Éý Mðefkh fhwt Awt.
{khk yk ÃkwMíkfLku Mk{ÞMkh xkEÃk fhe ykÃkLkkh r{ºk ®xfuþ yLku {wÿýfkÞo
fhe ykÃkLkkh yÃkoý r«®Lxøk «uMk íkÚkk rðíkhýLke Mkn»ko sðkçkËkhe MðefkhLkkh
yu{. yu{. MkkrníÞ «fkþLkLkk ©e Þkfwçk¼kE {÷ufLkku yLku Ãkkïo «fkþLkLkk
çkkçkw¼kE þknLkku yk¼kh {kLkwt Awt.
{khwt yk rððu[LkLkwt rîíkeÞ ÃkwMíkf «fkrþík fhíkkt nwt ykLktË yLku n»koLke
÷køkýe yLkw¼ðwt Awt. {khe yk MkkrníÞûkuºku þYykík nkuðkÚke fkuE ºkrwx hne økE
nkuÞ íkku ûkBÞ økýþku.
h6-09-2012
20
zkì. f{÷uþ fu. …xu÷
ze. Íuz. Ãkxu÷ nkÞh MkufLzhe Mfq÷, ykýtË
20

yLkw¢{rýfk
1. økwshkíke ÷½wLkð÷{kt ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk : LkkÞf
1. ¼qr{fk 22
2. yæÞkí{{q÷f ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞf 28
3. ¼kðLkk{q÷f ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞf 46
4. yÂMíkíð{q÷f ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞf 61
5. WíÃkr¥k{q÷f ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞf 146
6. {kLÞíkk Mkt˼uo ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk LkkÞf 151
7. ÔÞÂõíkíð MÚkkÃkLk Mkt˼uo ËkþorLkf ÃkerXfk-Mk{MÞk Ähkðíkk 156
LkkÞf
8. WÃkMktnkh 167
2. Ãkrhrþü
1. ÃkkËxeÃk 168
2. økútÚkMkqr[ 169
3. Mkt˼oMkqr[ 170
21
21

„wsht‚e ÷½wð÷{tk Œtþor[
…erXft-Ë{MÞt Ähtð‚t : tÞf
1.¼qr{ft
Mðt‚kºÞtu¥th „wsht‚e ÷½wð÷ ËtrníÞ{tk tÞftu yÇÞtË fhðttu
ytþÞ ntuðtÚte ÷½wð÷tu tÞf ð÷fÚttt tÞfÚte fuðwk r¼Líð Ähtðu Au ‚u
òýðwk …ý yrðtÞo Au. ð÷fÚtt …tºt«Ät ntuÞ ‚tu [t÷u. ‚u Ë{ts«Ät,
«Ëk„«Ät fu ðt‚tðhý«Ät ntuE þfu. …hk‚w ÷½wð÷ nk{uþtk …tºt«Ät
ntuÞ Au. yt …tºt …whw»t fu, Mºte …ý ntuE þfu. ftuE yuf …tºt fuLÿ{tk ntuðtÚte ‚ue
ytË…tË fÚttwk MðY… ƒkÄtÞ Au. yt {wÏÞ …tºtt Sðe Ë{„ú Sð
…rhÂMÚtr‚ytuwk yt÷u¾ nª …hk‚w ftuE yuf ¼tð…rhÂMÚtr‚ fuLÿMÚttu {qfe
‚u rr{¥tu tÞfwk ò‚, Sð, s„‚ «íÞuwk ËkðuŒ fu ®[‚ «„x Út‚wk
ntuÞ Au. yux÷u fu tÞft áÂüftuýÚte Sðu òuðttu yr¼„{ ntuÞ Au.
ð÷fÚtt{tk yuf …tºttut áÂüftuýÚte Sð òuðtÞ Au. ‚u{tk Sðt «Ëk„tu,
‚u{e ËkðuŒÞwõ‚ ûtýtuwk rðM‚]‚ yt÷u¾ ÚttÞ Au. yt{ ð÷fÚtt{tk tÞf,
yÄotÞf suðt tÞftu òuðt {¤u Au. …hk‚w ÷½wð÷{tk tÞfwk MÚtt ythk¼Úte
yk‚ ËwÄe f]r‚ …h AðtÞu÷wk ntuÞ Au. ÷½wð÷{tk …ý ð÷fÚtte su{
Ë{ts, s…Œ, htsfthý yt÷u¾tÞ Au. …ý yt ƒÄte ðå[u …tu‚eft ËkŒ¼tou,
…tu‚efwk ði[trhf rðï ÷Eu tÞf Sðu Au. ‚ue Ë{MÞt, Ëk½»to yt„ðtk Au.
‚ut Wfu÷tu …ý yt„ðt ntuÞ Au. ‚utk Ëw¾, Œw:¾, n»to, ytkËw ðiÞÂõ‚f ntuÞ Au.
‚ut ð‚oÔÞðnth{tk ðiÞÂõ‚f‚ttu …tË ntuÞ Au. ‚uÚte ÷½wð÷ ¼tðfu tÞft
ðiÞÂõ‚f rðï ËwÄe …ntuk[tzu Au. su Ësof tÞft ytðt ðiÞÂõ‚f rðï ËwÄe
¼tðfu Þtºtt fhtðu Au, ‚u Ësofe f]r‚ ÷½wð÷ ‚hefu ËV¤ ÚtE fnuðtÞ.
…Âù{{tk ytu„ýeË{e ËŒet W¥thtÄo{tk yu yt…ýu íÞtk ðeË{e ËŒet
W¥thtÄoe þYyt‚{tk Ëtiwk ÷ûÞ ÷½wð÷ ‚hV „Þwk sýtÞ Au. yt{
÷½wð÷wk MðY… sLBÞwk Au ‚tu ðnu÷wk …hk‚w yuu Mðef]r‚ yu ÷tufr«Þ‚t
{tuze Ëtk…ze Au. ÷½wð÷wk MðY… yLÞ MðY…tut fux÷tf ykþtuu …tu‚tt{tk
22
22

Ë{tð‚wk ntuðt A‚tk yu ËðoÚte Mð‚kºt yu rðrþü Au. ‚u{tk Ëkfw÷ ¼tðËkðuŒtue
ût{‚t Ähtð‚e yuftŒ rðrþü …rhÂMÚtr‚ ËSo yu …rhÂMÚtr‚{tk {wftÞu÷t {tðt
Sð yu {tu„‚wk {{oŒþo fhtððttu ÷½wð÷tu «Þí ntuÞ Au. ‚u {tºt
yuf fuLÿMÚt [rhºt W…h s æÞt furLÿ‚ fhe yuwk yt÷u¾ fhu Au. ƒeòk …tºttu
„tiý ntuÞ Au. ‚utu h[t®…z ftuE yuf [rhºte ytË…tË ƒkÄ‚tu ntuÞ Au. yt
[rhºtt Sðe ftuE yuf Ëkfw÷‚t¼he …rhÂMÚtr‚wk yt÷u¾ fhe yuftŒ
ËkðuŒ, Ë{MÞt fu áÂü®ƒŒwu WXtð yt…ðttu ÷½wð÷tu ytþÞ ntuÞ Au.
‚u{tk {wÏÞ [rhºtu «uhth-½ztht WÆe… rð¼tð ‚hefu yLÞ …tºttu ytð‚tk
ntuÞ Au, ßÞthu ð÷fÚtt{tk ‚tu {wÏÞ [rhºt W…htk‚ yLÞ yuf rðftËþe÷ …tºttu
ytð‚tk ntuÞ Au. ‚u{tk Sðe te{tuxe ½xtytu «tËkr„f fu W…fÚtt îtht
{wÏÞ [rhºte fÚttÄtht{tk W{uht‚e s‚e ntuÞ Au. yuðtk yLÞ …tºttuwk y{wf ykþu
rðftËþe÷ [rhºtr[ºtý …ý yu{tk Út‚wk ntuÞ Au. ßÞthu ÷½wð÷tk …tºttu{tk yu
òuðt {¤‚wk Úte. ÷½wð÷{tk ðiÞÂõ‚f ËíÞtu {rn{t ntuÞ Au. ytÚte s fŒt[
÷½wð÷tk …tºttu Ë{tsÚte yr÷ yu ytí{hk„e ntuÞ Au. ‚utk…tºttu ð÷fÚtttk
…tºttue Ëh¾t{ýeyu ½ýtk rðrþü, ½ýtk rðr[ºt yu rð÷ûtý ntuÞ Au.
÷½wð÷ ÔÞÂõ‚{tðe MðfeÞ ËkðuŒtu fu ðiÞÂõ‚f …rhÂMÚtr‚u
÷½w …x{tk yt÷u¾u e MðfeÞ ËkðuŒtytu …h …tu‚twk VtufË furLÿ‚ fhu Au.
ytÚte ÷½wð÷u ð÷fÚttt ÔÞt…f V÷f fh‚tk Ëer{‚ V÷f{tk ft{ fhðwk
Vtðu Au. ‚u tÞfu s fuLÿ{tk ht¾e …rhÂMÚtr‚ …h …tu‚twk æÞt fu ÷ût ÂMÚth fhe
Ëtk«‚ ½xtu hsq fhu Au. ÷½wð÷{tk tÞft Sðe ftuE ËkðuŒt, ¼tðt
fu Ë{MÞttu ‚eðú‚t yu „n‚t ËtÚtu su WXtð {¤u Au ‚u ð÷fÚtt{tk {¤ðtu
yþõÞ Au. fthý fu ð÷fÚtt rðþt¤ V÷fðt¤wk, ðÄthu …Úthtxðt¤wk MðY… Au.
÷½wð÷tu ÔÞt… Ëer{‚ ntuðtu fthýu yuwk MðY… ËwƒØ ntuÞ Au. yu{tk
ð÷fÚtte su{ …Úthtx nª …ý Ÿztý ytðu Au. tt V÷fu fthýu ‚uýu
{qfu÷e ðt‚ ƒ¤e …ze s‚e Úte. ‚ue Œ÷e÷ ƒ¤ð¥th hnu Au. rðþt¤
ÔÞt… yu ‚uÚte Út‚tu ÷tkƒtu …Úthtx Ësofu Ë…txe …h ht¾u Au, ßÞthu Ëer{‚
V÷f{tk {ÞtorŒ‚ Ët{„úeÚte Ÿztý{tk sE þftÞ Au.
23
23

ð÷fÚtt{tk fÚtt tÞf ‚hV ðne tÞfu fÚtt{tk ðnuðztðu Au, ßÞthu
÷½wð÷{tk tÞf{tkÚte fÚtt ðnu Au. tÞf fÚttu h[u Au. fuLÿMÚt tÞftk ytk‚hƒtÌt
rð[th-ð÷ýtu îtht fÚtttu …rh½ ƒkÄtÞ Au, ßÞthu ð÷fÚtt{tk ytË…tËt
Sð yu Ë{tse yËhtu îtht h[t‚tu …rh½ fuLÿMÚt tÞft ÔÞÂõ‚íðu ½zu
Au. ytÚte ð÷fÚtt yu ÷½wð÷t tÞft ½z‚h{tk ‚ut ÔÞÂõ‚íð …h
yËh fh‚tk …rhƒ¤tu fuðe he‚u yËh fhu Au, ‚uu ftÕ…rf ytf]r‚ îtht
Ë{sðttu «Þí fheyu.
→
→
→ tÞf tÞf
→
→
→
→
→
→
→
ð÷fÚtt
→
→
yt{, ytf]r‚ îtht Ë{òÞ Au fu ð÷fÚtt{tk ytË…tËe
…rhÂMÚtr‚ytu tÞft …tºtu ½zu Au yu fÚttwk ðn tÞf îtht ÚttÞ Au.
ßÞthu ÷½wð÷{tk tÞftk ðiÞÂõ‚f ËkðuŒtu yu ‚ut {tu‚hk„tu fÚttu
h[u Au. ‚uÚte tÞfwk ðn fÚtt îtht ÚttÞ Au. ÷½wð÷ tÞf{tkÚte h[tÞ
Au. ‚uÚte fuLÿMÚt…tºt {txu fne þftÞ fu tÞf s {wÏÞ Au, ËðoMð Au. ‚ue
Ëkrð‚TÄtht s yutu {wÏÞ ykþ ntuðtÚte ‚u yrðtÞo…ýu [rhºt«Ät Au. ‚u
fuLÿMÚt tÞfe ytË…tË ð‚wo¤tfthu Vhu Au. …tu‚twk ð‚wo¤ …qhwk ÚttÞ íÞtk
ËwÄe fuLÿ W…hÚte …tu‚te sh yu „w{tð‚e Úte. ßÞthu ð÷fÚtt{tk
ytË…tËt ðt‚tðhýt «¼tðÚte tÞfwk ÔÞÂõ‚íð ½ztÞ Au. ‚u{tk
ƒŒ÷t‚t ËtkMf]r‚f Ëkòu„tu{tk tÞfwk Y… fuðwk ƒŒ÷t‚wk ytÔÞwk Au ‚uwk r[ºt
yt…u Au. ‚u{tk ÔÞðnthw rðïe r‚tk‚ ðtM‚rðf yu rð„‚ Ë{]Ø
ðtM‚rðf‚t îtht tÞfwk ½z‚h ÚttÞ Au. Sð ËtÚtu Ë{e…‚t fu¤ððtwk, Sðu
‚ut ¾hu¾ht MðY…{tk Mðefthe ‚uwk yŒ÷ fu ÞÚttÚto Y…{tk tÞf îtht hsq
fhðte {Útt{ý ntuÞ Au.
24
→
→
→
→
→
→
→
→
÷½wð÷
→
→ →
→
24

ð÷fÚtt{tk ythk¼Úte yk‚ ËwÄe MÚt¤, ft¤, …rhðuþ fu …Þtoðhýwk
rð„‚…qýo r[ºtý tÞft …tºt îtht W…Ëtððt{tk ytðu Au, ßÞthu
÷½wð÷{tk fuLÿMÚt tÞf…tºtt ytí{„nTðhu yu ‚ut ¼tðrðïu s
yt÷u¾tu rð»tÞ ƒtðu Au. ytÚte ‚u{tk ð÷fÚtte su{ ¼tir‚f fu
Ët{trsf ðtM‚ð nª …ý tÞft r[¥te, ‚ut {t Ëkfw÷ ÔÞt…thtue,
ytk‚hðtM‚ðe yr¼¿t‚t «„x‚e ntuÞ Au. ‚u{tk tÞft ðiÞÂõ‚f É‚tu
{rn{t ntuÞ Au, ßÞthu ð÷fÚtt{tk Ët{trsf É‚tu {rn{t ntuÞ Au.
÷½wð÷wk «Þtus Au Ë{ts rh…uût ftuE yuftfe yu ytí{fuLÿe tÞft
Sð{tk Q¼e ÚtÞu÷e ¼tð…rhÂMÚtr‚ytuÚte ‚ut ytk‚h{{tk fuðtk ÂîÄt,
îkî, Ëk½»to yw¼ðu Au ‚u ƒ‚tððtwk ntuÞ Au. tÞft ytk‚h{{tk QX‚e
«r‚r¢Þtytuwk ytí{÷ûte ¼qr{ftyu hsq fhe ‚ut {tu„‚wk {{oŒþo fhtðe
‚u su yÂM‚íð{q÷f Ëk½»to yw¼ðu Au ‚u ƒ‚tðu Au. ÷½wð÷ Ë{ts-
ËkMf]r‚tk {qÕÞtu Ët{u {q¤„t{e Ëk½»to Œþtoðe tÞfe ðiÞÂõ‚f‚twk „tihð
fh‚wk ytÄwrf f÷tMðY… Au. {ntð÷ Þw„÷ûte, ð÷fÚtt Ë{ts÷ûte
yu ÷½wð÷ ÔÞÂõ‚÷ûte f÷tMðY… Au.
tÞf ÷½wð÷wk {wÏÞ …whw»t…tºt Au. ‚u fÚttt fuLÿ{tk ntuðtÚte
f]r‚wk [t÷fƒ¤ fu «uhfƒ¤ ƒu Au. ‚ut ftÞoÚte f]r‚tu rðftË ÚttÞ Au.
f]r‚{tk ð¤tkf yu „r‚ yw¼ðtÞ Au. ‚u ÂMÚth ÔÞÂõ‚íð Ähtð‚tu ntuÞ ‚tu
fÚttu ÍtÍtu W…fthf ƒe þf‚tu Úte. ‚ut{tk …rhð‚oþe÷‚ttu „wý
ntuÞ Au. ‚utk ð‚o yu ftÞtuoÚte fÚtt rðfËu Au. ‚u{ ‚ut ÔÞÂõ‚íðu …ý
ðt ðt ytÞt{tu «t Út‚t hnu Au. {tðSð fu s„‚wk ftuE hnMÞ
Ësof ‚ut îtht {q‚o fh‚tu ntuÞ Au.
fÚttËtrníÞ{tk Ë{Âüt r[ºtýu MÚttu ðiÞÂõ‚f‚twk yt÷u¾
fu{ yu «§ …ý ò„]‚ ¼tðfu ÚtÞt rðt rn hnu. …ý ‚ue …tA¤
ò„r‚f …rhÂMÚtr‚ytu yu ‚ut …rhýt{u ƒŒ÷tÞu÷wk {tðSð
sðtƒŒth Au. ÔÞÂõ‚„‚ Ë{MÞt s yux÷e ntuÞ fu ò‚Úte Œqh sE Ë{ts fu
ht»xÙe rn‚®[‚t fhðte nt{ õÞtk hnu ‚uÚte ÷½wð÷tu tÞf Ët{trsf fu
yir‚ntrËf Þw„…whw»t õÞtkÚte ntuÞ «t[e tÞf su ‚u s{tttk, Ët{trsf ir‚f
25
25

{qÕÞtu, {tLÞ‚tytu, ytMÚttytutu «r‚rrÄ ƒe yt…ýe yt„¤ ‚u ƒÄwk hsq fh‚tu
n‚tu …ý ð‚o{t Ë{Þ{tk {tLÞ‚t, {qÕÞtu, ytMÚttytu s ¼øŒþt{tk VuhðtE
„Þtk Au. ‚uÚte ytðe ¼øŒþtt …rhýt{u ‚ue ¾krz‚ {tuŒþtwk Œþo fhtððwk
yu s Ësofwk Ësoff{o ƒe hnu Au. ÷½wð÷tu tÞf yir‚ntrËf Þw„…whw»t
Úte ƒ‚tu. yuwk Sð ftuE yir‚ntrËf Ë{Þ{tk Sðt‚wk Úte …ý [i‚rËf
Ë{Þ ðå[u SðtÞ Au. ‚uÚte ‚ut Ëk½»ttuo yir‚ntrËf ½xtytu{tk ¾u÷t‚t Úte …ý
[i‚rËf-{tu½xtY…u ¾u÷tÞ Au. …nu÷tkt tÞftu …tËu ËeÄe Ë…tx, ƒeƒtkZt¤
ËkðuŒtytu n‚e. yt tÞf …tËu ðÄw Ëkfw÷, ðÄw ðiÞÂõ‚f ËkðuŒrðï Au.
Sð «íÞutu ¬h, ƒtiÂØf yu r¼útO‚ áÂüftuý Au. …hk…ht„‚ {qÕÞtuu
Mðefthðtu ƒŒ÷u yt tÞf MðÞ{T {qÕÞ …t{ðte, þtuÄðte {Útt{ý
fhu Au. ‚u ytþt-ytMÚtttk „]rn‚tu rðtwk yÂM‚íð …t{ðt Ëk½»to fhu Au.
÷½wð÷ tÞft r[¥te ÷e÷t Y…u rðM‚h‚e ntuÞ Au. tÞft
r[¥ttk Ëqû{ Ëk[t÷tut ƒ¤ …h s ÷½wð÷wk r{toý ÚtÞu÷wk ntuÞ Au.
‚uÚte ÔÞÂõ‚fÚtt ÷u¾u tÞft ytk‚hrðïtu yt…ýu …rh[Þ fhtðu Au.
Sðu xftðe ht¾ðt {txu {w»Þ …tËu ƒu {wÏÞ ftÞtuo ntuÞ Au.
(1) ‘Mð’ u …t{ðwk
(2) ðt‚tðhý ËtÚtu Ë{tÞtus fhðwk.
‘Mð’ u …t{ðwk-ytí{Ëtûttífth fhðtu yu Ëtðorºtf rËØtk‚ Au yt æÞuÞ
ËwÄe …ntU[ðt {txut {t„tuo ÔÞÂõ‚yu ÔÞÂõ‚yu swŒt ntuÞ Au. ytwk fthý yu Au
fu swŒe swŒe ÔÞÂõ‚ytu{tk Sðu ytfth yt…ðte þÂõ‚ytu swŒe swŒe ntuÞ
Au. ‚ut W…h ðt‚tðhý, ËkMf]r‚ WAuhtu ‚Vtð‚ ntuÞ Au. ‚u{e sYrhÞt‚tu
swŒe swŒe ntuÞ Au. ‘Mð’e ytu¤¾ ËwÄee s ‚ue Þtºtt Úte ntu‚e …ý ‘Mð’
e MÚtt…t yu yuwk æÞuÞ ntuÞ Au Self-actualisation ytí{-Ëk…qýeofhý
fhðwk ‚u …ý ‚uwk æÞuÞ Au ‚u {txu yt tÞftu …tËu Œtþorf …erXft Au.
ytÄwrf Þw„t ËtrníÞe Œtþorf …erXft yÂM‚íððtŒe rð[thËhýeÚte
½ztÞu÷e Au. ‚uÚte yÂM‚íððtŒe rð[thËhýeðt¤t tÞftu rðþu»t «t ÚtÞt Au.
ytðe f]r‚ytu{tk tÞft yÂM‚íðt ði‚ÚÞwk, ‚ue yuf÷‚twk yu ‚ut
yÂM‚íð ËtÚtu Ëkf¤tÞu÷t {]íÞwwk yt÷u¾ rðþu»t ÚtÞwk Au. ytðt tÞftu [u‚tt
26
26

M‚huÚte [t÷‚tu ‘Mð’ ËtÚtutu Ëk½»to rY…tÞtu Au. {tð {nuht{ýÚte ytðt tÞftu
rð[thËhýeÚte swŒt …zu Au. ‚u{e rð[thÄtht …ý MðË]Âü{tkÚte MðƒwÂØÚte
r{toÞu÷e yt„ðe Úte. ‚uÚte ‘yÂM‚’ suðe ÷½wð÷{tk ‚tu ËeÄt WŒT„thtuY…u s
ytðe Œtþorf rð[thÄtht «„x ÚtE Au. ytðe Œtþorf rð[thÄtht ‚u{t
yÂM‚íðu ‚thðt{tk {ŒŒY… Út‚e Úte …ý ÔÞÂõ‚íðu rAL ƒtðu Au.
‘Vuhtu’tu tÞf ‚ue ytË…tËe Ë]Âüu ðwk Y… yt…ðt {Útu Au …ý ÔÞÚto. tÞfe
y„r‚f‚t yt ÷½wð÷{tk «‚eftí{fY… ÷Eu «„x ÚtE Au. ‘Vuhtu’tu tÞf
y„r‚f Au ‚tu ‘rþt[¢’t tÞft yòÛÞt, y[u‚ {t Œƒtðtu fu …rhƒ¤tu
‚ut rþt[¢u „r‚þe÷ ƒtðu Au, …ý «u{ suðt Ëqû{ ¼tðtuÚte rðåAuŒ …t{u÷tu
tÞf yut MÚtq¤ rðï{tk ðÄwu ðÄw ûtwÕ÷f ƒe òÞ Au. ‚ut Mºte ËtÚtut ËkƒkÄtu{tk
neý…‚, îi»t, ¢tuÄ, {íËh r¼oíËt, Ëq„, ‚wåAfth, r‚hMfth suðt yn{TfuLÿe
«r‚ƒ¤tu Au. ‚uwk ‘Mºte-ð¤„ý’ ‚uu ytí{…ezf yu ytí{rðtþf ƒtðu
Au. «Út{ áÂüyu ytðt tÞftu ‘Mºte-ð¤„ýðt¤t’ (Women Obsesstion)
÷t„u. …ý Ëqû{‚tÚte ‚…tË‚tk sýtÞ Au fu ‚u{wk ytðwk Women
Obsesstion yt¾hu ‚tu ‚u{e rsSrð»tt {txue {Útt{ýY…u s «„x Út‚wk
hnu Au. ‚uÚte ytðt tÞftue Œtþorf …erXft …ý yÂM‚íððtŒe Au.
yt ÷½wð÷tu{tk fux÷tf yuðt tÞftu …ý «t ÚttÞ Au su{e rð[thÄtht{tk,
…hk…ht„‚ Œtþorf …erXftwk ƒ¤ ntuÞ. ‘yt„k‚wf’tu tÞf W…r»tŒt
‚¥ð¿tt ywËth ‘yÚtt‚tu ƒúñrs¿ttËt’ Ähtðu Au. yuu ©Øt Au fu nwk ytí{t Awk,
nwk sht Úte, nwk {hý Úte, nwk ƒúñtu ykþ Awk. ‚uÚte s ‚u yuf÷ðtÞtu Úte
…ý yuf÷ðeh Au. ©Øtt ƒ¤u fthýu ‚u MðMÚt Au rALr¼L Úte. ‚ue
…tËu rŒþt Au, æÞuÞÞwõ‚ rŒþt. ‚ue rŒþt …qðorÂù‚ Úte A‚tk ‚u ¼q÷tu
fh‚tu, ¼xfu÷tu Úte. fthý fu ‚uwk æÞuÞ Au Mð-Qæðeofhýwk. yt„k‚wftu
tÞf Eþt ‘Mð-ytu¤¾’ {txu ytæÞtí{tu {t„o …ËkŒ fhu Au. ytæÞtí{{t„ot yu
…hk…ht„‚ {t¤¾t{tk ƒkÄt‚tu Úte. „whw, „tŒe fu ÄtŠ{f …wM‚ftu, ËkËth rð{w¾‚t,
¿tt fu ¼Âõ‚ suðt {t„tuo- yt fþte yuu sYh Úte. ‚uÚte ‘Mð ytu¤¾’tu yutu
hM‚tu tu¾tu Au, yt„ðtu Au. yLÞ …tºttuÚte-ËkËtheytuÚte ‚tu tu¾tu Au s …ý ytæÞtí{{t„ot
yut ËtÚteytuÚte …ý Ÿ[uhtu Au. ‚utu ytÂí{f rðftË rn{t÷Þ fh‚tk ËkËthe ðå[u
rðþu»t ÚtÞtu Au. ytí{ Ëò„‚t, ytí{rð&÷u»tý yu ‚ue ƒtiÂØf‚t ‚ut rðftË
27
27

{txut {n¥ðt „wýrðþu»ttu Au. yut ÔÞÂõ‚íðwk ÓŒÞM…þeo s{t …tËwk ‚u
‚ue ÷t„ýe{tk ‚ýtÞt rðt ÷t„ýewk ËL{t fhðte {tuð]Â¥t{tk Au.
‘Âîs’ tu tÞf ‘Mð’ u xftððt {txu …÷tÞðtŒe ƒe ytæÞtí{ {t„o
…fzu Au. yt{ ƒLut hM‚t yuf Au …ý æÞuÞ swŒtk Au. Eþt y¤„tu hneu
…ý Sðu ËL{tu Au. Âîstu tÞf Sðu fthu Au. Eþt æÞuÞ«tr fhe
þfu ‚ux÷t ‚ut ytÂí{f rðftËe «‚er‚ ÷ur¾ft fhtðe þõÞt Au. ‘Âîs’{tk
ytðe «‚er‚ {¤‚e Úte.
yt{, «íÞuf Þw„{tk s„‚t fux÷tf «§tuwk ßÞtk ËwÄe Ëk…qýo rhtfhý
ytðu íÞtk ËwÄe ‚u «§tu yk„u ‚ut W¥the þtuÄt «Þítu Út‚t s hnu Au.
yÂM‚íð…hf {qÕÞtuu …t{ðt, ‚uwk hûtý fhðwk, ‚uwk MÚtt… fhðwk ‚u s yt
Þw„t {tðtu «tý«§ Au. ‚uu {txu Ë{ts ÔÞðMÚtt fu Ä{oÔÞðMÚtt ykr‚{ Úte.
‚ue …tËu Au yt„ðwk ðiÞÂõ‚f Œþo (Own individual vision). ytðwk
ðiÞÂõ‚f Œþo fhðt ‚uýu Mðr{toýt, MðrÞr‚t n¬u MÚttr…‚ fhðt
{txu «Þítu fÞtO Au. ‚u{tk ‚u õÞtkf ËV¤ ÚtÞtu Au …ý ƒnwÄt ‚uu r»V¤‚t {¤e
Au. ytðt tÞftu …hk…ht„‚ Œtþorf …erXftÚte ˼t Au …ý …tu‚tt yÂM‚íðu
…t{ðt ‚u ðiÞÂõ‚f Œtþorf …erXft {txu {ÚÞt Au. ytðt tÞftutu …rh[Þ f]r‚
yÇÞtË îtht {u¤ðeyu.
2. yæÞtí{{q÷f Œtþorf …erXft-Ë{MÞt Ähtð‚t tÞf
Mðt‚kºÞtu¥th „wsht‚e ÷½wð÷{tk ytŒþo Mð-ÏÞt÷ Ähtð‚t tÞftu …ý
Au. ytðt tÞftu …tËu …tu‚tt ÔÞÂõ‚íð Ë{ût yuf ÷ûÞtkf Au. yt ÷ûÞtkf fu æÞuÞ
Ët{trsf fu þtherhf Úte. …hk‚w ytæÞtÂí{f ntuðtu fthýu ytðt tÞftu Wå[
ÔÞÂõ‚íð ½xf Ähtðu Au.
Þwk„t {k‚ÔÞ «{týu ÔÞÂõ‚{tk þtherhf (Physical) yu {:
(Psychic) Qòo ntuÞ Au. {:Qòo rð[thýt, fÕ…t, Ë{MÞt-Wfu÷, æÞt,
Ësotí{f «r¢Þtytu îtht ÔÞõ‚ ÚttÞ Au. ytæÞtí{ {t„ou ð¤u÷t tÞftu{tk ytðe {tuQòotu
rðþu»t …rh[Þ {¤e hnu Au. yt Qòo îtht ‚u{ýu fhu÷tk ©uc‚tËq[f ftÞtuoÚte ‚u{tk
ÔÞÂõ‚íðtu rðftË yw¼ðtÞ Au.
28
28

ynª ytðt ƒu tÞftutu yÇÞtË fhðttu nu‚w Au. yt ƒLu tÞftue
„k‚ÔÞ rŒþt yuf Au A‚tk ‚u{tk ÔÞÂõ‚íð{tk r¼L‚t Au. ‚u{e r¢Þt-
«r¢Þttk «uhýtu, «uhýtut «fthtu, ‚u{e ftÞo…æÄr‚ yu ‚u{t ÔÞÂõ‚íð
W…h …zu÷e ‚ue yËhtu r¼L r¼L Au. ‚utu Ërðþu»t …rh[Þ Ëti «Út{ fÚtt
ËkŒ¼uo «t fhe ‚uwk {qÕÞtkf fheyu.
yt„k‚wf (Äehwƒu …xu÷-1996) ÷½wð÷{tk su{ ‘rËrhMÚtwr÷¼ÿ
Vt„w’ tu MÚtwr÷¼ÿ ðu~Þtt «u{{tk {tuntkÄ ƒe r…‚tt {]íÞw Ë{Þu
…ntU[‚tk ‚uu …tu‚te ¼q÷ Ë{òÞ Au yu ‚u «tÞÂù‚ fhðt {txu „whwe
…tËu s‚tk „whw ‚uu {tun{tÞtt ƒkÄ{tkÚte {wõ‚ Útðt ðu~Þtu ½hu hnuðtwk
fnu Au. íÞthu MÚtwr÷¼ÿ „whwe yt fËtuxe{tkÚte …th Q‚he ƒúñ¿tt «tÂ
fhe Sðu Wò„h fhu Au, ‚u{ yt fÚtttu tÞf Eþt …ý ¼tir‚f
Ëw¾tuÚte yr÷ ƒe ðihtøÞ Sð ‚hV Mðwk yr¼Ëhý fhu Au yu Vhe
¼tir‚f Ëw¾tu ðå[u ytðe òýu ytæÞtÂí{f‚te fËtuxe fhe, ¼„ðtk Atuze
„whw fu yt©{ rðt …h{…Œe rŒþt{tk „r‚ fhu Au.
fÚttt tLŒeðtfÞ{tk f]r‚„‚ [i‚rËf …rhðuþ ‘htuþeÚte
ͤn¤‚t ¾kz{tk ò{u÷e {nurV÷{tk ƒntht ykÄfth{tkÚte Qzeu ytðu÷wk
…ûte yuf ƒthe{tkÚte «ðuþeu ƒeS ƒtheyuÚte ef¤e òÞ yux÷t Ë{Þe
yt ðt‚ Au.’ ðtõÞtu{tk Ëq[ðtÞtu Au. yt …ûte sux÷e s n¤ðtþÚte «ðuþ‚t
tÞf Eþtwk ytðt„{ sux÷t Ë{Þe fÚtt yt{ swytu ‚tu ‘yt„k‚wf’
suðe Au. yt Úttuzt Ë{Þe yuf ytí{rc ËtÄft ytk‚hSðtk ðnuýð{¤e
fÚtt sux÷e ËeÄe ÷t„u Au ‚ux÷e Ëh¤ Úte. tÞf Eþt {tt
{]íÞw …Ae W¥thftþet yt©{{tk „whw ytu{fthr„rht ËtkræÞ{tk ËkËthe
{tÞt Atuze ËkLÞtËe ƒe ËtÄw Sð ÔÞ‚e‚ fhu Au. íÞtk þt†¿tt îtht ytæÞtí{¿tte
ßÞtu‚ „whw «„xtðu Au. ‚uÚte ‚u rh…uût ¼tðu ËtŒ„eÚte …tu‚twk Sð ƒúñtkŒ{tk
rð‚tðu Au. ‚uu ð‚o{t Sðe [{f-Œ{f ytkS þf‚e Úte. ‚u ¼tir‚f
Ëw¾ Ë„ðztutu íÞt„ fhe ËtŒtEÚte Sðu Au. ËkËthËt„htk {tun{tÞtt ƒkÄtuÚte
{wõ‚ ƒe „whwt þhýu ròkŒ{tk hnu Au. „whw ytu{fthr„rhe f]…tÚte su
¿tte ßÞtu‚ «„xe Au ‚uu Sð¼h Ët[ðu Au. Eþt …kŒh ð»tot ËtÄwSð
29
29

…Ae ytÄthY… „whw yðËt …t{‚tk Vhe ytÄth rðttu ƒe òÞ Au. {tt
{]íÞwÚte ËkËth Atuze ËkLÞtË ÷eÄtu ‚u{ „whwS {]íÞw …t{‚tk …tAtu {te ÞtŒ ytð‚tk
Vhe ËkËth{tk yux÷u fu {wkƒE ¾U[tE ytðu Au. su{ rºtþkfwu ÔÞtu{{tk søÞt
{¤e ‚tu {u Äh‚e …h ftuEf søÞt {¤e hnuþu, ‚u{ rð[the ËkLÞtË fu ¼„ðtu
¼u¾ W‚the, ½uh ytððt ef¤u÷tu Eþt xÙu{tk ðnu÷e …htuZu ò„e òÞ Au. ‚u
ûtýÚte s «r‚fq¤ …rhÂMÚtr‚tu yu {w~fu÷eytutu ytAtu-yÄqhtu yw¼ð ‚uu
Útðt ÷t„u Au. yu Äe{u Äe{u ‚u ðÄ‚tu òÞ Au.
fÚtthk¼u ðnu÷e Ëðtht fu rðþt¤ «÷kƒ s÷htrþ{tk ytÚt{‚t
[kÿwk yu Q„‚t «¼t‚wk ysðt¤wk ¼u„wk {¤eu nt÷f-ztu÷f Út‚t …týe
…h ‚use [tŒh …tÚth‚wk n‚wk. fux÷tkf s¤[h sk‚w sL{eu Sðeu s‚tk
hnu‚tk ‚uðwk ðýo {¤u Au ‚u îtht Ët{tLÞ {tðt sk‚w suðt Sðtu
rŒuoþ Au. ‚uu {wËtVhe ŒhBÞt „tzee „r‚ …tu‚tt Sðe „r‚ suðe
÷t„u Au. yt MðtÚteo s„‚t yòÛÞt [nuhtytu{tk {iºte¼tð òuðt
{¤‚tk ‚u Ëkftu[ yw¼ðu Au. { ¼q‚ft¤u …fzðt {tuxe V÷tk„tu {thu Au,
…ý ¼q‚ft¤ ¾qƒ s Œqh hne „Þtu n‚tu. Eþt …tu‚tt {e [uütytuu
ehÏÞt fh‚tu. ‚u s„‚tk MðtÚto yu [{f òuEu Ëkftu[ yw¼ðu Au.
þnuhu þqLÞ‚t¼he shtuÚte swyu Au. xÙu{tk su yòÛÞwk ÷t„‚wk ‚u hM‚t
…hÚte ðwk yu rðr[ºt ÷t„ðt {tkzu Au. ‚uwk {„s ft{ fh‚wk yxfe òÞ
Au. ƒntht ykÄfth{tkÚte {tun{Þe {wkƒE „hee htufŒth htuþe{tk
òýu ¼q÷Úte ytðe [zu÷wk yuf ‘yt„k‚wf’ …k¾e {tuxt¼tE ytþw‚tu»tt Qkƒhu,
Sð¼h ¼q÷e þftÞ yuðe yËtÄthý …htuýt„‚ …t{u Au ! ‚uu ytðfth
{¤‚tu Úte. ‚uu …rhr[‚tu{tk y‚zt…ýwk yu ystÛÞt…ýwk ÷t„u Au.
Mðstu{tk ‚u …thftu ƒe s‚tk ¼tEytuu ¼thY… ÷t„u Au.
Eþtu ËkËth{tk …tAtu Vhu÷tu òuEu ¼tEytuu yz[ý Q¼e Út‚tk ‚u
yðZð{tk …zu Au. fthý fu …tu‚te Mð‚kºt ŒwrÞt{tk {M‚ hnu‚t ¼tEytu {txu
‚uwk yt„{ rðûtu… Q¼tu fhu Au. ‚uytu ykŒhtuykŒh „wË…wË fhu Au. ¼tEytue
ytðe ÂîÄt¼he ÂMÚtr‚ yu ‚u{u {t÷r{Õf‚ {txu ͽz‚t òuE ‚u Œw:¾e
÷t„ýe yw¼ðu Au. ‚ut {txu þkft-fwþkftytu fh‚t yt ËkËtheytue he‚¼t‚u,
30
30

÷tu¼e ÷t÷[w {tuð]Â¥tytuu Ë{¼tð…qðof òuE hnu Au. ‚u ¼tEytue {qkÍðý
rðthðt fnu Au,‘{týËu ®sŒ„etu yuf …ý rŒðË, yhu yuf …ý f÷tf
ÔÞ„ú‚t{tk ftZðtu. yu …tAtu Úte ytð‚tu. ‚{u ywfq¤ ntuÞ ‚tu [tÕÞtu
sEþ.’ (…].27) yt{ ¼tEytue {:ÂMÚtr‚u …t{e „Þu÷tu ‚u r¾t÷Ë‚tÚte
ðt‚ fhu Au. íÞthu ytþw‚tu»tu …tu‚tt yt yt„k‚wf yws {txu Mun¼tð ntuðtÚte
ynª hnuðt {txu sýtðu Au. ‚uu ynª ytðe ÂMÚtr‚{tk …ý æÞt{tk ftuE Vuh
…z‚tu Úte. ‚u ƒt¤f suðe rŒtuo»t‚tÚte s{e …h [tŒh …tÚthe ƒu r{rx{tk
„tZrÿt{tk ðªx¤tE òÞ Au. Ëðth{tk ðnu÷t …hðthe æÞt fhðt ƒuËe sE Äe{u
Äe{u «ýð{kºt{tk {ø ƒe òÞ Au. „whwSyu ytí{®[‚ {txu Ëðtht
Ë{Þu ©uc fÌttu Au. ¼tEytut ð‚oe ‚ut …h ftuE yËh Út‚e Úte. ‚u ƒÄt
{txu yòÞƒ ntuÞ ‚u{ fw‚qn÷…qðof ‚uu rnt¤u Au. ‚ue W…h þkft fhe
¼tEytu ‚…tË fhtðu Au. ‚uu tufheyu ÷„tzðt «Þítu fhu Au, …ý rŒûtt Ë{Þu
ft{t ft„¤tu Vtze tÏÞt ntuðtÚte ‚u {krŒh{tk hnuðt {txu fnu Au íÞthu ¼tEytu
¼tir‚f Ëw¾ yu {tU½ðthe{tk xfe hnuðt xâqþ fhðtwk fnu Au. …ý ‚uu
¼tir‚f Ëw¾ fh‚tk „whwyu yt…u÷ ËkMf]‚ „úkÚttutu ywðtŒ fhðtwk ftÞo-
…htu…fth {txuwk ftÞo fhðwk Au. ‚uu hnuðt-¾tðt rËðtÞ ftuE ðM‚wtu {tun Úte.
Œun, { yu s ‚ue {qze ntuðtÚte ÚttÞ yux÷wk fhðtwk. ytðt ytí{rðïtËÚte ‚u
Sð Sð‚tu n‚tu.
Eþt fwxwkƒestut „{t-yý„{tÚte {wõ‚ hne þf‚tu Úte. ‚uu
÷t„ýet fhtur¤Þtyu ò¤wk ðt¤‚tk ˼t ƒe yk‚ht yuftk‚{tk …tu‚te
{òf fh‚tk fnu Au. ‘„whw ! ‚{u nS ft[t Atu.’ yu …Ae ‚h‚ s
‘¼„ðte „tÞ t{tk YðtkŒth rƒÞtku ƒt¤f Vqkf {theu Wztze Œu Au.’ (…].50)
‚u ÷t„ýet ËkƒkÄtuÚte Œqh hnuðt RåAu Au, ‚u ¼tEytuu …tu‚te ðt‚ Ëns‚tÚte
sýtðu Au, íÞthu ¼tE yt©{ Atuzðte ¼q÷ fhe ‚uðwk fnu Au. ‚u ytSrðft {txu
tufhe fhðtwk rð[thu Au. ‚uu rðŒune „whwSe ¾tux z„÷uu …„÷u …zu Au. A‚tk
„whwtu ht{ƒtý {kºt ½tuh ykÄfthe ûtýtu{tk ‚uu Ët[tu {t„o ƒ‚tðu Au. ‘¼e‚h Œu¾tu
ƒuxu! ƒtnth {‚ Œu¾t. Ë{Í „Þu [tnu yt©{ {U hntu, [tnu fnª ¼e hntu ...
[÷‚u hnt. …nwk[ ne òt, Ë{s „Þu rf nª ’ (…].58-59) yt©{ fu
31
31

¼tEt ½ht MðtÚtoŒqr»t‚ ðt‚tðhý{tk …ý ‚u s¤f{¤ð‚T hneu …rhÂMÚtr‚
«{týu …tu‚twk f‚oÔÞ yŒt fhðt{tk f[tþ ht¾‚tu Úte. „whwŒuðwk M{hý fheu
{kºtò… yu æÞt{tk ÷e ƒ‚tk ƒtÌt s„‚t ÔÞt…f ht„îu»t-÷tu¼-{tun ð„uhuÚte
…h ƒe y÷tirff ytkŒ{tk yuðtu ¾tuðtE s‚tu fu MÚt¤ft¤wk …ý ¼t hnu‚wk.
‚u ytí{˼t ƒ‚tk «VwÂÕ÷‚ ƒe òÞ Au. ‚uu …nu÷tk …rhðthe ðtz n‚e
…Ae yt©{ n‚tu. …ý ytsu ‚tu {t¤tu yu ®…sh ¾tuE ƒuXu÷t …k¾e suðtu Au.
rŒþtne Œet «ðtn{tk ‚ýt‚tk ÷tfztk suðwk Sð ‚uu ÷t„u Au. A‚tk ‚ue
{trËf ÔÞÚtt Úte. ƒtÌt yu ytk‚rhf Sð yts ËwÄe ûtu{fwþ¤ n‚wk ‚tu ft÷e
®[‚t þte ‚uðwk rð[the Sðu Au.
tÞf Eþt ¼tEytue þkft-fwþkftytuu Œqh fhðt …tu‚ttu Ëðo ð]‚tk‚
sýtðu Au, ‚u ð»ttuot W¥thftþe{tk rð‚tðu÷t Sðe M{]r‚ytu{tk Ëhe …zu Au.
„whw ytu{fthr„rht ËnðtË{tk «t‚:ft¤wk rn{þe‚¤ „k„tMt fhðtÚte {¤‚e
{e þtkr‚, {k„÷{Þ ðt‚tðhý{tk ysƒ [u‚t ò„ú‚ fhtð‚e. ‚u
„k„t‚xu …ÈtËMÚt, æÞt{ø yðMÚtt{tk ytÞtËu Út‚wk „tÞºte{kºtwk hxý yu
ytrŒíÞwk ytðtnT fh‚tu. …tu‚te ƒwÂØu Wò„h fhe ‚¥ð „úný fhðt
sux÷e Ëqû{ r{o¤‚t fu¤ðeu «tÚtot fh‚tu. „whwtu W…Œuþ „úne ‚u{e yt¿ttytuwk
…t÷ fhðt{tk Sðe ÄLÞ‚t yw¼ð‚tu n‚tu. „whwe W…Œuþðtýewk ©ðý-
{, Ëtr¥ðf ¼tust rðht{ …Ae [t÷‚wk þt†„úkÚttuwk yæÞÞ, „whwe
yLÞ y…rh„únð]Â¥t, ðíË÷‚t yu ytæÞtÂí{f ËtÄt{tk rhk‚h Ëtk…z‚e
‚u{e niÞtnqkV ytkŒ yt…u Au. „whwe y{eáÂü ‚ue W…h ntuðtÚte AuÕ÷e
½zeyu ƒÄtu Eþtƒtƒte yt¿tt{tk hnuðtwk fnu Au. ‚u{t W¥thtrÄfthewk
…Œ ËtU…eu ‚ut {w¾u AuÕ÷u «ýð æðr Ëtk¼¤e MðiÂåAf Ë{trÄ ÷u Au. Eþt
„whwe yt¿ttwk …t÷ Sð{tk fhu Au, …ý {n¥ðtftkûte «‚t…r„rhu yt „{‚wk
Úte. ‚uÚte r÷uo… ¼tðu „tŒe «‚t…r„rhu ËtU…e ¼„ðtktu íÞt„ fhu Au. fthý fu
yŒu¾tE ‚tu ËkËtheytuu …ý þtu¼u. ytÚte yt©{tu íÞt„ fhe ytÞtËu yt
ŒwrÞt{tk ytðe [zu Au. Œqht yu Sft ¼q‚ft¤e M{]r‚ytu ‚ue ð‚o{t
…¤tue ËkðuŒt{tk ŒqÄ{tk Ëtfhe su{ yufY… ƒe òÞ Au. ‚u {{‚tt
yŒeX ‚thu nS ƒkÄtÞu÷tu ntuðtÚte {te Aƒe òuðt ytðu Au. ƒwÂØu {qk„e
32
32

Äq…ˤe suðe EåAtytuyu s ¼q÷ fhtðe ‚uÚte „whwyu yt…u÷ y{qÕÞ …thË{rý
yt ËkËthe ntxze{tk ft{ fhu ‚uðtu ÷t„‚tu Úte. ftk[ fhðt s‚tk Ë{q¤tu ¾tuðtE
òÞ Au.
tÞf {te Aƒe {u¤ððt ytðu Au, …ý ynª {¤‚e Úte.
¼tEytu{tk yuðe ft{e [esu Ët[ððt sux÷e ðuð÷tþ Úte. ¼tEytu
yu ¼t¼eytu yuu s÷Œe [t÷e òÞ ‚u {txu …U‚ht h[u Au. íÞthu ‚uu yu «§
{qkÍðu Au fu …tu‚u þt {txu ynª ytððt «uhtÞtu ¼tEytue ¼tir‚f Ëw¾e
y¼eÃËt yu Mð‚kºt‚t{tk ‚ut ytððtÚte Wý… ytð‚tk ‚u ¾xfðt ÷t„u
Au. ‚uu Xuftýu …tzðt yråAtyu ‚iÞth ÚttÞ Au. ftuEu ynª {wkƒE{tk
ftuEt {txu xtE{ Úte. ‚ut fthýu „]nËkËth{tk f÷n ÚttÞ Au. ‚uÚte ‚uu
ðÄthu ½h{tk ht¾ðt RåA‚t Úte. yt{ A‚tk Eþt …tu‚tt ríÞ rÞ{{tk
sht…ý yz[ý …tzât rðt æÞt {wÿt{tk ƒuËe þfu Au n¤ðt Vq÷ suðtu
nðt{tk ‚h‚t …ekAtk fu Ëqftk …t suðtu „{u íÞtk Qze ƒuËe þfu Au. ‚uu fhý
yu r{rnft «íÞu ðtíËÕÞ ¼tð ò„u Au. fhý yuf «¼t‚u ËtÄw ykf÷t
Y{{tk æÞt-{urzxuþ þe¾ðt MðuåAtyu ytðu Au, íÞthu he{t „wMËu ¼ht‚tk
½h{tk ͽztu ÚttÞ Au. he{t MºtenX fheu ynªÚte [t÷e sðtwk txf fh‚tk
Auðxu r:ËntÞ ¼tE ‚uu yýoðu ½uh {qfðt òÞ Au íÞthu ‚u {tu Au fu
ËtÄw ‚tu [÷‚t ¼÷t. Eþt rð{ú¼tðu ÂMÚt‚«¿te su{ ¼tEtu ¾w÷tËtu
Ëtk¼¤u Au. ‚ue yt MðMÚt‚t, þtkr‚ yu r÷uo…‚tÚte ¼tE ytþw‚tu»t
ƒu[u ƒe QXu Au. ¼tE ÷t„ýeþe÷ ntuðtÚte ‚uu ¼tðþqLÞ òuEu Œw:¾e
ƒu Au. …ý ‚u Munt ƒkÄu ƒkÄt‚tu Úte. ‚u ÷t„ýeu ËL{tu Au …ý
÷t„ýe{tk ‚ýt‚tu Úte. ‚u ÷t„ýet ËkƒkÄtuÚte …h ƒe …tu‚tt Sðe
Qæðo„r‚ ‚hV «Þtý fh‚tu s hnu Au. yýoðt VT÷ux{tk yã‚ Ëòðxðt¤tu
{tuxtu „uMxY{ ntuðt A‚tk, þtÕ{÷e ‚uu tufhe „kŒe ytuhze{tk W‚thtu yt…u Au.
yu{tk yýoðu fþwk ðtkÄtsf ÷t„‚wk Úte; …ý ytþw‚tu»t y…htļtðÚte …eztÞ
Au. ‚u Eþtt Ëw¾ {txu rð[thu Au. ‚u {tÞttk Ëðo ƒkÄtuÚte yr÷ hnu‚tu
ntuðtÚte yýoðu íÞtk ytð‚tk rð[thu Au fu ‘nðu su fkE ƒu yu{tk ftuEtu ðtkf
òuðtÞ. yt ÷tuftu ¼÷tk Au ‚u tufhe ytuhze{tk …ý hnuðt Œu Au. nª‚h …tu‚ttu
nf þtu Au yu{t W…h fu yt ½h W…h’ (…].87)
33
33

tÞf ftuEu „{‚tu ntuðtÚte ƒÄt ‚utÚte Aqxðt «Þí fhu Au. ‚u …ý
…tu‚ttu yrÄfth s‚tÔÞt rðt r÷tuo…‚tÚte Sð rð‚tðu Au. yt©{{tk «‚t…r„rh
suðt MðtÚto…xw yu «…k[ƒts „whw¼tE yu ËkËth{tk ¼tE-¼t¼e suðtk ÔÞðnthŒût
yu MðfuLÿe Mðstue ðtýe-fhýe{tk hnu÷e fxw‚t fu r‚hMfth ƒÄtÚte yr÷Â
hneu ‚u Mðefthu Au fu ËkËthe {týËtu ytðtk s ntuÞ ‚u{tk ðtE suðwk Úte. ‚u
fVtuze …rhÂMÚtr‚{tk …ý …tu‚te æÞt-ËtÄt Atuz‚tu Úte Ëðo ÷t„ýeytutu ytæÞtÂí{f
WLr‚ {txu íÞt„ fhu Au. ‚uu ftuE Ë¥tt fu Ä-Œtu÷‚ {txu ÷t÷[ Úte. ‚u rŒtuo»t
¼tðu Ëh÷‚tÚte …tu‚ttk ftÞtuo{tk h‚ hnu Au. ‚u VtÂLËËtu VtÄh ƒe ‚ut Sðu
ðe rŒþt yt…u Au. Sðt ¼th ‚¤u ŒƒtÞu÷t VtÂLËË «íÞu Ë{¼tð Œt¾ð‚tk
‚uu ÚttÞ Au fu ‘yt Sðu ytx÷e þt‚t …ntU[tzðt {txu s «¼wyu …tu‚tu ynª
{tufÕÞtu nþu, nª‚h ¼tE-¼t¼eu …tu‚tu tufhe ytuhze{tk ht¾ðtwk ËqÍu s
fu{’(…].95) yt{ ‚u ytðe …zu÷ ÂMÚtr‚tu Ëtnrsf‚tÚte Mðeftheu Sðu
ròkŒ{tk rð‚tðu Au.
‚uu ¼tir‚f Ëw¾e ftuE ¾uðt Úte. ftuE {tÞttk ƒkÄtu ‚uu
sfze þf‚tk Úte. ‚u Eïht æÞt{tk {M‚ hnu Au. ‚u htus yuf s ðth
ƒ…tuhu s{u Au. yufðth ¼tE-¼t¼e ËtÚtu Vhðt s‚tk rhks¼tEe
Œefhe EÂÃË‚t ‚uu òuE [hýtu{tk …ze òÞ Au íÞthu ‚u ƒtswyu ¾Ëe òÞ
Au. ‚utu ¾w÷tËtu fh‚tk fnu Au ‘¼„ðtk Atuze ŒeÄtk ‚uÚte «ýt{u ÷tÞf
Úte.’ …tu‚u ËtÄwSð MðuåAtyu Atuze ŒeÄwk ntuðtÚte ftuE …qðo …rhr[‚ ¼trðf
‚uu ‘ƒtƒt’e nurËÞ‚Úte «ýt{, ¼ux-Ëtu„tŒ fu r{kºtý yt…u ‚tu ‚u Mðefthðttu
…tu‚tu yrÄfth hÌttu Úte ‚u ƒtƒ‚u yr‚˼t ntuðtÚte EÂÃË‚t yu rhks¼tE
yt„ún …qðof ‚uu …tu‚tu íÞtk [t-…týe {txu r{kºtu Au, …ý íÞtk sðtwk xt¤u Au.
…hk‚w …tu‚tt yt ð‚oe ytk‚h¾tus …Ae ‚uu {{tk «§ QXu Au. ‘ftuEwk
{ Œw¼tðeu þtu VtÞŒtu ÚtÞtu ytðe ò‚wk ð‚o fhðt{tk …tu‚ttu Aq…tu ynkfth
‚tu nª ntuÞ fu …Ae ƒef nþu... Mºtee ƒef, Œtu÷‚e ƒef... õÞthuf
÷…Ëe sðtÞ ‚tu yu fŒo{ ¼qr{Úte y¤„t s hnuðtwk Ëthwk nª’ (…].111)
yt{ ‚u {tu{kÚttu yw¼ð fhu Au. …hk‚w Eþt ðM‚w‚: ynk¼tðe
ËkðuŒƒrÄh fu …÷tÞðtŒe Úte. yu swyu Au fu e[u ðz÷te …ýo½xt{tk
34
34

Ëk‚tE „Þu÷t …tu…x íÞtk s Aw…tE hnu‚t Úte. ƒÕfu e÷ „„{tk {wõ‚ yu
r¼oÞ…ýu Qz‚t hnu Au. …tu‚u …ý þt {txu …k¾eytue su{ ¼Þ{wõ‚ Sðu
‚uÚte ƒt¤fËns Ëh¤‚tÚte ‚u rhks¼tEwk r{kºtý Mðefthe ‚íft¤ ‚u{u
íÞtk òÞ Au yu hs‚t W…[th {txu sYh …zu íÞtk s hnuðt Ëk{‚ ÚttÞ Au.
‚uu ¼tir‚f Ëw¾ Ë„ðztue ftuE sYh Úte. ¼tEytu ‚uu ÷÷[tðu Au
A‚tk …ý ‚u h®Ën yu {ehtke su{ ËkËth{tk ntuðt A‚tk ËkËthÚte yr÷Â
ƒe hnu Au. EÂÃË‚t ËwkŒh ntuðt A‚tk ‚ue ‚hV ‚u Z¤‚tu Úte. rhks¼tEe
…tËu Ä Œtu÷‚ ntuðt A‚tk ftuE…ý ðM‚wtu ‚uu {tun Úte. s{ðtwk …ý ËtŒ„e
¼ÞwO ÷u Au. …tu‚u hs‚u yt…u÷t ytþeðtoŒwk V¤ òuE ÔÞrÚt‚ ÚttÞ Au. ‚uÚte
ƒúñrs¿ttËt yÄqhe ÷t„‚tk hs‚e Ëw»tw ytk‚h[u‚t yu rsSrð»ttu ò„ú‚
fhðt …tu‚te he‚u Rü {kºtt ys…ts… yu {tu…[th ytŒhu Au. ztì. {tþo÷u
hs‚ {txu r:ËntÞ‚t ƒ‚tðe sýtÔÞwk n‚wk fu ftuE ŒðtŒtY ƒ[tðe þfu ‚u{
Úte. {tºt ftuE [{ífth s ‚uu ƒ[tðe þfu ‚u{ Au. ytðe …rhÂMÚtr‚{tk ‚u
ytÞtËu Eïhe «tÚtot fhe ‚ut{tk ƒúñrs¿ttËt s„tzðt «Þí fhu Au. …tu‚te
Ë{„ú «týþÂõ‚ furLÿ‚ fhe ‚u hs‚{tk Sð Ëk[th fhu Au. ‚ut yt
ytæÞtÂí{f-[i‚rËf W…[thu fthýu hs‚ Þ{ËŒuÚte òýu Sðe
rŒþt{tk …tAtu Vhu Au. ƒúñrs¿ttËt rðþu ðt‚ fhe hs‚e rsSrð»ttu ‚u
«ƒ¤ ƒtðe htu„{wõ‚ Útðt «uhu Au. ‘nwk yûth yrðtþe rºtft¤hrn‚
ƒúñ Awk. nwk ytkŒ MðY… Awk. nwk ËðoþÂõ‚{t Awk. nwk ytí{t Awk. Œun
Úte. {u þiþð Úte, Þtið Úte, sht Úte, nwk Ë[ht[h{tk ÔÞt Ët‚
[i‚LÞ Awk ...’ yu hs‚t Äúqs‚t ntuXÚte ‘…t¾hwk …nu÷wk …tkŒzwk ¾heu
Ëqft ½tËe …Útthe …h …z‚tk fhu yuðtu yíÞk‚ Äe{tu yðts’ ytðu Au.
‘ƒt..ƒt..!’ (…].129) …ý hs‚{tk rsSrð»tt ò„ú‚ Út‚tk …tu‚u Eïh
yu {tð ðå[u {tæÞ{ ƒ‚tk …ùt‚t… fhu Au. ‚u ftuE yuf xt…w …h
VUftE „Þtu ntuÞ ‚u{ rM‚hk„ rï÷ {nts÷rrÄytut suðe e÷ïuu‚ Âûtr‚s,
MðÞk¼q ãwr‚Úte ͤtkn¤tk Út‚tu rn{îe… …h yuf÷tu yxq÷tu Q¼tu ntuÞ ‚uðtu
yw¼ð fhu Au.Sð Ëk[th rðt ƒÄwk M‚çÄ, þtk‚ fþtfe ðtx òu‚tu
ÄLÞ‚te ûtýu yòýe ¼e‚etu M…þo Út‚tk …tAtu hs‚t ¾kz{tk RrLÿÞ„BÞ
35
35

s„‚{tk ytðe „Þtu. …tu‚u yt{ {tæÞ{ ƒðte ‚uu fþe sYh sýt‚e Úte.
‚u ytí{ø÷tr Atuze, ytftþ Ët{u òuE ðtŒ¤eytuwk ËtikŒÞo ytk¾tu{tk ¼he ƒthe
…tËuÚte[tÕÞtu òÞ Au.
‚u ËwrþÂût‚ ntuðtÚte ykÄ©Øt{tk {t‚tu Úte. hs‚{tk SðËk[th
{txu …tu‚u nª Eïh rr{¥t Au. Eïhe EåAt rðt …tkŒzwk …ý nt÷‚wk
Úte. [{ífth{tk ‚u {t‚tu Úte. ßÞthu hs‚t …„tu yk„qXtu ft¤tu …z‚tk ‚u
rhks¼tE yu EÂÃË‚te su{ ŒŒoe „k¼eh‚t …t{e ®[‚t‚wh ƒu Au.
‚u hs‚u Ëthðth yÚtuo ÂMðxTÍh÷uLz ÷E sðt ‚iÞth fhu Au. ‚u …tu‚te
{tðËns {ÞtoŒtytuÚte ˼t Au. ynª ztìõxhe ðt‚tu Mðefth fh‚tu ‚u
ƒtiÂØf yr¼„{ Ähtð‚tu òuðt {¤u Au. ‚uu r…‚t yu …wºte …tu‚tu íÞtk htuftðt
rððu Au. ‚u r…‚ttu …wºt«u{ òuEu ÄLÞ‚t yw¼ðu Au. £tÂLËË ßÞthu ‚ut
¼tEytue xeft Ëtk¼¤e Œw:¾e ƒu Au íÞthu ‚u fnu Au fu ‘ƒË E‚e Ëe
ƒt‚.’ ËkËth{tk nk{uþtk ytðwk ‚tu [t÷ðtwk. ßÞtk ËwÄe ËíÞtu WŒÞ ÚttÞ
íÞtk ËwÄe ‚uu òuðttu.’ ‚uwk { Rü®[‚ yu {kºtò…t hts{t„uo s‚tk
Ë{trÄ{tk ÷e ÚtE òÞ Au. „whwe M{]r‚Y…e …trhò‚e [tu{uh ËwðtË Vu÷tE
òÞ Au, yuf Vq÷ ðªý‚tk ƒeòk ŒË …ÚthtE òÞ yt{ yk‚ fÚtttu ytkŒ
yw¼ðu Au.
Eþte ytðe r¾t÷Ë‚t yu yðts{tk rýoÞtí{f‚t òuE
£tÂLËË {kºt{wøÄ ƒe òÞ Au. …tu‚tt rðþu ¾htƒ rð[th‚t ¼tEytu-¼t¼eytu
ËtÚtu …ý rðÞ…qðof ð‚o fhu Au. ‚u{e ÷tu÷w…‚Úte ‚uu ŒÞt ytðu Au, ßÞthu
EÂÃË‚te ©æÄt yu ytŒh¼tðtu …tu‚u ¼th yw¼ðu Au. rhks¼tE Œefhtu
ƒ[e „Þtu ‚uÚte ytŒh ¼tðu …„u ÷t„u ‚u Eþtu „{‚wk Úte. ƒÄtk hs‚t
W…[thu Œiðe [{ífth {tu Au …ý ‚u ‚uu {tuytæÞtÂí{f-Psychospiritual
W…[th {tu Au. rhks¼tEt Œefhtu ftuE ËtÄw ‘ƒtƒt’yu ƒ[tÔÞtu Au, ‚u
¾ƒh …z‚tk ‚u{tk Ë„tËkƒÄeytu …w»…nth, V¤V¤trŒ, {eXtE ð„uhu W…nth
÷Eu Œþo fhðt yu ytþeðo[ {txu Q{xe …zu Au. ‚u yt Ä{oËkfx{tkÚte
Q„hðt ‚u{u Äq-fe‚o …Ae, […htËeu ƒŒ÷u ËeÄtu htò ËtÚtu s Mun
ËkƒkÄ ƒtkÄðt-W…Œuþt ƒu ƒtu÷ Ëk¼¤tðe {tkz {tkz Aqxfthtu yw¼ðu Au.
Eþt ‚tu Ëtuttk #ztk {wf‚e {h½e suðtu [{ífthe-E÷{e ËtÄw ƒtƒt Au. ‚uÚte
36
36

‚utu „uh÷t¼ ÷uðt ¼tEytu …tu‚tu íÞtk ÷E sðt SŒ …fzu Au. ‚uu ¼tEytut
Mun¼tð yu ytr‚ÚÞtu yw¼ð ÚtE [qõÞtu ntuðtÚte ‚u yt {tÞtò¤{tk VËtE
ytæÞtÂí{f ËtÄtt SðæÞuÞÚte [r÷‚ ÚttÞ ‚uðtu ‚fËtÄw Úte. ‚uÚte ‚uu yt
ËkËthe {tun{tÞttu ftuE s ÷„tð Úte. ftuEu …ý Œw:¾ t ÚttÞ ‚uðwk ð‚o fhu
Au yu fnu Au ‘ËtÄw ‚tu [÷‚t ¼÷t.’ ð¤e, ‚u Ë‚‚ ytí{rheûtý fhu Au
r{rnft fu{ Ônt÷e ÷t„e uLËe «íÞu fu{ y¼tð sLBÞtu yuðt «§tu ò‚u …qAe
…tu‚u nS ytæÞtí{{t„uo sðt {txu ft[tu Au ‚uðwk yw¼ðu Au. ßÞthu ßÞthu ‚uwk {
rð[r÷‚ ÚttÞ íÞthu ‚u „whwSu {{tk ÞtŒ fhe ÷u Au. „whwSwk ËtkræÞ yw¼ð‚tu
yu þt†ð[tu ÞtŒ fh‚tu ƒÄe ûtýtu n¤ðtVq÷ ƒeu rð‚tðu Au.
Eþt „whwt ð[u Ënthu rðþt¤ ËkËthËt„h{tk yk‚e þtuÄ{tk
eféÞtu Au. ytu{fthr„rh …tËu ƒt¤f suðtu …ý ynª ‚tu «¼tðþt¤e Ëk‚ suðtu
Au. ‚u ƒnth Vhðt òÞ Au, íÞthu yuf rŒþt …fzu Au. yuftk‚Úte xuðtÞu÷t
tÞfu {uŒetu ¼th ÷t„u Au. ‚uu ‘Ä uMx’ fh‚tk ynª ƒnth {tuf¤tþ
÷t„u Au. ‚u [t÷‚tu Ë{wÿ rfthu ytðu÷e rË{uLxe …t¤ …h ƒuËu Au. íÞthu
„whwe ÞtŒ ytð‚tk r{o¤‚t «t fhu Au. ‚uu {týËtuyu Sð xftðe ht¾ðt
{txu yt {tÞt„he Q¼e fhe ntuÞ ‚uðwk ÷t„‚tk ‚u …tu‚u yt ¼w÷¼w÷t{ýe{tk
VËtE „Þtu ntuÞ ‚uðtu yw¼ð fhu Au. ‚u rhks¼tEu íÞtk ©æÄt-ykÄ©æÄt
˼h ŒþotÚteoytu ¼ux Ëtu„tŒ ÷Eu ytðu Au ‚utu rðhtuÄ fhu Au. ‚u{u ½hu
ytððt ðeðýe fh‚tk ‚u ƒÄtu Ë„wý W…tËte ðt‚ fhu Au. EÂÃË‚t ƒúñ
rðþu …qAu Au, íÞthu ‚u fnu Au fu ‚hMÞtu {týË {]„s¤ …tA¤ Œtuzu ‚u{tk ‚utu
Œtu»t Au. nwk ‚tu {tºt {t„o ƒ‚tðe þfkw; ‚uu …whw»ttÚto îtht s …týe {u¤ððwk hÌtwk.
ƒÄtwk fÕÞtý ÚttÞ ‚u {txu {Úte «tÚtot fhu Au fu ƒkÄtu{tk sfztÞu÷t Sðtí{tytue
Þt‚tytu «¼w Œqh fhtu. yÂM‚íðY…e …‚kr„Þwk ftuþuxt{tk {hðt Úte ËòoÞwk.
‚uu e÷ „„tu M…þo Útðt Œtu. yt{ ‚u {wÂõ‚ {txu Mð‚kºt Sðe ft{t
fhu Au. Ëtu{r„rh ‚uu {¤ðt ytð‚tk ytk¾Úte ytk¾ {¤‚tk s ytÞtËu
ytkŒ ÔÞt…e òÞ Au. ‚ut ÓŒÞf{¤e …tk¾zeytu ƒÄe yuf ËtÚtu ¾q÷e
òÞ Au. Ëtu{r„rhtu r[h…rhr[‚ [nuhtu òu‚tk {u Mðsu {éÞt sux÷tu
ytkŒ ÔÞt…e òÞ Au. ‚u Ëtu{r„rhe [hý hs ÷u Au, íÞthu Ëtu{r„rh
rðhtuÄ fh‚tk ‚u fnu Au fu ‚{u ËkLÞtËe ntuðtÚte «ýt{t yrÄfthe Atuu, nwk ‚tu
Ët{tLÞ {tðe Awk yu{ fne ¾z¾ztx nËe …zu Au.
37
37

Ëtu{r„rh yt©{e …z‚e yu «‚t…r„rhe rðrðÄ «ð]Â¥tytue
‚uu ðt‚ fheu yuf ðtu yt©{ ƒtððtwk fnu Au, íÞthu ‚u yuf ntzðiŒe
ðt‚wk WŒtnhý yt…‚tk fnu Au fu ytu{fthr„rht [u÷t …ý þwk „whwe
ytðe Œþt fhþu. „whwŒuð ËíÞ ËkfÕ… n‚t ‚uÚte yuf s yt©{ hnuþu.
yu{t yt©{wk ftuE fþwk s ƒ„tze nª þfu. ‚uÚte …nu÷tke su{ hnuðt {txu
sýtðu Au yu „whwyu su „úkÚttut ywðtŒwk ft{ ËtuÃÞwk n‚wk ‚u …qýo fhe ‚ue
ËtÚtu yt©{{tk Ëtu{r„rhu …tAtu{tuf÷u Au. ‚u yt©{t rŒðËtutu yuf{tºt Ëtûte n‚tu.
‚uu W¥thftþee ÞtŒ ytð‚tk „whwŒuðwk Mun¼ÞwO ÂM{‚, „k„tMt, «t‚:ft¤e
ËtÄt-W…tËt{tk ‚Õ÷e‚tÚte Út‚t þtMºttÇÞtËÚte …Ëth Út‚tk rŒðËtu ÞtŒ ytðu Au.
„whwS sðÕ÷u s ƒtu÷‚t. [thu ƒtswÚte ËwhÂût‚ yu yt¿tt…t÷ rËðtÞ fþwk nª
fhðtwk. yuðt r{o¤ ytkŒÚte ¼hu÷wk Sð ftuE Ë{Þ¾kz{tk ðnu[tÞ fu
…whtÞ ‚uðwk Úte. yt{ ‚u „whwe M{]r‚{tk Œw:¾e ƒ‚tk yk‚:fhý{tkÚte
yðts ytðu Au. ‘ytr¾h [tu÷t ne …fz r÷Þt Eþt’ „whw rhk‚h yk‚h{tk
rƒhtsu÷t Au ‚uÚte ‚tu yt„¤ ðÄðt «uhýt yt…u Au. ytðt ftu{¤ ð[tu ƒtu÷‚t
Eþte [u‚t Ëðu¤t ò„e òÞ Au. ‚uÚte ‚tu Éý{wõ‚ ƒe ËtÄtu …kÚtu
[t÷e ef¤ðttu ËkfÕ… fhu Au. ‘nðu ynªÚte ef¤e sðwk òuEyu.’ ¼ºteS
r{rnftt ÷tufex{tk {ttu Vtuxtu Au yuðe ¼t¤ {¤u Au, …ý yu òuðte yk‚h{tk
Ëk‚tE hnu÷e {qk„e ƒuXu÷e Äq…ˤe suðe RåAtwk «÷tu¼ ‚uu nðu [r÷‚
fhe þfu ‚u{ Úte. ynª ðÄthu htuftðttk ¼ÞMÚtt òý‚tu ntuðtÚte fnu Au fu ‘ËtiÚte
…nu÷tk r{÷, …Ae …rh[Þ, …Ae ytí{eÞ‚t, …Ae ytËÂõ‚....
yr¼{LÞwe su{ «ðuþ‚tu ytËt Au; …ý yt ƒÄt ftuXtytu{tkÚte ƒnth ef¤ðte
rðãt ntuÞ ‚tu AuÕ÷u »tzTrh…wytuu ntÚtu {hðtwk, yu …ý ¬e !’ (…].-169)
yt{ „h{tk [thu ƒtsw ½uhe ð¤u÷e {tun{tÞt Y…e yÃËhtytuÚte ƒ[ðt ynªÚte
[tÕÞt sðt {tk„u Au. ŒwrÞtt ÷t¾tu …rhðth{tk yuftŒ Œw:¾tu Œeðtu ‚tu «„xu÷tu
ntuÞ Au. ytÚte su{ ‘þfxtu ¼th ït ‚týu’ yu LÞtÞu Œw:¾e ƒLÞt rðt n¤ðu
niÞu ËkƒkÄtu yu ÷t„ýetu ytk[¤tu V„tðe Œu Au.
yt{ ‚uu ƒtÌt ŒwrÞtt ËkƒkÄtu ðt{ýt ÷t„u Au. s„‚t Ëðo ËkƒkÄtu{tk
MðtÚto Aw…tÞu÷tu ntuðtÚte ‚u Ëðo ËkƒkÄtutu íÞt„ fhu Au. ‚u hs‚u ÂMðxTÍh÷uLz
sðt Ë{òðu Au. íÞthu ‚uu ËtÚtu ytððt rhks¼tE sýtðu Au, …ý ‚u fnu Au
fu ‘ðËwkÄhttu fÞtu ¾qýtu òuðt suðtu Úte’ yuðwk fneu t …tzu Au. ‚u hs‚u …tu‚u
38
38

ztìõxh Úte ‚uðwk fneu Ëthðth {txu sðt {tð‚tk fnu Au fu ‘ËtÄw ËtÚtu Mun
fhðtu.’ ‚uu nðu …wM‚ftue …ý sYh ÷t„‚tk ‚u hs‚ yu EÂÃË‚tu yuf
¼„ðŒT„e‚t rËðtÞtk ƒÄtk …wM‚ftu ¼ux{tk yt…e Œu Au. AuÕ÷u EÂÃË‚te Úttuze
¼ux Mðefthe Eþt {wkƒEe {tÞt ¾k¾uheu ƒtÌt he‚u rŒþtne ƒe Ët[e
rŒþt{tk [t÷e ef¤u Au. ËkËthe ƒÄe s {tun{tÞt Atuze ƒúñ W…tËt{tkÚte
Ë„wý W…tËt ‚hV ð¤‚tk ‚u ð]kŒtð ‚hV [t÷e ef¤u Au. òuEyu ðuŒtL‚et
{ …h f]»ý fuðwk ft{ý fhu Au. yt{ Ët[tu ðe‚ht„e-yæÞtí{ ËtÄf fuðtu ntuÞ fu
suu ¼„ðtk, yt©{ fu „whwwk «íÞût ËtræÞ fu …wM‚ftutu Ënthtu ntuÞ, suu
{ ¿tt fu ¼Âõ‚ ftuE …ý {t„o ytæÞtí{e rŒþt ƒ‚tðe þfu ‚uðt W¥t{
ËtÄfwk WŒtnhý tÞf Eþt …qhwk …tzu Au.
‘Âîs’ («t. «er‚ Œðu-2000) ÷½wð÷{tk {tðet Sð{tk õÞthuf
yuðe ½xtytu ½x‚e ntuÞ Au fu Sð{tk n‚tþ ƒe Sðt {t„ou ƒŒ÷e
t¾ðttu ftk ‚tu Sðtu yk‚ ÷tðe Œuðtwk …ËkŒ fh‚tu ntuÞ Au. yt…ýe Ë{ts
ÔÞðMÚtt{tk hnu÷e Œk¼ð]Â¥t yu htûtËe Mð¼tðt {tðtu îtht Ët{tLÞ ð„o …ezt
…t{u Au íÞthu ‚u Ë{ts Ët{u ƒkz …tufthe þf‚tk …tu‚tt yt¢tuþu ƒesu {t„uo ðt¤u
Au. ‚u Sð{tk …÷tÞ‚tðtŒe ƒe òÞ Au. ‚uu ÷t„u fu su Sð{tk
yw¼ÔÞwk ‚u yÄqhwk Au. yutÚte …ý Sð{tk fkEf rðrþü …zu÷wk Au.
ytðwk Ë{ò‚tk ‚ut{tk …rhð‚o ÷tðe ®[‚, {, ytí{rheûtýt {t„o
‚hV sE ytæÞtÂí{f ƒe ytk‚hÞtºtt þY fhu Au. Auðxu {Úte ytí{t ËwÄe
…ntU[ðt ‚u f]‚rùÞe ƒu Au.
‘Âîs’ ÷½wð÷tu tÞf ytkŒ ytÄwrf Þw„tu ËwrþÂût‚ yu
ƒwÂØþt¤e Þwðt ntuðtÚte ËkËtht yt‚t…tuÚte swŒe-swŒe he‚u …rh‚ ƒ‚tk
…÷tÞ‚tðtŒe ƒe {wõ‚tkŒSt þhýu òÞ Au. ‚u {t‚t, ƒnu yu «uÞËee
nqkV „w{tðu÷tu n‚tþte Äth W…h Q¼u÷tu n‚tu íÞthu Mðt{e©et ËkË„o{tk ytðu
Au. ‚u ËtÄw{tkÚte ËkLÞtËe ƒðte ‚eðú Ík¾t ËtÚtu ƒth ð»toe ytfhe ‚…MÞttu
¼u¾ ÷E „whwSe r©t{tk Sð rð‚tððtt rùÞÚte Ëk½{tk òuztE þtherhf
Þtºtte ËtÚtu {trËf Þtºttwk …ý Qæðtohtuný fhu Au. ynª ‚ut suðe ÂMÚtr‚ðt¤tu
yr¼Ëth …ý òuðt {¤u Au. ‚u …ý {t‚tt {]íÞw yu …íe hu¾tt ÿtunÚte
39
39

Qƒfe sEu Mðt{eSt ËkË„o{tk ytðu Au. yt ƒku yuf „whwt ƒu rþ»Þtuyufƒeò
Ë{ût …tu‚tt {e ÂîÄtytu yu yk‚htk îth ¾wÕ÷tk fhu Au. tÞf
y‚e‚{tkÚte ð‚o{t yu ð‚o{t{tkÚte y‚e‚{tk Œtu÷tÞ{t Út‚tu hnu Au. ƒLu
ÂîÄttu yw¼ð fh‚t íÞtk Ëqû{ {t„o sze s‚tk MÚtq¤ ynkfth ytu„t¤e þwØ
ƒðttu «Þí fhu Au. yuf s þheh{tk hne ðtu sL{, ðwk þheh yu
t{ Äthý fhe ÷uðwk yu s Âîsíð. tÞf ytkŒ ¼ú{ýttu ¼tu„ ƒu Au. ËtÄw
ƒLÞtu A‚tk { …h Ëqû{ ðtËtwk ytrÄ…íÞ ntuðtÚte Ët[tu ËkLÞM‚{t„o Mðefthe
þf‚tu Úte. ËkËthtu yw¼ð fÞto …Ae ËtÄwytu ËkLÞtËe ƒu Au.
fÚtttu ythk¼ rn{tåAtrŒ‚ rþ¾htu ðå[u ÄË{Ë‚e ¼t„ehÚte yu
y÷fkŒtt Ëk„{MÚttuÚte ‘ytu{ {tu ¼„ð‚u ðtËwŒuðtÞ’t {kºtò… fh‚t ËtÄw
Mðt{e {wõ‚tkŒSe r©t{tk ºtý ð»to ¿tttu…tËt fhe ƒth ð»toe ðÄw W„ú ËtÄt
{txu ƒhVtåAtrŒ‚ yuðt ËwhÂût‚ thtÞý yt©{ ‚hV «MÚtt fhu Au. «tf]r‚f
ðt‚tðhý{tk [t÷‚tk ytkŒtu …„ ÷…Ë‚tk yk„qXt{tk ðt„u Au, íÞthu [i‚LÞS
‚uu Ënthtu yt…e «u{Úte ‚ue Ëh¼ht fhu Au. ËtÄwytu Mðt{e ËtÚtu yt„¤ ðÄe
{æÞtnTu ¼ihð„Z …ntU[u Au. ‚u ƒLu Äe{u Äe{u yt„¤ ðÄ‚tk [i‚LÞS ‚uu
{txu ftuEf {ŒŒ þtuÄðt òÞ Au. íÞthu ‚u ¼q‚ft¤e Ë{]r‚ytu{tk Ëhe …zu Au.
‚uu [i‚LÞSe ÷t„ýeþe÷‚t òuEu {tËe ÞtŒ ytðu Au. {tËet Ëtfth
Y…u òuEu ‚uwk yÂM‚íð ÄúqS QXu Au. yt{ ‚u {tËeÚte Œqh sE þõÞtu s
Úte. ‚u ytí{Ëtûttífth fhðt ef¤u÷tu ytí{Œtn yw¼ðu Au. ‚u rð[r÷‚
{u fthýu { …htu ftƒq „w{tð‚tk Rü{kºtt ò…Úte {u þtk‚ …tzu Au.
ƒLu {æÞtnTu ¼ihð„Z ytðe …ntU[u Au. ‚u W‚thu s‚tk „whwS fnu Au fu shtf
…„ ÷…Ë‚tk fuðe W…trÄ ytðe …ze. ytðtu ðtíËÕÞ…qýo yðts Ëtk¼¤e
ðtM‚rðf‚twk ¼t ÚttÞ Au. ‚uwk { rðnTð¤ n‚wk, íÞthu „whwS {e
ð]Â¥tytuu r„ún fhe þtkr‚ «t fhðtwk ÔÞtÏÞt yt…u Au. [i‚LÞS ‚ue
¾qƒ s «u{Úte Ëuðt fhu Au. ‚uu ‚tð Au ‚u fwf{tuot …rhýt{MðY…u yt sðh{tk
ƒ¤e hÌttk Au. [i‚LÞS ‚uu ytí{eÞ‚tÚte nqkV yt…u Au. ‚uwk { yMðMÚt
yu ÔÞtfw¤ ƒe „Þwk Au. ‚ue ‚]»tt yu yÄqhe ðtËtytuu fthýu ‚u ¼ú{ýt{tk
Ë…ztÞ Au. ‚u {tËeu ¼q÷ðt {Út‚tu ‚u{ ðÄthu sŒef ytðu Au. ‚u …qðoSð
40
40

‚hV nhýe su{ {]„s¤e …tA¤ Œtuzu Au. ‚u {tËewk ËtræÞ yw¼ð‚tk
‚LÿtðMÚtt{tk þtherhf nª ytk‚rhf …ezt yw¼ðu Au. íÞthu [i‚LÞS ytïtË
yt…e {wk rð÷eefhý fhe ËíÞ yuðt ytí{tu …t{ðtwk fnu Au. ‚u ËíÞðõ‚t
ntuðt A‚tk …qðto©{e ðt‚tu {{tk Ëk½he ht¾‚tk ÔÞ„ú‚t yw¼ð‚tu ntuðtÚte
[i‚LÞS ‚uu ƒÄwk s fnª ŒEu {u n¤ðwk fhðt fnu Au.
‚ut …qðo Sð{tk ‚u ËkMfthe yu ÄtŠ{f {t‚ttu ðnt÷tu Œefhtu
n‚tu. r…‚tS tufhe fh‚t yu {t‚twk fËtÞu÷wk ËwkŒh þheh {nu‚ fhe
½hu Q[wk ÷tððt {Útu Au. {t ðtíËÕÞÚte ‚uwk s‚ fh‚e ntuðtÚte {t‚t
ƒnu hts÷t sL{ ð¾‚u …ezt ¼tu„ðu Au íÞthu ‚uu ÚttÞ Au fu {U …ý {tu
ytðwk fü ytÃÞwk nþu. ËwkŒh {t‚t f]þ ƒe s‚tk ‚u ƒnu hts÷u Ët[ðu
Au. r…‚t ƒe{th Út‚tk {tu ƒtu÷tððt þuXu íÞtk òÞ Au íÞthu þuXe
nuðtrÞ‚{tkÚte ‚u {tu ƒ[tðu Au. …ý …tAt Vh‚tk r…‚t {]íÞw …t{u Au.
{t‚t W…h Œw:¾t zwk„htu ytðe …z‚tk ftfttu Ënthtu {¤u Au. {t {nu‚
fhe ‚uu ¼ýtðu Au. ‚u ¼ýðt{tk ¾qƒ s ntkurþÞth ntuðtÚte {te RåAt ‚uu
r…‚t suðtu {tM‚h ƒtððte n‚e. ‚u {ttu Ënthtu ƒðte søÞtyu
Œqh [t÷e òÞ Au. ‚uu {t‚t yu ƒnu ¾qƒ s ÞtŒ ytð‚tk [tuÄth ytkËwyu hzu
Au. íÞthu [i‚LÞS fnu Au, ‘„whwSyu «MÚtt fÞwO Au yu yt…ýu ft÷u sðtwk
Au. ft÷tu ËqÞtuoŒÞ yt…ýu Âîsíðtu {t„o ƒ‚tðþu.’ yt ðtõÞ Ëtk¼¤‚t ‚u
ð‚o{t{tk ytðu Au.
ytkŒ yu [i‚LÞS ƒLuu {txu { ¾tu÷eu ðt‚tu fhðte yt
AuÕ÷e ht‚ Au. ‚uÚte ytkŒ {u ÂMÚth fhðt «týtÞt{ fhu Au. ƒkue
{trËf ÂMÚtr‚ Ëh¾e ntuðtÚte ‚u ƒku …tu‚tt ¼q‚ft¤u ¼q÷e sðt {t„u Au. …ý
ytsu M{]r‚ðuŒtt zk¾ ËtÚtu ytkŒ ht‚ rð‚tððt {t„u Au. ‚u {tËe, {t yu
hts÷u {¤ðt RåAu Au. ‚u{wk Éý yŒt fhe þf‚tk yÂM‚íð ff¤e
QXu Au. ‚u ƒLu ËkËthe rðxkƒýtytutu ¼tu„ ƒLÞt Au. [i‚LÞS …ý yuf
«r‚Âc‚ ztìõxhtu …wºt yu …tu‚u …ý yuf «r‚Âc‚ ztìõxh n‚tuu. tÞf yr¼Ëth
r…‚tt {]íÞwÚte Œw:¾e ƒu Au , ‚tu {t‚tt ËnthtÚte ËV¤ ztìõxh ÚttÞ Au. ‚u …íe
hu¾t ËtÚtu Ëw¾e n‚tu …ý y[tf {t‚twk {]íÞw Út‚tk …íeu ythtu…e {te su÷e
41
41

Ëò Út‚tk ‚u rð÷tËe ƒe òÞ Au. Auðxu Sð rhÚtof ÷t„‚tk ËkLÞtË Äthý
fhu Au. ‚tu ytkŒ …ý {t‚te RåAtÚte Ëthtu yÇÞtË fhe ŒË{t Ätuhý{tk Ëtht
{tfoË ÷tðe y{ŒtðtŒe Ëthe ntìMxu÷{tk hne yu[. yuË. Ëe.{tk …ý Ëtht {tfoË
÷tðe ftì÷us fhu Au. {t‚t {nu‚ fheu ‚uu ¼ýtðu Au. ‚u «tu. ¼tir{f suðt
„whwe «u{t¤ áÂü yu {t„oŒþoÚte …txoxtE{ tufhe fhe yu{. yu. ÚttÞ Au.
‚uu yu{. yu. {tk Ëtht {tfoË ytð‚tk ‚u ftì÷us{tk {turð¿tttu «tæÞt…f ƒu , Au
‚u {t‚t {txu ‚tu WíËð Ë{t ƒe hnu Au. ‚u ƒnu hts÷t ÷ø fhðt {txue
ÔÞðMÚtt fhu Au. ‚uðt{tk ‚ue «uÞËe {tËe ‚ut s {txu Sð‚e n‚e ‚u
y{ŒtðtŒt ftu{e ‚tuVt{tk{]íÞw …t{u Au yu ƒnu {t‚te ƒe{the{tk ‚ue
þtuÄ{tk ef¤‚tk Aqxe …ze òÞ Au. yt{ ƒÄtk ‚ut {txu Sðu Au, …ý ‚u ftuEtu
Ënthtu ƒe þf‚tk Auðxu ‚u n‚tþ ÚtEu Œw:¾tue „‚to{tk Äfu÷tE òÞ Au. ‚u
…÷tÞðtŒe ƒe Mðt{et ËtkræÞ{tk ytð‚tk ËkLÞtËe ƒu Au.
tÞf ytkŒ ¼ýðt{tk ntUrþÞth n‚tu. ‚utu Œu¾tð Óü…wü ‚t{úðýtuo
Œun, ðtkfrzÞt ðt¤, {tuxe ‚usMðe ytk¾tu, ‚eýwk tf yíÞk‚ ytf»tof n‚wk. ‚u
ƒnue RåAt «{týu ‚uu …hýtðe þf‚tu Úte fu ‚uu Ët[ðe …ý þf‚tu Úte.
‚u {tËeu …ý MðtÚto …qhtu Út‚tk ¼q÷e sðt {Útu Au. ‚u «t.¼tir{f yu h{uþu
fthýu Mðt{eSt rð[thtu òýe ‚u{u {¤ðt Œtuze òÞ Au. ‚u ËkËth{tk …tu‚u
yuf÷tu, yxq÷tu yu r:ËntÞ ntuÞ ‚u{ yw¼ðu Au. ytkŒu s„‚{tk yuf
fnuðt‚t yËwhe ð]Â¥tðt¤tytuu {týËt Mðtk„{tk òuÞt Au. Ë{ts W…hÚte MðMÚt
…ý ytk‚rhf he‚u y…k„ yu MðtÚto¼qÏÞtu ÷t„u Au. ‚u rþûtý{tk ¼úüt[th
òuE SðÚte WƒtE òÞ Au.
tÞf Âîsíðt {t„uo «tÞÂù‚ fhe MÚtq¤{tkÚte Ëqû{ «¿ttt {t„uo sR
ytí{t{tk ÷e ƒðt RåAu Au. ‚uu {txu yt Œun{tk hne ytí{tu …t{ðt fu
ytí{¾tus {txu {Y…e Ëezetu ytþhtu ÷uðtu yu AuÕ÷wk …„rÚtÞwk nðu ƒtfe hÌtwk
Au. ytæÞtÂí{f {t„o …h yt„¤ ðÄ‚tk ‚u ¼ú{ýt{tk Sð‚tu n‚tu. ‚u {tðe
ƒe Sððt RåAu Au. ‚uu yswoe su{ ÷ûÞðuÄ fhðttu ntuðtÚte ytþeðtoŒ
÷uðt ytðu Au. ‚u Þtu„¼úü ƒu÷tu, …ý ÷ûÞ ‚uwk ytæÞtÂí{f Au. ‚u
ÉýtwƒkÄ{tkÚte {wõ‚ ƒe ËkLÞtËe ƒu Au. ytí{te yw¼qr‚ {txu {u
òýðwk yu s Âîsíðtu {t„o Au ‚u{ {tu Au.
42
42

‚u [i‚LÞS ËtÚtu ¼ihð„ZÚte ‘thtÞý yt©{’ ËwÄee Þtºtt ythk¼u Au.
‚uytu hM‚t{tk Syt yu ËtÄwe ðt‚ Ëtk¼¤e f{o yu ƒkÄ {wÂõ‚e ðt‚
òýu Au. ‚uÚte ‚u …tu‚u …ý ¼q‚ft¤e M{]r‚ytutu yÂøËkMfth fhðt {t„u Au.
fthý fu ‚u ËkLÞtËe Sð {txu ytæÞtÂí{f‚twk ¼tÚtwk ¼hðt „whwe …tËu òÞ Au.
‚u thtÞý yt©{{tk „whw{wõ‚tkŒS …tËu ËkËtht f¤ý{tkÚte Q„hðt òÞ
Au. …tu‚tu yu{ n‚wk fu ËkËthtk ftÞtuo …qýo fhe ËkLÞtËee rŒþt …fzeþwk. ‚u
¾tuxwk n‚wk. fuðt n‚t fuðt ƒe òÞ Au. {Úte ytí{t ËwÄe …ntku[‚tk Âîs ƒe
òÞ Au. ytí{¿tt fËtuxetu {t„o n‚tu. ¼„ðtkÚte ËkLÞtËe nª ‘¿tt’ tu …ý
ËkLÞtË ÷uþtu íÞthu ƒúñtfthð]Â¥t ½ztþu. Œhuf ËkLÞtËe ¿tte Úte ‚tu ¿tte ËkLÞtËe
Úte. …hk‚w rct…qðof Ëå[tEÚte áZ ËkfÕ… fheu ËtÄt fh‚tk ytí{Ëtûttífth
ÚttÞ ‚uu s Ët[t yÚto{tk ‘rîs’ fne þftÞ. rŒûtt «tr …Ae ‚ut {w¾ …h
Âîsíðwk ‚us «„xu Au. …tu‚tt ðze÷tuu yu „whwu Œuð {teu Ëuðt fhðe yu
s Âîstu, ƒúñ[thetu Ä{o ‚uu ÷t„u Au.
‘Âîs’ t tÞf{tk ƒu …hM…h rðhtuÄe ÔÞÂõ‚íð …rhƒ¤tu òuðt
{¤u Au. (1) WŒt¥tefhý, (2) Œ{.
WŒt¥tefhý yux÷u ßÞthu ftuE…ý sYrhÞt‚ ðtM‚rðf he‚u Ëk‚tu»tðe
þõÞ ntuÞ ‚tu ‚ut ¼tir‚f MðY…u {trËf MðY… yt…eu ‚uu ðÄthu
Wå[fûttt æÞuÞÚte Ëk‚tu»tðttu «Þí fhðtu. ytðe WŒt¥tefhýe «r¢Þt
{tºt ÔÞÂõ‚u s rn Ë{tsu …ý W…fthf ƒu Au.
{t‚t, ƒnu yu «uÞËee nqkV „w{tðu÷tu n‚tþ tÞf ËkLÞtËe ƒðte
‚eðú Ík¾t ‚hV ð¤u Au. íÞtk ‚ut ÔÞÂõ‚íðwk Qæðo ythtuný ÚtÞu÷wk òuðt
{¤u Au. …ý ‚ue ËtkËtrhf RåAtytuwk Œ{ ‚ut ÔÞÂõ‚íðu yË{‚wr÷‚
ƒtðu Au. ‚uÚte ‚u n‚tþ ƒu Au, ¼q‚ft¤e M{]r‚ytuÚte ½uhtE òÞ Au.
…÷tÞðtŒe ð]Â¥t Ähtð‚tu ƒu Au. Œ{u fthýu ‚ut ÔÞÂõ‚íð{tk ytðtk rðf]‚
÷ûtýtu òuðt {¤u Au. ‚uÚte ‚ut ÔÞÂõ‚íðwk Ë{‚w÷ ò¤ðe ht¾ðt {txu ‚uu
rðþu»t «Þítu fhðt …zu Au. Œr{‚ ÔÞÂõ‚íðwk WŒt¥tefhý fhðt{tk «uhf
…rhƒ¤ ‚hefu Mðt{e [i‚LÞS yu {wõ‚tkŒtu Ënthtu Au. rn{tåAtrŒ‚
rþ¾htu ðå[u ðnu‚e ¼t„ehÚte yu y÷fkŒtt «tf]r‚f ðt‚tðhýtu òýu
43
43

½ýtu «¼tð ‚ut …h …zâtu Au. A‚tk ‚]»tt yu yÄqhe ðtËtytut Œ{u fthýu
‚u ¼ú{ýt{tk Ë…ztÞ Au. ƒe{th …zu Au …ý yuf fËtuxeytu …Ae {Úte ytí{t
ËwÄe …ntU[e Âîsíðt {t„uo «Þtý fhu Au.
‘Âîs’ t tÞf fh‚t ‘yt„k‚wf’ tu tÞf tu¾tu Au. Œþt„wk÷ [rZÞt‚tu
Au. fthý fu ‘yt„k‚wf’tu tÞf Eþt ftuE þtherhf fu ¼tir‚f sYrhÞt‚tue
«trÂ{tk ytðu÷t yðhtuÄtuu fthýu ytæÞtí{rŒþt ‚hV VkxtÞu÷tu Úte. ‚uÚte ‘Âîs’t
tÞf{tk òuðt {¤‚wk …÷tÞðtŒe ÔÞÂõ‚íð fu Œr{‚ RåAtwk òuh Eþtt
ÔÞÂõ‚íðu Ítk¾wk …tz‚wk Úte.
ƒtt Vtuxtu„útVu òuðt yƒtuÄ {tËÚte «uhtÞu÷tu Eþt {wkƒE
ytðu Au …ý …tu‚tt yt yƒtuÄ {tËtu ˃tuÄ {tËÚte …rh[Þ ÚtÞt
…Ae …tu‚te yirLÿÞ Ëw¾e Œr{‚ EåAtu ‚u rÞkrºt‚ fhe þfu Au. ‚uÚte
÷turfx{tkÚte ƒttu Vtuxtu„útV {¤‚tu ntuðt A‚tk òuðte r¢Þt «íÞu r:M…]neÞ ƒe
þfu Au. …tu‚tt ÔÞÂõ‚íðu yt he‚u Ëk‚wr÷‚ fhe þfu Au. ‚ut ÔÞÂõ‚íð{tk
yrÄyn{Twk (Supper Ego)wk …rhƒ¤ «¼tðf Au. yrÄyn{T
ÔÞÂõ‚íðt ð‚otu rÞkºtf Au. ÔÞÂõ‚t ð‚o W…h [tufe ht¾eu fÞwk
ð‚o ÞtuøÞ yu fÞwk yÞtuøÞ ‚u ¬e fhu Au. yrÄyn{Tt rÞkºtý yu
{t„oŒþou fthýu Eþttu ytæÞtÂí{f rðftË þõÞ ƒLÞtu Au.
Eþt Mð-rð&÷u»týtu „wý Ähtðu Au. …tu‚tt ‘Mð’ tu Ët[tu …rh[Þ
{u¤ððt ‚u ûtýu ûtýu Mð-rð&÷u»týe «r¢Þt{tkÚte …Ëth ÚttÞ Au. r{rnft fu{
Ônt÷e ÷t„e uLËe …h yý„{tu fu{ ÚtÞtu ‘„whw nS ft[t Au’ yuðtu …tu‚tt
‘Mð’ rðþutu yr¼«tÞ ytí{rheûtýe «r¢Þt{tkÚte s WŒT¼ðu÷tu Au. £tÂLËËt
Father ƒðtwk „{ðt ÷tøÞwk Au fu fu{ yuðt ‘Mð’ rðþut rð[thtu{tk …ý
ytðwk rð&÷u»tý yu ‚ue Mð-ò„]‚‚ttu …rh[Þ {¤u Au su ‚ut ÔÞÂõ‚íð
rðftË {txu yrðtÞo ½xf ƒu Au. ytu fthýu s ‚u fÚttt ythk¼Úte yk‚ ËwÄe
ever developing personality Ähtð‚tu yw¼ðtÞ Au su fÚttfthe …tºtr[ºtýe
rËÂØ „ýe þftÞ.
Eþtwk ÔÞÂõ‚íð yLÞ‚t Ähtð‚wk ÔÞÂõ‚íð Au. ytwðkrþf
þÂõ‚ yu ðt‚tðhýtk …rhƒ¤tu yuf Ëh¾tk ntuðt A‚tk ‚u ƒu ¼tEytu fh‚tk
44
44

y÷„ ÔÞÂõ‚íð Ähtðu Au. fthý fu ƒu ¼tEytu fh‚tk ‚ue {q¤¼q‚ sYrhÞt‚
yLÞ Au. ¼tEytu ¼tir‚f sYrhÞt‚tut Ëk‚tu»t{tk Sðe Rr‚©e {tu Au
ßÞthu Eþt ƒúñ«trÂu Sðwk ÷ûÞtkf {tu Au. ytæÞtí{ {t„otu Þtºte ntuðt
A‚tk ‚uwk ÔÞÂõ‚íð þw»f Úte. r{rnft, fhý, £tÂLËË, rhks¼tE,
hs‚, EÂÃË‚t fu Ëtu{r„rh ËtÚtut ytk‚hðiÞÂõ‚f ËkƒkÄtu{tk ‚u Sðk‚ ÷t„u
Au. ÷t„ýe{tk ‚ýtE s‚tu yuðtu ËkËthe rn …ý ÷t„ýewk ËL{t fh‚wk
ËtÄwíð ‚ut ÔÞÂõ‚íðu yuf ðwk ytÞt{ ƒûtu Au. yue …tËu ËtÄwSðt
rðrÄr»tuÄtu Au …ý ‚uu ‚u sz…ýu ð¤„e hnu ‚uðtu þw»f Úte. ‚uÚte r{rnfte
r[L„{ fu fhýtu ytEM¢e{ Mðefthðt{tk ytkŒ yw¼ðu Au . …ý ytðt ‚ut
Ët{trsf ytk‚h-ðiÞÂõ‚f ËkƒkÄtu ‚ut ÔÞÂõ‚íðu [ftËðt {txue «Þtu„þt¤t
ƒe òÞ Au.
{tuði¿ttrf {ìM÷tut ÔÞÂõ‚íð rËØtk‚ {wsƒ yt tÞfwk {qÕÞtkf
fheyu ‚tu fne þftÞ fu Eþt ‘Mð-ðtM‚ðefhý’ …t{u÷tu tÞf Au. ytðwk
ÔÞÂõ‚íð Ähtð‚t ÷tuftu …hk…ht„‚ Sð Sð‚e ÔÞÂõ‚ytuÚte swŒt ntuÞ
Au. ‚u{wk yt„ðwk ytk‚hrðï ntuÞ Au su ÷½wð÷t tÞf {txu yrðtÞo
Au. ytðt tÞfe Sðher‚ Ët{tLÞ {tð fh‚tk swŒe ntuðt A‚tk Ëns,
fwŒh‚e yu Mð¼trðf ntuÞ Au ‚utÚte yLÞu wfþt Út‚wk Úte. ‚uwk
ÔÞÂõ‚íð ðt‚tðhý …h ytÄtrh‚ rn …hk‚w ‘Mð’ …h ytÄtrh‚ ntuÞ Au.
…tu‚te «„r‚ …tu‚tt ntÚt{tk ntuÞ Au. ‚uÚte s Eþte ytæÞtÂí{f «„r‚{tk
{wkƒEwk ðt‚tðhý yðhtuÄY… ƒ‚wk Úte.
‘Mð-ðtM‚ðefhý’ …t{u÷e ÔÞÂõ‚u yLÞ ËtÚtu ËkƒkÄ ƒkÄtÞ A‚tk ‚u
ËkƒkÄ Ë‚‚ ntu‚tu Úte. ytðe ÔÞÂõ‚ yuf÷t hneu Sð æÞuÞu …t{tht ntuÞ
Au. yLÞt ËtkræÞ{tk ‚u{wk ÔÞÂõ‚í𠃌÷t‚wk Úte. Eþt r{rnft, fhý,
hs‚, Ëtu{r„rh, £tÂLËË suðtk …tºttu ËtÚtu ÷t„ýeÚte ƒkÄtÞ Au A‚tk yt ËkƒkÄ
Ë‚‚ ntu‚t Úte. ‚u yt ËkƒkÄtuÚte y¤„tu …ze þfe …tu‚te rŒþt{tk [tÕÞtu sE
þfu Au. ¼tir‚f Sð Sð‚t ytþw‚tu»t, yýoð suðtk …tºttut ËtkræÞ{tk ‚uwk
ÔÞÂõ‚í𠃌÷t‚wk Úte. ð¤e yt©{, ¼„ðtk, …wM‚ftu suðt ytÄthtu Atuzeu
Mð-Ëk[tr÷‚ ÔÞÂõ‚íð Ähtð‚tu fÚttt yk‚u ‚u {¤u Au. ‘Mð-ðtM‚ðefhý’
45
45

…t{u÷e ÔÞÂõ‚ …tu‚tt rð[thtu{tk yz„ yu y[¤ ntuÞ Au. ¼tir‚f Ë{]ÂØÚte
Eþt …ý [¤e s‚tu Úte. ð¤e ‘Mð-ðtM‚ðefhý’ Ähtð‚e ÔÞÂõ‚ yLÞ
«íÞu n{ŒŒeo Ähtð‚e ntuÞ Au. yLÞt Œw:¾u Œqh fhðt «Þí fh‚e ntuÞ Au.
hs‚u {]íÞwt {w¾{tkÚte ƒnth ÷tððt {txu ‚uýu fhu÷t «Þítu{tk ‚uwk ytðwk
ÔÞÂõ‚íð «„x ÚtÞwk Au. A‚tk ‚u yt ƒÄtÚte yr÷ hne þfu Au.
yt{, ytæÞtí{ {t„ou ð¤u÷t yt ƒu tÞftutk r[ºtý{tk Äehwƒuu Eþtt
[rhºtwk su yt÷u¾ fÞwO Au ‚ux÷wk ˃¤ yt÷u¾ «er‚ƒu fhe þõÞtk
Úte. Eþte ‚w÷t{tk Âîstu tÞf ½ýtu ƒ¤tu sýtÞ Au.
3. ¼tðt{q÷f Œtþorf …erXft-Ë{MÞt Ähtð‚t tÞf
ytÄwrfÞw„{tk {tðu yuf ûtuºtu{tk «„r‚ fhe Au. rð¿tt yu
xuftu÷tuSt Þw„{tk {tðu nhýVt¤ ¼he Au. þiûtrýf ûtuºtu {tð yuf Ëtu…ttu
Ëh fhe …tu‚te ƒwÂØfwþ¤‚tu ÞtuøÞ rŒþt ‚hV ðt¤eu rðftËt {t„uo yt„¤
ðæÞtu Au. …hk‚w ½ýe {w~fu÷eytutu Ët{tu fheu Sð Ëk½»to yw¼ðu Au.
ð‚o{t {qzeðtŒe Ë{ts{tk Ët{tLÞ ð„otu {tð yuf {w~fu÷eytutu Ët{tu fhu
Au. {týËt rðftËu YkÄthtk yuf …rhƒ¤tu ntuÞ Au. ytÍtŒe …Ae ¼úüt[tht
ys„hu yux÷tu ƒÄtu ¼hztu ÷eÄtu Au fu ftuE ûtuºt ƒtfe hÌtwk Úte. rþûtýwk ûtuºt …ý
¼úüt[th rðtwk hÌtwk Úte. fu¤ðýe yu ËkMftht ûtuºt{tk ÔÞt…u÷t ¼úüt[th Ët{u
÷t[th {tð fuðe ŒwŒoþtu …t{u Au. ‚u ‘ytð]¥t’ ÷½wð÷{tk fÚtttÞf ‘ytð]‚’
îtht hsq fhðt{tk ytÔÞwk Au yu htsfthý{tk ytŒþoðtŒe {tðe nt÷‚ fuðe
Au ‚u ‘„tkÄee ftðz’ ÷½wð÷{tk hsq ÚtÞwk Au.
‘„tkÄee ftðz’ (nheLÿ Œðu-1984) ÷½wð÷tu tÞf fhwýtþkfh
„tkÄe«urh‚ {qÕÞtu yu ytŒþtouu ðhu÷tu Au. ‚u Ë{ts Ëuðtt ftÞo{tk òuztÞ Au.
‚uu „tkÄeSyu «Ät…Œe ytìVh fhe …ý ‚utu yMðefth fhe ‚u «òfÕÞtýt
yu Ë{ts Ëuðtt ft{{tk ÷t„e òÞ Au. ‚uu …Œ÷t÷Ët ntuðtÚte „tkÄet ƒeò
yð‚th suðtu ‚u „tkÄe{qÕÞtuu Mðefthe [t÷u Au. ytŒþoðtŒe yu {qÕÞrc
ÔÞÂõ‚íð Ähtð‚t ¼üt[tht «¾h rðhtuÄe yuðt þwØ tÞfe r»f÷kf MðåA
«r‚{t yu «r‚¼ttu W…Þtu„ fhðt ƒŒ{tþ htsfthýeytu Ë¥tt {u¤ððt yu
46
46

{u¤ðeu xftðe ht¾ðt yuf ‚hfeƒtu fh‚t ntuÞ Au. ‚u{tk ‚uu Œuþt ¼úüt[the
yu Ë¥tt÷t÷[w hts…whw»ttu ntÚttu ƒtððt {tÞtò¤ h[u Au. ‚u{tk ‚u VËt‚tk fhwý
…rhÂMÚtr‚{tk {wftÞ Au. ‚uu …tu‚tt ytŒþtuo rhÚtof ÷t„‚tk ¼úü u‚tytut
¼t»tt«…k[{tk ÷÷[tE yòý‚tk ¼úüt[thtu Ën¼t„e ƒe òÞ Au.
‘„tkÄee ftðz’ ÷½wð÷{tk htsfthýwk fÚttðM‚w ntuðtÚte ‚u{tk htsfeÞ
ftðtŒtðt, htsfthýe ¾÷÷e÷tytu, ytkxe½qkxeytu yu ¼úüt[th òuðt {¤u Au.
‚u{tk fÚtttÞf ytzf‚he he‚u VËt‚tu sE htsfthýeytu {txu Ë¥tt«trÂwk ÃÞtŒwk
ƒe hnu‚tk fuðe fhwý‚t Sð{tk ÔÞt…e òÞ Au ‚u ynª hsq fhðt{tk ytðe
Au. ‚u „tkÄeSt rfxt ËtÚte yu Mðt‚kºÞ Ëute Au. Ë¥tt yu ntuÆtÚte Œqh
hne {tºt„tkÄe«urh‚{qÕÞtu{txu Sðtht yu {Úttht{tðeytut‚u«r‚rrÄY…
Au. ‚ue h„uh„{tk „tkÄe{qÕÞtu Vu÷tÞu÷tk Au. ‚ue ¾þe¾ „tkÄeðtŒe MðåA
«r‚{ttu s„{tun ‘¼thtze’ Mð yu …ûtt rn‚{tk W…Þtu„ fhðt {tk„u Au.
fthý fu ‚utÚte ƒu ÷t¼-yuf ‚tu ‚u Ëhfthe xeftytu fh‚tk yxfu yu ƒeòu
‚ue þwØ «r‚{ttu …ûtt, Ëhftht ÷t¼{tk W…Þtu„ ÚtE þfu. ‚uÚte MðåA
tÞfe MðåA‚t …ý ¼úü htsfthýeytu ðxtðe ¾tÞ Au. ‚u{t {txu tÞf
ÔÞðMÚttût{ …ŒtÚto- Managable commodity s ƒe hnu Au. f]r‚{tk ‚ut
…tºte „r‚rðrÄ îtht yt ðt‚ Vr÷‚ ÚttÞ Au.
tÞf suðt rð[thf yu MðåA {tðewk s þtË ÷tufÓŒÞ …h ‚tu
[t÷u Au. tÞf …h s„{tun suðt Ëhfth{tk Ë¥ttMÚttu [ze ƒuXu÷t u‚tytue
At… Ëthe Úte. ‚u ytðt u‚tytu rðþu ‚uòƒe xeftytu fhe ÷tuftu{tk ‚ue At…
yuf MðåA yu ¼úüt[th rðhtuÄe {tðe ‚hefue Ähtðu Au. ‚uÚte ytðt {týËtu
…tu‚te Ë¥tt {txu W…Þtu„ fhðt u‚tytu rðrðÄ ÞwÂõ‚-«ÞwÂõ‚ fhu Au. ‚u
Ëti«Út{ tÞft {{tk áZ…ýu ò{e [qfu÷e …tu‚te yu …tu‚te Ëhfthe
n÷fe At… ÄtuE t¾e, …tu‚u MðåA, «{trýf, „heƒtut ƒu÷e yu Ëuðt…htÞý
ntuðte At… ‚ut r[¥t{tk XËtððt {tk„u Au. ytÚte yuf ‚hV ‚ue yrýþwØ,
¾rþ¾ r{o¤ yuðe ÔÞÂõ‚{¥tt yu ƒeS ‚hV ‚uu y¼ztððt, «Œqr»t‚
fhðtt s„{tunt «Þítu. fÚtte þYyt‚ ytðt ¾U[‚tý¼ÞtO rƒLŒwyuÚte
ÚtE Au yu Auðx ËwÄe ‚utu ‚k‚w ÷kƒt‚tu hÌttu Au. yt{tk rðrðÄ ythtunyðhtuntu,
ytkxe½qkxeytu, ð¤ yu ð{¤tu W{uht‚tk òÞ Au. tÞfwk
47
47

ƒúuEðtu®þ„ fhðtt s„{tunt «Þítu yu ‚ue Ët{u tÞfwk ÍqÍðwk
xÙusuzet tÞft Ëk½»towk M{hý fhtðu Au.
tÞfwk ƒúuEðtu®þ„ fhðtt s„{tunt r{þe þYyt‚ tÞft
½hÚte s ÚttÞ Au. ‚ue {tðËns ƒ¤tEytuu fthýu {tË …rhð‚o ÚttÞ Au.
‚u …nu÷tk u‚tytue yir‚f‚t yu ¼úüt[thtu rðhtuÄ fhe ‚uòƒe ¼t»tt{tk htu»t
Œt¾ðu Au, ‚ue ¼t»tt{tk yt¢tuþ Au, fzðtþ Au, ÔÞÚtttu Ëqh Au …ý su{ {ufƒuÚtt
…‚ {txu ÷uze {ufƒuÚt ¼t„ ¼sðu Au ‚u{ ‚ue …íe ÷û{e yu …wºt ¼rÞtu
WVuo ¼tw«ËtŒ ‚uu ðx÷tððt {txutk yfËeh yti»tÄ suðtk ƒe hnu Au. …wºt ‚ut
fh‚tk …ý, ËkMfth{tk {t‚t W…h ðÄthu òÞ Au. þt¤t{tk ¼ý‚t ¼rÞtu
s„{tun ËtÄu Au, ‚uu ƒu„ yu …wM‚ftu y…tðu Au íÞthu fzðt þçŒtu ‚u ƒtu÷u Au,
…ý s„{tun „tihðþt¤e ¼t»tt ðt…h‚tk ÓŒÞ{tk ò{u÷e rhtþtwk …z ‚qxeu
ytþttu Ëqh hu÷tð‚e ¼t»tt ƒtu÷‚tu ÚtE òÞ Au. yt{, …wºt«u{‚ue ƒ¤tE ƒe
hnu Au. su ƒ¤tEt rAÿ ðtxu s„{tunY…e fr÷tu «ðuþ ÚttÞ Au.
tÞftu …rhðth Äe{u Äe{u ¢{þ: rðrðÄ ÷t÷[e ò¤{tk Ë…ztÞ
Au. s„{tunu ƒu„ yt…e ‚ue …tA¤ ftuE ¼úü EhtŒtu ntuðte þkft sL{tðu
Au. ƒeS ƒtsw …wºtwk [trhºÞ yu ÔÞÂõ‚íð r…‚tÚte W÷xwk s Au. tÞf
ytŒþoðtŒe yu {qÕÞrc Au …ý ‚u{tk …wºt yu …íe ‚uðtk Úte, yu
nfef‚{tk ‚u{e ¼trð yuf÷‚t yu Ëk½»towk Ëq[ òuðt {¤u Au. ‚u
s„{tun suðt ¼úü u‚tyu ƒu„ y…tðe ‚u Œwftu òÞ Au. ƒu„wk ½h{tk
yt„{ ‚ut ytsrŒ ËwÄe ehLÄú yu yfƒkÄ hnu÷t þwØ [trhºt{tk Ëqû{
…ýu hLÄú …zðttu ythk¼ fhu Au, yu ¢{þ: yu rAÿ {tuxwku {tuxwk Út‚wk òÞ
Au. ‚u …tu‚tt ytðt Ëqû{ yu Äe{t A‚tk [tu¬Ë Y…tL‚hÚte ˼t ntuðt A‚tk
yxftðe þf‚tu Úte. ‚u ŒwftŒthtu yr¼«tÞ Ëtk¼¤e Ët[wk {t‚tu Úte.
A‚tk s„{tun rðþu ‚uýu ƒtkÄu÷e {tLÞ‚tytu, …qðo„úntutu „Z nt÷ðt ztu÷ðt
‚tu {tkzu Au. …ý …AeÚte ƒ‚e ƒu ½xt „tu…tÚt ¾t‚ut Ëhfthe yr‚rÚt
„]n{tke s„{tune WŒth‚t yu …k[tu‚uh ÷t¾e ÷tk[u Xtufh {thðttu
ƒtð tÞfu {tLÞ‚tytut nt÷ðt ztu÷ðt {tkzu÷t „Zu Ëk…qýo ‚Þt s{eŒtuM‚
fhe t¾u Au. …tu‚tt [trhºttu …ÞtoÞ ‚uu s„{tun{tk szu Au. ‚uÚte
‘fhwýtþkfhe At‚e „s „s Vq÷ðt’(…].22) ÷t„u Au.
48
48

s„{tun {Ä{eXe ðtýe, f]‚f {ú‚t îtht yu ¼„ðtu Út‚t «ýt{
‚Útt tÞfe «þkËt fheu …tu‚ttu MðtÚto rËØ fhðt {t„u Au. tÞfu Ëhfthe
ƒUft ztÞhuõxhtu ntuÆtu yt…u Au, …íe ÷û{eu {t…qðof ðkŒ fhe [h¾t
Ëk½e {kºte ƒtðu Au. yu …wºt ¼rÞtu [¤f‚e ErLz…u yu Þwðt Ëk½t
{nt{kºtewk …Œ yt…u Au. tÞfe Sf …ntuk[ðt …wºt yu …íe yt„¤
s„{tun MðåA Ëuðt¼tðe yu ƒt¤«u{e u‚te E{us Q¼e fhu Au. tÞfe
„heƒtE rðrðÄ ðM‚wytu, …iËt, Ë„ðztu, {tËL{t îtht Œqh fhu Au. yt{
tÞft …rhðthu ðÄw u ðÄw ÷t¼tu yt…e ¼úüt[th{tk ¼t„eŒth ƒtð‚tu òÞ
Au. ¼tu¤t tÞfu ‚ue „kŒe [t÷tu ÏÞt÷ ytððt Œu‚tu Úte yu …tu‚te …fz
yux÷e ‚tu {sƒq‚ ƒtðu Au fu tÞfu Ët[t-¾tuxt fu ÞtuøÞ-yÞtuøÞu …th¾ðte
þÂõ‚u nýe «…k[tu îtht A¤f…xÚte ¼hu÷e ¼t»tt ƒtu÷‚tu fhe Œu‚tk ‚uwk
yk‚:fhý õÞthuf zk¾ {thu Au, …ý {{t{ýwk yu ytí{«ðk[t ‚u
fh‚tu hnu Au. yt{, ‚ue ˼t‚t yu rððþ‚t Ë{tk‚hu [t÷u Au. Œt.‚.
nuhwt t{u y…tðu÷e hf{ MðeftÞto ƒtŒ ‚uytu ‘n‚«¼ ƒeu Q¼t n‚t’
(…].36) ‚u{tk tÞf …t…tu ¼tð yw¼ðu Au. ‚uÚte ‘ntÚt{tk {t¤t ÷Eu s…
fhðt ƒuËe òÞ Au’ (…].36) ‚uu …iËt{tk ¼úüt[thtu yýËth ytð‚tk yt{ fhu
Au. …ý …íe …iËtu …xtht{tk {qfe ‚t¤wk ŒE ‚ue [tðe Ëtzet Auztyu {sƒw‚tEÚte
ƒtkÄu Au. ‚ut þwØ ðú‚tu ¼k„ fhtððt s„{tune „kŒe [t÷tu ßÞthu ‚uu
ÏÞt÷ ytðu Au íÞthu ¾qƒ {tuzwk ÚtE [qõÞwk ntuÞ Au.
‚uýu rskŒ„e¼h òze ¾tŒe …nuhe n‚e …ý s„{tunu fhu÷t {tË
…rhð‚oÚte s‚e rskŒ„eyu yt ðt ðuþ{tk ‚uu y‚zwk ÷t„u Au. ‚uu „ðoh
‚hefu e{ðte ðt‚ Ëtk¼¤e ‚u ‘‚…ùÞto{tk zqƒe’ (…].39) sE [eË …tzu
Au. fthýfu nS ‚ut yk‚h{tk ¼úüt[thtu …qhu…qhtu [u… ÷tøÞtu n‚tu. ytÚte ‚ut
{tu{kÚtu ‚u ð‚o îtht hsq fhu Au. su{ fu, ‘fhwýtþkfh Íeýt Ätur‚Þte
…tx÷e ƒhtƒh ðt¤‚t n‚t íÞthu yu{u ÚtÞwk fu ‘yíÞth ËwÄe …tu‚u SÔÞt ‚u
ƒhtƒh n‚wk fu nðu su fkE ÚtE hÌtwk Au yu ƒhtƒh Au’(…].41) …ý nðu
…tu‚tt{tk ƒ¤ hÌtwk Úte ‚uÚte ‘s÷ƒnth {tA÷e su{ ‚hVzu’ ‚u{ yðþ…ýu
htsfthýe ¾÷÷e÷tt Œtk‚t ƒe òÞ Au. ‚uu yt ðSð {txu yý„{tu
49
49

ntuðt A‚tk rððþ‚tÚte xuhur÷ ¾tŒetu ÍǼtu …nuheu ðzt«Ätu {¤ðt yt‚wh
ƒu Au. ðzt«Ät ytÞtus «{týu ‚uwk ònuh{tk ËL{t fhu Au íÞthu ðzt«Ät
ËtÚtu {k[ …h ƒuË‚tk ‚uu Ë{òÞ Au fu ‘{k[ …h yu {k[e Ët{u ƒuËðt{tk
{tuxtu Vhf …ze òÞ Au.’(…].48) ‚u ðzt«Ät ‚hVÚte {¤u÷e «r‚ct,
ytí{„tihð yu «rËÂØe{tÞtò¤{tk VËtE f]‚¿t‚t ÔÞõ‚ fhu Au. ðzt«Äte
¼t»tt{tk {ú‚ttu ztu¤ ‚ut {tË…rhð‚o {txu {n¥ðtu ƒe hnu Au. ytðt Œuð
suðt u‚tytuu ¼úüt[the fneu ®Œt fhe ‚u {txu ‚uu yíÞk‚ ðËðËtu yu
y…htļtð yw¼ðtÞ Au. ‚ut ðõ‚ÔÞÚte ‚t¤eytutu „z„ztx ÚttÞ Au ‚utu
þtu ‚u{u …qhu…qhtu [zu Au. A‚tk yk‚ht Qkzt ¾qýu ‚utu yË÷ „tkÄeðtŒe
ykþ Srð‚ yu ò„ú‚ ntuðtÚte rð[thu [zu Au fu ‘yt Sð Ëthwk fu …nu÷tkwk
Sð Ëthwk ’ (…].41) ‚u ßÞthu ðt Sð{tk Ëthe he‚u „tuXðtE hÌttu Au íÞthu
s yue fËtuxe fhthtu ðxnwf{tu «Ëk„ ƒu Au.
s„{tun tÞfu Ëk{‚ fhe ðxnwf{ ƒnth …tzu Au. ‚u{tk ht{ŒtË
rŒtuo»t ntuðt A‚tk su÷{tk …qhe Œuðt{tk ytðu Au. ‚u yu rŒtuo»tu Atuztððtwk ð[
yt…e s„{tun …tËu òÞ Au, íÞthu s„{tun tÞfu {¤ðt ðhtu Úte.
s„{tuntu …e.yu. r{. ½tu»t ‚uu sýtðu Au fu, s„{tunu su «t{trýf‚t yu
Ëuðt¼tðe ntuðtwk txf fÞwO n‚wk ‚u ‚tu Œh …tk[ ð»tuo [qkxýe S‚ðt {txu ðt
rþfth …fzðt {txuwk n‚wk. ftuEe MðåA «r‚¼ttu W…Þtu„ fhe ‚uu Atuze
Œuðt{tk ytðu ‚u{ ‚uu …ý Ët‚{u ytË{tu ÷E sE ftÞo …qýo Út‚tk Ätuƒe …Aztx
¾tðe …zu Au. íÞthu ‘…tu‚tt s þçŒtu yu{u yòÛÞt ÷t„u Au. su rŒþt{tk
¾tuzeŒtË „Þtu yu s rŒþt{tk …tu‚ttu ykþ [tÕÞtu„Þtu ntuÞ yu{ ‚uu ÷tøÞwk.’(…].59)
‚u txftu hnMÞMVtux Út‚tk yf¤tEu sqt r{òse ¼t»tt ƒtu÷u Au. ‘ƒŒ{tþ,
nðu ¾wÕ÷t …tzeþ yuf yufu’(…].65) nwk nS {tÚtwk Vuhðe þfwk Awk, íÞthu ½tu»t
‚u{u fnu Au: ‘‚{u ‚u{ nek fhe þftu. „tkÄewk t{ V¤u Au, …ý „tkÄe
Útðt{tk {t÷ Úte. ‚{tht ¼rÞte ®sŒ„e ËwÄthðe fu Ätu‚…tu‚ ftZðwk yu
ƒÄttu ytÄth ‚{u „tkÄewk t{ fuðe he‚u ÕÞtu Atu ‚ut …h Au.’ „heƒtu {txut
xÙMx{tkÚte ‚{the „heƒe Œqh fhðt fux÷tu ¾[o fÞtuo Au, ‚ue ðt‚ fhe ‚uu {qk„tu
ƒtðe Œu Au. ‚uÚte ‚u y…htļtð yw¼ð‚tu þqLÞ{Mf ƒe òÞ Au. ‘nS
50
50

Úttuzt 𾂠…nu÷tk …tu‚u su fkE [t÷e hÌtwk Au ‚ue ƒuVt{ xeft fh‚t n‚t, nðu
yu yt¾t Þkºt{tk yuf ¼t„ ƒe ƒuXt Au.’ (…].77) ‚uÚte ¼úüt[thtu rðhtuÄ
fhðte ‚u{u ‚eðú EåAt ntuðt A‚tk …ý ¼rÞtu fthýu ƒtu÷e þf‚t Úte.
‚uu yuf ûtýu ‚tu yt ƒÄtu ði¼ð, ƒtŒþtneu Xtufh {the Œuðtwk { ÚttÞ Au.
‘…k¾e ò¤{tk Ë…ztÞ yu su ÷t[theÚte ytftþ Ët{u òuÞt fhu Au. yu s ÷t[theÚte
fhwýtþkfh …tu‚tt ¼q‚ft¤u òuE hÌtt... …tu‚tt þçŒtu Ëtk¼¤e …tu‚u s A¤e
{h‚t n‚t.’(…].78)
s„{tune {tÞtò¤{tk ƒkÄtÞu÷t fhwýtþkfh heZt htsfthýe ƒe
òÞ Au. yux÷wk s nª s„{tun ¼úü Au yu{ òÛÞt A‚tkÞ ‚utu ËtÚt Atuze
þf‚t Úte yu ÂMÚtr‚ ‘…tu‚u s Q¼e fhu÷e st¤{tk …„ {qõÞt rËðtÞ yu{tu
Aqxftu n‚tu.’(…].77) ytðe ÷t[thetu ¼tð yw¼ð‚t tÞfu Ë¥tt yu ntuÆttu
[u… ƒhtƒh ÷t„e „Þtu Au. ‚uu ºtý yheËtðt¤t «‚eftí{f «Ëk„Úte Ësofu hsq
fÞtuo Au ‚u{tk yuf{tk ‚uu ‘nðu’ òuðtu „{u yuðtu ¼q‚ft¤, ƒeò{tk M…]nýeÞ
ð‚o{t yu ºteò{tk „ðoh ‚hefutu Wßs𤠼rð»Þft¤. ¼q‚ft¤t
þwrØ…htÞý fhwýtþkfh nðu ‚u{u ‘yòýe ÔÞÂõ‚’ þt ÷t„‚t n‚t. …ý
íÞtk s ‘y[tf’ «„x‚tu yk‚htí{ttu Œeðtu …‚{tkÚte ƒ[ðt fnu Au - ‘{tM‚h,
nS ‚tht{tk ËíÞ Sðu Au.’(…].81) ‚u ytðwk ytk‚h{kÚt yw¼ðu Au.
‚ut{tk «ðuþe „Þu÷t ¼úü htsfthýewk Y… rnt¤‚tk ht{ŒtË fnu Au fu ‘{tM‚h
Ëtnuƒ, nðu ‚{the ¾tŒewk …tu‚ ƒŒ÷tE „Þwk Au’(…].86) tÞf …ý
htsfthýeytue ¼t»tt ƒtu÷u Au. [qkxýe ˼t{tk {k[ …h rƒhtsu÷t ‚ue Ët{u ft¤t
ðtðxt Vhftð‚t Þwðttu òuðt {¤u Au íÞthu ‘fhwýtþkfht {{tk ½{Ëtý [t÷e
hÌtwk n‚wk. …tu‚twk MÚtt yt {k[ …h Au fu …u÷t ft¤t ðtðxtðt¤t Þwðttu ËtÚtu Au ‚u
¬e fhe þõÞt n‚t’.(…].88) yt{ ‚u ÂîÄt¼tð yw¼ð‚tu òuðt {¤u Au.
ßÞthu ‚u ht{ŒtËu {ŒŒ fhe þf‚tk ‚ue rŒtuo»t‚t …whðth fhðt{tk yË{Úto
ƒu Au íÞthu swXtýtke ¼t»tttu rðsÞ Út‚tu ‚uu ÷t„u Au.
u‚tytut swXtýtku Ë{qn{tæÞ{tue ¼t»tt{tk …ý ËíÞ Y…u Vu÷tðt{tk ytðu
Au. nrhstut Íqk…ztu yt„ ÷t„u÷e íÞthu ð‚o{t …ºttu{tk ‚ut suðt „tkÄet
ƒeò yð‚th Ë{t {tðeu ƒŒt{ fhðtwk rðhtuÄ …ûtwk ftð‚hwk n‚wk
‚uðt hË«Œ Ë{t[th A…tÞ Au. ‚uu Ë{qn{tæÞ{tu ðt „tkÄe ‚hefu …qsu Au ‚u
51
51

¼úü htser‚tu «¼tð Au. ‚uu „heƒtu ¼„ðttu ƒu÷e fu ‚…Mðe suðtu {tu
Au. ‚utu Äe{u Äe{u Œk¼tu yÇÞtË ðÄ‚tk Œk¼ ‚ut {txu Ëns ƒe òÞ Au.
‚ue MðåA «r‚¼te ytzþu ht{ŒtË …tu÷eË fMxze{tk {]íÞw …t{‚tk ‚ue ÷tþ
yu Xtftuhtu Œtý[tuhetu {t÷ ‚ut ðtzt{tk Aw…tðe …tu‚tt „tuh¾ÄkÄtu htsfthýeytu
Aw…tðu Au. ‚u ¼úüt[thÚte yf¤tE QX‚tk ¾kÄt, heZt u‚t, htsfthýee yŒtÚte
÷tþ yu Œtý[tuhet {t÷e ½xtu rðhtuÄ…ûttuwk …tu‚tu ƒŒt{ fhðtwk ftð‚hwk
„ýtðu Au. ‘tÞf ytðtu ytûtu… rðhtuÄ…ût …h {qfe þõÞt yu òuEu ‚tu ¾wŒ …tu‚us
…tu‚te yt AuÕ÷e ¼qr{ftÚte M‚çÄ ƒe „Þt n‚t.’(…].161) ‚uu htsfthýe
¼t»tt ytðze s‚tk ytûtu…ðt¤e ¼t»ttÚte ytûtu…tu ¾hu¾h Ëhòðe …ý sþu yuðe
¼útÂL‚ Ëti htsfthýeytue su{ ‚u …ý Ähtðu Au.…ý tÞf su{ su{ ytkr‚hf
he‚u ¼tk„e …zu Au ‚u{ ƒtnÞ he‚u ðÄw òuþe÷tu ƒ‚tu òÞ Au.
tÞfu s„{tune ¼t»tt ƒtu÷ðt{tk ¼thu ¾uŒ yu y…htļtð
yw¼ð‚tk ¾ht ht»xÙ«u{ee yk‚htí{te ¼t»tt ƒtu÷eu ‚u{e {q¤ Aƒeu
ytzu ytðu÷tk ytðhýtuu ¼uŒe t¾u Au íÞthu ½htk …ý Ëw¾ Ë„ðztuÚte {tuntkÄ
ƒe yu …wºt ÷t÷[Úte heZt htsfthýee ¼t»tt ðt…hu Au. …íe …ý ‚utu ðtkf
ftZu Au. ‚u htsfeÞ «…k[tu{tk yxðtE y…htļtð yw¼ð‚tk ƒtu÷u Au ‘¼úüt[th
‚tu ŒwrÞt yt¾e{tk ÔÞt…e ð¤u÷tu Au. yt…ýu yuu õÞtk õÞtkÚte ftZeþwk fuðe
he‚u ftZeþwk ’(…].160) yt{ ¼úüt[thÚte tÞfu Wƒ fu r¾L‚t ytðe „E
Au. ‚uÚte yËíÞ yt[hý fhe „tkÄeSt ytŒþtoutu Œqh W…Þtu„ fÞtou ‚uwk Œw:¾
Út‚tk fnu Au ‘nwk „tkÄeSt …„÷u [t÷w Awk. nwk ËíÞu ð¤„e hneþ’(…].175)
¼úüt[tht ðt‚tðhýÚte ºtM‚ yu ht{ŒtËe níÞtÚte ÔÞrÚt‚ ‚u ftìxo{tk LÞtÞtrÄþ
Ë{ût …tu‚u fhu÷e ¼q÷tutu yufhth fhu Au. ‚u{tk {qÕÞtu {txue f‚oÔÞ¼tðt ò„‚tk
ytí{Ëk‚tu»t yw¼ðu Au. ‘{tºt yt yuf ¾q {txu nwk sðtƒŒth Úte, [qkxýe
ŒhBÞt nrhsðtË{tk ÷t„u÷e yt„{tk ¼zÚtwk ÚtÞu÷t nrhstue níÞte
sðtƒŒthe …ý {the Au.’(…].188) tÞf yt{ «tÞÂù‚ fhðt {txu …tu‚u fhu÷e
¼q÷tutu Mðefth fhu Au. yu „heƒtut WØth fhðte ðt‚tu fh‚t ¼úü
htsfthýeytue …tu÷u ¾qÕ÷e …tzu Au. ‚u{tk …tu‚u …ý ¼úüt[th{tk ËkztuðtÞu÷t Au.
…tu‚u «òt «r‚rrÄ ntuðt A‚tk ytst þtËftuyu ‚u{u «òÚte Œqh hne htßÞ
fhðtwk þe¾ÔÞwk n‚wk. ‘¼úüt[th {tºt hts…qhw»ttu, ©e{k‚tu fu y{÷Œthtu s fhu
52
52

Au yuðwk Úte. {U …tu‚u …ý Äe{u Äe{u {the ò‚u ¼úü Útðt ŒeÄe Au. yuf
rŒðË yuf «Ätu {tht Œefhtu ðwk ŒV‚h ÷E ytÃÞwk ‚u rŒðËÚte {tht ¼úü
Útðte þYyt‚ ÚtE n‚e.’(…].192) ytÚte ¼úüt[th {txu nwk sðtƒŒth Awk. nwk
yux÷u fu fhwýtþkfh {tM‚h nª, …ý {qÕÞ Ë{su A‚tk Ë{tÄt fhu yuðt
„ÛÞt„tkXât ÷tuftu. {qÕÞ Ë{su …ý [q… hnu yuðt ËkÏÞtƒkÄ ÷tuftu yu {qÕÞ
Ë{su A‚tk {qÕÞtutu tþ fhðt{tk ËtÚt yt…u yuðt yËkÏÞ ÷tuftu níÞt {txu y{u s
sðtƒŒth Aeyu.’(…].194)
yt{ tÞf …tu‚te fƒq÷t‚ fh‚tk s„{tun, Ë{‚®Ë„ yu ¾tË ‚tu
…wºt ¼tw«ËtŒtu s ¼tkztu Vqxu yu{ Au. ‚uÚte Mðƒ[tð {txu s„{tun ¼rÞtu
ftð‚ht{tk Ët{u÷ ht¾e rðhtuÄ…ûte ËtÚtu ntÚt r{÷tðu Au. ‚uÚte ‚utu Œefhtu …tu‚u s
{tËhtu„r[rfíËf ztì. xnur÷Þtu Vtuzeu …tu‚tt r…‚t {tËhtu„e ntuðtwk ftuxo{tk
…whðth fhu Au. ¾wŒ Œefhtu s MðtÚtou ¾t‚h r…‚tu …t„÷ Xuhðu íÞthu LÞtÞtÄeþ
…t„÷ ònuh fh‚tk …t„÷¾tt{tk tÞfu Äfu÷e Œuðt{tk ytðu Au. yt¾hu {ìLx÷
ðtuzo{tk ¼Þsf …t„÷ ŒŒeoytu ËtÚtu Ëq‚u÷t fhwýtþkfhe ytk¾{tkÚte ytkËwe
Äth ðnu‚e hne. ‘Ëthwk ÚtÞwk, {U „tkÄee ftðz W…tzðte ®n{‚ t
fhe’(…].202) yu{ {tu{ ƒtu÷u Au ‚u{tk ytí{Ëk‚tu»ttu Ëqh tÞf{tk ‚eðú
ƒu Au. „tkÄee ftðzt ƒku Auzt ¼úüt[th yu Þt‚tytuÚte ¼thu¾{ Au. ‚uuu
yu ftðzu Qk[feu ò‚u ¼úüt[tht ¼th ðuZthðt{tkÚte {wõ‚ fhe Ëk‚tu»t
yw¼ðu Au.
ynª {tð{{tk ð]Â¥t-«ð]Â¥tytut {n¥ðtkftkûte Ĭtytu Au. yuf ‚hV
¼tu„ÔÞttu y¼tð Au, {éÞte fzðtþ Au, ytŒþo¼k„ ÚtðtÚte sL{u÷e
rhtþttu …tþ Au ‚tu ƒeS ‚hV y¼tðtuu …qýo fheu ÷t¼ ÷uðt {txu Ër¢Þ Út‚wk
ƒ¤ Au. tÞf îtht ytÄwrf {tð ËÇÞ‚te htur„ü Œþtwk fhwýt{Þ Œþo ÚttÞ
Au. ‚utu „tkÄee ftðz W…tzðttu ytí{Ëk‚tu»t ðkæÞ yu …rhýt{þqLÞ Au
‚uÚte s ‚tu fhwý Au. yt{ yk‚ fhwý{tk …ÞoðËt …t{u Au. ËíÞu ðhu÷tu tÞf
¼úüt[th{tk …‚ …t{u ‚u ‚ue fhwý‚t Au.
‘s÷ðerÚt’ (Þþðk‚ rºtðuŒe -1978) ÷½wð÷tu tÞf r‚tk‚ ðwk
rðï ½zðt {txu u‚]íðtu ytŒþo Ëuðu Au. ‚u yuðt s ytŒþoe ¾tus{tk Ëò„
rk[k‚f ƒu Au. ‚u yuf ytŒþoðtŒe ntuðte ËtÚtu fwŒh‚«u{e yu ƒwÂØSðe
53
53

Au. ‚uÚte s„‚t Œw:¾tuu Œqh fhðt {txu «Þí fhu Au. Ëtk«‚ ht»xÙ yu rðï
Ët{u Q¼u÷e ÞwØe rð¼er»tftytuÚte {tðò‚ ºtM‚ Au. yt W…htk‚ Œuþ Ët{ue
ytk‚rhf Ë{MÞtytuÚte ®[r‚‚ ƒe yt tÞf yt…ýt Þw„«§tutu Wfu÷ þtuÄðt
{txu {Útt{ý fhu Au. ‚uu rðïtË Au fu rðïË{„úu r:þu»t «u{ fhðt rËðtÞ
ƒeòu ftuE {t„o Úte. {týËu …t{ðte ¾tus{tk eféÞtu yux÷u Mð¼trðf he‚u
s …h{tí{tu …t{ðte W…r»tŒT- «r¢Þt þY ÚtE s sðte. ynª yuðt yuf
…h{tí{te þtuÄ fhe Au fu su Ëk«ŒtÞtuÚte …h {w»Þe rfx‚{ Q¼tu Au.
tÞf r‚tk‚ ¾qƒ s fwþt„úƒwÂØtu ntuðte ËtÚtu ¾qƒs Qkze rV÷ËqVe
…ý Ähtðu Au. trÞft rÞr‚ …ý ƒwÂØþt¤e ntuðtÚte ‚ut rð[thtu ËtÚtof ÚttÞ ‚u {txu
‚uu {ŒŒY… Útðt «Þí fhu Au. tÞf rÞr‚u «u{ fhu Au, …hk‚w «u{e
…qýo‚tu ‚u ytæÞtÂí{f‚te …rh…qýo‚t ËtÚtu òuzðt «Þí fhu Au. ð¤e ‚u
Rr‚ntË yu yts ËwÄet ‚¥ð¿tttu rðhtuÄ fhe fþwk ðwk Œþo Ík¾u Au. ‚u
Eïh yu {týËtu ËkƒkÄ ytæÞtí{þt† fu Ëk«ŒtÞtut ËkŒ¼oðt¤tu RåA‚tu Úte,
…ý Ë{tse ir‚f‚te Sftu, Ëtð fwxwkƒ¼tðt ðt¤tu ËkƒkÄ Ík¾u Au. ‚u
÷t„ýeðuzt{tk rn …ý «u{tw¼ð{tk {tu Au. ‚u EËwu …tu‚ttu ytŒþo{teu
Sð Sðu Au. ‚uÚte Ëðo ÷tuftutk Œw:¾tuu Œqh fhe Ëw¾e fhðte ¼tðt Ëuðu Au.
‚ue ¼tðt rðïƒkÄwíðe ntuðtÚte Œhuf {týË ƒeò {txu fkEf fhe Aqxu ‚uðe
¼tðt ÷tuftu{tk ¾e÷ððt «Þí fhu Au. òu {týËtu {týË ËtÚtu yu …h{tí{t ËtÚtu
ytí{eÞ‚t fu¤ðe sŒef ytðu ‚tu s„‚tk ÞwØtu yu ®nËtytu ftÞ{ {txu Œqh ÚttÞ
‚uðwk {tu Au. ‚u ðuh¼tðe Ët{u «u{¼tðt rðfËtðe þtkr‚e RåAt ht¾u Au.
tÞf r‚tk‚ ytk‚hht»xÙeÞ fu¤ðýee rn{tÞ‚ fhu Au. fthý fu
…h{tí{t ËtÚtu ðt‚ fhðe yux÷u fu «¼w{Þ ƒðwk ‚uu «t[eft¤{tk ËtÄw-Ëk‚tu
Ë{trÄ fnu‚t n‚t. stu ytðe ytæÞtÂí{f fu¤ðýe yt…ðt{tk ytðu ‚tu Œuþ yu
rðï{tk ðË‚t Ëðuo {tðtuu Ë{òðe þftÞ fu ‘rnkËt yu ÞwØtu Œqh fhðt {txu su
Sðe yÚto…qýo‚t Ë{S þfu yu þe¾ðe þfu yuðt rþûtftu rðt yt rðïþtkr‚
MÚt…tðte Úte.’ ‚uÚte rðïþtkr‚ {txu ÷tuftuu ò„]‚ fhðttu «Þí fhu Au. ‚u
ytþtðtŒe ntuðtÚte ¼q‚ft¤{tk rn …ý ð‚o{t{tk yu þwØ ¼rð»Þ{tk ðÄthu
ytþt ht¾u Au. ‚u «f]r‚«u{e ntuðtÚte «f]r‚ ËtÚtu ‚tŒtí{Þ ËtÄeu …tu‚tt ftÞou
yt„¤ Ä…tðu Au. ‚uu Þwhtu…-y{urhft{tk ðtut ÷e÷t hk„tut fux÷t þuEzTÍ,
54
54

ytxo„u÷uhet hk„tu{tk òýu ft[e …tA¤ {u½Äw»Þ Ëk‚tze htÏÞwk ntuÞ ‚uðwk
÷t„‚tk òýu f{¤tue, ¾zftue yu Ë{wÿe su{ «f]r‚t hk„tu ÄtuÄ{th Ztu¤tE
hÌttk ntuÞ ‚uðwk ÷t„u Au.
rðŒuþtue su yÚtoÔÞðMÚtt Au ‚ue Ët{u yt…ýe yÚtoÔÞðMÚtt fuðe …tk„¤e
Au ‚utu ‚u ¼uŒ ƒ‚tðu Au. rðŒuþtu{tk ƒÄwk s ËwÔÞðÂMÚt‚ ntuÞ Au ‚ue Ët{u
ynª ƒÄwk s yÔÞðÂMÚt‚ ntuÞ Au ‚utu ¼uŒ Ë{òðu Au. ‚u rðŒuþe
ytí{eÞ‚trðrn ËkMf]r‚e Ëh¾t{ýe yt…ýe ¼th‚eÞ ËkMf]r‚ ËtÚtu fhu Au.
‚u{tk «u{¼tð{tk s yt…ýu ‚u{tÚte yt„¤ Aeyu. íÞtke «ò ‚¥ð®[‚ftu
yu ði¿ttrftu «íÞu ¾qƒ s ytŒh¼tðÚte-{tÚte swyu Au. íÞtk ÷tk[Yï‚ fu
¼u¤Ëu¤ Út‚e ntuðtÚte ÷tuftu{tk ir‚f‚t ½ýe Ÿ[e Au. íÞtke {tð ËkMf]r‚
yuf swŒt s ‚ƒ¬t{tk «ðuþðt {Úte hne Au. rð¿tt yu xufTtu÷tuStu W…Þtu„
Þkºt ËkMf]r‚wk ntŒo Ë{S {tðòr‚ fhu ‚u sYhe Au. ÔÞÂõ‚-ÔÞÂõ‚ ðå[u
sz‚tt ËkƒkÄtu rn, …ý ytí{ËkMf]r‚‚tt ËkƒkÄtuÚte Ë{ts ƒkÄtÞ ‚u nðu
sYhe Au. nðu Ëðo„útne he‚u Sð rðþu rð[thu ‚uðe þw¼ áÂüðt¤e ËkMf]r‚
yrðtÞo Au. ÷tuftu nðu {rxrhytr÷ÂMxf ÚtE hÌtt Au, ‚uÚte ytŠÚtf rðftË fwxwkƒ fu
{týËt ¼tu„u ËÄtðtu òuEyu, …ý {týË yu ‚uwk tfzwk ½h ¾qƒ s {n¥ðwk
ntuðwk òuEyu. nðu «íÞût ÷tufþtnee ‚t÷e{{u¤ððe yrðtÞo Au. {týË ŸztýÚte
rð[th‚tu, Ë{s‚tu ntuðtu òuEyu. ‚tð{wõ‚ ƒe rðïwk yÚtofthý …qýo {tðeÞ
ƒðwk òuEyu. ‚tu s rðtþ yu ®nËt Œqh fhe þftþu. òu Œhuf ÔÞÂõ‚ yu
fwxwkƒ yttu Mðefth fhþu ‚tu ytþtwk …htuZ Zwkfzwk ƒþu.
rÞr‚u rŒtuo»t «u{ fheu {tð òr‚u yuðtu yw¼ð fhtððt tÞf
{t„u Au. ‚u rŒtuo»t «u{e [h{fûttyu {tðu …ntU[tzðt RåAu Au. ‚u
ytí{ËkðuŒ…hf‚te xtu[ …h …ntU[eþwk íÞthu …qýo ytkŒtu yw¼ð ÚttÞ Au
‚uðwk {tu Au. ‚u rÞr‚u ¾qƒ s «u{ fh‚tu ntuðtÚte ‚uu …tu‚ttu ytŒþo {teu
Sðu Au. ‚u …tu‚te ðuŒtu Aw…tðe rÞr‚u …tu‚tt ƒkÄ{tkÚte {wõ‚ fhðt
yu ŒuþËuðtt Wíf»to {txu «ð]r¥tþe÷ ƒðtwk fnu Au. rÞr‚ íÞt„e {qŠ‚
ƒe ‚uu …tu‚tt «týe su{ Ët[ðe ‚ue ËtÚtu [[toytu fhu Au yu ‚uu …tu‚tt
Sð{tk ðýe ÷uðt {tk„u Au.
55
55

tÞf EåAu Au fu {týË …tu‚tt rðïË{tsu W…Þtu„e ƒu yu ËwkŒh
Sð Sð‚tk þe¾u ‚uðe fu¤ðýee ytk‚hht»xÙeÞ M‚hu sYh Au, ‚tu s
{wrõ‚ {¤u. tÞfu ÷t„u Au fu Ësotí{f‚t, h[tí{f‚t yu fÕ…tþe÷‚t
fu¤ðýet fuLÿ{tk ht¾ðt{tk ytðþu ‚tu s Ëðotu rðftË ytk‚hht»xÙeÞ M‚hu
…ntU[e þfþu. ‚uÚte ¼rð»Þ{tk þtýtu Ë{ts ƒtðe þftÞ.
yt{, r‚tk‚ rðïË{tsu yufrºt‚ ƒe Ë{ts{tk yu rðï{tk
þtkr‚ MÚtt…ðt {txu ‚iÞth Útðt sýtðu Au. ‚u ¾qƒ s Qk[t rð[thtuðt¤tu Au. ‚u
‚tuÕË‚tuÞ, „tkÄeS yu hðeLÿtÚtu …tu‚ttu ytŒþo {tu Au. yt{ yt tÞfwk
rð[thrðï y÷„ Au. …ý rð[thrðï ðtM‚rðfY…u Ëtfth fhe þfu ‚uðwk
‚uwk ÔÞÂõ‚íð ÷u¾f «„x fhe þõÞt Úte.
‘Ëqfe Äh‚e Ëqft ntuX’ (rŒ÷e… htý…wht-1967) {tk tÞfe su Ë{MÞt
Au ‚u ytŒþtuo yu ðtM‚ð ðå[ue Au. „tkÄeÞw„e rð[thËhýe Ähtð‚t tÞfu
‚uýu {u¤ðu÷wk ËýtuËhtwk rþûtý ËkMfthSð Sððt{tk fu ðtM‚ð ËtÚtu ‚t÷{u÷
fhðt{tk W…fthf Út‚wk Úte. rþûtý «t fheu „út{tuØthe ¼tðt ËtÚtu þu¾ztuŒ
tufhe yÚtuo „Þu÷tu tÞf þu¾ztuŒe «òu ÔÞË{wõ‚ Úte fhtðe þf‚tu.
ƒt¤ftuu rþûtý yt…e þf‚tu Úte. yux÷wk s rn …tu‚u …ý fËqkƒtu …e‚tu ÚtE
òÞ Au. yux÷wk s rn MÚtq¤ Sð Sð‚e, ÔÞr¼[the «òe su{ …tu‚u
…ý …tu‚tt ytŒþtuou ftuhtýu {qfe rðfth yw¼ð‚tu ÚtE òÞ Au.
tÞf Þwðt ntuðtÚte ÷tuftu{tk «ð‚o{t ƒŒe suðe fu ÔÞË, ÔÞr¼[th
ð„uhuÚte {{tk rðfth yw¼ðu Au. ‚u …ý ÷tuftue su{ þheh¼q¾ yw¼ð‚tk
‚uu …qýo fhðt {Útt{ý fhu Au. ‚u ft{rðnT𤠃e {t ¼tðtuu þtk‚
…tzðt nefturxt rð[thtu fhu Au. íÞtkÚte ‚ue …z‚e þY ÚttÞ Au. ‚u ƒ¤tífth
fhðttu rð[th fhu Au …ý …tu‚tt ytŒþtuo yu «t ÚtÞu÷t ËkMfthtu ‚uu ˼t
ƒtðu Au. ‚u Mºtetu Ën[th Ík¾u Au, ‚uu nqkV yu «u{e sYh ntuðt A‚tk
‚u Mºte «t fhe þf‚tu Úte. ‚uÚte ‚ut {{tk rðfthtu ytð‚tk ‚uu Ë{tððt
WífkrX‚ ƒe òÞ Au. ‚u Mºtet ËtkræÞe Ík¾t …qýo fhe þf‚tk
rððþ ƒe rðfthtuu ŒƒtððtÚte …tu‚u s ðÄwu ðÄw ÔÞË ‚hV ð¤u Au. yt{
¾qƒ s {n¥ðtftkûte Þwðt fuðe rðfx …rhÂMÚtr‚{tk ytðe s‚tk n‚tþ ƒe
Sðu ðuzVe t¾u Au, ‚u yt ÷½wð÷{tk ŒþtoÔÞwk Au.
56
56

Auðxu ‚u rhtÄth ƒe Sð Sðu Au. ‚utk Ëðo MðÃtu rhÚtof s‚tk
‚u ®sŒ„etu hË „w{tðe ƒuËu Au. yt{, ‚utu Ëk½»to {tºt ƒtÌt rn …ý ò‚ ËtÚtutu
…ý Au. «u{e Ík¾tu …ý …qýoY… yt…e þfth ‚u ò‚eÞ rðf]r‚
‚hV ð¤u Au. ƒ¤tíftht rð[thtu fhu Au …ý …tu‚tt ytŒþoÚte ò‚u y¼t
ƒtðe ŒE rðf]r‚u Œƒtððt ‚uu ò‚u ÔÞË ‚hV ðt¤ðe …zu Au.
yt{, „út{ËwÄthýte ¼u¾ ÷Eu ytðu÷tu tÞf ytk‚hƒtÌt Ëk½»to{Þ
Sð ÔÞ‚e‚ fhu Au. „út{ËwÄthýte ÃÞtË ‚u Ëk‚tu»te þf‚tu Úte, Sð{tk
«u{e ÃÞtËu …ý ‚u ƒwÍtðe þf‚tu Úte yu yuf÷‚te „‚to{tk zqƒ‚tu òÞ
Au. ‚u yuf÷tu …ze òÞ Au. yt{ ytŒþtuo yu ðtM‚ð ðå[u …tu‚twk yt„ðt…ýwk
Ët[ðe þf‚t tÞfe ðuŒt ynª Au.
yt tÞfe Ë{MÞt ðiÞÂõ‚f Au. ‚ue ytswƒtswt Ë{ts fh‚tk
fkEf ðwk, swŒwk rð[ththt yt tÞfe ði[trhf Ë]Âü yLÞ fh‚t swŒe Au.
yt swŒe ði[trhf Ë]Âüu fthýu …ý ‚ut «§tu ðÄe òÞ Au. „tkÄeÞw„e
ð÷fÚttt tÞf fh‚tk yt tÞf yu áÂüÚte swŒtu …zu Au fu ‚u ‚ut ytŒþtuo
{wsƒ Sðe fu Sðtze þf‚tu Úte. ‚ut „út{ËwÄthýtt ytŒþtuo „tkÄeÞw„e
Au, …ý yuu {¤u÷e rhtþt-n‚tþt ytÄwrf tÞf suðe Au.
‘ytð]¥t’ (sÞk‚ „tze‚-1979) ÷½wð÷fÚtttu tÞf ‘ytð]¥t’ k
ytŒþoðtŒe ntuðtÚte Sð{tk ‚uuu yuf {w~fu÷eytu Ën fhðe …zu Au. yLÞtÞ
«íÞu ‚uu ¼thu [ez ntuðt A‚tk «r‚fth fhe þf‚tu ntuðtÚte Äe{u Äe{u f[ðt‚u
{u Ë{tÄt Mðefth‚tu òÞ Au. yt{ Sðt ytŒþtuou Atuze þf‚tu Œw:¾e
ƒe s„‚u r‚hMfth yu ‚wåAfthe shu swyu Au. ‚uu …tu‚tt ytŒþtuou
fthýu r»V¤‚t {¤‚tk n‚tþ ƒe ®sŒ„e Sð‚tu ƒ‚tÔÞtu Au. yt{ {trËf
Ëk½»to yu ƒtÌt Ë{tÄttk {tuòkytue ¼h‚e- ytux fÚttu ðu„e÷e ƒtðu Au.
tÞf rðrþü yÚto{tk ËnŒuð Au, ‚u yk‚{wo¾e ÔÞÂõ‚íð Ähtðu Au.
tÞf îtht ftì÷ust yæÞt…fe ÂMÚtr‚ fuðe ntuÞ Au, yæÞt…ftuyu
rðãtÚteoytuu ytf»toðt fuðe ‚hfeƒtu y…tððe …z‚e ntuÞ Au, ‚u{e r{ýqkf,
ntf÷…èeytu Út‚e ntuÞ Au. yt ƒÄe ÷tûtrýf rð„‚tue yth…th tÞfe fhwý‚t
yu ytk‚rhf Sðt ytxt…txt{tkÚte Q¼tu Út‚tu rðrþü {tðeÞ [nuhtu yu
rð÷t‚tk {qÕÞtu ŒþtoÔÞtk Au. tÞfwk ƒtÌt s„‚ ytk‚rhf s„‚ fh‚tk rð…he‚
57
57

Au ‚u ‚¤„wsht‚t yuf xtWe ‘f’ ftì÷us{tk yæÞt…f Au. ftì÷us{tk k[tuÚtt
ðtŠ»tftuíËð «Ëk„u VtuxtuVkfþ [t÷e hÌtwk Au. íÞtk ƒÄt …tu‚-…tu‚t MÚttu „tuXðtÞ
Au, íÞthu ‚uu …tA÷e ÷tE{tk õ÷urhf÷ MxtV ËtÚtu Q¼t hnuðwk …z‚tk ‚ue
÷t„ýe Œw¼t‚tk ‚u yËk‚tu»t yw¼ðu Au. yt Ë{Þu Œw»ft¤e ÂMÚtr‚ ntuðtÚte ytðt
Ë{qn¼tusu ‚u ht»xÙeÞ ƒ„tz {tu Au. fthý fu ‚uu ytðt ¾tuxt ¾[to „{‚t
ntuðtÚte ‚u ‘‚rƒÞ‚ ƒhtƒh Úte’ yuðwk ƒÄtu fnu Au. ‚u Ë{ts ðå[u hnu‚tu
ntuðt A‚tk ‚u ÷tuftuÚte y÷„ yÂM‚íð Ähtð‚tu ntuÞ Au. ‚u …tu‚tt rð[thtu{tk
yz„ hnuðttu «Þí fh‚tk ‚u ƒÄtÚte y÷„ ntuÞ ‚uðwk yw¼ðu Au. ‚ue
¼tðtytuu ftuE Ë{S þf‚wk ntuðtÚte ‚u Œw:¾e ƒe Ë{qn{tk ntuðt A‚tk
yuf÷‚t yw¼ð‚tu rð[thtu{tk ¾tuðtÞu÷tu …tu‚tt yÂM‚íð rðþu rð[thu Au.
‚uwk ŒtB…íÞSð ¾qƒ Ëw¾e ntuðt A‚tk …íe «er‚u ‚ut{tk s¬e
…ýwk, {eZt…ýwk Œu¾tÞ Au. ‚u …tu‚te n‚tþt yu rð»ttŒu ¼q÷ðttu «Þí
fhu Au, …ý ‚uwk ytðu„þe÷ ð‚o ‚ue ytk‚hrðÂåAL‚tu «„xtðu Au.
‚ue shX‚t, rM‚us‚t, ÄqkĤt…ýwk ð„uhu {tºt ƒtÌt Ë]Âü{tk s nª; ‚ut
{tk {tuòytu{tk …ý Au. ‚u yu ‚ue …íe «er‚ rhtk‚u Ëq‚tk ntuÞ Au,
íÞthu rƒ÷tztu ytðeu [f÷et {t¤tu VkuŒe t¾u Au. ‚u{ þthŒee ½xtÚte
sL{u÷ ð÷ÞtuÚte ‚uwk ½h …ý VukŒtÞu÷tk {t¤t suðwk s ƒe òÞ Au. yt{,
rƒ÷tztt «‚ef îtht tÞf ¼ø„]nSðe ÷t[the yu fthwÛÞ yw¼ðu Au.
‚ue yËntÞ {tuŒþttu …ý ‚u îtht …rh[Þ {¤u Au. tÞf ‘f’ ftì÷us{tk
ºtuðeË{t kƒhu Au. ƒÄtu íÞtk t{Úte ne, …ý LtkƒhÚte ytu¤¾ðt{tk ytðu Au.
yufÚte ƒtðeË yæÞt…ftu ftÞ{e Au. yt{, ÔÞÂõ‚íðne ƒe „Þu÷t yæÞt…ftue
s{t‚{tk ytð]‚ y÷„ …z‚tu òÞ Au. ‚uu ‘f’ ºtý AqxÚte {tfo {qfðt fnu Au
íÞthu ‚u {qfu Au A‚tk ‚uu Ëk‚tu»t Út‚tu Úte. ytÚte ‚uu ftuEyu Ĭtu {the …Atze
tÏÞtu ntuÞ yu{ yk„uyk„ f¤‚wk ntuÞ ‚uðwk yw¼ðtÞ Au. ytð]‚u ‘f’
ftì÷us{tkÚte Aqxtu fhðt{tk ytð‚tk ftuE fthý …ý yt…ðttu r«ÂLË…t÷ RLfth fhu
Au, íÞthu ‚uu ‚u{wk „¤wk Œtƒtðe Œuðte RåAt ÚttÞ Au. ftì÷us{tkÚte Aqxtu fÞto
…Ae ‚u ƒesu RLxhÔÞq yt…ðt òÞ Au, íÞthu ‚uu ftì÷us fu{ Atuze yu{ …qAðt{tk
ytð‚tk ‚ut ÌŒÞt yufuyuf ‚tk‚ýt ftuE htûtËe ntÚttu òuhÚte W¾uze rALr¼L
fhe t¾‚t ntuÞ ‚uðwk ÷t„u Au. ‚u fnu Au fu nwk rÞr{‚ hneu Ë{ÞËh ftuËo
58
58

…qhtu fheþ, Ëthe tux ÷¾tðeþ yu {q¤ …wM‚ftu òuEþ. yt{ A‚tk ‚uu tufhe
{¤‚e Úte. ytðe …rhÂMÚtr‚{tk …ý «er‚ ‚uu Ë{S þf‚e Úte. ‚u ‚uu
sz yu ðurŒÞtu ÷t„u Au. ‚ue ytŒþo{Þ‚t ftuE rðM{ÞÞwõ‚ ytŒh sL{tðe
þf‚e Úte. ‚u Ëntw¼qr‚u …tºt ƒe hnu Au. ‚ue [u‚ttu ˤð¤tx Ët{trsf
…rhÂMÚtr‚e ¼ªË{tk þ{e òÞ Au. ytðtu tÞf ‚{u …ý ntuE þftu yu nwk
…ý ntuE þfwk Awk. tÞft «r‚rrÄíð îtht {w»Þt Sðt „qZ fthwÛÞtu
¼etu þe‚÷ yu fk…tðthtu fkEf M…þo yt…ýu ÚttÞ Au. ‚u ytÂM‚f fu
tÂM‚f „{u ‚u ntuÞ, …hk‚w ytst Þw„wk ÷tûtrýf Œþo fhtðu Au.
‚ue yuftuÂõ‚ îtht …ý ‚ue {:ÂMÚtr‚tu …rh[Þ {¤u Au. ‚uu ÷t„u
Au fu ‘yt ÌŒÞ{tk [ee Œeðt÷ suðe ¾qƒ Qk[e Œeðt÷ yt AÔðeË ð»to{tk
yufuyuf #x {wftE ƒkÄt‚e „E Au, ‚u õÞthu ðßsh suðe ƒe „E ‚u
Ë{ò‚wk Úte. ƒÄt s sk„÷e, sz, ft¤t ft¤t nqýtu yuu ytu¤k„e ÄËe òÞ,
…ý yu{tÚte yu ytu¤k„t‚e Úte’ ‚u{ ‚u yw¼ðu Au. ‚u htn swðu Au fu yuf
rŒðË yu Sýo ƒe ‚qxe …zþu, íÞthu …íee RåAt {wsƒtu ‚u ƒe sþu;
…ý yíÞthu ‚tu yu yuðe Qkze ft¤ò{tk ÂMÚth ÚtE Au fu ‚uu ¼tk„eu ¼q¬tu
fhðt s‚tk ‚ut yýwyu yýw fth{tu r[ífth fhe QXu Au. ‚u htus ònuht‚tu swyu
…Ae s yuu ¾tðtwk ¼tðu Au, ƒeò Ë{t[thtu …h sh fh‚tk ðtk[u Au fu
¼th‚u y{urhftyu Œw»ft¤…erz‚tu {txu htn‚ yt…e yu ¼th‚ yL {txu
Mðtð÷kƒe ƒþu. ytÚte ‚uu „wk„¤t{ý ÚttÞ Au. ‚uu ÍtkÍðtt s¤ suðtu «ftþ
‚ut ykÄfthu ¼uŒðt {txu ft{tu ÷t„u Au.
‚u yuf÷tu Au, …ý yuf÷ðeh Úte. ‚uu ðeh Úte. ‚ut rð[thtu
{ËtuoÕx yu htMftu÷rftuð suðt Au. …hk‚w ‚u fþwk fhe þf‚tu Úte. yu
¼ehw ntuðtÚte Ët{tLÞ {týË rð[thu ‚uðwk rð[thu Au. ‚ut{tk rðÿtun fhðte
þÂõ‚ fu Ëßs‚t ntuðtÚte ÷ze þf‚tk þhýu sðt RåAu Au. ‚ut{tk
¼ÔÞ ðeh‚t fu „nT ‚¥ð®[‚tu ytðuþ …ý ntuðtÚte ¼ýu÷tu ntuðt
A‚tk tufhe {txu ð÷¾tk {thðtk …zu ‚u Mðt¼trðf Au. ‚u xtu¤t{tktu yuf
ƒe sðt ‚iÞth ÚttÞ yu «‚er‚fh ÷t„u Au. ‚uu {tuf¤tþ „{‚e ntuðt
A‚tk {tuf¤tþ «t Út‚e Úte. r«ÂLË…t÷ Ëuux ËÇÞtue {tVe {tk„‚t yu
…tu‚u yuf ƒk„÷tu ƒtkÄu Au, ‚uðwk rŒðtMðà swðu Au. «Út{ MðÃ{tk ‚u
59
59

yuf {fte y„tËe …h Q¼tu Au. ytË…tË sk„÷ Au. e[u ƒntðhe
ytk¾tuðt¤t {týËe …tA¤ sk„÷e xtu¤wk Œtuzu Au ‚u{tk «er‚tu yýËth
ytðu Au. ƒÄwk yá~Þ ÚtE òÞ Au, ‚ut {{tk {nt¼th‚ [t÷e hÌtwk Au,
ƒÄt ‚ue …tA¤ …zât Au, ‚uu xtu¤t{tktu yuf Úte ƒðwk. ‚uÚte ‚u …tu‚te
ðiÞÂõ‚f‚t ò¤ððt ‚hVztx yw¼ðu Au. ƒeò MðÃ{tk ‚u xtu¤t{tktu
yuf ƒe òÞ Au. ‚u sk„÷eytu ‚uu „tuhte níÞt fhðt «uhu Au. ‚u
¿ttr‚ðtŒt [¢{tk VËt‚tk ‚uwk ÔÞÂõ‚íð {xe òÞ Au. Ë{ts{tk xfðt
ƒÄwk s fhðwk …zu Au, ‚u ytŒþoðtŒe rð[thtuÚte ¾qƒ Œw:¾e ÚttÞ Au. Sð{tk
ƒtkÄAtuz fhðe …z‚e ntuÞ Au. ¼úüt[tht s{tt{tk ËíÞ‚t ytu„¤e „E
Au. ynª Ët[t yu ÷t„ýeþe÷ {týËtu [t÷u nek, «„r‚ {txu [t÷wT „tzeyu
ƒuËðt{tk {ò Au. r«ÂLË…t÷ su{ ftì÷us [÷tððt «Þí fhu Au, ‚u{
ytð]‚ Sð r¼tððt fhe þf‚tk Œw:¾e ƒu Au. ÷t„ýeðuztu fthýu
÷tuftuyuu þkft fhe þthŒe ËtÚtu t{ òuze ‚uu ð„tuðt‚tk tufhe „w{tððe …zu
Au. ytÚte ‚u ÷tuftu{tk W…ntËu …tºt ƒe òÞ Au. …ý ‚u «er‚u «u{ fh‚tu
ntuðtÚte {trËf …rh‚t… yw¼ðu Au. ‚u tufhe {txu ð÷¾u Au, íÞthu AuÕ÷u
su ftì÷us{tk tufhe {¤u Au ‚u ftì÷uswk ðt‚tðhý ‚uu sk„÷e {týËtu suðwk
÷t„‚tk ‚utÚte Aqxðt «Þí fhu Au. ‚u «er‚ yu Mðà ð„h ¾qƒ s
rðnTð¤ yu r:ËntÞ ƒe …tu‚te ò‚u …ezu Au. ‚u …tu‚tt Ët¤te
xâqþ õ÷tËeËe ytìVhu …ý Xwfhtðe ŒE Mð{t¼uh Sððt «Þí fhu
Au. ‚uuu {t‚t-r…‚t yu ð‚ «íÞutu ÷„tð ntuðt A‚tk sðte ®n{‚
fh‚tu Úte. ‚u ßÞthu {wkÍtÞ íÞthu «er‚ nqkV yt…e ytïtË yt…u Au. ‚u
ƒÄt s rð»ttŒ ytu„t¤e t¾ðt ¾qƒ ytf»tof «er‚t yk„u yk„u …tu‚ttk
yk„tu ËtÚtu ¼ªËe ŒE ‚ue nqkV{tk {tu ƒÄtu Wîu„ ÄtuE tk¾u Au.
yt{, tÞf ÔÞÂõ‚ {xe ¢{tkf ƒe sE fÚttk‚u t{ Ähtð‚tu,
rðrþü ÔÞÂõ‚íð Ähtð‚tu ÚttÞ Au. …ý ytŒþoðtŒe rð[thtuÚte tÞf Sð{tk
fuðwk Œw:¾ yu Þt‚tytu ¼tu„ðu Au ‚u Œþtoððttu Ësoftu ynª nu‚w Au.
W…Þwoõ‚ [th ÷½wð÷t ytŒþoðtŒe tÞftu òu‚tk sýtÞ Au fu
‚u{tu ytk‚hËk½»to, ‚u{t ytŒþtuo yu ƒtÌt ðtM‚ðe ƒŒ÷tÞu÷e
…rhÂMÚtr‚u fthýu …uŒt ÚtÞu÷t Au. yt ƒÄt s tÞftu „tkÄeÞw„e {qÕÞrct
60
60

Ähtðu Au. ‘ytð]‚’t tÞfu rþûtýs„‚ Ët{u …tu‚tt ytŒþtuou fthýu {wftƒ÷tu
fhðtu …zu Au. yt tÞf ƒtÌtáÂüÚte rð{ú yu …rhÂMÚtr‚ Ët{u sk„ {tkze
þfu ‚uðtu Úte. ‚uu fthýu s yt¢{f ð]Â¥t Ähtðe rðÿtun fhe þf‚tu Úte.
‘„tkÄee ftðz’ tu tÞf »tzTÞkºttu ¼tu„ ƒLÞtu Au. f¤ý{tk ¾q…e hnuðtu
ƒŒ÷u yk‚hytí{tt Ënthu ƒnth ‚tu ef¤e òÞ Au …ý …tu‚tt ytŒþtuoÚte
Œuþu, htsfthýu fu htsfthýeytuu Ët[t {t„uo ÷E sE þf‚tu Úte. fkEf
¾tuxwk ¾htƒ-ftÞo fÞtoe y…htÄe {tuŒþt yt tÞf{tk Au. íÞtkÞu ytŒþtuoe
s …eAunx Au. ‘s÷ðerÚt’ tu tÞf ytŒþo rðïh[t t {tºt ÏÞt÷tu Ähtð‚tu
rðþu»t rY…tÞtu Au. ytŒþtuo îtht ‚uwk ði[trhf ÔÞÂõ‚íð sux÷wk «„x ÚtÞwk
Au ‚ux÷wk r¢Þtþe÷ ÔÞÂõ‚íð «„x ÚtÞwk Úte. ytŒþtuotu ƒtuÄ ntuðtu yu
ytŒþtuowk r{toý fhðwk ƒu y÷„ ðM‚w Au. ytŒþtuo ywËth ftkEf ftÞo
fhðtÚte yw¼ðt‚tu ytkŒ yt fÚttytu{tk rY…tÞtu Úte. ð¤e ÔÞÂõ‚t
ytŒþtuoe h[t{tk õÞtk yu fuðtk ‚¥ðtu hnu÷tk Au ‚u òýðwk …ý {n¥ðwk
Au. {nTŒykþu ‚u{t ytŒþtuowk ½z‚h „tkÄe«¼tðÚte ÚtÞwk Au. „tkÄeSe
ytŒþoðtŒe rð[thËhýe Ët‚ ¼th‚eÞ ytŒþtuou M…þuo Au; …ý yt tÞftu
yu{t ytŒþtuoÚte ð‚o{t rð»t{ …rhÂMÚtr‚ Ët{u xfu Au. …ý fuðt n‚tþ
ÚtEu, ‚uðe ¼tð…rhÂMÚtr‚wk yt÷u¾ ynª ÚtÞwk Au.
4. yÂM‚íð{q÷f Œtþorf …erXft-Ë{MÞt Ähtð‚t tÞf
yt…ýt yÂM‚íðtu ÷Þ …t{ðtu yu yt…ýtu sL{rËØ yrÄfth Au. yt
yÂM‚íð fux÷wk yLÞ Au. yt…ýt Sðwk {qÕÞ yt…ýt sux÷wk ƒeò ftuu
Ë{òE þfu! õÞthuf ÚttÞ Au fu: Ëtð s y«íÞût, yr[LíÞ, y«{uÞ yu
÷„¼„ y«tÃÞ yuðt …h{uïh ð„h yt…ýwk fþwkÞ yxfu Au ¾hwk suytuyu
fþwkf «t fÞwO Au yuðt „whwytu Íx sz‚t Úte yu suytuu fþwkÞ Úte szâwk
‚uytu ‚tu yt…ýtu Au‚hðt {txu xtk…eu ƒuXt Au. Ët{tLÞ {týËu fÞtk sðwk fƒeh
…tËu yt Ë{MÞttu Wfu÷ Au.
÷nh ZqkZu ÷nh ftu f…zt ZqkZu Ëq‚,
Sð ZqkZu ƒúñ ftu ‚etu W‚ fu W‚.
61
61

su{ ÷nuhÚte ÷nuh yr¼L Au. f…zwk Ëq‚hu þtuÄðt ef¤u yu fuðwk!
Sð ƒúñu þtuÄu …hk‚w Sð yu rþð ðå[u ¼uŒ s õÞtk Au fƒeh fnu Au
fu: yt ºtýu Xuht Xuh, fthý fu ßÞtk r¼L‚t s ntuÞ íÞtk ð¤e þtuÄ fuðe !
‚u{ Sð ËtÚtu yÂM‚íðtu …ý y¼uŒ Au. ƒúñwk yÂM‚íð ntuÞ yu{ ƒu
…hk‚w {tðewk yÂM‚íð ‚tu þkftÚte …h Au. yÂM‚íðtu ÷Þ …t{ðttu «Þí
yu s SðËtÄt.
yt…ýt suðt Ët{tLÞ {týËtut Sð{tk yÂM‚íð W…h ÔÞÂõ‚íð
AðtE òÞ Au; ßÞthu {nt {týËtut Sð{tk ÔÞÂõ‚íð …h yÂM‚íð
AðtE òÞ Au. ynª ‘ÔÞÂõ‚íð’tu yÚto rðþt¤ Au. ÷tfzt{tkÚte ƒu÷
xuƒ÷u …ý yue yr¼¿tt (ytEzuÂLxxe) Au. {týË ytu¤¾eu fne þfu
Au fu: yt {thwk xuƒ÷ Au. yt…ýu yuf‚t{tk hnu÷e …h{ yuf‚t M…ü …ýu
òuE þf‚t Úte. yÂM‚íð hnMÞ{Þ Au yu ‚u{tk yt…ýu …qhe Ë{s
…z‚e Úte.
Œhuf {týËu «r‚…¤ {]íÞwe ÞtŒ ç÷uf{uE÷ fh‚e s hnu Au.
{]íÞw yuf rÂï‚ ½xt Au. yuf rŒðË {hðtwk s Au yu ðt‚ {týËt
[u‚-yð[u‚-y[u‚ {{tk Ë‚‚ ¾÷u÷ …ntU[tz‚e hnu Au. yt ¾÷u÷t
…tÞt{tk ¼Þ hnu÷tu Au. yt ¼Þu fthýu {]íÞw …Aetu Ëtð y…rhr[‚ «Œuþ Au
yu y…rhr[‚‚t rƒË÷t{‚e «uhu Au. xqkf{tk {týË Ë‚‚ {]íÞwt ¼ÞÚte
…eztÞ Au. {]íÞwtu ¼Þ ËŒeytuÚte yt…ýt yÂM‚íðt Auf …tÞtt M‚h …h ytË
s{tðeu ƒuXtu Au.
÷uMƒe ÂMxðËe áÂüyu yÂM‚íððtŒe rð[thÄthtwk ‚tr¥ðf fuLÿ
ºtý ƒtƒ‚tu{tk hnu÷wk Au. (1) ÔÞÂõ‚rðþu»t {tðeÞ yÂM‚íðe yw¼qr‚
yu ‚ue rðþu»t‚t, (2) {tðSð yu s„‚tu ËkƒkÄ Sðe fu s„‚e
Ë{„ú fu ¾krz‚ yÚto{Þ‚t fu yÚtone‚t, (3) {tð [u‚te ‚tr¥ðf {wÂõ‚
yu ‚ue ytk‚rhf ˼t‚t{tk WŒÞ …t{‚wk ðiÞÂõ‚f ËíÞ. yÂM‚íððtŒtk
yt ºtý ‚¥ðtu ËtrníÞ f]r‚ fu f÷tf]r‚t ËkŒ¼o{tk ðÄw {q‚o ÚttÞ Au.
yÂM‚íððtŒeytu {tðet Ë‚Ttu rð[th fhu Au. {tðe yÂM‚íð Ähtðu
Au yu …tu‚tt yÂM‚íð rðþu ˼t‚t Ähtðu Au. yÂM‚íð yu ‚ue [u‚t
{tðeu yuf yÚto{tk s„‚Úte ðu„¤tu fhe {qfu Au. ntEzu„h yu Ëtºto [u‚t yu
62
62

þqLÞ‚ttu ËkƒkÄ MÚtt…u Au. [u‚t yux÷u s {wÂõ‚; ¼trðwk «ûtu…ý; ¼q‚ft¤e
M{]r‚; ð‚o{ttu «íÞût yu f{oe …ËkŒ„e; yt ƒÄtk ‚¥ðtu [u‚t ËtÚtu Ëkfr÷‚
Au. {tð[u‚t LÞq‚tŒþof, y¼tðŒþof, {wÂõ‚Ëq[f, {qÕÞ÷ûte, ft¤ƒØ,
®[‚t„úM‚ yu fÕ…t„t{e Au. [u‚te {wÂõ‚ yu {wÂõ‚e [u‚t {tðet
yÂM‚íðu ¾¤¼¤tðu Au.
Ëtºto yu ntEzu„h {tðee yÂM‚íð÷ûte ®[‚tu ‚eðú‚t…hf {qÕÞ
„ýu Au. sL{ yu {]íÞw yuçËzo Au. s„‚ yƒwÂØ„ún Au, {tðe yuf÷tu s
Au; Eïh Úte yu Eïh ntuÞ ‚tu …ý {tðe yuf÷tu s Au. yt …rhÂMÚtr‚{tkÚte
¼t„e Aqxðttu «Þí ytí{«…k[ Au.
yÂM‚íððtŒe rV÷ËqVe{tk {tðe, Eïh yu s„‚t rð»tÞ{tk
YrZ„‚ rV÷ËqVe fh‚tk swŒt «fthtu yr¼„{ Œu¾tÞ Au. ‚uwk fthý yu Au fu
‚uytu yÂM‚íðe yw¼qr‚ yu ò„ú]r‚Úte ®[‚e þYyt‚ fhu Au.
yÂM‚íðe ‚eðú ˼t‚t …qðo-‚tŠff, …qðo rýoÞtí{f, …qðo ËkfÕ…tí{f
yu ‚íft÷e «r‚¼t (ELxâwþ){tk hnu÷e Au. ËíÞ, {qÕÞ yu f÷twk
r{toý ÔÞÂõ‚rðþu»te yÂM‚íð rðþu»te yw¼qr‚ rðþu»t{tk hnu÷wk Au.
ËíÞ ÔÞÂõ‚÷ûte Au; yÂM‚íð Ë¥ðwk …whtu„t{e Au. {týË {wõ‚ Au, yt
{wÂõ‚ fu Mðt‚kºÞ ®[‚t„úM‚ Au. {týË yu s„‚tu îu»ttí{f ËkƒkÄ Au.
yÂM‚íð yVr÷‚ yu yuçËzo Au. {tðe{tk …ý ÂMÚth ‘Mð-‚¥ð’ suðwk
fþwk Úte. ðiÞÂõ‚f‚t, rðs‚t, þqLÞ‚t, yÂM‚íððtŒe ®[‚t, «íÞtÞ
yk„ue ËkrŒøÄ‚t yu ‚eðú ft¤¼t, yÂM‚íððtŒe rð[thýtt Ë{t
rð»tÞtu Au. yÂM‚íð yuçËzo Au yÚtto‚T yrðtÞo Úte, ‚uwk ftuE fthý, «Þtus
fu nu‚w Úte. {týËe [u‚t r»tuÄf Au; ‚u s„‚e ðM‚wytu suðe ˽,
˼h, yufY… Úte. ‚ut ntŒo{tk s rðÞtu„, þqLÞ‚t, rðs‚t yu Ík¾t
Au. yÂM‚íð sYhe Úte, ‚u ‘de trop’ Au.
Ëtºto yÂM‚íððtŒe ÔÞtÏÞt yt…‚tk ÷¾u Au fu ‘ËwËk„‚
rheïhðtŒe rð[th Ëhýetk ‚tŠff …rhýt{tu ‚thð‚e rV÷ËqVe yux÷u
yÂM‚íððtŒ. Eïht yÂM‚íðtu «& su{tk y«M‚w‚ ntuÞ yu su{tk
{tðee «ð]Â¥tytutu ytþtðtŒe rËØtk‚ ntuÞ ‚u yÂM‚íððtŒe rð[thÄtht „ýtÞ.’
63
63

Ëtºto {tu Au fu {tðu Mðt‚kºÞtu W…Þtu„ fhðttu «Ëk„ ytðu íÞthu ‚u ÔÞ„ú‚ttu
yw¼ð fhu Au. r¾L‚t fu rð»ttŒ …ý yÂM‚íðe ÔÞ„ú‚t «„x fhu Au.
„wsht‚e ËtrníÞ{tk yÂM‚íððtŒ yu yÂM‚íððtŒe ËtrníÞ …h Ëtºto
yu ft{qt yÂM‚íððtŒ rðþut rð[thtue yËh òuðt {¤u Au . yt yËk„r‚…qýo
s„‚{tk …tu‚twk yÂM‚íð yw¼ððwkyu yÂM‚íððtŒeytue rð[thýttu {wÏÞ
ytÄth Au. ‘nwk rð[thwk Awk {txu nwk Awk.’ yu Œ’ft‚oe yÂM‚íðrð»tÞf ½tu»týte
Ët{u Auzu ‘nwk Sðwk Awk {txu nwk rð[thwk Awk.’ yuðe Ëtºtoe ½tu»týt{tk yÂM‚íð yu
Ë¥ðwk …whtu„t{e ntuðtwk ÷t„u Au. yÂM‚íððtŒeytu{tk rffuo„tŒo suðt Eïhtu
Mðefth fhu Au. ßÞthu Ëtºto yu ríËu suðt Eïh{tk {t‚t Úte. Eïht
yÂM‚íðtu yMðefth {tðe ÂMÚtr‚u ðÄthu f…he ƒtðu Au. yËk„r‚…qýo
s„‚{tk yuf rð»t{‚tytu ðå[u Sð‚t {tðu {txu Eïhtu ytÄth ¾Ëe s‚tk
‚ut rhtÄth…ýtu ‚eðú ƒtðu Au. ytÚte ‚tu r»V¤‚t yu fhwý‚t s {tð
yÂM‚íðe V¤©wr‚ ƒe hnu Au.
yÂM‚íððtŒ{tk ËíÞwk ÔÞÂõ‚÷ûte …tËwk {n¥ðwk „ýtÞwk Au. Ëtºtou
{‚u «Út{ yÂM‚íð Au, ¿tt ‚tu ‚ue e…s Au, yux÷u y{q‚o ðM‚w÷Âût‚tu
ƒŒ÷u {q‚o ÔÞÂõ‚÷Âût‚tu {n¥ð…qýo „ýðtwk ‚uwk ð÷ý Au. yu he‚u ƒÄt
{týËtu {hýþe÷ Au yu{ fnuðtu ƒŒ÷u ‘nwk {hýþe÷ Awk’ yu{ fnuðtwk
yÂM‚íððtŒe ðÄthu …ËkŒ fhþu. ð‚o{t s„‚{tk {tð …htÞt…ýttu yw¼ð
fhe hÌttu Au. ƒÄtke ðå[u ntuðt A‚tk ‚u yuf÷‚t yw¼ðu Au. ‚uwk yÂM‚íð
yËk„r‚…qýo Au ‚uu {txu yuf÷t hnuðwk f…hwk Au. ƒÄt{tk ytu„¤e s‚e …tu‚te
ðiÞÂõ‚f‚tu ‚u hûte þf‚tu Úte. Ëtk«‚ ÞkºtÞw„e …rhÂMÚtr‚ ðå[u
ÔÞÂõ‚rðþuu»t {xe sE, …tu‚tt s yÂM‚íðÚte rðåAuŒtE Sð‚tu {tð
yÂM‚íððtŒeytuu yf¤tðu Au. {tð r¾L‚t, ÔÞ„ú‚t yu rð»ttŒtu yw¼ð
fhu Au. þqLÞwk ¼t ‚uu ®[‚t W…òðthwk ƒu Au. yt þqLÞ ‚u ‚tŠff Y…wk
Úte. ‚u ‚tu ÔÞÂõ‚t y¼tð{tkÚte s sL{u÷wk yÂM‚íð÷ûte þqLÞ Au. suu Ëtºto
[u‚Y… Ë‚T þqLÞ fnu Au.
Œhuf {tð …tu‚tt yÂM‚íðu xftðe ht¾ðt {txu «Þí fhu Au.
yÂM‚íððtŒeytuu { {tð yÂM‚íð ft¤ƒæÄ Au. {tð {]íÞwe fÕ…t{tºtÚte
64
64

ÔÞ„ú‚t yw¼ðu Au, fthýfu ‚utÚte yÂM‚íðtu yk‚ ytðe òÞ Au. {]íÞwtu
¼Þ ‚ue [u‚tu nk{uþtk Œw¼tðu Au, yu ‚ue Ëðo «ð]Â¥tytuu rðV÷ ƒtðe
Œu Au. {tð {txu …tu‚twk yÂM‚íð-[u‚Y… Ë‚T-yw¼ððwk ½ýwk s {n¥ðwk
Au. yÂM‚íððtŒeu {‚u {tðwk Ë‚T nª …ý yÂM‚íð {n¥ðwk Au.
ƒeòtk yÂM‚íðtu Mðefth fheu s yÂM‚íððtŒe ð‚uo Au. …tu‚tt ð‚o
îtht ƒeòt yÂM‚íðtu yMðefth ‚u yÂM‚íððtŒ{tk Bad Faith {tÞ Au.
yÂM‚íððtŒe rð[thýt{tk ºtý Ëk¿ttytu W…Þtu„{tk ÷uðtÞ Au.
yÂM‚íð(Existance), Ë‚T(Being) yu Ë¥ð(Essence). sut{tk [u‚t
fu ynk‚¥ð Au, su …tu‚te …ËkŒ„e fu …tu‚tt ntuðt…ýte yw¼qr‚ fhu Au.
‚uðtu {týË s {tºt yÂM‚íðY… „ýtÞ Au. ntEzu„h {tu Au fu Eïh yu ð]ûttu
Au ‚uÚte {tºt ‚uytu yÂM‚íð Úte; [u‚Y… yÂM‚íð {tºt {týËwk s Au. Œhuf
yÂM‚íð Ähtð‚e ðM‚w «Þtus ð„h sL{u Au, ƒ¤tEÚte xfe hnu Au yu
ytfÂM{f he‚u {]íÞw …t{u Au.
Ëtºto {tu Au fu yÂM‚íð Ë¥ðÚte ½ztÞ Au. Ë¥ð yu yÂM‚íðt ÏÞt÷
Idea suðt „ýe þftÞ. Eïht {{tk hnu÷ Ë¥ðu ytÄthu ‚uýu yÂM‚íð
ƒtÔÞwk Au. Ã÷uxtutu ytðtu ÏÞt÷ rheïhðtŒe Ëtºto fthu Au. ‚uu { yÂM‚íð
{wÏÞ Au. yÂM‚íð s Ë¥ðu ½zu Au. Ëtºtotu yt {‚ rððtŒtM…Œ Au. ½ýt yt
{‚ …hÚte ‚uu Ë¥ððtŒe {tu Au. yt rððtŒÚte Œqh hne rð[theyu ‚tu
yÂM‚íððtŒ{tk {tðee rð»ttŒ{Þ ÂMÚtr‚ yu ‚ue yuf÷‚t MðefthtE Au.
yu yÂM‚íðu xftððte {Útt{ý fh‚tu {tð ðýoðtÞtu Au. ytÕƒuh ft{qyu
‘r{Út ytìV rËrËVË’{tk „úef …whtfÕ…u ytÄthu {tðee ðuŒtu, ‚ut
nu‚wrðne ÔÞÚto Sð«ÞtËtuu, ‚utk rð»ttŒ yu rðV÷‚tu Ë{stððt «ÞtË
fÞtuo Au. ‚ue ‘ytWxËtEzh’ ð÷fÚtttu tÞf r{hËtk „wsht‚e ËtrníÞfthtuwk
{n¥ðwk «uhýtMÚtt ƒe „Þtu ntuÞ ‚uðwk ÷t„u Au.
yÂM‚íððtŒeytu Sð îtht Mðtw¼q‚ ËíÞu Mðefthu Au,
Eïhrðne, yËk„r‚…qýo s„‚{tk, …whw»ttÚto îtht xfe hnuðttu Ëk½»to fhu Au,
ƒÄe s …rhÂMÚtr‚ytu Ët{u Q¼t hne ‚ut y…htuût Ëk…fo îtht …tu‚tt Sðt‚t
Sð{tk ƒÄe s Ëk¼tðtytutu ‚u Mðefth fhu Au. ‚uÚte yÂM‚íððtŒe ËtrníÞu
65
65

Ëk¼tðtytuwk ËtrníÞ fnuðt{tk ytðu Au. s„‚e ƒeS ðM‚wytu ðå[u ÔÞÂõ‚e
ðuŒt ‚ue …tu‚te s Au. ƒeòu ‚ut rð»ttŒ ËtÚtu fþtu s ËkƒkÄ Úte ntu‚tu. yt
yËk„r‚e ˼t‚t {týËu yuf÷tu …tzu Au. Ëtºtot {‚u ,“Man is nothing but
that which he makes of himself.” yt ÂMÚtr‚{tk [u‚tðt¤tu Sðk‚ æÞuÞ÷ûte
{w»Þ ‚ue ®sŒ„e{tk ¼rð»Þ, …rhýt{e sðtƒŒthet ¼t ðå[u yuf÷tu s
Au. ‚uwk MðtÞ¥t yÂM‚íð s ‚uwk {w»Þíð Au, suu ‚u …tu‚twk ƒtðu Au.
yux÷u s Eïh rðtt yt s„‚{tk yÂM‚íð s Ë¥ðu ½zu Au. ‚uðwk Ëtºto
fnu‚tu sýtÞ Au.
òu {tðwk yÂM‚íð ntuÞ‚tu Sð rAL-r¼L Au, òu Sð
rAL-r¼L ntuÞ ‚tu f÷tf]r‚ y¾kz Au. Sð òu rðY… Au, ‚tu f÷tf]r‚
ËwkŒh Au. yÂM‚íð òu yËk„‚ Au ‚tu ËtrníÞ yÚto…qýo Au. yÂM‚íð ‚tu
ðtM‚rðf Au, ßÞthu ËtrníÞ yðtM‚rðf Au. yt ÂMÚtr‚ …tA¤ s {tuxe yËk„r‚
÷t„u Au. A‚tk Ëtºto ËtrníÞtu Mðefth fhu Au, fu{ fu ËtrníÞ {týËu yËk„‚
yÂM‚íðe y…qýo‚t{tkÚte-yhtsf‚t{tkÚte ƒ[tðu Au. Úttuzef ûtýtue rðM{]r‚
…Ae yt s„‚{tk yÂM‚íðtu yw¼ð ‚tu fhðtu s …zu Au. s„‚{tk Sð‚t
{tðu …tu‚tt yÂM‚íðtu yw¼ð fhðt {txu …ý Ëk½»to fhðtu …zu Au. fu{ fu
{tðu ƒÄu s yËk„r‚tu yw¼ð ÚttÞ Au. ytðt yÂM‚íððtŒ{tk ðýoðtÞu÷t
yƒtrÄ‚ Mðt‚kºtðt¤t {tðyÂM‚íðe „wsht‚e ÷½wð÷tu{tk þe ÂMÚtr‚ Au ‚utu
¢{þ: rð[th fheyu.
‘Vuhtu’ (htÄu~Þt{ þ{to-1968) ÷½wð÷{tk {tð{e r[hkSðe
ð]Â¥tytu Ë‚‚ „r‚þe÷‚t yu …rhð‚oe ft{t yu ƒu Au. ftuE…ý {týË Ëw¾
fu Œw:¾e ÂMÚtr‚u ÷tkƒtu Ë{Þ Ën fhe þf‚tu Úte. ‚ue ð]Â¥tu rð…he‚
«ð]Â¥t{tk Zt¤‚tk ‚u ÔÞrÚt‚ ƒu Au. {týË ƒkrÄÞth…ýt{tkÚte {wõ‚ Útðt WÄt{t fhu
‚tu ƒu …rhýt{ Ëk¼ðe þfu. yuf ‚tu yu yt„‚tk MðÃtytu Ëuðu, ftk‚tu y‚e‚{tk
Ÿztu Q‚he ‚uu Q÷uå[t fhu. yk„úS frð þu÷eyu {tð{e rðr[ºt‚tu
ËhË ÔÞkrs‚ fhe Au: ‘We look before and after / and pine for what is
not’ fÚtthk¼u {tð{e rð÷ûtý‚tu yt he‚u ytð]¥t fhe Au: ‘ðtk ðtk „h
yu ðtk ðtk Mxuþ òuðt „{u Au …ý sqt ðne „Þu÷tk Ëqtk Mxuþtue M{]r‚
ftuE {eXtu Ëýftu W…tzu Au.’ (…].9)
66
66

y‚e‚ yu yt„‚ ðå[u ÍqÕÞt fh‚wk {tðSð yuf ¼ú{ýt Au,
yt¼tË Au ‚ue ytkrþf «‚er‚ ‘Vuhtu’ wk {w¾…]c s fhtðe yt…u Au. ‘Vuhtu’
«Út{ …whw»t yuf ð[e rY…ýher‚yu ÷¾tÞu÷e yuf «Þtu„þe÷ f]r‚ Au.
yt f]r‚tu tÞf yu fÚtf ƒku yuf s Au. fÚtttÞf yt{e Au. ‚u ð÷fÚttfth
Au, r»V¤ Ësof Au A‚tk ËkðuŒþe÷ ntuðtÚte s„‚u swŒt s áÂüftuýÚte
rnt¤u Au. ‚u …tu‚tt yÂM‚íðe ÔÞÚto‚t yw¼ðu Au. ‚uu Sð{tk ‘ðLË{tìh’Úte
ðÄthu fþwk fhðtwk Úte, ‚uÚte fnu Au fu ‘{tht MÚttu {tht suðt ftuEuÞ fÕ…e
MÚt¤ft¤{tk yt„¤ fu …tA¤ „r‚ fhe þftÞ.’ yt þçŒtu tÞfu ytÄwrf
Þw„t «r‚rrÄ ‚hefu «MÚttr…‚ fhu ‚uðt Au. A‚tk ‚uwk ƒuztu¤ þheh, ÷tkƒtu
…„, ƒ¤e ytk¾tu, Ä{ýe suðe nz…[eu fthýu ƒtÌt ÔÞÂõ‚íðe fŒY…‚t
A‚e fhu Au. ‚u {æÞ{ ð„ot …whtu„t{e tÞftuÚte Ëtð swŒtu …zu Au. ‚uu Aªfýe
Ëqk½ðte, rË„thux …eðte, „tkrXÞt ¾tðte, ò‚eÞ ð]Â¥te fÕ…t ð„uhu
xuð-fwxuðtu Au.
‘Vuhtu’ {tk ½xtwk ƒtÌt M‚h yr‚ ytAwk …t‚¤wk Au. ‚utu Ë{Þ…x
…kŒh-Ëtu¤ f÷tfÚte ðÄthu Úte. tÞfe [u‚tt ytk‚hM‚htu ËtÚtu ƒtÌtð‚otk
M‚htu …ý yt÷u¾tÞtk Au. y{ŒtðtŒe …tu¤{tk hnu‚t yuf ŒB…‚eu ËqhsŒuðu
yt…u÷tu {qk„tu …wºt yu s ËqhsŒuðt ytþeðtoŒÚte ƒtu÷‚tu Útþu ‚uðe ©ØtÚte ƒt¤fu
÷Eu y{ŒtðtŒÚte Œqqh ytðu÷t ËqhsŒuðt {krŒhu ƒtÄt fhðt eféÞtk Au íÞtkÚte
fÚtt ythk¼tÞ Au. xÙuEe Þtºtt ŒhBÞt Q‚hðtwk Mxuþ ytð‚tk …qðuo {qk„tu
…wºt ¾tuðtE òÞ Au; íÞtk ðt‚to Ë{t ÚttÞ Au, …hk‚w ðt‚to ynª yxf‚e Úte.
fÚtt{tk ƒt¤f rËðtÞ {t-ƒt…wk t{ õÞtkÞ Úte. xÙuu Q…zðttk fu Q‚hðttk
fu ðå[u ytð‚tk Mxuþtutk t{ …ý Úte. ‚u ŒB…‚ewk zçƒt{tk yuf {tðeytu
ËtÚtu r{÷ ÚttÞ Au ‚u…tºttu…ý yt{e Au. MÚt¤, ft¤, ‚u{s…tºttu yt{e…ýtwk
fthý yu Au fu yt ftuE [tu¬Ë ÔÞÂõ‚t Sðe ½xt Úte. rh…uût ftuE …ý
{tðet Sð{tk ytðe ½xt ƒðte þõÞ‚t Au s. yt he‚u fÚtt y{ÞtoŒ
yËe{{tk rðM‚heu ÔÞt…e hnu Au. ðt[t¤ ŒB…‚etu ƒt¤f {qk„tu Au yu fhwý‚t
ytuAe ntuÞ ‚u{ ƒtu÷‚t fhðte ‚u{e ‚eðú Ík¾t rËØ ÚtÞt rðte hnu Au, yu
fÚtttu fhwýyk‚ ÓŒÞÿtðf Au.
67
67

{t rƒ[the ƒt¤f ¾tuðtÞtwk òýe h½ðtE ƒeu …r‚u …qAu Au fu ‘¼i
‚tu ‚{the ËtÚtu s Au u ’ yu ÓŒÞ ð÷tuð‚t ÔÞtfw¤‚t¼Þto Mðhu …wAtÞu÷t «§tu
W¥th W~fuhtÞu÷t …r‚t ntÚtt ‚{t[tÚte {¤u Au. yt fhwý‚t ðuÄf Au. ‘[t÷tu yuf
fÚtt …qhe ÚtE’ yu{ n‚tþ ÓŒÞu Wå[th‚tu ‚u xÙue Ëtkf¤ ¾U[ðt òÞ Au íÞtk
‘¼wfT ¼wfT fh‚wk zçƒt rðntuýwk yuÂLs Ët{u [t÷e ¼uxðt ytð‚t Ëqhse su{
V÷z ÷tEx ËtÚtu ytk¾ …h ÄËe ytðe …w»f¤ Äw{tztu zçƒt{tk Atuze „Þwk.’ yu
Ëtkf¤ ‚hV Ÿ[tu Út‚tu ‚utu ntÚt „qk„¤tðt ÷tøÞtu. ynª …wºt ¾tuðt‚tk r…‚tt
ÓŒÞe ðuŒtwk Œþo ÚttÞ Au. ynª ‚u fÚtt …qhe ÚttÞ Au yu{ fnu Au íÞtk ¾hwk
òu‚tk yÕ…rðht{ Au. …qýorðht{ ¼tðft fÕ…t s„‚{tk y„tu[h hÌtwk Au.
yt ŒB…‚et yuf rðV¤ Vuhte …t‚¤e A‚tk ½ yu ½è ½xtt
ƒtÌtM‚h e[u {tðSðe fhwý‚ttk fuxfux÷tk ½rc M‚htuwk Œþo
ÚttÞ Au. yt rðhtx s„‚t «‚ef Ë{e xÙue tfze ŒwrÞte {ÞtorŒ‚
Ë{ÞtðrÄe Þtºtt Œhr{Þt ËkðuŒþe÷ tÞfu Út‚t yuf yw¼ðtuwk ‚táþ
yu ËSð yt÷u¾ Au. Ë{„ú f]r‚{tk ‚uwk yuÂLxt suðwk r[¥t‚kºt fuLÿ{tk
hÌtwk Au. y‚e‚e ½xtytu yu ÔÞÂõ‚ytu ‚Útt ð‚o{t{tk ƒ‚t s‚t tt
{tuxt ƒtðtu yu ð‚o{tft÷e ÔÞÂõ‚ytu fÚtttÞft r[¥t‚kºtu fuðwk „úM‚ fhe
÷u Au, ‚uÚte ‚ut {turðï{tk fuðtk fuðtk ¼tðËkðuŒtu-rð[thtu rðnh‚tk ÚttÞ Au ‚u
f‚toyu hsq fÞwO Au. ‚ut y‚e‚tk M{hýtu yt÷u¾ðt MðÃ, rŒðtMðÃ, «‚eftu
yu …whtfÕ…tutu «Þtu„ fÞtuo Au.
…nu÷t s «fhý{tk Ë{„ú ðtM‚rðf‚tu rY…thtu W…¢{ shu …zu
Au. xÙu Q…zu Au …ý ‚uwk r[¥t Sft ¼q‚ft¤Úte Œqht yu ŒqhtÚte
sL{sL{tk‚ht ¼q‚ft¤{tk ¼{e ð¤u Au. xÙu nðu {tºt xÙu s Úte hnu‚e.
yuf M‚Úte ƒeò M‚u rþþwu Vuhð‚e yuðe xÙu sL{-…wsoL{t ðthtVuhtwk
Ëq[ fh‚e yt„¤ Ä…u Au. ¼tðf {tºt „tzet zçƒt{tk s hnu‚tk ‚ut
sL{sL{tk‚h{tk Vhe ytÔÞtwk «‚e‚ fhu Au. ytðwk f÷tí{f yt÷u¾ f]r‚u
Ët[t yÚto{tk ytÄwrf yu «Þtu„þe÷ ƒtðu Au.
fÚtthk¼u ‘Ĭtu ytÔÞtu. „tze Q…ze’(…].9) suðt þçŒtu ‚ue {tuŒþtu
ÔÞkrs‚ fhu Au. ‚ue yråAt ntuðtÚte …íetu yt„ún Ĭt suðtu ÷t„u Au. …tu‚u
yu ĬtÚte òºtt{tk sðt ‚iÞth ÚttÞ Au. …íe ¾qƒ s ©æÄt¤w Au, …tu‚u yuðtu
68
68

ytÂM‚f Úte. ‚u ytÂM‚íððtŒe ntuðtÚte yut ÷u¾ftÞo yu ytË…tËt s„‚t
rheûtý{tk s r{ø hnu Au. ‚u ½huÚte ef¤‚tk ƒtu÷e QkXu Au: ‘nwk ytðwk
‚tu’(…].21) ynª ‚ue yråAt ÔÞõ‚ ÚttÞ Au. yt òºtt ‚uu ehËfkxt¤tsf-nu‚wrðne
÷t„u Au. ‚uÚte fnu Au: ‘yuf xqkfw txf yuf ‘ðLË{tuh’
…zðtÚte ÷tkƒwk ƒe òÞ Au. òýu fkxt¤tu …tu‚u …ý ytŒ‚Úte fu Œu¾tŒu¾eÚte
‚t¤eytu …tz‚tu ntuÞ Au. …tu‚te ò‚e ykŒh s {U ftuý òýu õÞthÚte ‘ðLË{tuh’
…tzðt þY fhe ŒeÄtk n‚tk.’(…].10) ‚uðwk ‚u rð[thu Au. Sð{tk yufe
yuf «ð]Â¥t htus QXeu …whtðŠ‚‚ fhðt rËðtÞ þwk Au A‚tk Sð ½ýwk
÷tkƒwk ƒe òÞ Au. ‚u …tu‚tt s þt {txu, Ë{„ú {tðSðt fhwý txftu
tÞf ƒe hnu Au. ‚ue yt yw¼qr‚ ytÄwrf Þw„t {tðee ƒe hnu Au.
‚u {wËtVhet fkxt¤t ËtÚtu …tu‚tt yÂM‚íð{tk …zu÷e ¼Þ„úkrÚtu hsq
fh‚tk fnu Au fu ‘ƒnth„t{ s‚e ð¾‚u {u ftÞ{ yu{ ÚttÞ Au fu Vhe …tAt
ytðthtytu{tk fŒt[ nwk s nª ntuô...’(…].21) ƒeS ƒtsw ‚uwk { Þtºtt{tk
xÙue rðhwØ rŒþt{tk „r‚ fhu Au. ‚u y‚e‚{tk Ëhe …ze rð-„r‚ fhu Au.
su{ ‘ðtk ðtk „h yu ðtk ðtk Mxuþtu òuðtk „{u Au …ý sqtk ðne
„Þu÷tk Ëqtk Mxuþtue M{]r‚ ftuE {eXtu Ëýftu W…tzu Au.’ yt{ ð‚o{tÚte ¼q‚{tk
yu M{]r‚{tk rð[h‚wk ‚uwk { fÚttt «thk¼®ƒŒwu þtuÄ‚wk …whtfÕ…{tk
ÂMÚth‚t …t{u Au. ‚u xÙue {wËtVhe{tk zçƒt{tk ƒ‚e te te ½xtytu,
ytðò fh‚t {wËtVhtuu òuEu y‚e‚e ½xt yu M{]r‚ytu ‚ut r[¥t{tk
ˤð¤e QXu Au. ‚u ®sŒ„etu yt Vuhtu W‚tð¤u W‚tð¤u …qhtu fhðte ð]Â¥tu
…íe Ë{ût ðthkðth sýtðu Au. ‚ut Sðt Úttuztf f÷tfe þçŒË]Âü{tk Ësof
Þw„[u‚tu hsq fhðttu «Þí fhu Au. ‚u{ýu ‚uu ytÄwrf Þw„t «r‚rrÄ
‚hefu«MÚttr…‚ fhðttu «Þí fÞtuo Au.
fÚtttÞf ËkðuŒþe÷ yu ËB«¿t Ësof Au ‚ue ËkðuŒþe÷‚t
(sensebility) yu yËB«¿t‚t (awarness) ‚uu Ë‚‚ fkxt¤ttu,
rðråAL‚ttu, þqLÞ‚ttu, rð»ttŒtu, rhÚtof‚ttu, rðËk„r‚tu rðËk„r‚tu yu
yÂM‚íðe ÔÞÚto‚ttu yw¼ð fhtðu Au. ‚u s„‚e rð»t{‚tytutu Mðefth
fheu Sðu Au. ŒtB…íÞSð{tk …ý {nŒTykþu hËrðne‚ttu s yw¼ð
ÚtÞtu ntuðt A‚tk ‚u SðhËu r……hr{Lxe su{ {{¤tð‚tu hnu Au. ‚uu RåAt
ht¾e n‚e ‚uðe ‘MðÃËwkŒhe’ SðËkr„e {¤e Úte.…íe MÚtq¤ þhehðt¤e,
69
69

ðnu{e÷e, fwxuððt¤e, ƒŒËqh‚, ffoþt, R»tto¤w, ykÄ©Øt¤w yu …r‚u
Ë{sthe ntuðt A‚tk ‚u Sðe ðtM‚rðf‚tu Mðefthe [t÷u Au. ‚ue
SðÞtºttu ÷¾[tuhtþet Vuht{tktu yuf Vuhtu …ý fne þftÞ. yt Vuht{tk òu Úttuzwk
½ýwk Ëw¾ yu þtkr‚ ntuÞ ‚tu ‚{t{ ðtM‚rðf‚tu Mðeftheu Sððwk òuEyu.
ytðe Ë{s ntuðt A‚tk RåAt-yråAt, …ËkŒ„e-t…ËkŒ„e, «u{ yu
r‚hMfth suðtk rðhtuÄt¼tËe îkîtu ðå[u Íq÷‚tu òuðt {¤u Au.
‚uýu r[¥t{tk Q…Ë‚tk r[ºttu yu ¼tðtu þçŒ îtht hsq fÞtok Au. Þtºttyu
s‚tk xÙu [t÷‚e hnu Au; …hk‚w ‚u yt…ýu ¼t‚¼t‚e Ë]Âüytu{tk ÷E òÞ
Au; Mxuþu …ntUåÞt ƒtŒ ‚uu Œu¾t‚wk Äw{úð÷Þ, …tu‚tt „t{u ‚tá~Þ fh‚wk
…Þ„kƒhe MðÃ, ‚h‚t îe… suðwk Ë kƒhwk Ã÷uxVtu{o, „Þt ¼ð sux÷u
Œqht ¼q‚ft¤e ƒ[…e M{]r‚, su{tk {æÞft÷e ðnu{ yu ykÄ©Øt
VtuÞtok fhu Au. yt ƒÄe ŒwrÞtt ytÄth Ë{wk …u÷wk …txt ðå[uwk yuf÷ðtE Äòðt¤wk
þkfhwk Œuhwk, fƒúM‚t yu M{þt, su{tk {]íÞw yu Sðtu ËkŒ¼o Au.
ËkæÞtðu¤tyu ‚uýuu yÄorÿt{tk òuÞu÷tu ïu‚fuþe yðÄq‚, ‚ue ð[rËÂØ,
[{ífthtu, ò‚eÞð]Â¥tu r:Ëkftu[ …ýu ÔÞkrs‚ fh‚t ËkðtŒtu, {qk„tu ¼i, MðÃtu,
ƒ„e[tu, hý ð„uhu r¢Þt, ðM‚w yu …tºttue Q…Ë‚e «‚eftí{f‚t ‚ut
r[¥thËtÞý{tk ‚hƒtu¤tEu ƒnth ytðu÷tk r[ºttu Au. ‚uu [u‚t{tk Ët{tLÞ-yËt{tLÞ
he‚u M…þuo Au. ‚uwk f÷tí{f yt÷u¾ s f]r‚u Ët[t yÚto{tk ytÄwrf yu
«Þtu„þe÷ ƒtðu Au.
ztì. [kÿftL‚ þuX fnu Au fu ‘„tze yt{ s [t÷ðte, SðÞtºtte
V÷©wr‚ …ý yt «fthe u Äe{u Äe{u {¤ðte f¤t rËØ fhðt {txu …ý
Sð‚t hnuðtwk. yt ½xtu ftuE …qýo rðht{ Úte, tÞf yt òýu Au. yue
Ëk«¿t‚t{tk ðuŒtt Ëqû{ ‚thtu ðýtÞu÷t Au.’ 1 ðt‚totÞfwk ytðwk ytk‚h-ƒtÌt
ÔÞÂõ‚íð yu Sð «íÞutu ‚utu yr¼„{ ytÄwrf Þw„e Œu Au. Ësofu
Ë{Úto‚tÚte ‚ut ÔÞÂõ‚íð yu {tuŒþtu {q‚o fhe ytÃÞtk Au.
fÚtttÞft r[¥t W…h Ëtk«‚, „‚ yu yt„‚ W…h «ƒ¤ yËh
…tzth ‘¼i’ ‚ue «r‚Aƒe sýtÞ Au. ‚u ¾qƒ s ytuAtƒtu÷tu Au. ‚uÚte Y…t¤t
…wºtu òu‚tk ËkþÞ ÚttÞ Au: ‘«Ëwr‚„]n{tk ftuEf „V÷‚Úte yt Atufhtu y{thtu
70
70

ƒe ƒuXtu ntuÞ fŒt[.’(…].14) ‚uu ‘¼i’ …tu‚ttu …wºt ntuðte þkft ÚttÞ Au …ý
Atufhtwk {qk„t…ýwk òu‚tk ËkþÞ Œqh ÚttÞ Au. ‚u r{‚¼t»te ntuðtÚte ‚ut {qk„t…ýtu
òuEu rð[thu Au fu ‘yt Atufhtu {thwk s Ëso Au, fu{fu yu {qk„tu Au.’(…].72)
{qk„tu …wºt ‚ue ðuŒtwk s Ëk‚t Au; yuðwk òý‚tk ‚u ‚uu ƒtu÷‚tu fhðt {txu
…íe ËtÚtu ftuE Œqht ËqÞo{krŒhe òºtt fhðt òÞ Au. rþrh»t …k[t÷t yr¼«tÞ
{wsƒ ‘ËqÞo{krŒh ÷ûÞ Au, ËqÞo þÂõ‚tu, V¤ÿw…‚ttu Mºttu‚ Au. yu ÷ûÞe
Ët{u {he …hðthu÷e Ësof‚t yu Xt÷e ƒe „Þu÷e ÔÞÂõ‚‚t Ähtð‚tu Ësof
tÞf Au.’ 2 ‚utu ¼i ËwkŒh ntuðt A‚tk {qk„tu Au. yt ¼i ƒeswk fþwk s nª …ý
‚ue …tu‚te ÔÞÂõ‚‚ttu rðM‚th ƒe hnu Au. yt ¼ie …tËu {tðËkMf]r‚e
{nt ŒuY… ¼t»tt Úteu. yt ¼iu rr{¥tu ‚ut yÂM‚íðe ÔÞÚto‚t rËØ ÚttÞ Au.
suðe he‚u ¼i …tËu ¼t»tt Úte ‚uðe he‚u ‚ue …tËu Ësotí{f ¼t»tt Úte; …ŒtÚttuou
ðtk Y… yt…ðte fÕ…tþÂõ‚ Úte, {txu s ‚hk„, rŒðtMðÃtuÚte [÷tðe
÷uðwk …zu Au.
yt Þw„e rð»t{ yu rðËk„r‚¼he …rhÂMÚtr‚ ðå[u Sð‚t {tðee
Œþt {qk„t ¼i îtht «‚eftí{f he‚u Ësofu hsq fhe Au. fÚttt ƒ¤ðt «‚ef ¼i
«íÞu ‚uu y…th ðtíËÕÞ Au, …íe «íÞu yuu ‚xMÚt {{‚t Au. {qk„t ¼ie ytuÚtu
‚ue WŒtËe‚t fþef Ë„tuºt‚t Ëq[ðu Au. ‚utu yw¼ð rht÷kƒ þqLÞ‚ttu Au.
{tit ƒeft¤ðt Y…u þqLÞ‚t {ntuhu Au. yÂM‚íð{tk hnu÷e þqLÞ‚tu ðeËhðt
…íetu yu yufMxÙtMxÙtuk„ r……hr{Lxe su{ W…Þtu„ fhu Au. hurZÞt¤ ÷…xe
…zu÷e ËuõË{tk yu W¥tust ðtkAu Au; A‚tk yt f]rºt{ þtƒtS{tk ftÞ{e þtkr‚
Úte ‚uðwk òýu Au. MðMÚt …¤tu{tk …tu‚te rðfthðþ‚tu yu eh¾e þfu Au,
A‚tk yÂM‚íð{tk hnu÷e ðuŒþe÷‚tu ftuE…ý he‚u s‚ fhðt ƒÄt s
…ŒtÚttuo ËtÚtu Ëtnrsf‚tÚte ËkƒkÄtÞt fhu Au. fkxt¤tu …ý ‚u rð÷ûtý he‚u ytMðtŒe
þfu Au. …hk‚w Ëhðt¤u Ësof ntuðtÚte þqLÞ{tk þqLÞ t¾tu ‚tu þqLÞ ÚttÞ yu he‚u
r¼útOr‚e ðuŒt{tk zqƒe òÞ Au. Sð‚u Sð‚ …tu‚te s yw…ÂMÚtr‚u yu
‚eðú‚tÚte «‚e‚ fhu Au. ‚uu ðt[t yt…‚tk fnu Au fu ‘yïMÚttk …ýtuo …hÚte,
ð»tto Út‚tk Ëheu …týe xT…fT xT…fT e[ut {tuxt Ëhtuðh{tk þtk‚ he‚u …zu yutu
yðts fuðtu ntuÞ ’ yt ‚ue ytk‚rhf Sðe ÂMÚtr‚ hsq fhu Au.
71
71

‚ut y‚e‚ W…h ¼itk s …Œr[Lntu rðþu»t …zâtk Au. ‚ut yÂM‚íðwk
fuLÿ s òýu ¼i Au. ¼i ƒtu÷eu su rËæÄ fhe þõÞtu Au ‚utu Vt¤tu ‚tu Vuhtuu
f÷tf]r‚ ƒtðu Au. ¼i ‘Vuhtu’ {tk ‚ut {{tk [i‚rËf Ëntu…ÂMÚtr‚ yu
Ëtw¼qr‚fhý îtht AðtÞu÷tu hnu Au. ‚ut {]íÞwtk MðÃ{tk …ý ‚uu ¼itu ¾¼tu
s ytÄth yt…‚tu sýtÞ Au. ¼i ËtÚtuwk ytx÷wk ËkÄtý {{íðu hsq fhu Au. ‚tu
‚ue [u‚t W…h ò‚eÞ Ë¼t‚t Ë‚‚ ͤwkƒ‚e hnu Au. ƒthýtktu nztu
ðtËðte r¢Þt ËtÚtu hr‚¢eztwk Ëtá~Þ fu ftk[¤e{tk «ðuþ‚t Ët…e fÕ…t hsq
ÚtE Au. ¼ie ƒhVtu „tu¤tu [qËðte r¢Þt ËtÚtu …íetk ËwáZ M‚tuu rþrÚt÷
fhth ntuXtu M{]r‚„‚ r¢Þtt Ëtn[ÞoÚte rð[th fhu Au. ðsŒth ‚t¤tk ËtÚtu ‚u
M‚tue ‚w÷t fhu Au. ‚uu yðftþ{tk ðtÞwŒunðt¤e Þturytu Œu¾tÞ Au. ytðt
yuf ËkŒ¼tuo{tk ‚ue ò‚eÞ Ë¼t‚t yu ‚u{t yËk‚wü ÷øSðt
Ëkfu‚tu M…ü òuE þftÞ Au.
fÚtttÞftu …íe ‚hVtu Mun¼tð, ytþkftsLÞ r{o{‚tÚte r{r©‚
yuðe rðrþü ûtýtu{tk …íewk {]íÞw …ý ðtkåA‚tu ntuÞ ‚uðe ½xtytu r[¥t{tk
…ze Au. ‚u …íee níÞt fhðttu rð[th fhu Au; …hk‚w ytðt …tþðe (evil)
Ët{u ‚uwk { ò„]‚ ntuðtÚte ytðwk ƒ‚wk Úte. ‚ut yÂM‚íð{tk {]íÞwe
¼er‚ ntuðtÚte ftuEtu ytÄth {u¤ððt Sð‚tu, yu{tkÚte Axf‚tu fu ÷tu÷fe su{
Íq÷‚tu-…xft‚tu yw¼ðu Au. ‚uu {]íÞw yu ¼Þtk, VqkftE sðtt, ¼it ¾¼ttu
ytÄth ÷uðttk MðÃtu fu rŒðtMðÃtu ytðu Au. „tzet zçƒt{tk ykÄthwk Út‚tk ‚u
{q»tf¼tð yw¼ðu Au. ‚uu szðM‚w{tk ËSð…ýte ¼Þ{q÷f yw¼qr‚ ÚttÞ
Au, „tze{tk ƒthe-ƒthýtk Œtk‚ fxfxtð‚tk, þnuh ½½tuh ð suðwk, ‚u ‘htºtu
xÙuEe Äe{e ÔneË÷ hte …þwt ¼ût¼tus …Aet ytuzfth Ë{e Ëk¼¤t‚e
n‚e.’(…].80), ftuE ŒhŒe …h ytuZtzu÷t Ätur‚Þtu òuE ‚uu þƒe s fÕ…t
ytðu Au. ‚uu hý{tk yhƒe Ÿxtutk yÂMÚt®…shtue fÕ…t ytðu Au. [tkŒe{tk
„tzet zçƒt ys„h suðt ÷t„u Au. ‚uu ytð‚t yuf ‚hk„{tk ¼itu [nuhtu {tuxtu
ÚtE {Œthetu ÚtE s‚tu sýtÞ Au. Äq{úð‚wo¤{tk yt¾e xÙuE Ë{tððttu fu snts{tk
…týe ¼htÞttu ‚utu ‚hk„ …ý ‚ue yË÷t{‚e yu {]íÞw ¼er‚t Ëkfu‚ Y…u
òuðt {¤u Au. ‚ue ò„]r‚{tk …ý {]íÞwe ˼t‚t (Death conciousness)
Au. f]r‚{tk Äq{úð÷ÞÚte ½uhtÞu÷wk ‚uwk yÂM‚íð ‚ut {]íÞwe yw¼qr‚u
72
72

ÔÞõ‚ fhu Au. yt WŒT„th{tk ‚ue „wk„¤t{ý ËtÚtu ¼¤u÷tk [ez, htu»t, yf¤t{ý
rðuoŒ ytrŒ ÔÞõ‚ ÚtÞtk Au.
‘Vuhtu’ t Ësofu ‚ut ÔÞÂõ‚íð{tk fux÷ef rðrþü‚tytu yu hnMÞtí{f
÷t„u ‚uðe ƒtƒ‚tu ¼u¤ðe Au. fË{Þu ‚ut fnuðtÚte ¤{tk …týe ytððte ðt‚
fu x…÷e {th‚tk, [t÷w Út‚t Mfqxhu [t÷w fhe þfðte ðt‚ îtht ‚uu
ð[rËÂæÄðt¤tu fÌttu Au. yt rð„‚tu y„BÞ‚ttu M…þo fhtðu Au. ‚ue Ä{ý
suðe nz…[et ËtBÞÚte {~fhe{tk r{ºttu ‚uu ‘suBË òuÞTË’ fnu Au. {qkÍðý fu
hËe ûtýtu{tk ‚ut {tuZte Œtƒze ÷ƒze …zu Au. ‚ut …„e Ztkfýeytu yÚtztðtÚte
‚ý¾t Íhðtt s ƒtfe hnu Au. yt ƒÄwk ‚ue rð÷ûtý‚tytuu hsq fhu Au.
‘Vuhtu’{tk tÞft r[¥tu M…þo‚e ƒtƒ‚tu{tk ¼itu Mun, …íe ‚hVe
ytuËh‚e s‚e hËð]Â¥t, ft{ð]Â¥te ˼t‚t yu {]íÞw ‚Útt yË÷t{‚e ð„uhu
{wÏÞ Au. ytÚte Sð{tk yuf÷‚t, r{o{‚t, rhtÄth‚t yu ûteý f‚]oíðtu
yw¼ð ‚uu „qk„¤tðu Au. Œe…f {nu‚tyu yt f]r‚u ‘„wk„¤t{ýe fÚtt’
fne Au. h½wðeh [tiÄheyu ‘Ësof ‚hefu ðkæÞ‚t yw¼ððte yýe …h
ytðu÷t tÞfe fÚtt’ fne Au, ‚tu [kÿftL‚ þuXu yt f]r‚t …tºt ‘{qk„t ¼ii’{tk s
Sðe rð»t{‚t fu rðËkðtŒwk ƒ¤ðt «‚ef rntéÞwk Au.’ 3
‚ue ÷tkƒe xÙuÞtºtt ¼ezu ÷eÄu yf¤t{ýðt¤e ƒe Au. yt zçƒt{tk
{wËtVhtue ytð -òð ‚tu yuf ¼ú{ýt Au, ËíÞ nfef‚u ‚tu ‚uwk Ër¢Þ
[u‚t rðïwk yÂM‚íð Au. ytÚte h½wðeh [tiÄhe fnu Au fu ‘zçƒt{tk ÄËe
ytð‚tu yt ËkËth ðr÷ft ƒe sðt s‚t MðY…u ÷½wð÷ ƒtððt {txu Au’
4
M…ü Au fu ðt‚to tÞft r[¥twk su …rh{tý ÷u¾fu fÕÃÞwk Au yu ðr÷ftwk
MðY… yt…ðt s‚tk ¼tðf {txu Ëkfztþ yw¼ðtþu, yux÷u fu ‘zçƒt{tk ÄËe
ytð‚tu ËkËth nª, …ý tÞfwk r[¥t ‘Vuhtu’u ÷½wð÷ ƒtðu Au... zçƒt{tk
su fkE ytðu Au òÞ Au yu ƒÄwk tÞft rðrðÄ «r‚¼tð s„ðu Au.’ 5 ynª
‚ut r[¥t{tk rðrðÄ …tºttu-MÚt¤ ð„uhue Ë]Âü Sðk‚ yu ðirðæÞ…qýo ÷t„u Au.
…tu¤tu ŒhS, «tiZt, ‚ut ËŒT„‚ r…‚tS, Ëtu{…whe ƒtðtu, £tuMx, nuhw suðe
yu …tihtrýf ÔÞÂõ‚ytutk r[ºttu ËòoÞ Au. xÙuE{tk …ý rðÄðt t„h Mºte,
[kze…tXðt¤t {urzf÷ rh«uÍLxurxð, ðtu[{u, yuhý …h Ëwðýou ht¾e nÚttuzeÚte
xe…‚tu …tu¤tu Ëtue, rƒMºttðt¤e ƒtE ËtÚtutu „Þt ¼ðtu ywƒkÄ r[¥t{tk ˤðéÞt
73
73

fhu Au. ‚u{tk ‘ƒtEt {tÚttt fuþtu M…þo ŒrhÞtftkXu Sð‚e {tA÷eu {U ntÚt{tk
÷eÄu÷e ‚ue M{]r‚ s„tzu Au.’(…].81), …trýÞt «Œuþ{tk …týe Au fu nª
yu òuðt yt…ýu ft s{eu Úte yztz‚t s{e{tk s¤ fŒe ¾¤¼¤‚wk
Ëtk¼¤eyu Aeyu, MxuÚttuMftu…{tk ÓŒÞt ăfth õÞtk Úte Ëk¼¤t‚t, …hk‚w {q¤
ðM‚w yt½ue Ítzee su{ ÄqkĤeu ÄqkĤe s hnu Au. ‚tu y‚]Â ‘‚hË’ {txu
…íe fnu‚e fu yuwk {tu‚ „Þt ¼ð{tk hý ðå[u ÚtÞwk ntuðwk òuEyu, xÙu fu su
ðtM‚rðf he‚u hý ‚hV sE hne Au yu ½ýwk Ëq[f Au. yt{ yk‚e
„wk„¤t{ý …nu÷tke yt …qðo¼qr{ft yÚtou yuf „ýtu rðM‚the yt…u Au.
‚u ½zef{tk „tzet zçƒt{tk u ½zef{tk MðÃ÷tuf{tk Ëhe s‚tu òuðt
{¤u Au. …tu‚tt ƒt¤fu „tkrXÞt ¾ðztð‚e htðr¤Þtý suðe ÷t„‚e ƒtE, ¼iu
¾tu¤t{tk ƒuËtzeu h{tz‚e yòýe Mºte, Œk‚{ksðt¤tu, …týe …t‚e „út{fLÞt,
Ône÷ht ƒwf Mxtu÷ …htk …wM‚ftu Ët{u ƒuXu÷e r…¥t¤e Œtkzet [~{t …nuhu÷e
ð]Øt, MxÙu[h{tk ŒhŒe, Ëthk„eðt¤tu ¼hÚthe, huÕðu …tur÷Ëðt¤tu, ƒkÄ Mxðt
Äw{tzte ðtË, Aªfýe hk„t ËtÕ÷tu stuE hnuðtÚte ytð‚e Aªf, rþhtytutk
Ët…r÷Þtkðt¤e ð]Øt, x[÷e ytk„¤eÚte Ëq[t yt…‚tu ¼i, ËkftuhtEu hðe hðe
[t÷‚e xÙu, rËø÷t Úttk¼÷t ËtÚtu yÚtzt‚tu …zAtÞtu,{tie ËtÄw, rðÄðte {~fhe
fh‚tu ðu…the, …u…h Wfu÷ðt fh‚tu hƒthe, ð‚ ¼ýe s‚e rþÂûtftƒnu
ð„uhu ‚ut r[¥tu M…þeo M…þeo …Ëth Út‚tk hnu Au. ‚utu yt¾tu yw¼ð
yr‚ðtM‚ððtŒe rVÕ{e Zƒu MðÞk{uð Y… Äh‚tu ¼tðf Ë{ût Q½zu Au.
á~Þtu „r‚{t ÚttÞ Au, ƒŒ÷tÞ Au. Ítk¾tk Út‚tk òÞ Au, rð÷tÞ Au yu yw¼ð
{tðeÞ yÂM‚íð yu «Þíe rðV÷‚ttu Au. ‚ue ËkðuŒtu rðåAuŒthe
ÞkºtÞw„e Ë{MÞt ÞtuS f]r‚{tk ytÄwrf‚t ƒ‚tðe Au. Ësof {tðee ðuŒttu
su sƒhsM‚ {tuxtu [hw Qf¤e hÌttu Au; ‚uu yt «{týu yËhfthf he‚u hsq fhu
Au. …]ÚðeY…e „tÞ yu Ä{oY…e ƒ¤Œwk hûtý fh‚t …heÂût‚e fÚtt ¼t„ð‚{tk
Au. ytstu …heÂût‚ ftk‚tu ½tuhu Au, ftk‚tu At…wk ðtk[u Au. yÚtðt ÷uÚtwk fth¾twk
t¾u Au. ‚u su „tze{tk Þtºtt fhe hÌttu Au ‚ue e[u „tÞtu yuf …„ f…tE òÞ
Au. yt{tk hûtf s ¼ûtf ƒLÞtwk Ëq[ ‚tu Au. …hk‚w …]Úðetk yk„tuu AuŒ‚e,
hõ‚…t‚u „ýfth‚e ytÄwrf ÞkºtËkMf]r‚yu {tð {txu Sððttu ytÄth
yuðe yt …]Úðee fuðe fhwý‚t fhe Au ‚u ƒ‚tÔÞwk Au. ƒeòu ËkŒ¼o þwÿY…Äthe
74
74

fr¤Þw„tu Au. ‘‚zftu þwÿ Au’ yu{ fne Ë]Âüu ¾e÷ðth, Sð«ftþ yu
þÂõ‚ yt…th ËqÞotu ËkŒ¼o Au. ËqÞot ntÚt yux÷u rfhýY… ‚zftu s þwÿ ƒe
…]ÚðeY…e „tÞt …„ ft…u Au. ‚u {txu f]…t fhth ntÚt s yðf]…t fhth,
ytrþ»tu ƒŒ÷u yr¼þt… Œuth eðzât Au. ‚u ƒtuƒzt …wºt ¼i {txu SðY…
ðtýe {tk„ðt Ëqhs …tËu sE hÌttu Au, …ý ‚zftu s þqÿ ntuÞ ‚tu þwk Ëqhs …tËu
…t{ðttu f]r‚t yk‚u ¼it ¾tuðtðte ûtýu ytk¾tu ytkS t¾‚t «ftþ ËtÚtu ytð‚wk
yuÂLs rðrþü Ëkfu‚ …qhtu …tzu Au.
ytst {tðu …h{‚¥ð …ý ËntÞY… ƒ‚tk rhtÄth‚t yu
„qk„¤t{ýtu yw¼ð ÚttÞ Au. fÚtttu tÞf ƒnw s ytuAtƒtu÷tu {týË Au: My
secrets cry aloud, I have no need for tongue{tk ‚ut {titu ËkŒ¼o òuE
þftÞ Au. {ti ht¾e ¼e¾ {tk„‚t ƒtðt ËtÚtu ¼it {qk„t…ýtu rðhtuÄeu òuðtÚte
{tðÂMÚtr‚ ðuÄf ƒ‚e sýtÞ Au; ‚u Úttfu÷tu, nthu÷tu yu yÂM‚íðe ÔÞÚto‚t
…t{e [qfu÷tu Au. ytÚte Ëw{ þtnu ‘ytðtk ËtrnÂíÞf ËtnËtu [[to-…rhËkðtŒtu
rn, …ý ytMðtŒtu rð»tÞ ƒðtk òuEyu.’ yu{ tUÄeu ÷ÏÞwk Au: ‘½xt
yu ftÞofthýwk yt ftuE ¢{ƒØ ÷tursf Úte. …hk‚w ‘Vuhtu’ ytrŒ yu yk‚u
yu ƒu Auzt ðå[u ƒ‚e, ÞtŒ yt…‚e, fnuðt‚e, Œu¾t‚e, ‚qxe s‚e, yÄqhe
yËk„‚ ËkÏÞtƒkÄ ðt‚tut fÚt{tk MðÃ{tk …tuyurxfwk ÔÞtfhý y…tðu
Au.’ 6 ‚tu huþ ðuŒu ‘÷½wð÷t f÷tMðY…e „wkòÞË [ftËðtt Ë{Úto «ÞtË’
‚hefu yt f]r‚u ytu¤¾tðe Au. 7
{tðSðtu yuf r»V¤ ‘Vuhtu’ Œþtoððt{tk ÷u¾f ËV¤ ÚtÞt Au.
Sðt ðiVÕÞu ÔÞõ‚ fhðt{tk þçŒt W…tŒte þÂõ‚ ÷u¾fu ƒhtƒh fËe
òuE Au. «Ëk„{tkÚte r¾h‚wk Ë{„úf]r‚wk ËtiŒÞo ‚uu yuf MðtÞ‚ f÷tf]r‚
ƒtðu Au. ‚ue ytk‚h ÂMÚtr‚ þçŒt {tæÞ{ îtht Sðk‚ ƒu Au. yt{
ËqÞo{krŒhe Þtºtt suðt {tð yÂM‚íð ËtÚtu yrð¼tßÞ he‚u Ëkf¤tÞu÷t ðtht-
Vuht ‚tu Ë‚‚ [tÕÞt s fhþu. yÂM‚íðe rðV¤‚t{q÷f ðuŒt Ëneu …ý yt
Vuhtt [¬h{tkÚte Q„hðwk þõÞ Úte. fthý fu ‚u s {tðe rÞr‚ Au.
‘¼tð-y¼tð’ (r[w {tuŒe-1969) ÷½wð÷tu tÞf „ti‚{ ÔÞtË
yÂM‚íð…hf r{ÚÞt…ýte ˼t‚tÚte …ezt‚tu {tð Au. …tu‚tu fuLÿMÚt Útðwk Au
yu …tu‚u fuLÿÚte Vk„tu¤tE „Þu÷tu Au, yuðe «‚er‚ yuu Út‚e hnu Au. f]r‚u
yk‚u yuu {tð «Þítut r{ÚÞt…ýttu s yw¼ð ÚttÞ Au. yux÷u ‚utu yuf
Auztu ‚ue yÂM‚íð rð»tÞf ˼t‚tðt¤tu, ‚tu ƒeòu Auztu …qðo Þtuste ˼t‚tðt¤tu
75
75

Au. tÞfu yt ƒku Sð yu {]íÞwe Ëe{t ðå[u Q¼tu ht¾u Au. ‚u ËkƒkÄtu
ËtÚtu yufY…‚t yu ‚xMÚt‚te ðå[u ÂîÄt¼he ÂMÚtr‚{tk Vk„tu¤t‚tu ÷t„u Au.
‚ut{tk yÂM‚íððtŒee ˼t‚t ntuðt A‚tk ‚u rÞr‚ðtŒe ntuÞ ‚uðwk ÷t„u Au.
‚uu hu÷tk …txt …h Œtuz‚e xÙu suðwk Sð ÷t„u Au. …tu‚u fuLÿ{tk Úte …ý
fuLÿ{tk ftuE ƒeswk ‚¥ð ntuÞ Au, su …qðo Þtust fhu Au, ‚u{ ‚u yw¼ðu Au.
„ti‚{ ytÄwrf áÂüe Œeûtt ðþu-yðþu {u¤ðe [qõÞtu Au. ‚u …tu‚tt
yÂM‚íðu ytu¤¾ðt {Útu Au nwk ftuý Awk yt Ë]Âü{tk {the þe ÂMÚtr‚ Au yt
ƒÄwk Ësoth Au ftuý Sð-{]íÞw yfM{t‚ Au fu fþef …qðo Þtust [tu{uhe
rð[thrŒþtytu{tkÚte ð‚o{t ƒtiÂØft {{tk „ts‚t yuf yððt rð[thtu
÷½wð÷{tk hsq ÚtÞt Au.
„ti‚{e MÚt¤, ft¤ yu ÔÞÂõ‚ytu ËtÚtutu rððuf ¼q÷tðe Œu ‚uðe rð[thtu
fhðte xuð ËkƒkÄtuÚte rðûtwçÄ fhu Au, A‚tk ‚u rðÂût Út‚tu Úte. ‚ue [u‚tt
ytk‚rhf M‚hu ËkƒkÄtu yu y‚e‚ ËtÚtuwk òuztý yfƒkÄ ntuÞ Au. ‚uÚte …tu‚tt
yÂM‚íðtu yw¼ð yu f‚]oíðrð»tÞf ˼t‚tu fthýu ƒÄwk …qðo Þturs‚ Au
‚u ðt‚u ‚u ¼q÷e þf‚tu Úte. ‚uÚte ‚u rð[thtut ðkxtu¤ ðå[u SÔÞt fhu Au.
„ti‚{ yÂM‚íðu Vk„tu¤tÞu÷wk, ðs rðtwk, ûtwÿ ÷t„u Au. …ý ‘fuLÿå[q‚
Awk’ yuðe «‚er‚ …Ae …ý xfe hnuðttu …whw»ttÚto [t÷w hnu Au. {tÞt yu {{íðe
ò¤ òýe òuEu Vu÷tððt{tk ytð‚tk ‚ue ‘Awk’ {tkÚte fþwkf ‘Útðt’ e «ð]Â¥t
ythk¼tÞ Au. ‚uu ƒÄtk {qÕÞtu yu ËkƒkÄtu rhÚtof ÷t„‚tk ‚u r{ÚÞt…ýttu
yw¼ð fhu Au. ‚utu …whw»ttÚto ‚uu rËrËVËt suðtu rhÚtof ÷t„u Au. ‚ue yt
˼t‚t s„‚«…k[{tk Ë…ztÞu÷t Ëtk«‚ ƒtiÂØfe ÂMÚtr‚ suðe ÷t„u Au. yt{
òu‚tk rð[thtut yt rðï{tk ‚ue W…ÂMÚtr‚ Mðt¼trðf ÷t„ðtu ƒŒ÷u htu…tÞu÷e
ntuÞ yu{ ¼tËu Au.
„ti‚{ ytÄwrf Þw„tu rþÂût‚ ƒtiÂØf Au, ƒUftu f{o[the Au. ‚ue
W…ÂMÚtr‚ tfzt fMƒt suðt MÚt¤{tk ntuðtwk Ë{S þftÞ Au. ‚ue ÂMÚtr‚{tk
ËŒt ð‚wo¤tÞt fh‚e rð»t[¢e „r‚tu …rh[Þ ÚttÞ Au. „ti‚{ ËtÚtu yuf …tºttu
òuztÞu÷tk Au; …ý ‚ue [u‚t W…h yËh fhth yðtðhe ðtð, ‚u{tk
Q„u÷tu …e…¤tu, Ëqfw ½tË, ƒkÄ ytuhztu, t„-yt ƒÄwk ¼q‚ft¤e ÞtŒtuu ‚tS
fhu Au. rððuf ðýÍthte ðt‚ ‚ue ËkðuŒt W…h ðÄthu ͤqkƒe hnu Au.
76
76

‚ue yr÷t …híðue ˼t‚t, þiþðe M{]r‚{tk s¤ðtE hnu÷e {ksw,
‚ut{tk …zu÷e MºteËkƒkÄtu …híðue Ët…uût‚tt Ëkfu‚ Y… sýtÞ Au. …hk‚w ‚u
ò‚eÞ ytðu„tuÚte ½uhtÞu÷tu Úte. ‚ue [u‚tu {]íÞwe ˼t‚tyu yu ‚ut
{q¤{tk hnu÷e ¼er‚ytuyu ½uhe ÷eÄe Au. fþwkf y„BÞ yt„‚ hnMÞ
{]íÞw{tk …zâwk Au, sue rÂù‚‚t ‚ue Ër¢Þ‚tu fwkrX‚ fhe ‚uu rð[thtue
rŒþt{tk ÷E òÞ Au.
„ti‚{ ßÞtk tufhe fhu Au ‚u „t{e ƒnth W„{ýe ¼t„tu¤u ytðu÷e
yðtðhe ðtð ‚hV ‚u yðþ…ýu ¾U[tÞ Au. ‘fwkzt¤tkytu ðÄ‚tk s [tÕÞtk.’
‚u nðz ðtð{tk htus yuf …ÚÚth t¾u Au yu ‚u{tk QX‚tk fwkzt¤tkytuu
rð{tËu Au. ðtð yut …qðosL{ sux÷t Œqht ¼q‚ft¤wk yu þiþð su{tk
XÞwO ‚u Sft ¼q‚ft¤wk «‚ef Au. yt ¼q‚ft¤ ‚ut r[¥t{tkÚte ßðt¤t
ƒe ò„u Au. rð{tËý{tk, …ÚÚth t¾ðte r¢Þtu þY{tk ytfÂM{f
…Ae …qðoÞtustƒØ ÷t„ðt {tkzu Au. yt{, ðtð yu fwkzt¤tke «‚eftí{f‚t
‚ue {tuÂMÚtr‚u hsq fhu Au. ‚u htus íÞtk sE …„rÚtÞtk Q‚he, …týe{tk
…ÚÚth tk¾e fwkzt¤tk-‚hk„tu h[ðte r¢Þt xuðÚte fu yðþ…ýu fÞto fhu Au.
½tË yu …e…¤tu swyu Au, ‚Ï‚e{tkt ‚qxu÷t yûthtu ðtk[eu ‚ut yËk«¿tt‚
{{tk …ý rð[thtutk fwkzt¤tk h[tÞ Au. rððuf ðýÍthte ðt‚ Ëtk¼¤e …tu‚u
s rððuf ðýÍthtu Au ‚uðwk ‚uu ÷t„u Au. rððufe fÕ…t ‚ut ytk‚h-ƒtÌtu
½uhe ð¤u Au. ‚uÚte ƒtÌtÔÞðnthtu{tk fu Ët{trsf ¼qr{ft{tk ð‚oe ˼t‚t ‚u
„w{tðe ƒuËu Au.
‚u ˼t‚tÚte yu{ yw¼ðu Au fu ËkƒkÄtu ytfÂM{f Au, ½h yuf
ð¤„ýY… Au. {{íð{tkÚte sL{u÷e rððþ‚t¼he htu„Œþt „ti‚{u ‚{t{
ƒtÌt sztu{tkÚte W¾uze t¾u Au. …hk…ht, {qÕÞtu, ytMÚtt, ©Øt ð„uhu{tk Ëtþkf
ƒeu ‚u r¼útO‚ ƒu Au. ‚u ‘fþtf’t ykfwþ nuX¤ ÷t[th¼tðu y‚ztu, {qk„tu,
ytuAtƒtu÷tu Útðt {tkzu Au. ‚uu{t‚tt…wºtWAuh…tA¤…ý
‘ytð‚e ft÷tue Ë÷t{‚e
yu ÂMÚth‚t’e RåAt s fthýY… ntuðtwk ÷t„u Au. ‚ue yt ði[trhf ˼t‚t ÔÞÚto
‚foA¤ ÷t„u Au. ‚uu ËkƒkÄtu ƒtkÄ‚tk yu ‚tuz‚tk fütðwk …zu A‚tk ËkƒkÄtðte
he‚ rËrËVË suðe Au. ‚u ÔÞÚto‚t Ë{s‚tu ntuðt A‚tk «ð]¥t hnu Au. ‚u{tk ÔÞÚto‚te
«‚er‚ ¬h Úte.
77
77

‚uwk ð‚o fux÷tkfu rðrþü ‚tu fux÷tkfu rðr[ºt ÷t„u Au. ‚u
…h…ez{tk nª …ý Mð…ez{tk {tu Au. ò‚u «§tu …qAe ‚ut ò‚u s W¥thtu
yt…e ytí{hr‚ fhu Au. ò‚u ¼útkr‚ytu h[eu ¼útkr‚ytuwk rhË fhu Au.
…tu‚tt „tihð fu Œ…otk {q¤ yu …tu‚tt{tk s þtuÄu Au. ‚u rð[thtut yt¢{ý{tk
VËtÞu÷tu {týË Au. yu …tu‚u ‚tu nËe þf‚tu Úte, …hk‚w …rhÂMÚtr‚e „k¼eh‚t
n¤ðe fheu nËe ÷u‚t «tæÞt…f ¼è suðt ‚uu …t„÷ ÷t„u Au. ‚uu ytðt {týËtu
ntMÞ îtht rð»ttŒ{tkÚte …÷tÞ fh‚t ÷t„u Au. ‚ut ytðt rð[thtut {q¤{tk …u÷e
yÂM‚íðrð»tÞf ˼t‚t yu Sð ÔÞðMÚtt{tk hnu÷e …qðoÞtust yk„ue
‚ue {tLÞ‚t s fthý Y… sýtÞ Au.
‚u ËkƒkÄtuwk {q¤ fthý ¼er‚{tk swyu Au. sqÚt{tk …tk„¤tu {týË …ý
®nËf ÚtE òÞ Au. yux÷u rS ÔÞÂõ‚íð ò¤ððt yuftL‚Ëuð yu ÞtuøÞ
{t„o Au, ‚u{ {tu Au. ðýÍthe ðtðe yuftL‚ ûtýtu{tk hnuðttu «Þí ‚ut{tk
…zu÷t yÂM‚íððtŒe ð÷ýu «„x fhu Au. ‘…tu‚tu yuf ykÄtrhÞt fqðt{tk
ytk¾u …txt ƒtkÄe Vk„tu¤e Œuðt{tk ytðu÷tu Au yu ÷„¼„ r:ËntÞ ÂMÚtr‚{tk
yu Au. yt fqðtu Au yue …ý fŒt[ yuu òý Úte. yuu M…þo ÚttÞ Au fuð¤
s¤tu. s¤{tk yu ƒqz‚tu òÞ Au. ytk¾u …txt Au yu yu fuð¤ ntÚt…„ ðªÍTÞt
fhu Au.
yt{, yÂM‚íðu ‘Ve÷’ fhðte yu»týt{tkÚte su …rhýt{ ytðu Au ‚u
{]íÞw Ëá~Þ Au, {]íÞw ËL{w¾ fhthwk ‚tu Au s. yÂM‚íððtŒe rð[thýtt
s÷Œ [u… …Ae Sð {]íÞwY… ÷t„u Au. ‚uu …tu‚twk fne þftÞ ‚uðwk ftuE
‚¥ð Úte, yuÚte yu ˼t Au. ËkƒkÄtu «íÞue ‚ue ©Øt, ðtð{tk Vk„tu¤tÞu÷t
…t‚t¤ ËwÄe …ntU[e ytu„¤e „Þu÷t ftkfhte su{ ytu„¤e „E Au. ðtð …he
‚Ï‚e{tkt ‚qxu÷t yûthtu suðtu ‚utu y‚e‚ M…ü Úte. y‚e‚Úte AuŒtE òuzt‚t
‚ut {{tk ‚uwk ytf»toý ‚tu …zâwk s Au, su ‚uu ðtð ‚hV ¾U[e òÞ Au.
½zef{tk fwhƒte, Vhs yu RåAtt îkîðt¤t rððufe …whtýfÚtt ‚uu ðuŒt
yt…u Au, ‚tu ½zef{tk ‚ue ˼t‚t rð…he‚ rŒþt ‚hV „r‚ fhðtÚte r:M…]n
ƒðtt, ‚txMÚÞ fu¤ððtt rð[thtu fhtðu Au.
‚u yuftk‚r«Þ ntuðtÚte ¼Þ yw¼ðtÞ ‚uðe søÞt ‚uu ðÄw …ËkŒ Au.
‚ue ¼er‚ ‚hVe ˼t‚t ‚ut y‚e‚ ËtÚtu òuztýY… ƒe ºteò {t¤t
78
78

ƒkÄ ytuhztt þ†„th îtht rŒuoþtE Au. ‚ut ðtð ËtÚtut, ytuhzt ËtÚtut, t„tk
MðÃtut fÂÕ…‚ ËkƒkÄtu …tu÷t ÷t„u Au. rððufe ðt‚to ‚uu ÔÞË suðe …ezt
yt…u Au. fÂÕ…‚ ðuŒtytu ‚u ytuZe ÷u Au. fþwkf y¿tt‚ ‚¥ð ‚uu ðtð ‚hV
¾U[u Au, A‚tk ftuEf ‚¥ð ‚ue …tËu yt ƒÄwk fhtðu Au. ‚u …tu‚u object Au,
{w»Þ ‚hefu fuLÿåÞq‚ Au, yu{ {t‚tu ‚u rÞr‚ðtŒe ÷t„u Au. ‚ue þtuÄu
yk‚ Úte. ‚tŒtíBÞ yu ytí{MÚtt…ttu «§ {tðetu fqx «§ Au, Ë{tÄt
rðttu {tºt«§ s Au.
„ti‚{ {w»Þtu ‚hV WŒtËe, ðt‚-ðt‚{tk „wMËu ÚtE s‚tu, y‚ztu yu
yuftk‚ r«Þ Au. ‚ue yt yuf÷‚t ‚u Ët{trsf xeftytuÚte ¼tk„e þfu ‚u{ Úte.
fu{fu ËkƒkÄtu …híðu ‚u yufŒ{ rM…]n, ÷„¼„ WŒtËe ƒe „Þtu ÷t„u Au.
fuÂLx{tk yr÷t ËtÚtu ðt‚ fh‚tk …ý ‚ue W…h rððufe r{Út s Ëðth hnu
Au. hýAtuz¼tEu ‚u {ksw ƒe „Þu÷tu ÷t„u Au. ytðwk fhtðth ftuE y„BÞ
‚¥ð ÷t„u Au. ‚uýu f]»ý{qŠ‚, rððuftkŒtk …wM‚ftu ðtkåÞtk Au. ‚u{t ®[‚e
yËhÚte ‚ue ˼t‚tsLÞ …ezt ðÄe Au. ‚u {tu Au fu y„BÞ ‚¥ðt ð[oMðu
fthýu {týËe ð]Â¥tytu yu «ð]Â¥tytu rÞkrºt‚ Au. ‚ue fhwý‚tt {q¤{tk …ý
yu ‚¥ð s Au. yue yËh{tkÚte {wõ‚ Útðt ¿tt {tºt …qh‚wk Úte. {]íÞwt ¿ttÚte
{]íÞw xt¤e þft‚wk Úte. yu {txu {týËu fkEf rðþu»t fhðwk …zu Au. yu {txu su
Ët‚íÞ sYhe ntuÞ Au ‚u tÞf Ähtð‚tu Úte. ƒÄe {Útt{ýtu ‚uu fkxt¤t sf ÷t„u
Au. yÂM‚íðe ˼t‚tÚte …h{ ‚¥ðe …qðoÞtust ðå[u Ë¥ð-Being yu
yÂM‚íð-Becoming ðå[u ¼tð-y¼tðu fthýu ‚u yxðtÞt fhu Au, [¢tÞt
fhu Au.
„ti‚{u ÷t„u Au fu ¼t»tt îtht {týË yr¼ÔÞõ‚ Út‚tu Úte. ‚uu«§tu¥the
r¢Þt fkxt¤tsf yu {q¾o‚t…qýo ÷t„u Au. ‚ut r[¥t W…h {]íÞwe ˼t‚t
‚eðú yËh fhu Au. Mð„o-hfe fÕ…t, {hýtu¥th ÂMÚtr‚ yk„uwk y¿tt,
yuftL‚, ûtwÿ [t{t[erzÞttu yðts, ‚uu ¼ÞºtM‚ ƒtðu Au. rððuftkŒt …ºttu{tktu
yuf ËkŒ¼o yt…‚tk ‚u, {týËu f‚÷¾tu ÷E sðt‚tk ½uxtk suðtu „ýu Au. su
[t÷‚tk-[t÷‚tk W‚tð¤u hM‚t{tk ytð‚wk Úttuzwkf ½tË [he ÷u Au. ‚u{ Sð
yu {]íÞw ðå[ut Ë{Þ{tk Sðe ÷uðt RåAu Au.
79
79

‚u fw‚qn÷, þkft yu «§tuÚte ½uhtÞu÷tu Au. ‚u …tu‚tu rð[thtu{tk ð]ûttu e[u
ð]ût ƒe s‚tu, ð]ûttut …tu÷týtu{tk hnu‚t t„Úte zkËt‚tu, ytk¾tu{tk Ÿx ¼heu Ÿ½
X÷ðt‚e ntuÞ ‚uðtu fÕ…u Au. frðËkðuŒt Ähtð‚tu ‚u ƒkÄ ytuhzte „kÄu
yðtðhwk ytuhzt yu nðzðtðe „kÄ ËtÚtu yufY… Út‚e yw¼ðu Au. ðtð{tk
s‚tk nrhst „tzt{tk ƒuË‚tk ‚ue ftu{rð»tÞf ˼t‚t yu ytÄwrf ËtnËð]Â¥t
«„x ÚttÞ Au. ‚ut yò„ú‚ {{tk Mºte …ze Au. MðÃt{tk t„Y…u …ez‚tk
yr÷t, yþu»t, ƒt, hýAtuz÷t÷, rððuf, ‚uu „qk„¤tðu Au. {]‚r…‚twk M{hý
yu ŒtŒt sxtþkfhtu …tu‚tt yÂM‚íð{tk Út‚tu «ðuþ ËkƒkÄtu ËtÚtutk s ËkÄttu Au.
yt ÷½wð÷tu tÞf …tu‚tt yÂM‚íðu xftððt {Útt{ý fh‚tu yu
Mðu ytu¤¾ðt «Þí fhu Au. ‚uwk f]r‚{tk yAz‚wk, yM…ü, y‚]rÂfh
[rhºt {tw»Þf Sðk‚‚twk ƒ¤ Úte; ‚u yÄqht {tËu sL{u÷t ƒt¤f suðtu
÷t„u Au. yt{, A‚tk {]íÞwt ƒŒ÷t{tk ‚ue Sðe ˼t‚t ytMðtã Au.
‘¼tð-y¼tð’ ÷½wð÷{tk yuf ÔÞÂõ‚t yw¼ðtu fuLÿ{tk Au, su f]r‚{tk
½xtY…u ƒ‚wk Úte …ý su fkE ƒu Au ‚u „ti‚{t r[¥t yÇÞk‚h{tk ƒu Au.
‚uwk ÔÞÂõ‚íð …ý ƒhV{uY ytEË ƒ„o suðwk Au. ©e ht{«ËtŒ þwõ÷u-‘¼tðy¼tð’
u ‘fwkzt¤te fÚtt’ fne Au ‚u ËðoÚtt Wr[‚ Au. yt fwkzt¤tk ½xt ÷u¾u,
„t{e nðz ðtð{tk ‚ue …ÚÚth VUfÚte h[tÞ Au. …hk‚w ‚u fwkzt¤tk ÚtÞt …Ae þ{e
òÞ Au. ‘…ý „ti‚{e {tuðtð{tk rð[thfkfh …z‚tk su ‚hk„tutk fwkzt¤tk h[tÞ
Au ‚u rðM‚h‚tk s òÞ Au yu yue „r‚ rðh{‚e Úte.’ 8 yt ðtð ‚tu «‚ef
Au. „ti‚{e …ÚÚth VUfðte r¢Þt …ý «‚ef Y… Au.
‚u …tu‚te ò‚u ÔÞðnthË]Âü{tk „tuXððttu «ÞtË fhu Au, …ý „tuXðe
þf‚tu Úte. fthý fu ‚u ƒkÄtuu V„tðe Sðt ËíÞu …t{ðte WífkXt Ëuðu
Au. ‚u …tu‚tt y÷„ yÂM‚íðu MÚttr…‚ fhðt RåAu Au. ‚u ËkƒkÄtutu y¼tð
fu¤ðe þf‚tu Úte. ‚u y¼tðe Ëe{t yr‚¢{eu ¼tðtt «Œuþ{tk Ëhfe
òÞ Au. ‚u ¼tð-y¼tð ðå[u Vk„tu¤t‚tu hnu Au. ‚ut ÓŒÞ{tk õÞthuÞ ¼tðe
¼h‚e fu Ëk…qýo y¼tðe ytux Ëk…qýo he‚u ytð‚e Úte. yt{ ¼tð yu
y¼tðtk ð‚wo¤tu h[tÞ Au u yufƒeò{tk rð÷e ÚtE òÞ Au. yÂM‚íððtŒt
hý{tk ¼xf‚tu ytŒ{e su yf¤t{ý, ysk…tu yu Ëk‚t…e yw¼qr‚ fhu
Au, ‚u yw¼ð „ti‚{t Sðtu ykþ Au; A‚tk ‚u ƒtus ËtÚtu Sðu Au. ‚uwk
80
80

fthý fŒt[ rÞr‚ðtŒ ‚hVtu ¼tðtí{f Ítuf ntuE þfu. tÞf îtht ûtýuûtýwk
Sð …tu‚te yt„ðe he‚u Sð‚t {tð suðwk Au. ‚u{tk yÂM‚íððtŒe {tËe
rð÷ûtý‚t ð‚toÞ Au. yt yt¾e yuf «‚eftí{f fÚtt ƒu Au.
‘[nuht’ ({ÄwhtÞ-1966) ÷½wð÷tu tÞf r»ttŒ -Multilated
young man- yt…ýt Ë{Þtu yuf Sð‚tu {tð Au. ‚u rhwÆu~Þ …týet
hu÷te su{ ðne s‚e ®sŒ„e{tk Sðu Au. ‚ut r[¥t{tk Vh‚tk hnu‚tk M{hýtu
Vsu‚ Vt¤ft{tkÚte „r‚ne „r‚ ðå[u Œu¾t‚tk, Ëhf‚tk, yufƒeòe ytzþu
f…t‚tk hnu Au. {ntuhtk …nuheu Sð‚t ÷t„‚t {tð [nuhtytue ðå[u hne ‚u
¾tuxwk ¾tuxwk nËu Au. ¾tuxtuu «u{ yu ¾tuxtu ¾tuxtu ft{tðuþ yw¼ðu Au. ‚u …tu‚tt Ët[t
yÂM‚íðÚte y÷„ …ze „Þu÷tu ÷t„u Au. yt{, tÞf [nuhtytu …nuheu Vh‚tu,
yuÚte ºttËe „Þu÷tu A‚tk yt Sð…Ør‚ Atuze þf‚tu {w»Þ Au.
{tðt yË÷e [nuhte þtuÄ ð‚o{t Sð{tk þtuÄðe ½ýe {w~fu÷
Au. ð‚o{t Sðe rð»t{‚tytuu fthýu {tðu ‚utu yË÷e [nuhtu „w{tðe ŒeÄtu
Au. [nuhte søÞtyu {ntuhtktu yw¼ð ÚttÞ ‚uðwk Sð Sð‚tu {tð yt
÷½wð÷{tk Íe÷tÞtu Au. ‚ut ytðt {w¾ðxtÚte ‚u …tu‚u …ý ˼t ntu‚tu Úte. ‚tu
õÞthuf ò‚u Au‚hðt fu ytí{ðk[tu fthýu ‚ut yË÷e [nuhtu {ntuhtkÚte
Aw…tÔÞtu ntuÞ ‚uðwk yw¼ðu Au.
‘r»ttŒ’ t …tºt îtht ytÄwrf {tðSðwk ðhðwk Y… «„x ÚtÞwk Au.
ð‚o{t Sð yk„u ‚ut {{tk {tuxe yf¤t{ý Au. ‚ut ytk‚hY…u òu‚tk
{týËt Œk¼, yti…[trhf‚t, f]rºt{‚t Ët{utu yý„{tu …rhÂMÚtr‚«{týu…rhð‚o
…t{u Au. ‚u …hk…ht„‚ MÚttr…‚ {qÕÞtu, rËØtk‚tu yu {t¤¾tkytu Ët{u ƒkz yu
rðÿtune ÷t„ýe Ähtðu Au. ‚u yíÞk‚ ËkðuŒþe÷ yu r‚tk‚ rð[thþe÷
Au. ‚u …tu‚tt ytí{ƒ¤ …h Q¼t ÚtE, {wM‚tf ƒe yt yËk„‚ yu ƒunqŒe
ŒwrÞt{tk ðiÞÂõ‚f yÂM‚íðwk ËíÞ MÚtt…ðt {txu Ë‚‚ {Útt{ý fh‚tu hnu Au.
yk‚u ‚tu ‚ue r¼útO‚ Œþt s hsq ÚtE Au.
Ësofu f]r‚u ºtý ¼t„{tk rð¼trs‚ fhe Au yu ‘þu»t’ Y…u yuf
«fhý{tk {qfðt{tk ytÔÞwk Au su Ë{„ú f]r‚t ntŒo Ë{wk Au.
fÚttt …nu÷t ¼t„{tk tÞft ƒt¤…ý yu ‚ue rfþtuhtðMÚttwk rY…ý
fÞwO Au. ‚u {tuxtu rðÿtune ÚttÞ yuðtu ytÚt WAuh yuu {¤u Au. ‚u {t{t, {tËt fu
81
81

f÷f¥ttt þuXt ntÚtu WAhu Au. ‚u rhtÄth ƒútñý…wºt ‚hefu îthfte
ytí{r‚hMf]r‚Úte A÷ft‚e ¾thtþ ÷E f÷f¥tte ŒwrÞt{tk ytÔÞtu Au; …ý
{tð ‚hefue ˼t‚tÚte ò„ú‚ Au. ƒt¤…ýe rhtÄthe-÷t[thee ûtýtue
At… r[¥t …hÚte ¼qkËt‚e Úte. ßÞthu Mðstue yr‚ sYhe nqkVÚte yu ðkr[‚
hÌttu, yu Sðe LÞq‚t …qhðt {txu ‚uuu su VtkVt {thðt …zâtk, ‚u{tkÚte yfwŒh‚e
Sðe s ¼t‚ Q…Ëe ytðu Au. {t-ƒt… yu {tuxt¼tE „w{tÔÞt …Ae {tËtu
½hu WAhu Au. r…w ËtÚtu îthft{tk hneu yÇÞtË fhu Au; íÞtkÚte {tun÷t÷e
f]…táÂü Út‚tk MÚt¤tk‚h fhe f÷f¥tt ytðu Au. ‚u ËkƒkÄtu r¼tðu Au …ý ðÄthu
ytí{eÞ‚t fu¤ðt‚tk Œqh sðttu «Þí fhu Au. ‚uÚte f÷f¥tt{tk ytðe yÇÞtË fhu
Au. ynª ƒÄwks ËufLznuLz Sððwk …zu Au.
yu WAuh{tk õÞtkf y…{tr‚ ÚtÞtu Au ‚tu õÞtkf yut ¼t„u ƒÄwk s
ËufLznuLz ytÔÞwk Au. rfþtuhe{÷tk f…ztk, òuztk, ¼kðhe{÷t [tu…zt, þuXSe
ËufLznuLz f]…t, s{t {nthtswk …kr[Þwk ð„uhu. yux÷wk s nª þuXSt
Atufhtytue tuxtutk ðÄu÷tk …te tuxtu ðt…h‚tk ‚utu S„he ŒtuM‚ «{tuŒ ¢qh
{òf fh‚tk fnu Au fu ‚u ‘ËufLznuLz ðtEV’ {¤þu. ‚u ytðtk y…{ttu Ën
fhu Au. yt{ ‚u ð…htÞu÷e ðM‚wytu s ðt…h‚tu, {òftu ðå[u {tuxtu Út‚tk s„‚t
ƒÄt s sqêt ÔÞðnthtuu …tBÞu òÞ Au; …ý {qk„tu ƒeu yu Ën fÞuo òÞ Au.
«r‚fth fu «r‚ðtŒ fhðte þÂõ‚ ƒt¤…ý{tk n‚e. Ë{ðÞMftu yu
yt©Þ Œt‚tytuyu ‚ut þiþðu Vtðu ‚u{ f[zâwk Au. ftuEe ŒÞt …h Sðth
tÞfwk yÂM‚íð „tihðne ƒe hnu Au. ‚uÚte yfÚÞ ðuŒt yk‚h{tk s
ÄhƒtE s‚tk ‚ut Sðtu ythk¼ ŒƒtE „Þu÷wk {tðÔÞÂõ‚íð ntuÞ ‚uðwk
yw¼ðu Au. yk‚h{tk sL{u÷e ÷½w‚t„úkrÚt{tkÚte ‚u s÷Œe ƒnth ytð‚tu Úte.
‚u SÔÞt fhu Au. ‚ut Sð{tk fkE s ðwk ƒ‚wk Úte. ‚ut M{]r‚…x W…h
‚uwk Ë{„ú ƒt¤…ý Q…Ëu Au yu yu ð‚o{t{tk ¼q‚ft¤t ïtË ÷u Au u ÞtŒ
fhu Au îthft. îthft ËtÚtu ‚utu tz ËkƒkÄ Au. ƒt¤…ýtu yuf{tºt ytkŒ n‚tu ‚u
{tºt r…w ËtÚtu Lntðttu yfƒkÄ ytkŒ ! ƒtfe ‚tu ŒrhÞte …th þwk n‚wk ftuý
òýu tÞfe ƒt¤Ëns fw‚qn÷ð]Â¥t s {he …hðthe Au. yt ƒÄte ðå[u ‚u
Sðu Au. Sðu SfÚte òuÞt …Ae Œk¼e ŒwrÞtt sqêt ðnuðthtu òuEu ‚utÚte
‚u Œqhu Œqh Út‚tu òÞ Au.
82
82

ƒeò ¾kz{tk ‚u ƒkÄ {wõ‚ ƒeu ytkŒ yw¼ð‚tu îthft ytðu
Au. …hk‚w ft¤wk [¢ ‚tu yV¤ ntuðtÚte ‚u Vh‚wk s hnu Au. ytx÷tk ð»toe
ft{e ®sŒ„e ðuzVe A‚tk ‚uu fkxt¤tu ytÔÞtu. ‚u …tAtu f÷f¥tt ytðe tufhe
þtuÄe Sð{tk ÂMÚth Útðttu «Þí fhu Au; …ý ƒÄe søÞtyuÚte r»V¤‚tytu
{¤‚tk ‚u n‚tþ ƒe òÞ Au. ‚uu ®sŒ„e Ëhf‚t Ëhf‚t õÞtkf yxfe …ze
ntuÞ ‚uðwk yw¼ðtÞ Au. yt ƒÄe …rhÂMÚtr‚ ‚ut{tk QŠ{ŒtMÞ sL{tðu Au.
Þwðte{tk «ðuþ‚tk «t rð…he‚‚t{tkÚte Aqxeu ‚u …tu‚tt …tihw»tÚte
W…tŠs‚ ytkŒ …t{ðtu ƒŒ÷u [nuht …nuheu Vh‚tu ÚtE òÞ Au. ytÚte s
Þtiðt ythk¼{tk su WÕ÷tË, ËtnË, hrËf‚t, WíËtn Ët{tLÞ {w»Þ{tk ntuÞ
‚uðt ‚ut{tk Úte. ‚utu yý„{ttu «r‚¼tð …ý ytí{…ez…qýo Mð„‚tuÂõ‚
suðtu s hnu Au. ‚ue Sð rf‚tƒtk …t ‚ut yÂM‚íðt MðËkðuŒu
hsq fhu Au. ‚u {tð«f]r‚e yuf rð÷ûtý‚tytut yuf Œ…oýY… Au.
ÔÞÂõ‚yu-ÔÞÂõ‚yu ®sŒ„etu ytfth rhrht¤tu Au s, …hk‚w yuf s
ÔÞÂõ‚e ®sŒ„ewk á~Þ MðY… yu ‚ue …th y„tu[h hnu‚wk ytk‚rhf
MðY…: yt ƒu ðå[u …ý rðËk„r‚ yw¼ðtÞ Au. ‚ut Ët[t yÂM‚íðtu,
MðY…tu yÚtto‚T ‚ut ÔÞÂõ‚íðtu, þe÷tu, ò‚tu Ët[tu …rh[Þ sðÕ÷u s
Ëtk…zu Au. ßÞthu Ëtk…zu íÞthu yt½t‚ yu ½]ýttu yw¼ð ÚttÞ Au. yt fÚttt
59{tk …]c W…h «týSð ‚ut r{ºt r…wu …ºt{tk ÷¾u Au fu, ‘yuf
ysƒ {u¤tu ynª ¼htÞtu ntuÞ yuðwk ÷t„u Au. yuf ò‚t (ƒtk„÷t{tk
‘hf{ hf{’t) {týËtu òuðt {¤u Au. ®sŒ„ee …¤tu ríÞf{otk ftÞtuo{tk
yuf ÷tuftue Ët{u ‘[nuht’ …nuhðt{tk ðe‚u Au. suu suðe At… …tzðte ntuÞ
‚uðwk ð‚o fÞto fhðtwk, ntMÞ fhðtwk, ƒÄtu su{ yufƒeòÚte …tu‚te
ËuõË Aw…tððte ntuÞ ‚u{ ¾he ‘ò‚’, ¾hwk ‘Mðíð’ Aw…tð‚t- Ztkf‚tk s
Vhðtwk ntuÞ Au. «Ëk„u-«Ëk„u …nuht‚t …tu»ttfe su{ [nuht …ý …nuhðt …zu
Au. …tu»ttf òýeu, …ËkŒ„e fheu …nuhtÞ Au. fux÷ef 𾂠[nuht …nuhðte
˼t‚t Úte ntu‚e. Mð‚: …nuhtE òÞ Au, …tu‚te ò‚ Ët{u …ý Úttuzt ytŒþtuotk
xe…tk Sð{tk W{uhðt {txu …nuhðtk …zu Au.’
r»ttŒ Þwðt, r[ºtfth, yÚtoþt†tu Mt‚f yu …uE®Lx„tu rzÃ÷tu{t fhe
[qfu÷tu ËkðuŒþe÷ {tð Au. ÞtiðËns Œunytftkûtt {txu ‚uwk { yuf
83
83

Þwð‚eytu{tk VËtÞ Au. …ý ‚th{tk VËtEu Vtxe sðte yrðtÞo‚t Ähtð‚t
yý½z rfþtuht …‚k„e su{ ‚ue ytftkûttytuwk …ý ÚttÞ Au. hkst, {]Œw,
É‚w, ©e÷u¾t yu{ yuf Mºteytut Ëk…fo{tk ytðu Au, …ý ‚u «u{ fhe þf‚tu
Úte. «u{ {txu ‚u …tu‚te ò‚u y…k„ {tu Au. ‚u ƒÄe Mºteytut «u{u …t{ðt
{Útu Au, Ík¾u Au …ý õÞthuÞ ftuEe …tËu …tu‚ttu «u{ ÔÞõ‚ fhe þf‚tu Úte yu
Ëh÷tu ßÞthu …tu‚u …ºt ÷¾u Au, íÞthu ‚u WŒtË ÚtE òÞ Au -Ëh÷tt W¥thÚte !
ƒÄttk t{tu [uf-¼qkË fÞtO …Ae ‚ut n‚tþ {u htn‚ ð¤u Au. ‘ËuõËe ƒÄe
s „qk[tutu yk‚ fu rft÷’, ‘‚{t{ {tuÞt‚tytuwk …qýo rðht{’ yu Ëh÷t{tk
swyu Au. ‚u Ëh÷t ËtÚtu ÷ø fhe ftÞ{e Ëw¾e Útðt RåAu Au fu suuÚte yuf [nuhtu
…nuhðtwk ytuAwk ÚttÞ. Ëh÷tu ‚u …tu‚tu {txu Ëðo he‚u ÞtuøÞ {tu Au, …ý Ëh÷ttu
ytðu„¼Þtuo W¥th ‚uu rðV÷‚ttu, ðuŒttu yw¼ð fhtðu Au. MÚttÞe Sðe yr¼÷t»tt
rAðtE s‚tk sL{u÷e n‚tþt fhwý «íÞt½t‚ sL{tðu Au. f÷kfe „kŒfeðt¤e ƒtÌt
®sŒ„e ‚ut yk„‚ Sð{tk «ðuþu Au. ƒt¤…ýe ÷½w‚t yu Þtið{tk «tÂ
Út‚e rðV÷‚t ‚ut Sð{tk fhwý‚t Ësuo Au.
yt yðe-yðe ƒtðtu, yt þhehtu yt s W…Þtu„ yuf ytð‚e
ft÷e yrðtÞo, yufrðÄ‚t, ytð‚e ft÷t f÷tftu, ËufLztut ¾t÷e ¾tt{tk y{wf
¼ht‚e sðte r¢Þt, QXðwk, Œt‚ý fhðwk yu ®sŒ„e ¼h ËkƒkÄtu, ŒtuM‚tu, {tuË{tu,
ƒu [th Þwð‚eytu, r{ºttu, ƒÄtwk ‘r{Õfþuf’ fheu ¼„ðtu ntÚt{tk Ähe ŒeÄu÷ ƒtux÷
‚u yt þheh ytðt «§tu{tk, {qkÍðýtu{tk ‚u yxðtÞt fhu Au. ‚uu „hSðe
ËÇÞ‚t «íÞu htu»t Au. [nuhtu ¾htƒ ÷t„u ‚uðe[eðxÚte ŒtZe fh‚t ËÇÞ {týË«íÞu
‚u yt¢tuþ ÔÞõ‚ fhu Au. fu{ Atu [t ÷uþtu fu ftuVe suðt yti…[trhf ËkðtŒtu ‚uu„{‚t
Úte.
‚u htusuhtust yuf s Mxus W…h zÙt{twk henËo÷ Út‚tk fkxt¤e „Þtu Au.
Sðe {kÚth „r‚u fthýu ðe‚t shu [z‚e Úte. ŒwrÞt{tk fhtuztu
{w»Þtut nòhtu ò‚tk rð[thtu, EhtŒtytu, ftÞtuo yu …rhýt{tut yuf
[uErhyuõþÚte Sðe yË{t‚t{tk ytztyð¤t „tuŒtytu ðt„‚t. ‘Eïh’
…tu‚te ƒwÂØÚte Vtðu ‚u{ zƒftk {qõÞu s‚tu ‚u yw¼ðu Au ‚u{tk yÂM‚íðe
¾tus Ík¾u Au.
84
84

‚uu …tu‚tt …„ …h Q¼t hneu …tu‚tt ‘Mð’ u …t{ðwk Au. ‚uÚte þuXt
½huÚte ef¤‚tk ‚u ðwk ysðt¤wk Vu÷tÞu÷wk yw¼ðu Au. ‚uu ‘xuk„zt’ rðM‚th
ytÄwrf {tðSð{tk Vu÷tÞu÷e „kŒfewk «‚ef ÷t„u Au, su{tk ‚u fnuðt‚e
Sðe rðf]r‚ytu{tk VËtÞ Au yu ‚u{tkÚte ƒnth ÷tððt {Út‚t ÞwËwV yu
…w÷wt «Þítu ÔÞÚto òÞ Au.
ºteò ¼t„{tk ‚u xU„zt{tk hnu‚tu n‚tu ‚u Y{{tk yuf Atufhe ËtÚtut
Œirnf ËkƒkÄtu{tk ‚ue rðV¤‚t …z½tÞ Au. ‘nwk «u{ fhe þfwk, «u{ {u
…tuËtÞ nª’ yu{ fnu‚tu ‚u Ëh÷tu …t{e rŒO¼ MÚttÞe Sð [tn‚tu n‚tu, ‚u
r»ttŒ s Úte. …ý ynª ‚u «{tý{tk Ëthe tufhe, {iºte fu {tÞtt Mune
nqkVu yu Mðefth‚tu Úte fu Mðefthe þf‚tu Úte. ‚uu ytðe ®sŒ„eÚte fkxt¤tu
Q…su Au. ‚u xâqþ fhu Au …ý Sð{tk Ët[tu ăfth hÌttu Úte. ‚u fnu Au- ‘þt
{txu yt ÷tuftu ‚uu ÂMÚth fhðt {Útu Au’ ‚utu yt «§ Ë‚‚ …z½tÞt fhu Au.
þçŒ yu …ªAe ËtÚtu Sð òuzth tÞf ðtM‚ðe Ë{s ytð‚tk
ÔÞÚto‚t yw¼ðu Au. þçŒtu ÔÞÚto yu W…¼tu„ s ËíÞ yuðwk ‚thý ‚ut þçŒtu
…hÚte ftZe þftÞ. ‚u ò‚u …þw Ë{t „ýtðu Au. ‚uu Œk¼ yu ÔÞr¼[thÚte
ftuE yVËtuË Úte. Mºteu ò‚eÞ ð]Â¥t Ëk‚tu»tðtwk ËtÄ ƒtððt{tk yuu yer‚
suðwk ÷t„‚wk Úte. ‚ue {tLÞ‚tytue Œeðt÷tu ¾he …zu Au, íÞthu …tu‚tt{tk hnu÷t
þÞ‚t ËtÚtu ‚u ͽze …zu Au yu Eü Sðe RåAt ht¾u Au. É‚w, {rÕ÷ft
suðe «ur{ftyu …ý ‚uu Atuzeu [t÷e ef¤u Au. ‚ut Sðe xÙusuze yu Au fu
ƒÄt s ‚uu ¾tuxe he‚u Ë{su Au, A‚tk ‚ue ÷k…x‚tÚte ðtfuV …w÷e yu
ÞwËwV ‚uu rĬth‚t Úte.
‚u …tu‚te yw¼qr‚ytuu yr¼ÔÞõ‚ fhðt {txu r[ºttu Œtuh‚tu n‚tu. ‚u
Ëtht r[ºtfth ‚hefue t{t {u¤ðu Au; …ý r[ºttu Œtuhðtk ‚uu ‚u ÔÞðËtÞ {t‚tu
Úte. t{ttu ‚u ¼qÏÞtu Úte; ‚uu ¾tus Au fkE ƒeòe s. ‘{thu Ëw¾ òuE‚wk
n‚wk Ëw¾! {thu eht…Œ hnuðwk n‚wk. nwk r[ºtfth Úte, nwk {týË Awk Ëti …nu÷tk.’
r[ºttu {txu ‚u n‚tu, ‚ut {txu r[ºttu n‚tk, ‚uÚte yu{ fnu Au. ytÄwrf
{tðSðu- {týËt Sðu ¾kz¾kz{tk ðnU[e tÏÞwk Au ‚ut Ët[t [nuhtytu
õÞtk Aw…tÞt Au ‚u ¾ƒh Úte. ‚uÚte {týËwk yÂM‚íð ‚tu Mðefthðwk òuEyu Ëti
…nu÷tk. r[ºtfthe ËtÚtu ‚u {w»Þ«f]r‚tu ‚u{s {tðet ð‚otu rheûtf
85
85

yu Ë{eûtf …ý Au. s„‚ «íÞu ‚u ‚xMÚt suðtu Au. ‚u ŒtuM‚e fheu r¼tðe
…ý òýu Au. Œhuf «íÞu ‚uu Ë{¼tð Au. nhftuE …rhÂMÚtr‚{tk yu ríÞ
«ËL hnu Au.
‚u õÞthuf ‘rËrf’…Ëotr÷xe Ähtð‚tu ÷t„u, {tÚttt ðt¤ ¾ku[e t¾te
ðuŒtÚte ‚hVz‚tu,…týee ƒtÕŒe{tk …zu÷t[nuhtu ¼qkËe t¾ðt {Út‚tu, rĬthÚte
¼hu÷tu, ÷t„ýe suðe fw{¤e yw¼qr‚u f[ze t¾eu Sð‚tu, õÞtkf fþu
÷t„ýeÚte òuztE sðtÞ ‚ue ˼t‚tÚte Sð‚tu n‚tu, …ý{t{tu…tur÷ËMxuþuÚte
Atuztððte ½xt ð¾‚u ‚u yw¼ðu Au fu nðu ftuE …ý he‚u nwk r÷ ®n
Útô, ÷…uxtEþ rn, involve rn Útô …ý ytsu òuÞwk fu nwk ‚qxe „Þtu n‚tu.
{tht „¤t ðå[u yíÞthu hwkÄtE hnu÷e ÷t„ýeytu Aqxe ƒe yufXe ÚtE „E
n‚e. ‚uýu {t{ee ¼ee ytk¾tu ‚hV òuÞwk, òuÞt fÞwO. yt{ {t{t-{t{e ËtÚtu
÷t„ýet ‚týtðtýtÚte fu sðtƒŒtheytuÚte ƒkÄtE sðtþu yuðwk ÷t„‚tk ‚u íÞtkÚte
¼t„u Au.
f]r‚{tk ‚ue ¼tðË]Âü «‚eftí{f he‚u hsq ÚtE Au. r[ºttu, ftÔÞtu, …ºttuu
Ët{trÞftu [eh‚tk [eh‚tk ‚u{tk rË„huxÚte ftýtk …tz‚tk ‚u Y{{tk hftu yw¼ð
fhu Au. ‚u{tk ‚ut [eht‚t {u [t¤ýe suðe ƒe „Þu÷e ®sŒ„eu òuE þftÞ
Au. [f÷eytu,[q{‚tu…tE…, ËfoËt „Äuzte ðt‚to{tk rðV÷ ft{u»týt yu rðf]r‚ytu
«„x ÚttÞ Au. ‚uýu Sð{tk ½ýe fzðtþ yufXe fhe Au. [nuht ƒŒ÷‚t hneu,
…tu‚ttu s [nuhtu ytu¤¾e þftÞ íÞtk ËwÄe …ntU[e ‚uýu ytí{„tihðu Ëk…qýo…ýu
nýe tÏÞwk Au. ‚uwk yÂM‚íð ytí{ðk[tÚte ¼hu÷wk n‚wk. Mºte, ÷øtu …tu‚u
rð[th fhe þfu ‚u{ Úte. ytðwk yw¼ð‚tu ‚u ÔÞr¼[th ‚hV ð¤‚tk ‚uu
fthýu tufhe „w{tððe …zu Au; …ý ‚uu ðuŒt Út‚e Úte.
‚ue ËkðuŒþqLÞ‚t yux÷e nŒu rðM‚he Au fu ytsu ftuE y…þçŒ,
fzðtþ fu y…{t ‚uu M…þeo þf‚tk Úte. ‘y…{t suðe yuftŒe þwÿ ½xtÚte
þwk’ fthý fu ‚u yðËtŒtu ftuxâtrÄ…r‚ n‚tu ‚uÚte yuftŒ ƒu yðËtŒ ytðu fu
òÞ ‚ue ftuE „ý‚he ‚ue …tËu Úte. y…{t ‚hVe rM…]n‚t ftuE
ÂMÚt‚«¿te rM…]n‚t Úte. ‚uu ¿tte ftuE rðþu»t ytæÞtÂí{f ¼qr{ft Ëtk…ze
Úte; …ý …tu‚te ®sŒ„ee, ËkƒkÄtue, nÞt‚ee ÔÞÚto‚t Ë{ò‚tk ‚ut{tk
yÂM‚íððtŒe ð÷ý «„x ÚtÞwk Au.
86
86

‚u tufhe{tk htSt{wk ytÃÞt …Ae …tu‚te [tu…zeytu, r[ºttu, …ºttu, Ëxeou
ƒt¤eu t{þu»t fhu Au. ®sŒ„eu „k¼eh‚tÚte Úte ÷uðe A‚tk „k¼eh‚tÚte ÷E
ƒuËu Au. nðu fþwk s ðwk fhðt{tk ‚uu hË Úte. ‚uÚte ‚u yt Ë{Þu ‘{tuht
…„’e h{‚ h{e ðuŒtu yð„ýðte fturþþ fhu Au. ‚uu „e‚tt
f{oÞtu„ee su{ Sð {tºt yr¼Þ fhe …whwk fhðwk n‚wk. Sð ËtÚtu òuztðwk
n‚wk. Ë{tst er‚-rÞ{tu fu «u{ suðe ¼út{f ËkðuŒt ËtÚtu ƒkÄtðwk
n‚wk. yt ƒÄt îtht …tu‚ttu yË÷e [nuhtu …t{ðtu n‚tu. ‚uu {tð{tºttu yË÷e
[nuhtu …t{ðtu n‚tu. ‚uu r…w yu r…rþ{t s Ët[tk- {ntuht rðttk {týË
÷tøÞtk; ƒtfe ƒÄtk {ntuhtk ðt¤tk Au. ‚uÚte s ÷½wð÷t yk‚u ytzkƒh ð„ht
r¾t÷Ë ËkƒkÄtu yu ‚uÚte s ‘þu»t’ hnu÷tu hkst [uxhS ËtÚtutu ËkƒkÄ Ík¾u
Au; …ý hkstu yuf ð»to …Ae {¤‚tk ‚u swŒe s fÕ…e ntuÞ ‚uðe ºtý …whw»ttu
ËtÚtu yuf ¾kz{tk ƒkÄ ƒthýu swyu Au; íÞthu ‚u fnu Au fu ‘{týË {t…ðttu „s
{thtu ytx÷tu xqkftu Úte.’ yt{ yk‚u ‘yts ËwÄe {tu‚u …fzðt sux÷tu nwk ƒntŒwh
Úte. ®sŒ„e¼h, ‚uÚte nðu yufÚte ðÄw htu÷ ¼sððt Vtð‚t Úte’ ‚u{ Mðefthe
rn{t÷Þ fu ytkŒt{t ‚hV sðttu rùÞ fhe ÷u Au, …ý ‚u{ fhe þf‚tu
Úte. ‚ue ytðe rƒo¤‚t, r»V¤‚t, rðuoŒ, ¼t„uzwð]Â¥t r…w W…ht …ºt{tk
òuðt {¤u Au.
yt{ õÞtk sL{, fuðwk t{, yuf «ur{ftytu, ËkƒkÄtu ‘r»ttŒ’t
ÔÞrõ‚íðtk swŒtk swŒtk …tËtu fu Mð¼tðu «„x fhu Au, su ytÄwrf‚te
Ëhs‚ Au. ‚u Ë{ts{tk hneu …ý ‚utÚte yr÷ hnuðt {Útu Au. ‚u ‚ue
ytË…tËt Sðt‚t Sð fh‚tk swŒe s he‚u Sðu Au u ‚uu Sðwk {tuxwk
ËíÞ Au ‚u Sðt Ëtht {tXt yw¼ð{tkÚte Q…s‚wk ytðu Au. ‚uÚte f]r‚
hrËf ƒu Au.
‘yM‚e’ (©eftL‚þtn -1966) yuf «Þtu„þe÷ ÷½wð÷ Au. ‚utu
tÞf ˼t ËkrðÂ¥tðt¤tu Au. ‚ut ÔÞÚtoSðe ðtM‚rðf‚t-fxw‚tu ynª hsq
fhðt{tk ytðe Au. ‚ut rð[thtu yÂM‚íððtŒe Au. ‘‚u’ yu ‚ue …rhrÄ{tk
rðM‚th‚tk ‘‚uytu’ tk yuf ®ƒŒwytu ‚ue ËkrðÂ¥t ËtÚtu yuf rºtßÞtytuÚte òuztÞ
Au. ‚u rheûtýe xuððt¤tu, fÕ…tþe÷, MðrÃ÷ {tð Au. ‚ue ˼t‚t
‚eðú ntuðtÚte ‚u yufrðÄ‚t, yuf÷‚t yu Þkºtð‚T [t÷‚e Þt‚t„úM‚ ®sŒ„eÚte
87
87

yf¤tEu yt Ë]Âütu tþ ÚttÞ ‚uðwk RåAu Au. {tð ‚hefu ‚u ytkŒ, „ðo,
r‚hMfth, ¢tuÄ, ø÷tr suðt rðrðÄ ¼tðtutu yw¼ð fhu Au. Sðk‚ þuhe yu
Sðu …tu‚te ËtÚtu Vuhð‚t {týËtu ‚hV ‘‚u’u yý„{tu ytðu Au. ‚u{tk
ŒiLÞ, n‚tþt, r‚hMfth …qýo „r‚ htufðtwk yuu { ÚttÞ Au, …ý ‚u{ fhe
þf‚tu Úte. yuf fezeu …ý Sðtzðte fu Sð‚e htufðt {txu ‚u Ë{Úto Úte. yt
˼t‚t ‚uu ÔÞ„ú ƒtðu Au. ‚ut{tk …zu÷tk yÂM‚íððtŒe ÷ûtýtuu yu «„x
fhu Au. …ý ðtM‚ð{tk ‚u …tu‚te nÞt‚ee ÔÞÚto‚t r…Atýe þfu Au. …tu‚te
ÔÞ„ú‚t yu yf¤t{ý ytuAe fhðt ytË…tËe ÔÞÚto sýt‚e ¼ezu Œqh fhðt
RåAu Au.
‘yM‚e’tu yt fuLÿMÚt tÞf ‘‚u’ Ë{ft÷e rð»t{ SðÂMÚtr‚Úte ÔÞtfw¤
ƒLÞtu Au. …tu‚tt Þw„tu yu yt÷tu[f …ý ƒLÞtu Au, …ý yt÷tu[fe xeft¾tuhe
fh‚tk Ësofe ˼t‚t, ËkðuŒþe÷‚t yu fÕ…t ‚ut{tk rðþu»t hnu÷e Au.
fþwk fhe þfðte ÷t[the ‚uu …ezt yt…u Au. Œhuf {tðe RåAt Ëw¾
{u¤ððte ntuÞ …ý Ëw¾ ‚tu ‚utÚte Œqh s Ëh‚wk òÞ Au. yt tÞf ‘‚u’u ½h
Au, fwxwkƒ Au. Sð Sððttu yuf {q¤¼q‚ ftuÞztu yu Ähtðu Au. yu yuf
þuhe{tk Au; yu þuheu yuf þnuh Au; yu þnuhu yuf ŒwrÞt Au. ‘‚u’ yu
‘‚u’ e …rhÂMÚtr‚ ðå[u ÔÞt…f Ÿztý yu Ëkfw÷‚ttk rºtrðÄ …rh{týtuðt¤wk
yuf xuLþ Au. ‚u ríÞ Au. ‘‚u’e [u‚t ‚uu ytMðtŒu, «{týu yu {q÷ðu
Au. ‘‚u’ …tËu rð÷ûtý áÂü ntuðtÚte ‚uwk Œþo yÂM‚íððtŒe ÷t„u Au.
‚u ƒeòe yu …tu‚te ðuŒt yk„u ˼t Au. yt ËkƒkÄtue ŒwrÞt
Sðtu ytkŒ Aeðe ÷u Au. ½he ytí{eÞ‚t yu {tððkþtu ntuðte
˼t‚tÚte {w»Þ ‚hefuwk „tihð ‚uýu „w{tðe ŒeÄwk ntuÞ ‚uðwk ÷t„u Au.
yËk„r‚…qýo, rð»t{‚t¼he, ƒŒƒq¼he fntuðtx¼he rskŒ„eÚte ‚tu Eïh
…ý Œqh ¼t„u yuðwk ‚urð[thu Au. ynª Eïhtu Mðefth fh‚tu yu …ËkŒ„ee
Mð‚kºt‚tÚte …tu‚tt yÂM‚íðu yw¼ð‚tu {tð Úte. ‚u sL{Úte {]íÞw ËwÄee
rhÚtof r¢ÞtytuÚte Aqxðt {t„u Au. ‚u ÷t[the, rðtþf‚t, ƒu[ue, yrÂù‚‚t,
yVËtuËÚte ‚u ÷t„ýeþqLÞ ƒe òÞ Au. yt ÂMÚtr‚ ‚uu yf¤tðu Au. ‚u Ëðo
{tðtutu rðtþ RåAu Au. ‚u {tð fh‚tk yÂ~{ ƒðtwk RåAu Au. su{tk ‚u
rð»ttŒe ÷t„ýe yw¼ðu Au.
88
88

tÞft rð÷ûtý ÔÞÂõ‚íðtu …rh[Þ þYyt‚{tk s ÚttÞ Au. ƒtÌt s„‚u
¾qƒ s ÍeýðxÚte fkxt¤t rðt ‚u rnt¤u Au. ‚ut ytk‚h-rðï{tk {tðeÞ
¼tðtu, rð[thtu, ‚hk„tu, fÕ…tu yu «‚eftue yuftuf Aƒeytu A÷ftÞ Au.
þtfe Útu÷e ðt¤e ƒu Mºteytu{tkÚte ftuEtu …wºt ƒe þõÞtu ntu‚ yuðt ‘rð[th’Úte
yuu ytkŒ ÚttÞ Au. …tu‚twk hËtuzwk Au ‚utu „ðo Au. …tztuþeyu ÷E ht¾u÷ ŒqÄtu
hk„ yfƒkÄ nþu ‚uðwk rð[thu Au. ‚ut ytk‚hrðï{tk ËkËthe ƒunqŒ„eytu,
rð»t{‚tytu, ZtU„ fu Ëw¾, ytkŒ, Ëk‚tu»t ð„uhu ‚ue [u‚t Ë]Âü{tk ¾ztk ÚttÞ
Au. [t÷eËuf ð»toe ƒuztu¤ Mºte Atufhtu M‚…t fhtð‚tk …„t ‚r¤Þt{tk …zu÷t
ft…t rþÞt¤t{tk f¤‚t nþu íÞthu ntÚtÚte ‚uu ¾ýe ÷E ‚utu ytkŒ {u¤ðe ÷u‚e
nþu. ynª Mºtet Sðe yuf fZk„e ûtý {q‚o ÚttÞ Au. ‘yuftŒðth M‚…t
fhtð‚tk Ëhfe …zu÷wk ŒqÄwk xe…wk ƒt»… ƒe ¼UË W…h ðhË‚wk nþu.’ ‘Ët{ue
Œwfte ‚ehtz {zŒwk ÚtE …zu÷t {týËe W½tze {tUVtz ƒe yu ‚u{tk „h{t¤twk
yt¾wk ð]ût Q„e eféÞwk.’ (…].3) ‚ue ytðe fÕ…t Sð yu {]íÞwwk
Ëq[ fhu Au. yt ƒÄtk r[ºttu{tk ÷t[the, htu„, „heƒe, yuf÷‚t òuE þftÞ Au.
{tðtue {w{q»tto, rsSrð»tt, ËkŒ¼ohrn‚‚t, ft{tytu, ¾ws÷e, ðkþrðM‚th
suðe yÚtone-{qÕÞne Sðu xftðe ht¾ðte ð]Â¥t s Au. ‚u rhtþtðtŒe
rð[thtutu ntuðtÚte …tu‚tt yÂM‚íðu xftððt «Þí fhu Au. ‚ut r[¥t‚kºt{tk
rðrðÄ …rhÂMÚtr‚ytu swŒeswŒe he‚u Vex ÚttÞ Au. ‚u {týËò‚ rðþu swŒtswŒt
‚ftuo f÷tfthe yŒtÚte hsq fhu Au. ‘yt Sðe yuf te{tuxe ¼tks„ztu
ðntuheu yt ƒÄtk {w»Þtu Sðe hÌttk Au. fŒt[ ‚uytutk þƒ Ë{t þheh W…h
‚uytuyu Sð‚hwk fð[ …nuÞwO Au yu ‚uytut …tu…rxÞt ytuhzt{tk ‚u{t ÷eht
Qze „Þu÷tk {zŒtkytu …zâtk Au.’ (…].48-49) {tð Sðe r{ÚÞt Œtuzt-
Sð‚ht r{ÚÞt «Þí{tk yxðt‚t {w»Þe fhwý‚tt ÷eht Qze hÌtte «‚er‚
fux÷e ‚eðú ƒe hne Au ‚tu {tð Sðe rhÚtof‚t ËtÚtu rsSrð»tt, Sðt
ƒtuŒt…ýt{tkÚte WŒT¼ð‚t rðuoŒu Ësof Ëqû{ he‚u ÔÞõ‚ fhu Au. ftÔÞíðe
yufŒ{ Sf sEu Ësof ƒuËe òÞ Au. ‘Œwfttue W…ht ƒeò {t¤u, fXuztu
…fze Q¼u÷e yuf ƒk„t¤e Mºtet ç÷tWÍ ð„ht Œun ‚hV ‚ue áÂü „E,
…t‚¤e Ëtzet ˤ ð‚e Aw…tÞu÷tk ÷[e …zu÷tk M‚tu yu ¾¼t e[ue [t{zet
ft¤t ÷[ft{tk r‚r{hwk æðkË …t{u÷wk ft¤wk ¾kzuh ‚uu Œu¾tÞwk. …r‚e htn
89
89

òu‚e ytk¾tu{tk …uZeu [t÷w ht¾ðte fturþþ Œu¾tE, yu …÷k„ W…h ƒhtƒh
„tuXðu÷tk ytuþeftk W…h ÷tr¤Þt ft¾sqhtwk Íq Œu¾tÞwk... sqt …t»ttýÞw„t
rÞ{tuÚte Ëk[tr÷‚ yt {tð ÔÞðnthu Ëiftytue y÷…Í÷… yËh ÚtE ntuÞ
‚u{ ÷t„‚wk Úte. ƒÄwk ÞÚttð‚T n‚wk …ý rðftË n‚tu; VuhVth n‚tu,
«„r‚ n‚e. ‘þk¾t ðtkrÍÞt …tu÷tý{tk „qk[¤w ð¤e {]íÞw …t{u÷e „tuf¤
„tÞt …tu÷t þheh suðwk Ëðoºt ƒtuŒt…ýwk ynª ðh‚t‚wk n‚wk.’ (…].10-11)
ynª ðtå[ rðhtuÄ yu ÔÞkøÞ rðÄuÞ îtht Sðwk yu ¼tir‚f þhehwk
‘ƒtuŒt…ýwk’ fuðwk Au ‚u ƒ‚tÔÞwk Au.
‚uu Sð yÚto ð„hwk yu {tðwk yÂM‚íð …ý {qÕÞ rðtwk
÷t„u Au. h½wðeh [tiÄhe ‘yM‚e’ u ‘yuf…tºte’ yuðwk rðþu»tý yt…u Au.
‘‚u’ t{wk yÂM‚íð ynª þçŒY… …tBÞwk Au yu {tðyÂM‚íð Au. yu
‚u{tk {týËtu {tºt ðM‚w-…ŒtÚto Au, á~Þ s„‚tu ¼t„ Au. ‚uwk yuf÷t ntuðwk yu
rð[thðt suðwk Au. {týËtue ¼ezu ÷t„ýeþqLÞ ƒeu òuE hnu Au. fþwk
fhe þfðte tÞf Ëò ¼tu„ðu Au.
tÞfwk {tðÂMÚtr‚ rðþuwk Œþo hsq fh‚tk ‚u fnu Au : ‘‚uytu ƒÄt
s ƒunqŒt yu f]rºt{ Au. ‚uytu ƒÄt s Ëw¾t, Ëntw¼qr‚t, «u{t fð[ e[u
Sððt {Út‚t ft[ƒtytu Au. ‚uytu ƒÄt s yÄo{]‚, yþõ‚ yu rðïtË „w{tðe
ƒuXu÷t yufftu»te Sðtu Au. ‚uytutk{fttut ÷tkƒt Út‚t …zAtÞt‚u{t ÓŒÞt y„tu[h
¾qýt{tk …uËe sE ‚u{u ÷t[th yu ¼Þ¼e‚ ƒtðe {qfu Au. ‚uytu ZËztÞ Au,
Œtuzu Au, „zÚttur÷Þtk ¾tÞ Au, [eËtu …tzu Au, t˼t„ fhu Au yu yk‚u ‚u{t
Úttf¼ÞtO þhehtu ½htu{tk, þuhe{tk fu ntuÂM…x÷{tk VËztE …zu AuíÞthu ð]Ø ËqÞotu
[hƒeÚte ÷[e …zu÷tu ït,…zAtÞt [tx‚tu ‚u{t „¤„¤t ½h{tk ytðe ‚u{e
¾t÷e …zu÷e søÞt{tk ¼htE ƒuËu Au.’(…].72) tÞf rð[thu Au fu {tðSðe
rhÚtof‚tytu, ¾tuxt Œk¼, ÷t[the, yVËtuË, Sð xftððtt ÔÞÚto «Þítu fh‚tu
n‚tþ ƒe Auðxu {]íÞwu þhýu òÞ Au. {tð sL{Úte {]íÞw ðå[u ƒunqŒ„e,
sz‚t yu f]rºt{‚tytuÚte Sð ntMÞtM…Œ yu fhwý‚tsf ƒLÞwk Au . {tðt
ÔÞÚto WÆuþtu, ytŒþtuou fthýu Äh‚ee Äq¤u yfthý {tÚtu [Ztðe yËk„r‚ytu ËtÚtu
¼xfu Au, {]íÞw ‚hV ÄË‚tu òÞ Au. ‘Ëðo {w»Þtu {q¾o yu ƒunqŒt Au, ‚uytut
yrM‚íðwk fþwk {qÕÞ Úte. ‚u{t ½]ýtM…Œ Sðe {]íÞw rËðtÞ {wÂõ‚
90
90

Úte.’ ytðwk yËk„r‚…qýo Sð ÷Eu æÞuÞne hͤ…tx fh‚tk, ‚ue ©Øt
yu Ë{tÄt ‚qxe òÞ Au. ‚u Ëðo {tðtuwk Ëw¾ {]íÞw{tk swyu Au. ƒÄt s
SðhË „w{tðe Sððt ¾t‚h Sð rð‚tðu Au.
‘yM‚e’tu ‘‚u’, {týË yu {týËò‚tu «r‚rrÄ ntuðtÚte ò‚u
ƒeò ‘‚uytu’e ËtÚtu {q÷ðu Au, íÞthu ‘[rhºt’ ƒe hnu Au. Ësof ‘‚u’e
¼t»tt{tk ƒtu÷u Au,‘…t¾he ½tU½tx¼he Ëtks, rV¬tu …ð, ò¤eðt¤wk
u‚rhÞwk ytftþ, ffoþ þuhe, {týËtu, ðtntu, Œwfttu, Vwx…tÚt, h{fztk ðu[ðt
ƒuXu÷t {týËe ºttkËe ytk¾. ‚u{tk ztuftE hnu‚e ‚ue ƒnth„t{ sðte
y¼eÃËt. …„¼h Útðt {Út‚e ytkĤe ËkMf]r‚ yu ‚ue ðå[u ŒtuzÄt{
fh‚tk „htu, þnuhtu, „t{tu, ÷eMËt ÚtE „Þu÷t ¾qýtytu, {e …zu÷tk
At…htkytu, yðtòu, ÷tune …hËuðte ƒŒƒw, fh{tÞu÷t [nuhtytu, yhtsf‚t.’
ynª tÞf ytht{e, Ÿ½e rðuoŒe ÂMÚtr‚ fÕ…u Au. Ëtkse Z¤‚e
s‚e ðu¤t{tkÚte {t„o ftZe, þuhe, hM‚tu, Œwfttu, {týËtu ðxtð‚tu ½hu …ntU[u Au
íÞthu rhwíËtne ƒeu ½hu ytð‚tk ‚u þtkr‚tu yw¼ð fhu Au. Sð{tk
Œw:¾, ø÷tr, y¼tð yu ƒÄtke …zAu Ë{„ú Sðu ytðhe ƒuXu÷tu
þtï‚e ¼hztu {w»Þt Ë{„ú Œun, { yu ftÞo W…h yËh …tzu Au.
‚utÚte {týË Ík¾ðtÞ Au yu ‚ue Ë{MÞttu ftuE Wfu÷ Úte. ‚ut
ykÄfthe …tA¤ «ftþe ftuE Ëk¼tðt …ze Úte. ynª tÞf rhtþtðtŒe
áÂüftuýðt¤tu ÷t„u Au. ‚u {tu Au fu {]íÞw s {týËe ƒunqŒe, „{„eetu
yk‚ ÷tðe þfu ‚u{ Au.
Sðt yËw¾u, fkxt¤tu, Úttfu, rð»ttŒu ‚Útt ‚{t{
fwÂíË‚‚tytuu ytu¤¾ðte áÂü tÞf …tËuÚte {¤e hnu Au. ‚u ÷t[th yu
yËntÞ ntuðtÚte ‚ue …tËu ftuE fÕÞtýfthe {t„o Úte. A‚tk ‚u yuf
ðuŒtþe÷ ƒtiÂØfe he‚u rðÿtun yu Ët{qrnf Ëknth{tk {tðe ŒÞt…tºt
ÂMÚtr‚tu E÷ts swyu Au. {w»Þe ÂMÚtr‚ {txutu r‚hMfth, ¢tuÄ ‚uu rðf]‚
ƒtðu Au.‘yuf rðtþf Þkºte {ŒŒÚte yt …Ëth Út‚t, Sð‚t fux÷tÞu ÷tuftutu
Ëknth fhe þftÞ. ‚u{t yÂM‚íðtu, ‚u{t fwxwkƒtu, ‚u{t Sð‚t
hnuðt{tk {ŒŒ fh‚tk fux÷tÞu …rhƒ¤tutu tþ fhe þftÞ. ‚u{e {w¾toE,
91
91

ƒtÄtE yu ¾rËÞtýt…ýte …u÷u …th su ne n‚wk ‚ut ykfwhtuu, ‚ue
nðu …Aee …uZeu, ‚ue ytwðkrþõ‚tu ƒÄtu yuf s «nthÚte Œqh fhe
þftÞ.’(…].10) {w»Þt rðtþtu htûtËe ytkŒ yu ‚ue
ytwðkrþõ‚ttu tþ RåA‚tu ‚u yÂM‚íððtŒe Úte. ‚ue yt …h…eze
ð]Â¥t fu r‚hMfth fh‚tk ‚uu ÚtÞu÷e yËk„r‚…qýo Sðe «‚er‚
WÕ÷u¾…tºt Au.
‚u Ëtiwk {]íÞw RåAu Au, fu{ fu ‘ƒÄt {w»Þtu yu ‚u{t nðzftu»ttuu …rh…õð
ƒtððt rËðtÞ ƒeswk fþwkÞu ft{ fÞwO Úte.’ {tðet Sðe nu‚wþqLÞ‚t
yu y„r‚f‚t{tk s ƒÄe Ë{tr ytðe „E Au yuðe ÷t„ýeðt¤t ‚uu {
{tðËkMf]r‚t rðftËwk fu «„r‚wk fþwk {qÕÞ ÷t„‚wk Úte.‘ƒÄte fhtuzhßsw
‚tuze t¾e VheÚte [th …„u’(…].8) [÷tððte ‚uu RåAt ÚttÞ Au. Sðt
WŒÞft¤{tk …tAt sðte ð]Â¥t{tk ‚ue ðuŒþe÷‚t hsq ÚttÞ Au. ‚u yufftu»te
Sðtue ytrŒ- protozoic Ë]Âü{tk sðt {txu Ík¾u Au. ‘ynªwk Sð ‚tu
{]íÞw-#zt{tkÚte ƒnth ef¤e Vhe {]íÞw-#ztu Ëuðu Au yu yux÷u s yt…ýu
ßÞtkÚte ytÔÞt Aeyu íÞtk …ntU[e sðt …wh‚t s r¢Þtþe÷ hnuðwk òuEyu. suÚte yt
ƒunwŒe „{„eetu s÷Œe yk‚ ytðu’(…].20) …tu‚u Wíftkr‚¢{u fu ftuE «tf]r‚f
…rhƒ¤tuÚte ¾U[tEu …rhÂMÚtr‚{tk {wftÞtu Au ‚utu ‚uu W¥th sz‚tu Úte. ‘‚u’
yuftfe u rðÿtune ntuðtÚte {tð Ë{wŒtÞtuÚte fu {tð{nuht{ýÚte y÷„ Au yu ‚u
‘ftkXte ¼ee hu‚e …h …zu÷t tÞftu yu r¢Þtþe÷ ŒrhÞt{tk …tAt sðttu …whw»ttÚto
r»V¤ òÞ Au. ntÚt…„ n÷tÔÞt …Ae hu‚et …ntu¤t rðM‚th{tk yu ðÄthu „hf
ƒu Au.’(…].11) yt{ ƒÄt {w»Þtu{tk yuu fu𤠅zAtÞtytu ÷t„u Au yue
«‚eûtt Äq¤t ZuVt{tk ZƒwhtÞu÷e ¼Þkfh þqLÞ‚t- …tu‚tu yut ykf{tk ÷E ÷u
yu Au. ¼q¾htu rð»ttŒ yutk „w hnMÞtu ¾tu÷eu …tu‚tt{tk «ðuþu yuðwk ‚eðú
Y…u yw¼ðu Au. ‚uu ÚttÞ Au fu {týË Útðt fh‚tk yÂ~{ Útðwk ðÄthu Ëthwk Au.
yux÷u yt ƒÄt {týËtu yufftu»te Sð{tk xfe hnuðt {txu ytÄthY… yÂ~{ytu
ƒu, yu{ ‚u RåAu Au. yu{tk ‚ut {tw»Þf ËkðuŒ{tk …zu÷t rð»ttŒt …z½t
Ëk¼¤tÞ Au.
92
92

‘ynª yt Ë{wŒtÞ{tk õÞtkÞu ¼„ðt ‚Útt„‚, EËw fu {ntðehwk MÚtt
ntu‚wk. ‚u{t ¼usðt¤t þhehtu ftunðtx yufftu»te Sð ƒe yt ƒÄttk {tkË-
{ßò-÷tune{tk ytu„¤e „Þtu n‚tu.’ (…].25) ynª ‘rðtoý’ fu ‘{ntft÷Þ¿t’{tk
Ër{Ä ƒðwk yu s rÞr‚ Au. ‚utÚte ¼t„‚tk Aqxfthtu {¤u ‚u{ Úte. ynª ‚tu
ƒÄt s {tðtu Au, Œuð-Œtð nª. ƒwØ, EËw fu {ntðehu …ý yufftu»te Sð
ƒeu s r[hkSð Útðwk …zu ‚u{ Au.
‘yt…ýe r¢Þt{tk, ð‚o{tk yuf «fthe rðtþf‚t, ƒu[ue,
yrÂï‚‚t yu yVËtuË Au. yt…ýtk {tU W…h ¾uŒe fth{e hu¾tytu {ZtÞu÷e
Au yu yt…ýwk r[¥t ‚Æ Xkzw yu ÷t„ýeþqLÞ Au. -yu su nk{uþtk hnuþu.’
(…].19) ynª {týË r[¥t{tk ½h fhe ƒuXu÷t ytŒþtuo, W…fthtu, ÔÞÚto WÆuþtu,
yfthý Út‚e r¢Þtytu ËtÚtu ©Øt…qðof Sð‚tu, Äh‚ee Äq¤u yfthýu {tÚtu [ztðu
Au, yËk„r‚ytu ËtÚtu ¼xfu Au, {]íÞw ‚hV ÄË‚tu òÞ Au. ‘½]ýtM…Œ Sðe
{]íÞw rËðtÞ {wÂõ‚ Úte’ ‚uðwk ‚u {tu Au.
‘yM‚e’t tÞfu yt¾tu ËkËth yuf rðþt¤ fuŒ¾tt suðtu ÷t„u Au.
{tð ‚u{tkÚte Aqxe þf‚tu Úte. tÞf ËtÚtu ËkƒkÄt‚e rðrþü ÔÞÂõ‚ytu{tk
ŒtŒtS, ‚u{tu Vtuxtu, ‚ue …tA¤wk #zwk; ‚u{tk {tððkþt Ët‚íÞ yk„ut
rð[th ò„ú‚ ÚttÞ Au. ŒtŒtSe ðt‚tu{tk MðÃe hBÞ Ë]Âü yu ‚ut rðhtuÄu
fwY… ðtM‚ðSð …zu÷wk Au. ‚u{tk ytð‚tu htsfw{th fqðtMÚtk¼e xtu[u [zeu
htsfw{theu …t{ðt RåAu Au, …ý htò ‚tu {týËtuu ft…eu ‚utu ftðtu …eu Sðu
Au. ‚uu yt {tðËkŒ¼o …ezu Au. ft„¤{tkÚte Vq÷tu ƒtðe ðu[‚tu [e¼ztðt¤tu
[etu, sw„wÃËt yu Vq÷tue ÔÞtfw¤‚t ‚ut {{tk s„tzu Au. ûtÞ…erz‚ feze
suðe Atufhewk yfthý Sð ‚u ƒkÄ fhe þf‚tu Úte. yt ƒÄe {w»Þ
÷t[thetu yw¼ð ÚttÞ Au. {eýe su{ …e„¤‚tu ËkŒ¼o ð„htu þe¤e ztìõxh
‚ue M{]r‚{tk …zâtu Au. ‚u «týeytu yu Sðsk‚wytut Ëk[the …ý tUÄ
÷u‚e ËkðuŒt Ähtðu Au. ƒthýtke r‚htz{tk {qAtu n÷tð‚tu ðkŒtu, hM‚tu ytu¤k„ðt
«Þí fh‚e {¾{÷e hwkðtxeðt¤e rƒ÷tze, ïu‚ {kftuzt, Aªf‚tk zw¬h, {tÚtwk
…xf‚tk [t{tr[rzÞtk ð„uhue ‚u tUÄ ÷u Au. yt îtht {tð Sðu sk‚w fu
…þwfÕ… ƒtððte ð]Â¥t Au. fÚtt{tk ytð‚e yuftuÂõ‚ytu îtht {týËe þqLÞ‚t,
93
93

AL‚t yu rð»ttŒ …z½tÞ Au. yt Ëqh yÂM‚íððtŒetu Au. Sðt yËw¾u,
fkxt¤tu, Úttfu ð„uhu f]ÂíË‚‚tytuu ytu¤¾ðte áÂü tÞf …tËu Au.
‚ue ËtÚtu rðrðÄ á~Þ fÕ…tue Ëtkf¤ òuðt {¤u Au. …Ëth Út‚e ½tuzt„tze,
„tu¤ …izwk, ytht, Íz…Úte …Ëth Út‚e yuf Mºtetk [tu¤tÞu÷tk f…ztk, heûttt nuLz÷
W…h …¬z s{tðe [exfu÷e ytk„¤eytue ðªxe{tk Ëk‚tu Vtuxtu, Ÿ[u [zu÷e
[tu¤ee fuz …tËu ¾hsðttu ft¤tu ÷eËtuxtu, ftu[ðtu W„t{u÷e [tƒwf, ‚ue {]íÞw
…t{u÷e …íee At‚e W…htu ŒqÍ‚tu Ëtu¤, yuf ƒfhet ÷tr¤Þt {tU{tkÚte Íhe
hnu÷wk Ítfr¤Þwk ½tË, ¾qýu Ëk‚tE Q¼t hne ånt …e‚t yuf {týËt ntuX W…h
yuf ðu~Þtwk ÷[e …zu÷wk ft¤wk-Œexe ð„hwk M‚, yuf ¼zfeu tËe ytðu÷e
„tÞt YkAtðt¤t …wåA W…h ƒu-ºtý ‚ý¾÷tk yu ytðe fþe yuf …ttk
W…h òuðt {¤u Au. yux÷u fu …u÷t yuf÷t {týËt ¼tøÞ{tk ƒeswk nª ‚tu yt
Ëtkf¤ ‚tu Au s. á~Þtu ntuÞ íÞthu M{hýtue, ¾Þt÷tu-‚hk„tu-WŒT„thtue Ëtkf¤.
yM‚etu tÞf ytðe Ëtkf¤Úte …tu‚tu ƒkÄtÞu÷tu yw¼ðu yux÷tu ËkðuŒþe÷
Au, …ý yu {tð ËkƒkÄtue Ëtkf¤ f¤e þf‚tu Úte ‚uÚte yuf÷tu Au. yue
yuf÷‚ttu ‚tŠff ƒ[tð fhe þftÞ ‚u{ Úte, fthý fu yu ¼ú{sLÞ Au.
{tð Sð{tk Ëðo r¢Þtytu „tihð…qýo yu fwY… Sð ÷Eu ytðu
Au. …Ae ‚u {nt{tð ntuÞ fu Ët{tLÞ {tð. Œhufu {txu Sðe „r‚ {]íÞw
‚hVe ntuÞ Au. Ëðotþt Ë{t ¼trðÚte yufƒeò ËtÚtu Ëkf¤tÞu÷tu {w»Þ
Ë{wÿt hu‚t¤ …x …tËu ytðeu Q¼tu hnu Au. íÞtk Œu¾t‚t …k„we ÷tfzte ½tuze
yuýu …ý Þw„tu ËwÄe þtuÄe Au, {ntr¼r»¢{ý fÞto fÞwO Au. ‘hu‚et Ëhf‚t …tu÷t
fýtu W…h ‚utk …„÷tkytue Ÿze At… …tz‚tu’ (…]. 74) ‚u ‘þqLÞ‚te ƒtuz
…tËu ytðe yxfe òÞ Au.’ yk‚u yw¼ð þqLÞtu s hnu yuðe h[t Au, u
Sð {]íÞwe rŒþt{tk s rð÷Ë‚wk Ë‚‚ [fhtÞt fhu Au, ‚uu ƒnw ƒ¤ðt
á~Þ îtht Ësof hsq fhu Au: ‘Ët{ut Ÿ[t {krŒhe Sýo ÚtÞu÷e Äò nðt{tk
VhVhtx fhu Au. {krŒht rþ¾h W…h {qfu÷t f¤þ É‚wytut VuhVthÚte Ítk¾t
yu {r÷ ƒu÷t Au. ‚ue W…h ƒ…tuhu ËqÞo ytðe ƒuËu Au. ‚ue …tk¾tu VVztðu
Au yu …zAtÞtwk yuf ‚k„ #zwk yut W…h {qfu Au. ‚u #zwk yuf rŒðË
Ëuðtþu yu ‚u{tkÚte ÷ÚtrzÞtk ¾t‚wk ¼rð»Þ ƒnth ef¤e, yt yuftfe f¤þtue
94
94

f‚th ðªÄe, {]íÞwu …w:Srð‚ fhþu.’ (…]. 75) Sðe {]íÞw ‚hVe
„r‚ yu s yuf r[hk‚ ðtM‚rðf‚t Au, A‚tk yt Äò, {krŒh, ËqÞo,
…zAtÞtu, #zwk ð„uhu yÂM‚íðtk «‚eftu Ë{t Au. ‚u tÞft yÂM‚íðtk
rðrðÄ [u‚t ‚hk„tuu yr¼ÔÞõ‚ fhu Au.
yt{, Ëknthe yËk¼rð‚‚t{tkÚte ‘‚u’ {w{q»ttou Ëuð‚tu ÚtE „Þtu Au; ‚u
fnu Au: ‘{the ytswƒtswwk yt s„‚ fŒeÞu Sððt suðwk ntuE þfu nª, {the
ytswƒtsw{tkÚte òýu fu yuf huþ{e ftu÷tn÷tu ytðe ‚ue Ëwkðt¤…{tk {u ÷…uxe
÷u Au. yu nwk ‚ut …tu÷tý{tk yðþ ƒe ½uht‚tu stô Awk. yuf Äq¤t ZuVt{tk
ZƒwhtÞu÷e ¼Þkfh þqLÞ‚t ytðe {u ‚ut ykf{tk ÷E ÷u ‚ue nwk htn òuô
Awk.’ (…].80) ‚utu yt¢tuþ yue ÷t[thetu, yue …tÞte absurditiestu,
yuf ¼k„wh WL{u»t n‚tu yuðe «‚er‚ Út‚tk {]íÞw rËðtÞ ‚uu ƒeòu ftuE ft{Þtƒ
E÷ts sýt‚tu Úte.
Eïh÷t÷ Œðu fnu Au fu ‘þçŒr[ºttu hË«Œ Au, …ý {tºt þçŒr[ºttuÚte
ð÷fÚtt ƒu ¾he yuf ÔÞÂõ‚wk {turðï «„x ÚttÞ Au yu ËkMf]‚ ‘¼tý’
«fthe h[t Au ½xt rð÷tu… Úte. txâ‚¥ð …ý Au.’ 9
‘yM‚e’ rðþu huþ ðuŒ fnu Au fu ‘yt f]r‚ ‘tuðu÷t’ Au. ð÷fÚtttk
ÄtuhýtuÚte yuu {t…e þftÞ. yu{tk yuf ‘rËk„÷ rËå[wkyuþ’ Au yu Ëût{ Au
…ý yutu …qhtu ÷t¼ ÷uðtÞu÷tu Úte. ‚tu rðtÞf htð÷ yt f]r‚u «Þtu„þe÷
ð÷fÚtt fnu Au.‘‚u’wk ¼tðrðï …rhÂMÚtr‚ytu sYh h[u Au yutu ¢r{f
rðftË Œu¾tÞ Au.’ 10
‘yM‚e’{tk ‚uytue Ë]Âü …hk…ht„‚ Sðher‚{tk ðnu Au. su{tk
{týËtu nrhfu VtËt …e¤[èt «ftþ{tk …tu‚…tu‚tt ¾hsðtu ð÷qÞto fhu Au.
‚u{t Sðwk ytÄth ƒ¤ ¼q‚ft¤ yu Eïh{tke ytMÚtt Au. ‚u{tk {]íÞwÚte
ðÄthu tUÄ…tºt fþwk ƒ‚wk Úte. {]íÞw ‚u{e Ë{MÞtytu Wfu÷e fu ƒŒ÷e þf‚wk
Úte. fÚtttÞf Ëqû{ áÂüðt¤tu Au. ‚u ftuE þnuhtu fu ftuE þuhe{tk hnu‚t {æÞ{
ð„ot …rhðthtu Au. ‘ðkŒt u ôŒhtuðt¤wk ½h, ŒhSe Œwft, Úttk¼÷t, ytux÷t,
fhuýwk Ítz, ËtÞf÷tut rŒuoþtu f]r‚{tk òuðt {¤u Au. rY…tÞu÷tu {tðË{ts
®nŒw-{wÂM÷{-r¾úM‚eytut r{© ðËðtx{tk ðË‚tu ÷t„u Au. {tkŒ„e, ÷øËkMÚtt,
95
95

½h, „kŒfe, Äw{tztu, ftu÷tn÷ ytrŒÚte „úM‚ {tðtue yt Ë]Âü Au. Ä{o©Øt,
ò‚eÞ Ë{MÞtytu, Wí…tŒt «§tu, ÞwØðtŒ ð„uhuÚte ½uhtÞu÷tu {tð fu tÞf
ynª òuðt {¤u Au.
sÞk‚ ftuXtheu ‘yM‚e’{tk [rhºt s Ëòo‚wk Œu¾t‚wk Úte. yu{tktu
‘‚u’ yu{u [rhºt ne …ý ‘yuf …rh…uût’ {tºt ÷t„u Au. ‚tu ztì. Ëw{ þtnu ‘
‘yM‚e’ u ‘ytfth’ «t nek Útðt …tA¤ ‘Catalyst ’ tu y¼tð Œu¾tÞ Au
yu yu{tk yt¾e f]r‚u y{wf yw¼qr‚wk ‘Total Objective Correlative’
ƒtðu yu{ ƒLÞwk Úte.’ 11
‘The character is opened before us gradually by unfolding
its innerside.‘‚u’t ytk‚hs„‚u ynª ÷½wíðrh‚ «r¢Þtí{f M…kŒtu{tk Ë‚‚
¾q÷‚wk ƒ‚tÔÞwk Au. ‘‚u’ t „{t-yý„{tu, ËkðuŒ …xw‚tu, SðáÂüu
…ý y÷…Í÷… …t{e þftÞ Au. yu hË«Œ …ý ƒu Au. ytÚte ‘‚u’ ËðoÚtt ‘[rhºt’
ƒ‚wk Úte. yu{ fne þftþu ¾hwk ÷u¾fu yt he‚u {tÔÞu WŒT„the‚ fhe
ytÃÞwk Au yu ‘‚u’ yuwk Ëthwk {tæÞ{ ƒe hnu Au.’ 12
‘rAL…ºt’ (Ëwhuþ òu»te -1965 «. yt.) ÷½wð÷tu tÞf ysÞ
¾qƒ ËkðuŒþe÷‚tðt¤tu Au. ‚u {tð ËkƒkÄtuÚte ƒrn»f]‚ ÚtÞtu Au. ‚u …tu‚tt
yÂM‚íðu xftððt {Útt{ý fh‚tu yr‚ ˼t Au, r¼útoL‚ Au. ytí{ËkrðÂ¥tt
ƒ¤Úte ‚u s„‚e rð»t{‚tytuu ytu¤¾u Au. ‚u …tu‚tt yÂM‚íðu rh…uût¼tðu
hsq fhðt s‚tk fhwý‚tu …t{u Au. f]r‚t …[tË ¾kztu{tk ‚ue ËkðuŒtytuu
÷u¾fu ÔÞõ‚ fhe Au. M¢u…-ƒwfe tUÄ suðtu Œhuf ¾kz {tuxu ¼t„u {t÷tu ËkƒtuÄeu
÷¾tÞtu Au. ‚ue [u‚twk fuLÿ {t÷t Au. {t÷tu ƒÄtk s ytðhýtuÚte Œqh fhe
yuftk‚ ¼tðu [tnðte ‚eðú Ík¾t Œhuf ¾kz{tk ăfu Au. ysÞe
ËkðuŒtytu{tk rÍ÷t‚e {t÷t yu ÷e÷te „r‚þe÷ Aƒe ‚ue ðiÞÂõ‚f‚tu
hsq fhu Au. ysÞe ËkðuŒtytutk ÿtðý{tk ƒtÌt Ë]Âüt …ŒtÚttuo ‚ue
yk‚:[u‚ttk Ëkfw÷ Y…tu{tk Y…tk‚rh‚ ÚtÞtk Au. «Út{ ¾kz tÞfe {tuŒþtwk
ËkðuŒ…qýo r[ºt hsq fhu Au.
‘þuhet Œeðtwk ysðt¤wk ¾tƒtur[Þt{tk …whtEu yf¤tÞ Au. yíÞthu
‚tu {the ytuhze ytkĤe ÷t„u Au. ¾qýt{tktk ¾whþe-xuƒ÷u ƒtsw{tktu ¾tx÷tu
96
96

ytkĤtytu yufƒeòu ntÚt ðzu VkVtuËeu swyu ‚u{ …tu‚tt …zAtÞtytu ÷kƒtðeu
yufƒeòu þtuÄu Au. yu{tk fŒef fŒef yu{u ðå[u {tht …zAtÞte Xtufh ÷t„u Au.
ykÄ‚tt yk‚ne Ë{wÿ{tk fþwk {qÕÞðt {tu‚e ‚tfðt {U Ík…÷tÔÞwk Úte. {tht
¬h ykÄfthu ytu„t¤ðt s {U yu{tk zqƒfe {the Au. {tht ykÄfthu {tkSu yu
Í„{„‚t neht suðtu fhe yt…þu.’(…].1-2) ynª ‚u …tu‚tt yÂM‚íð{tk ÔÞt…u÷t
ykÄfthu Œqh fhðt {txu «u{Y…e Œeðte Ík¾t fhu Au.
‘rAL…ºt’{tk Œhuf …tºte ðiÞrõ‚f Ëe{tytuu ytu¤¾‚tu ‚u
Œqh‚te ðuŒtÚte …eztÞ Au. MÚtq¤ W…¼tu„{tk ht[‚t {tð ½uhtytuÚte Œqh yuftk‚{tk
ò‚ ËtÚtu ËkðtŒ fh‚tu ‚u ƒrn»f]‚ ÚttÞ Au. þwØ «u{u ytu¤¾e þftht
{tðtuÚte Œqh [tÕÞt s‚t ‚ue fhwý‚t yÂM‚íðþe÷ rðËk„r‚u Ëq[ðu Au.
‚ue rð÷ûtý‚t rðþu £ez{u yu„h tUÄu Au:
‘’The hero is a passive self in whom the encounters of life
are symbolically reflected, the protagonist is the poet’s organ in
the novel.’’
ysÞe tUÄtu{tk Q½z‚wk ËkðuŒrðï ‚uu yÂM‚íððtŒe ‚hefu hsq
fhu Au. …ºttu îtht …tºttue {tuŒþt {q‚o ÚttÞ Au. ynª ƒtÌt Sðtu nª …hk‚w
ytk‚hSðtu W½tz ÚttÞ Au. yt yÂM‚íððtŒe tÞf rðrðÄ á~Þtu yu ðýotu{tk
…tu‚te ò‚u «r‚®ƒrƒ‚ fhu Au. ‚ut ytk‚h «ðtntue rƒOÄ yr¼ÔÞÂõ‚
‘nwk’ Y…u ÚtE Au. f]r‚t …[tË ¾kztu yuf yÚto{tk ysÞe ytk‚hyuftuÂõ‚ s
Au. ‚ue Ík¾t Au yr¼L‚te, yîi‚e. ‚u {t÷te Ë‚‚ Ík¾t fhu Au.
{t÷tu «f]r‚e Ëðuo Ëe{tytu Ërn‚ …t{ðte ‚uu Ík¾t Au; …hk‚w {t÷tt
ynkftht …zu ‚ue ËkðuŒþe÷‚twk ƒ¤ ¼uŒe þf‚wk Úte. ‚u yLÞ …whw»t
r{ºttuÚte ½uhtÞu÷e {t÷tu {wõ‚ fhðt Ík¾u Au. ‚u {t÷tt yt„únÚte r{ºt{kz¤e{tk
òÞ Au íÞthu ‚ue ËkðuŒtytutu W…ntË yw¼ðu Au yu …tu‚twk yÂM‚íð
„w{tððttu yw¼ð fhu Au. íÞtk ŒË{tktu ‚u yuf n‚tu. ƒtfet ð ðzu …tu‚twk
yÂM‚íð ¼wkËtE sðte yýe …h n‚wk. ‚ue Ésw «f]r‚ ðuŒtþqLÞ …tºte
ntshe …ý Ën fhe þf‚e Úte. ‚ue ytkŒ{Þ, rð»ttŒ{Þ ûtýtu fÕ…tðr÷
ðzu {q‚o ÚtE Au. ytkËw, {ti ‚Útt þçŒt rhk‚h ytð‚t ËkŒ¼tuo ‚ue
ytk‚hŒþtu {q‚o fhu Au.
97
97

Ëwhuþ òu»te fnu Au fu ‘ ‘rAL…ºt’tu rð»tÞ s yt Au, fu yt su yt…ýwk
s„‚ Au yu{tk ËtiÚte «ƒ¤ yt…ýe ÷t÷Ët Au yu «u{e Au yu A‚tk ytsu
ÔÞðMÚtt Au; yu{tk «u{ þõÞ Úte.’ 13 yt ÷½wð÷{tk tÞfe {wÏÞ Ë{MÞt
«u{ yu ‚ue rðV÷‚te yw¼qr‚yu s ðuŒt sL{tðe Au. ysÞ-{t÷t
…hM…hu [tnu Au A‚tk …qýo he‚u yufhth fh‚tk Úte. ysÞ rðît Au, ÷u¾f
Au. ‚uu y{÷ ‘ðurŒÞtu ƒƒq[f ZtU„e frðhts’ fnu Au. ysÞu Ëso{tkÚte
feŠ‚ {¤u Au, {t÷t nª. ‚utu y«trÂsr‚ ðuŒt¼tð tÞfe …eztu
«trÂu ƒŒ÷u ÔÞtrÂe rŒþt{tk ðt¤e Œu Au. ‚uu {t÷te Mð‚kºt‚t yfƒkÄ
ht¾eu «u{ …t{ðtu Au. fthý fu ‚u {tu Au fu ‘ƒeòt yÂM‚íðe …]ÚtfT‚tu
…qhu…qhe ¼uŒe þft‚e Úte fu …tu‚tt yÂM‚íðwk …whwk rð„÷ ÚtE þf‚wk
Úte.’ su yt …]ÚtfT‚tt …tÞt W…h fkEf ¾zwk fhe þfu ‚u Ët[tu. …ý ysÞe
yt ft{t ËV¤ Út‚e Úte.
‚ue ðuŒþe÷‚tt ÿtðý{tk …rhðuþe ¼tir‚f‚t ytu„¤e s‚tk ‚ue
ËkðuŒte {q‚o ûtý ƒe hnu Au. ‘yt ytkĤe ytuhzet f]þ yðftþu {the
ytswƒtsw ðªx‚tu hÌttu Awk. ytswƒtswe ŒwrÞt „‚sL{t ftuE M…þo suðe Œqh
Ëhe „E Au u A‚tk ÷tu… …t{e Úte.’ (…].9) ‚uðwk ‚u yw¼ðu Au. ‚uwk
yÂM‚íð Ëðo ËkƒkÄtuÚte WåAuŒtÞwk ntuÞ ‚uðwk ‚u {tu Au. ‚u ò‚Úte ò‚ yu
{t÷te ËtÚtu swŒtu ntuÞ ‚uðe ÂMÚtr‚Úte ÔÞrÚt‚ ƒe fnu Au: ‘yuf ËtÚtu y÷„-
y÷„ ƒu ÔÞÂõ‚íðtu ÷Eu Sððwk f…hwk Au.’ ‚ue RåAt yÂM‚íðu ytu„t¤e
Œuðte Au. ‚u «u{t {t„o{tk …tu‚twk t{ …ý ¾k¾uheu Q¼tu Au fþtkÞ ð¤„ýtu
rðt. ‚u{tu «u{ ÚteS „Þu÷tu ÷t„u Au.
«ýÞe {wøÄ ûtýtu{tk M…þo, [wkƒ ð„uhuÚte ‚uu ytf»to‚e {t÷ttu yLÞ
…whw»t r{ºttu ËtÚtutu {wõ‚ ËkƒkÄ ‚ut{tk R»tto¼tð s„tzu Au. ‚u ðuŒt Ën …ý fhu
Au. ‚ut {txu «u{ ÔÞÂõ‚íð fh‚tk ƒ]n‚T Au. {týË ‚hefu Munt ytŒt-
«Œt …híðu ‚uu {{íð Au. ‚u M…ü Au fu ‘nwk ytËõ‚ Úte …ý ƒt»…e¼q‚
ÚtE rð¾uht‚t {tht yÂM‚íðu áZ ð@ƒkÄ{tk sfze ht¾u yuðwk fþwk {u
{éÞwk Úte. yte {{o½t‚f ðuŒt s fŒt[ {thwk yt sL{wk Ä Au.’ ‚u
ðuŒtÚte ÔÞrÚt‚ A‚tk …rh…õð Ë{s Ähtðu Au. ‚u «u{{tk ftuEe {ŒŒ fu ŒÞt
RåA‚tu Úte.
98
98

h½wðeh [tiÄhe fnu Au fu ‘Ëqû{ ðt‚ Ëqû{‚tÚte fnuðtE Au. «u{ yu
«u{t ËkŒ¼o{tk yrðtÞo he‚u ytð‚tk ytkËw, ÂM{‚, ðuŒt, {ti, yuftk‚,
þqLÞ, {hý suðt þçŒtu yt f]r‚{tk {tºt þçŒtu s hnu‚tk rð¼tð ƒeu ytðu
Au. yu ƒÄtt ËtÞwßÞÚte yrM‚íðtu yÚto h[tÞ Au.’ 14
f]r‚{tk ytuhze, hu÷ðuMxuþ, huMxtuhtk suðtk MÚt¤tu; Ëtks, ht‚, ƒ…tuh
suðt Ë{Þ¾kztu ysÞ-{t÷te {tuË]Âüt Ëkfu‚tu Au. yðts, {ti, þçŒ rðþutk
{tunh fÕ…tu ‚ut yÂM‚íð{tk …zu÷e ËkðuŒtt ðtnftu Au. Œt.‚.
ðwk ½h: ‘ynª {tht rð»ttŒu WAuhðttu yu¬uÞ ¾qýtu {U htÏÞtu Úte.
½hu ƒnth òuzu ƒu ‚ux÷wk ¼u¤ðe ŒeÄwk Au.’(…].20)
huMxtuhtk: ‘huMxtuhtk{tk ƒuXtu ƒuXtu òuô Awk fu V÷u…ztuh {týËtuu ½qkxý
yt„¤Úte ft…e t¾u Au. yuf÷t …„ Œu¾tÞ Au.’(…].21)
ht‚: ‘ytstu ykÄfth yÂø{Þ Au. yuftL‚tutk fux÷tkÞ ð ˤ„e
QXâtk Au! ƒ¤e „Þu÷t ft„¤ …ht yûth suðtu nwk {tºt hne „Þtu Awk yt
ykÄftht yÂø{tk Ë{Þtk ntz ¼zfu ƒ¤u Au. Ëqhs ft¤t yÂøÚte ‚Ë‚Ë
¼htE „Þtu Au.’(…].65)
‚t…etu ƒ¤ƒ¤‚tu …x: ‘Œqh M{þt{tk r[‚tytu ƒ¤u Au... …týe òuEu
{u ‚tu ðne sðtwk { ÚttÞ, u ‚wk ‚xMÚt. ytsu ynªe ƒ¤ƒ¤‚e nðt{tk
‚tht yu Ëqht ¼ýftht þtuÄwk Awk. yt ‚t…{tk ‚…u÷e hu‚e{tk yuf÷tu ¼xfwk.
ytst ƒ¤ƒ¤‚t {æÞtnTu rðtoËtu yu þt… s òýu «ò¤e hÌttu Au...
‚t…etk s¤ Ët{t rftht ‚hV Ëhe „Þtk Au. y©we ÍtkÞ suðtk ynªÚte {tºt
[¤f‚tk Œu¾tÞ Au.’(…].71-72)
‘{thtu yðts ½zef{tk Qz‚t ft„¤t suðtu ‚tu ½zef{tk ŒqhÚte Ëk¼¤t‚t
xtðhe ½rzÞt¤ suðtu’(…].33) ‚tu þçŒ: ‘ftuEðth sze òÞ Au yuðtu þçŒ su
yt…ýu ƒku ƒt¤…ýÚte þtuÄ‚tk n‚tk... ‚wk ‚tu òýu Au yt…ýu þçŒtu fuðe he‚u
½z‚tk - ytsu {u szu÷tu þçŒ ‚tht {ti rðt ½ztÞtu ntu‚.’(…].56) {ti:
‘‚tht rM‚hk„ {tie …thŒþof‚t rðt {tht þçŒtu yu{e …tu‚te Aƒe òuE
þõÞt ntu‚ ¾ht ¾qƒ „tZ ËkƒkÄ Au ‚tht {titu yu {tht þçŒtu. Ëw¾Œw:¾ƒÄwk
s ˪[eu yt…ýu yuu WAuh‚tk ytÔÞtk Aeyu. yuf ûtý yuðe …ý ytðþu
ßÞthu yu yufƒeò{tk ¼¤eu yr¼L ƒe sþu íÞthu yu yr¼L‚t s
hnuþu. yt…ýu nª hneyu.’(…].24) yt{ ûtýu ûtýu ðe Ë]Âü Ësoðe yu
99
99

ysÞ {txu Sð sYrhÞt‚ Au, ‚u{ A‚tk …ý yuf÷‚te yt Ë]Âü{tk ïtË
÷uðtt Au, ‚uÚte ysÞ{tk yLÞtu ƒrn»fth Úte, ƒ÷fu Ë{sŒthe ¼Þtuo Mðefth
Au. yÂM‚íð{q÷f ð‚wo¤{tk ½ kwxt‚t hnu‚t {twr»tf «u{e ynª {ÞtoŒt ƒ‚tðe
Au; u ‚ut îtht tÞfe yrðtÞo fhwý‚t «„xu Au. ‚utu rðV¤ «u{ {w{q»tto
s„tzu Au. yÂM‚íðtu ÷tu… fhe «u{e yËe{‚tu …t{ðte ‚ue RåAt Au.
ysÞe ðuŒþe÷ «f]r‚e fuLÿeÞ ËkðuŒt Ëq[ð‚t ®[‚tí{f
ykþtu {tðyÂM‚íðt Ÿzt {{tuou «„x fhu Au. ‚ue ®[‚áÂü «u{ ‚Útt
Mºte-«f]r‚tk hnMÞtu hsq fhu Au. {tðyÂM‚íð ‚Útt ËtrníÞËsoe ËtÚtof‚t
fu rhÚtof‚t rðþue rð¼tðtytu ‚ue ®[‚þe÷ «f]r‚ Œþtoðu Au. ytÄwrf
„hËÇÞ‚te Œk¼e Sðþi÷e «íÞutu W…nt˼Þtuo ‚eûý ÔÞkøÞ ‚ue rðÿtune
«f]r‚tu …rh[Þ yt…u Au.
yt tÞf Ë÷t{‚ee ƒkrÄÞth Œeðt÷tu ‚Útt ¼tir‚f Ëw¾Ë„ðztu ðå[u
½uhtÞu÷e trÞftu Ëðuo ƒkÄtu Atuzeu Sðt ËSð «ðtn{tk ytu„¤e sðtwk
ytnTðt fhu Au. ynª ‚u {t÷tu ¾ht Ëti¼tøÞe ytu¤¾ yt…u Au.‘¾hwk Ëti¼tøÞ
f…t¤{tkwk Ëti¼tøÞ-r‚÷f Úte, „¤t{tkwk {k„÷Ëqºt Úte, …ý …tu‚tt «u{wk
Ëtu¤u f¤tyu Œþo …t{ðwk yu Au.’(…].49) {tðeÞ ËkƒkÄtutu {q¤tÄth ðuŒt Au
yu ytk‚h «‚er‚ ðzu ‚u yÂM‚íðwk {q¤¼q‚ hnMÞ ÔÞkrs‚ fhu Au.
‘ftuEðth ƒu ÔÞÂõ‚tk hnMÞ yuf s fuLÿ{tkÚte rðM‚h‚tk ð‚wo¤ suðtk sýtÞ
Au, íÞthu yu ƒu ÔÞÂõ‚ ðå[u yuf Ÿzt ËkƒkÄe ¼qr{ft ËòoÞ Au. yu ðuŒt ‚tu
ðt‚tðhý suðe ntuÞ Au yutu ïtË ÷Eu s Sðe þftÞ Au... …ý ‚tht ntMÞ
{txu {thu nk{uþtk ðuŒtwk s t{ ÷uðwk …zu ’(…].9) suðe …kÂõ‚ytu{tk ËkƒkÄwk
hnMÞ yu yÂM‚íðwk hnMÞ A‚wk ÚtÞwk Au.
ysÞ ¾qƒ «r‚¼tþt¤e Ësof Au. ‚u {t÷tu Ëðo ËkƒkÄtuÚte Œqh ÷E
sðt RåAu Au. ƒÄt ‚ue ftÞtt þtu¾e Au, ßÞthu …tu‚u {{oftÞt …t{e [qõÞtu Au
‚uðwk {tu Au. {t÷t ‚utu W…ntË fh‚tk ‚ue ytþt …h …týe V¤e ð¤u Au. ‚uÚte
{t÷tt rðfÕ…u {hýu Mðefthe ÷Eu ‚u ŒwrÞtÚte Œqh [t÷e òÞ Au. ‚u Ë]Âü
ËtÚtut y…htuût ËkƒkÄtuu ÷u¾ ðzu s þõÞ ƒtððt «Þí fhu Au. Ësot
r{ÚÞtíð rðþu ‚u ˼t Au: ‘ftuE „{u ‚u {tu, {tht ÷u¾wk r{ÚÞtíð nwk
Ë{swk Awk u r{ÚÞtíð{tk s yue ËtÚtof‚t hne Au ‚u …ý òýwk Awk. {tht
100
100

÷u¾{tk {u ‚u …qhe ŒeÄe Úte. yu îtht nwk ‚u {wõ‚ fh‚tu òô Awk.’ ‘su
Ë]Âü{tk Sðeyu Aeyu ‚u Ë]Âü ‚tu yuf r:ïtËÚte ƒt»… ƒeu Qze òÞ Au.
yuu ûtýu ûtýu VheÚte ËSou Sððwk …zu Au.’(…].17)
«u{‚¥ðe Ík¾t yu ‚uu {u¤ððte yþõÞ‚t yu ƒu ðå[u
Œtu÷tÞ{t tÞfe [u‚t«u{‚¥ðe rhtÄth Œþte Ëtûte ƒu Au. Ë{„ú f]r‚{tk
‚u {q¤¼q‚ Sð÷Þu „w{tð‚tu rSoð ¼tËu Au: ‘ÓŒÞ yutu ÷Þ ƒŒ÷e
ƒuXwk Au. {thwk yÂM‚íð Vtuxte £u{ suðwk {tºt hÌtwk Au.’(…].97) ftuE yuf
rƒkŒwyu rðht{ {u¤ðe {wõ‚ Útðttu ‚utu yufhth fÚttwk [h{ ®ƒŒw Au: ‘{{íðt
rðM‚thu ƒesu Auzu ‚wk hne s Au yu{ {teu ‚tu nwk SÔÞtu Awk. fŒt[ {thwk
{{íð u ‚the r{o{‚t yufƒeòe ËB{w¾ Útþu íÞthu yu ƒu ðå[ut ¼uŒwk
ytðhý ‚tu r{ÚÞt n‚wk ‚u ‚h‚ ‚u Ë{òE sþu. {{íðe {u t{tuþe
Úte. {thu { yu „qk[tu rð»tÞ Úte. su ƒÄwk ÷Eu yt…ðt òÞ Au ‚ut fþt
Ëhðt¤t ƒtŒƒtfe fhðt …z‚t Úte, …ý su Úttuzwk Ët[ðe ht¾u Au ‚uu {txu s ƒÄe
skò¤ Q¼e ÚttÞ Au.’(…].98) …ý ‘{t÷t su{ s¤wk ®ƒŒw s¤{tk yuftfth
ÚttÞ ‚u{ yuftfth Útðte yt…ýe ËtÄt fŒt[ sL{tusL{ rðM‚hðte nþu.’(…].
100) Ë]Âüe yk‚ „r‚u Ë{tk‚hu yuftfth Útðte ËtÄte yk‚
„r‚{tð rÞr‚wk …h{ hnTMÞtuŒT½tx Au !
ysÞe «f]r‚ ®[‚þe÷ ntuðtÚte ytÞtË …rhÂMÚtr‚t Œƒtðu ðþ
®[‚tí{f tukÄtu{tk Ëhe …zu Au. ‚u …tu‚tt yÂM‚íðu rðrðÄ tukÄtu îtht hsq fhu
Au. yÂM‚íðu xftððt {txu «u{e yrðtÞo‚t Mðefthu Au. ‘yt…ýu Ëti «u{
rðt yrÂù‚ Aeyu, «u{ ðzu su r®ù‚‚t {¤u ‚u s þwk yt…ýu Rü
Úte’ (…].50) «u{‚¥ðe Ík¾t{tkÚte sL{‚t rð»ttŒwk Y… fuðwk ntuÞ ‚uwk
ËíÞ hsq fh‚e yt ËkðuŒþe÷ ÷½wð÷ Au. rAL ykþtue yu»týt fu «trÂ{tk
Œw:¾, ÔÞÚtt yu ðuŒt s ntuÞ Au. ynª yÂM‚íð{q÷f ð‚wo¤{tk ½qkxt‚t hnu‚t
{twr»tf «u{e {ÞtoŒt [ªÄe Au. ysÞtk ÌŒÞ, {, «f]r‚ ð„uhu{tk yÂM‚íðtu
yu ‚íMVwrh‚ ÔÞÂõ‚íðtu rðM‚th RåAu Au, su {tðe {txu ŒwhtæÞ ytŒþo
Au. fu{fu rð÷Þ …qýo…ýu Út‚tk rhõ‚‚ttu, þqLÞ‚ttu yw¼ð ÚttÞ Au. ‚uÚte
yÂM‚íðt y‚÷ Ÿztýtu{tk …zu÷tu ¼th ‚tu {tðetu ‘rh{’ Au.
101
101

tÞfu yuftk‚tutk fux÷tkÞ ð ˤ„e QXâtk Au ! ‘ƒ¤e „Þu÷t ft„¤
…ht yûth suðtu nwk {tºt hne „Þtu Awk.’ …ðe ytk„¤e õÞthu rð¾uhe tk¾u
yue «r‚ûtt{tk …tu‚tt yÂM‚íðu xftðttu ‚u rhÚtof «Þí fhu Au. ‚uwk
yÂM‚í𠃤e „Þu÷t ft„¤ …ht yûth suðwk Au. yut …h ðÄw sw÷{ Út‚tk
yuf ytkËw …ý ‚uu htu¤e tk¾u ‚uðwk Au.
‘MðÂeÚto’ (htÄu~Þt{ þ{to-1978) yu ‘Vuhtu’ …Aee ƒeS
«Þtu„þe÷ ÷½wð÷ Au. ‚u{tk {tðe ßÞtk rþrŒ ïËu Au yu …trhðtrhf-
Ët{trsf …rhðuþtu …rhnth fÞto rðt, ‚ut …rhðth-Ë{ts-Ä{o-ËkMf]r‚ ËtÚtut
ytk‚rhf ËkƒkÄtu- Ëk½»ttuou WðuÏÞt rðt ‚ue, yÂM‚íð{q÷f Ëkfw÷ Ë{MÞtytuu
ÞÚttÚto he‚u hsq fhe Au. {tðe …tu‚tt Œuþe Ët{trsf-ËtkMf]r‚f yu ÄtŠ{f-
Ëtk«ŒtrÞf …hk…htytu{tk yxðtÞu÷tu òuðt {¤u Au. ‚ue ©Øt-ykÄ©Øt, {t‚tƒtÄt,
YrZ-rhðts ytrŒ ËtÚtu {trËf ywƒkÄ ò¤ðeu «t[e ‚eÚtoÄt{tutk
Œuð-Œuðeytue f]…táÂü {u¤ðe …tu‚te yr‚ srx÷ yuðe ËtkËtrhf-[i‚rËf
Ë{MÞtytut [{íftrhf E÷ts-W…tÞ {txu‚u Þtºttytu fhu Au. ytÄwrf {nt„he
sqe …tu¤tu{tk ðË‚tk {æÞ{ð„eoÞ {tðtue SðËhýeu ¼th‚eÞ Ë{tswk
yuf yk„ „ýðt{tk ytðu Au. ynª {tðe ytk‚h-ƒtÌt Ë{MÞtytuu ÞÚttÚto
he‚u tÞf îtht yt÷u¾ðt{tk ytðe Au. Ëtk«‚ Ë{tsSð{tk fuðe fwrx÷‚tytu,
«…k[tu yu yir‚f ËkƒkÄtu òuðt {¤u Au ‚utÚte ¼trð…uZe fuðwk {tuîkî
yw¼ðu Au, ‚u tÞft {tæÞ{Úte ƒ‚tððttu Ësofu «Þí fÞtuo Au.
‘MðÂeÚto’{tk ðÞ:ËkrÄft¤{tkÚte …Ëth ÚtE hnu÷tu yuf yZth-ytu„ýeË
ð»totu {kŒƒwÂæÄtu ÷t„‚tu yxq÷tu Atufhtu yu ‚ue {tuŒþt fuLÿ{tk Au. fÚtttÞf
ðee {trËf ÂMÚtr‚ ‚u{s yut …rhðthe Ët{trsf …rhÂMÚtr‚wk fÚt
Mðà îtht fÚtt{tk hsq ÚttÞ Au. ‚ue {t‚t Ëeððtwk ft{ fhu Au yu r…‚te
nÞt‚e ntuðtÚte ðe {tt ËtkræÞ{tk …ý rhk‚h yuf÷ðtÞt…ýwk yw¼ðu
Au. ðeu Œu¾e‚e heu‚u …tu‚twk ftuE ÔÞÂõ‚íð s Úte. ‚u Ëtk«ŒtrÞf
…rhðuþ{tk {tºt ïËu Au s, ‚u{tk Sð‚tu Úte. ‚u Sðu ‚tu Au ð»ttuoÚte „w{ ÚtE
„Þu÷t rðã{t fu rðŒun r…‚tu …t{ðte Ík¾t{tk yu yt Ík¾tu fthýu
rfþtuh ðet {tË{tk yá~Þ r…‚t rðþu, {t‚t yu rðtÞfftftt yðiÄ
102
102

ËkƒkÄ rðþu yu …tu‚tt Ët[t ÔÞÂõ‚íð rðþu WŒT¼ð‚t «§tu yu ‚ísr‚
Ëkfw÷ {tuŒþtu ynª ÔÞõ‚ fhe Au. yt{ fÚtttu rhw…ý rð»tÞ ytÄwrf Au.
‘MðÂeÚto’{tk tÞf ðee [u‚t {wÏÞíðu ƒu M‚hu [t÷u Au: ƒtÌt
yu ytk‚rhf ðtM‚ðt M‚hu. ƒtÌt ðtM‚ðt M‚hu [t÷‚e [u‚t{tk ‚u
Mºtiýð]Â¥tðt¤tu, ÷½w‚t„úkrÚtÚte …ezt‚tu, r{‚¼t»te, yíÞk‚ {kŒ, fåA… „r‚Úte
[t÷thtu ÷t„u Au. ‚u {urxÙf{tk ºtý ðth t…tË ÚtÞu÷tu. r…‚t {ÚtwhŒtËtu yt Atufhtu
[~{tÄthe Au. Œu¾tð{tk fþe s fnu‚tk ftuE s {tunf‚t Úte. ‚uu Mfq÷t
Atufhtytuyu ‘{tðzeÞtu’, ‘ðe [t÷w’, ‘ðe Äe{tu’ suðtk rðþu»týtu yt…u÷tk
Au. ‚u Þtºtt{tk Ëò‚eÞ ËkƒkÄtutu ¼tu„ ƒu÷tu, ztÞhe{tk ËwðtõÞtu, ¼stu, &÷tuftu,
«ðtËtUÄ W‚thðttu þtu¾ Ähtð‚tu òuðt {¤u Au. ‚uwk yt ƒtÌt ÔÞÂõ‚íð Au, ‚tu
‚uwk ytk‚rhf ÔÞÂõ‚íð ‚ue [u‚t{tk [t÷‚e {Útt{ýtu{tkÚte Q…Ëe ytðu Au.
ytk‚ðtoM‚ðt M‚hu ‚ue [u‚t MðÃtu, rŒðtMðÃtu yu MðÃtu{tk ytð‚tk
MðÃtu{tk rðnhu Au. ‚ue ytk‚rhf M‚hu [t÷‚e [u‚t{tk Sð{tk ÔÞt…e
„Þu÷e yuf÷‚t, þqLÞ‚t, Munrðne‚t, rhwíËtn, rM‚us…ýwk Q…Ëe
ytðu Au. ‚u Munt y¼tð{tk Íqh‚tu, „q{ ÚtÞu÷t r…‚tu …t{ðt ‚hË‚tu, ‘…tu‚u
‚tu r…‚tt „w{ Útðte ½xt{tk rr{¥t nek ƒLÞtu ntuÞ u!’ yuðt ËkþÞÚte
y…htļtð yw¼ð‚tu, r…‚tt y¼tð{tk rðtÞfftft yu ½~Þt{ {nthts
«íÞu ytŒh¼tð Œt¾ð‚tu, {t‚t yu rðtÞfftftt yðiÄ ËkƒkÄtu rðþu ytþkft
Ëuð‚tu, …tu‚tt s ½h{tk …htÞt…ýttu ‚Útt yòÛÞt…ýttu ¼tð yw¼ð‚tu,
„]nSðÚte fkxt¤eu ‚Útt yr«Þ M{hýtu{tkÚte Aqxðt {txu …ŒÞtºtt{tk òuzt‚tu ntuðt
A‚tk ‚u y‚e‚t ytuÚtth{tkÚte {wõ‚ ÚtE þf‚tu òuðt {¤u Au. ynª Ësofu
tÞfe rðrðÄ {tuŒþtu yu ÔÞÂõ‚íðu hsq fÞtok Au.
‘MðÂeÚto’t M…ü ƒu ¼t„ òuE þftÞ Au. «Út{ ¼t„t ythk¼u
{Äht‚u rÿtÄe ðeu Mðà ytðu÷tk ‚u{tk [i‚rËf Ë{MÞttu Ëkfur‚f
r[‚th hsq fÞtuo Au. fÚtthk¼u MðÃá~Þ{tk ‘‘þƒrft÷e Ë{MÞt’’wk
y¾ƒthe rðuŒ Au. ‚u{tk …thËeytut ÄtŠ{f rhðts «{týu þƒrft÷
{txu ºtý fqðte ÔÞðMÚtt fhðt{tk ytðe Au. yt þƒfqðtytu{tk Ëz‚tk-„kÄt‚tk
þƒtutu rft÷ Úte. yt þƒtu ‚ut {e ¼Þtðn ÂMÚtr‚tu Ëkfu‚ ƒu Au. ‚u
þƒrft÷e ÔÞðMÚtt RåAu Au. fthý fu ‚ut r[¥t{tk „q{ ÚtÞu÷ r…‚t rðþu,
103
103

{t‚tt yðiÄ ËkƒkÄ rðþu yu …tu‚tt Ët[t ÔÞÂõ‚íð rðþu su «§tu Au ‚u yt
þƒfqðtytu{tk Ëz‚tk-„kÄt‚tk þƒ suðtk Au. yt «§tu yf¤ Au, yw¥th Au,
yýWfu÷ ftuÞzt suðt Au. ‚u{tk ‚ue ËkMfth„‚ ¼Þ{wÂõ‚ yu Ë÷t{‚etu
yýËth ytðu Au. íÞthu …Ae y¾ƒth Qze s‚tk ðtrýÞtwk ‚ue …tA¤ Œtuzðwk,
ðtrýÞt …tA¤ Œtuz‚tu ðe, ðe …tA¤ …zu÷tu ztr½Þtu fq‚htu- yt MðÃ{tk
ztr½Þt fq‚htÚte ò„‚e ¼Þe ÷t„ýeu ‚u nðt{tk yæÄh Qzeu Œqh fhðt {Útu
Au. ‚u{tk Qz‚tu ðe …tu‚tu ¾eýe Äthu xª„t‚tu, …Ae tuÄthtu e[u …z‚tu
swyu Au. ‚u{tk ‘{tuxt ftu… suðztu ft¤tu ft¤tu ÷tkƒtu Ëtux …ÚÚth’ …h …xft‚tu swyu Au.
yt ûtýu ¼Þe {tºtt ‚eðú ƒðt ÷t„u Au, A‚tk ‚ut {{tk ‘÷tune òuðte
÷t÷{÷t÷ „B{‚ ytðþu; VheÚte ¼Þ yu ¼Þ{wÂõ‚e ft{t, yt «fthe
{wÂõ‚ …÷tÞ‚t Au, …tu‚twk s ÷t÷ ÷tune òuðtwk ytí{…ez …ý Au. yt
ƒku ð]Â¥t n‚tþte e…s Au. ‚u MðÃ{tk [~{tk ytuþeftk e[u ht¾eu Ëq‚u÷t
[nuhte íð[t …tA¤ ytðu÷e ¾tu…he{tk ht‚tu Ë{wÿ {tuòkytu {tuf÷‚tu n‚tu’(…].
7)-‚u{ yw¼ðu Au. ynª ‚uwk Mðà …qhwk ÚttÞ Au.
MðÃ{tkÚte ò„e „Þu÷t ðeu {t‚te „tuŒ{tk Ëw¾ þtkr‚-sk…
{¤‚tk ‚ue n‚tþtu Zuz„htu¤et «‚ef îtht ÷u¾f hsq fhu Au.‘…týeÞthu
„tu¤et r…¥thðýto ƒwÍthte zªxze ytË…tË …qkAzeu shef „qk[¤t{tk ðt¤e
yuf r„÷tuze sk…ðt Œu‚e.’(…].8) yt{ …týeÞthwk, ƒwÍthtu, zªxze yt ºtýuÞ
‚ut {{tk ŒxtÞu÷e {te Aƒetu Ëkfu‚ fhu Au. ‚u{tk {t «íÞu ½]ýt yu sw„wÃËt
òuðt {¤u Au. yuf rŒðË ‚u þt¤tyuÚte yýÄtÞtuo ðnu÷tu ½uh ytðu Au íÞthu rð÷kƒu
Q½z‚t ½h{tk {t yu rðtÞfftftu swyu Au. yt Ë{Þu òýu …tu‚tt s ½h{tk
‘…tu‚u {nu{t suðtu …hŒuþe ÚtE hÌttu.’ ‚u {tyu yt…u÷t …týeu …e‚tk …ðt÷t …h
r…‚twk t{ yu yxf ¾t‚he …qðof ðtk[u Au. …tu‚u yòÛÞt…ýttu yu
…htÞt…ýttu yw¼ð fhu Au. {{tk Ÿzu ½h fhe „Þu÷e ½]ýt yu htu»tt
¼tðu ÔÞõ‚ fhðt ‚u ËkztËt yðtðhwk òr¤Þt …hÚte ÷Ëh‚e yuf òze
„htu¤e W…h yuf yrýÞthtu ÄthŒth …Úthtu ÷E, n‚t yux÷t òuhÚte „htu¤e …h
¾e÷te …uXu Xtufu Au. yt{ ‚ue ‚eðú ÷t„ýe yu ¼Þu Ësofu ÞtuøÞ he‚u hsq
fÞtok Au. ‚u{tk {ttk òhf{tuo «íÞue ‚ue W„ú «r‚r¢Þt ÔÞõ‚ ÚttÞ Au. ‚uu
Ëtksu …tu¤ ƒnth {¤u÷tu h{ý ‘Äýeu {the ½huýtk ÷E ƒeò òuzu ¼t„e „Þu÷
104
104

ðt½hýe’ ðt‚ fhu Au. yu ðt‚ Ëtk¼¤eu ‚u Mºtewk fÕ…tr[ºt ytkfðt s‚tk
‚uu …rhr[‚ Mºtetu [nuhtu Q…Ëe ytð‚tu ÷t„u Au. Mºtet MÚttu ‚uu …tu‚te {t s
Œu¾tðt ÷t„u Au. ‚uu r…‚tt „]níÞt„wk íÞtk þõÞ fthý szu Au, yu {txu {tt
rðtÞfftftt ‚u{s ½~Þt{ {nthts ËtÚtut yðiÄ ËkƒkÄu swyu Au; u ËtÚttuËtÚt
yu MðÃt ðt‚tðhý ðå[u ‚ue ð]Â¥tytu yu ÷t„ýeytu f]r‚u „r‚ yt…u Au.
ƒeò Mðà á~Þ{tk rŒÔÞ ðMºttu{tk þtu¼‚t {nu{tu yuf rðþt¤
yòÛÞt {nt÷Þt Ätƒt W…h Q¼t hneu e[ut rðM‚th{tk hnu‚t r{tht,
…w÷, Œe, [tuf, hM‚t, ytð‚tk-s‚tk Mºte»twhw»ttu, ðtntu ð„uhu swyu Au. ‚u
W…htk‚ ðe yr‚rÚtu Œqh {uŒt{tk hnu÷e yÄo¾wÕ÷e ytuhze{tk Q¼u÷wk
hªA ƒ‚tð‚tk fnu Au fu ‘y{tht …rhðthwk yt «u‚ Au.’(…].10) yt hªAt
fÕ…Úte ‚ut ytk‚h {t Ëk[the «r¢Þt Wífx‚tÚte ythk¼t‚tk ‚us „r‚
Äthý fhu Au. ‚ut …rhðtht «u‚ suðwk hªA. ‘ft¤t ¼B{h {Ë {tuxt hªAt
ntÚt{tk yuf ÷tkƒtu Œkz n‚tu sut W…h hk„ƒuhk„e huþ{e Äòytu VhVh‚e
n‚e...’ yt …qðuotu ftu… suðtu ft¤tu ÷tkƒtu Ëtux ¾eý ‚¤utu…Úthtu yt MÚt¤u ft¤t¼B{h
{Ë{tuxt hªA ËtÚtu „wkÚttE òÞ Au. ft¤tu yu ÷t÷ MðÃ{tk ytð‚t {wÏÞ hk„tu Au.
‚ut ¼Þ yu sw„wÃËte yÚtoåAtÞt ËtÚtut MðÃ{tk ytð‚wk hªAwk ytðwk rðfht¤
Y… rfþtuh{u VVztðe tk¾ðt …wh‚wk Au. ‘{th zt÷qk„t’ yuðt «u‚t yðts
ËtÚtu ¼t„e rn þf‚tu ‚u „¼htEu [eË …tze QXu Au íÞthu Mðà ‚uwk Qze
òÞ Au. …Ae ‚u …Útthe{tkÚte ƒuXtu ÚtEu …týeÞthu …ntU[u Au. yt ŒhrBÞt ‚ut
M{]r‚…x …h y‚e‚t yuf ƒtðwk {tuswk Vhe ð¤u Au. ‘yu íÞthu Úttuztu ttu
nþu. ht‚u {tyu yuu swŒe …Útthe fheu Ëwðtzâtu yu yu rhËtÞtu n‚tu, htu‚tk htu‚tk
htu»tÚte yt½u yt½uÚte …ý‚uýu {tu«§…qAÞtu n‚tu: ‘Œu¾tz{tht ftft õÞtk Au õÞthu
ytðþu ’(…].10) ‚utu «§ yt„¤ s‚tk ðÄw u ðÄw „n ƒ‚tu òÞ Au.
ynª Ësofu Ÿ½{tk ytð‚t MðÃ…÷xtytu ‚Útt ò„]r‚ yu M{]r‚e «rðrÄ
îtht «Út{ rð¼t„e yt ½xtytu hsq fhe Au.
ðeu {tºt Vtuxt{tk òuÞu÷t r…‚t {ÚtwhŒtË rðþu, ‚u{e yá~Þ Útðte
½xt rðþu ðt‚ fhe Au, ytÚte ‚u yuf÷ðtÞt…ýwk, Munðkr[‚ ÂMÚtr‚ yu
…htÞt…ýttu ¼tð yw¼ðu Au. ‚u Œw¼tÞu÷tu, ŒwýtÞu÷tu, „wtrn‚ {tËÚte fwkrX‚
Au. ‚u xqkf{tk rðûtwçÄ ƒu÷tu Au. r…‚te þtuÄ yu s yue yuf {tºt ft{t Au. ‚u
105
105

½~Þt{ {nthts îtht fnuðtÞu÷wk ËíÞft{ yu òƒtr÷wk fÚttf fu su{tk ËíÞft{
…ý r…‚t rðþu y¿tt‚ n‚tu, A‚tk ‚u „whw Ët{u ‘ËíÞ’ ðt‚ ònuh fhu Au íÞthu ‚u
Ëtk¼¤e ‚u …tu‚tt r…‚twk t{ ƒkÄ ntuXu ƒƒzu Au. ËíÞft{e su{ ‚u …ý
…tu‚tt Ët[t r…‚t rðþu ÂîÄtí{f rð[thtu Ähtð‚tu ntuðtÚte {qkÍðý yw¼ðu Au.
‚uu {t‚tt yðiÄ ËkƒkÄÚte r‚hMfth ¼tð ò„u Au. yt «Ëk„u ‚ut r[¥t{tk
…w: r…‚tt y¼tðe ÷t„ýe ‚eðú ƒu Au, íÞthu ½~Þt{S {nthtswk
yð÷kƒ {¤‚tk r…‚t‚wÕÞ ÷t„u Au. ‚u{t ‚hV ©Øt ò„‚tk ‚uu ‚u{wk
½u÷wk ÷t„u Au. ‚u{tk ÔÞtÏÞttue ‚u tux W‚thu Au yux÷wk s nª yu tux W…h
‚u{tu Vtuxtu …ý [tUxtzu Au. yt{ {nthts©eyu ‚ut r[¥t{tk su áZ MÚtt s{tÔÞwk
n‚wk, ‚uwk «r‚®ƒƒ …ŒÞtºtt ŒhBÞt ytð‚tk MðÃtu{tk òuE þftÞ Au. ‚uu
r…‚t rðþu {t …tËuÚte yux÷wk s òýðt {¤u Au fu ‘‚tht ftftu ði»ýðtue fÚtt
Ëtk¼¤ðe „{‚e. yuf xtýu ‚tu îthftt Ëk½{tkÞu sE ytðu÷t.’(…].19) ytÚte
‚ut r[¥t{tk yuf rð[th ̓qfu Au fu r…‚tyu fŒt[ ½h{tkÚte tËe sEu ftuEf
‚eÚtoMÚttu ytþhtu ÷eÄtu nþu. ytÚte ‚u ‚u{tu õÞtkf ¼uxtu ÚttÞ yu {txu …ŒÞtºtt{tk
òuztÞ Au. ð¤e ‚u ztÞhe{tk tUÄu …ý Au: ‘ÔÞðrMÚt‚ „]nSð{tk …ý fux÷ef
𾂠{tðeytu fkxt¤e òÞ Au, yu ðe «uhýt {u¤ððt {txu Ík¾‚t ntuÞ Au.
ytðe «uhýt ytkŒ ‚Útt ðt rð[thtu {¤u ‚u {txu MÚt¤tL‚h fhðte ¾tË sYh
hnu Au. yt {txu ‚uytu Þtºtt-«ðtË ð„uhutu ytþhtu ÷u Au.’(…].12) yt{, ‚u
„]nSðÚte fkxt¤u÷tu Au yu r…‚tu {¤ðte ‚uu ‚eðú Ík¾t …ý Au. ‚uu
yr«Þ M{hýtu{tkÚte {wõ‚ Útðwk Au. ytÚte s ‚u ytðt «„x-y«„x ytþÞtu ËtÚtu
…ŒÞtºtt Ëk½{tk sðt «uhtÞ Au.
Ësofu ðet r[¥t{tk rðtÞfftft «íÞu sL{u÷tu rĬth¼tð yu
½~Þt{ {nthts «íÞu ò„u÷tu ytŒh¼tð, ‚u Mfq÷uÚte Aqxât …Ae su þçŒ h{‚
fhu Au ‚ut îtht Ëq[ðe ŒeÄtu Au. ‚u ½uh ytð‚tk {{tk „ý„ýu Au: ‘tÞf
rðtÞf-÷tÞf-Ët÷tu t÷tÞf-ËntÞf ½~Þt{.’(…].26) f]r‚t …qðo¼t„{tk
ƒu÷t yufrðÄ tt-{tuxt ƒtðtu Mðà fu ò„]‚tðMÚttt ‚u W¥th ¼t„{tk fuðe
he‚u òuztÞt Au ‚u òuðwk hË«Œ ƒu ‚uðwk Au.
f]r‚tu W¥th¼t„ þY ÚttÞ yu …nu÷tk yuf Mðà ytðu Au. yt MðÃ{tk
‚u …týeÚte ÷ÚtƒÚt ðt¤ ytu¤‚tk, yheËt{tk ðtEÚte swyu Au. ‘yheËte ykŒh
106
106

yheËt s. AuÕ÷t{tk AuÕ÷tu nþu yuðt yheËt{tkÚte ftuEf …tu‚te Ët{u s Œtuz‚wk
ytðe hÌtwk n‚wk.’(…].29) f]r‚t W¥th¼t„e …erXft Y…u ytð‚t MðÃt
ËkŒ¼o{tk n»toŒ rºtðuŒe tUÄu Au: ‘MðÃ{tk Œu¾tÞu÷ yu rð„‚tu fÚtte Y…hu¾t
ËtÚtu «‚eftí{f ËkƒkÄ òuztÞ Au. yuf ðe Au yk‚{o{tk Sð‚tu, ƒeòu
ðe Au ƒrn{o{tk Ëh‚tu hnu‚tu, ºteòu ðe Au „q{ ÚtÞu÷tu, r:Ëk‚tt
Ëk‚t suðtu, fŒt[ ¼ú{ýt{Þ yÂM‚íð Ähtð‚tu’- yt s ËkŒ¼o{tk yt„¤
sýtðu Au: ‘yheËt{tk «r‚®ƒƒt‚t yheËt{tk yk‚ yheËtytu Q½zu Au ‚u{
fŒt[ yuf ðeu ‚uwk yk‚{o yu ƒrn{o yufƒeòe Ë{tL‚hu ÷„tu÷„
ytð‚tk yuf ðetu ntuðttu- yuf s ðe yuf ðe{tk rð¼õ‚ ÚtÞtu
ntuðttu ¼tË ÚttÞ. Auf AuÕ÷t «r‚®ƒrƒ‚ Œu¾t‚t yheËt{tk Auðxwk «r‚®ƒƒ
÷½w ‚{ ƒeu y¤…tE s‚wk ÷t„u ‚u{ ðe …ý …tu‚tu rðËŠs‚ Út‚tu
yw¼ðu yuðtu Ëk¼ð hnu Au.’ 15 yt{ f]r‚t W¥th¼t„t «thk¼u su MðÃtu
Ëkfu‚ fhðt{tk ytÔÞtu Au ‚u Mðà îtht ¾hu¾h ‚tu f]r‚t W¥th¼t„{tk «ÞtuòÞ÷
rY…ý yu h[ther‚ «r‚ s Ëkfu‚ ÚtÞtu ntuÞ ‚uðwk ÷t„u Au.
ytŒ{fŒ yheËte ft¤e £u{{tk ÚtE ƒeòu ðe ƒnth fqŒe ytðu Au.
…Ae ðee s tux ÷Eu ÷¾ðt {tkzu Au: ‘÷¾‚tu s „Þtu, ÷¾‚tu s „Þtu,
÷¾u÷t ft„¤tu ðe yufXt fhðt ÷tøÞtu! yu ðtk[ðt ÷tøÞtu. ðtk[‚e ð¾‚u
ðeu ÚtÞwk: íÞthu yt ðe kƒh yuf nþu yu nwk ðe kƒh ƒu;
MðÃ{tk ‚tu Úte u ƒtu …qAe òuEþ. yíÞthu ‚tu yt ðtk[e ÷ô.’(…].29)
ðe kƒh ƒue ÷¾t‚e Þtºtt tUÄu ðe kƒh yuf ðtkå[u s òÞ Au. yt
ðe kƒh ƒuÚte ÷¾t‚e ÞtºtttUÄ{tk A rŒðËe Ëk½ Þtºttwk ðýo Au. yu A rŒðË
ŒhBÞt ðe kƒh ƒu, …tk[ ðth MðÃtu swyu Au yu su MðÃtu òuðtÞ Au yu{tk
ytð‚tu ðe ‚u ðe kƒh ºtý. yt{ yuf ˤk„ MðÃ{tk ƒeòk …tk[
MðÃtue yux÷u MðÃ{tk MðÃt ËkÞtuse Þtust …Ør‚ ðe kƒh yuf, ƒu
yu ºtý ËtÚtu Ëkf¤tÞu÷tk Au.
ƒeS he‚u fneyu ‚tu ƒrnðtoM‚ð yu ytk‚ðtoM‚ðt yuftL‚hu ðnu‚t
ÔnuýÚte f]r‚tu W¥th¼t„ h[tÞtu Au. yt¾tu ¼t„ MðÃŒþtt ÔÞðnth ‚hefu
h[tÞtu Au. ð¤e ðeu …ŒÞtºttt «íÞuf rŒðËu ytð‚tk MðÃtytu u MðÃ{tk
ytð‚tk MðÃtu „ýðtk …zu Au. yt MðÃtue rð„‚ ztÞhee tUÄY…u ytðu Au.
107
107

yt MðÃ{tk ytð‚tk MðÃtuu f]r‚t W¥th¼t„{tk ƒ‚e ½xt ËtÚtu ftuE s ËeÄtu
ËkƒkÄ Úte, yu M…ü òuE þftþu.
‘MðÂeÚto’{tk …ŒÞtºtte Þtust îtht rYr…‚ ÚtÞu÷ Theme yu
rY…ýher‚ rðþu n»toŒ rºtðuŒewk {k‚ÔÞ tUÄðt suðwk Au. ‚uytu ÷¾u Au:
‘yr«Þ M{hýtuÚte Aqxðt {txu r{toÞu÷e „r‚ yk‚u M{hýt f¤ý{tk ¾qk…tðthe
„r‚ ƒu Au; ¼q‚ft¤t ytuÚtth{tkÚte {wõ‚ ÚtðtÞ yuðt ¼trð ‚hVe ¼tir‚f
„r‚ Auðxu ‚tu y‚e‚ ‚hV ½Ëzt‚e {trËf „r‚ ƒe hnu Au. Ët{Ët{e
rŒþt{tk Þw„…‚T he‚u [t÷‚e „r‚tu rð…ÞoÞ ynª ÞtuòÞtu Au. M{hýe
ËŒT„r‚ {txue rðV¤ {Útt{ýwk Theme rY…ðt ÷u¾fu «ðtË ½xt{tk
MðÃðtM‚ð yu ƒrnðtoM‚ðt ÂîM‚heÞ rY…ýtu yt©Þ ÷eÄtu Au.’ 16
W¥th¼t„{tk …ŒÞtºttt «íÞuf rŒðËu tÞfu ytð‚tk MðÃtuwk ËkÄt
…qðo ¼t„e ½xt ËtÚtu hÌtwk Au. yt MðÃtu îtht Ësofu ðet ytk‚ðtoM‚ðu
ytð]¥t fhðttu «Þí fÞtuo Au. ‚uÚte ðeu …ŒÞtºtt ŒhBÞt, ytð‚tk MðÃtutu
rð„‚u …rh[Þ {u¤ðeyu.
tÞf „]nSðÚte fkxt¤u÷tu ntuðtÚte r…‚tu {¤ðte ‚eðú Ík¾t ËtÚtu
…tu‚ttk yr«Þ M{hýtu{tkÚte {wÂõ‚ {u¤ððt …ŒÞtºtt{tk òuztÞ Au. …ŒÞtºtte
«Út{ htºtu s ytð‚tk MðÃ{tk ‚u {t‚tt rþrÚt÷ [trhºÞu swyu Au ‚u{tk r…‚t
…Ae ftft yu ½~Þt{ {nthtsu swyu Au. yt MðÃ{tk ðe ‚ue {t‚tu
fuðtk MðY…u swyu Au ‘{t‚t ðå[u …tkÚte …tze fª{‚e Ëtze yu ͤn¤‚t
Œt„et …nuhe ƒthe …tËu …t [tð‚e ht‚t ntuXu ƒuXe Au. Úttuze Úttuze ðthu þuhe{tk Útqkfu
Au.’(…].53) yt s MðÃ{tk ‚u {t‚tu …tu‚te WL‚ At‚e ðå[ut yðftþ{tkÚte
yuf yòÛÞt hk„wk Vq÷ ftZ‚e yu ftuE …whw»tu yt…‚e swyu Au. ðeu
yu …whw»ttu yýËth Vtuxt{tk hnu÷t ftft suðtu ÷t„u Au. yt á~Þ rnt¤‚tk s ðe
‘ftft, ftft, ftft, ft..ft..ft..ft’(…].54) ƒtu÷ðttu «Þí fhu Au. …hk‚w ‚u
ƒtu÷e þf‚tu Úte. Úttuzeðth …Ae ðe ftftu MÚttu rðtÞf ftftu swyu Au. yu
ºteSðth yu ‚hV sh fhu Au íÞthu fuðwk á~Þ Œu¾tÞ Au ‘f…t¤u fuËhwk
[kŒ y[o, yut …h fkfwwk Wæðo…wkz r‚÷f, {tuk{tk ði»ýð nðu÷ewk
{Ä{½tx ƒezwk, uºt{tk ytAe…tAe {Uþ, ðtkfrzÞt ðt¤{tkÚte ‚u÷u ƒŒ÷u y¥the
108
108

ðtË yt¾t ytuhzt{tk «Ëhe „E n‚e yu {t yË÷e þ]k„th{tk {nthts©et
ykf{tk, ðå[u …tkÚte …tze ytu¤u÷t ðt¤t {tÚttu {qfe Íqfe …zeu Ëq‚e n‚e.
½~Þt{ {nthts©e {hf {hf‚t s{ýt ntÚtu {tt ËUÚtt{tk ®ËŒqh ¼¼htðe hÌtt
n‚t.’(…].55) yt s «fthu ðe …tk[{e htºtu ƒòhw Mºtet MðY…{tk {t‚tu
swyu Au: ‘„t{t {fttue yxtheytuu ƒtheytu{tk fuð¤ Mºteytu s Mºteytu. …ý
yt þwk ƒÄu s Xuftýu fuð¤ yufe yuf Mºte yuf Y…u. yuf ðMºtt¼q»tý
…nuhe Q¼u÷e, xuftu ŒeÄu÷e ƒuþf òuðt {¤u yu yu yu Au …t [tð‚e
{t!’(…].163) yt {t ‚tu ‚tuhýtu ‚tuze {tu‚e ðuhu Au, …w»…tue ð]Âü fhu Au, …hk‚w
‚uu yt …w»…tu ðtË rðttk ƒtðxe ÷t„u Au. yt MðÃ{tk rY…tÞu÷e rð„‚tuwk
òuztý «Út{ ¼t„{tk tÞfu ‚ue {tu rðtÞfftft ËtÚtu ½ht ƒkÄ ytuhzt{tk
yuftk‚{tk ƒuXu÷e òuE n‚e íÞthu ‚ut rfþtuh {tË{tk {t‚tt [trhºÞ rðþu su
þkft-fwþkft WŒT¼ðe n‚e ‚ue ËtÚtu òuE þftÞ Au. yt s MðÃ{tk ðeu
ð]ûte zt¤ …h su f…zwk ƒtkæÞwk n‚wk ‚u ‘{tyu ‚u rŒðËu þý„th ËS …nuhe
n‚e ‚u ht‚e ÷tune suðe Ëtzet hk„wk ÷t„u Au.’(…].159) yt MðÃ{tk …u÷e
ðt½hýe ðt‚ ËtÚtu ËtBÞ òuE þftÞ Au. yt{ rfþtuh tÞft {tË…h{t‚te
su [trhºÞne‚te At… …zu÷e Au ‚u MðÃtu îtht hsq fhðt{tk ytðe Au. ‚u{tk
ðe‚t òuðt {¤u Au.
f]r‚t W¥th¼t„{tk rY…tÞu÷e …ŒÞtºtte ºteS htrºtyu ðeu ytð‚t
MðÃ{tk ð‚o{t…ºt{tk «„x ÚtÞu÷e ‘ðet „q{ ÚtÞte ònuht‚’ yu ònuht‚
ËtÚtu y…tÞu÷ Vtuxtu swyu Au. yt ònuht‚{tk ‘ðe rðtÞf þtn’ yuðwk t{
ðtk[‚t s rð{tËý{tk …zu Au. ‘yt ðe kƒh ƒu nþu yut ƒt…wk t{
rðtÞf õÞtkÚte rðtÞfftftu ‚tu Atufhtu s Úte, …Ae...fu yt ðe kƒh
ºtý ’(…].111) ynª ‘…Ae’ þçŒ …Ae x…ftk Au ‚u{tk ‚ut r[¥t{tk WŒT¼ðu÷
A‚tk yÔÞõ‚ hnu÷t rð[thtu{tk …tu‚u s rðtÞfftfttu …wºt Au ‚uðwk ÔÞkrs‚ ÚttÞ
Au. yt Mðà îtht ðe ‚ut Ët[t r…‚t rðþu Ëtþkf Au ‚u «‚eftí{f he‚u
ƒ‚tÔÞwk Au. ‚tu r[¥t{tk r…‚te At… ËhË he‚u ÔÞkrs‚ fhe Au. Ë{„ú MðÃtu{tk
ðe …tu‚tt r…‚tu hªA, «u‚, hýAtuzhtÞ Y…u swyu Au. f]r‚t ythk¼u ‚u
hªAu …rhðthwk «u‚ fnu Au. ‚uuu …ŒÞtºttt [tuÚtt rŒðËe htºtu ytðu÷tk MðÃ{tk
‚u s hªAwk ƒå[wk swyu Au. ‚u hªAe ytk¾ …h ftfttk [~{tk ntuÞ Au.
109
109

ðet ‚ue ËtÚtut ðt‚to÷t… îtht ‘‘‚{u «u‚ ÚtÞt Atu’ ‘nt, yu t. …qA ‚the
{tu, …qA r{ºt rðtÞfu...nwk ¾hu¾h ¼q‚«u‚ Úte …ý yuf ƒest «u‚e
M{]r‚ Awk’ ‘ftue fÞt ¼q‚e’ ‘yuwk òýeu þwk ft{ ‚wk ËŒT„r‚ fheþ’
‘…ý ftue ftft ’ ‘y{the M{]r‚e.’ ’(…].138) ynª «u‚e nª, …hk‚w
«u‚e M{]r‚e ËŒT„r‚ fhðtwk ðet ftft ðeu fnu Au. ‚ue {t‚t
yu rðtÞf ftft ðå[ut ËkƒkÄ, ftftwk {]íÞw ‚ut r[¥t{tk yt ƒÄe ½xtytue
…zu÷e yËh f‚toyu ƒ‚tðe Au.
…ŒÞtºttt …tk[{t rŒðËu ðeu ytð‚t MðÃ{tk ft¤tk f…ztk{tk Ëßs
rxrfx f÷uõxht Y…{tk ‚Útt yòÛÞt {týËt Y…{tk ‚u ftfttk Œþo fhu Au.
yt MðÃ{tk ðe …tu‚tu ftuE …e…¤tt sk„÷{tk ¼xf‚tu swyu Au. íÞthu
‘½~Þt{ {nthtsu {u ƒúñte «r‚{t rƒhts{t Au yuðt «t[e Œuþe þtuÄ{tk
{tufÕÞtu Au.’(…].159) ynª …e…¤tt ð]ût yu ƒúñte «r‚{t îtht {]‚ r…‚ttu
«‚eftí{f Y…u Ëkfu‚ fÞtuo Au. ‚u{tk r…‚te þtuÄ {txue Ík¾t hnu÷e Au. yt
W…htk‚ ‚u ð]ûte zt¤e Vh‚u ðªxu÷tk f…ztk ËtÚtu ƒtkÄu÷e ‚÷ðthu ÷xf‚e
swyu Au. ‚tu ƒeS ƒtsw ftuEf Ítk¾t ykÄtht{tk Q¼u÷wk Œu¾t‚wk n‚wk suu ‚u
ytu¤¾‚tu Úte A‚tk …hM…h ¼uxðte ƒkue [tn ðÄ‚e s‚e n‚e. tÞf
yu ‚u ÔÞÂõ‚ ƒkuu y÷„ ht¾‚e xxth ‚÷ðth …ðt nzŒtu÷u y{the
ðå[u ÷tu÷fe su{ Íq÷‚e n‚e. ‚u ðee ¼q÷Úte ‚uu ðt„e ƒuËu Au. yt
yòýe ÔÞÂõ‚{tk ‚uu …tu‚tt r…‚t ÷t„u Au. ‘hªAt {ntuhtðt¤wk {týË ÷tunet
Ítk¾ht{tk …zâwk n‚wk. rþð®÷„ ytË…tËe ðuŒeÞtur …tËu r…‚te Œtkzet
Vqxu÷tk [~{tk …zâtk n‚tk.’(…].160) yt ½xtÚte ‚ut r[¥t{tk ½qkxt‚tu y…htļtð
òuðt {¤u Au.
…tu‚u r…‚tt {]íÞw fu tËe sðtwk rr{¥t ntuðttu y…htļtð yw¼ð‚tk
r…‚tu ‚÷ðth ðt„e Au ‚uðwk MðÃ{tk rnt¤u Au. ‚u{s „¼htE sEu
xÙu{tk ƒuËe òÞ Au; íÞthu íÞtk rxrfx [ufht Y…{tk ftftu swyu Au. ftft
ðeu Ä{ftð‚tk fnu Au.: ‘÷tð rxrfx, nwk ytÔÞtu yu ‚wk {the søÞt …tËuÚte
Q¼tu ÚtE {u ytŒh …ý Úte yt…‚tu!’(…].161) ‘ftft …tu‚tu Ä{ftðu Au’
yuðwk yw¼ð‚t ‚ut r[¥t{tk ytí{MÚtt…e ¼tðt «ƒ¤ ƒe QXu Au yu
110
110

{¬{‚tÚte fnu Au: ‘ftft, nwk nðu {tuxtu ÚtÞtu Awk. ‚{u ßÞtk ƒuËtu íÞtk {u …ý
ƒuËðttu n¬ Au. ‚{u {u WXtze Úte þf‚t. ‚{u fXtuh ÚtÞt ntu‚ ‚tu nwk {the
{u¤u s Ë{Su ƒuËðt Œu‚, …ý nðu ‚tu...’ (…].162) ðeu yt{ ƒtu÷‚tk
Ëtk¼¤e r…‚t ‚uu ‘t÷tÞf’ fneu xÙu{tkÚte W‚the {qfu Au. ‚u Ë{Þu ‘yuf
hk„e Äòytu ðt¤tu Œkz’ ‚uu …fztðu Au. ßÞthu ‚u æðsŒkz ÷Eu Q‚hu Au,
íÞthu ‚uu fux÷tf ði»ýð¼õ‚tu ½~Þt{ {nthts ‚hefuwk {t yt…u Au. yt
Ë{Þu Aºt Äheu Q¼u÷t {týË{tk…tu‚tt‘ftft’ Œu¾tÞ Au.
yt{ f]r‚u yk‚u tnTðt s‚tk ‚u ~Þt{ ðýot {týËu «ðtËtUÄðt¤tu
ƒ„÷Útu÷tu Ëk¼t¤ðt yt…u Au. yu {týË r…‚te su{ Ÿzu sðte Ë÷tn yt…u
Au. ‘nwk yufŒ{ ƒ„÷Útu÷tu „¤t{tk ¼hðe ƒuXf …tËu [zâtu yu s÷ŒeÚte htò
hýAtuzhtÞStk [hýtutu ntÚtÚte M…þo fhe ytk¾u ÷„tze …tð ÚtÞtu...«¼w[hý
Ëk[tt ÷tu¾kz sux÷tk Xkztk nu{ n‚tk.’ (…].169) ynª ‚eÚtoÞtºtte …rhýr‚
rðuoŒ{tk ¼¤e òÞ Au. s{thtt Úttfu «„x fh‚e MðÃe Þtºtt …tA¤ suwk
Mðà n‚wk ‚u ‘r…‚t’ ‚eÚttuo¥t{ ‘«¼w[hý’, Auðxu ÷tu¾kzt Ëk[t suðt Xkzt nu{
Y…u ‘szu’ Au...‘Xkzt’ þçŒ ËtÚtu þƒtu yæÞtË Au. «¼w[hýu þƒt yæÞtË
ËtÚtu ÷tu¾kztu Ëk[tu ¼¤e òÞ Au. ‘Ëk[t’tu yuf yæÞtË þheh ËtÚtutu Au. Ëk[t ËtÚtu
{t Ëkf¤tÞu÷e Au. {tt nu‚Úte ‚tu ðeu òustuwk yk‚h Au yux÷u Ëk[tÚte
«¼w[hý ËwÄee Þtºtt X„the eðzu Au.
…tk[{t rŒðËt MðÃtu Mºttu‚ ðet {ntMðÃt «ðtn{tk ¼¤e
òÞ Au. yue «‚er‚ ßÞthu Aêt rŒðËe Ëk½Þtºttt yk‚{tk ‚u „tu{‚e{tk
Mt fhðt Q‚hu Au ‚u «Ëk„u ÚttÞ Au. ‚u yuf ~Þt{ðýot {týËu ƒ„÷Útu÷tu
Ët[ððt yt…u Au. …ý ‚u s {týË Útu÷tu …týe{tk ŸÄtu t¾u Au. ‚ue r«Þ
ztÞhetk …ttku nðt{tk Qz‚tk yu …týe Ÿ[te[tk Út‚tk, t[‚tk, ðnu‚tk u
ƒu ntÚtÚte yufXtk fh‚tu fh‚tu ¼t „w{tðeu …týe{tk Ÿzu u Ÿzu yt„¤ [t÷‚tu
òÞ Au. íÞthu Ÿzu sðtwk fneu yá~Þ ÚtE òÞ Au. yt{ ‚uu …tk[{t
rŒðËu ytðu÷t MðÃÚte ‚ut r…‚t ËtÚtutu ËkƒkÄ yu r…‚t «íÞu {t, ytŒh¼tð,
rs¿ttËt, ytf»toý, {¤ðte Ík¾t yw¼ðu Au. ‚uu tnTðt s‚tk ‘{tht Vw„tE
„Þu÷t …„u {tA÷tk ƒxf ƒxf [txðtk ÷tøÞtk. nwk fxft‚tu ƒxft‚tu ¾ðt‚tu
111
111

[tÕÞtu. „tu{‚e{tk {thwk÷t÷ ÷t÷ ÷tune ÷e÷ðt¤t zntu¤t …týeu ht‚wk ht‚wk fh‚wk
[tÕÞwk.’(…].172) ynª ðet {tU{tkÚte ef¤e …zu÷e fth{e [eË ËtÚtu
MðÃá~Þ …qhwk ÚttÞ Au yu MðÃM‚h yuf{tkt ht‚t ht‚t Ë{wÿ ËtÚtu yt M‚hwk
ht‚wk ht‚wk …týe òuztE stÞ Au. yt MðÃM‚h …qhwk ÚttÞ Au, yu MðÃM‚h
ƒue Ëk½Þtºtt{tk ¼¤e sEu VheÚte MðÃM‚h yuf ËtÚtu ywËkÄt …t{u Au.
yt{ MðÃtutu yt [fhtðtu rðV÷ Au, Útfðe tk¾u yuðtu Au, yux÷u yu{tk …tAwk
sðwk Úte. ÷tu¾kzt Ëk[t suðt «¼w[hý-Xkzt nu{e «tr yux÷u MðÃ
Mðà s hnu Au, Mðà s òýu yk‚{tk ‚eÚto ƒe hnu Au. MðÃe ƒnth
fþwk s nª, ƒÄwk MðÃ{tk. Ëkûtu…{tk Mðà ‚eÚtowk, MðÃ{tk ‚eÚto yu
Mðà yu s òýu ‚eÚto! ynª fÚtt{tk tÞfe ¼e‚h Q‚h‚tk Ëtk«ŒtrÞf‚t
yu ËkMf]r‚tu …zŒtu r[ht‚tu sýtÞ Au. ‚utk MðÃtu yu rŒðtMðÃtutu nðu
‚t¤tu {¤u Au. Mðà ò„ú‚ yu Ëw»tw …Aee ‚wheÞ yðMÚtt ft{ ÷t„‚e
Úte. Mðà s ‚eÚto Au ynª, yÚtðt su ‚eÚto þtuÄ Au yu {tºt Mðà Au. yuðtu
¼tð ƒtuÄ ‚he hnu Au.
‘MðÂeÚto’{tk tÞf …tu‚tu ÚtÞu÷t yw¼ðtu ztÞhe{tk hsq fhu Au. ‚u
yuf÷tu n‚tu. ‚u Ëk½{tk ¼¤e òÞ Au, …ý Ëk½ Ë‚‚ [tÕÞt fh‚e, yufÄthe
hÍéÞt fh‚e ðýÍth suðtu sýtÞ Au. ‚uu yt hͤ…tx ðÄthu yuftfe ƒtðe Œu
Au. ˤk„ Mðà ßÞtk ‚qxu Au yu MÚt¤u ðee ò„]‚tðMÚtt ƒ‚tðe Au.
ðee {t‚t fnu Au ‘¼tE ðe! ‚u þwk ÚÞwk ¼i÷t, QX! ‚thu …tAwk òðwk
Úte …u÷t ¼i ƒeSðth htz fhe „Þt; …Ae {tuzwk ÚtE sËu. QX nwk [t {u÷e
Œô.’(…].173) {t‚tu yt «fthu ƒtu÷‚e Ëtk¼¤eu ‚u fnu Au. ‘{t, {u þwk
ft{ ðnu÷tu s„tzâtu [t÷e [t÷eu nwkwk ‚tu Úttfe „Þtu Awk nðu ftuE Œntztu [t÷‚t
Ëk½{tk rn òô.’(…].173) {t‚t ËtÚtut ËkðtŒ{tk, ‚uu …ŒÞtºtttu Úttf ÷tøÞtu
Au. ‚ue yt MðÃÞtºtt Útfðe tk¾u yu he‚u hsq ÚttÞ Au. òu Þtºtt MðÃ{tk ÚtE
ntuÞ ‚tu Úttf fE he‚u ÷t„u ‚tu ƒeò ËkðtŒ{tk {t‚t fnu Au ‘¼i, {t’htst {týËtu
ytÔÞt n‚t. ‚u fu’‚t‚t fu …u÷e ‚ku W‚the Au yu Ëk½e ztÞhe ÷i {t’hts …tËu
ƒ…tuht sðtwk Au.’(…].173) yt ËkðtŒ …hÚte‚thðe þftÞ fu …ŒÞtºtt ðtM‚ð{tk
fu MðÃtðMÚtt{tk ÚtE Au. …hk‚w ‚u ‘…ŒÞtºtt{tk Úttfe „Þtu Au.’ yu ðtõÞ{tk yu
{t‚twk ‘Ëk½e ztÞhe ÷i sðtwk Au.’ ‚u{tk rðhtuÄt¼tË ÷t„u Au.
112
112

yt¾e Þtºtt{tk ‚u õÞtkÞ …÷tkXe ðt¤eu rhtk‚u ƒuXtu Úte. ‚u ftuEu ftuE
Þtrºtfu {ŒŒ fh‚tu, ynªÚte ‚nª nrzÞt…èe fÞto fh‚tu, {sqhe fh‚tu, Ë‚‚
yu ˾‚ [t÷‚tu, Œtuzât fh‚tu Œu¾tÞ Au. ‚u rhtk‚u rð©tkr‚e …¤tu{tk ƒuXtu
ntuÞ Au, íÞthuÞ ztÞhe{tk ÞtºtttUÄ s ÷¾‚tu ntuÞ Au. yuu Ÿ½{tk …ý sk… Úte.
‚ue [t÷e [t÷eu Úttfe „Þte ÷t„ýe yufÄthtk Ë…tx sýt‚tk ðýotu{tk,
yufrðÄ‚tÚte …whtð‚o …tBÞt fh‚e Þtrºtftue htu®sŒe ð]Â¥t«ð]r¥tytu{tk yt
MðÃM‚h ăf‚wk hnu Au. yt¾e fÚttt «týY… yt A rŒðËe ÞtºtttUÄwk
rðþu»t {n¥ð Au. Ëk½Þtºtt ŒhBÞt Þtrºtftu Ë‚‚ s¤-…týe …eu ‚hË r{xtÔÞt
fhu Au. …Ae [t-ftuVe-Wft¤t …e‚t hnu Au. yt{, rðrðÄ ½xtytuwk Íeýðx¼ÞwO
ðýo rðM‚thÚte ÷u¾fu fÞwok Au.
‚ue ËtÚtu Ëkf¤tÞu÷t yw¼ðtu{tk Ëqû{ rheûtýtutu M…þo ÚtÞu÷tu Au. ‚uu
Þtºtt ŒhBÞt Ëò‚eÞ Þti ËkƒkÄtutu yw¼ð ÚttÞ Au, ‚u{tk ‚uu [e‚he [zu
Au. ‚u Ä{oe rðzkƒtytu, Ä{o„whwytut …t¾kz, ÔÞk„ îtht hsq fhu Au. MðÃ
îtht ‚ut{t Ÿztýu …t{e þftÞ Au. ‚ut yf¤ yt½t‚-«íÞt½t‚tut ‚týtðtýt
f‚toyu ynª hsq fÞto Au. rhks ¼„‚ fnu Au fu, ‘ò„]r‚wk MðÃ{tk
yu MðÃwk ò„]r‚{tk Ë‚‚ …rhð‚o ÚttÞ Au. ò„]r‚ yu Mðà yuf
{uf{tk Ëhe òÞ Au. ‚u{e Ëe{ttu Ë‚‚ ÷tu… ÚttÞ Au yuÚte s ‘MðÂeÚto’yu
Mðà yu ò„]r‚e ËkæÞ¼qr{e fÚtt ‚hefu ytu¤¾tðe Au.’ ‘‚u{ r…‚te
þtuÄ, r…‚]«trÂ, r…‚]‚…oýwk ‚u ytÄwrf …whtfÕ… Au.’ 17
n»toŒ rºtðuŒe fnu Au fu ‘ðe yuf ƒtsw ƒtÌt…ýu yuf ‚eÚto ‚hV „r‚
fhu Au, ‚tu ƒeS ƒtsw Mðà îtht ytk‚h…ýu ƒeò ‚eÚto ‚hV „r‚ fhu Au;
yu ƒku ‚eÚttuo yuf ƒeò{tk yuf ‚eÚtoY…u ÷Þ …t{‚tk f¤tÞ Au. òu fu, yu
yuf ‚eÚto fÞwk ‚u rð[thðtwk hnu Au.’ 18
yt{, ‘MðÂeÚto’ {tk rY…tÞu÷ fÚtttÞf ðee Ëkfw÷ {tuŒþt
yu ‚uu {q‚o fhðt {txu «ÞtuòÞu÷e MðÃe ytÄwrf h[t «Þwrõ‚ Au. ‚u
yuf MðÃ{tk ÚtÞu÷t yw¼ðu Mðà Y…u s rY…‚e «Þtu„tí{f f]r‚ Au.
yufÚte Ÿzw ƒeswk, ƒeòÚte Ÿzw ºteswk yu{ yuf …Ae yuf Ÿzu Ëhf‚wk MðÃ
ðet {wk ykÄthwk Wk÷u[e yt…u Au. r…‚te «trÂwk Ëw¾ su …tºt{tk Úte
yu r…‚te þtuÄ ‘‚eÚto’ yu ‘«¼w[hý’ ËwÄe rðM‚hu Au. yu þtuÄe «r¢Þt
113
113

hõ‚‚t, rðuoŒtu yw¼ð MðÃt É‚{tkÚte {¤u Au. MðÃt [fhtðtwk
M{hýeÞ Ëticð h[e yt…‚e ‘MðÂeÚto’ ytMðtã ÷½wð÷ Au.
‘ftuý ’ (÷t¼þkfh Xtfh -1968) ÷½wð÷{tk Ët{trsf ËkŒ¼tuoÚte
˼t…ýu Œqh ¼t„ðt {Út‚t ÔÞÂõ‚{tðe ðt‚ Au. fÚtt{tk SðÞtºttt rðftË
ËtÚtu yw¼ð îtht «t Út‚e Ë{sÚte r¼útoÂL‚e rŒþt{tk s‚t tÞfe Sð
rðþue ˼t‚t yt÷u¾tE Au. ‘ftuý ’tu tÞf rðtÞf yuf y{M‚e
¼ú{ýt{tkÚte «uhýt ÷E ˼t‚tt, ò„ú]r‚t, ËrhÞt{ rn yuðt yûtwÛÞ {t„otu
«ðtËe ƒe òÞ Au; …tu‚tt yÂM‚íðÚte r¼útok‚ ÚtEu Sð{wõ‚ ÚttÞ Au. ‚u
ËtkËtrhf sÚttytue ò¤u, ¢{þ: ft…‚tu òÞ Au. ƒÄkw ˼t‚te ÄthÚte AuŒt‚wk
òÞ Au - u rðtÞf Auðxu Ëtð n÷ftu, r»f÷uþ, Ëw¾Œw:¾trŒÚte rŠ÷Â,
îLî{wõ‚, ytí{÷e ÂMÚtr‚t ytkŒe «ËL‚t ËtÚtu õÞtkf s‚tu hnu Au
yue ËtÚtu fÚtt Ë{t… …t{u Au.
‘ftuý’t tÞf rðtÞfe ˼t‚tu ÷t¼þkfhu f÷tí{f he‚u hsq
fhe Au. ‚ut Sð «Þtu„e ËtÚttuËtÚt, {tðSðe …tu÷e ƒtuƒze W…÷f
{tÞtytuwk, ÷t„ýeytuwk, ¼tðtytuwk, ytŒþtuowk, {qÕÞtuwk yu «ýtr÷ftytuwk
ì„urxð ÷t„‚wk …ý ðtM‚ð{tk ËBÞfT Y… ¾tu÷e ƒ‚tððt{tk ytÔÞwk Au. ‚u Ëðo
ËkMf]r‚, ËÇÞ‚t yu Ë{tstk ƒÄtk s ytðhýtu V„tðeu rð-„r‚e rŒþt{tk
ð¤e r[hft¤tu «ðtËe ƒe òÞ Au. fh{tEu ¾he …zu÷t Vq÷ suðtu Sðrð÷Þ
yu yuwk ËtæÞ Au, u yu ËtÄt {txu òuE‚e ƒÄe s Ëßs‚tu {txu ‚u ˼t
ƒ‚tu òÞ Au. yuf tfze XuË ðt„‚tk ¾tuxe ¼ú{ýt{tk yxðtEu Sðe
rŒþt ƒŒ÷e Sð-WØthf ƒe ‚u ftÞo fhu Au. Auðxu ytí{˼t rðtÞf
ËkËtht «…k[ Atuze r¼útoL‚ Útðt RåAu Au yu Auðxu yá~Þ ÚttÞ Au.
‘ftuý’ ÷½wð÷tu tÞf ‘rðtÞf’ Au. ‚ut t{tu yÚto s rð-
tÞf fu yuLxe-nehtu yuðtu ÚttÞ Au. Ësofu ‚uu rð-tÞf ƒtððttu «Þí fÞtuo
n‚tu. …hk‚w ‚u tÞf Y…u Q…Ëe ytðu Au. fÚtthk¼u tÞf ¼tir‚f Ëw¾ Ë„ðztu
{u¤ððt {txutk MðÃtu Ëuð‚tu ntuÞ Au. ‚u Ëðo ¼tir‚f ËwrðÄtytu «t fhðt
yu …íeu Ëw¾e fhðt {txu ¾qƒ s ‚‚tuz {nu‚ fhu Au. ‚u {æÞ{ð„eoÞ
…rhðth{tk sL{u÷tu, Þwðt …íe fu‚fe ËtÚtu Ëw¾e ŒtB…íÞ Sð Sðu Au.
Ëtá~ÞÚte Au‚htE s‚tu ‚u Ët¤e AtÞtu …tztuþe yrfu‚t Mfqxh …h s‚e
114
114

òu‚tk ‚uu ‚u fu‚fe ntuðttu M{]r‚¼ú{ ÚttÞ Au. yt ¼útÂL‚ ‚uu yt½t‚ …{tz‚tk
Sð yu ËkËth{tkÚte ‚uu hË Qze òÞ Au. suu …tu‚twk SðËðoMð
{te n‚e yuðe fu‚fe ƒuðVt ef¤e, ‚u yLÞ …whw»t ËtÚtu ytkŒ fhu yu
…tu‚u ËkËthËw¾e, ¼út{f «u{Sðe, Ëw¾e ŒtB…íÞSðe ¼tu¤e fÕ…tytu
Ëtfth fhðt Sðtu ZËhztu fh‚tu hnwk yu ƒeò ÷tuftu fuðt Ëw¾e Au. ‚ue
ytðe ¼ú{ýtu fthýu: ‘xÙu e[u [„ŒtE òô fu ŒrhÞt{tk …zwk fu ftuE ½t‚f
Íuh …eu ËqE òô; ytí{níÞt fhwk.’ - ytðt ‚íft÷e «r‚¼tðtu ‚ue
yrMÚth‚t yu WŒtËe‚tu A‚e fhe yt…u Au. ‚u ËkþÞ, rðhr‚ yu
r¼útoÂL‚e rŒþt{tk „r‚ fhu Au. ‚uwk SðËw¾ yt ¼ú{Úte Äq¤Ätýe ƒe
òÞ Au.
Sðt ytÄth Ë{e fu‚fe ƒuðVt ÷t„‚tk ËkËth{tkÚte ‚uwk { QXe
òÞ Au. ‚uu Sð yu {tðò‚ «íÞu Vh‚ …uŒt ÚttÞ Au. ‚u yufŒ{
ðtM‚ðu ‘fŒY…wk’ «týe {te ÷uðte W‚tð¤ fhu Au. ‚u ¼tir‚f Ëw¾ yu
þhehËw¾e «tr {txu ytkĤe Œtux {qfu Au, ‚u Œtux rhÚtof ÷t„‚tk ytí{níÞt
fhðtt rð[thu «§tðu Au. ‘{thtk ‚{t{ Ëw¾tu [„Œe nwk ytí{tþ fhwk
fthý fu fu‚fe ƒuðVt eðze yu ‚tu Sð¼h ytkŒ «{tuŒ fhþu.’(…].4)
‚u ytí{½t‚tu rð[th Atuzeu …tu‚tt yÂM‚íðu ÞtuøÞ ®[‚ ‚hV
ðt¤u Au: ‘{týËe yt ËkËth÷e÷twk «Þtus þwk ... yts ËwÄe {týËu
¼tðtu …tu»te Au, «u{ fÞtuo Au, «u{u [„tÔÞtu Au. yue …tA¤ yk‚ þçŒtu
¾h[e tÏÞt Au..., yt ƒÄwk „tkz…ý nþu ¼tðt, rð[th, «ýÞe
yr¼÷t»tt yt …ý {týËt s ykþtu Au u’(…].5) yt he‚u ‚utu ytðuþ
ytu„¤e òÞ Au. Sð{tk õÞthuf tfztu Ĭtu Sðwk ðnuý ƒŒ÷e t¾u
Au. Ëtð Ët{tLÞ ÷t„‚e ½xt tÞfe hr‚u rðhr‚{tk …÷xe t¾u Au. ‚tu
õÞthuf rðhõ‚ {tðeu ËkËth ‚hV ywht„e ƒtðu Au.
‚uu ËkƒkÄtu rðþutu rðïtË QXe „Þtu ntuðtÚte {týËtu Mun,
ŒtB…íÞ«u{, r»Xt ƒÄwk s ¼út{f ÷t„u Au. ‚ue áÂüyu {týËtu Munt t{u
«ðk[t fh‚tk ÔÞr¼[the yu «…k[e ÷t„u Au. ‚u Ë{tst yËk„r‚…qýo
rð[thtuÚte ½uhtÞu÷tu ntuðtÚte fnu Au fu ‘{týË ¼tðtytuu [tnu Au. ð»ttuoÚte [tnu Au,
yuu Sð{tk W‚thðt Ík¾u Au. yu s Q‚he þfu yu{ {te ÷uðwk
115
115

ƒhtƒh Úte.’(…].5) ‚ut r[¥t{tk EËw yu ƒwØtk WŒtnhýtu ̓fe òÞ Au
¾htk, …ý …Ae h{ý {nŠ»tt …kÚt «r‚ ð¤u Au. ‚uu fu‚fe rðþue
þkftyu n[{[tðe tÏÞtu Au, …ý ðtM‚rðf‚te òý Út‚tk ‚u fnu Au: ‘nt
fu‚w! {u …ý ¼q÷Útt… ¾tÄe Au. ½ýe {tuxe ¼q÷Útt… ¾tÄe Au. yt Sðe
Ë{s yu{e yu{ su{ýu suðe yt…e ŒeÄe ‚uðe u ‚uðe Mðefthe ÷eÄe Au.
yu rðþu õÞthuÞ {q¤{tk Q‚heu rð[tÞwO Úte. {uk ‚u ¾qƒ yLÞtÞ fÞtuo Au;
yt…ýu fþwk rð[th‚tk Úte. yt…ýu {tºt Sðeyu Aeyu. «u{, rĬth, þtuf,
WíËð, ø÷tr, n»to, yh{t, WËq÷-yt ƒÄtkt {q¤{tk yt…ýe ftuE Ë{s
Úte, ƒÄwk …hk…htÚte ðtk[e-Ëtk¼¤eu su ‚u MðY…u Mðefthe ÷eÄwk Au, yu
MðY…u s ƒÄwk [t÷u Au.’(…].10)
‚ue ytðe rð[thþe÷‚t{tk ËkƒkÄtue ÔÞÚto‚t «‚e‚ ÚttÞ Au. ‚uu
…tu‚tt «u{e fu ¼tðte ƒwrÞtŒ ¾tu¾÷e ÷t„u Au. ‚uu {týËtuyu …hk…htÚte
Mðefthu÷e Sðher‚ rhtÄth yu ÷t[the suðe ÷t„u Au. ƒÄwk s ð„h
rð[tÞuo Mðefthe ÷eÄwk Au. {týË òu ò‚u ðVtŒth Úte, ‚tu ƒeòe …tËu
ðVtŒthee RåAt þt {txu ht¾ðe ‚uÚte rðtÞf yt ËkËthe {tun{tÞte sÚtt{tkÚte
Aqxðt {txu rð[thu Au yu ËkƒkÄtuÚte Œqh sðte rŒþt{tk SðÞtºttwk Ëwft Vuhðu
Au. …tu‚tt {{tk ò„u÷e ËkþÞsLÞ …ezt {q¤Y…u {w»Þ{tk Sð rðþue
Ë{st y¼tðu fthýu Au. ‚u …hk…ht„‚ rð[thsz‚tu Œqh fhðt RåAu Au,
‚uÚte ytí{ðk[t fÞto rðt, fu Ë{tsu yt…u÷wk Mðefthe ÷uðtu ƒŒ÷u ¼tðtt
ðnuý{tk ‚ýtÞt rðt, ò‚ yw¼ð îtht Ë{s {u¤ððt {t„u Au. ‚u Sð
yu ËkƒkÄtu rðþut ƒÄt s «§tu Wfu÷ðt YZ Sð…Ør‚ yu Ë{tsŒ¥t
{t¤¾ttu íÞt„ fheu …th¾ðt {t„u Au fu yt…ýu ÷t[th fu rhtÄth Úte. nwk {the
þÂõ‚ …t{ðt RåAwk Awk, {tht ytí{ƒ¤u yw¼ððt {t„wk Awk, {tht yÂM‚íðu
ytu¤¾ðt {t„wk Awk. …tA¤ ¼Þ hnu÷tu ntuðtÚte ‚u Ë÷t{‚e fu Ë{tsËt…uût áÂü
fhðt {txu ƒÄt s ÔÞðnthtu htufe ÷u Au. Sðu xftððt {txu sYh …qh‚e s
«ð]Â¥t fhðttu rýoÞ ÷u Au. ËËht X…ftu yt…u Au, íÞthu fnu Au fu, ‘nwk ytSrðft
…qh‚wk f{tE ÷Eþ. fu‚fee sðtƒŒthe {the Au, ‚ut Þtu„ûtu{ {txu ‚{thu ®[‚t
fhðe’. ‚u …tu‚tt yÂM‚íðe ytu¤¾ «t fhðt RåAu Au. ¼„ðt rðþue
{tht{tk ftuE Ë{sý Úte. nwk nwk s hnuðt {t„wk Awk. {týËu {]íÞwtu ¼Þ ntuðtÚte
116
116

Ëíf{tuo fhe y{híðe ft{t fu Þþtu tþ Útðte ¼er‚ ntuÞ Au, …ý nwk yt
…„÷tkÚte ¼Þtu rn rhtk‚tu yw¼ð fhwk Awk.
‘ftuý’tu tÞf æÞuÞ «r‚ ËzËztx ‚eh ðu„u Ä…u Au, yu{tk õÞtkÞu „tkXt
fu rðÎtu ytð‚tk Úte. yt¾e h[t well-knitted ð† suðe Au. yue …tu‚te
fw{tþ yu {sƒq‚e rðtÞft ‘rð[th{Þ yÂM‚íð’t yt÷u¾u …t{ðtÚte
…h¾tÞ Au. ‚uwk ˼t Út‚wk s‚wk r[¥t, yu yu r[¥t{tk ò„‚t «§tu yu
y…t‚t W¥thtue nth{t¤t yt h[twk ntŒo Au. yu rð[th-®[‚-s„‚t ËkfÕ…tu
yu rùÞtu «{týu ð‚o‚tu rðtÞf, …qðoft¤t rðtÞfÚte swŒtu u swŒtu …z‚tu
ytðu Au. yut Ë{„ú ƒtÌt ð‚o{tk yuf Ëå[tE, Ëkrct, «t{trýf‚t yu
rhtzkƒh Vt„ehe ð‚toÞ Au. Ët{tLÞ {týËÚte rðtÞfe Aƒe y÷„ s Au.
‚ut íÞt„ yu ðihtøÞ …tA¤ ftuE …hk…ht„‚ «fthe Ä{oƒwÂØ-st„]r‚wk
…rhƒ¤ Úte, fu Úte yuwk …rhƒ¤ Sð Ëk„út{Úte nthu÷te …÷tÞð]Â¥t. ‚u
ðiÞÂõ‚f Ë{sÚte Sð«…k[{tkÚte ƒnth ytððt {Útu Au. ‚uÚte fnu Au fu ‘nwk
su fkE fhe hÌttu Awk ‚u Œw:¾e Útðt {txu nª, Ëw¾e Útðt {txu fhe hÌttu Awk. Ë{òuu
{the ƒZ‚e ÚtE’ - ‚uðwk tufhe Atuz‚tk ƒtu÷u Au. su Œw:¾Œ sýtÞ Au ‚uu yuf
…Ae yuf Œqh fh‚t sðwk Au. yutk ytðhýtu{tk Sð òýu ZkftE hÌtwk n‚wk.
{ Ÿzu Ÿzu ËtuhtÞt fh‚wk n‚wk.
rðtÞf htSt{wk yt…e ytÔÞt …Ae ÷u¾f fnu Au: ‘rðtÞft …„
MVqŠ‚Úte Q…z‚t n‚t,’ …Ae [t÷‚tu òÞ Au ¼ez{tkÚte, íÞthu ÷u¾fu ð¤e ÞtŒ
Œuðztðe Au, ‘yt ƒÄt{tkÚte …Ëth Út‚tu, òu‚tu s‚tu rðtÞf þtkr‚Úte s‚tu n‚tu.
yut [nuht …h «ËL‚t n‚e.’(…].27-28) ‚ut {{tk su Œƒt‚wk n‚wk
yu f[zt‚wk n‚wk, ‚u {e ðt‚ ykŒh s yf¤tÞt fh‚e n‚e, ƒnth
ytðe þf‚e ntu‚e, ‚u nðu Ëns he‚u ƒnth ytðe þfu Au. yuwk ƒnth
ytððwk Ëw¾Œ ÷t„u Au. ‚ut ytðt ËtÄw…whw»t suðt rð[thtuÚte fu‚fe …ý yf¤tE
òÞ Au. A‚tk f{u ‚ue ËtÚtu t{…wh sðt ‚iÞthe ƒ‚tðu Au. ‚u Ë{tst ¼ÞÚte
½uhtÞu÷tu n‚tu ‚u ƒÄtk ytðhýtu yuf …Ae yuf, …tu‚te ò¤t ¼t„ yu ft…‚tu
òÞ Au. ‚uÚte ytí{Ëuðt fhðt yu …tu‚te ò‚u ytu¤¾ðt, yÂM‚íðe ¾tus
fu ‘nwk ftuý Awk’ ‚u {txut «Þítu fhðt «uhtÞ Au. ‚ut Sð{tk nðu ¼tðtu
117
117

ftuE MÚtt Úte. ‚uÚte ®[‚t ð„h ƒÄwk s { …h Atuze þnuhÚte ð‚„t{
t{…wh s‚tu hnu Au.
‚utu ƒtÌt rðÿtun Œu¾tÞ Au, ‚ut fh‚tk ðÄthu ytk‚rhf Au. rðtÞf
…tu‚tt yÂM‚íðt ƒ¤u yu òu¾{u …tu‚te ƒwÂØher‚Úte ðrðtÞfu sL{
yt…ðt RåAu Au. yu r‚tk‚ ÔÞÂõ‚ðtŒe ntuðtÚte nðu ‚u MðÞkfurLÿ‚ ƒe
fu‚feu ÷E „t{{tk òÞ Au. ‚ue ËtÚtu ÷ø fÞwO ntuðtÚte rðtone sðtƒŒthe
Mðefthu Au. ‚u Mð¼tðËns «f]r‚«u{ Ähtðu Au. ‚uu ynªwk «tf]r‚f ðt‚tðhý
yu ƒt¤…ýe M{]r‚ytuu ÞtŒ fhðe „{u Au. ¼tir‚f Ë„ðztutu {tun Atuze ‚u
ðiht„e …whw»t suðt rð[thtu fhu Au. ‚ut ‚¥ð¿ttÚte ¼hu÷t Wå[ rð[thtu fu‚fe fu
r{ºttuu Ë{ò‚t Úte. …tu‚twk ½h ntuðtÚte yu Úttuzt …iËt …tËu ntuðtÚte sYh fh‚tk
ðÄthu f{tðte RåAt Úte. Äe{u-Äe{u ‚ue ð]Â¥tytu yu ð‚o ƒŒ÷tÞ Au,
A‚tk ‚ue Mð{tð]Â¥t {ÂMð‚t Íqe ƒ‚tk Úte. ‚u …tu‚tt ð‚o yu
rùÞ{tk {¬{‚tÚte ð‚uo Au. ‚u ftuEe …ý {ŒŒ ÷uðttu rÄtoh fhu Au. ‚u
fu‚fet ËtikŒÞou «f]r‚ ËtÚtu Ëh¾tðe ft{ðþ ƒ‚tk ‚ut{tk hr‚¼tð ò„u Au.
yt rŒðËtu{tk hr‚¼tðe rðrðÄ ð]Â¥tytue ¾U[‚tý yw¼ð‚tu n‚tu, ‚uðt{tk
ytí{˼t‚t ytð‚tk ‚u rð[thu Au fu hr‚¼tð ‚tu {týËe {q¤¼q‚ ð]Â¥t Au.
yt ft{u»týt{tkÚte s …wºtu»týt yu ‚uu s fthýu Äu»týt sL{‚e nþu. ytÚte ‚uu
Ëk‚te ft{t …ý Ë{tsŒ¥t ÷t„u Au. Ëk‚t ð„h …ý Sð ntuE þfu. ‚uÚte
fu‚feu ò‚eÞËw¾ íÞS Œuðt Ë{òðu Au. ft{ðþ ƒ‚tk ËkËthe sðtƒŒtheytu
ðÄ‚tk …whw»ttÚto fhðtu …zu, suu …rhýt{u ËkËth Ëw¾{tk „hftð ƒe {týË yÚtoðþ
ƒe òÞ Au. ytÚte {tºt …iËt ntuÞ, ¼tir‚f Ë{]ÂØ ntuÞ, yuðe «ð]Â¥tytu{tk nwk
®sŒ„e …Ëth fhðt {t„‚tu Úte. ‚uu ¿tturLÿÞtu yu f{uorLÿÞtu yt ƒÄwk ËkËthe
sÚttwk fthý ÷t„‚wk ntuðtÚte {wõ‚ Útðt RåAu Au. yt{, ft{uåAtÚte Wí…L Út‚e
Ët{trsf ðtËtu Atuze Œuðt {t„u Au. ft{rh…uût …ý Sð ntuE þfu, ‚uÚte
ft{ðþ Útðttu áZ ËkfÕ… fhu Au. { RåAu ‚u{ ð‚o fhðtwk ftuE ƒkÄ
Mðefthðt RåA‚tu Úte.
yt{, ËkƒkÄtuÚte Œqh sðt RåA‚tu fÚtttÞf fu‚fe ËtÚtut Œirnf ËkƒkÄtu
íÞS r¼toÂL‚ …t{ðt RåAu Au. ‚u ËðoÚte ÔÞ„ú ÚtÞt rðt ròkŒ {u¤ððt
118
118

RåAu Au. ‚uýu òuÞwk fu te te yr¼÷t»ttytuu rËØ fhðt {tð ®sŒ„e¼h
ði‚hwk fhu Au. ‚uÚte ‚u ƒÄe «ð]Â¥tytuÚte ytf»ttoÞt rðt, xeftytuÚte f÷uþ …tBÞt
rðt, rðhr‚tu {t„o …ËkŒ fhu Au.
rðtÞf ßÞthu „t{ ƒnth Vhðt òÞ Au. íÞthu ½ýwkƒÄwk ƒŒ÷tE „Þu÷wk
‚uu ÷t„u Au. ‚u þiþðe ÞtŒ ytð‚tk yt„¤ ðÄu Au, íÞtk hM‚t{tk ƒt¤r{ºt
ƒ¤Œuð {¤‚tk ƒku ‚ue ðtze …h sEu Sðe ðtsqe rðþu ðt‚tu fhu Au.
yu íÞthu ‚u fnu Au fu ‘nwk ‚tu ¼tir‚f Ëw¾¼he rhÚtof ®sŒ„et ft{ftstu ƒtuòu
Atuze ftÞ{ {txu „t{{tk hnuðt ytÔÞtu Awk. ðÄthu sÚtt fhðt fh‚tk ƒu sý …qh‚wk
f{tðte ðt‚ fhu Au. yu ƒ¤Œuðu íÞtk fþwk ÷uðte t …tz‚tk ‚ut ËtÄwðuzt
òuEu ƒ¤Œuðu ðtE ÷t„u Au. ‚uu ƒ¤Œuð rð[thtuÚte rð[thðtÞw ÚtE sþu ‚u{
fnu Au, íÞthu ‚u fnu Au fu ‘rð[th ‚tu {týËe þÂõ‚ Au, {týË rð[thþe÷ «týe
Au, rð[th ð„h yt[th þõÞ Úte. …nu÷tk yt[th …Ae rð[th ‚tu ykÄtrhÞwk
…„÷wk Au. Eïhe fÕ…t yux÷u {týËe rð[thþÂõ‚wk yðËt Au.’ Eïh
rðþue fÕ…t {týËwk Mxuøuþ Au. yt{, ‚uu {‚u Eïhe Ë¥tttu Mðefth ‚u
{w»Þe rð[thþÂõ‚wk yðËt Au. yt{ A‚tk, ‚u sz rheïhðtŒe sýt‚tu
Úte. ytí{˼t‚te rs¿ttËt ftuu ÚttÞ Au; ÷t„ýe, ¼tð, Ëw¾-Œw:¾ ftuu ÚttÞ Au,
yu{ ò‚u s …qAðtÚte {¤tht ‘ftuý’u rðþu ©e h{ý {nŠ»tyu ‘rþð«ftþ{T
r…¤¤i’e rs¿ttËtu Ëk‚tu»tðt ytðwk s fnu÷wk fu ‘yt rð[thýt Œhr{Þt su{ su{
ƒeò rð[thtu Q¼t Út‚t òÞ ‚u{ ‚u{ ‚u{u …q]ýo fhðttu «Þí fh‚tk, yuðe
rð[thýt [÷tððe fu yu rð[thtu ftuu ytðu Au...…Ae ‘nwk ftuý’e rð[thýt
[÷tððt{tk ytðu ‚tu { …tu‚tt sL{MÚtt{tk-ÓŒÞ{tk …tAwk ð¤u Au yu QXu÷tu
rð[th …ý rð÷Þ …t{u Au.’(Qnt…tun ðuBƒh-1969{tk …].15 W…h htÄu~Þt{
þ{toe yt rh{tfo Au.) 19 yt …Ør‚ {nŠ»te …Ør‚tu …z½tu ntuÞ, ‚tu …ý
rðtÞfu yu ys{tððt sux÷e {Útt{ý ðuXðtwk {qÕÞ ‚tu [qfðu÷wk s Au. yut W¥thtu
Ëtð ‘huze{uz’ „ýe ftZe þftÞ rn. yt{ ‚tu, ˼t‚tt rðftË ŒhBÞt ‚ue
áÂü{tk ytÄwrf SðáÂüe ðuÄf‚t òuðt {¤u Au, …hk…ht yu [tÕÞtk ytð‚tk
{qÕÞtuu Mðefthðte yue rsÆ …tA¤ yÂM‚íððtŒe «fthe s÷Œ‚t Au,
A‚tk yk‚u yu ¼th‚eÞ Œþotu{tk òuðt {¤‚e íÞt„ yu ytí{rð÷Þe rŒþt{tk
VkxtE òÞ Au.
119
119

‚u Ët{trsf ËkƒkÄtu ðÄthðt RåA‚tu ntuðtÚte r{ºtu fu‚fe {txu yt…u÷tk
[efwk yu xt{uxtk …tAtk yt…e ytðu Au. ‚u yuðwk Mðt„‚ fhe þfu ‚u{ Úte,
fthý fu ‚u {txu ðÄthu {nu‚ fhðe ‚uu „{‚e Úte. ‚uu Eïh{tk ©Øt Úte.
‚u ½hu …tAtu Vhu Au íÞthu ‚ue {qZ suðe ÂMÚtr‚ òuEu fu‚fe {qkÍðý yw¼ðu
Au. fu‚fe ÷tuftue ðt‚tuÚte þh{ ytð‚tk ¼Þ …t{u Au, íÞthu ‚u fu‚feu ÷tuftutu
¼Þ ht¾‚tk ft{{wõ‚ ƒe Ëk‚te Ët{trsf RåAttu íÞt„ fhðt sýtðu Au.
‚uu yuf ðtM‚rðf yu ¾qƒ ytð~Þf rð[th ytðu Au: ‘fwŒh‚u {týËu-
Œhuf {týËu, yr‚ ˼t‚t Úte yt…e ‚u Ëthwk Au. rn ‚tu Wí…Â¥t¢{ yxfe
…zu.’ yt{ ˼t‚tÚte rð[th‚tu ntuðt A‚tk ‚u ËkËthe sÚttÚte {wÂõ‚ {u¤ððt
RåAu Au. ‚uu yLÞ ËtÚtutu ‘Vhf’ shu ytðu Au: ‘yt ¾uzq‚, yue …íe,
yutk ƒt¤ftu su he‚u Sðu Au yu yt ƒÄw rð[the hÌttu Awk yu y{÷{tk {qfe
hÌttu Awk ‚u{tk fux÷tu ƒÄtu Vhf Au! yhu ƒ¤Œuð yu yksr÷¼t¼e su he‚u
Sðe hÌttk Au, nrhþkfhftft yu „tu{‚eftfe, {tht ËËht yu ËtËw, fu‚fe yt
ƒÄtk su he‚u Sðe hÌttk Au...’(…].110)
rðtÞf ËkƒkÄe-Mðstut Sðu ‘«ð]Â¥t-«…k[’ fne Œuðttu WL{u»t
Œt¾ðu Au. yu W…hÚte yu{ ÷tøÞt rðt Úte hnu‚wk fu yÕ…«ð]Â¥t{Þ Sð{tk
Ëw¾þtkr‚e tt{tk te ðtz fhe, rsðtzetk V¤tu yuf÷t ythtu„eu Ëw¾e Útðt
«Þí fhu Au. yt{ ‚ue ˼t‚t{tk ŒeÂût‚ áÂüwk Œþo ÚttÞ Au. ‚u yufðth
sht {tuxuÚte nËu Au, …ý ntMÞ yuu …tu‚tu s fkEf rðr[ºt ÷t„u Au. ‚uu rð[th
ytðu Au: ‘÷t„ýe «u{ þwk nwk sz Út‚tu òô Awk fu ðÄthu MðMÚt yu «ËL
Út‚tu òô Awk Wÿuf-W¼htx ð„he «ËL‚t …t{‚tu s‚tu ntuô yu{ {u ‚tu
÷t„u Au.’(…].138) yt{ ‘{u ÷t„u Au’ tk ðsrÞtk {qfeu ytðt fxtufxe¼Þto
rð[thtuu Ë{uxe ÷u‚t Ësof òuðt {¤u Au.
rðtÞf Äe{u Äe{u ytSrðft {txu WŒtËe, ft{ fhðte yråAt îtht
yf{oe ¼qr{{tk «ðuþu Au. ‚u Wã{ fhðt {tk„‚tu Úte. ‚uu rð[thtue ƒef
Úte. ‚uu ¾tðwk yu ¾ðztððwk ‚u ƒÄt Ët{trsf ËkƒkÄtu yu ƒkÄtu, her‚-
rhðts, hnuýe fhýee …æÄr‚ ƒÄwk s ytð~Þf ÷t„u Au. ‚uÚte ‚u r{ºt
ƒ¤Œuðu íÞtk sðte t …tzu Au. Ëtnrsf ð‚ou …rhýt{u ‚uu f{o«…k[{tk
òuztðwk …zu Au. ‚u fu‚fe {txu …ý ðÄthu f{tðt RåA‚tu Úte. ‚ut Þtu„ûtu{ {txu ‚u
120
120

ƒ¤Œuðu íÞtk s‚tk ‚uu rhks {¤‚tk ½ýe [[toytu fhu Au. ƒŒ÷tu Ëtnrsf
Úte ‚uðwk rhks fnu Au, íÞthu ‚u fnu Au fu {thu {txu Mðt¼trðf Úte. yt{
Ët{trsf ƒkÄ{tk òuztEu «ð]Â¥t-«…k[{tk òuztðt {t„‚tu Úte. {týËu Eïh
ð„h …tu‚te he‚u Sððwk òuEyu. fu‚fe …ý òu …tu‚te he‚u Sððttu
rýoÞ ÷u ‚tu Ëw¾e ÚttÞ. ytí{‚¥ð …tBÞt …Ae ƒÄe ðM‚w ‚]ýð‚T ƒe òÞ
Au. {týË ÷tuftr¼{w¾‚t yu Ë{tst ¼ÞÚte …tu‚te ðiÞÂõ‚f‚t „w{tðe ƒuËu
Au. {týË sux÷tu Ë{ts rðþu ˼t Au ‚ux÷tu ò‚ rðþu ˼t Úte. ‚u
ytí{‚¥ðu òýu ‚tu r¼eof ƒu. rðtÞf ËtÚtu Ëk{‚ Út‚tk ‘rð[the „r‚
suðtu rðM{Þ yu htu{tk[ f{oÚte Úte Út‚tu,’ …hk‚w ƒeS ƒtswk ‘ŸÄtu! f{ofe-
„r‚ LÞthe’ yu{tk ‚ÚÞ hnu÷wk Au. rð[th yu f{o ƒe òÞ íÞtk f{o …ý
rðM{Þ«uhf ƒe þfu. ynªÚte ‚ue Þtºtt yf{o, yËk„ún, yft{ ƒ‚tk
yƒwÂØe rŒþt{tk „r‚ fh‚e sýtÞ Au.
‚u {nŠ»t Ë‚fw{the fÚtt yu fXtu…r»tŒt ðtk[Úte ‚u rð[the
rŒþt{tk „r‚ fhu Au. ‚ut {{tk Sð yu {]íÞw, ©uÞ yu «uÞt rð[thtu
ytð‚tk ‚uu ÷t„u Au fu ytí{‚¥ðwk ¿tt ÚtÞt …Ae {w»Þ fþt {trÞf …ŒtÚttuoe
ft{t fh‚tu Úte ‚uÚte ftuE îkîtu …ez‚tk Úte. ‚u {trÞf …ŒtÚttuoe RåAt ð„h
y¾kz MðY…{tk r{ø hnu Au. ‚u fu‚feu tufhe fhðtwk fnu Au. ‚u
r[fu‚te su{ {]íÞwt hnMÞu …t{ðte ðt‚ fhu Au. ‚u ƒeò «÷tu¼tuu
ðþ ƒ‚tu Úte. ‚u fu‚feu …ý ¼tir‚f Ëw¾ {txutu {tun Atuze ytí{÷e Útðtwk
fnu Au. ‚u {trÞf ðM‚wtu {tun Atuze …tu‚twk ft{ ò‚u fhðt fnu Au. ‚uu ò‚u
ft{ fh‚tu òuEu fu‚feu Œw:¾ ÚttÞ Au. ‚u ÷tuftut‚tk {nuýtk Ëtk¼¤e Œw:¾e
ƒu÷e r…‚te ËtÚtu [t÷e òÞ Au. ‚uu rhks …h…ez fh‚tu yu
ytí{ðk[f fnu Au, íÞthu ‚u ‚uu fnu Au fu, ‘‚u fu‚fe «íÞu ÷t„ýe ntuðtÚte
‚wk Œw:¾e ÚttÞ Au. ‚u rŠðfthe ƒe ytí{‚¥ðtu yw¼ð fhðt RåAu Au.
¼útkr‚Úte ytí{‚¥ðtu yw¼ð Út‚tu Úte. ËkËth ytí{twk nek, {wk Ëso
Au. þhehwk {{íð [t÷e s‚tk {]íÞwtu ¼Þ hnu‚tu Úte.’
÷u¾fu ‚uu ƒÄwk Atuz‚tu s ƒ‚tÔÞtu Au. Atuzeu þwk …tBÞtu, ˼t‚tt
ËtÄwk ËtæÞ þwk yu «§tutu W¥th ‘ftuý’{tk Úte. ˼t‚te ßÞtu‚{tk ÂMÚth
xfe hnuðwk u yu{ rð÷Þ …t{ðtu yu {txuwk ‚uwk «Þtý Au. «Þtý …tu‚u s
121
121

«tr Au yu «tr fþtt ƒŒ÷tY…u ðtkAe s Úte. yu{tk ‚tu yÂM‚íðu
yÂM‚íð{tk s rðr÷ fhðtwk Au. ¼útkr‚Úte r¼útOr‚ ËtÄðe ‚u tÞfe
˼t‚t Au.
‚u …tu‚te ytí{˼t‚tÚte ‘nwk ftuý Awk ’ ‚ue rŒþt{tk rð[th fhu
Au. …íet „]níÞt„ …Ae ‚u ¢{þ: ytnth ½xtze rhtnth ƒðt, ƒtu÷e
{ti hnuðt, ft¤„ýt ¼q÷e sEu Ë{ÞÚte …h Útðt «Þí fhu Au. ‚u …Ae
½h{tk [tuhe Út‚tk y®f[ ƒe s‚tk ½htu íÞt„ fhu Au. yk‚u ‚uu
ytí{˼t‚tt «Þtu„u fwxehtu ËtÄw ƒtÔÞtu Au. ÷tuftu ‚uu ¿tte …whw»t {te
©ØtÚte ‚ue Ëuðt fhu Au. ‚u ŒqÄ yu V¤tu …ý íÞt„ fhe Ë{trÄ Äthý fhu
Au, íÞthu ÷tuftuu [{ífthe …whw»t suðtu ÷t„u Au. ‚uu n»to, þtuf, ¢tuÄ, …ezt,
ø÷tr suðt ¼tðtu ËtÚtu ðtM‚ð{tk ftuE ËkƒkÄ hnu‚tu Úte. ‚u ytí{t ËtÚtu ywËkÄt
ËtÄðt «Þí fh‚tu r¼útok‚ ƒu Au. yðÄq‚ suðe yðMÚtt{tk ‚uu
ròkŒ{tk {M‚ yuf „tkze Atufhe {¤u Au. ‚u yƒwÄ Atufhewk ntMÞ ‚uu
‘þw»f yu ‚eýwk ftkËtt ðtËý suðwk!’(…].166) ÷t„u Au. yuu òuEu ‚uu
ÚttÞ Au fu {týËu Sððt {txu ƒwÂØ …ý yrðtÞo Úte. {tðu ytŒhu÷e yt
ƒÄe rð[thtue fu ƒwÂØe Ä{t÷ rðt …ý Sðe þftÞ. ‚u „tkze Atufhee
rÔÞtos, rhtðhý, rht÷kƒ u Mðt¼trðf he‚ òuE rð[thtue „r‚ …ý
ÔÞÚto «‚e‚ fhu Au. ‚u ƒwÂØt ûtuºt{tkÚte {wõ‚ Útðt „r‚ fhu Au. Ëw¾-Œw:¾e
ÔÞ„ú‚t [t÷e s‚tk ‚u {, ƒwÂØ yu þhehe ¼útÂL‚ «‚e‚ fhu Au. ÷tuftu
rs¿ttËt yu ©ØtÚte Œþo fhðt ytðu Au, íÞthu fnu Au fu ytí{¿ttÚte ƒÄtk s
Œw:¾tu Œqh fhe þftÞ Au. ‚uÚte ‚u ‘Mð’u ytu¤¾ðttu ƒtuÄ yt…u Au. AuÕ÷u
s„‚{tk ƒÄw s ¼útkr‚{Þ ÷t„‚tk ‚u fwrxh Atuzeu [tÕÞtu òÞ Au.
yt{ ‚u ƒtÌt yt[th ƒtƒ‚u sux÷tu rð[th-rðnth fhu Au, ‚ux÷tu [i‚rËf
[uütytut ËkŒ¼o{tk ftkEf Qýtu Q‚hu Au. {tk Ëkfw÷ yu ƒnwhk„e ytð‚otuu
yr¼ÔÞõ‚ fh‚wk «¼tðþt¤e yÚto Ëkfu‚tu «Ëhtð‚wk Mðà rðtÞfu ytðu
Au: ‘…tu‚u Ë{wÿ …h ò{e „Þu÷t ƒhVe rþ÷tytu …h z„ ¼heu [t÷‚tu òÞ
Au. rþ÷tytu ytu„¤e hne Au yu …týe{tk òÞ Au. rþ÷tytu ytu„¤e hne Au
yu ‚u …týe{tk òýu ¾[ƒ[ Ÿ[ee[e ÚtE hne Au. ytu„¤‚t ƒhV{tk
Ëtuuhe {tA÷eytu ˤð¤e hne Au yu …tu‚u Ët{t ftkXt ‚hV [t÷e hÌttu Au. Ët{t
122
122

ftkXu fu‚fe Q¼e Au. yuýu ntÚt ÷kƒtðu÷tu Au yu …tu‚u z„ ¼h‚tu sE hÌttu Au.’
(…].36) yt ‚ue EåAt…qŠ‚wk f]‚f yt÷u¾ Au. ‚tu ‚ue sË{qne yu
rðrðÄ …tºttuue rðr[ºtt¼tËe «ð]Â¥tytu«ËL[nuhu…th fhe ƒnth ef¤e ytð‚t
rðtÞfwk r[ºttkf ¾qƒe…qðof f‚toyu fhu÷wk Au. yt{ ÷tuftr¼{w¾ Út‚tu ¼Þ¼e‚
{tð …tu‚te ðiÞÂõ‚f‚t „w{tðe Œu‚tk fuðtu ntMÞtM…Œ ƒu Au. ‚u ƒ‚tððt
‘Ët‚ …qkArzÞt ôŒhe Ët‚u …qkArzÞtu f…tðeu {q»tf {nthts, ftuE ƒtkztu ôŒh
fne [eZðu ‚u y„tW, fŒt[ ‘…÷tÞ{T’ fhe „Þtu Au !’(…].117)
{w»Þe rhw…trÄf‚t nhe ÷E tÞfu þwØ ytí{tkŒÚte Œqh ÷E
sth Ë{tsŒ¥t Sðher‚ytu …híðu ˼t WŒtËe‚t ƒ‚tð‚tk ‚u ¼t„ð‚t
É»t¼- sz ¼h‚wk «‚ef ƒu Au. ‚u ƒÄwk s íÞt„e Œu Au …ý ytí{tu fþwk
íÞtßÞ Úte, ¾hwk ‚u tufhe íÞt„u Au, ŒtZe fhðtwk íÞt„u Au, …íeu íÞt„u Au
yu yk‚u ƒÄwk s íÞt„e ¼t„e òÞ Au! ytðwk Ëh÷efhý þfÞ Au …ý «§
…÷tÞtu Au ‚u fh‚tk ËðoMð íÞt„‚tkÞ …tu‚tu ‚u …t{u Au ¾htu yt{ y«ð]Â¥t,
yw¥th y«r‚¼t𠃂tk ‚u õÞtkf [tÕÞtu òÞ Au. ‚ut [tÕÞt sðtÚte ¾t÷e
…z‚e Íqk…ze {w»Þt MÚtq¤ þheh suðe «‚efY… ƒe s‚e sýtÞ Au.
‘ftuý’t tÞfe yt r¼útOr‚e fÚtt ‚ue Ët{trsf ËkŒ¼tuoÚte Œqh Ëhðte r¢Þt{tkÚte
sL{e Au. ‚ue yt SðÞtºtt{tk ÷tuftu ‚uu „tkztu „ýu Au. ‚tu ‚u{tk ‚u{e
Ä{oƒwÂØ ¼¤‚tk ‘{wrƒtƒt’ …ý „ýtðt ÷t„u Au.
yt{ tÞfu fÚttt W¥thtÄo{tk ytí{¿tte ðt‚tu …tuf¤ ÷t„‚tk ËkËth{tk
…tAtu Vhu Au. ‚u s„‚{tk Ët[t yu ¾tuxte þtuÄ fhðt s‚tk yðŒþtu …t{u Au.
yt ËtÄwðuzt yu ðihtøÞ ƒÄwk s ¼út{f ÷t„‚tk ‚u Atuzeu …tAtu ËkËth{tk ytðu Au
yu …tu‚te …íe fu‚fetu Mðefth fhu Au. ‚uwk Ëso fhth Ësonth yuðt
Ësofu …tu‚te ytðe yðŒþt fhðt {txu r‚hMfthu Au. ‚u ytÄwrf {tð ƒe
òÞ Au. Ësofu fthýu ‚uwk Sð yxfe „Þwk n‚wk. tÞf …tu‚te ytu¤¾
Ësofu yt…u Au. ‚u …tu‚tu yûthŒun yt…th Ësofe Ët{u niÞtðht¤ Xt÷ðu Au.
Ësof …tu‚tt rð[thtu tÞf îtht hsq fhu Au. ‚u{uÄ{ot t{u Œk¼ fhth {týËtu
«íÞu rĬth Au. ‚uytu ƒúñ[Þot …tuf¤ Œtðt yu Ä{ot t{u ytzkƒh fhthu
¾wÕ÷t …tzu Au. ytí{¿tte ƒðt s‚tk …tu‚u ðt{ýtu …whðth Út‚tk rðtÞf ËkËthe
{tun{tÞt{tk Ë…ztÞ Au yu …tAtu {trÞf Ëw¾ {u¤ððt ÷t„u Au.
123
123

‘rþt[¢’ (rfþtuh òŒð-1979) ÷½wð÷t fuLÿ{tk tÞft
hr‚{q÷f Sð-yw¼ðwk ËkðuŒ Au. ƒtÌtrðïtk rheûtýu MÚttu {tðet
ytk‚hrðï{tk rðnh‚e y„tu[h-rhtfth yuðe ytrŒ{ð]Â¥tytuu ‚Útt ytðu„tuu
Ësof yt f]r‚{tk þçŒMÚt fhðt {ÚÞt Au. Sð yuf îi‚tuÚte ¼hu÷wk ntuðtÚte
ŒtB…íÞSð{tk fhwý yu fXtuh te-{tuxe yuf Ë{MÞtytu Q¼e ÚttÞ ‚utu
yuf ðtM‚rðf‚t ‚hefu Mðefth fhe Ët{tu fhðtu hnu Au. òu Ët{tu fhðt{tk
ytðu ‚tu Sð ðkæÞ, ÔÞÚto yu nu‚wþqLÞ ÷t„u Au. Sðe ytðe yËk„r‚ytuÚte
Aqxðt {Út‚t A‚tk Aqxe þf‚t ytÄwrf {tðe n‚tþt, ðuŒt yu ¾t÷e…tu
ynª tÞf îtht ÔÞkrs‚ fhðttu «ÞtË ÚtÞtu Au. ƒrnðtoM‚ð MðrÃ÷ ðtM‚ð{tk
fkE he‚u Y…tk‚h …t{eu tÞfe {tuŒþtu ytð]¥t fhu Au yu ‚utu ËkƒkÄ
fuðtu rð÷ûtý yu ytùÞo …{tzu ‚uðtu Au, ‚u f]r‚t ËkŒ¼o{tk òuEyu.
‘rþt[¢’{tk yt{e fÚtttÞfe yÂM‚íð…hf rðV÷‚te ðuŒt-
ËkðuŒt tr¼fuLÿ{tk Au. yt{e ðuŒþe÷ tÞfe ºtý Mºteytu ËtÚtue yuf
y„to¤ yw¼qr‚e yt rS fÚtt Au. ‚u{tk ‘rþt[¢’e …ùtŒT¼qr{ ‚hefu
ytu¤¾tðtÞu÷t ‘…w»……k¾e’ t{t «fhý{tk tÞfu …tu‚tt rðrðÄ theytu «íÞut
{tu¼tðtu yu ðtM‚rðf …rhÂMÚtr‚ yu ƒu ðå[utu rðhtuÄ W…ËtÔÞtu Au. yt rðhtuÄ{tk
y÷ƒ¥t, tÞfe fhwý‚t hnu÷e Au. yt ºtý Mºte{tke …nu÷e ‚u yk„÷e÷t
Au, ƒeS f{Ëtk„ftu÷t yu ºteS ÷tw÷t. yt ºtýuÞ Mºteytu{tk tÞf ËkŒ¼uo
‚u{e ðå[u r¢Þt-«r‚r¢Þte yuf „qZ ËkƒkÄþe÷‚t «ð‚uo Au. sutu tÞf
…híðu ¼thu {tuxtu, ËkðuŒÚte r¢Þt yu r¢ÞtÚte ËkðuŒtu, yt½t‚«íÞt½t‚ ¼Þtuo
«¼tð sLBÞtu Au. ‚u{tk ‚ue {tuŒþtu MÚtq¤ ½xtytu îtht ‚tá~Þ fhðt{tk ytðe
Au. yt ËkŒ¼o{tk ztì. rðsÞ þtMºteyu tUæÞwk Au: ‘rþt[¢{tkÞu ƒrnðtoM‚ðu
{tºt MðÃY…tue …erXftY…u s rY…ðt{tk ytÔÞwk Au. ð÷fÚttt ËtrníÞ«fth
{txue yuf ytð~Þf‚t ‚u ðtM‚rðf {tðËkŒ¼o òu „ýeyu ‚tu ‚u …qhwk …tzðt
tÞft ŒtB…íÞSðe fux÷ef MÚtq¤ ½xtytu ÷u¾fu ynª yt…e Au. …ý
yu{wk MÚtt ÞwO ir{Â¥tf s Au. ¾hu¾h ‚tu MÚtq¤ rð„‚tuu MðÃrð„‚tu{tk,
[i‚rËf yw¼qr‚{tk Y…tk‚rh‚ fhðt ytÄth ‚hefu s ÷uðtE Au.’ 20
124
124

‘rþt[¢’{tk ythk¼u W»tt yu yk‚u ËkæÞtu M…þo‚wk ðýo sux÷wk
«f]r‚ ËtÚtu ËkƒkrÄ‚ Au ‚uÚte ðÄw ‚tu tÞft ò‚eÞht„e rð-f]r‚ ËtÚtu Ërðþu»t
„qkÚttÞu÷wk Au. ‚u{tk ‘ríÞe su{ QXeu, ËturzÞwk ðt¤‚tk yu ½hƒnth ef¤e.
{¤Ëfwk Útðtu nS ðth n‚e. [xt…xt¤t ykÄfth{tk {t„o fh‚e rËV‚¼uh yu
yt„¤ ðÄe. sht‚ht Œu¾t‚e, ûtýtÄo{tk ‚tu yu [tu„hŒ{t ytu¤tytu suðtu ¼uŒ¼h{
½qkxtðtu fthýu «f]r‚ hnMÞ{Þ yt¼t Ähe hnu Au. ynªÚte fÚtttu Ëðth …zðte
ËtÚtu ythk¼ ÚttÞ Au. ‚u{tk tÞftu yk„÷e÷t «íÞutu {tu¼tð «f]r‚ðýo îtht
hsq ÚttÞ Au.
tÞfu ftuE ÔÞÂõ‚ îtht ‚ue r«Þ‚{t ‘yk„÷e÷tyu fnuý {tufÕÞwk
n‚wk’ ‚uwk «r‚Y…: ‘íÞthu …ntztu …h rhõ‚{ xþh Vqx‚e n‚e. yðftþ{tk
ƒÄu ‚us hs ÔÞt…e ð¤‚tu òuE nðte {ksw÷ ÷nUh¾eytu {tU …h ËhTËh æðr
fh‚e …Ëth ÚtÞu s‚e n‚e.’(…].2) suðtk «f]r‚ðýo{tk W…ËtðtÞwk Au. ‚ut
r[¥tÓŒÞ{tk ytkŒ yu «ËL‚tt ¼tðtu ÔÞt…e s‚tk ‚u yuf rŒðtMðÃ{tk
Ëhe òÞ Au: ‘÷eMËt ythËsrz‚ …„rÚtÞtk …h {U …„ {tkzât. …Œt½t‚Úte òýu
s¤ n÷eu, {thtu ytrŒ{ …zAtÞtu ztu÷‚tu Ët…tur÷Þte su{ yu{tk Œtuz‚tu {U
…uÏÞtu.’(…].2) ‚u{ ‚uu ÷t„u Au. ‚u ftuE yòÛÞt {ft{tk sE [zu Au, íÞtk
{fttk rðrðÄhk„e «r‚®ƒƒtu ytkŒtur÷‚ ÚtE WX‚tk …thŒþof Ë…txe e[u
‚r¤Þte ‚Ï‚eytu Äúqs‚e ÷t„u Au. ytÚte Ë{‚w÷t ò¤ððt íÞtk hnu÷e ¾whþe{tk
‚u ƒuËe …zu Au. íÞthu ‚ue ytk¾tu Ët{u ‘ft¤t ythËwk ytðût ‚Þto fhu Au, yut
‚h‚t {tÚtte [tuVuh ½rzÞt¤tu yufÄthtu rxfT rxfT yðts ƒýƒÛÞt fhu Au’, yu
ƒthee £uE{{tk sztÞtu ntuÞ yuðtu ftuEftu ‘ftcð‚T [nuhtu’ ‚ut ‚hV [¤f
[¤f òuÞt fhu Au. VT÷u…ztuht fhfrhÞt ïu‚ ft[e …tA¤ ftuEfe AtÞtf]r‚
‚uu ËkƒtuÄ‚e sýtÞ Au, …ý yutu yðts Ënusu Ëk¼¤t‚tu Úte. AtÞtf]r‚{tkÚte
òýu ytusË «„x‚wk ¼tËu Au, yuÚte ‚uu ÷t„u Au fu yk„÷e÷t nþu. …hk‚w
«Þí fhðt A‚tk fþwk ƒtu÷t‚wk Úte; ‘ytk¾tu Ët{u ̓ftht ÷u‚tk «ftþð‚wo¤tuu
÷eÄu ‚uu fþwk Œu¾t‚wk Úte; u e[u ƒku …„ òýu s¤{tk ̓ftu¤tÞu÷t,
‚hƒtu¤ Au.’(…].3) yt s ûtýu ‚ut r[¥t{tk ‘Ëtnuƒ’ yu ‚ue ‘fuƒe’ ˤð¤e
QXu Au. íÞthu ‚uwk rŒðtMðà þtuhƒftuhÚte …qhwk ÚttÞ Au.
125
125

yt rŒðtMðà ‚ut {turðï{tk hnu÷e Ík¾tytu ‚Útt ytkŒ yu
«ËL‚tu Ësofu «‚eftí{f he‚u «f]r‚ðýo îtht hsq fhe Au. ‚u «¼t‚ft¤u
r«Þ‚{t yk„÷e÷tu {¤ðt òÞ Au íÞthu ‘n{ýtk s ƒuXu÷e yt {tuË{t
÷¾÷qkx ði¼ðÚte ytåAtrŒ‚ yuðt ½uht nrh‚ …ntztu, ËqÞotk ðkftE ytð‚tk
rfhýtu{tk ãwr‚{Þ ÷t„‚wk e÷ðhý, …Ëth Út‚t [nuhtytu …h A÷ft‚tu „w÷tƒe
WL{uþ, yu{tk òuþe÷tk …„÷tk, òýu …÷fðth{tk yt¾e Ë]Âü ƒŒ÷tE „E
n‚e.’(…].3) yt{, ‚uu ytË…tËe Ë]Âü …ý WÕ÷tË{Þ ÷t„u Au. ‚u
yk„÷e÷tt ½h yt„¤Úte …Ëth ÚttÞ Au ‚u ð¾‚u ½h ‚tu ƒkÄ Au; …ý ‚ut
‘hnuýtkf yt„¤, Ëtu[k…tt ð]ût …h, …k¾eytutk sqÚt „w{Ëw{ ƒuXtk ntuÞ yuðtk,
…e¤[xtk …w»…tu ÷t„u÷tk n‚tk.’ (…].4) ‚u íÞtkÚte …tAtu Vh‚tk yutk Y…-hk„-
„kÄe ‚h÷ „n ËkðuŒte ¼k„wh‚t yð„‚ fhðt {txu ‚ut yt þçŒtu
æÞt{tk ÷uðt suðt Au: ‘‘þuhet tfu s‚tk …qkX Vuhðe òuÞwk ‚tu …u÷t ÷t÷ x…ft
…h Ítk¾…wk …tu‚wk VÞwO n‚wk yu Ëtu[k…te zt¤ …htk …e¤tk …k¾e Qze
„Þtk n‚tk.’’(…].5) …w»……k¾ewk ntuðwk yu -ntuðwk ynª …rhð‚o yu
nÙtËwk ytð~Þf Ëq[ ‚tu fhu s Au. …ý ‚ut Sð{tkÚte [t÷e sthe „kÄ,
hk„, „r‚, ÂMÚtr‚¼he ËurLÿÞ E»{É‚wtu Eþthtu fhu Au. x…t÷…uxewk ÷t÷
x…fwk ÷„¼„ yá~Þ ÚtÞt …Ae, yk„÷e÷t ËtÚtu …ºtËu‚w h[tþu fuðe he‚u yu
fÕ…ttu rð»tÞ Au. ƒuW ‘…ºtËu‚w’ h[eu yufƒeò ËwÄe …ntU[ðt Ík¾u Au, …ý
‚u{ ƒe þf‚wk Úte. yt fŒe yuf fhtht Ëu‚wtu; …ý ytusÂMð‚tu fthýu
yk„÷e÷t Ë{e… ntuðt A‚tk ‚u Œqh‚t yw¼ðu Au: ‘{tºt yuf y¾qx yk‚h
Q¼wk ntuÞ yu{ {thtu ÂîÄt{Þ ntÚt y{the ðå[u ÷xf‚tu n‚tu. yt ntÚt{tk Ähe
ht¾u÷t …ºtu Ëuhðe ÷uðt yk„÷e÷t {the Ë{e… ¾Ëf‚e ytð‚e ntuÞ, yuðe
ðtkAt Ëuð‚e ntuÞ yu{ ÷tøÞwk’(…].7) …ý ÷xf‚t ÂîÄt{Þ ntÚtu ÷kƒtðe
W¼Þ ðå[uwk yk‚h rðŒthðt{tk ‚u y…th fü yw¼ðu Au. yt{ ftBÞ yu
‚ue «trÂe Œqh‚t suðt …hM…hrðhtuÄe ¼tðtu W…ËtÔÞt Au.
yý„{‚e …rhÂMÚtr‚{tkÚte Q„hðt {Út‚e yk„÷e÷t rðŒtÞ ÚttÞ Au
‚u «Ëk„u ‚u yw¼ðu Au fu, ‘yut [nuht …htu ËtiBÞ ¼tð, ͤf‚wk ‚us yu
òýu {tht s ykþtuwk yuf «‚t…e Y… ntuÞ yu{ ÷tøÞwk. …ý yu s yuwk
MðfeÞ MðY… ntuÞ yuðtu r‚tk‚ yt¼tË h[t‚tu n‚tu. yut ÷eÄu y{the ðå[u
126
126

ytðwk ‚usðýwO Œqhíð ¾zwk Út‚wk n‚wk, yÚtðt ‚tu yt{ yw¼ðtÞ yuðt yut
Ëk{tunf ƒ¤{tk nwk ¾U[t‚tu n‚tu.’(…].8) ‚ue ÂîÄt„úM‚ Ëkfw÷, ËkrŒøÄ
ËkðuŒtu hsq fhu Au. rþt yu «ftþe yut Sð{tk «ðuþe [qfu÷e
Ë{tL‚h‚tytu ynª Ëqr[‚ ÚtE Au …ý ‚ue rððþ‚t, ÷t[the yu Œe‚t
…ý ÔÞõ‚ ÚtÞtk Au.
yk„÷e÷t ‘ËwƒØ ytfth’ yu ‘«ftþ{Þ ßð÷k‚’ [nuhtðt¤e
ËwkŒh-{tunf Þwð‚e n‚e. ‚ut «íÞu ‚u ytf»ttoÞtu n‚tu. …hk‚w ftuE fthýËh yt
MðY…ðt Þwð‚eu ‚u …tu‚te SðËkr„e ƒtðe þõ‚tu Úte. ‚u ‚ut
r[¥tÓŒÞ{tk «ðuþe …ý Sð{tk «ðuþe þfe ntu‚e. ‚u ‚ut {txu ftBÞ
n‚e, «tÃÞ ntu‚e. ‚tu yt «ftþtk yuf Y…tu{tk f{Ëtk„ftu÷tt ‘{tuxt [nuht’
ËtÚtu yk„÷e÷tt ‘«ftþ{Þ ßð÷k‚ [nuht’tu rðhtuÄ ƒtuhËÕ÷et Ítz …htk
‘yËkÏÞ ‚usð‚wo¤tu’ ðzu, ‚u{s yu s ƒtuhËÕ÷ee ytzƒtswe yÄht‚t
‘ysðt¤t{tk òýu ¼tUÞe ytuÚt ÷E ÷…t‚tAq…t‚t ytu¤tytu’e ŒwrÞt ðzu Q…Ëu
Au. yk„÷e÷t ‚ut ftBÞwk «‚ef Au, ‚tu f{Ëtk„ftu÷tyu ftBÞ{tk ¾÷u÷
…ntU[tz‚e …rhrMÚtr‚wk ðt[f …tºt Au. ztì. ¼tu¤t¼tE …xu÷u tUæÞwk Au fu ‘‚uðe
rs½kËt …ý yt ftBÞe ytzu ytð‚tk …rhƒ¤tu «íÞutu «r‚¼tð s „ýtðe
þftÞ. ð¤e ytðe rs½kËt …ý theft{te Ëkfw÷‚ttu s yuf ykþ Au.’ 21
yk„÷e÷t ‚uu {txu y«tÃÞ yuðwk ftBÞ Au, ‚tu f{Ëtk„ftu÷t «tÃÞ
A‚tk yftBÞ Au. yt rðhtuÄu ¬h‚t yt…ðt f{Ëtk„ftu÷tt ƒtÌttk‚h ÔÞÂõ‚íðu
sw„wÃËtfthf he‚u W…Ëtð‚e rð„‚tutu ftÞoËtÄf rðrÞtu„ Ësofu fhu÷tu Au. ‚uu
MÚtq¤ yu Zª[ft þhehðt¤e, òzt ntuXtuðt¤e, sw„wÃËt«uhf xuðtuðt¤e, ffoþt,
ͽzt¾tuh «f]r‚ðt¤e yu yLÞ…whw»ttu ËtÚtu ytzt ËkƒkÄtu ht¾the f{Ëtk„ftu÷t
suðe Þwð‚e …íe ‚hefu {¤u Au. yt{ ‚ut r[¥t{tk yk„÷e÷twk ËtikŒÞo
yu f{Ëtk„ftu÷twk ¼Æt…ýwk Ë‚‚ rðhtuÄtÞt fhu Au. ftBÞ ‚ut r[¥t{tk Ë{e…
Au ‚u s ûtýu f{Ëtk„ftu÷t suðe sw„wÃËtuí…tŒf the MÚtq¤ he‚u yu ð¢‚t-ironyu
ÄthŒth ƒtðu Au. yt rðhtuÄ s ‚ut ŒtB…íÞ Sð{tk rðËkðtŒ, rð¾ðtŒ yu
ytþkftytuu yt{kºtu Au.
‚ue s‚Úte Ët[ðe ht¾u÷e …ºttue {ksq»tt ½uh õÞtkf „uhðÕ÷u ÚtE „E
Au. yu{tk ‚u yk„÷e÷t ËtÚtue {w÷tft‚tu{tk ft{¢ezt {tý‚tk nþu yuuðe þkft„úM‚
E»tto¤w {tuŒþtÚte…ezt‚e yu ytðt Ë{Þu ½he ytË…tË ‘õÞthuf yt¢{f ƒe
127
127

sE’ [tufe …nuhtu ¼h‚e ntuÞ ‚u{ [¬htE s‚e ytk¾u ytkxtVuht fÞto fh‚e
f{Ëtk„ftu÷twk s ftuE „uƒe fthM‚t nþu ‚tu …ºt{ksq»tt õÞthuÞ …ý szþu rn!
‚u{ yw¼ðu Au. fÚttt yk‚ ËwÄe ¾tuðtÞu÷t Ëw¾Œ Mðà Ë{e …ºt {ksq»tttu …¥ttu
‚uu {¤‚tu Úte.
‚ue MðÃËwkŒhe ‘yk„÷e÷t’ ftÞ{ {txu [t÷e s‚tk ‚u ƒnw¼tuõ‚t,
ƒnw…whw»t ¼q¾e, ƒnw¼tur„e yuðe f{Ëtk„ftu÷t ËtÚtu ÷ø fhu Au.
f{Ëtk„ftu÷tt {tun…tþ{tk ‚u ntÚtu fheu VËtEu …hÛÞt …Ae …nu÷t s rŒðËÚte
…M‚tÞt fhu Au. …u÷t Ëtnuƒ ËtÚtu yu s ½h{tk ft{¢ezt ytŒh‚tk Ënusu y[ftÞ
rn yuðe f{Ëtk„ftu÷t ËtÚtu ‚u ½hËkËth r¼tÔÞu òÞ Au. yu ½x{t¤u
yt…ýu …rhÂMÚtr‚e ð¢‚t „ýeþwk fu tÞfe rððþ‚t yt…ýu òuE þfeyu
Aeyu fu yk„÷e÷tt sðt ËtÚtu ‚u f{Ëtk„ftu÷t ËtÚtut ò‚eÞ Sð{tk …htuðtÞtu
Au. ft{Ëtk„ftu÷t suðe Q¾zu÷-h¾zu÷ fLÞt ËtÚtutu yðiÄ ò‚eÞ ËkƒkÄ
‚uu ÷øe rŒþt{tk Œtuhe òÞ Au. ‚ue ËtÚtut rð¾ðtŒe ŒtB…íÞSð{tk
f{Ëtk„ftu÷te r…ºttE ƒnu ÷tw÷ttu «ðuþ ‚ut {txu yuf {tuxwk ytïtË
ƒe hnu Au. ÷tw÷t yt¢»tof, rð{ú, «u{t¤ yu {]Œw¼t»te ntuðtÚte ‚uu ‚ut{tk
«uÞËe yk„÷e÷twk MðY…twËkÄt yw¼ðtÞ Au. ßÞthu …íe «íÞutk
sw„wÃËt yu y…tf»toýu fthýu ÷tw÷t ‚ut {txu ytf»toýwk «uhf ƒ¤ ƒu Au.
y…tf»toý sL{tðth ‚ue …ezf ƒe¼íË ytf]r‚ ‚tu ¾he s …ý ‚utu …r‚
«íÞutu ‚utu …ezf ÔÞðnth …ý Au.‘nwk ‚thwk ½h ƒtððt ytðe Awk.’(…].14)
yu{ fnu Au ‚tu ƒeS ‚hV rðhtuÄe fÚt fnu Au fu ‘yuu …tu‚tu fþe r˃‚
ntuÞ yuðtu’ yutu Mðh Au.
ƒe¼íËu ðÄwk ½qkxðt {txu ‚uwk ‘…wÏ‚ þheh’,‘¼h[f M‚îÞ’,
‘VnVn ntMÞ’,‘¼qkze r[r[Þtheytuwk h{¾tý’,‘f{Ëtk„ftu÷ttu fýËth’
ð„uhu Ët{„úetu ÞtuøÞ he‚u ÷u¾fu W…Þtu„ fÞtuo Au. ÷ø Ë{Þu Ëtu„kÄrðrÄ Útðt
…tBÞtu yux÷e nŒ ËwÄe ¾htƒ {týËe su{ ‚u ƒLu ÄtŠ{f áÂüyu y…tºt
Xhu÷tk Au. ÷ørr{¥tu ÞtuòÞu÷ {nurV÷wk ƒuËqhwk ðt‚tðhý,…‚ht¤tk …h
‚qxe …z‚t {nu{ttu,…k„‚{tk {qk„t{qk„t „¤[e hnu÷t ‘Ëtnuƒ’t ð‚oe
y¼ÿ‚t, ƒnth ftuEt ðtzt{tk h{¾týu [zu÷tk ¼qkze r[r[Þtheytu,ððÄqt
ŒtÍu÷t yuf …„{tk yu s xtýu Q…zu÷tu ‚tztu yu ‚uýu …tu‚tt rfxt Ë{tuðrzÞt
128
128

ËtÚteŒthtuu …íe «íÞut r‚hMfthu ÷eÄu þw¼ yðËhu sýtðe ŒeÄu÷tu yz„
rýoÞ-‘‚uu nwk ¾Œuze {qfeþ. nht{òŒe htkz..’(…].16) yt{tk ‚utu …íe
«íÞutu ¼thtu¼th yt¢tuþ ÔÞõ‚ ÚtÞtu Au. yu ðŒB…‚et ÷øËkËtht txf{tk
tLŒee „hs Ëthu Au.
‚ut r[¥t{tk hnu÷e rs½kËt ‚eðúY…u W…òððt ƒeò rŒðËt
{k„¤{Þ «¼t‚u ¼h…qh Zª[eu ytðu÷t f{Ëtk„ftu÷tt r…‚t Ä{t[fze {[tðu
Au, íÞthu ‚u{e ðå[u rðÂüfthe ¼qr{ft{tk ‚uu …íe fnu Au: ‘‚wk xuZt
{tu... ‚tht Xeƒt suðwk ft¤tu‚hwk ‚thwk {... ‚u sƒhŒM‚eÚte {u ½h{tk
½t÷e... ‚wk {tht r…‚tSe {tVe {t„... ‚wk yƒ½ze Œuð¤{tk ò... ‚thwk
{ ËtV fhðt’(…].17) íÞthu ‚u Œuð¤{tk sðttu ËtV Efth fhe Œu Au. ‘Œuð¤{tk
sðwk yu ðu~Þtf{o fhðwk - ‚the ËtÚtu, yu{tk {u fþtu Vfo ÷t„‚tu Úte. yt Ë{Þu
…íe ‘þu‚t’ ¼hÚtthu òýu þw¼ft{t …tXðu ‚u{- ‘‚thwk Ätu‚…tu‚ sþu.’
yt ðt„TÞwØÚte yŒfuhwk þqht‚ [zâwk ntuÞ ‚u{ ½htk ƒthýtk ƒkÄ fhe
½hð¾heu hý[kze ƒe ‚tuze-Vtuze t¾u Au. íÞthu ‘yt y¥ttht …ntuh{tk þwk
Ī„týwk {tkzâwk Au ŒeŒe...(…].18) fnu‚e ‘÷tw÷t ytðe …ntU[e sht ƒeÄu÷e,
…ý n÷f ƒu÷e, {kŒ {kŒ {hf÷tk ðuh‚e. Ëðtht ‚tò ‚zfte ÷t÷tþ
…z‚e Í÷fðt¤tu ÂMøÄ [nuhtu Ähtð‚e’ Mºtetu «ðuþ ÚttÞ Au íÞthu ‚u ytkrŒ‚
ƒe òÞ Au. ÷tw÷twk ƒtÌt ÔÞÂõ‚íð ‘yut „tih MfkÄ, ƒtkÞ ð„ht fçò
‚¤u f…Ëeu ƒtkÄu÷tk òuhtðh M‚, r[ƒwf tf, Ëw„rX‚ ‚hƒ‚h yk„-
«íÞk„, Út„‚tu {tunf áÂü…t‚- {the Ë{e…{tk Q¼u÷e yu ‚Lðeu Œu¾‚tk
nwk htu{nŠ»t‚ ÚtE QXâtu.’ ‚u …tu‚tt Sð{tk …íee rðf]r‚ytu ‚u{s r¢Þtytut
ytrÄõÞtu rþfth ƒ‚tu òÞ Au. íÞthu sw„wÃËtt rðMVtuxe ûtýu s ‚uu
ftBÞtuŒT¼ðY… ÷tw÷tÚte Ënus ‘ftur{f rhr÷V’ yw¼ðtÞ ‚uðe ÷t„u Au.
‚u su ËÇÞ‚ttu ƒ¤ðt «r‚fth fhu Au, ‚ue [tu{uh su fwxwkƒ-Ë{tse
ytAe ò¤ Au, sutu Ä{o ¼wÂõ‚ Au, yuðt MÚtq¤ {tkË÷ …rhðuþwk yu ‚¤…Œt
ytðu„tuwk f{Ëtk„ftu÷t «‚ef ƒe hnu Au. ‚utu rð-Vr÷‚ hr‚, neý…Œ,
îu»t, ¢tuÄ, ytrŒÚte ¼¼qf‚tu þwØ ytðuþ Au ‚u{tk {íËh, r¼oíËot, Ëq„,
‚wåAfth, r‚hMfth suðtk ynkfurLÿ «r‚ƒ¤tu hËtÞu÷tk Au. yu Ëkfw÷ ËkºttËu
129
129

ü fhðttu «Þí fhu Au, …ý ¼tu„fuLÿe …rhðuþÚte Aqxe þf‚tu Úte yu
VËt‚tu s hne ‚ue {tðeÞ ƒ¤tEu ðhu÷tu, ytí{…ezf yu ytí{rðtþf
ƒe hnu Au.
Ësof ‚uýu rnt¤u÷tk Œw:Mðà îtht ‚ue y‚]Â ft{ð]Â¥tu yu
f{Ëtk„ftu÷t «íÞut rĬth¼tðu fthýu yu ‚ut ÔÞðnth, ð‚o yu ðtýe
îtht ƒkÄtÞu÷e ‚ue „úkrÚtytuu hsq fhu Au. ‚uýu su htºtu Œw:Mðà òuÞwk yu htºtu s
‚u ŒtY …eu, ft{ð]Â¥tÚte W¥turs‚ Œþt{tk …íe …tËu ytÔÞtu íÞthu Ëk‚tu»t yt…ðtu
ƒŒ÷u ‘AxT’ fheu ‚u Äqífthe ftZu Au. ‚uÚte ‚utu htu»t yu r‚hMfth ðÄe òÞ Au.
‚ut Äq‚fthÚte yu fwðuýtuÚte ‚uwk ftið‚ nýt‚tk …íe {txut yrü rð[thtu
r[¥t{tk ytfth ÷uðt {tkzu Au. ƒeS ƒtsw ÔÞðnth Sð{tk …t…-…wÛÞ fu er‚-
yer‚ suðtk ÄtŠ{f-ir‚f {qÕÞtuÚte …h yuðt ‚ue áÂüyu ‚tu Ä{o-Ëk«ŒtÞt
rðrÄ-r»tuÄ, Œuð¤-Œuð{krŒhtk YZ r¢Þtftkz yu Eïhwk ntuðwk- ntuðwk
yÚtone Au. íÞthu …íe r…‚t„únýe ðt‚ fh‚tk fnu Au fu ‘‚wk ƒt…tu Au ‚u
‚thu ftuEu ƒt… ƒtððtu …zþu.’ ‚u ð¾‚u tÞf fnu Au fu ‘{tht Ëtnuƒu s’
r…‚t …Œu MÚtt…eyu yu Wr[‚ ÷u¾tþu. yt Ëq[ …tA¤tu ytþÞ su Aq…tÞu÷tu Au
‚u f{Ëtk„ftu÷t …t{e s‚tk …tu‚te …rðºt‚t …whðth fhðt Ëtnuƒu ƒtu÷tððte
‚í…h‚t Œt¾ðu Au. tÞf yu ‘VhkŒe’t MðuåAt[th-MðåAkŒu tÚtðte ‚f
Íz…e Ëtnuƒu ƒtu÷tðe ÷tððt ‚íft¤ W…zu Au. ‚ue yt «ð]Â¥t{tk ðM‚w‚:
…h…ez-ytí{…eze ð]Â¥t s fthý¼q‚ Au: yt Mð…ez{tk fŒt[ ‚u …ezt
{wÂõ‚tu W…tÞ þtuÄ‚tu nþu ‚uÚte fnu Au: {tht ¾hu¾h yk‚hÚte rn ƒÕfu {the
ftuE fwrx÷ Þt îu»ttðuþe ÷t„ýet òuhu, f{Ëtk„ftu÷tu u ËtÚtu {tht ¾wŒt {u
nhŒ{ …ezt …ntU[tzðt ÔÞrÚt‚ fhðt nwk W…ÿð fhðt Äth‚tu n‚tu.’(…].22)
yt{ ÂîÄt„úM‚ {tuŒþt{tk yu yÄð[t¤uÚte s …tAtu ½uh ytðu Au.
yu s ð¾‚u f{Ëtk„ftu÷tt Ëtnuƒ ËtÚtut Ë{t„{tu Ëtûte ‚u ƒu Au.
‘ytu®[‚t hËtuzttk ƒthýtk ÄztÄz Q½ze „Þtk, nwk rŒø{qZ ƒe ¾tuztE „Þtu.
÷uðtE „Þu÷t [nuhu rðf¤ Œþt{tk {tht Ëtnuƒ ŸÄ{wkÄ íÞtkÚte ¼tøÞt. yu{t
Ë{t„{{tk ¾÷u÷ …ze …tu‚tu fthýu fu þwk, suðtu yt¼tËe ðtM‚ð Q¼tu fh‚tk
fnu Au fu ‘Ätu¤t rŒðËt ‚t…wk Äý {U hM‚t …h ¼t¤u÷wk ‚uÚte ytðtu yt¼tË ÚtÞtu
130
130

nþu.’(…].23) f{Ëtk„ftu÷te furLÿ‚ ò‚eÞ‚tu ft¤tu‚ht, sk„e …þwt
«‚efÚte Ësofu ðýoðe Au.
‚ue yt rƒÄtM‚ nð˾tuh ytuh‚ ‚hVe Vh‚-Ëq„-[ez ‚ut
ðtýe-ð‚o{tk yA‚e hnu‚e Úte. W…Þwoõ‚ ½xtu ytÄthu rffk‚oÔÞ{qZ
ƒe „{„ee{tkÚte Aqxðt-Axfðt, yu ðhðe ðtM‚rðõ‚tu rðËthu …tzðt ¾qƒ
Zª[u Au; sqXtk …ze „Þu÷tk yk„e [u‚t xftðe ht¾ðt {hrýÞt «Þí fhu Au;
ƒtÚtY{{tk þheh …h ÄzÄrzÞtu fhe n¤ðtþ yw¼ðu Au. …Ae þÞ¾kz{tk
sEu ‚uýu ‘òuÞwk ‚tu …Útthe{tk f{Ëtk„ftu÷t {„‚e ÚtEu ‚tuM‚t …ze n‚eftuE
Ën†…„wk «týe {tht ËkæÄ yðÞðtu …h [Z‚wk {ku ŒeXâwk. yt {tht
¾krz‚ …zAtÞtytu nþu yut {w~fuhtx ƒtkÄu÷t ðt¤, „¤t …htu ftkX÷tu, [¥twk
¼tuzwk, Zª[ýuÚte ð¤eu ¾zt hnu÷t ƒu …„t Zuft, ÷q„zwk ¾Ëe sðtÚte W½tze
…zu÷e {tkË÷ „tihðýo ËtÚt¤tue ðå[ue fhtz, At‚e …h ÷[e …zu÷tk ¼Þtko¼tŒÞtok
M‚{kz¤...’(…].24) ‚u ykÄfth{tk …þw ftuE rþfth …h ºttxfu yu{, ‚ut
…h ÷…fu Au ‚u ½zeyu …íe ‚ut ‘fxt’ Äýeu Äq‚fthe ftZu Au; íÞthu
yð{ttÚte ½ðtÞu÷tu ‚u yn{TÚte …ezt‚tu …Útthe ƒŒ÷e ËqE òÞ Au.
ynª …tºttue ft{ð]Â¥tu «‚eftí{f he‚u W…Ëtðe Au. ‘¼ª‚zt{tk ¼htÞ÷wk
ftuE hte …þw òuhòuhÚte „tuÚtt {th‚wk n‚wk.’(…].25) ßÞthu ÄwífthtÞu÷tu ‚u ‘ytM‚u
ytM‚u yt¾wk ‚ Ze÷wk ÚtE s‚tk, õÞtkf Ëtkfzwk ƒthwk þtuÄeu, {tht{tkÚte yuf
fh[÷tu ƒnth ef¤eu ÷ËÞtuou ¼tUÞ¼u„tu Ÿztý{tk W‚Þtuo.’(…].25) þheh{tk
òýu ftuE ytËwhe þÂõ‚t Ëk[thÚte W¥tust ÔÞt…e „E ntuÞ ‚u{ MðÃMÚt ‚u
f{Ëtk„ftu÷tu {fte f{tu rhtðhý ‚ut Œunu Œtuhztt „tr¤Þt{tk VËtðeu
„¤tkVtkËtu yt…eu {tu‚u ½tx W‚thu Au, yuðwk á~Þ ‚u Œw:MðÃ{tk swyu Au.
yt Œw:MðÃ, ¾hu¾h ‚tu ‚ut ÔÞðnthSð{tk ƒu÷e fux÷ef te
{tuxe ½xtytuÚte r[¥t{tk …zu÷e yËhÚte WŒT¼ðu÷t rð[thtu, ytþkftytu, fÕ…tytu
yu RåAtytuwk ¼u¤Ëur¤Þwk r[ºt s Au. yt Œw:Mðà …ý «‚eftí{f he‚u
‚ue yýAe…e ft{ð]Â¥twk ãtu‚f ƒe hnu Au. ‚u f{Ëtk„ftu÷tt yæÄh ÷xf‚t,
nðt{tk ðekÍt‚t ntÚt-…„u, ‚hVz‚t yu ‚ýtE „Þu÷t ztu¤tu fthýu rðf]‚
ƒ‚t s‚t [nuhtu òuE hnu Au. ytðwk Œw»f]íÞ fÞto …Ae ‚u Úttuze ðuŒt yw¼ð‚tu,
Ëðth{tk ÷tuftu ðå[u Vu÷tthe ðt‚tuÚte „¼htx yw¼ð‚tu …Útthe{tk …zâtu hnu Au.
131
131

‘ftr‚÷ [tkŒe’{tk ‚u …w: QXu Au yu ¾kz ‚hV yt„¤ ðÄu Au íÞthu
‘ykŒh ztuftÞtu ‚tu …u÷t ¾kze ðå[tuðå[ þƒ ÷xf‚wk ¼téÞwk. ƒ¾tu÷tu{tkÚte
yt„¤ ef¤eu Vtxe …zu÷t rSoð ztu¤t ‚„‚„‚t n‚t. yu s he‚u S¼tu
÷tu[tu ƒnth ÷ƒze ytÔÞtu n‚tu. f{f{tkÚtE ytððt A‚tk yt sw„wÃËt¼ÞwO á~Þ
Vhe Vheu òuðwk {u „{‚wk n‚wk.’(…].28) yt á~Þ rnt¤‚tk s ‚uu
r[¥t{tk yrü rð[th ytðu Au. ‚ut …rhýt{MðY…u ƒeswk á~Þ swyu Au ‚tu
‘yuftyuf ÚtÞwk, {the áÂü Ët{u {tht ¾wŒt s ƒu …„ ðå[u Íq÷‚t n‚t u ½tu½¤tu
Vtzeu nwk ½tk½hðt {ÚÞtu; …ý Sð ‚t¤ðu [tuxªu ð÷¾‚tu n‚tu.’(…].28)
ytðe yrü yw¼qr‚tu yw¼ð fhtð‚wk ‚uwk Œw:Mðà ‘þwk ÚtÞwk Au’
yuðt …tËu Ëq‚u÷e …íet [e˼Þto yðtsÚte …qhwk ÚttÞ Au. yt MðÃá~Þ{tk ‚u
òhf{to …íee níÞt fhðt s‚tk òýu …tu‚te s níÞt fhe t¾u Au! yt{
…hM…hrðhtuÄe ð]Â¥tytu yu yð[u‚ r[¥t{tk Ÿzu Ÿzu Aw…tE hnu÷e Ëw»twÂ
Ëkfw÷ ËkðuŒtytuu Ësofu {tuði¿ttrf he‚u hsq fhe Au.
f{Ëtk„ftu÷te níÞt{tk …tu‚te níÞttu …ÞtoÞ òu‚tk ytðu÷wk …htuZwk
Œw:MðÃ, ftuE ÷uýŒthe su{ Œhðtò XfXftð‚wk ytk‚hu ytk‚hu tÞfu
…ezât fhu Au. ytðe {tuŒþtÚte ºtM‚ ‚u ððÄq ËtÚtu ‚ue r…‚htE ƒnuu ½uh
s‚tk ËtZw¼tE ‘ƒuXe Œzetu ÷Xª„tu,y÷{M‚ ytŒ{e’ Sðt ft{t ƒntu
‘ytk¾tut Aƒftht {th‚tu’ ‚ue …íee ytË…tË ytkxtVuht fhu Au. ‚tu …íe ‚f
{¤‚tk SòS Ët{u ytk¾tuwk ºttxf fhðt yt‚wh Au, ‚u òuE tÞf „qk„¤t{ý
yw¼ðu Au. íÞtkÚte …tAt Vh‚tk {t„o{tk yuf ÷~fhe ðt{tkt rË…tEytu yt
Au÷Atu„t¤e ytuh‚u òuE Ëexeytu ÷„tðe fefeÞtheytu fhu Au, íÞthu ‚u …tuhËtE
QXu Au! ‚uu òýu heÍððtt nu‚wËh ‚u ÷ø…qðuo f{tLzh ytuzoh÷e ËtÚtut
«u{ËkƒkÄe ðt‚ fhe ‚ue ËtÚtu {týu÷t Ën[thtk {Äwh M{hý ‚tòk fheu
tÞfu …ý yððt Ëk¼tu„tk ytËtu fhðt yt„ún fhu Au. ‚u …r‚u ¾wþ
fhðt ƒÄe ðt‚tu [‚whtEÚte fhu Au. ‚uwk …rhýt{ Q÷xwk ytðu Au. ‚ue ¼e‚h{tk
‘nðz ðtð{tk VVztxt {th‚t [t{t[erzÞte su{ …u÷wk Œw:Mðà Ax…x‚wk {t
¾qýu ¾tk[hu [¬htðt {th‚wk s hnu Au.’(…].35) ƒeò yuf ËkƒkÄeu íÞtk
ÞtuòÞu÷ …txeo{tk …ý yt÷‚wVt‚÷w {swytu ‚hV ÂM{‚ ðuhe õÞtkf ‘‚tht{iºtf
ËtÄ‚e’ yt ððÄqe r÷oßs‚t yu VxtE¼he [uütytuÚte ðts ytðe „Þu÷tu
132
132

‚u yf¤tEu íÞtkÚte yÄð[t¤u yuf÷tu ¼t„e Aqxu Au yu ½hu …tAtu VÞto …Ae
…íee ytðe MðåAkŒe ð‚oýqf {txu xtufu Au. …ý ‚u «r‚ytûtu… fhe …h…whw»ttu
ËtÚtut ‚ut yðiÄ ËkƒkÄtutu WÕ÷u¾ Ëtr¼«tÞ fhu Au. Ësof fnu Au ‚u{,‘yuwk
{tðwk n‚wk fu ynŠþ nwk yut …u÷t Þth-ŒtuM‚Œthtu rðþu îu»t¼tð Ëuð‚tu n‚tu.
yt{ {te{tðeu yue {n¥tt ytkfðt {Út‚e n‚e.’(…].38) ‚u {tht{tk ¾th
W…òððtu ƒŒ÷u {u õÞthuf Ët÷‚e ƒtƒ‚ ƒe hnu‚e n‚e. f{Ëtk„ftu÷t
suðwk rðŒuþe t{ Äthý fhthe [[ot …rhðuþ{tk ïËthe u r¾úM‚e fƒe÷te
„t¤tu{tk h{{tý yuðe ƒtE ‚uu ßÞthu fnu Au fu: ‘‚wk yŒu¾tEÚte ¾ŒƒŒu Au.
{íËhtu feztu... ‚uk òhf{o fÞtok Au u ‚wk ƒŒeÚte ¼hu÷tu Au... yuðwk ƒtu÷u
íÞthu yu …nu÷tk {thwk Þtið …tAwk ÷tð’ suðe ËqrVÞtýe {tk„ýe {qfu Au yu ‚u
Ë{ÞËq[f‚t ðt…he ¼ztu¼z ƒthýtk ¼eze ytuhzt{tk ¼htE, yt¢kŒ ytŒhu Au!
ytðe yðýoeÞ ŒtB…íÞSðe yt ðhðe ðtM‚rðf‚t yt÷u¾ðt, {týË
t{t «týee rnk†‚t-ne‚tu Ëq[ððt, ºteò ¾kzft yk‚¼t„u ÞtuòÞu÷wk
ftuE ft¤tu‚ht {tŒt…þwwk fÕ… ÔÞkst„¼o Au.
yt f…tu¤fÂÕ…‚e ¼qr{ftyu …hM…h {txut îu»te fu …h…eze
…htftctyu ‚u …tu‚te ò‚u …þw suðtu yw¼ðu Au. ‚tu Ët{u …ûtu f{Ëtk„ftu÷t …ý
‚uwk «r‚-Y… ƒe hnu Au. ‚uu ÷t„u Au ‚ue …tA¤ ¾tE¾…qËeu ftuEf …þw
{kzâwk Au. ‘{thfýt ztu¤t ytztyð¤t ¼{tð‚tk nðt{tk {tÚtwk W„t{e ðeÍÞwk.
ƒku þª„ztk …htk [tkŒetk Äð÷ [f‚tk [¤fe hÌttk. „êtŒth Óü…wü
yðÞðtu …h fk…e hu¾tytu Œtuze „E.. ft¤tu‚hwk …þw, nðu yt„¤ ¾U[tÞwk.
ðå[u yrzÞ÷ ÚtEu ¾zwk hne s‚tk, yufu …„ zkzqftu Íqzâtu. „{týe …zt¤{tkÚte
[¤t‚t ‚usu ÷eÄu yue ft¤e [t{ze …h [tkŒetk [tXtk Q…Ëe ytÔÞtk.
ehý Vukf‚tk, ð¤e …u÷tyu ƒw[fthtu fÞtuo. {týËtutu Ä[q{÷tu ðuhtÞtu u ¾e÷t …h
ðt„‚e Ëtkf¤tu yuf÷ðtÞtu hýftu [tu„hŒ{ Ëk¼¤t‚tu hÌttu.’(…].44)
‚u ÷tw÷t ËtÚtut yr‚rÚt¾kz{tk ysðt¤e ht‚u su Ëk¼tu„Ë{trÄt «Ëk„u
ytkŒe …rh‚]r yw¼ðu÷e yu [tkŒetu yuf ÷kƒ[tuhË xwfztu ËkŒ¼o¼uŒu
yt…ýu yu MÚt¤u ÷tðu Au. ‚ue yuf ƒtswyu Au sut …kò{tkÚte Axfe þftÞ
133
133

yuðwk yuf Ën† …„wk {tŒt«týe, yu ƒeS ƒtsw Au MðÃ÷tuf{tkÚte Ë]Âü …h
¼q÷e …ze ntuÞ yuðe ÷tw÷t. ‚u ÷tw÷tt Y…wk yr¼òíÞ yu y{tuÄ ytf»toý
yw¼ð‚t ‚uu sh yt„¤ yut s÷Œ ntuX, ft¤t „w÷tƒe …tkŒzeytu suðt,
ytAwk ytAwk nt÷‚t ÷t„u Au. þ]k„trh‚ fuþ …h òýu htrºttu [f[f‚tu …tþ
÷t„u÷tu yw¼ðtÞ Au. ytuhztt ‚eûý «ftþe [e…tu òýu hLÄúu hLÄúuu AuŒ‚e,
‚uu Ÿztý{tk Aeý‚e n‚e. ytk¾tutk …tu…[tk …h [f[qh ykÄfthwk Œ¤
ytðe ƒuXwk ntuÞ ‚uðwk ‚uu ÷t„u Au. yut ft{tußðr÷‚ ƒŒtu n»ttoÂLð‚ ÷Þ,
WíVw÷ [nuht …h ÚthÚth‚t ÂM{‚fý, WL{¥t ðûttu ÷[÷[tx, u ‚ue rþhtyu
rþht{tk òýu rAL‚twk ðtŒ¤ nx‚wk s‚wk ÷t„u Au. «ËL‚te yuf Atu¤ ËtÚtu
yu Vhe Vheu ‚uu ¼ux‚e yw¼ðtÞ Au.
yuf MÚt¤u «ftþ-ykÄthte ‚u{ s rþt yu «ftþe yr¼Ëth…hf
ErLÿÞht„e Ë]Âütu su …h[tu yt…u Au, ‚u Ë{„ú ‘‘rþt[¢’’e ÷tûtrýf Ësof‚ttu
ËwkŒh …rh[Þ fhtðu Au: ‘Ëhtuðh{tk «÷kƒt‚tk ‚us «r‚®ƒƒtue su{ áÂü yt„¤
hk„hk„e þnuh rÍ÷r{÷t‚wk n‚wk u Ëðo ftuE yr¼Ëthe yËh ‚¤u ntuÞ
yu{ W…h yðftþ{tk yuf ykÄth…x ÷Ëh‚tu s‚tu n‚tu. yu{tk yuf Ëwðýo{Þe
‚thfÞwø{ …tk¾tu Vu÷tðe yk‚‚t{tk Qzâu s‚wk n‚wk u «ftþe „nTðh{tk nwk
Ÿzu Q‚he hÌttu n‚tu.’ (…].54)
‚u ËtikŒÞo˼h ÔÞÂõ‚íððt¤e ÷tw÷tÚte ytf»ttoE Œirnf ËkƒkÄ
ƒtkÄu Au íÞthu su yðMÚtt ËòoE ‚uwk ðýo fh‚tk fnu Au fu ‘þiÞt{tk ÷uxe
„Þu÷e yu thet {w¾ …h nwk ͤwkçÞtu. yutu yuf ntÚt ð÷ð÷‚tu, yÄoð‚wo¤tfthu
{tht ƒtðzt Vh‚u ÷…uxt‚tu yuýu {u yt®÷„ ytÃÞwk. ƒeS s ûtýu yu {tht
ƒtnw…tþ{tk sfztE yut ÷t÷trÞ‚ ytucŒ÷e Ëwkðt¤e ytÿo‚t {tht{tuk…h[tuZtE.
yu ËtÚtu yutu ði¼ðþt¤e Œun Äehu Äehu {tÞt Vu÷tð‚tu ntuÞ yu{ ÷tøÞwk. {÷{÷‚t
ò¤eŒth ðMºttu ‚¤u òztk M‚t nqkVt¤t {Ë]ý Zqðt, Vt÷u÷ r‚kƒe {w÷tÞ{
…wü‚t, {htuz ÷Eu Íqh Út‚e yue ‚k„ ÷[÷[ ftÞt, «[kz ytðu„tk QX‚tk
ytð‚otu; ¼qht ‚ust …{htx{tk yt the {tht þhehu ð¤„e …ze n‚e.’
(…].56) ‚uu òýu Vq÷e …tkŒze suðe fw{tþ¼Þtuo M…þo yu yMVwx yðtse
Ésw‚t M…þo‚tk n‚tk. ‚uÚte ytuhzt{tk ð[oMð s{tðe ƒuXu÷e [tkŒetu xwfztu ntuÞ
‚uðwk ‚uu ÷t„u Au.
134
134

‚ut ytðt W¥tt…{Þ [i‚rËf ðt‚tðhý{tk ÷tw÷t Þti yu þ]k„tht
Ëkfu‚tuÚte ˼h Au. Ëtfw÷t, f{Ëtk„ftu÷t suðtke ð‚ohu¾tytu yu ÷tw÷twk
{tŒf ËtikŒÞo ‚uu Ehturxf {qz{tk, þ]k„thtuL{tŒ{tk ÷tðe Œuðt …qh‚wk Au. yu
yts ‚ƒ¬u ÷tw÷t ËtÚtue þ]k„th-[uüt fu hr‚¢ezt ytfth …t{u Au. Ëk‚t…-
W¥tt…{Þ ‚ut r[¥t {txu ÷tw÷t fuðe ‚tu …rh‚]rÂfthf eðzu Au yuwk Ëq[
‘[tkŒewk Äð÷®ƒƒ y{tht Œunu ¼uŒeu ykŒh Q‚h‚wk õÞtkf Ÿzuu Ÿzu
„‚eo hÌtwk ntuÞ yu{ ÷tøÞwk.’(…].57) suðt r¢Þtí{f rðÄt{tk ÚtÞu÷wk Au. ‚ue
yr¼[th yu ÔÞr¼[th ðå[ue ðå[ue tswf ¼uŒhu¾tu, {thfýt {tŒt…þw
yu ft{ý„the ftr{e ðå[ue Ëqû{ ¼uŒhu¾tu, ËkrrÄfhýe «ÞwÂõ‚t
rðrÞtu„ Útfe Ëtkfur‚f Y…{tk W…ËtðtE Au.
[i‚rËf ytƒtunðtwk r{toý fhe {tðet yð[u‚ r[¥te Ëqû{
Ëkfw÷ ËkðuŒtytu ‚Útt ‚h÷ Axfýe ð]Â¥tytue AÈ÷e÷te f…tu¤ fÂÕ…‚
¼qr{ftu Ësofu MðÄ‚ «Ëk„tu îtht hsq fhe Au. ‚u yu f{Ëtk„ftu÷t …Ëth
Út‚tk n‚tk íÞthu þqLÞ‚te ft¤e ytý ðh‚t‚e n‚e. ‚uðu ð¾‚u ½uhtÞu÷t yztƒez
ytu¤tytu ðå[uÚte ‚uu õÞtkf yuf÷Ëqht ‚ust yt¼tËe ytk‚ht’ f¤tÞ Au u yue
yt ÂîÄt {turðïe ½ýe …rh[tÞf ƒe hnu Au. ‚uwk ÷tw÷t suðt theY… ËtÚtu
ywfq÷ ËÄtÞt ƒtŒ f{Ëtk„ftu÷t ËtÚtuwk òuztý ŒwLÞðe yu VhrsÞt‚ MðY…wk
s Au ‚uwk Ëq[ ‘ŒqhÚte {fttut yýËtht ðh‚tÞt yu ÷„¼„ ZËzt‚e
f{Ëtk„ftu÷t {the ËtÚtu ÚtE sðt {Út‚e n‚eu, …ý yuwk Œe½tofth …uzwk [t÷ðt{tk
ƒtÄt fh‚wk n‚wk’{tk ÚttÞ Au.
‚uu xÙu{tk {wËtVhe fh‚tk su Œw:Mðà Œu¾tÞ Au ‚u{tk ‚u …tu‚tu yuf÷tu
yxq÷tu yw¼ðu Au. ‚u …íe ËtÚtu xÙut «ðtË «Ëk„u ‘Au÷ƒxtW thu Œe…u
yuðe yuf ÷e÷e …t{he’ ytuZu÷e ntuðtÚte yu MÚtq¤ftÞ Xª„ýe Mºtetu [nuhtu fŒY…tu
fZk„tu ¼tËu Au. ËkæÞtxtýu ‘xÙu ð¤tkf ÷u‚e õÞtkf yk‚ht÷{tk’ Q‚h‚e ntuÞ
yu{ ðuht {w÷f{tk «ðuþu Au. ‚u ð¾‚u rso zçƒtt ð[÷t ƒkÄ Œhðtò
yt„¤ Q¼u÷tu ‚u ft[e ƒthe{tkÚte ykŒh sh t¾u Au, ‚tu yuf …zAkŒ
ø rË…tE ‘ÄqkĤtþ …z‚t ËtuVt …h’ …zu÷tu Œu¾tÞ Au yu ft{t‚wh rðoMºt
f{Ëtk„ftu÷t yue At‚e …h Z¤eu „u÷ fhe hne Au. ‚u rË…tEu ƒhtƒh
swyu Au íÞthu rË…tEt ðuþ{tk hnu÷t …tu‚tt Ëtnuƒu ytu¤¾u Au. yt Œw:MðÃ{tk
135
135

òuÞu÷tk á~Þtu yu ‚uu ÚtÞu÷t yw¼ðu fthýu …íe ËtÚtut htu®sŒt Sð{tk
ƒu÷e te-ûtwÕ÷f ½xtytu, ðt‚[e‚tu yu ÔÞðnth, ð‚o yu rð[thtu ‚u
hsq fhu Au. ð¤e ynªÚte s ythk¼t‚wk yuÂLs ð„he „tzeytuwk ðýo,
‚ut rðÂåAL yu rŒþtne hr‚«u{ Ëkðtu ËhTrhÞtr÷Mx þi÷eyu ÷uðtÞu÷tu
yuõË-hu Au. W‚thw ð„he rso ƒtu„e, Q»th ¼qr{, yuf zçƒtwk ðå[uwk
ƒkÄ ƒthýwk EíÞtrŒ ‚ue yuf÷‚t yu rðÂåAL‚tt ƒ¤ðt Ëkfu‚tu …qht …tzu
Au, ‚tu rË…tne yu Ëtnuƒu yufY… fhe Œu‚e MðÃ÷e÷tt yk‚u ‘ykŒhÚte
ƒkÄ fhu÷tu Œhðtòu fu{uÞ ¾q÷‚tu ntu‚tu. ‚ut …h f{Ëtk„ftu÷t {hrýÞt «nthtu
fhe hne n‚e.’ suðtk su rðÄttu ytðu Au ‚u ‚ut …íe ËtÚtut rðåAuŒwk Ë{Úto
A‚tk Ëns «‚ef ƒe hnu Au.
‚ut …íe ËtÚtut frsÞtt «Ëk„u Ëtnuƒe Œhr{Þt„eheÚte yu W~fuhtE
…íeu htufzwk Ëk¼¤tðe Œu Au: ‘yu ‚tht ƒt… …tA¤ ò. ef¤ ynªÚte...’
(…].71) yt frsÞtt Ë{tÄt …Aee ht‚u yr‚rÚt¾kz{tk ÷tw÷t ËtÚtu
Ëk¼tu„Ë{trÄe ûtýtu{tk ‚ue ‘rþhtyu rþht{tk òýu rAL‚twk ðtŒ¤’ rð¾uhtE
s‚tk ‚uu «‚er‚ ÚttÞ Au fu ‘fþwk s ƒŒ÷tÞwk Úte.’ ynª ƒeò «fhýe
rð„‚tuwk …whtð‚o Út‚wk ntuÞ yuðwk ÷t„u Au. ‚u {tºt yt¼tË s h[u Au; fu{ fu
÷tw÷t ËtÚtu fkEfu Ë{Út¤ ËkƒkÄ MÚt…tÞte ¼útkr‚{tk htn‚ yw¼ð‚tu ‚u yu
htn‚{tk Ëtfwƒt ðzu ¾÷u÷ …z‚e yw¼ðu Au. yt ‚u Shðe þfu ‚u{ Úte.
‚utu htu»t ‚uu …íe ËtÚtut ½»toý{tk ½Ëze òÞ Au.
‚ut ÷tw÷t ËtÚtut Œun ËkƒkÄ yk„u ŒeŒe {ti Ëuðu Au; …ý ÷tw÷tyu
‚iÞth fhu÷t {u¾÷te f¤tfthe„heu ‚u {wõ‚ fkXu ð¾týu Au. ‚u «Ëk„u f{Ëtk„ftu÷t
ðh ËtÚtu ͽze …zu Au íÞthu ‚u ‚ut ‘Ônt÷uþhe’ Ëtnuƒ ËtÚtut Aq…t ËkƒkÄtu yk„u
ytk„¤e [ªÄu Au, yu «Ëk„u ‚u …r‚t {tU …h Útqkfðte nŒu ytðe s‚tk ytðe
Œw:Ën yðnu÷tÚte AkAuztÞu÷tu ‚u yt Œk„÷{tk ½ðtE-fwxtEu ƒu¼t ƒe òÞ
Au; …ý f¤ ð¤‚tk ‚u{e ðå[u ð¤e …tAwk yòuz ðtøÞwØ ò{u Au. ‚ut …íe
ËtÚtut ytðt htu»t-rððtŒ{Þ Ëk½»toe …zAu hË«Œ ‚tu Au ‚ut yr¼þ r[¥te
÷e÷t. «u{e …rh‚]r …t{u÷t ‚uu ‚u{tk ytð‚tu rðûtu… ÷uþ …ý …hðz‚tu Úte.
‚utu yu ͽztu ãtu‚f Au. sw„wÃËt «íÞue sw„wÃËt ynª ÔÞõ‚ ÚttÞ Au.
136
136

‚ut ÷tw÷t «íÞut ÞtiËkfu‚…qýo {tu¼tðtu fqfztt «‚efÚte Ë-hË he‚u
ðýoðtÞt Au. Ët‚{t ¾kz{tk ÷tw÷t ËtÚtue Vhe þ]k„th[uütwk Ërð„‚ yt÷u¾
Au. ‚u{tk Ëtnuƒe ‘furƒ’wk ytðwk s yuf ËurLÿÞ ðýo Au: ‘{‚t ƒ…tuhe
ðu¤t n‚e. [Ztý …h yuf ytŒ{e ÷tuneÞt¤ nt÷‚{tk sE hÌttu n‚tu. …eX …h
W…tzu÷e ¾tk„{tk {tkË÷tu[t ÷tãt n‚t. þheh …hÚte ÷tune ŒŒz‚wk n‚wk. fË{Þu
ef¤eu ¼tðtðu„{tk z„÷tk ¼h‚tu nwk yt„¤ ðæÞtu. ËqÞo ºttkËtu ÚtEu ðhË‚tu
ntuðtÚte …e„¤‚e Ät‚we su{ Ëzf [{ftht {th‚e n‚e. „r‚{t ðtntut
ft[{tkÚte òýu Íh…‚t ‚zfte [f{ft ÷eÄu ytk¾ ykòE s‚e n‚e.
ƒeS ‚hV …ntz …h ¼q¾htþ ò{‚e n‚e. ½uh …ntU[‚tk ‚tu ƒÄu h‚tþ
…z‚wk ‚us ¼¼htðe ŒeÄwk ntuÞ yu{ ÷tøÞwk.’(…].77) ÷tw÷t ËtÚtut ƒeSðtht
Ë{t„{ …qðuo ‚uu ‘ytuhztt ‚eûý «ftþe [e…tu òýu hLÄúuhLÄúuu AuŒ‚e yuu
Ÿztý{tk Aeý‚e’ ÷t„u Au.(…].80)
‚utu ÷tw÷t ËtÚtutu «Út{ðtht Ë{t„{ «Ëk„u f{Ëtk„ftu÷t «íÞutk
y…tf»toý yu sw„wÃËtyu ¼t„ ¼sÔÞtu n‚tu. ƒeSðtht «Ëk„{tk Ëtfw÷t ËtÚtue
÷tw÷te hr‚¢eztÚte ‚ut r[¥t{tk ò„u÷tu ‚eðú îu»t ¼t„ ¼sðu Au. «Út{ ËkË„o
…rh‚]rÂfthf n‚tu ßÞthu yt ƒeòu ËkË„o îu»t¼úr{‚ {tuŒþt{tk Út‚tu ntuE
…nu÷twk …rhýt{ ÷tð‚tu Úte. yufðth …{tE [qfu÷e the, „w{tðtE [qfe Au yu
òÛÞt ƒtŒ yuu Vhe …t{ðtt ÔÞÚto, n‚tþ, rðV¤ «Þítu yt ƒeSðtht
ËkË„o{tk ÔÞt…u÷t Au. ‚uu Ësof ‘ðýËtx’ suðt ËhË þçŒÚte «Þtusu Au.
‚ut yt¢tuþe ¼thu «r‚r¢Þtytu yt…‚e …íe ÷tw÷t ËtÚtut yðiÄ ËkƒkÄ
rðþu òýe s‚tk W„ú ͽztu fhu Au. ynª the ËkƒkÄ[¢ …qhwk ÚttÞ Au. [¢
yk‚ Au. yuu õÞtkÞ yk‚ Úte. A‚tk [¢ ƒtð‚e hu¾tt ƒu Auztytu ¼u„t
ÚttÞ Au. ‘{tht{tÚtt{tk òýu ½ý Xtuft‚t ntuÞ yu{ [ehtzt…z‚t n‚t. þheh ðå[uÚte
hu÷t ƒu ÷eMËt …txtytu Œtuzâu s‚tk n‚t. yËkÏÞ yðtòuwk Ä{Ëtý {[e
QXâwk. W…h yðftþ…x{tk òýu ÄwB{Ët ¾tk[t-¾tk[t¤t „Z tË‚t s‚t
n‚t...’ yu …¤tu{tk ‚ut {w¾uÚte ef¤e …zu÷t þçŒtu ‘Ätu¤wk ÄwB{Ë...’ AuÕ÷t
MðÃá~Þ{tk xÙue [tu‚hV ðekx¤tE ð¤u÷t Ätu¤t ÄwB{Ëtk …z¤Úte h[tÞu÷tk
MðÄ‚ [i‚rËf …rhðuþe ¼Þtðn ¼ªËu Ëkfu‚u Au. ynek {tu‚e
137
137

¼Þtf‚tu yr‚¢{e òÞ ‚uðe rð»ttŒË¼h Ë]Âü òuðt {¤u Au. ‚uÚte ÷tw÷tu
fnu Au: ‘fux÷tÞ Œt’ztÚte {u ÚtÞt fhu Au, õÞthuf yt…ýu {he hÌttk Aeyu yue
¾t‚he fhðt yt ƒÄwk fh‚tk ‚tu Úte !’(…].90) yt fhwý Sð{tk {hðtwk
t{ Au {wÂõ‚. …hk‚w {tðet ÷÷txu ‚tu yt rðÂåAL, WÍhztÞu÷, ½ðtÞu÷
ËkƒkÄtutu ¼th ðuZtÞto fh‚tk yÂM‚íðrðne ¼xõÞt fhðtwk s ÷¾tÞwk Au.
‚uÚte s ÷tw÷t ‚ut Wå[thu÷t ðtõÞt ywËkÄtu fnu Au: ‘þwk {tu‚tu s yuf {tuxtu
zh ntuÞ Au’ (…].90)
‚ut ÷tw÷t yu …íe ËtÚtut ËkƒkÄtu yx…xt¤t, ËkrŒøÄ Au. ‚uÚte ¼thu
f÷uþ yu …eztu yk‚u ‚u ½uh …tAe Vh‚tk tÞfu yu ‘y…qðo ËtikŒÞo÷rË‚’
¼tËu Au, sutu W¥tt… „{e „Þtu ntuÞ ‚uðtu ÷t„u Au, …ý yu ûtýu ytðtu W…þ{ Au:
‘yutu …w÷rf‚, ¢tkr‚ðýtuo ÷t„‚tu [nuhtu yt…tuyt… ðuŒt„úM‚ Út‚tu rðf]‚ ƒ‚tu
„Þtu.’(…].92) ‚uu {w{q»ttotu yw¼ð ÚttÞ Au, …íeu …ý ÚttÞ Au, A‚tk
f{Ëtk„ftu÷t ynª yz„ Mðhu, ºtwxf ºtwxf ƒtu÷u Au: ‘nwk {hðte Úte’ (…].92)
yt Ëtksu ƒnth fþtuf ¾¾ztx Út‚tk ¾tu÷e t¾u÷e ‘ƒtheyu Íq÷‚t …Œtot þý„th{tk,
þt÷ð]ûttue nuX¤ e÷hk„e ntuzeytu’ ‚h÷ „r‚yu Œu¾tÞ Au; þÞ¾kz{tk
ðtk ðMºttu{tk Ëßs ÚtE Ëq‚u÷e …íe W…hwk ðtõÞ ƒtu÷u Au. yt{ M…ü ònuh
fhu Au íÞthu yt{e tÞf ‘fB…the’ yw¼ðu Au.
yt{ ‘[tkŒetu ÷kƒ[tuhË xwfztu’ yu{e …Útthe ðå[u ytðe ¾¤tÞ Au
yu ‘ytk¾tuu Ík¾ðe t¾‚tu’ ntuÞ Au. ‚tu yus [tkŒe{tk ½ht {tu¼ …h
ƒuXu÷t ft„ztu Wztzðt ‚u òýu [eË t¾e su ƒq{tƒq{ fhu Au, ‚u yr‚ðtM‚rðf
ð‚ot¼tË ðzu h[t{tk ytð~Þf Ÿztý rËØ fhu Au. yt{ yk„÷e÷t W»tt,
÷tw÷tu {æÞtnT yu f{Ëtk„ftu÷tu ËkæÞt fneþwk ‘rþt[¢’ yu ft¤htrºtwk
[¢ ntuðt W…htk‚ „wk[ðtÞu÷wk ‘ËkƒkÄ[¢’ …ý Au.
fÚttu yk‚u ‘ykÄthwk Q‚h‚tk {ft Vh‚u ¾tƒõÞwk Au, u sue …qðo-
…Âù{tu ËqÞo ÷t÷ x…fwk ƒe ƒthet ft[{tk ˤ„e [qõÞtu Au.’(…].92) ‚u{tk
‘òuzftƒkÄ {eýƒ¥teytu’t «ftþ ðå[u ÷tw÷t-ËkƒkrÄ‚ ‘{u¾÷te ‚us
x…feytu’ su{tk …tA÷u ƒthýuÚte ef¤e „Þu÷e ÷tw÷tu òu‚tk n‚tþt yw¼ðu
Au, u yt…½t‚ ðntuh‚tu ntuÞ ‚u{ sue …tA¤ ƒthe ËtkËhðtu tÞf,‘ƒnth nwk
138
138

fqŒe …zâtu’ yu{ su fnu Au, ‘‚u ‚tu Au yus [tu…„wk ‚us.’ ytu Ësoft þçŒtu{tk
fneyu ‚tu {íÞo ft„ztu {h‚tk {h‚tk {tkËtu xwfztu XtuÕÞt ð„h hnu‚tu Úte! þwk
ytu SðhË fu rðËk„r‚ fneþwk.
yt{, ‚uwk ƒthe ËtUËhðwk ‚us{tk fqŒe …zðwk ‚u ftuE ftÞ{e Awxfthtu
nª …ý ½ze ƒŒ÷t‚e, Ë‚‚ …rhð‚oþe÷ yu rðrðÄ rðð‚tuo Œt¾ð‚e
«u{híÞtðMÚttwk s ãtu‚f Au. yt «‚eftí{f …rhðuþ{tk …íe yu rðþu»t‚:
tÞfe yk‚„o‚ Sðfthwýetu yýËth {¤u Au.
‘rþt[¢’t yk‚{tk ‘ytðt ½h{tk nwk fu{ fheu hnwk ’ fnu‚e
÷tw÷tt „]níÞt„ …tA¤ ‚utu „]níÞt„ …ý rY…tÞtu Au. yt «ftht yk‚{tkÚte
ytÄwrf {tðSðe ‘þwÿ‚t’ yu ‘r:Ëth‚t’e [h{ yðrÄe …htfturxu
‚thðe þftÞ yuðwk ztì. Ëw{ þtnwk ‚thý ËðoÚtt ÞtuøÞ ÷t„u Au. ‚uytu fnu Au fu,
‘yt he‚u fÚtttÞfe hr‚{q÷f [u‚tu rðËkðtŒe ŒtB…íÞSðt rðr¼L
«Ëk„tut yt÷u¾ îtht Ësof ytÄwrf Sð «íÞue yuf q‚ rð[thÄthtu
ÔÞkrs‚ fhu Au.’ 22
‘Ësofu ‚ue fhwý‚t ƒ‚tððt{tk hË Úte, fhwý‚tu «uhf Ëkfw÷
Y…tuwk ‘ƒtÍth’ h[tÞwk Au. ÷tw÷t ËtÚtut yðiÄ ËkƒkÄtu{tk ‚ue hr‚{q÷f [u‚ttu
u yue {w{q»ttotu yw¼ð Au.’ 23 ‚tu ELÿðŒ AtÞtu ‘fÚtt{tk ÄqkĤt…ýwk’ ÷t„u
Au. 24
‘rþt[¢’ rðþu Ëw{ þtn fnu Au fu ‘{w»ÞSð yk„ue yt…ýe
òýfthe{tk W¥thtu¥th su ðÄthtu ÚtE hÌttu Au, ‚uýu ðiÞÂõ‚f yw¼qr‚u
ðÄwu ðÄw Ÿztýðt¤e Œþtoðe yt…e Au. ðiÞÂõ‚f yw¼qr‚e ðtM‚rðõ‚t
nðu Ë…txe …he ƒtÌt rð„‚tu Úte hne. ‚uýu Ësofu {tðet yÄo[u‚ yu
y[u‚ {e rŒþt{tk ðt¤e ŒeÄtu Au. ðtM‚rðõ‚te yr¾÷tEtu ‚t„
{u¤ððtwk yuðe rŒþt rðt yþõÞ ƒe „Þwk Au.’ 25
‚tu ‘ftuý’t tÞfe su{ ‘rþt[¢’tu yt{e tÞf yÂM‚íð…hf
rðV÷‚te ðuŒt yw¼ðu Au. ‚u ºtý ºtý Mºteytu ËtÚtu ËkƒkÄt‚tu ntuðtÚte ‚ut
Sð{tk rð»ttŒ, rðÂåAL‚t ÔÞt…e s‚tk yÂM‚íðne‚ttu yw¼ð fhu Au.
‚u {tð ËkƒkÄtue ytkxe½qkxeytu yu ¼tu„ rð÷tËu fthýu yt½t‚-«íÞt½t‚tu
139
139

yw¼ð fhu Au. ‚ut {tu¼tð «f]r‚t rðrðÄ «‚eftu îtht hsq ÚtÞt Au. ‚ut
{turðï{tk hnu÷e Ík¾tytu ytkŒ yu «ËL‚tu MðÃ, rŒðtMðÃtu îtht
hsq fhðt{tk ytðe Au. ‚u yk„÷e÷t suðe ËwkŒh-{tunf Þwð‚eu …tu‚te
SðËkr„e ƒtðe þf‚tk ‚ue ÔÞÚtt yw¼ðu Au. ßÞthu ‚uu f{Ëtk„ftu÷t
suðe ÔÞr¼[the, MÚtq¤, ͽzt¾tuh, ffoþt yuðe …íe {¤‚tk r[¥t{tk yufwk
ËtikŒÞo yu ƒeSwk ¼Æt…ýwk Ë‚‚ rðhtuÄtÞ Au. ‚ut ŒtB…íÞ Sð{tk ËŒtÞ
rðËkðtŒ, rð¾ðtŒ yu ytþkftytu ÔÞt…u÷e ntuðtÚte yÂM‚íðne‚ttu yw¼ð
fhu Au. ‚ut Œw:¾e Sð{tk «uÞËe yk„÷e÷twk MðY…twkËkÄt Ähtð‚e
÷tw÷t ytf»toýwk «uhfƒ¤ ƒu Au. ‚u Mð…ez{tk {wÂõ‚tu W…tÞ þtuÄðt
«Þí fhu Au. ‚u …tu‚te {tuÔÞÚtt Mðà yu rðrðÄ «‚eftu îtht hsq fhu Au.
…tu‚tt yÂM‚íðu …t{ðt {txue tÞfe {Útt{ý ynª òuðt {¤u Au. ‚ut
Œw:MðÃ{tk …ý ‚ue yýAe…e ft{ð]Â¥t hsq ÚttÞ Au. ‚u …íet {]íÞwt yrü
rð[thtu{tk …tu‚tt {]íÞwu rnt¤u Au. ‚u …tu‚te yðMÚttytuu rðrðÄ MðÃtu îtht
hsq fhu Au. ‘Ätu¤wk ÄwB{Ë....’ AuÕ÷t Mðà á~Þ{tk [i‚rËf …rhðuþe ¼Þtðn
¼ekËu Ëkfu‚u Au. ynª {tu‚e ¼Þtf‚tu yr‚¢{e òÞ ‚uðe rð»ttŒË¼h
Ë]Âü òuðt {¤u Auu. ynª fhwý‚t ¼hu÷t Sð{tk {hðtwk t{ Au {wÂõ‚.
…hk‚w {tðet ÷÷txu ‚tu yt rðråAL, WÍhztÞu÷, ½ðtÞu÷ ËkƒkÄtutu ¼th
ðuZtÞto fh‚t yÂM‚íð rðne ¼xõÞt fhðtwk ÷¾tÞwk Au. ‚ue …íe ÔÞtr¼[the
ef¤‚tk ‚u yLÞ Mºte «íÞu ytf»toý yw¼ð‚tu Auðxu {]íÞw ‚hV „r‚ fh‚tu
ntuÞ ‚uðtu ¼tð yw¼ðu Au. ‚u …tu‚tt yÂM‚íðu xftðe ht¾ðt fu MÚttr…‚ fhðt
«Þí fhu Au.
yÂM‚íððtŒtu ËkŒ¼o Ähtð‚e W…htuõ‚ ÷½wð÷tut tÞftuu ‚…tË‚tk
sýtÞ Aufu ‚u Ëðo ftuE u ftuE he‚u …tu‚tt yÂM‚íðu xftððt «Þí fhu Au. ‚u
ËkðuŒþe÷ [u‚t‚kºt Ähtð‚t ntuðtÚte …tu‚tt yÂM‚íðu MÚttr…‚ fhðte
˼t‚tÚte …eztÞt fhu Au. ‚u Sð{tk ftuEu ftuE he‚u r»V¤‚tu ðhu÷t ntuðtÚte
…tu‚tt yÂM‚íðe ÔÞÚto‚ttu yw¼ð fhu Au. ‚u {]íÞwt ytuÚtth e[u Sð‚t ntuðt
A‚tk yÂM‚íð MÚtt…e ‚u{e RåAt «ƒ¤ òuðt {¤u Au.
‘Vuhtu’ yu ‘¼tð-y¼tð’ ƒLu f]r‚t tÞftu r¾L {tuŒþt Ähtðu
Au. ‚u ƒLu «u{e rðV¤‚tu fthýu, …tu‚tt yÂM‚íðe ÔÞÚto‚tu fthýu
140
140

¾L‚ttu yw¼ð fhu Au. ‚u ƒkuwk r[‚‚kºt fÚttt fuLÿ{tk Au. ‚uytu
…tu‚ttk {turðï{tk y‚e‚e ½xtytu-ÔÞÂõ‚ytu ‚Útt ð‚o{t{tk ƒ‚e
½xtytu yu M{hýtuu MðÃ, rŒðtMðÃtu, «‚eftu yu …whtfÕ…tu îtht hsq
fhu Au. ‚u ƒLu tÞftue [u‚t{tk yt„‚ {]íÞwtu ¼Þ hnu÷tu ntuðtÚte
yÂM‚íðu xftððt {txu «Þí fhu Au.
‘Vuhtu’ tu tÞf yråAtyu Þtºtt{tk sðt «ð]¥t ƒ‚tk ‚ut yÂM‚íðt
ykþY… …tu‚tt…wºtu„w{tðe ƒuËu Au. yt yt½t‚u fthýu ‚u¢tuÄ yu yt¢{f‚ttu
yw¼ð fhu Au. ‚u yÂM‚íððtŒe ntuðtÚte Þtºtt ‚uu nu‚wrðne ÷t„u Au. Þtºttyu
s‚tk {wËtVhet fkxt¤t ËtÚtu …tu‚tt{tk …zu÷e ¼Þ„úkrÚtu fthýu ‚urð[thu Au fu
‘ƒnth„t{ s‚e ð¾‚u …tAt ytðthtytu{tk fŒt[ nwk nª ntuô.’ yt{ ‚u
yÂM‚íððtŒe ntuðtÚte Sð‚u Sð‚ …tu‚te yw…ÂMÚtr‚u ‚eðú‚tÚte «‚e‚
fhu Au. ‚uu Eïh{tk ©Øt ntuðt A‚tk yt r»V¤ Vuht{tk òuztÞ Au. ‚uu
MðÃËwkŒhe suðe …íe …ý {¤‚tk ‚ut yÂM‚íðwk fuLÿ s òýu ¼i Au.
‚uu {]íÞwtu ¼Þ ntuðtÚte MðÃ{tk {]íÞw Ë{Þu ¼i ‚uu ytÄth yt…‚tu ntuÞ ‚u{
yw¼ðu Au. ‚u …tu‚tt yÂM‚íðe þqLÞ‚tu ¼q÷e sðt …íetu yufMxÙtMxtuk„
r……hr{Lxe su{ W…Þtu„ fhu Au. yt{, Äúq{úð÷ÞÚte ½uhtÞu÷wk ‚uwk yÂM‚íð
{]íÞwe yw¼qr‚ fhtðu Au. ‚uu M{]r‚{tk Ë[ðtÞu÷wk Äòðt¤wk þkfhwk Œuhwk,
fƒúM‚t yu M{þt su{tk Sð yu {]íÞwtu ËkŒ¼o òuðt {¤u Au. yt{
rðrðÄ ½xtytu yu yw¼ðtu ‚uu yÂM‚íððtŒe ‚hefu hsq fhu Au. ‚tu ¼tðy¼tðtu
tÞf …ý ¼q‚ft¤e M{]r‚ytu yu ð‚o{te ½xtytu ËtÚtu …tu‚tt
yÂM‚íðe ÔÞÚto‚t yw¼ð‚tu òuðt {¤u Au.
¼tð-y¼tðtu „ti‚{…tu‚tu fuLÿMÚt ƒtððt s‚tk fuLÿÚte Vk„tu¤tE „Þu÷tu
ntuÞ ‚u{ yw¼ðu Au. ‚uu Sðe Œhuf ½xt …qðoÞtustƒØ ntuÞ ‚uðwk ÷t„u
Au. ‚u [u‚tt ytk‚rhf-ƒtÌt M‚hu ËkƒkÄtu yu y‚e‚t rð[thðkxtu¤ ðå[u
SÔÞt fh‚tu …tu‚tt yÂM‚íðu Vk„tu¤tÞu÷wk ðs rðtwk yw¼ðu Au. ‚u
Sð yu {]íÞwe Äth …h [t÷‚tu y‚e‚u ¼q÷e þf‚tu Úte. …tu‚te
{tuÂMÚtr‚u ‚u ðtð yu fwkzt¤tke ËtÚtu Ëh¾tðu Au. ‚u ËíÞu …t{ðt Sðtk
Ëðo ƒkÄtu V„tðe …tu‚tt y÷„ yÂM‚íðu MÚttr…‚ fhðt RåAu Au. ‚uu Ëðo
ËkƒkÄtu yu {qÕÞtu rhÚtof ÷t„u Au. rðrðÄ «‚eftu îtht ‚ue [u‚t{tk hnu÷e
{]íÞwe ˼t‚t òuðt {¤u Au. ‚tu ðýÍthe ðtðwk …whtfÕ… ‚ut yÂM‚íððtŒe
141
141

ð÷ýu «„x fhu Au. ‚u ykÄtrhÞt fqðt{tk ytk¾u …txt ƒtkÄe Vk„tu¤e ŒuðtÞu÷tu,
r:ËntÞ ÂMÚtr‚{tk s¤{tk zqƒ‚tu òÞ Au. yt{, yÂM‚íðu …t{ðte RåAt{tk
‚u {]íÞw Ë{e… ntuÞ ‚uðwk yw¼ðu Au. yÂM‚íððtŒe rð[thtuu fthýu Sð
{]íÞwY… ÷t„u Au. ynª {]íÞwt ¿ttÚte {]íÞw xt¤e þft‚wk Úte. ‚u xt¤ðt {txuwk
Ët‚íÞ ‚ut{tk ntuðtÚte ƒÄe {Útt{ýtu ‚uu fkxt¤tY… ÷t„u Au. ‚u yÂM‚íðe
˼t‚tu fthýu …h{‚¥ðe …qðoÞtustÚte Ë¥ð yu yÂM‚íð ðå[u yxðt‚tu
hnu Au. ‚u yÂM‚íððtŒt hý{tk ¼xf‚tu yf¤t{ý, ysk…tu yu Ëk‚t…
yw¼ð‚tu r¾L {tuŒþt Ähtð‚tu yÂM‚íððtŒe tÞf ƒe hnu Au.
‘Vuhtu’ tu tÞf [i‚rËf he‚u nª …hk‚w ð‚o{t ½xtytu{tk …tu‚tt
yÂM‚íðu …t{ðt {Útu Au; ßÞthu ‘¼tð-y¼tð’tu tÞf [i‚rËf {Útt{ý îtht
yÂM‚íðu …t{ðt {Út‚tu òuðt {¤u Au. yt ƒku tÞftu r¾L {tuŒþt Ähtðu Au,
‚tu ‘[nuht’tu tÞf rAL(rËrf) {tuŒþt yw¼ðu Au. ‘r»ttŒ’ SðY…e
txf{tk …tu‚tt Ët[t [nuhtu …t{ðt «Þí fh‚tk …tu‚tt yÂM‚íðÚte Aqxtu …ze
„Þu÷tu ntuÞ ‚uðtu yw¼ð fhu Au. ‚u Mðstue nqkVtu y¼tð yu ƒÄe
ËufLznuLz ðM‚wytu Sð{tk {¤‚tk ÷½w‚t„úkrÚt yw¼ðu Au. ‚uu Ëðo ËkƒkÄtu{tk
rðÂåAL‚ttu yw¼ð Út‚tk yÂM‚íð „tihðne ÷t„u Au. ‚u yíÞk‚
rð[thþe÷ yu ËkðuŒþe÷ ntuðtÚte ytí{MÚtt… {txu …hk…ht„‚ MÚttr…‚ Ëðo
{qÕÞtu, rËØtk‚tu yu ËkƒkÄtu V„tðe yt yËk„‚ yu ƒunqŒe ŒwrÞt{tk ðiÞÂõ‚f
yÂM‚íðwk ËíÞ MÚtt…ðt {txu Ë‚‚ {Útt{ý fhu Au. ‚utu WAuh ftuEe ŒÞt fu
W…fthðþ ÚtÞu÷tu ntuðtÚte yfÚÞ ðuŒt yw¼ðu Au. ‚u ð‚o{t{tk …ý ¼q‚ft¤e
M{]r‚ytu{tk Ëhe …zu Au. ‚ue Sðrf‚tƒtk …t ‚ut yÂM‚íðt
MðËkðuŒu hsq fhu Au. ‚u …tu‚tt Ët[t yÂM‚íðtu, MðY…tu, þe÷tu, ò‚tu
Ët[tu …rh[Þ {u¤ððt «Þí fhu Au. Sð{tk «u{e Ík¾t rðV¤ eðz‚tk
‚u rAL‚ttu yw¼ð fhu Au. ‚u ftuEtÚte ÷t„ýet ‚tk‚ýu ƒkÄtE sðtÞ
‚ue ˼t‚t ht¾‚tu ‘rËrf’ …Ëotr÷xe Ähtðu Au. ‚ut Sð{tk fzðtþ
AðtE „Þu÷e ntuðtÚte …tu‚tt Ët[t [nuhtu …t{e þf‚tu Úte. ‚uwk
yÂM‚íð ytí{ðk[tÚte ¼hu÷wk ntuðtÚte ËkðuŒþqLÞ‚ttu yw¼ð fhu Au. ‚u
„e‚tt f{oÞtu„ee su{ Sð {tºt yr¼Þe he‚u Sððt RåAu Au. ‚u
®sŒ„ee, ËkƒkÄtue yu nÞt‚ee ÔÞÚto‚t Ë{s‚tu ntuðtÚte yÂM‚íððtŒe Au.
‚u …tu‚tt yÂM‚íðe ¾tus Ík¾u Au.
142
142

yt{, ‘[nuht’t tÞfe su{ ‘yM‚e’tu tÞf …ý …tu‚te …ËkŒ„et
Mðt‚kºÞu …tu‚tt yÂM‚íð{tk yw¼ðe þf‚tu Úte. ‚u …ý r»ttŒe su{
sL{Úte {]íÞw ËwÄee rhÚtof r¢Þt{tkÚte Aqxfthtu RåAu Au. ‚uu {w»Þe ðuŒttu
yk‚ {]íÞw ntuðtwk ÷t„‚tk …tu‚tt yÂM‚íðe ÔÞÚto‚t yw¼ðu Au. ‚u Ëðo
{tðtuwk {]íÞw RåAu Au; fthý fu {tð Sðu {qÕÞ ð„hwk {tu Au. ‚u
{]íÞwe Ëntu…ÂMÚtr‚ yw¼ð‚tu ntuðtÚte ‚ue áÂüyu Äò, {krŒh, ËqÞo, …zAtÞtu,
#zwk ð„uhu yÂM‚íðtk «‚eftu Ë{t Au. ‚uu Ëðo {tðtue {w{q»tto, rsSrð»tt,
ËkŒ¼ohrn‚‚t, ft{tytu, ¾ws÷e, ðkþrðM‚th yu Sðe te{tuxe
¼tks„ztu îtht yÚtone Sð Sð‚t ÷t„u Au. ‚u rhtþtðtŒe ntuðtÚte Œhuf {týË
þƒ Ë{t þheh …h Sð‚hwk fð[ Äthý fhu÷t ntuÞ ‚uðwk ÷t„‚tk …tu‚tt
yÂM‚íðu xftððt «Þí fhu Au. ‚ue [u‚t{tk ¼q‚ft¤e ðt‚to yu M{]r‚ytu
‚Útt yuftuÂõ‚ytu{tk þqLÞ‚t, rAL‚t yu rð»ttŒu fthýu ‚u yÂM‚íððtŒe Ëqh
«„x fhu Au.
‘rAL…ºt’tu tÞf ysÞ …ý ‘yM‚e’t tÞf suðtu ¾qƒ s
ËkðuŒþþe÷ Au. ‚u yÂM‚íðu xftðe ht¾ðte yr‚ ˼t‚tðt¤tu Au. ‚u
yÂM‚íðu rh…uût¼tðu hsq fhðt s‚tk fhwý‚tu …t{u Au. ‚u «u{e rðV÷‚tu
fthýu ðuŒt yw¼ðu Au. ‚u …tu‚tt yÂM‚íðu {t÷t rËðtÞ ƒeò ËwÄe rðM‚the
þf‚tu Úte. ‚u yÂM‚íð{tk ÔÞt…u÷t ykÄfthu Œqh fhðt {txu «u{Y…e Œeðte
Ík¾t fhu Au. ysÞe tUÄtu{tk ‚uwk ytk‚h-ƒtÌt ËkðuŒ rðï Q½z‚wk ntuðtÚte
‚u yÂM‚íððtŒe ÷ûtýtuu rðrðÄ á~Þtu yu ðýotu îtht …tu‚te ò‚{tk «r‚®ƒrƒ‚
fhu Au. ‚u …tu‚tt yÂM‚íðu {t÷t{tk rð„r÷‚ fhðt RåAu Au. ‚u ËkðuŒþe÷
ntuðtÚte {t÷tt r{ºtð‚wo¤{tk W…ntË …t{‚tk, …tu‚twk yÂM‚íð „w{tððttu yw¼ð
fhu Au. ‚u …tu‚tt yÂM‚íðu Ëðo ËkƒkÄtuÚte WåAuŒtÞu÷wk {tu Au.
ysÞ f]r‚t …[tË ¾kztu{tk ‚ue ytk‚hyuftuÂõ‚ytu yu {t÷te
Ík¾t{tk «u{e «tr RåAu Au; …ý r»V¤‚t {¤‚tk rð»ttŒe ÷t„ýe
yw¼ðu Au. ‚u ò„ú‚ ytÄwrf {tðe yÂM‚íð rð»tÞf ˼t‚t Ähtð‚tu
rþÂût‚ ƒtiÂØf Au. yt ˼t‚tu fthýu ‚u y‚ztu, yf¤t‚tu, „qk„¤t‚tu òuðt
{¤u Au. ‚u yÂM‚íðu ƒ¤e „Þu÷t ft„¤ …ht yûth suðwk yw¼ðu Au.
…tu‚ttk ƒu y÷„-y÷„ ÔÞÂõ‚íðtu ËtÚtu Sððt{tk ‚uu {w~fu÷e yw¼ðt‚tk
143
143

yÂM‚íðu ytu„t¤e Œuðt {t„u Au. …tu‚tt yÂM‚íðu {t÷t{tk Ëk¢tk‚ fhðte
‚u {Útt{ý fhu Au. ‚u …tu‚tt ƒt»…e¼q‚ Út‚t yÂM‚íðu áZ ð@ƒkÄ{tk sfze
ht¾ðt RåAu Au. ynª «u{t ËkŒ¼o{tk ytkËw, ÂM{‚, ðuŒt, {ti, þçŒ
rðþutk {tunh fÕ…tu ‚ut yÂM‚íð{tk …zu÷e ËkðuŒttk ðtnftu Au. rðV¤
«u{ ‚ut{tk {w{q»tto s„tz‚tk yÂM‚íðtu ÷tu… fhe «u{e yËe{‚tu …t{ðte
RåAt ht¾u Au. ‚u yÂM‚íð xftððt {txu «u{e yrðtÞo‚t Mðefthu Au. ‚uu
yÂM‚íð Vtuxte £u{ suðwk ÷t„‚tk ‚uwk ÓŒÞ yutu ÷Þ ƒŒ÷e ƒuËu Au. ‚utk
ÓŒÞ, {, «f]r‚ ð„uhu{tk ‚u yÂM‚íðtu rðM‚th RåAu Au. ‚utk yuftk‚tut
fux÷tkÞ ð ˤ„e QXâtk Au! ‚uÚte ƒ¤e „Þu÷t ft„¤ …ht yûthtu suðtu ‚u
hne „Þtu ntuðtÚte …ðe ytk„¤e õÞthu rð¾uhe tk¾u yue «‚eûtt{tk yÂM‚íðu
xftððttu rhÚtof «Þí fhu Au.
‚tu‘MðÂeÚto’ tu tÞf …tu‚tt Ët[t yÂM‚íðu òýðt {tu{kÚt fh‚tu
òuðt {¤u Au. ‚u …tu‚te {tuÔÞÚtt MðÃtu, rŒðMðÃtu îtht ÔÞõ‚ fhu Au. Ë{tse
fwxe÷‚tytu, «…k[tu yu yir‚f ËkƒkÄtuÚte {tuîkî yw¼ð‚tu yÂM‚íðu
xftðt {txut «Þí ‚ue ytk‚hƒtÌt [u‚t{tk [t÷‚e {Útt{ýtu îtht Q…Ëe ytðu
Au. {t‚tt ËtræÞ{tk …ý yuf÷‚ttu yw¼ð fh‚tu ‚u …tu‚tt r…‚te þtuÄ fhu
Au. ‚u{txu{t‚tt yðiÄ ËkƒkÄtue þkft Ëuð‚tu ½h{tk …htÞt…ýttu-yòÛÞt…ýttu
¼tð yw¼ð‚tu yr«Þ M{hýtuu ¼q÷ðt {txu …ŒÞtºtt{tk ‚u òuztÞ Au. ztÞhe
÷¾ðttu þtu¾e ntuðtÚte …tu‚te rðrðÄ {tuŒþtu ‚u{tk ‚u yr¼ÔÞõ‚ fhu Au.
r…‚]þtuÄe Ík¾tðt¤tu …tu‚tt yÂM‚íð MÚtt… {txu Ëk½»to fh‚tu, r[¥t{tk „w{
ÚtÞu÷t r…‚t rðþu, {t‚tt yðiÄ ËkƒkÄ rðþu yu …tu‚tt Ët[t yÂM‚íð rðþut
«§tu ‚u yw¼ðu Au.
ðe rðrðÄ MðÃtu îtht …tu‚te ytk‚hÔÞÚttu hsq fhu Au.
Zuz„hut¤e yu ¼t„e „Þu÷e ðt½hýtk «‚eftu îtht ‚u {tt rþrÚt÷
[trhºtu ÔÞõ‚ fhu Au. ‚uu hªAt MðÃ{tk …tu‚tt r…‚twk «u‚ Œu¾tÞ Au.
‚uu r…‚]«u{e ¾tux ½~Þt{ {nthts îtht …qýo Út‚e ÷t„u Au. ðe f]r‚t
W¥th¼t„{tk …tu‚tt yÂM‚íðu ðnU[tÞu÷wk yw¼ð‚tu ntuÞ ‚u{ ÷t„u Au. ‚u
Mðà îtht ðe kƒh yuf, ƒu yu ºtý ËtÚtu Ëkf¤tÞu÷tu ntuÞ yuðwk yw¼ðu
Au. rðrðÄ MðÃtu îtht ðe …tu‚tt Ët[t r…‚t rðþu Ëtþkf Au ‚u «‚eftí{f
144
144

he‚u hsq ÚtÞwk Au. ynª r…‚te þtuÄ, r…‚]«tr yu r…‚] ‚…oýwk ytÄwrf
…whtfÕ… hsq ÚtÞwk Au.
‘ftuý’tu tÞf ˼t…ýu Ët{trsf ËkŒ¼tuoÚte Œqh Útðt «Þí fh‚tu …tu‚tt
yÂM‚íðÚte r¼útO‚ ƒe Sð {wõ‚ Útðt RåAu Au. ‚ut Ëw¾e ŒtB…íÞSð{tk
yuf tfze M{]r‚¼ú{ýtu fthýu ‚uýu Sðtu hË „w{tðe ŒeÄtu Au. ‚u Sð{tk
¼tir‚f Ëw¾Ë{]ÂØ «t fhðt ˾‚ {nu‚ fhu Au. …hk‚w Ët¤eu …tu‚te
…íe {te ƒuË‚tk su M{]r‚¼ú{ ÚttÞ Au ‚uu fthýu, Ëw¾e ŒtB…íÞSðe
¼tu¤e fÕ…tytu Ëuðe n‚e ‚u Äq¤Ätýe ÚtE òÞ Au. Sðt tt Ĭtu fthýu
Sðwk Ëwft ƒŒ÷eu …tu‚tt MðyÂM‚íðu ytu¤¾ðttu «Þí ‚u fhu Au.
Sð Ëw¾ {txu su ytkĤe Œtux {qfe n‚e ‚u rhÚtof ÷t„‚tk rðhr‚ ‚hV ‚u
„r‚ fhu Au. ‚u yuf …Ae yuf ytðhýtutu íÞt„ fhe …tu‚tt yÂM‚íðe ¾tus
fhðt «Þí fhu Au.
‚u «f]r‚«u{e ntuðtÚte …tu‚tt ð‚ „t{{tk sEu «f]r‚t ËtræÞ{tk
¿tturLÿÞtu yu f{uorLÿÞtu ƒÄwk s ËkËthe sÚttytu Q¼e fhðtt fthýY… ntuðtÚte
‚u Ëðotu íÞt„ fhe rðhr‚ ‚hV ð¤u Au. ‚ue ˼t‚t{tk ytÄwrf
SðáÂüe ðuÄf‚tu fthýu …hk…ht yu [tÕÞtk ytð‚tk {qÕÞtuu Mðefthðte
yue rsŒT{tk yÂM‚íððtŒe rð[thþe÷‚t òuðt {¤u Au. ‚u …tu‚tt ytí{ƒ¤
îtht yÂM‚íðu …t{ðt {tk„u Au. ytSrðft «íÞu …ý WŒtËe ƒ‚tk tufhe
Atuze yf{oe ¼qr{{tk «ðuþ fhu Au. ‚u ytí{‚¥ðe ËtÚtu {]íÞwt hnMÞu
…t{ðt {tk„‚tu ntuðtÚte Ëðo {trÞf ðM‚wytutu íÞt„ fhe ytí{¿tt ‚hV ð¤e ‘nwk
ftuý’ yuðt «&tu …tu‚te ò‚u …qAu Au. Auðxu ‚u ytí{¿tte …tuf¤ ðt‚tuÚte
…tu‚twk yÂM‚íð „w{tðe ƒuË‚tk ðt{ýtu …whðth Út‚tk ËkËth{tk …tAtu Vhu Au.
‚tu ‘rþt[¢’tu tÞf yÂM‚íð…hf rðV÷‚te ðuŒt yw¼ðu Au.
‚u ºtý ºtý Mºteytu ËtÚtu ËkƒkÄt‚tu ntuðtÚte ‚ut Sð{tk rð»ttŒ, rðÂåAL‚t ÔÞt…e
s‚tk yÂM‚íðne‚ttu yw¼ðu Au. ‚u {tðËkƒkÄtue ytkxe½qkxeytu yu
¼tu„rð÷tËu fthýu ½t‚-«íÞt½t‚tu yw¼ð fhu Au ‚u «f]r‚tk rðrðÄ «‚eftu
yu ‚ut {turðï{tk hnu÷e Ík¾tytuu MðÃ, rŒðtMðÃtu îtht hsq fhu Au.
‚u Mð…ez{tk {wÂõ‚tu W…tÞ þtuÄðt «Þí fhu Au. …tu‚tt yÂM‚íðu …t{ðt
{txue tÞfe {Útt{ý ynª òuðt {¤u Au.
145
145

…. Wí…Â¥t{q÷f Œtþorf …erXft-Ë{MÞt Ähtð‚t tÞf
ytÄwrf fÚttËtrníÞ{tk yÂM‚íðe þtuÄ fh‚tu tÞf rðþu»t yt÷u¾tÞtu
Au. yÂM‚íðe ytu¤¾ …t{ðt {Út‚t tÞfu ‚ut yÂM‚íðt {q¤ rðþu …ý
þkft-ytþkft ÚtÞt fhu Au. ytðt ËtrníÞ{tk yÂM‚íð yt…th Eïh «íÞut
fthtí{f ¼tðtu ‚tu hsq ÚtÞt s Au. …ý yÂM‚íð yt…th {t‚t «íÞut þkftytþkftt
¼tðtu …ý fÚttËtrníÞ{tk hsq ÚtÞt rðt hÌtt Úte. ytðe ÷½wð÷tu{tk
{t‚t «íÞut Erz…ËftuB÷uõËwk yt÷u¾ Úte. …ý ðtM‚ð{tk ‚tu yÂM‚íðt
{q¤u …t{ðte ð]Â¥t rðþu»t Au. ßÞtk {q¤ «íÞutu ÂîÄt¼tð Au íÞtk …tu‚u …tu‚te
s ®sŒ„etu tÞf rn …ý W…tÞf ntuÞ ‚uðe ËkðuŒt yw¼ðtÞ Au. Ëhtus
…tXfe ‘W…tÞf’ ÷½wð÷{tk yÂM‚íðt {q¤tu ytðtu «& {tuði¿ttrf
Zƒu rY…ý …tBÞtu Au. ‚tu sÞk‚ „tze‚e ‘fýo’{tk yt Ë{MÞtu …tihtrýf
Myth ËtÚtu òuze tÞfe ðuŒtu - Ë{MÞtu hsqfhðttu «Þí Au.
‘W…tÞf’ (Ëhtus …tXf-1985)÷½wð÷tu tÞf rðãw‚ Au. ‚ukw
÷tzfw t{ ‘Atuxw’ Au. tÞf rðr[ºt ËkÞtu„tu{tk sL{-WAuh ÚtÞtu ntuðtÚte t…ýÚte
s ‚eðú {trËf yt½t‚tuu fthýu {tuhwøý‚tÚte …eztÞt fhu Au. kŒw {tËeu íÞtk
Œ¥tf …wºt Y…u WAuh …t{u÷tu tÞf {tËe ËtÚtut hnMÞ{Þ ËkƒkÄe nfef‚ òýðt
VtkVt {thu Au. {tËet …qðoSðe ðt‚ …hÚte ËíÞ ‚thðeu …tu‚u kŒwð‚T
{tËet ÷Vhtwk s VhskŒ Au yu{ {tu Au. {tËeyu MunÚte WAuÞtou A‚tk ‚u
‚u{t «íÞu Mun, Ë{¼tð yw¼ðe þf‚tu Úte. ‚u …tu‚u ftuEt «u{wk VhskŒ
ntuðtwk {te {tËe Ônt÷Úte WAuhu Au A‚tk ‚u ‚u{u rĬthu Au. ðes¤etu fhkx
÷t„‚tk ntuÂM…x÷u ÷E sthe ½t‚fe Mºte s …tu‚te «u{t¤ {tËe Au ‚u{ ‚uu
÷t„u Au. ‚u {tËeu rĬthu Au fu [tnu Au ‚u{tk ÂØÄt¼tð Q¼tu Út‚tk yf¤t{ý
yw¼ðu Au.
ðes¤et fhkx ¾tE ¾tE Atuxwk ‚Yý rðãw‚ ƒe „Þtu ‚tu …ý ‘{tËewk
kŒwY…’ ð»ttou …ÞoL‚ ð¤„e hnu Au. ‚u ÷ø fhe y¤„tu ÚttÞ Au íÞthu ‚ut
{¤ðt ytðu÷e {tËeu r{o{ ƒe òfthtu yt…u Au. ‚u {tËee „tuƒhe „kÄ yu
kŒwð‚T {tËet Ëkfò{tkÚte Aqxðt þwØ yu [trhºÞðt Mºtetu ËnðtË Ík¾u
Au. ‚u, ‘Mºte {tËe suðe ntuðe òuEyu’ yuðe {{tk ƒkÄtÞu÷e ¼Þ„úkrÚtu
146
146

fthýu ÂîÄt¼tð yw¼ðu Au yu MºteytuÚte Œqh ¼t„u Au. ‚u [trhºÞu «u{e,
÷t„ýee, ðVtEe ½ýe ƒÄe y…uûttytu Ëk‚tu»ttÞ ‚u {txu „heƒ ½he ytÚt
fLÞt „tihe ËtÚtu …hýu Au …ý „tihe ÷øe «Út{ ht‚u fti{tÞo ¼k„e ðt‚ fhu Au.
kŒwð‚T Mºtet …zAtÞt{tkÚte Œqh hnuðt {Út‚tu ‚u ½ht ƒkÄ ƒthýte ƒnth {tÚtw
…xf‚e {tËeu ytþhtu yt…‚tu Úte yu {tËet suðtu f÷kf{Þ ¼q‚ft¤ Ähtð‚e
„tiheuÞ …ý {tV fhe þf‚tu Úte. ‚ue {qk„e W…uûtt - yð{ttÚte ÔÞrÚt‚
„tihe ½h Atuze [t÷e òÞ Au. íÞthu ytí{níÞt fhðt {Út‚e Mºte{tk ‚uu „tihe s
Œu¾tÞ Au. {tËe yu „tiheu Œw¼tðe Au, yLÞtÞ fÞtou Au, yuðe ˼t‚t ÷Eu
‚u ŒqÍ‚t ðúý Ë{tu ƒe òÞ Au; yu YÍtÞt …Ae …ý ‚uwk ¼e‚h ‘ËtkÄu÷t
„êtðt¤wk’ hne òÞ Au.
tÞf Œw:MðÃ{Þ, Œw:Ën{tuŒþtÚte Aqxðt, „E „wshe ¼q÷e sðt
yuf÷ht{-V¬zht{ ƒeu yuf MÚt¤u ytÚtzu Au, ftuE yòÛÞt þnuh{tk htus„the
yÚtuo ytðe yuf ¼kzfeÞt suðe ytuhze{tk Xhe Xt{ ÚttÞ Au. …tztuþ{tk hnu‚t yuf
ƒútñý …rhðth{tk xâqþ yt…ðtt rr{¥tu, …Lt t{e rþ»Þtt Ëk…fo{tk
ytðe ‚ue ‚hV ytf»ttoÞ Au. ‚ut {{tk Ÿzu Ÿzu ytþt sL{u Au fu ‘fþwkf
ƒþu, ftuE ¬h ½xt sutu nwk tÞf ƒwk, tÞf nª ‚tu huVhe, huVhe
nª ‚tu þneŒ, yhu Auðxu yuf ÃÞtŒwk yu ƒwk !’ yuðt ‚t{tk u ‚t{tk ‚u
‚hk„rðnth{tk ¾tuðtE òÞ Au. …Lt fnu íÞtk ÷E sðt ‚u ‚iÞth ÚttÞ Au. ‚uÚte
ËkÞwõ‚tnhý fhth …]Úðehts suðtu ‘tÞf’ ƒe þfwk. …hk‚w tÞf ƒðtwk
‚ut Ëeƒu ÷¾tÞu÷wk Úte. ‚u …Ltt «u{¾u÷wk ÃÞtŒwk ƒeuu ht‚tuht‚
ykÄfth{tk yá~Þ ÚtE òÞ Au. òu tÞf MðMÚt Ë{Äthý …whw»t ntu‚ ‚tu yt he‚u
f÷kfu {tÚtu ytuZe ŒÞt-{tÞt Œt¾ðeu {q¾o ƒðtwk ¼tøÞu s …ËkŒ fh‚. …ý
‚u ÃÞtŒte su{ ð‚uo Au. yLÞÚtt ÷„¼„ r…M‚t¤eËe ô{hu …ntuk[u÷tu, {tËet
Œ¥tf…wºt MðY…u {tuÞkºtýte ¼ªË yw¼ðe [qfu÷tu, …tu‚tu {tËet ÷Vhtwk
VhskŒ {t‚tu ƒwÂØ{t …whw»t yufÚte ðÄw 𾂠Mºtet ÷Vht{tk VËtÞ ¾htu ‚u
ËkðuŒt{tkÚte ƒnth ytððt ð÷¾t {th‚tu n‚tu. íÞthu y¾ƒth{tk „tiheþe‚÷[kÿe
‚Ëðeh òuE Ët¼t „w{tðu Au.
147
147

fÚtttÞf rðãw‚ ƒu¼t-yÄoƒu¼t yðMÚtt{tk {tur[rfíËf ztìõxh,
ËkþtuÄft yw{t, Ëq[, rŒt ƒÄtku Wðu¾eu …ý …qðoSðe fux÷ef
½xtytu - ÔÞÂõ‚ytu yu ‚u{t ytk‚hËkƒkÄtu rðþu ò‚ ËtÚtu ytk‚h ËkðtŒ
ËtÄu Au. rðrðÄ MºteytuÚte Au‚htÞu÷tu ‚u n‚tþt yw¼ðu Au. ytí{rheûtýrð&÷u»tý
fheu …tu‚te {tuhwøý‚ttk {q¤ ËwÄe …ntuk[e þfu Au.‘yuf {u÷eøLx
„tkX suðwk ŒŒo {tht{tk Au ‚ue {U ftuEu, ¾ƒh yt…e Úte! ¾ƒh …zu yux÷t
{txu ¼xfe ¼xfe, ÷xfeu {U {the ytEzuÂLxxeu s òýu …rhfÚtt ƒtðe ŒeÄe
Au.’ tÞf ytðwk Mð{qÕÞtkf fhðt sux÷e rƒyk„‚‚t ‚ut ytí{fÚt{tk
÷tðu Au.
yt{, ‚ue M{]r‚ËkðuŒtt ¾krz‚ ykþtu, ‚ut {tuhwøý‚t{q÷f
yt½t‚-«íÞt½t‚tu, ò„ú‚-yÄoò„ú‚ r[¥tt ð]Â¥t-ÔÞt…thtu, [u‚t«ðtne Ë…txe
…h ‚h‚t rð[thtu ƒwŒTƒwkŒtu yu ¼e‚h{tk Aw…tÞu÷tk ð{¤tu, ‚hk„tu yu fÕ…tt
ƒwètytu ð„uhuu Ësofu {tuði¿ttrf he‚u ŒþtoÔÞt Au. ‚u ¾hu¾h W…tÞf ƒe
hnu‚tk …tu‚te rskŒ„etu yk‚ ÷tððt {txu ztìõxhu fnu Au.
‘fýo’ (sÞk‚ „tze‚-1979) ÷½wð÷tu tÞf n»toŒ ƒthtux …ý
…tu‚te ‘{t’ ftuý Au ‚u stýðt ¾qƒ s ÔÞtfw¤‚tÚte «Þí fhu Au. ‚u {te þtuÄ
{txu {tu{kÚt yw¼ð‚tu òuðt {¤u Au. tÞf ‘{t’ ntuðtt ÏÞt÷{tºtÚte òýu
s¤Úte Aqxt …zu÷t {tA÷te su{ ‚hVztx yw¼ðu Au. ‚u {te M{]r‚{tk
ð‚o{t{tkÚte õÞthuf ¼q‚ft¤e M{]r‚{tk Ëhe …ze rð[th{ø ƒe òÞ Au.
n»toŒ yuf tfzt „t{{tk sL{u÷t ytÚt ƒt¤fe su{ ƒeòu Ënthu WAhu÷tu
Au. {t‚t-r…‚t rðt ŒtŒt þkfhŒt yu ysðt¤e{tËet ntÚtu ‚utu WAuh ÚtÞtu Au.
¼ýðt{tk ¾qƒ s ntUrþÞth ntuðtÚte yt„¤ ¼ýðt {txu þnuhe ftì÷us{tk sE
ftì÷us{tk rðãtÚteoytutu u‚t ƒu Au. ‚u Sð{tk fkEf ðwk fhe ƒ‚tððte
‚{Lt yu {n¥ðtftkûtt Ëuðu Au. ‚u rðãtÚteoytutu {te‚tu ƒe ‚u{e Ë{MÞtytu
n÷ fhu Au. ftuEu yLÞtÞ ÚttÞ ‚tu ‚ue Ët{u ÍqÍu Au. ftì÷us{tk yuf htsfthýet
…wºt ËtÚtu r{ºt‚t ƒkÄtÞ Au, ‚uÚte‚uu{Ëw¾{nu‚t ËtÚtu ytu¤¾tý Út‚tk {týË…th¾w
þuX ‚uu htsfthý{tk …tu‚ttu ntÚttu ƒtððte RhAtÚte {ŒŒfhu Au. ‚u þnuh{tk
148
148

«r‚Âc‚ ðu…the ntuðtÚte „heƒ rðãtÚteou ¼ýtðe Ë{ts{tk „tihð ðÄu yu
…tu‚tt ft{{tk ytðu ‚u {txu tÞfu …tu»tu Au. tÞf ¼t»tý yu fuLðt®Ë„ fhðt{tk
¾qƒ s ntUrþÞth ntuðtÚte ‚utk ƒwÂØftiþÕÞ yu ðtfT[t‚wÞo …tu‚tu ¾… ÷t„þu
‚u{ rð[the tÞfu Ënthtu Œu Au. …rhýt{u þnuh{tk fkEf fhðte Ä„þÚte
ytðu÷tu yt tÞf htsfthýetu ntÚttu ƒu Au. ‚u htsfthýe {Ëw¾{nu‚ttu ¾tË
{týË ƒe òÞ Au. ftì÷us{tk ÷ezh ntuðtÚte rðãtÚteoytu {uËt ftìLxÙtfxhu ƒŒ÷ðt
yu ntìMxu÷e A‚ rh…uh fhtððte {tk„ýe ÷E tÞf …tËu ytðu Au. íÞthu òu
{tk„ýe nª Ëk‚tu»ttÞ ‚tu ¼q¾ nz‚t¤ fhðt {txue …ý ‚u ‚iÞthe ƒ‚tðu Au.
‚uðt{tk „t{zuÚte ysðt¤e {tËetu …ºt ytð‚tk ‚u{tk ‘{t’ ytððte Au ‚utu
WÕ÷u¾ ntuðtÚte {tu {¤ðt {txu ‚uwk { rðnTð¤ yu ÔÞtfw¤‚t yw¼ðu Au.
‚u{tt rð[thtu{tk yxðtÞu÷tu ntuðtÚte rðãtÚteoytuu …tu‚te Y{{tkÚte ƒnth ftZe {qfu
Au. fthý fu sL{Úte su {tu òuE Úte ‚u {t fuðe nþu ‚utu ytfth ƒtkÄðt «Þí
fhu Au. ‚uwk { {tt rð[thtu{tk yxðtEu ¼q‚ft¤e „t{e M{]r‚ytu{tk Ëhe
…zu Au.
tÞf {te M{]r‚ytu yu rð[thtu{tkÚte {wõ‚ ƒðt Œet …qhu òuðt
òÞ Au.{tt rð[thtuÚte ‚u ÔÞtfw¤‚t yw¼ðu Au. ‚uÚte þnuhe ntìÂM…x÷{tk
Ëoe tufhe fh‚e yuksr÷tt «u{{tk ntuðtÚte ‚ut ½hu òÞ Au. ‚u {tt
ð¤„ý{tkÚte {wõ‚ Útðt «Þí fh‚tk r{ºttuÚte Aqxe ‚ue …tËu ytðu Au. A‚tk ‚u
{tt rð[thtuÚte {wõ‚ ƒe þf‚tu Úte. ‚u yuksr÷t t ½huÚte ntìMxu÷ …h ytðe
…ºt þtuÄ‚tk …ºt {¤‚tk „wMËu ¼htE s{ðt òÞ Au, …ý s{e þf‚tu Úte.
MðMÚt Útðt ftì÷us òÞ Au íÞtk hu¾t …xu÷e {~fhe fhe …tu‚ttu W¼htu Xt÷ðu Au.
A‚tk ‚uu …ºte M{]r‚ sk…ðt Œu‚e Úte. …tu‚ttk ðtýe yu ð‚ot Œk¼ îtht
{te M{]r‚ ¼q÷e sðt «Þí fhu Au. yuksr÷t ‚ue ÔÞtfw¤‚t òuEu ‚uu
{tðrzÞtu fnu Au. Ët[tu …tur÷rx~Þ ‚tu ÷t„ýe rðttu ntuÞ Au, ‚u õÞthuÞ yf¤tÞ
nª. yt{ ‚uu fux÷eðth x…tuhu Au, A‚tk {tt rð[thtuÚte {wõ‚ ÚtE þf‚tu Úte.
tÞf …tu‚te {t‚t ftuý Au, ‚u þt {txu ‚uu Atuze [t÷e „E, ‚u ƒÄwk
òýðt ð‚{tk ytðu Au. ‚u {t‚t rðþu òýðte WíËwf‚t{tk rð[thþqLÞ ƒe
òÞ Au. ‚ue {t‚t rðþu òýðte ÔÞtfw¤‚t òuE ysðt¤e {tËe ‚uu yråAtyu
{t rðþue rð„‚tu sýtðu Au. ÷tuftu{tk {t‚te ¾htƒ At…Úte ‚u ðÄthu ÔÞtfw¤ ƒu
149
149

Au. ‚uu {te Aƒe òuðe n‚e yu …tu‚u ftuwk Ëk‚t Au, ‚Útt …tu‚tu Atuze
Œuðtwk fthý þwk n‚wk ‚u òýðwk n‚wk. …ý òýe þf‚tk n»toŒ …tAtu
þnuh{tk [tÕÞtu òÞ Au. ‚u {tt rð[thtu{tk yxðtyu÷tu hnu Au. ‚uðt{tk
BÞwrrË…÷e [qkxýe ytð‚tk ÷tuftuu {txu ‚uýu su ðt þnuhe fÕ…t fhu÷e
‚u Ëtfth fhðt «Þíþe÷ ƒu Au. tÞft rð[thtu ÷tuftuu Ëw¾e fhðtt ntuðtÚte
‚u{e RåAt…qŠ‚ {txu ‚u {Ëw¾ {nu‚tu ËtÚt yt…u Au. ‚u{t [qkxýe«[th{tk
¼t»tý yt…‚tk {t‚tt rð[thtuÚte ½uhtÞu÷tu ntuðtÚte ‚u fnu Au fu ðwk ½h, ðwk „t{
ƒtððte søÞtyu Œeðt÷ ð„htk ½htu ƒtðe yt…eþwk. íÞthu ‚u ntkËeu …tºt
Xhu Au. ÷tuftu ‚ue {òf Wztðu Au. {Ëw¾ {nu‚t …ý ‚utÚte {tU Vuhðe ÷u Au.
yu ‚ut …h ¾tuxwk yt¤ [Ztðe su÷{tk {tuf÷e Œu Au. ytÚte ƒŒ÷te ¼tðtÚte
«uhtÞu÷tu tÞf ðM‚e{tk rðÿtun Q¼tu fhðt RåAu Au, …ý yuksr÷t ‚uu Xkztu
…tzu Au. tÞf yuksr÷t ËtÚtu ÷øtu «M‚tð {qf‚tk ‚u Xwfhtðu Au. íÞthu ‚uwk
ӌ޼ø ƒe òÞ Au. yuksr÷t fnu Au fu {thu {tðrzÞtu n»toŒ nª …ý {t
rðttu n»toŒ òuE‚tu n‚tu.
tÞf {t‚t rðþu òýðte RåAtytuu Œƒtððt «Þí fhu Au. …hk‚w ‚u
ðÄthu Ík¾t yw¼ðu Au. ‚uÚte ‚u Mºteu {tºt W…¼tu„wk ËtÄ s {tu Au. ‚uu
Mºte «íÞu Vh‚ ÚttÞ Au. ytÚte tÞf hu¾t ËtÚtu ƒ¤sƒhe fhðt s‚tk …fztÞ Au
yu {hý‚tu÷{th{theu‚uu ÷tuftu nt ìMxu÷{tk {qfe òÞ Au. tÞf íÞthu rð[thþqLÞ
ƒe „Þtu ntuÞ Au. ‚u ƒe{the{tk …ý …tu‚te {t‚tu òuðte RåAt Atuze þf‚tu
Úte. ‚ut r{ºttu ‚uu ½hu {qfe ytðu Au. ‚u „t{{tk ytð‚tk ÷tuftu ‚uu {nuýtkxtuýtk
{thu Au fu Auðxu ‚u ÷k…x fw¤t ËkMfthtu W…h „Þtu. tÞf AuÕ÷u {h‚tk-{h‚tk
‚ue {tu òuðt ytk¾tu ¾tu÷u Au, …ý ËŒtÞu {txu ytk¾ ¾wÕ÷e hne òÞ Au.
yt{, yt fÚtttu tÞf n»toŒ „t{ztt„heƒ…rhðth{tkÚte, ntUrþÞth ntuðtÚte
þnuhe ftì÷us{tk ¼ýðt òÞ Au. …hk‚w þnuht hk„u hk„tE ‚u Afe òÞ Au
yu {t‚te þtuÄ Sð¼h fh‚tu hnu‚tk yuf {w~fu÷eytu{tk {wftÞ Au. A‚tk
‚ue ‘{t’e þtuÄ {]íÞw …Þo‚ yÄwhe hne òÞ Au. ynª ÷u¾fu tÞft …tºtwk
yt÷u¾ fhðt{tk fýot Mythtu W…Þtu„ fÞtuo Au. …ý…tºtwk t{ yu Mð{t‚te
þtuÄ rËðtÞ …ý Mytht ½ýt ykþtuu ‚u{ýu ð‚o{t fýo ËtÚtu òuzât Au.
{nt¼th‚tu fýo ŒwÞtuoÄ ËtÚtu òuztE htser‚tu ¼tu„ ƒLÞtu Au. …ý ŒwÞtuoÄu ‚tu
150
150

‚ue ËtÚtu r{ºt‚ttu ÔÞðnth fÞtuo Au. Œ„ttu ËkŒ¼o Úte. yt ÷½wð÷t tÞfu
‚tu htsfthýwk ÃÞtŒwk ƒe sE Œ„ttu Ët{tu fhðtu …zu Au. ‚uÚte …whtýt fýo
fh‚tk yt ytÄwrf fýou ðuŒttu yuf ðtu yw¼ð fhðtu …zu Au. {t‚te þtuÄ
…tA¤e {Útt{ýu fthýu ÷½wð÷tu fýo ðÄw ËkðuŒþe÷ ƒLÞtu Au. …hk‚w
yuu …whtýfÚttt fýoe su{ ¿ttr‚tk y…{ttutu Ët{tu fhðtu …zâtu Úte. ÿti…Œeu
yt fthýËh s ðhe þõ‚tu …tihtrýf fýo ÷½wð÷t fýo fh‚tk yt áÂüyu
swŒtu …zu Au. ßÞthu ÷½wð÷fÚttt fýou …ý yuksr÷t Äwífthu Au. ‚ut {q¤{tk
‚ue {t «íÞue ÷t„ýe sðtƒŒth Au. þnuhefhýtu su «¼tð ÷½wð÷t
tÞf …h …zâtu Au ‚u ‚ut {n¥ðtftkûte, ƒwÂØþt¤e, fkE ðwk fhðtt, ðe
„út{h[tt ‚ut rð[thtu …h …týe Vuhðe Œu Au yu ‚uÚte s yuf rðÂåAÒt
ÔÞÂõ‚íð Ähtð‚t tÞftu …rh[Þ yt…ýu ÚttÞ Au.
yt{, ‘{q¤’ e þtuÄ fh‚t yt ƒLu ÷½wð÷t tÞftue {tuhwøý‚twk
{q¤ fthý …tu‚te þtuÄ{tk {¤u÷e r»V¤‚t Au.
6. {tLÞ‚t ËkŒ¼uo Œtþorf …erXft-Ë{MÞt Ähtð‚t tÞf
W…r»tŒ{tk fnuðtÞwk Au fu ‘ðthkðthtu …wsoL{ yÂM‚íðt Wå[ rðftË
{txu ntuÞ Au yÚtðt Ëòt ¼t„ Y…u ntuÞ Au.’ ‘ nLÞ‚u nLÞ{t þhehu’e ©Øt
«t[e Ë{ÞÚte fÚttËtrníÞ ËtÚtu òuztÞu÷e Au ‚uÚte …wsoL{ yu ‘…qðo¼ðe
M{]r‚’t {turxV yt Þw„t fÚttËtrníÞ{tk …ý òuðt {¤u Au. ytstu Ësof ytðe
M{]r‚u r[¥te ¼ú{ýtY…u, {tuði¿ttrf Ë{MÞt ÷u¾u ‚ue {tðs‚ fhu Au, ftk
‚tu Mð-ytu¤¾u …t{ðtt yuf ðÄw «ÞíY…u ‚ue {tðs‚ fhu Au.
rþðfw{th òuþee ‘yËe{ …zAtÞt’ yu rŒfh òuþee ‘Þût«&’
t tÞftuu yt áÂüftuýÚte ‚…tËðttu ynª W…¢{ Au.
‘yËe{ …zAtÞt’ (rþðfw{th òuþe-1971) ÷½wð÷tu tÞf þr{f
Xtftuh …tu‚u «f]r‚«u{e yu frðSð ntuðtÚte Sðu „k¼eh he‚u ÷u Au. ‚u
{tðet ytk‚rhf ¼tðtuu ¾e÷ðe òýu Au. ‚u …tu‚te [u‚t{tk …zu÷e
M{]r‚ytuu ð‚o{t{tk rnt¤‚tu ntuÞ ‚uðe ¼ú{ýt Ëuðu Au. ‚ue ¼ú{ýt
ykÄ©Øt{tk ¾…u ‚u {txu tÞf Ë‚‚ {tu{kÚt yw¼ð‚tu òuðt {¤u Au.
ÄkÄt{tk òuztE, ËhMð‚ee W…tËt Atuze ÷û{ee W…tËt ytŒh‚tk ‚u ËV¤‚t
151
151

{u¤ðu Au; …hk‚w ƒútñý …rhðthtu ntuðtÚte …tu‚ttk ðthËt„‚ ÷ûtýtutu íÞt„ fhe
þf‚tu Úte. ‚ut ÷tune{tk þtMºteÞ‚tt „wýtu …zu÷t ntuðtÚte ‚u rnLŒw …whtýtuu òýu
Au. …ý ‚u y-ƒútñý rþÕ…t ËtÚtu ÷ø fh‚tk …tu‚tt ÔÞðËtÞ{tk ðÄthu hË Ähtðu
Au. ƒkuwk ŒtB…íÞSð ¾qƒ s Ëw¾e ntuðtÚte ‚u ‚ue {n¥ðtftkûtt rV÷ËqVet
«tuVuËh Útðte n‚e ‚u Atuze Œu Au. frðSð ntuðtÚte ‚u frð‚tytu ðtk[u Au. ‚u{tk
yur÷tuh ðtEr÷tk ftÔÞtuyu ‚ut yk‚h{tk ¾qƒ s yËh fhe Au. fðrÞºtetk
ftÔÞtue ƒtsw{tk ‚uwk r[ºt n‚wk ‚u ‚ut {{tk ykrf‚ ÚtE òÞ Au. ‚uðt Ë{Þu
r{ºt ð÷Þt y{urhf Œk…r‚r{ºttu rse yu ðtu÷uË f÷f‚t Vhðt ytðu Au.
íÞthu …nu÷e shu rseu òu‚tk s ‚uu õÞtkf òuÞtwk yu ‚ue ËtÚtu Sftu
ËkƒkÄ ntuÞ ‚uðe ‚uu ¼ú{ýt ÚttÞ Au. fðrÞºte yu rse ƒkue {w¾hu¾tytu
ƒkÄ ƒuË‚e ntuðtÚte ‚uu rŒðk„‚ ÔÞÂõ‚e {w¾hu¾t rse{tk Œu¾tÞ Au.
rse yu ðtu÷uË ËtÚtue «Út{ {w÷tft‚{tk s ‚uu õÞtkf òuÞte
M{]r‚ytu{tk ‚u Ëhe …z‚tk {{tk „qk[ðýtu Qk¼e ÚttÞ Au. ‚u …whtýtutu yÇÞtËw
ntuðtÚte …qðosL{ fu sL{tL‚h{tk {tu Au, …ý …w:sL{ rðþut rð[thtu{tk [tu¬Ë
ntuðtÚte M{]r‚¼ú{{tk Ëhe …zu Au. ‚u …tu‚te ðt‚ ykÄ©æÄt ‚hefu ¾…e
òÞ ‚u {txu Aw…tðu Au. ‚ue yu rþÕ…t ËtÚtu rsetu …rhðth ¾qƒ s „tZ {iºteÚte
ƒkÄtÞ Au. ‚u «f]r‚«u{e ntuðtÚte ‚u{u f÷f¥tte rðrðÄ søÞtytuyu Vuhðu Au.
rse yu ðtu÷uËt ËkMfth, ËkMf]r‚, Ä{o yu ‚¥ð¿tt swŒtk ntuðt A‚tk
{iºte¼tð{tk fþwk ytzu ytð‚wk Úte. ƒÄte ËtÚtu ytí{eÞ‚tt ËkƒkÄtu ƒtkÄe ¼th‚eÞ
ðt‚tðhý{tk ‚uytu ytu‚«tu‚ ƒe òÞ Au. ‚u{u ]íÞ, Ëk„e‚, rþÕ…f÷t,
…whtýtu ‚Útt ‚¥ð¿tt{tk hË Au. tÞf rseu …whtýtu rðþuwk ¿tt yt…u Au. rse
«t[e rþÕ…f]r‚ytuÚte ‚uwk ½h þý„th‚tk ‚u …tu‚ttk ytk‚h[ûtw{tk ‚ue
yððe {qŠ‚ h[e Œu Au. ‚ue …h rsetu ¾qƒ «¼tð …z‚tk ‚ut M…þoÚte
‚u M{]r‚ytu{tk ¾tuðtE sE Œqh‚t yw¼ðu Au. ‚u rset ÔÞÂõ‚íðu Ë{sðttu
«Þí fhu Au.
‚u rse ËtÚtu {tðËkƒkÄtue „n‚t rðþu [[to fhe ‚kºtrðãt yu
Ë‚e Mºteytu rðþue {trn‚e ‚uu yt…u Au. …tu‚te ¼w÷tÞu÷e rðãt rse {txu
þe¾e ytkŒ yw¼ðu Au. ‚uu rse „{‚e ntuðt A‚tk ft¤S ht¾e
Ë{sŒthe…qðof yk‚h ht¾u Au. ‚u ËtikŒÞo«u{e ntuðtÚte MðÃ{tk nek, …ý
152
152

ðtM‚rðf‚t{tk {tu Au. rþÕ…ttu ËnðtË ‚ue Ëti ‚]»ýtytuwk þ{ fh‚tu yu
rþÕ…tt suðtu Mºte Ëns¼tð rse Ähtðu Au ‚u tÞfu „{‚wk Úte. rseu
fthýu tÞfu y{urhft ÷uf[h xqh …h yt{kºtý {¤u Au. rþÕ…t ‚uu yråAtyu
yt„ún fhe {tuf÷u Au. íÞtk rse ËtÚtu [[toytu fhe n‚e ‚u s rð»tÞtu …h ¼t»týtu
n‚tk. ¼th‚eÞ ËkMf]r‚, ðuŒft¤ yu …whtýft¤ ðu¤te Ë{tsÔÞðMÚtt Ët{u
Ëtk«‚ ¼th‚, ytse ¼th‚eÞ Mºtewk ÔÞÂõ‚„‚ Sð yu ËtÚtu rð¿tte
«„r‚ ËtÚtu fuðt fŒ{ r{÷tðu Au ‚u rð»tÞtu n‚t. ‚u s‚tk …nu÷tk sqe tUÄtu òuE
÷u Au. ‚u{tk rset [nuhte ftuE ËtÚtu ËtBÞe ðt‚ …ùtŒT¼q{tk Ëhe …ze n‚e
‚u ðt‚ ð¤„tze su{ …tA¤ …zu Au.
yux÷uÂLxfu …u÷u rfthu Q¼u÷e rse ‚uu Mðt‚kºÞe Œuðe ÷t„u
Au. ‚u rset …ºttu yu ðtýe{tk yuf «fthe ¾U[ yw¼ðu Au. ‚uu ÷uðt
yuh…tuxo …h rse yu ðtu÷uË ytðu Au. ‚u ‚uu ¼ez{tk …ý þtuÄe ftZu Au.
rse ‚uu ynªtk òuðt ÷tÞf ƒÄtk MÚt¤tu ƒ‚tð‚tk ‚uu ð»ttuoe sqe ðtkAt
V¤e¼q‚ ÚtE ntuÞ ‚u{ MðÃe ŒwrÞt{tk ytðe „Þtu ntuÞ ‚uðwk ÷t„u Au. íÞtk
…ht{wÂõ‚t [tnftu yu ¼th‚e rV÷ËqVeu Sð{tk W‚ththt {týËtu …ý
òuðt {¤u Au. ‚u íÞtke «f]r‚u òuEu ytkrŒ‚ ƒe rse ËtÚtu ðe s
ò‚tu …rh[Þ fu¤ðu Au. rse ¼th‚eÞ {nu{tu ¾qƒ s Ët[ðu Au. yufðth
ðhËtŒu fthýu ƒku ðŠsrÞtÚte ðtu®þ„x ytðe þf‚tk htrºt htuftý fhðwk
…z‚tk ‚ue fËtuxe ÚttÞ Au. ‚u ð¾‚u r{ºt …íe {t÷eeyu fhu÷tu yr‚rÚtËífth
yu Ëh¼ht ÞtŒ ytðu Au. ‚u er‚rÞ{tuu ¾qƒ [eðx…qðof ð¤„e hnu Au
yu ËkÞ{ Œt¾ðe fts¤e ftuxze{tkÚte yrýþwØ ƒnth ytðu Au. ‚u{ ynª
Ëßs‚t…qðof {iºte¼tð Œt¾ðe htrºt rð‚tð‚tk ƒku E»t‚T …ŒM¾÷ yw¼ðe
yt®÷„ yt…e f…t¤{tk [wkƒ fhu Au. rse …tŠÚtð {wÂõ‚tk ƒkÄ{tkÚte
{wõ‚ ƒe {wõ‚ he‚u rðnh‚t …k¾e suðe ÷t„u Au. ‚u Sð‚u Sð‚ ƒu
Þtur{tk rð[h‚tu ntuÞ ‚uðwk {t‚tk {tðÞtur fh‚tk Wå[ ŒuðÞtur{tk ntuÞ
‚uðwk yw¼ðu Au. ‚uu rsewk {w¾ hnMÞ Wfu÷ðte søÞtyu ðÄw „qZ
ƒ‚tk Er÷tuh ƒtE÷et MÚttu ftuE ºteS s ÔÞÂõ‚ Ëtk„tu…tk„ «„x Út‚e
yw¼ðu Au. ‚u {hSðtu ƒeu …tu‚te M{]r‚ytuu ÞtŒ fhðttu «Þí fhu
153
153

íÞthu s M{]r‚ ¼qkËtE s‚e ÷t„‚tk ‚uwk yk‚h …tufthe QXu Au fu yt ‚tu yu s
ð¤e, ‚ue {w¾hu¾t Œiðe MðY… Äthý fhe hne Au.
r{ºt ð÷Þu yt…u÷e r…yuxte {qŠ‚{tk {t‚t {uhe yu rsee {w¾{wÿt{tk
ËtBÞ ÷t„‚tk tÞfe sh{tk ftuE ƒeS ŒwrÞtwk Mðà nk{uþtk ‚h‚wk n‚wk
‚u «„x ÚttÞ Au. yt{, tÞfe ytk‚rhf {Útt{ý{tk rse-Er÷tuh yu {t‚t
{uhe ƒÄtk s yuftfth ÚtE s‚tk n‚tk. ytðtu Ëtûttífth ðÄw 𾂠Aw…tðe ht¾e
þftÞ ‚u{ ntu‚tu.
yt{, yÂM‚íðt W¥t{tu¥t{ ykþtuu …t{ðt{txut«ÞítuY…u M{]r‚¼ú{tu
ytþhtu Ësofu ynª ÷eÄtu Au. tÞfe yðZð¼he {tuÂMÚtr‚ fÚtttu ytMðtã
ykþ Au.
‘Þût«§’ (rŒfh òuþe-1974) ÷½wð÷tu tÞf ¼„ehÚt …ý
yðZð ¼hu÷e ®sŒ„e rð‚tðu Au. ‚u …tu‚twk ð‚o{t ftixwkrƒf Sð Ëw¾{Þ
he‚u rð‚tð‚tu n‚tu. {tðu fwŒh‚u M{]r‚ ËtÚtu rðM{]r‚ yt…e ntuðtÚte ‚u Œw:¾tuu
yu sqe ðt‚tuu ¼q÷eu Ëw¾uÚte Sð Sðe þfu Au; …ý ¼„ehÚtt Sð{tk
rðM{]r‚ M{]r‚ ƒ‚tk ‚uwk ð‚o{t Sð zntu¤tE òÞ Au. ð¤e yt M{]r‚
…qðosL{e M{]r‚ ntuðtÚte ‚u Úte …qhtu ð‚o{t{tk fu Úte …qh‚tu ¼q‚ft¤{tk
Sðe þf‚tu. ‚uwk Sð Œtus¾ ƒe òÞ Au. ‚uu ðt sL{{tk …qðosL{e
M{]r‚ytu ÞtŒ ytð‚tk ‚uwk ð‚o{t Sð …ý ‚u „w{tðe ƒuËu Au. ð‚o{t{tk
‘Mð’e ytu¤¾ „w{tðe …qðosL{e ytu¤¾ «t fhðt s‚tk ‚u fhwý‚tu …t{u
Au. …qðosL{e M{]r‚u ð‚o{t {te Sððt s‚tk Sð fto„th ƒe òÞ
Au. su{ ‘yuf BÞt{tk ƒu ‚÷ðth hnu’ ‚u{ yt …qðosL{e M{]r‚Úte òýu
‚uwk Sð ƒu ¼t„{tk ðnU[tE „Þu÷wk yw¼ðtÞ Au. ‚ut ð‚o{t sL{{tk
‚u {t‚t rðttu r…‚tt ntÚtu WAhu÷ rþÂût‚, tufheÞt‚ yu …rhýe‚ …whw»t Au.
‚ut ð‚o{t Sðe Ëw¾e ûtýtu{tk yuf 𾂠…qðosL{e M{]r‚e ytkÄe
Vu÷tÞ Au. yu s yut Sðtu Þût«§ ƒe ‚uu {qkÍðu Au.
tÞf ¼„ehÚt …qðosL{e ytðe M{]r‚ytuu fthýu ð‚o{t SðÚte
yr÷ ƒ‚tu òÞ Au. ‚u Ëw{q ƒe …qðosL{e ÞtŒtuu ‚tS fhðt {Útt{ý
fhu Au. ‚u ð‚o{t ËkƒkÄtu {tk …htÞt…ýttu ¼tð yw¼ðu Au. ‚u ð‚o{t Sðe
154
154

ðtM‚rðf ÂMÚtr‚u yðtM‚rðf …rhÂMÚtr‚ {tu Au. ‚uÚte ‚u fnu Au fu ‘…tu‚u
¼„ehÚt nª …ý ytkŒ Au, …tu‚tu yuf tfzwk ½h Au. Vr¤Þt{tk trhÞu¤ewk
Ítz Au yu Úttuzt {rnt …Ae …tu‚u ƒt… ƒðttu n‚tu’- ‚u ƒÄw ‚uu ÞtŒ ytðu Au.
‚u ð‚o{t{tk …ý …Ltt ƒt¤ftu ƒt… ƒðttu Au.
tÞfu ytðwk ƒtu÷‚tu Ëtk¼¤e ‚ue …íe {qkÍðý yw¼ðe,
ykÄ©Øt{tk {t‚e ntuðt A‚tk, Œtuht Ät„t fhtðu Au. ‚uu ÷t„u Au fu …r‚u
rð[th¼ú{ ÚtÞtu ntuðtÚte yt{ ½h{tk …qhtEu Ëw{q ƒe ƒuËe hnu Au. tÞf
…tu‚tt r{ºttuu …ý ytu¤¾‚tu ntuÞ ‚uðwk ð‚o fhu Au. ‚u rð[thtu{tk yxðtÞu÷tu
hnu‚tk ƒu-[tth rŒðË{tk ¾tðt-…eðtwk …ý ytuAwk fhe Œu Au. ‚u rð[thþqLÞ
ƒe …Útthe{tk …zâtu hnu Au. ‚uu fþwk …qA‚tk xqkft W¥thtu yt…u Au. su ËŒt nË‚tu
yu ƒtu÷‚tu hnu‚tu ‚u yufŒ{ þtk‚ ƒe òÞ Au. ‚u r{ºttu{tk ¼èu ytu¤¾u Au.
‚uu …tu‚te M{]r‚{tk hnu÷t rð[thtu sýtðu Au. ‚uu …qðo¼ðe ƒÄe ÞtŒtu ‚tS
Út‚tk ‚u {wkƒE …tAtu sðt RhAu Au, íÞtk …íe e÷t Au, …wºt Au yu r{ºt Ëwfu‚w
Au yuðwk ¬e fhe {wkƒE …ntU[u Au.
yt¾hu ‚u ½h Atuze {wkƒE ytðeu ytkŒt ½hu þtuÄu Au. íÞtk sqt
½he søÞtyu ðwk {ft ƒtkÄðt{tk ytÔÞwk Au ‚uwk t{ Au ‘Œ…oýrð÷t’.
‘Œ…oýrð÷t’{tk …íe e÷t yu …wºt Œ…oýu ‚u {¤u Au, …ý ‚uu ftuE ytu¤¾‚wk
Úte. fthý fu ‚utu ytí{t ytkŒtu Au …ý þheh ¼„ehÚtwk ntuðtÚte e÷t ‚utu
yMðefth fhu Au. íÞthu ‚u e÷tu …qðoSðe ƒÄe ½xtytu yu r{ºt Ëwfu‚we
ÞtŒ y…tðu Au. A‚tk ‚u ð‚o{t{tk ytkŒ ƒe Sðe þfu ‚u{ Úte yu ‚u
…tAtu ¼„ehÚt ƒðt RåA‚tu Úte. ‚uu ytkŒ ƒe Sððwk Au …ý ‚u nðu
þõÞ ntuðtÚte yËntÞ ƒe …tAtu ð‚o{ttu ¼„ehÚt ƒðt …tu‚tu ½hu ytðu
Au. íÞthu ‚u ft¤e Út…tx ¾tÞ Au. ‚ue …íe …Lt {]íÞw …t{e ntuÞ Au yu ‚u
yuf …wºttu r…‚t ƒe „Þtu Au. …íe ‚utu rðhn Ën Út‚tk {]íÞw …t{u Au.
ytÚte ‚uu …ý r…‚tt suðe s …wºte sðtƒŒthe ytðe …zu Au.
yt{, tÞf ƒtÌt he‚u ¼„ehÚt Au, …ý ytk‚rhf he‚u ‚u ytkŒ Au.
ytkŒ ƒe Sððt s‚tk {th yu y…{ttu ¼tu„ ƒu Au. ‚uu Äwífth yu
yuf y…{t Ën fhðtk …zu Au. ‚uu …tu‚te ð‚o{t ÂMÚtr‚wk ¼t Út‚tk
‚u …tAtu ¼„ehÚt ƒe Sððt {Útu Au, …ý ½ýwk {tuzwk ÚtE „Þwk ntuÞ Au. ytÚte ‚u
155
155

…tu‚te ò‚u õÞtkÞ MÚtt…e þf‚tu Úte. ‚uwk Sð Œw:¾ŒtÞf ƒe òÞ Au.
ynª Ësofu tÞf îtht ð‚o{t {tð …rhÂMÚtr‚wk ¼t fhtÔÞwk Au.
«M‚w‚ ÷½wð÷{tk ÷u¾fu {tðt ytí{MÚtt…t «§u fuLÿ{tk ht¾eu
[rhºtwk r{toý fÞwO Au. sL{-sL{tL‚htu rð»tÞ ƒtðe rY…tÞu÷e fÚttytu
yt…ýu íÞtk ½ýe Au. ynª {tðwk Ët[wk yÂM‚íð õÞwk yÂM‚íðe Ët[e
ytu¤¾ fE yt «§u …t{ðte {Útt{ý Au yu ytí{MÚtt…t «Þítu Au.
ð¤e, yur÷Þuþ-…htÞt…ýte Ë{MÞt{tkÚte WŒT¼ðu÷wk ËkðuŒ …ý ynª
Au. ƒLu Sð ðå[u Vk„tu¤t‚t {tðt «§u rð»tÞ ƒtðe {tð yÂM‚íð
rðþue Ëtþkf {tuŒþtu ÷u¾ftuyu ytðe ÷½wð÷tu{tk rY…e Au.
7. ÔÞÂõ‚íðMÚtt… ËkŒ¼uo Œtþorf …erXft-Ë{MÞt Ähtð‚t tÞf
yt rð¼t„{tk Äehwƒu …xu÷f]‚ ‘ðtkËtu ykfwh’ yu E÷t ythƒ
{nu‚tf]‚ ‘ŒrhÞttu {týË’ ÷½wð÷tu tÞffuLÿe yÇÞtË fÞtuo Au. ðthËt fu
ðt‚tðhý{tkÚte su {¤u ‚ut îtht rn …ý «íÞût he‚u …tu‚tt ntÚtu …tu‚tt
ÔÞÂõ‚íðwk r{toý fhðttu WíËtn Ähtð‚t yu ‚u {txu …rh©{ fh‚t tÞftu
yt ð÷fÚttytu{tk {¤u Au. yt tÞftuwk SðæÞuÞ ƒtÌt ƒ¤tuÚte «uhtÞu÷wk ntuðt
A‚tk …tu‚u …ËkŒ fhu÷wk Au. yuu fthýu ð÷fÚtttk yLÞ …tºttuÚte yt …tºttu swŒtk
…ze fuðwk yt„ðwk ÔÞÂõ‚íð «„x fhu Au ‚u òuEyu.
‘ðtkËtu ykfwh’ (Äehwƒu …xu÷-1968) ÷½wð÷{tk …tu‚tu {¤u÷t
Sðu-yrM‚íðu Mð‚kºt he‚u, …tu‚tt rð[thtu «{týu {wõ‚‚tÚte Sððt {Út‚t
tÞfe yt fÚtt Au. ‘ðtkËtu ykfwh’ þe»tof ŒtŒt-Œturnºt ðå[ut ËkƒkÄwk «‚eftí{f
Ëq[ fhu Au. ðtkË xèth, fzf, ftuEt «¼tðÚte WAh‚tu Úte. ‚u ‚tu Äh‚et
„¼o{tk Ÿztk {q¤ t¾eu …tu»tý {u¤ðe hnu÷tu ntuÞ Au. ‚u …ntz Vtzeu su{
ƒnth ytðu Au ‚u{ tÞf …ý ƒÄt yk‚htÞtu ‚tuze-Vtuzeu rð»t{ ytƒtunðt{tk
«r‚fq¤ …rhÂMÚtr‚tu «r‚fth fhðt ytí{r¼oh ƒe …tu‚tt yÂM‚íðu
Mð‚kºt he‚u rðfËtððt {txu «Þí fhu Au. tÞf SðþÂõ‚Úte ¼Þtuo ¼Þtuo
òýu ‘ðtkËt ykfwh’ suðtu ÷t„u Au. ßÞthu ŒtŒtwk ÔÞÂõ‚íð xèth, fzf,
Mð{te, ËtÚtu ËtÚtu rþM‚r«Þ yu …tu‚u ½zu÷t rÞ{tuu sz‚tÚte ð¤„eu Sðthkw
156
156

yu Sðtzthkw Au, …ý fÚtttÞfu ŒtŒtSt «¼tð nuX¤ ‚u{t rÞ{tu{tk
hneu Sððtwk ytfhkw ÷t„u Au. yuu …tu‚tt Mð‚kºt ÔÞÂõ‚íðu {týðwk Au,
Mð‚kºt yÂM‚íðu yw¼ðe þftÞ ‚uðt …tu‚tt Sðt rýoÞtu ÷uðt Au. ‚ue
yt Ík¾t yux÷e Wífx ƒe „E Au fu ‚u {tu Au fu ‘þheh …ý yuf [es Au
hurzÞtue su{ ftuE ƒeòyu yt…u÷e. ‚u …tu‚u swŒtu Au ƒeòu Au Mð‚kºt’. yt{
ŒtŒtS fu r…‚tS ‚hVÚte {¤u÷t þhehÚte …ý …tu‚u Mð‚kºt Au, yt„ðtu Au, swŒtu
Au, ‚uðwk ‚u {tu Au yu ‚uÚte ƒLu ‚hVt …qðoòut Éý{tkÚte {wõ‚ ÚtE
…tu‚te ò‚u …t{ðte {Útt{ý fhu Au.
‘ðtkËtu ykfwh’ {tk tÞf fuþðt [i‚rËf ÔÞt…thtu fu {tuðtM‚ð fuLÿ{tk
Au. ‚u Ët{trsf ƒkÄtu yu Ëw¾e ®sŒ„e Ët{u ÔÞÂõ‚ Mðt‚kºÞ «t fhðt
Ëk½»to fhu Au. ŒtŒt yu Œturnºt ðå[u ne …ý ƒu …uZeytu, ƒu «fthe
Sð…æÄr‚, ƒu Ë{ÞÂMÚtr‚ytu, ƒu «fthe Sð áÂüytutu Ëk½»to ‚u yw¼ðu
Au. fÚtt{tk ‚ut ytk‚hSð{tk …zu÷e ytí{MÚtt…e RåAt «ƒ¤ òuðt {¤u
Au. …trhðtrhf …rhƒ¤tu yu Ëh{w¾íÞth ðze÷u ÷eÄu ÷tu…tE hnu÷e …tu‚te
ytk‚rhf [u‚t yu ÔÞÂõ‚{¥ttu xftðe ht¾ðt rðftËtuL{w¾ ‚u {Útt{ý fhu Au,
‚u …tu‚tt y÷„ yÂM‚íðu MÚttr…‚ fhðt {tk„u Au.
‚uu ©e{k‚ yu ‚w{t¾e Mð¼tðt tt h{rýf÷t÷u íÞtk QAhðwk
…zu Au yu yue fuLÿð‚eo ÂMÚtr‚ Au. ‚u Ëh{w¾íÞth r{òst tte Ët{u
«Út{ þtk‚ yu …Ae ¾wÕ÷wk ƒkz s„tðe …tu‚tt ‘Mð’(ytí{MÚtt…){txue
{Útt{ý fhu Au. fÚttu ythk¼u ‚ue ‚tð„úM‚ {:ÂMÚtr‚ îtht rðÿtuntk ƒe
ððtÞtk Au. ‘t, {u Úte Vtð‚wk. {u nwk {twk Awk fu {thu... {u Úte
¼ýðwk.’(…].2) ynª ŒtŒtu rn …ý r…‚te yt„¤ ytŒhð]Â¥t «„x
fhu Au. ‚utu …ý ‚uu ytkŒ Au, íÞtk ‚ue ƒkz¾tuhð]Â¥t «„x ÚttÞ Au. ‚ut
¼Þ yu rðÿtune ¼tðt{tk Mðt‚kºÞ {txutu Ëk½»to hsq ÚttÞ Au. ‚u r…‚te
r:ËntÞ ÂMÚtr‚Úte yf¤tÞ Au. ‚uÚte fnu Au: ‘ŒtŒtt yËe{ yufÄtht W…fthtue
rn{ð»tto nðu ‚utÚte rÍ÷t‚e Úte, yue ÞtŒ ËwØtk { …h yuf ¼thu ys„htk
„qk[¤tk suðe ÚtEu …ze Au.’(…].4) yt{ ‚u Ëw¾Ë„ðz¼Þto yt÷eþt
‘h{rýf{nt÷’ {tk ftht„]nt suðtu yw¼ð fhu Au. ŒtŒtt yËe{ W…fthtutu
ƒtus ‚uu {txu yËÌt ƒe s‚tk, {trËf ysk…ttu ¼th ÷t„‚tk ‚uu Sððtwk
157
157

{w~fu÷ ƒe òÞ Au. ‚uÚte ‚ut{tk te-{tuxe Œhuf ƒtƒ‚tu{tk rðhtuÄ fhðte
ð]Â¥t ò„u Au. ‚uu [wM‚ Ë{Þ yu rÞ{ …t÷{tk Sð Þkºtð‚T ÷t„u
Au. ‚uÚte ‚u …tu‚te RåAtÚte, hwr[Úte …ËkŒ„e «{týuwk Sð Sððt RåAu
Au, ‚u{tk ŒtŒte MÚttr…‚ Sð…æÄr‚e Œeðt÷tu{tk „wk„¤t{ý yw¼ð‚tk
‚u rðÿtun fhu Au. ‚ue ŒtŒt Ët{ue «r‚fthð]Â¥t ‚ue ytk‚h-yuftuÂõ‚t
Y…{tk òuðt {¤u Au.‘ŒtŒtS, nwk yu{ rn Útðt Œô. fuþðu h{rýf÷t÷
rn ƒðt Œô, u nwk ®sŒ„e¼h ‚{thwk fÌtwk …ý rn s fhwk!’(…].28)
yt{ ‚utu rðÿtun ÔÞõ‚ ÚttÞ Au.‚u …tu‚tt ÔÞÂõ‚íðu …tu‚te he‚u ¾e÷ððt
{t„u Au. ‚u{tk ftuEt ytrÄ…íÞu ‚u Mðefthðt ‚iÞth Úte. …tu‚tt Mð‚kºt
yÂM‚íð {txu ‚u Ëk½»to fh‚tu òuðt {¤u Au.
‚uu ŒtŒte Ëh{w¾íÞthþtne Ët{u rðhtuÄ Au. ‚ut{tk …tu‚te Mð{te
{t‚ttu Mð¼tð W‚Þtuo Au. fuþð yu s ßÞtur‚wk rfhý ntuðtÚte …tu‚te ÔÞÂõ‚‚t
MÚttr…‚ fhðt {Útu Au. ‚u ŒtŒte òunwf{e Ët{u …tu‚te ÔÞÂõ‚‚t MÚtt…ðt {t‚t
Ëwþe÷tu {t„uo òÞ Au. ‚u îtht s se yu ò‚ftu ËkƒkÄ, ‘ðtkËtu ykfwh’tu
{{o «„x ÚttÞ Au. ‚u{tk f]r‚ ‘Self Establishment’wk ntŒo Ëq[ðtÞ Au. ‚uu
¾qƒ „{‚tu hurzÞtu ŒtŒt ÷tðu Au íÞthu …¤¼h ‚u ‘Ëtht’ ÷t„u Au, …ý ¼ª‚h{tk
rðÿtun ¼tð ntuðtÚte ƒƒzât fhu Au fu ‘yt ‚{u ‚{the {hSÚte ytÛÞtu Au. {uk
{tøÞtu yux÷u Úte ytÛÞtu. {tht fÌttÚte ‚{u õÞthuÞ fþwk s Úte fÞwO. nwk ‚{thwk
fÌtwk rn fhwk. ‚{u fntu Atu yuðtu nek Úttô, nª s Úttô !’(…] .31) yt{ hurzÞtu
ŒtŒte RåAtwk «r‚Y… ntuðtÚte ‚utu rðhtuÄ fhe ‚u …tu‚te yråAt ƒ‚tðu Au.
‚u …tu‚te RåAt «{týu ð‚o fhðt {tk„‚tu ntuðtÚte ŒtŒt ‚uu {txu Vuõxhe t¾u Au
‚u{tk …ý ŒtŒte RåAttu rðsÞ swyu Au. ‚u{tk …tu‚te RåAt-ytftkûttu ftuE s
MÚtt ntuðtÚte ‚uu yt„¤ ¼ýðte RåAt ÚttÞ Au. ŒtŒtt {tE nwf{e Ët{u
ftì÷us{tk Atufhe ðtËk‚e „{‚e ntuðt A‚tk ‚ue ËtÚtu ‚u [t …eðt stÞ Au. ‚u{tk
‚ue rðÿtunð]Â¥t òuðt {¤u Au.
‚u ftì÷usÚte ËeÄtu r…‚tu {¤ðt òÞ Au, íÞthu ŒtŒtt rÞ{tu{tk hnuðtwk
r…‚t fnu Au íÞthu ‚u fnu Au fu ‘ftuýu ¬e fÞwO u ŒtŒtS fkE ¼„ðt Úte fu
yu{ýu su ¬e fÞwO yu s Útðwk òuEyu’.(…].42) ynª ŒtŒte [wM‚
yt[thËkrn‚tu …zfthðttu ‚utu r{òs òuðt {¤u Au. ‚ue Ët{u yuf ƒtsw
158
158

„heƒ Mð¼tðt Œrhÿ r…‚t {tu‚e÷t÷ Au, ‚tu ƒeS ƒtsw yr¼{te, s¬e
yu þtËf Mð¼tðt tt h{rýf÷t÷ Au. r…‚t «íÞu ywfk…tsLÞ {{íð
ðÄu Au, …Ae r…‚]«u{ ðÄ‚tk ŒtŒt Ët{u ƒkz fhðttu yu Ë{tuðrzÞtu Útðttu ¼tð
ƒ¤ðt ƒu Au. ynª {t‚ttu y‚e‚ ‚uu [tf [ztðu Au. ‚tu rð{¤t{tËee
ÂMÚtr‚ ‘yt ytuhzte Ëòðx …tA¤ ‚u{t Sðe ðkæÞ …¤tu Ëtuz ‚týeu ËqE
„E Au, nðu yu Vhe QXðte Úte. ½ýtk fƒúM‚te su{ yt ytuhztu …ý
hr¤Þt{ýtu ÷t„u Au.’(…].33) suðtk ðtõÞtu îtht òýu Au. ‚uÚte {tËee WŒtËe‚t
yu {tËtt y…{ttu «Ëk„ ‚uu tt Ët{u ÍÍq{ðt ytzf‚hwk ƒ¤ …whwk …tzu
Au. ‚u ŒtŒtSu {tu{ rĬthu Au.‘‚{u swÕ{e Atu! ŒtŒtS swÕ{e, yt…¾wŒ
‚{u nk{uþtk su {{tk ytðu Au ‚u s fhtu Atu, nwk þt {txu ftuEf 𾂠{tht {{tk
ytðu ‚u fhwk !’ yt{ …tu‚te RåAt «{týu ð‚oðttu ‚utu ƒkz¾tuh r{sts ûtýu
ûtýu «„x ÚttÞ Au. ‚u Þwðt ƒ‚tk ¼q‚ft¤e ½xtytu òý‚tk ‚uwk yk‚h
ƒkz …tufthu Au. ‚u …tu‚tt ÔÞÂõ‚íðu f[zt‚wk yw¼ð‚tu ntuðtÚte …tu‚tt y÷„
yÂM‚íðe «‚er‚ fhðt {txu ŒtŒtStu rðhtuÄ fhu Au. yt rðhtuÄ rðÿtun ËwÄe
…ntU[u Au. ‚u {tu Au fu ‘½h ftuE „tiþt¤t Úte fu Úte yu huËt ½tuzt WAuhðttu
‚ƒu÷tu. ½h{tk hnu‚tk {týËtuu …tu‚te {hSÚte Sððttu, …hýðttu,
…hýðttu, ¾tuxe …ËkŒ„e fhðttu u …Ae Œw:¾e Útðttu …qhu…qhtu nf Au. Ëw¾e
Útðwk Ëthwk Au, …ý Œw:¾e Útðttu Þ {týËu nf ntuðtu òuEyu.’ ŒtŒtSyu ‚ut
W…h ¼htuËtu ht¾ðtu òuEyu, ‚uu …ý yrÄfth yt…ðtu òuEyu. ‚ut {{tk
Mðt‚kºÞðtkåAttu ðzðt÷ te-{tuxe ½xtytuu fthýu ðÞ ðÄ‚tk htu»t …ý
ðÄ‚tu s‚tk ‚u rĬth{tk …rhý{u Au. ‚uu ŒtŒtSe RåAt «{týu hurzÞtu Ëtk¼¤ðtu
fu Ëtk¼¤ðtu, Atufhe ËtÚtu ƒtu÷ðwk fu ƒtu÷ðwk, ftì÷us sðwk fu sðwk, ƒt…u
{¤ðwk fu {¤ðwk- yt ƒÄtt rýoÞ ŒtŒtSt rn …ý …tu‚tt ntÚt{tk ntuðt
òuEyu ‚u{ ÷t„u Au. ‚ut …„ htus su rŒþt ¼ýe ð¤ðt xuðtÞu÷t ‚ue rðhwØ
rŒþt{tk ð¤‚tk ‚w{w÷ Ëk½»to ðuXðtu …zu Au.
‚u ŒtŒtSe yråAt A‚tk ftì÷us òÞ Au. íÞtk ðtËk‚e ËtÚtu ftì÷ust
{fttk ƒthýtk …tËu ytðu Au íÞthu þtk‚ …ze hnu÷tu Ët… rþfthu òuE [w…[t…
yt„¤ Ëhfe ytðu yu{ ft¤e EB…t÷t …„rÚtÞtk yt„¤ ytðeu Q¼e hnu÷e
swyu Au. ‚uu ŒtŒtStu ¢tuÄtÂø Ët…e su{ VqkVtzt {th‚tu yw¼ðtÞ Au. ‚u{tk
159
159

‚ue yÂM‚íðe ÔÞÚto‚t yu {tu{Þ yuf÷‚te ðuŒt, n‚tþt ‚Útt yf¤t{ý
«„x ÚtE Au. ‚u ŒtŒtS ËtÚtu ðÄw hne þfu ‚u{ Úte. ‚ut {txu t¾u÷e Vuõxhe{tk
…ý ‚uu hË nðu hÌttu Úte. …trhðtrhf rðåAuŒe ‚eðú …ezt ‚uu ŒÍtzu Au.
r…‚te {:ÂMÚtr‚ Ë{s‚tu ‚u ŒtŒtwk yt…u÷wk „tihð W‚hze t¾e Œrhÿ r…‚tu
½uh òÞ Au, íÞtk ‚ue Mð‚kºt Útðte RåAt òuh …fzu Au. ‚uu Ëw¾…qýo A‚tk
ytí{„tihðne …h‚kºt ®sŒ„ee søÞtyu r…‚te ®[‚t„úM‚ A‚tk Mð‚kºt
®sŒ„e ðÄthu „{u Au. ‚ue {tuÔÞÚtt ytí{r‚hMf]r‚tu yw¼ð fhtðu Au. ‚u ftuE
f¤ý{tk VËtE „Þtu ntuÞ, ‚ut yÂM‚íðtu fþtu s yÚto ntuÞ ‚uðwk ‚eðú‚tÚte
«‚e‚ fhu Au.
‚u Mð‚kºt‚t, {wõ‚‚t yw¼ððt {txu ðtËk‚e „{‚e ntuðt A‚tk
‚uu {¤u Au, ftì÷us Atuzðttu rð[th fhu Au. Ëwðýto „{‚e ntuðt A‚tk ‚u ŒtŒte
þtuÄ ntuðtÚte …hýðt {t„‚tu Úte. ‚uu ŒtŒt Ët{utu rðÿtun ntuðt A‚tk nrh«ËtŒ
ßÞthu ‚ue Ëh¾t{ýe {tu‚e÷t÷ ËtÚtu fhu Au ‚u ‚uu „{u Au. ‚u Ëwðýto ËtÚtu Mðs
suðe ÷t„ýeu yw¼ðu Au, …ý ‚ue ËtÚtu ÷ø fhe ŒtŒtSt Ë{Þ…ºtf ywËth
Ëtutt ®…sht{tk …whtE hnuðt ‚u {tk„‚tu Úte. fthý fu ‘yt{tk Ëwðýtotk …u÷tk
rðþt¤, „tu¤, Ëtuuhe ‚…¾ehe ÍtkÞðt¤tk uºttu õÞtk yue ƒÄwk Ëtk¼¤ðtu
Ë{sðt WíËwf-u ËtÚtu Ë{Úto yuðe sh õÞtk’(…].119) yt{ Œhuf ðM‚w
suðe fu hurzÞtu, {ŠËzeÍfth u Ëwðýto suðe ËhË fLÞt ƒÄwk s W¥t{ ftuxewk „{e
òÞ ‚uðwk ntuðt A‚tk …tu‚te RåAt-yråAt fu …ËkŒ„e-t…ËkŒ„e {txue
Mð‚kºt‚t ntuðtÚte ‚uwk Mð{t nýt‚wk swyu Au. Mð{tne‚ttu yw¼ð
fh‚tu ‚u ‘ŒtŒtSwk yt ƒÄwk rhÚtof n‚wk. sheŒth, ÷t÷[xf …t½ze ¼÷u ÷E
ytÔÞt, {q¤ {wÆt{tk yu ƒtkÄðt {txu {tÚtwk ‚tu hnuðt Œuðwk òuEyu!’(…].143) suðt
þçŒtue yr¼ÔÞrõ‚ îtht ‚u …tu‚twk y÷„ yÂM‚íð „w{tðe ŒeÄu÷wk ntuÞ ‚uðtu
¼tð yw¼ðu Au. …tu‚u Þkºtð‚T h{fzt suðtu, ŒtŒte RåAt «{týu ð‚o‚tu ntuÞ
‚uðwk ÷t„‚tk ‚u ƒ„tð‚ …h ytðu Au. ‚ue f‚oÔÞƒwÂØ u W¥thŒtrÞ¥ð …híðue
˼t‚tu fthýu ‚u Ëk½»to yw¼ðu Au.
‚u Ëwðt¤e Mð‚kºt‚t Atuzeu yrÄfth…qðof r…‚]Mun Ëk…tŒ fhðt
RåAu Au. …tu‚ttu „]níÞt„ r…‚t {txu ƒtusY… ƒþu yu{ {te ‚u ŒtŒtSe
160
160

Vuõxheu Ëthe he‚u [÷tðu Au. ŒwrÞtt ƒÄt s r‚÷M{t‚e ÔÞðnthtue Ëtkf¤
Yr…Þt Au yu{ {te f{tðt {tkzu Au, …ý yrÄfth«trÂt ¼tðtu fu rðÿtun {{tkÚte
¾Ë‚t Úte. ‚u …tu‚u f{tÞu÷t …iËt r…‚tu yt…ðt òÞ Au, íÞthu Mð{te r…‚t ‚u
÷uðttu RLfth fhu Au. íÞthu ‚u fnu Au ‘…iËt òuE‚t ntuÞ ‚tu yufðth ƒhtƒh
{the Ët{u òuEu fntu fu fuþð ‚wk {thtu Œefhtu Úte.’ yt ûtýu s ¼Þ, sL{u÷e
÷½w‚t yu Ë÷t{‚e{tk Sð‚tu ŒƒtÞu÷tu ‚u …qýo ¾w{the Œt¾ðu Au.
r…‚tyu …tu‚te f{týet …iËttu ytŒh fh‚tk ‚ut {{tk ntu¤e ˤ„u
Au. ‘¼h ƒ…tuhtu «¾h ‚t… [thu ftuh yt„e su{ «Ëhe hÌttu Au. zt{ht hM‚t
…hÚte ÔÞÚto …ùt‚t… suðe Úttuze „h{ nðt ¾¤¾¤ fh‚e Ÿ[e [ze hne Au.’
(…].131) ‚uu Sðe „r‚ yu rŒþt ƒÄwk s æÞuÞ rðtwk rhÚtof ÷t„‚tk
…iËt Ëtuwk {xe ht¾ suðt ÷t„u Au. ‚uu Sð ŒtnY… ÷t„ðt {tkzu Au. ‚ut
ÓŒÞ{tk [kÿf÷kfe su{ ytse M{]r‚ sztE òÞ Au. Mð{t ¾t‚h hkf
r…‚t …ý ËËhtt …iËt ÷uðte t …tzu Au, íÞthu ‚uu Sðe rðV¤‚t ½uhe ð¤u
Au. su{ ‘{týËtutu M…þo …t{eu ƒu[u ÚtE „Þu÷tu ft¤tu Ë{wÿ rhtþt…qðof Úttuzwk Úttuzwk
ntÕÞt fh‚tu n‚tu... Atƒze …h xftuhtu …z‚tke ËtÚtu ò‚ðt Ë…o Vuý {tkzeu
¾ztu ÚtE òÞ ‚u{ yuwk fuþð…ýwk ò„ú‚ ÚtE QXâwk.’(…].133) ‚uu ynª
…tu‚tt yÂM‚íðe Ët[e ytu¤¾ «t ÚttÞ Au. ‚u ytí{„tihð yu
Mð{tþe÷‚te ‚eðú‚t {txu {t‚te su{ ¾wðth Útðt …ý ‚iÞth Au. ‚ut{tk
{t‚tt ÷tunet ËkMfthtutu ðthËtu ntuðtÚte rðÿtun fheu …tu‚tu su ËíÞ ÷t„u ‚uwk
yt[hý fhðt ƒÄtk s ¼tir‚f Ëw¾tuu Atuzðte, ytí{rct {txu ðze÷e yt¿tt
yLÞtÞÞwõ‚ ÷t„u ‚tu ‚utu rðhtuÄ fhðte ËtÚtu Ët{u …qh ‚hðte yz„ ©Øt ‚uu
ðthËt{tk {¤e Au. ‚tu hkf r…‚t Mð{te ntuðtÚte ‘¾ht¾heu Ë{Þu …tu‚te {qze
yt…Â¥t{tk ft{ yt…þu’ ytðt ytí{„tihð yu rðïtËÚte ¼h…qh ‚u{t þçŒtu
‚uu ƒ¤ yt…u Au. ‚uÚte Mð{te r…‚ttu Mun {u¤ððt ‚u …„¼h Útðt tufhe
fhðttu rýoÞ fhu Au. ‚u …qhe Ë{sŒthe yu sðtƒŒthet …qht ¼t ËtÚtu yuf
…kÚttu «ðtËe ƒe ytËt{e yòýe rŒþt{tk Q…ze òÞ Au. AtufhƒwÂØ{tk
ytðu„«urh‚ yrð[the …„÷wk nª …ý Ë{sŒthe yu ËkðuŒþe÷ ‚hwýu
Mð…ËkŒ„ee SðrŒþt{tk fhu÷wk yt ð«MÚtt Au.
ŒtŒt «íÞu ytðtu rĬth ntuðt A‚tk ‚uu ŒtŒtSt „wýtu- ÷t„ýeytu «íÞu
{t ‚tu Au s. yuu ŒtŒtSÚte swŒt …zðwk Au …ý ËŒið ËtÚtu ht¾eu. yuu yu{e
161
161

AtÞt{tkÚte {wõ‚ Útðwk Au …ý {ntð]ûte AtÞt{tkÚte Œqh ¾Ëe „Þt ð„h yu{tu
ðkþðu÷tu [t÷w …ý rn ht¾e þftÞ yu …tu‚te ò‚u …t{e …ý rn þftÞ
‚u{ ‚u {tu Au.
yt{, ftuEt «¼tð{tkÚte, rÞ{tu{tkÚte {wõ‚ ÚtE …tu‚tt yÂM‚íðu
yw¼ððt {Út‚t tÞfe yt fÚtt Au. ðtkË suðtk …tu÷tk A‚tk „tkXtuðt¤tk {tð
ÔÞÂõ‚íð ‚tu yLÞtu rð[th fÞto rðt …tu‚u Äthu÷e yuf s rŒþt{tk ðÄu Au. fuþð
yu „tkX AuŒe …tu‚twk Mð‚kºt ÔÞÂõ‚íð ykfwrh‚ fhu Au.
‘ŒrhÞttu {týË’ (E÷t ythƒ {nu‚t-1985) ÷½wð÷{tk ytstu
{tð ®sŒ„e¼h ÍqÍ‚tu s hnu Au. õÞthuf Sð {txu fu õÞthuf {]íÞw {txu. ‚u
®sŒ„e¼h fkEf ðwk fhðt yu Ëw¾ {u¤ðt ytkĤe Œtuz {qf‚tk õÞtkf
yxðtEu AuÕ÷u {]íÞwu þhýu òÞ Au. …ý ½ýtk {týËtu …tu‚te MðÃrËÂæÄe
þtuÄ fhðt ef¤e ‚u{tk ËV¤‚t «t fheu s sk…‚t ntuÞ Au. yt{, yt fÚtttu
tÞf Þwðte{tk fkEf fhe ƒ‚tððtt swMËt ËtÚtu …hk…htytuu ‚tuze Mð‚kºt‚
he‚u RåAt «{týu Sð Sððt ½htu íÞt„ fhe [t÷e ef¤u Au. ‚u …tu‚te
fÕ…te ŒwrÞtu ðtM‚rðf ƒtððt s‚tk r«Þ‚{tu „w{tðe Œu Au.
‘ŒrhÞttu {týË’ ÷½wð÷wk fÚttf fkEf ytðwk Au. ‚u{tk tÞf Œuðtk„
t…ýÚte s ¾qƒ x¾x, ‚tuVte …ý ¼ýðt{tk ntUrþÞth Au. ‚uu Mðihrðnth
fhðtu „{u Au. ‚uu ƒkÄÞwõ‚ Sð „{‚wk ntuðtÚte ‚u {wõ‚ he‚u «f]r‚u
{týðt yu Vhðttu þtu¾ Ähtðu Au. Sð{tk fkEf {u¤ððt {txu fþwkf ‚tu
„w{tððwk …z‚wk ntuÞ Au, ‚u{ ‚u …ý Sð{tk ƒÄwk s …t{u Au …ý «u{u …t{e
þf‚tu Úte. íÞthƒtŒ ‚ut Sð{tk ytþtwk rfhý ƒeu [thw ytðu Au. ‚u
…hefÚtte su{ ‘ht¾ ÚtÞu÷t htsfw{thu {týË ƒtððt «Þí fh‚e htsfw{the
suðe Au.’ Œuðtk„ ftuE rþ®…„ fk…e{tk hurzytu yturVËh ‚hefu ft{ fhu Au.
‚ue ƒku feze r»V¤ s‚tk ztofxhu feze xÙtLËÃ÷tLxtu rð[th {qf‚tk …íe
ytþtðtŒe ƒu Au. íÞthu Œuðtk„ ð‚o{t{tkÚte ¼q‚ft¤e ÞtŒtu{tk Ëhe …zu Au. ‚u
…tu‚ttu ¼q‚ft¤ ð‚o{t ƒe s‚tu yw¼ðu Au. ‚u s{e …h ntuðt A‚tk
ŒrhÞtE snts …h ntuÞ yu ‚tuVt{tk snts zwƒ‚tk …tu‚u s¤Ë{trÄe søÞtyu
…Útthe{tk …zâtu ntuÞ ‚uðwk yw¼ðu Au. Sðu ÷tunetk xe…u xe…u e[tuð‚tu ntuÞ
‚u{ nS …tu‚u ŒrhÞtt ‚tuVt Ët{u ÷zâtu s õÞtk Au ‚u{ yw¼ðu Au. Œuðtk„
162
162

¼q‚ft¤u [tðe hÌttu Au, …ý nðu ¼rð»Þtu ftuE xwfztu ‚ue ‚hV Vuftðttu Úte
s, A‚tk zqƒ‚tu ‚hýttu Ënthtu {¤u u Sðe òÞ ‚u{ [thw …tu‚tu ƒ[tððt
ytðtu Ënthtu þtuÄe hne Au.
[thw feze yt…ðt ‚iÞth Au …ý Œuðtk„u ç÷z„úw… yu rxMÞw {u[ ÚttÞ
‚uðtk Mðstue s feze ft{ ÷t„u ‚u{ ntuðtÚte ‚u Œuðtk„tk Mðstu rðþu …]åAt
fhu Au. ‚uÚte Œuðtk„u …tu‚tt „t{e, ð„zte, {ntŒuðt {krŒhe, r«Þ‚{t
yr{»tt, {t yu ¼tE nu{tk„ ð„uhue M{]r‚ { W…h AðtE òÞ Au. Œuðtk„
‚u{e ËtÚtut Œw:¾fh ËkƒkÄtu ¼q÷e sðt RåAu Au, fthý fu ðeAªt zk¾e su{
‚u ËkƒkÄtutu ¼q‚ft¤ ‚ue ytk¾tu Ë{ût ¾ztu ÚttÞ Au. …tu‚u ƒt¤…ýÚte ytí{rðïtËw,
¾k‚e÷tu yu áZ rùÞe ntuðtÚte ŒrhÞt¾uzq ƒðtt rð[thtuu yz„‚tÚte ð¤„e
hne Au. ‚u ¼tE yu {te yråAt ntuðt A‚tk {wkƒE ®þ®…„tu ftuËo fhðt
òÞ Au. ‚u yuf {w~fu÷eytutu Ët{tu fhe ËV¤‚t {u¤ðe …tu‚twk Mðà Ëtfth
fhu Au. ‚u Mðihrðnthe ntuðtÚte {t‚tu …ý yý„{‚tu n‚tu. r…‚tS ðfe÷
ntuðtÚte ‚u{tu …hk…ht„‚ ðthËtu ò¤ðe ht¾ðt{tk ‚uu hË ntuðtÚte ‚u ¼tE
yu {t‚te yråAt yu rðhtuÄ ntuðt A‚tk ƒÄe Ëw¾-ËtÌtƒe Atuze MðÃrËÂæÄ
{txu {wkƒE ytðe ŒrhÞttu {týË ƒe òÞ Au.
yt ƒÄwk s ‚ut ¼tEÚte Ën Út‚wk Úte. ‚ut ytk‚rhf ÔÞÂõ‚íðe
R»tto fh‚tu ‚utu ¼tE nu{tk„ Œ„tu fhe ‚ue r«Þ‚{tu …tu‚te …íe ƒtðu Au su
‚utÚte Ën Út‚wk Úte. ‚uÚte s ‚u ¼q‚ft¤Úte Œqh ¼t„u Au …ý SðiÞt
zqƒðtu ythu n‚e íÞthu [thwyu y…tðu÷e Mðstue ÞtŒ ‚ut r[¥tu zntu¤e t¾u
Au. …tu‚ttu Œw:¾Œ ¼q‚ft¤ su ¼ÔÞ ÷e÷t hk„e nðu÷e suðwk {ft, Ëw¾e
…rhðth, …ý íÞtk {te fhztfe yu nu{tk„ «íÞutu r‚hMfth ‚ut r[¥t W…h
Q¼he ytðu Au. yt Œw:¾Œ ¼q‚ft¤ …ezt yt…‚tu n‚tu. …ý fnuðtÞ Au fu {hý
Sf ytð‚tk {tðee Ët{u ¼q‚ft¤ rsðtE òÞ Au. yt¾e ®sŒ„e ŒrhÞttu
{týË ntuðtÚte su{ ŒrhÞte ¼ª‚h ðzðt¤ ˤ„‚tu ntuÞ ‚tuÞ ‚u W…hÚte þtk‚
÷t„u ‚u{ Œuðtk„ ytk‚rhf he‚u Œw:¾e ntuðt A‚tk ƒtÌt ®sŒ„e{tk nË‚tu hne
Sð Sðu Au.
Œuðtk„u Sð{tk hË s„tzðtwk ft{ [thwyu fÞwO n‚wk. ‚u ‚utu ytÄth
ƒe ðtk Mðà òuðt ‚hV «uhu Au. nsw Sð{tk ½ýwk ƒÄwk {u¤ððt {txu
yt¾t rðïe ËVh fhe ŒrhÞt rfthu …tu‚twk ½h ƒtkÄðte RåAtytu …qýo
163
163

fhðtwk fnu Au. íÞthu Œuðtk„ ‚uu Œw:¾e fhðt RåA‚tu ntuðtÚte ‚ue Eïh
©Øt Ët[e …zu ‚uðwk RåAu Au. [thw Œuðtk„t …rhðthe ‚…tË fhe nu{tk„u
ƒtu÷tðu Au. nu{tk„ ytð‚tk ‚u ¼tk„u÷e ntuze su{ ŒrhÞt{tk ËVh fhðt {txu ft{
÷t„u ‚u{ yËntÞ ƒu Au. ‚u s{e …h ËkƒkÄtut sk„÷{tk ¼q÷tu …zu÷tu
ntuÞ ‚uðwk ÷t„u Au. ‚uu ŒrhÞtE sntst {týËtue su{ [tu¬Ë ËkƒkÄtue ytŒ‚
Au. {Œto„eÚte su{ ŒrhÞttu sk„ ÷ze þftÞ ‚u{ Sðtu sk„ …ý ‚u
ƒntŒwheÚte ÷zðt {tk„u Au. yk‚he ‚{t{ ‚tft‚ yufXe fheu Sð Sðe
sðttu ¾u÷ fhðtu òuEyu, Úttuze ‚tft‚ hnuðt Œuðe òuEyu fu suÚte …htsÞu
…[tððt ft{ ÷t„u ‚u{ ‚u {tu Au. ‚uÚte ‚u Sð-{hý ðå[u …ý ykŒhÚte
Sððttu «Þí fhu Au.
Sðtu ytkŒ su{ýu nýe tÏÞtu Au ‚uðt …rhðth ËtÚtut ËkƒkÄtu ft…e
t¾e ‚u Sð¼h ÍqÍ‚tu hÌttu yu nðu ‚u{e …tËu Sð {txu {ŒŒ ÷uðt
RåA‚tu Úte. [thwtu ytþte E{th‚tu …tÞtu z„{„‚tu …ý Äh‚e …htu n‚tu,
¾t÷e ‚hk„ n‚tu. Œuðtk„u ÷t„u Au fu ‘suýu {thtk yuf yuf MðÃtkt ËZu
[ehe [ehe ðntðe ŒeÄtk, nðu yue …tËu nwk {tht Sðe ¼e¾ {t„wk {thu
Sððwk Au …ý yue ¼e¾t xwfzt …h rn.’ ‚u nu{tk„u r‚hMfth‚tu ntuðtÚte
‚ue feze Œt{tk ÷uðte t …tzu Au. A‚tk ‚u nu{tk„u ytðu÷tu òuE ytùÞo
…t{u Au. ‚uu feze yt…ðt …tA¤ …ý ‚utu MðtÚto Aw…tÞu÷tu ntuÞ ‚uðwk ÷t„u Au.
fthýfu ‚u Œhuf ƒtƒ‚{tk ‚ue ËtÚtu îu»t¼tð yu ðuh¼tð ht¾‚tu n‚tu. ‚uýu
yr{»ttu f…xÚte …tu‚te …íe ƒtðe ‚utu ythtu… Œuðtk„ …h {qõÞtu n‚tu. yt
sqXt yufhthe ËtuŒtƒtS nu{tk„ fezeŒte þh‚Y…u fhðt {t„u Au. ‚uÚte ‚u
nu{tk„tu Œtu»t Mðefthe ‚u{e ŒtB…íÞtiftu zqƒ‚e ƒ[tðe ÷u Au. ‚u y{e …tËu
…tu‚u fhu÷e ¼q÷e {tkVe {tk„u Au. AuÕ÷u ‚ue feze xÙtLËVh fhðt{tk
xeMÞw{u[ Út‚tk Úte. íÞthu ‚u [thw yu nu{tk„u ƒu rftht suðt yu ðå[u
÷tunet ŒrhÞt suðtu …tu‚tu yw¼ðu Au.
yt{, ‚u nu{tk„u WŒth‚tÚte ût{t yt…e …tu‚twk Œuðtk„…ýwk ƒ[tðe ht¾u
Au, íÞthu nu{tk„ fnu Au: ‘nwk ‚u rĬth‚tu n‚tu fthý fu ‚wk ‚wk n‚tu u {thu
‚tht suðwk Útðwk n‚wk. ‚the y÷„the hͤ…tx, rùÞe Mð¼tð, r¼oÞ‚t {thu
òuE‚tk n‚tk, nwk {tÚte zh‚tu n‚tu.’ ßÞthu Œuðtk„ Sð¼h …tu‚te RåAt
«{týu Sðt ƒÄt ËtuŒtytu{tk ËV¤‚t {u¤ð‚tu hÌttu Au. ‚utu yt AuÕ÷tu ËtuŒtu
164
164

nu{tk„u Ë{òÞ ‚uðtu Úte. ‚uu nu{tk„u feze {u[ Út‚e Úte ‚uðwk sýtðe
‚u ¾hu¾ht yÚto{tk ŒrhÞttu {týË ƒe ŒrhÞtrŒ÷e ƒ‚tðu Au.
ynª ƒku ¼tEytu ðå[ut Ëk½»tou rr{¥t ƒtðe ÷ur¾ftyu y{»to,
yËqÞt, ynkfth, W„ú‚t yu ût{t ytrŒ rðrðÄ ¼tðtu{tkÚte …Ëth ÚtE ytí{Ëtûttífth
…t{‚t tÞfe ðt‚ fhe Au. Œuðtk„ ŒrhÞttu {týË ntuðtÚte Äh‚e …ht ËkƒkÄtu{tk
ðt{ýtu …qhðth ÚttÞ Au. A‚tk ‚u ¾hu¾h ŒrhÞttu {týË nª …ý ŒrhÞtrŒ÷eðt¤tu
{týË ƒe hnu Au. ‚u …tu‚u Œw:¾e ÚtÞtu, …ý ƒeòt Sðu Œw:¾{Þ ƒtð‚tu
Úte. ‚u …tu‚te SðËkæÞtyu …tu‚tt …Ae [thwu ytí{eÞ {týËtutu Ënthtu {¤e
hnu ‚uðwk RåAu Au, ‚uÚte [thw {txu ¼q‚ft¤t ËkƒkÄtu yråAtyu Mðefthu Au.
yt{ {]íÞwt ËtræÞ{tk …tu‚tu ytu¤¾e þf‚t {týËe ðt‚u Ësofu Œtþorf
yu {tuði¿ttrf Äht‚÷ …h f÷tí{f he‚u hsq fhe Au.
yt ƒLu tÞftu{tk Ë{t‚t yu Au fu ƒLuu ‚u{u «t ÚtÞu÷t ðt‚tðhý
yu ðthËtu ÞÚtt‚Út Mðefth fhðtðt¤t Úte. ‘ðtkËtu ykfwh’ {tk ŒtŒte Ë¥tttu
«¼tð tÞft ytk‚hËk½»towk, rðÿtunwk rr{¥t ƒu Au. ‚ut îtht s MðyÂM‚íðu
…t{ðte Ík¾twk «„xefhý ÚttÞ Au. ŒtŒtSe Ë¥tte ËtÚtu Ëk…Â¥t
Ëkf¤tÞu÷ Au. A‚tk ‚utu íÞt„ fhe ‘Mð’ ƒ¤u yt„¤ ytððtwk ð÷ý tÞf{tk
Au. {tuði¿ttrf huLft {‚u ÔÞÂõ‚íð yu yLÞ ËtÚtu ËkƒkÄ, Aqxt …zðwk,
yiõÞ ò¤ððwk yu îkîtu ðå[u {tð{tk nk{uþtk Qkztu Ëk½»to [tÕÞt fhu Au.
…hk‚w ßÞtk ËwÄe ÔÞÂõ‚ …nu÷tk {t‚tÚte, …Ae sqÚtt Ët{trsf ŒƒtýtuÚte {wõ‚
ƒe Aqxe …zu íÞtk ËwÄe ‚u …qýo rðftË ËtÄe þf‚e Úte. yt{ rðftË yu
ÔÞÂõ‚íð {txu y¤„t Útðte sYh Au.
‘ðtkËtu ykfwh’ yu ‘ŒrhÞttu {týË’ ƒLuu ÷½wð÷tu{tk tÞftu ‚u{u
{¤u÷t ðt‚tðhýÚte y¤„t ÚttÞ Au. yux÷u fne þftÞ fu y¤„t …zeu …tu‚ttu
ytí{rðftË fhtht yt…f{eo tÞftu Au. ‚u Mð‚kºt yÂM‚íðe Ík¾tðt¤t
tÞftu Au. ƒLu tÞftutk ƒtÌt yu ytk‚hs„‚ r¼L Au. ƒLu Mð‚kºt
yÂM‚íðe Ík¾tðt¤t ntuðt A‚tk ‚u{tk ÔÞÂõ‚íð yufƒeòÚte …ý y÷„
…zu Au. ‘ðtkËtu ykfwh’tu tÞf {t‚t-r…‚t rËðtÞ ftuE ºteS ÔÞÂõ‚t «¼tð
nuX¤ WAhu÷ ntuðtÚte {turð¿tt ywËth ‚u{tk rðÿtune ¼tðt «„x ÚtE Au.
ŒtŒte rþM‚, fzftEu fthýu sL{u÷e yt¢{f‚t Þwðte ŒhBÞt rðÿtunY…u
165
165

«„x ÚttÞ Au. yt rðÿtunwk Œ{ ‚ut{tk ytk‚h Ëk½»to sL{tðu Au. ‚uÚte ÔÞÚtt îtht
yt Œ{ ŒtŒte RåAt rðhwØ ð‚oðte ð]Â¥tY…u «„x ÚttÞ Au. ‚ut yn{T ËtÚtu
rðÿtune ð]Â¥t òuztÞu÷e Au ‚tu ‚ut W…he yn{T ËtÚtu Mð‚kºt Wå[ ÔÞÂõ‚Sð
Sððttu ytŒþo òuztÞu÷tu Au. ßÞtk ËwÄe yn{T W…he yn{Te y…uûtt Ëk‚tu»te
þf‚tu Úte. íÞtk ËwÄe ‚ut{tk ytk‚hËk½»to [tÕÞt fhu Au. yt Ëk½»totu Wfu÷ ‚u
÷tðe þfu Au. ‚uÚte fne þftÞ fu yt tÞf ƒ¤t yn{Tðt¤tu Úte.
yt tÞft ÔÞÂõ‚íðt rðftËe ºtý yðMÚtt Au.(1) ßÞthu ‚u
ƒt¤…ý{tk ŒtŒtSe Ë¥tt nuX¤ ‚u{u ðþ ÚtEu ð‚o fhu Au. íÞthu ‚ut
ÔÞÂõ‚íðe rByðMÚtt Au ‚u{ fne þftÞ.(2) ßÞthu ‚u …tu‚tt rð[thtu yu
ytŒþtuo ywËthwk Sð Ík¾u Au, ytk‚hËk½»to yw¼ðu Au. íÞthu ‚ut
ÔÞÂõ‚íð rðftËe Âî‚eÞ yðMÚtt Au ‚u{ fne þftÞ yu (3) ßÞthu MðÞk
…tu‚twk MðtÞ¥t s„‚ h[u Au ‚u{tk ‚ut ytk‚hËk½»towk þ{ Au íÞtk ‚ut
ÔÞÂõ‚íðtu rðftË Wå[fûttyu …ntUåÞtu Au. yt{, yt tÞf MðtÞ¥t ÔÞÂõ‚íð
Ähtð‚tu …tu‚ttk Ätuhýtu ywËthwk Sð Sð‚tu òuðt {¤u Au.
‘ŒrhÞttu {týË’{tk {t‚tt rð[thtu «{týuwk rn …ý …tu‚tt yt„ðt
rð[thtu yu Ätuhýtu ywËthwk Sð Sð‚tu tÞf Au. ‚u{tk ‘¼tkzw ði{MÞ’u
fthýu Ëk½»to ‚eðú ƒLÞtu Au. ¼tEt f…xtu ƒu ðth ¼tu„ ƒu÷tu tÞf …tu‚twk
Mðíð ykfƒkÄ ht¾e þfu Au. ‚u{tk s ‚ut ÔÞÂõ‚íðe „rh{t «„x ÚtE Au.
¼tEt f…xu fthýu fwxwkƒÚte rð¾qxt …ze Œuðtk„ Mð-yÂM‚íðe
yt„ðe ytu¤¾ …t{u Au, …ý ƒe{the rr{¥tu …w: fwxwkƒ ËtÚtu òuztÞ Au. íÞthu
…ý ¼tEt f…xtu ‚uu Ët{tu fhðtu …zu Au. yt Ë{Þe ‚ue «r‚r¢Þt ‚ut
ÔÞÂõ‚íðu yuf ðtu ytÞt{ ƒûtu Au. ‚ut rŒ÷e rðþt¤‚ttu …rh[Þ yt
«Ëk„u {¤u Au. ‘ðtkËtu ykfwh’tu tÞf ŒtŒtS fu r…‚tS ‚hVÚte {¤u÷t
þhehÚte …ý …tu‚u Mð‚kºt Au yt„ðtu Au, swŒtu Au, ‚uðwk {tu Au. ‘ŒrhÞttu
{týË’tu tÞf …ý …tu‚tt þheh{tk ƒeòt yk„u Mðefthðt yt fthýu s
RåA‚tu Úte. yu Sð „w{tððt ‚iÞth Au …ý nu{tk„u yt…u÷t yk„Úte Sððt
‚iÞth Úte. ‚u{tk ‚ut yÂM‚íðwk yt„ðt…ýwk òu¾{t‚wk ‚u yw¼ðu Au,
…ý yt tÞf{tk suðe Ë{…oýe ¼tðt Au ‚uðe ‘ðtkËtu ykfwh’t tÞf{tk
166
166

Úte. ‘ðtkËtu ykfwh’t tÞf{tk y…htļtð Au. …tu‚te {t‚tt {]íÞw …Aee
rðrÄytu ftuE ƒeòu fhu Au ‚u ‚u Ën fhe þf‚tu Úte. ‚u {txu …tu‚te ò‚u
y…htÄe {tu Au.
yt{, ƒLu tÞftu{tk Mð‚kºt yÂM‚íðu …t{ðtwk æÞuÞ Au. A‚tk æÞuÞ
«trÂe he‚tu y÷„ Au. ‚u{tk æÞuÞu Wí…L fhthtk …rhƒ¤tu y÷„ Au.
…tu‚te Ë{MÞtu n÷ fhðte …æÄr‚ytu y÷„ Au. ‚uÚte ƒku yufƒeòÚte
r¼L ÔÞÂõ‚íð hu¾tytu Ähtðu Au.
8. W…Ëknth
ð‚o{t ò„r‚f …rhƒ¤tuyu {tðu yÂM‚íðe ðuËhÚte þtuÄ
ythk¼ðt {sƒqh fÞtuo Au. ‘yÚtt‚tu ƒúñrs¿ttËt’t ËkfÕ…Úte Eþt ‘Mð’u
…t{ðt {Útu Au. …ý ‚u{tk yðhtuÄtu Au. ftixwkrƒf yu ËLÞM‚ Sðt
fux÷tf «Ëk„tu îtht ‚uwk alienation hsq ÚtÞwk Au. ‚u yuf÷tu Au …ý ÚttõÞtu Úte.
‘yÚtt‚tu ƒúñ rs¿ttËt’ tu ‚utu ËkfÕ… ‚uu Œtuhu Au. …ý yLÞ tÞftutu Sð
«íÞutu fthtí{f yr¼„{ yt ÷½wð÷tu{tk ðÄw rY…tÞtu Au. ‚u{e r¾L‚t,
rAL‚t, {]íÞwyu»týt yt ÷½wð÷tu{tk rðþu»t òuðt {¤u Au. ytí{«r‚ct {txu,
ytí{Ëk¿tt {txu yt tÞftu {hrýÞt ƒu÷t òuðt {¤u Au. ‘Mð’u …t{ðt, MÚtt…ðt
{Út‚t yt tÞftu rðrþü yÚto{tk ‘Sð{{eo’ ƒðt {Út‚t sýtÞ Au …ý ‚u{wk
‘ðiÞÂõ‚f Œþo’ {tir÷f Úte, …ý yÂM‚íððtŒe rð[thËhýet «¼tðÚte
«uhtÞu÷wk Au. ð¤e yt ðiÞÂõ‚f Œþo{tk ÍtÍwk Ÿztý …ý Úte. A‚tk ðiÞÂõ‚f
ËíÞ …t{ðt «íÞue ‚u{e ˼t‚ttu ynª …rh[Þ {¤u Au.
167
167

…tŒxe…
¢{ f]r‚wk t{ Ësofwk t{ …t.k.
1. {tE÷Mxtu rƒr… ytþh 045
2. „wsht‚e fÚttrðï ƒtƒw Œtð÷…wht/ztì. huþ ðuŒ 082
3. {tE÷Mxtu rƒr… ytþh 046
4. {tE÷Mxtu rƒr… ytþh 048
5. „wsht‚e ð÷fÚtt h½wðeh [tiÄhe/htÄu~Þt{ þ{to 112
6. „wsht‚e fÚttrðï ƒtƒw Œtð÷…wht/ztì. huþ ðuŒ 042
7. „wsht‚e fÚttrðï ƒtƒw Œtð÷…wht/ztì. huþ ðuŒ 042
8. fÚttŒe… f]»ýðeh rŒûte‚ 027
9. yÄe‚-6 ztì. [kÿftL‚ þuX/Ëtu{t¼tE …xu÷ 095
10. yÄe‚-6 ztì. [kÿftL‚ þuX/Ëtu{t¼tE …xu÷ 095
11. yÄe‚-6 ztì. [kÿftL‚ þuX/Ëtu{t¼tE …xu÷ 026
12. yÄe‚-6 ztì. [kÿftL‚ þuX/Ëtu{t¼tE …xu÷ 026
13. rððu[…qðof ¼h‚ {nu‚t 176
14. „wsht‚e ð÷fÚtt h½wðeh [tiÄhe/htÄu~Þt{ þ{to 407
15. yÄe‚-6 ztì. [kÿftL‚ þuX/Ëtu{t¼tE …xu÷ 049
16. yÄe‚-6 ztì. [kÿftL‚ þuX/Ëtu{t¼tE …xu÷ 057
17. fÚttË]Âü «ËtŒ ƒúñ¼è 049
18. fÚttrð{þo ztì. huþ ðuŒ 046
19. yÄe‚-6 ztì. [kÿftL‚ þuX/Ëtu{t¼tE …xu÷ 050
20. „wsht‚e ð÷fÚtt h½wðeh [tiÄhe/htÄu~Þt{ þ{to 445
21. {tE÷Mxtu{tkÚte (…hƒ-1982) rƒr… ytþh 084
22. {tE÷Mxtu{tkÚte (…hƒ-1980) rƒr… ytþh 084
23. {tE÷Mxtu{tkÚte (…hƒ-1980) rƒr… ytþh 084
24. yÄe‚-6 ztì. [kÿftL‚ þuX/Ëtu{t¼tE …xu÷ 082
25. yÄe‚-6 ztì. [kÿftL‚ þuX/Ëtu{t¼tE …xu÷ 083
26. yÄe‚-6 ztì. [kÿftL‚ þuX/Ëtu{t¼tE …xu÷ 060
168
168

„úkÚtËqr[
¢{ …wM‚fwk t{ ÷u¾f ð»to
1. yt„k‚wf - Äehwƒu …xu÷ 1996
h. ytð]¥t - sÞk‚ „tze‚ 1979
3. yM‚e - ©eftL‚ þtn 1966
4. yËe{ …zAtÞt - rþðfw{th stuþe 1971
5. W…tÞf - Ëhtus …tXf 1985
6. fýo - sÞk‚ „tze‚ 1979
7. ftuý - ÷t¼þkfh Xtftuh 1968
8. „tkÄee ftðz - nheLÿ Œðu 1984
9. [nuht - {ÄwhtÞ 1966
10. rAL…ºt - Ëwhuþ òu»te 1965
11. s÷ðerÚt - Þþðk‚ rºtðuŒe 1978
12. ŒrhÞttu {týË - E÷t ythƒ {nu‚t 1985
13. Âîs - «t. «er‚ Œðu 2000
14. rþt[¢ - rfþtuh òŒð 1979
15. Vuhtu - htÄu~Þt{ þ{to 1968
16. ¼tð-y¼tð - r[w {tuŒe 1969
17. Þût«§ - rŒfh òuþe 1974
18. ðtkËtu ykfwh - Äehwƒu …xu÷ 1968
19. Ëqfe Äh‚e Ëqft ntuX - rŒ÷e… htý…wht 1967
20. MðÂeÚto - htÄu~Þt{ þ{to 1979
169
169

ËkŒ¼oËqr[
¢{ …wM‚fwk t{ ÷u¾f ð»to
1. y‚e‚ yu ËtB«‚ - rƒr… ytþh 2000
2. yÄe‚-6 - [kÿftL‚ þuX 1982
3. ywM…kŒ - ztì. ¼tw«ËtŒ …kzât 1983
4. yLðÚto - h{uþ {. þwõ÷ 1981
5. yr¼Þf÷t - h®Ënhtð rŒðuxeÞt 1930
6. yr¼«u‚ - ztì. rðtuŒ òuþe 1986
8. yðto[e „wsht‚e - ztì. h{uþ rºtðuŒe 1994
ËtrníÞtu Rr‚ntË
9. yðto[e „wsht‚e - «ËtŒ ƒúñ¼è 2004
ËtrníÞtu Rr‚ntË
10. yðto[e „wsht‚e - Äehw¼tE Xtfh 1981
ËtrníÞe rðftË hu¾t-1
11. yðto[e „wsht‚e - Äehw¼tE Xtfh 1982
ËtrníÞe rðftË hu¾t-2
13. yÂM‚íðtu WíËð - „wýðk‚ þtn 1991
EþtðtMÞ{T
14. ytÄwrf „wsht‚e - ztì. W…uLÿ Œðu 1992
ð÷fÚtt{tk {tð
15. ytÄwrf‚t: yuf Ëkfw÷ Ë«íÞÞ - rƒr… ytþh 1997
16. yt¼k„ - [kÿftL‚ ƒûte 1976
17. E‚htuŒT„th - ztì. ¼tw«ËtŒ …kzât 1981
19. fÚttÚto - «ðeý ŒhS 1988
20. fÚttŒe… - f]»ýðeh ŒeÂût‚ 1989
21. fÚttwkËkÄt - sÞuþ ¼tu„tÞ‚t 2004
22. fÚtt…Œ - Ëw{ þtn 1989
23. fÚtt«íÞût - rðsÞ þtMºte 1990
24. fÚtt…ðo-2 - ƒtƒw Œtð÷…wht 2002
25. fÚtt«Ëk„ - Œe…f {nu‚t 1990
26. fÚtt{kÚt - ¼h‚ {nu‚t 1993
170
170

27. fÚttÞ - ƒtƒw Œtð÷…wht 1993
28. fÚtt÷tuf - [we÷t÷ {rzÞt 1968
29. fÚttÞtu„ - huþ ðuŒ 2000
30. fÚttð÷tuf - Œe…f {nu‚t 1978
31. fÚttrð[th - «{tuŒfw{th …xu÷ 1999
32. fÚttrðþu»t - [kÿftL‚ {nu‚t 1970
33. fÚttrð{þo - ztì. huþ ðuŒ 1983
34. fÚttË„o - {rý÷t÷ n. …xu÷ 1991
35. fÚttË]Âü - «ËtŒ ƒúñ¼è 1984
36. fÚttËtrníÞwk rððu[ - ¼th‚e Œ÷t÷ 1984
37. fÚtt-rËØtL‚ - Ëw{ þtn 2002
38. fÚttËtk«‚ - ƒtƒw Œtð÷…wht 2000
39. fÚttu…fÚt - ztì. Ëwhuþ òu»te 1969
41. ftÔÞ…whw»t - xðh®Ën …h{th 1987
4h. rf{Úto{T - Âfþtuh òŒð 1995
43. „wsht‚e fÚttrðï: ð÷fÚtt - Ëk…t. ƒtƒw Œtð÷…wht 1985
- ztì. huþ ðuŒ ,,
44. „wsht‚e fÚttrðï: ÷½wð÷ - Ëk…t. ƒtƒw Œtð÷…wht 1985
- ztì. huþ ðuŒ ,,
45. „wsht‚e ð÷fÚtt - h½wðeh [tiÄhe 1972
- htÄu~Þt{ þ{to ,,
46. „wsht‚e ð÷fÚtt(fux÷tkf …w: {qÕÞtkf)- ÄehuLÿ {nu‚t 2000
47. „wsht‚e ð÷fÚtt{tk …tºt rhw…ý-¼t„-1,h,3- h{uþ Œðu 1985
48. „wsht‚e ð÷fÚtt: Vuh rð[thýt - sþðk‚ þu¾zeðt¤t 2005
49. „wsht‚e ËtrníÞ{tk ytÄwrf‚tðtŒ - «{tuŒ …xu÷ 1993
50. [kÿftL‚ ƒûteÚte Vuhtu - Ëw{ þtn 1973
51. sÞk‚„tze‚wk fÚttËtrníÞ - ¼h‚ {nu‚t 1992
5h. ð÷fÚtt f˃ yu f÷t - Œe…f {nu‚t 1976
53. ð÷fÚtt MðY…, Ëso, Ë{eûtt - ztì. hr‚÷t÷ ðe. Œðu 1970
54. ð÷fÚtt: rþÕ… yu Ëso - huþ ðuŒ 1983
55. r˃‚ (rððu[) - ysÞ htð÷ 2004
171
171

56. r˃‚ - ÄehuLÿ {nu‚t 1990
57. {tE÷Mxtu - rƒr… ytþh 1999
58. {tð rðftË[¢ - ©e yh®ðŒ 1972
59. h[tð÷e - [kÿftL‚ xtu…eðt¤t 2002
60. h½wðeh [tiÄhee ÷½wð÷tu: - fk[ …xu÷ 1993
yuf yæÞÞ
61. ÷½wð÷ rð{þo - ztì. huþ ðuŒ 1991
6h. rð…w÷t [ …]Úðe - «ðeý ŒhS 1992
63. rððÂût‚ - ykƒw¼tE …xu÷ 1982
64. rððu[ …qðof - ¼h‚ {nu‚t 1998
65. ÔÞÂõ‚íðt rËØtk‚tu - ztì. fwËw{ƒu ¼è 1981
66. þçŒtÞ - Ëtu{t¼tE …xu÷ 1984
67. Ë{ft÷e fÚttËtrníÞ - «ËtŒ ƒúñ¼è 1988
68. Ë{eûttËu‚w - «ËtŒ ƒúñ¼è 1990
69. ËLÄt - Ëk. Ëw{ þtn 1985
70. ËtrníÞ{tk ytÄwrf‚t - ztì. Ëw{ þtn 1988
71. Ëtk«‚ ËtrníÞ - Äehw¼tE Xtfh 1968
72. Ëwhuþ òu»tewk fÚttËtrníÞ - ztì. ËksÞ Œðu 2004
(ytÄwrf‚tt rðþu»t ËkŒ¼o{tk)
73. Ëwhuþ òu»teÚte Ëwhuþ òu»te - Ëw{ þtn 2000
74. Ëkr[‚ - ƒe. ze. Œ÷e[t 1977
75. Ëk¼qr‚ - h{uþ {. þwõ÷ 1984
76. A Dict. of Modern Critical Terms - Roger Fowler 1973
77. Heroism - World Literature 1990
78. Heroism in Literature - Dr. Ibrahim Taha 1981
79. Modern Heroism - Roger Sale 1995
172
172