د اپریل ۳۰ ˛۲۰۱۱ کال د دري میاشتنۍ راپور کانګرس ته

د اپریل ۳۰ ˛۲۰۱۱ کال د دري میاشتنۍ راپور کانګرس ته د اپریل ۳۰ ˛۲۰۱۱ کال د دري میاشتنۍ راپور کانګرس ته

28.12.2014 Views

اقتصادي او ټولنیز پرمختګ د پیسو پړسوب په افغان اقتصاد کې د پیسو پړسوب پدې درو میاشتو کې نړیوال خوارکي موادو د بیې زیاتوالۍ،‏ د پیسو توسعه او د ایران لخوا پر تیلو او ګاز باندي د بندیز او نوموړو سونګ توکو د بیې د زیاتوالي له کبله رامنځ ته شوی وه.‏ د نړیوال مالي فنډ یا IMF د معلوماتو پر اساس،‏ د پیسو دغه پړسوب د ۲۰۱۰ کال د جوالی د ۵٪ څخه د ۲۰۱۱ کال د جنوري په میاشت کې ٪۱۸،۴ ته زیات شو.‏ ADB 288 هم د پیسو د پړسوبوالي د فشارونو راپور ورسته تر هغه چه ورته معلومه شوه چه د خوراکي توکو بیه د ۲۰۱۱ کال د فبروري په میاشت کې د تیر کال په نسبت 289 ۲۰،۹٪ که زیاتوالۍ موندلۍ دي خپاره کړل.‏ د پيسو د پړسوب کچه هله ال پسې زیاته شوه چه ایراني چارواکو د خپلې خاورې څخه افغانستان د تیلو او ګاز د لیږدولو پر بهیر بندیز ولګاوه.‏ 290 اازادۍ/‏ یا د ازادې اروپا راډیو د معلوماتو پر بنسټ ایران پر هغه ټانګرانو چه په خپله خاوره کې یی ګرځولي وه،‏ ځانګړي فیس هم وضع کړي وه.‏ 291 د ایراني چارواکو سره د خبرو وروسته افغان چارواکو اعالن وکړ چه ستونزه هواره او حل شوې ده.‏ د ناټو لخوا په یوه خپره شوې اعالمیه کې راغلي،‏ چه د افغانستان جمهوري اسالمي دولت د ایراني چارواکو سره وروسته تر هغه دغه هوکړې ته ورسیدل چه تعهد یی وکړ د خپل اړتیا وړ یوه برخه ګاز او ډیزل به د ایران څخه پلوري.‏ 292 افغانستان خپلې د تیلو تصفیه خانې نلري؛ او ایران ال د پخوا د افغانستان لپاره ۳۰٪ تصفیه شوي تیل واردوي.‏ 293 د دغه اقتصادي بندیز یوه اغیزه د تیلو په بیه کې د پام وړ زیاتوالۍ وه،‏ د امریکا د بهرنیو چارو د وزارت په وینا د دغه بندیز او د بیه لوړالي اغیزه 294 د هیواد په لویدیځو برخو باندي د پام وړ وه.‏ د کریدیټ غزولو اسانتیا)‏ECF‏(:‏ چه پخوا د فقر د منځه وړولو او د اقتصاد د پراختیا په نامه یادېدلې،‏ ECF هغه هیوادونو ته چه د پيسو ورکولو د غزول شوو بالنسونو په برخه کې د ستونزو سره مخامخ دي مالي مرستې ترسره کوي.‏ ECF د IMF لخوا رامنځ ته شوی تر څو د IMF د مالي مرستو په اړه ال زیات وسیع او پراخ اصالحات او د هر هیواد د ځانګړو شرایطو ته په پام په غوره او منظمه توګه مالي مرستې وکړای شي.‏ سرچینه:‏ د IMF خبرپاڼه:‏ د IMF د کریدټ د غزولو اسانتیا بانكداري پدې ربع کې په بانکي برخه کې پرمختیا د نړیوال مالي فنډ یا IMF او د افغان دولت ترمنځ د نوي کریدیټ د پراخیتا د اسانتیا یا )ECF( د پروګرام پر سر خبرو اترو تر سیوري الندي کړې وې.‏ د ECF تیر پروګرام د ۲۰۱۰ کال د سپتمبر په میاشت کې تر معین وخت تیر شو.‏ ECF د نړیوالې ټولنې لپاره یوه مهم محک ګڼل کیږي:‏ ډیرۍ هیوادونه به تر هغه وخته د افغانستان د بیارغونې لپاره مرستې ترسره نکړي ترڅو چې د IMF د قرضې 295 یو پروګرام نه وي ځاي پر ځای شوی.‏ د ملګرو ملتونو د سرمنشي د معلوماتو پر بنسټ د ( اقتصادي دولتداري او د پالیسۍ د ریفورم(‏ لپاره د ARTF د فنډ څخه مصرف شوې ۷۰ میلیون ډالره کیدای شي تر هغه وخته وځنډول شي چه د IMF کوم اړوند پروګرام تطبیق او ځای پر ځای نشي.‏ د ARTF سپما د لګښتونو لپاره د پیسو ورکولو دریچه شاید اغزمنه شي،‏ او که چیري حالت قابو او حل نشي ډیرۍ دوه اړخیزه مرسته کونکي شاید یا خو خپلې مرستې وځنډوي او یا یی هم د 296 بل چینل د الرې ترسره کړي.‏ IMF دا په ډاګه کړې ده،‏ چه تر هغه وخت پورې چه د افغانستان بانک د کابل بانک قضیه په شفاف،‏ با اعتباره او د بشپړ مالي پالن د طرحې پرته حل نکړي،‏ د افغانستان لپاره بل د ECF پروګرام پیل او په نظر کې ونه نیسي.‏ ,According to the IMF 297 د IMF په وینا د افغان دولت لخوا د کابل بانک د ستونزې د هواري په 298 برخه کې باید دغه برخو د جدي پام وشي:‏ ‏•د بانک او د بانکي سیستم د خونديتوب لپاره اوچت او ترسره شوي ګامونو او اقداماتو په اړه باید ټول معلومات په روښانه توګو د ارتباطاتو له طریقه شریک کړل شي.‏ ‏•باید تضمین کړل شي چه د هر ډول غیر قانونی کړنو سره به د اړوند قانون په رڼا کې چلند کیږي.‏ ‏•د بانک د خرڅالو او یا هم د هغه د تشکیالتو د راکمولو په اړه هر ډول پریکړه باید وروسته د بانک د امالکو مدیرت ترسره شي.‏ ‏•د حکومتي منابعو په اساس د افغانستان د بانک لخوا پر مهم عنوانو بیا نظر اچول 100 د افغانستان بیا رغونه I ځانګړی عمومي پلټونکی

اقتصادي او ټولنیز پرمختګ د امریکا د خزانې د چارواکو پر وینا د افغان دولت او د پیسو د نړیوال فنډ تر منځ خبري اتري ډیرې ورو پر مخ روانې وې.‏ او د ۲۰۱۱ کال د مارچ تر ۳۱ مې نیټې پورې هیڅ پریکړې ته نه و رسیدلي.‏ 299 د IMF یوه چارواکي دا هم وویل چه د کابل بانک د تاون د جبران او هغه ته په کتو د افغان دولت سره د اړوندو عوایدو په اړه هم خبرې اترې روانې دي.‏ ADB 300 ته معلومه شوه چه د افغانستان بانک په نظر کې لرې چه د کابل بانک د رامنځ ته شوي کړکیچ لپاره به ۴۰۰ میلیون ډالره مرستې وکړي خو شاید ال زیاتو مرسته اړتیا وي.‏ 301 د خزانې د چارواکو په وینا د کابل بانک د کړکیچ هوارول د افغانستان د بودجې پر چارو خورا ستر اغز او د هغه لپاره ډیر مهم دي.‏ 302 د هغه پیسو شمیر چه په کابل بانک کې د ننه د تزویري قرضو په ډول لیږدول شوي دي ال هم نه دي معلومې؛ خو د USAID د ځانګړي عمومي پلټونکي د دفتر لخوا د ۲۰۱۱ کال د مارچ پر ۱۶ د ترسره 303 شوې پلټنې په اساس کيداي شي دغه شمیره ۸۵۰ میلیون ډالره وي.‏ د بانکونو د ادارې په برخه کې د ظرفیت لوړول د USAID د ځانګړي عمومی پلټونکي د دفتر د بیاکتنې په اساس په افغانستان کې د USAID لخوا د افغانستان د بانک سره د څو پروژو له الرې د بانکي ادارې په اړه مرسته او همکاري شوې ده.‏ دغه پروژې د ۹۲ میلیون ډالرو په ارزښت د اقتصادي پرمختګ ، د دولتدارۍ ابتکارات ،)EGGI( د افغانستان بانک د مالي څار او نظارت د ریاست سره د مرستو په لړ کې منل شوې ۹،۸ میلیون ډالره شامل دي.‏ 304 وروسته تر هغه چه د کابل بانک د کړیکچ موضوع علني شوه،‏ امریکایی چارواکي د )EGGI( لخوا د ترسره شوو مرستو په اړه انديښمن شول چه ونشوالی کوالی په کابل بانک د رامنځ ته شوي ستر کړکیچ په موندلو کې چه نږدې وه نوموړي بانک د سقوط سره مخامخ کړي پاتي راغلل.‏ په ترسره شوې بیاکتنه کې راغلي،‏ چه USAID د ځانګړي عمومي پلټونکي څخه یی پوښتنه کړې ده،‏ چه ایا د USAID کارکونکي او یا د EGGI قراردادیانو په کابل بانک کې د شته فساد په اړه د خپلو مسولیتونو څخه سترګې پټولې او یا یی د هغه په اړه ناغیړي کوله.‏ 305 د USAID عمومي پلټونکي د دفتر لخوا د ترسره شوې بیاکتنې په اړه د ال زیاتو معلوماتو لپاره ۴ برخې ته ستانه شي.‏ لکه څرنګه چه د سیګار په تیرو راپورونو کې هم اشاره ورته شوې وه د افغان ملي امنیتي ځواک او د عامه کارکونکو د معاشاتو ډیرۍ برخه د کابل بانک د برقي یا الکترونکي سیستم له الرې ترسره او انتقالیږي.‏ د خزانې د چارواکو په وینا دغه انتقاالت اوس هم د کوم ځنډ او خنډ څخه پرته ترسره کیږي خو بدیلې الرې چارې د سپړلو په حال کې دي.‏ اټکل کیږي د بدیلو الرو چارو په اړه یو وړاندیز یا پروپزل غوښتنه د دې درو میاشتو په ترڅ کې ترسره شي.‏ د خزانې د چارواکو پر وینا چه د غوښتنه اوس د شپږو میاشتو لپاره ځنډول شوې ده ځکه چې نورې 306 الرې چارې لکه د ګرځنده تیلفون له الرې د پيسو ورکولو سیستمونه تر غور الندي دي.‏ د سيګار پلټنې سیګار د افغانستان د بانکي سکتور په اړه یوه پلټنه ترسره کوي تر څو د امریکایی ادارو سره مرسته وکړي چه د هغه امریکایی مرستو په اړه چه د افغانستان په اقتصاد کې ترې ګټه اخیتسل کيږي په اړه یی معلومات ترالسه او تعقیب کړای شي.‏ همدا ډول دغه پلټنې به د هغه ستونزو په اړه چه د افغانستان د مالي سکتور د ظرفیت د لوړولو په برخه کې امریکا هڅو ته ورپیښې دي وازمویی او هغه په ګوته کړي.‏ د ال زیاتو معلوماتو لپاره ۱ برخې،‏ ۱۸ پاڼې ته ستانه شي.‏ د تجارتي بانکونو په اړه پلټنې لکه څرنګه چه د ۲۰۱۱ کال د جنوري د میاشتې په راپور کې راغلي وه ، د عزیزي او کابل بانک په اړه د افغانستان بانک لخوا عدلي څیړنې سبب شولې چه د خزانې چارواکې وړاندیز شوې ۱۰ میلیون ډالره مرستې د دغه پلټنو څخه راوګرځوي.‏ د دې درو میاشتو په ترڅ کې د خزانې چارواکو ویلي،‏ برتانیا او کاناډا حکومت توافق کړی چه د IMF له طریقه دغه پلټنې تمویل کړي.‏ د افغانستان بانک د پلټونکو شرکتونو په اړه د دریو داوطلبیو په اړه تخنیکي بیاکته بشپړې کړې دي او د هغه جملې څخه یی دوې د قناعت وړ موندلي دي.‏ د خزانې د چارو په وینا د افغانستان بانک هوکړه کړې چه د دغه عدلي پلټونکو په اړه موندې د ماليې وزارت،‏ د افغانستان بانک او د IMF او د برتانیا او د کاناډا د حکومت سره شریکې کړي.‏ اټکل کیږي چه د غه پلټنې د ۲۰۱۱ کال د اپریل 307 په میاشت کې پیل او د ۲۶ اونیو په ترڅ کې بشپړې شي.‏ برسیره پردې نړیوال بانک به د ۱۰ نورو بانکونو په اړه د احتیاطي پلټنو په اړه مالي شرچینې برابروي.‏ د خزانې د چارو واکو په وینا،‏ د نړیوال بانک د الرښونو او تګ الرو په اساس د افغانستان بانک کوالی شي د دغه 101 د متحده ایاالتو د کانګرس لپاره راپور I اپریل ۲۰۱۱ ۳۰،

اقتصا<strong>د</strong>ي او ټولنیز پرمختګ<br />

<strong>د</strong> پیسو پړسوب<br />

په افغان اقتصا<strong>د</strong> کې <strong>د</strong> پیسو پړسوب پ<strong>د</strong>ې <strong>د</strong>رو میاشتو کې نړیوال خوارکي موا<strong>د</strong>و <strong>د</strong> بیې زیاتوالۍ،‏ <strong>د</strong> پیسو توسعه او<br />

<strong>د</strong> ایران لخوا پر تیلو او ګاز بان<strong>د</strong>ي <strong>د</strong> بن<strong>د</strong>یز او نوموړو سونګ توکو <strong>د</strong> بیې <strong>د</strong> زیاتوالي له کبله رامنځ <strong>ته</strong> شوی وه.‏ <strong>د</strong><br />

نړیوال مالي فنډ یا IMF <strong>د</strong> معلوماتو پر اساس،‏ <strong>د</strong> پیسو <strong>د</strong>غه پړسوب <strong>د</strong> ۲۰۱۰ <strong>کال</strong> <strong>د</strong> جوالی <strong>د</strong> ۵٪ څخه <strong>د</strong> ۲۰۱۱<br />

<strong>کال</strong> <strong>د</strong> جنوري په میاشت کې ٪۱۸،۴ <strong>ته</strong> زیات شو.‏ ADB 288 هم <strong>د</strong> پیسو <strong>د</strong> پړسوبوالي <strong>د</strong> فشارونو <strong>راپور</strong> ورس<strong>ته</strong><br />

تر هغه چه ور<strong>ته</strong> معلومه شوه چه <strong>د</strong> خوراکي توکو بیه <strong>د</strong> ۲۰۱۱ <strong>کال</strong> <strong>د</strong> فبروري په میاشت کې <strong>د</strong> تیر <strong>کال</strong> په نسبت<br />

289<br />

۲۰،۹٪ که زیاتوالۍ مون<strong>د</strong>لۍ <strong>د</strong>ي خپاره کړل.‏<br />

<strong>د</strong> پيسو <strong>د</strong> پړسوب کچه هله ال پسې زیا<strong>ته</strong> شوه چه ایراني چارواکو <strong>د</strong> خپلې خاورې څخه افغانستان <strong>د</strong> تیلو او ګاز<br />

<strong>د</strong> لیږ<strong>د</strong>ولو پر بهیر بن<strong>د</strong>یز ولګاوه.‏ 290 اازا<strong>د</strong>ۍ/‏ یا <strong>د</strong> ازا<strong>د</strong>ې اروپا راډیو <strong>د</strong> معلوماتو پر بنسټ ایران پر هغه ټانګرانو چه<br />

په خپله خاوره کې یی ګرځولي وه،‏ ځانګړي فیس هم وضع کړي وه.‏ 291 <strong>د</strong> ایراني چارواکو سره <strong>د</strong> خبرو وروس<strong>ته</strong><br />

افغان چارواکو اعالن وکړ چه ستونزه هواره او حل شوې <strong>د</strong>ه.‏ <strong>د</strong> ناټو لخوا په یوه خپره شوې اعالمیه کې راغلي،‏<br />

چه <strong>د</strong> افغانستان جمهوري اسالمي <strong>د</strong>ولت <strong>د</strong> ایراني چارواکو سره وروس<strong>ته</strong> تر هغه <strong>د</strong>غه هوکړې <strong>ته</strong> ورسی<strong>د</strong>ل چه تعه<strong>د</strong><br />

یی وکړ <strong>د</strong> خپل اړتیا وړ یوه برخه ګاز او ډیزل به <strong>د</strong> ایران څخه پلوري.‏ 292 افغانستان خپلې <strong>د</strong> تیلو تصفیه خانې<br />

نلري؛ او ایران ال <strong>د</strong> پخوا <strong>د</strong> افغانستان لپاره <strong>۳۰</strong>٪ تصفیه شوي تیل وار<strong>د</strong>وي.‏ 293 <strong>د</strong> <strong>د</strong>غه اقتصا<strong>د</strong>ي بن<strong>د</strong>یز یوه اغیزه <strong>د</strong><br />

تیلو په بیه کې <strong>د</strong> پام وړ زیاتوالۍ وه،‏ <strong>د</strong> امریکا <strong>د</strong> بهرنیو چارو <strong>د</strong> وزارت په وینا <strong>د</strong> <strong>د</strong>غه بن<strong>د</strong>یز او <strong>د</strong> بیه لوړالي اغیزه<br />

294<br />

<strong>د</strong> هیوا<strong>د</strong> په لوی<strong>د</strong>یځو برخو بان<strong>د</strong>ي <strong>د</strong> پام وړ وه.‏<br />

<strong>د</strong> کری<strong>د</strong>یټ غزولو اسانتیا)‏ECF‏(:‏ چه پخوا <strong>د</strong><br />

فقر <strong>د</strong> منځه وړولو او <strong>د</strong> اقتصا<strong>د</strong> <strong>د</strong> پراختیا په نامه<br />

یا<strong>د</strong>ې<strong>د</strong>لې،‏ ECF هغه هیوا<strong>د</strong>ونو <strong>ته</strong> چه <strong>د</strong> پيسو<br />

ورکولو <strong>د</strong> غزول شوو بالنسونو په برخه کې <strong>د</strong><br />

ستونزو سره مخامخ <strong>د</strong>ي مالي مرستې ترسره<br />

کوي.‏ ECF <strong>د</strong> IMF لخوا رامنځ <strong>ته</strong> شوی تر څو<br />

<strong>د</strong> IMF <strong>د</strong> مالي مرستو په اړه ال زیات وسیع او<br />

پراخ اصالحات او <strong>د</strong> هر هیوا<strong>د</strong> <strong>د</strong> ځانګړو شرایطو<br />

<strong>ته</strong> په پام په غوره او منظمه توګه مالي مرستې<br />

وکړای شي.‏<br />

سرچینه:‏ <strong>د</strong> IMF خبرپاڼه:‏ <strong>د</strong> IMF <strong>د</strong> کری<strong>د</strong>ټ <strong>د</strong> غزولو اسانتیا<br />

بانك<strong>د</strong>اري<br />

پ<strong>د</strong>ې ربع کې په بانکي برخه کې پرمختیا <strong>د</strong> نړیوال مالي فنډ یا IMF او <strong>د</strong> افغان <strong>د</strong>ولت ترمنځ <strong>د</strong> نوي کری<strong>د</strong>یټ <strong>د</strong><br />

پراخیتا <strong>د</strong> اسانتیا یا )ECF( <strong>د</strong> پروګرام پر سر خبرو اترو تر سیوري الن<strong>د</strong>ي کړې وې.‏ <strong>د</strong> ECF تیر پروګرام <strong>د</strong><br />

۲۰۱۰ <strong>کال</strong> <strong>د</strong> سپتمبر په میاشت کې تر معین وخت تیر شو.‏ ECF <strong>د</strong> نړیوالې ټولنې لپاره یوه مهم محک ګڼل کیږي:‏<br />

ډیرۍ هیوا<strong>د</strong>ونه به تر هغه وخ<strong>ته</strong> <strong>د</strong> افغانستان <strong>د</strong> بیارغونې لپاره مرستې ترسره نکړي ترڅو چې <strong>د</strong> IMF <strong>د</strong> قرضې<br />

295<br />

یو پروګرام نه وي ځاي پر ځای شوی.‏<br />

<strong>د</strong> ملګرو ملتونو <strong>د</strong> سرمنشي <strong>د</strong> معلوماتو پر بنسټ <strong>د</strong> ( اقتصا<strong>د</strong>ي <strong>د</strong>ولت<strong>د</strong>اري او <strong>د</strong> پالیسۍ <strong>د</strong> ریفورم(‏ لپاره <strong>د</strong> ARTF<br />

<strong>د</strong> فنډ څخه مصرف شوې ۷۰ میلیون ډالره کی<strong>د</strong>ای شي تر هغه وخ<strong>ته</strong> وځنډول شي چه <strong>د</strong> IMF کوم اړون<strong>د</strong> پروګرام<br />

تطبیق او ځای پر ځای نشي.‏ <strong>د</strong> ARTF سپما <strong>د</strong> لګښتونو لپاره <strong>د</strong> پیسو ورکولو <strong>د</strong>ریچه شای<strong>د</strong> اغزمنه شي،‏ او که<br />

چیري حالت قابو او حل نشي ډیرۍ <strong>د</strong>وه اړخیزه مرس<strong>ته</strong> کونکي شای<strong>د</strong> یا خو خپلې مرستې وځنډوي او یا یی هم <strong>د</strong><br />

296<br />

بل چینل <strong>د</strong> الرې ترسره کړي.‏<br />

IMF <strong>د</strong>ا په ډاګه کړې <strong>د</strong>ه،‏ چه تر هغه وخت پورې چه <strong>د</strong> افغانستان بانک <strong>د</strong> کابل بانک قضیه په شفاف،‏ با اعتباره<br />

او <strong>د</strong> بشپړ مالي پالن <strong>د</strong> طرحې پر<strong>ته</strong> حل نکړي،‏ <strong>د</strong> افغانستان لپاره بل <strong>د</strong> ECF پروګرام پیل او په نظر کې ونه<br />

نیسي.‏ ,According to the IMF 297 <strong>د</strong> IMF په وینا <strong>د</strong> افغان <strong>د</strong>ولت لخوا <strong>د</strong> کابل بانک <strong>د</strong> ستونزې <strong>د</strong> هواري په<br />

298<br />

برخه کې بای<strong>د</strong> <strong>د</strong>غه برخو <strong>د</strong> ج<strong>د</strong>ي پام وشي:‏<br />

‏•<strong>د</strong> بانک او <strong>د</strong> بانکي سیستم <strong>د</strong> خون<strong>د</strong>يتوب لپاره اوچت او ترسره شوي ګامونو او اق<strong>د</strong>اماتو په اړه بای<strong>د</strong> ټول<br />

معلومات په روښانه توګو <strong>د</strong> ارتباطاتو له طریقه شریک کړل شي.‏<br />

‏•بای<strong>د</strong> تضمین کړل شي چه <strong>د</strong> هر ډول غیر قانونی کړنو سره به <strong>د</strong> اړون<strong>د</strong> قانون په رڼا کې چلن<strong>د</strong> کیږي.‏<br />

‏•<strong>د</strong> بانک <strong>د</strong> خرڅالو او یا هم <strong>د</strong> هغه <strong>د</strong> تشکیالتو <strong>د</strong> راکمولو په اړه هر ډول پریکړه بای<strong>د</strong> وروس<strong>ته</strong> <strong>د</strong> بانک <strong>د</strong><br />

امالکو م<strong>د</strong>یرت ترسره شي.‏<br />

‏•<strong>د</strong> حکومتي منابعو په اساس <strong>د</strong> افغانستان <strong>د</strong> بانک لخوا پر مهم عنوانو بیا نظر اچول<br />

100 <strong>د</strong> افغانستان بیا رغونه I ځانګړی عمومي پلټونکی

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!