Pobierz publikację - KSNG Nazwy geograficzne - Główny Urząd ...
Share Embed Flag
Download ePaper

Pobierz publikację - KSNG Nazwy geograficzne - Główny Urząd ...

Pobierz publikację - KSNG Nazwy geograficzne - Główny Urząd ... Pobierz publikację - KSNG Nazwy geograficzne - Główny Urząd ...

ksng.gugik.gov.pl
from ksng.gugik.gov.pl More from this publisher
25.11.2014 Views

IV. Standardization of geographical names in Poland 1. History and organization of the geographical names standardization Collection and standardization of geographical names has a long tradition in Poland. The process started on a bigger scale in 18th century together with the development of maps and gazetteers of local names covering the whole country or its parts. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich [Geographic dictionary of the Kingdom of Poland and other Slavic countries] is of great importance in this process. This monumental work consisting of 15 volumes published between 1880 and 1902 contains names of localities, rivers, mountains, lakes and other geographical objects * . The entries of the Dictionary constitute the first attempt of standardization of geographical names of the Polish territory. After Poland regained independence in 1918, it became necessary to standardize geographical terminology of the areas which for more than 100 years had belonged to Prussia, Austria-Hungary and Russia. Primarily there was not any official authority to standardize geographical terminology and the names were established for the purposes of publishing topographic maps and general census. First topographic maps were published in 1919 by Geographic-Military Institute (since 1921 renamed Military Institute of Geography). At first they were reprints of the partitioners’ maps but the names on them were written in the Polish language. Standardization works accelerated significantly in 1921 as a result of conducting the general census throughout the country. During the census, information about the names of localities was collected and the result of the process was Skorowidz miejscowości Rzeczpospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych [Index of the localities of the Republic of Poland drawn up on the basis of conclusions of the first general census from 30 September 1921 and other official sources], published by Central Statistical Office between 1923 and 1926 in 16 volumes. It was the first Polish gazetteer of all names of localities. IV. Standaryzacja nazw geograficznych w Polsce 1. Historia i organizacja standaryzacji nazw geograficznych Zbieranie i ujednolicanie nazw geograficznych ma w Polsce długą tradycję. Na szerszą skalę rozpoczęto ten proces w XVIII wieku, wraz z opracowaniami map i wykazów nazw miejscowych, obejmujących całe lub prawie całe terytorium Rzeczypospolitej. Wielkie znaczenie ma tu Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. To monumentalne, piętnastotomowe dzieło, wydane w latach 1880–1902 zawiera nazwy miejscowości, rzek, gór, jezior i innych obiektów geograficznych * . Hasła tego słownika stanowią pierwszą próbę standaryzacji nazw geograficznych z obszaru całych ziem polskich. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. zaistniała konieczność ujednolicenia nazewnictwa geograficznego obszarów anektowanych przez ponad 100 lat przez Prusy, Austro-Węgry i Rosję. Początkowo nie istniał żaden oficjalny organ standaryzujący nazewnictwo geograficzne, nazwy były natomiast ustalane na potrzeby wydawania map topograficznych i spisów powszechnych. Pierwsze mapy topograficzne zaczął wydawać w 1919 r. Instytut Wojskowo-Geograficzny (od 1921 r. Wojskowy Instytut Geograficzny) – początkowo były to przedruki map państw zaborczych, na których jednak zmieniano nazewnictwo na polskie. Prace standaryzacyjne uległy znacznemu przyśpieszeniu w 1921 r. w związku z przeprowadzeniem na terenie kraju spisu powszechnego. W czasie spisu zbierane były również informacje o nazwach miejscowości, a rezultatem tych prac był Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, wydany przez Główny Urząd Statystyczny w latach 1923–1926 w 16 tomach. Był to pierwszy polski wykaz nazw wszystkich miejscowości. Zwarte w Skorowidzu... nazwy były nazwami zestandaryzowanymi, lecz nie urzędowymi. Do 1934 r. nie istniały bowiem organy urzędowo zatwierdzające nazwy * Słownik geograficzny Królestwa Polskiego…(Geographic dictionary of the Kingdom of Poland…) can be viewed or downloaded from several Internet sources i.e. http://dir.icm.edu.pl/pl/ Slownik_geograficzny/ where apart from browsing it, you can look up particular names included in the Geographic dictionary. * Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... można przeglądać lub pobrać z kilku zasobów internetowych, m.in. ze strony http:// dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/, gdzie poza przeglądaniem można wyszukiwać poszczególne nazwy uwzględnione w Słowniku. 51

Names included in the Skorowidz... (Index...) were standardized but not formally established names. Until 1934 there had not been any authorities that would officially approve names of localities and physiographic objects. Only the names of administrative units were approved formally. The exception was the autonomic Śląskie Voivodship where in 1922, 700 official names were given to towns, villages and manor areas – all unassisted localities within the borders of the voivodship (Spis powiatów, należących do nich gmin miejskich i wiejskich, obszarów dworskich oraz miast wyjętych z powiatów, Dz. U. Śl. z 1922 r. nr 13, poz. 43 [List of counties with urban and rural communes, manor areas and cities excluded from counties, Journal of Silesian Laws as of 1922 r. no 13, item 43]). Standardization of geographical names in Poland on the central (government) level began in 1929 when Commission for the Development of Applications Establishing Official Nomenclature of the Localities in Poland was established. The Commission had its first session in January 1930 but the effects of its work did not result in the official establishing of names. Only rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o ustaleniu nazw miejscowości i numeracji nieruchomości [Regulation of the President of the Republic of Poland from 24 October 1934 on establishing names of localities and numbering of the real estate] having the power of an act, regulated the issues of establishing official names of the inhabited localities. There were no regulations concerning the establishment of names of unoccupied localities and physiographic objects. By virtue of the regulation, the Commission on Establishing the Names of Localities, subordinated to the Minister of the Interior and Administration, was established. The Commission operated until 1939 and during the period established: names of Polish towns and cities (gazetteer published in 1937 as a zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast, M. P. z 1937 r. nr 69, poz. 104 [Regulation of the Minister of the Interior and Administration from 28 February 1937 concerning establishing names of towns/cities, Official Gazette of Poland as of 1937 no 69, item 104]); names of localities of Wileńskie Voivodship (Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom I. Województwo wileńskie [List of localities of the Republic of Poland. Vol.1. Wileńskie Voivodship]) published in 1938, names of localities of Kieleckie Voivodship (the list was not published and the material got lost during World War II). The period after the Second World War brought a necessity of further works on standardization and, on vast areas of so-called Regained Territories, creation and establishment of geographical terminology. The works were undertaken by the Commission on Establishing the Names miejscowości i obiektów fizjograficznych. Jedynie nazwy jednostek administracyjnych były urzędowo zatwierdzane. Wyjątkiem było autonomiczne województwo śląskie, w którym w 1922 r. ustalono 700 urzędowych nazw miast, wsi i obszarów dworskich – wszystkich samodzielnych miejscowości znajdujących się na obszarze tego województwa (Spis powiatów, należących do nich gmin miejskich i wiejskich, obszarów dworskich oraz miast wyjętych z powiatów, Dz. U. Śl. z 1922 r. nr 13, poz. 43). Standaryzacja nazw geograficznych w Polsce na poziomie centralnym (rządowym) rozpoczęła się w 1929 roku, kiedy to powołano „Komisję dla opracowywania wniosków w sprawie ustalania urzędowej nomenklatury miejscowości w Polsce”. Komisja swoje pierwsze posiedzenie odbyła w styczniu 1930 r., jednak efekty jej prac nie przełożyły się na urzędowe ustalenie nazw. Dopiero rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o ustaleniu nazw miejscowości i o numeracji nieruchomości, mające moc ustawy, definitywnie regulowało kwestie ustalania urzędowych nazw miejscowości zamieszkanych (nadal brak było regulacji dotyczących ustalania nazw miejscowości niezamieszkanych i obiektów fizjograficznych). Na mocy tego rozporządzenia utworzono przy Ministrze Spraw Wewnętrznych Komisję Ustalania Nazw Miejscowości. Komisja działała do 1939 roku i w tym czasie ustaliła: nazwy miast Polski (wykaz opublikowany w 1937 r. jako zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast, M. P. z 1937 r. nr 69, poz. 104), nazwy miejscowości województwa wileńskiego (Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom I. Województwo wileńskie opublikowany w 1938 r.), nazwy miejscowości województwa kieleckiego (wykaz nie został opublikowany, a materiał zaginął w czasie wojny). Okres po II wojnie światowej przyniósł konieczność dalszych prac nad ujednoliceniem, a na dużych obszarach tzw. Ziem Odzyskanych nad utworzeniem i ustaleniem nazewnictwa geograficznego. Pracami tymi zajęła się reaktywowana w 1945 r. Komisja Ustalania Nazw Miejscowości. W 1948 r. rozszerzono zakres ustalania urzędowych nazw na miejscowości niezamieszkane i obiekty fizjograficzne oraz zmieniono nazwę komisji na Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (od 2003 r. jako Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych). Początkowo całość prac skupiła się na ustalaniu nazw nowo włączonych do Polski obszarów. Ich rezultatem był wydany w 1951 r. przez S. Rosponda Słownik nazw geograficznych Polski Zachodniej i Północnej zawierający ponad 30 000 nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych. W kolejnych latach standaryzowano nazwy z pozostałych obszarów kraju – do 1974 r. opublikowano 197 ze- 52

IV. Standardization of geographical names<br />

in Poland<br />

1. History and organization of the geographical<br />

names standardization<br />

Collection and standardization of geographical names<br />

has a long tradition in Poland. The process started on a bigger<br />

scale in 18th century together with the development of<br />

maps and gazetteers of local names covering the whole<br />

country or its parts. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego<br />

i innych krajów słowiańskich [Geographic dictionary<br />

of the Kingdom of Poland and other Slavic countries]<br />

is of great importance in this process. This monumental<br />

work consisting of 15 volumes published between 1880<br />

and 1902 contains names of localities, rivers, mountains,<br />

lakes and other geographical objects * . The entries of the<br />

Dictionary constitute the first attempt of standardization of<br />

geographical names of the Polish territory.<br />

After Poland regained independence in 1918, it became<br />

necessary to standardize geographical terminology of the areas<br />

which for more than 100 years had belonged to Prussia,<br />

Austria-Hungary and Russia. Primarily there was not any<br />

official authority to standardize geographical terminology<br />

and the names were established for the purposes of publishing<br />

topographic maps and general census. First topographic<br />

maps were published in 1919 by Geographic-Military Institute<br />

(since 1921 renamed Military Institute of Geography).<br />

At first they were reprints of the partitioners’ maps but the<br />

names on them were written in the Polish language. Standardization<br />

works accelerated significantly in 1921 as a result<br />

of conducting the general census throughout the country.<br />

During the census, information about the names of localities<br />

was collected and the result of the process was Skorowidz<br />

miejscowości Rzeczpospolitej Polskiej opracowany na podstawie<br />

wyników pierwszego powszechnego spisu ludności<br />

z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych [Index<br />

of the localities of the Republic of Poland drawn up on the<br />

basis of conclusions of the first general census from 30 September<br />

1921 and other official sources], published by Central<br />

Statistical Office between 1923 and 1926 in 16 volumes.<br />

It was the first Polish gazetteer of all names of localities.<br />

IV. Standaryzacja nazw geograficznych<br />

w Polsce<br />

1. Historia i organizacja standaryzacji nazw<br />

geograficznych<br />

Zbieranie i ujednolicanie nazw geograficznych ma<br />

w Polsce długą tradycję. Na szerszą skalę rozpoczęto ten<br />

proces w XVIII wieku, wraz z opracowaniami map i wykazów<br />

nazw miejscowych, obejmujących całe lub prawie<br />

całe terytorium Rzeczypospolitej. Wielkie znaczenie ma tu<br />

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów<br />

słowiańskich. To monumentalne, piętnastotomowe dzieło,<br />

wydane w latach 1880–1902 zawiera nazwy miejscowości,<br />

rzek, gór, jezior i innych obiektów geograficznych * . Hasła<br />

tego słownika stanowią pierwszą próbę standaryzacji nazw<br />

geograficznych z obszaru całych ziem polskich.<br />

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r.<br />

zaistniała konieczność ujednolicenia nazewnictwa <strong>geograficzne</strong>go<br />

obszarów anektowanych przez ponad 100 lat<br />

przez Prusy, Austro-Węgry i Rosję. Początkowo nie istniał<br />

żaden oficjalny organ standaryzujący nazewnictwo<br />

<strong>geograficzne</strong>, nazwy były natomiast ustalane na potrzeby<br />

wydawania map topograficznych i spisów powszechnych.<br />

Pierwsze mapy topograficzne zaczął wydawać w 1919 r.<br />

Instytut Wojskowo-Geograficzny (od 1921 r. Wojskowy<br />

Instytut Geograficzny) – początkowo były to przedruki<br />

map państw zaborczych, na których jednak zmieniano<br />

nazewnictwo na polskie. Prace standaryzacyjne uległy<br />

znacznemu przyśpieszeniu w 1921 r. w związku z przeprowadzeniem<br />

na terenie kraju spisu powszechnego. W czasie<br />

spisu zbierane były również informacje o nazwach miejscowości,<br />

a rezultatem tych prac był Skorowidz miejscowości<br />

Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie<br />

wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn.<br />

30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, wydany<br />

przez Główny Urząd Statystyczny w latach 1923–1926<br />

w 16 tomach. Był to pierwszy polski wykaz nazw wszystkich<br />

miejscowości.<br />

Zwarte w Skorowidzu... nazwy były nazwami zestandaryzowanymi,<br />

lecz nie urzędowymi. Do 1934 r. nie istniały<br />

bowiem organy urzędowo zatwierdzające nazwy<br />

*<br />

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego…(Geographic dictionary<br />

of the Kingdom of Poland…) can be viewed or downloaded<br />

from several Internet sources i.e. http://dir.icm.edu.pl/pl/<br />

Slownik_geograficzny/ where apart from browsing it, you can<br />

look up particular names included in the Geographic dictionary.<br />

*<br />

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... można przeglądać<br />

lub pobrać z kilku zasobów internetowych, m.in. ze strony http://<br />

dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/, gdzie poza przeglądaniem<br />

można wyszukiwać poszczególne nazwy uwzględnione<br />

w Słowniku.<br />

51

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!