Pobierz publikację - KSNG Nazwy geograficzne - Główny UrzÄ d ...

e.g. Nakło nad Notecią, Równia pod Śnieżką, Staw koło
Krzyża, Kanał w Łące.
A capital letter is obligatory in the case of spelling the
names of states and their parts or regions. It concerns also
such forms as for example Kieleckie, which are treated
as nouns with an adjectival inflection (however, there is
an exceptional ending of the locative case: w Kieleckiem,
w Poznańskiem, w Krakowskiem). A capital letter is used
to spell some descriptive or metaphorical names of states,
cities, etc., which serve the function of proper nouns, for
example: Trójmiasto (‘Tricity’ – Gdańsk, Gdynia and Sopot),
Korona (‘the Crown’ – meaning ‘Poland’ within the
Polish-Lithuanian Commonwealth), Kraj Kwitnącej Wiśni
(‘Japan’).
Problems arise with the spelling of generic terms (words
defining a type of an object). Generally, in Polish orthography,
each generic term is spelled with a small letter if it
does not constitute an integral part of a proper noun, e.g.
miasto Łódź (‘Łódź’ city), rzeka Wisła (‘Wisła’ river), jezioro
Gopło (‘Gopło’ lake), but: Nowe Miasto, Stara Rzeka,
Jezioro Łagiewnickie. The usage of a capital or small letter
depends on the function of a given term but also – which
is discussed in more detail below – on the grammatical
character of the determined part of the geographical name.
It has been accepted that a specific term does not constitute
an integral part of a proper noun if the determined part
is a noun in the nominative case (jezioro Gopło), and is
considered to be a part of a proper noun if the determined
part is an adjective (Jezioro Łagiewnickie) or a noun in the
genitive case (e.g. Góra Kościuszki, Góra Świętej Anny,
Rzeka Świętego Wawrzyńca, Jezioro Wiktorii). On topographic
and general maps, an exception from this rule is
made and the specific term is always spelled with a capital
letter (Jezioro Mamry).
Adjectives derived from proper nouns are spelled with
a small letter (e.g. tatrzański, przemyski, dąbrowski, nakielski),
unless they constitute an integral part of a proper
noun, e.g. Maków Mazowiecki, Wyżyna Małopolska, Jezioro
Rajgrodzkie. A small letter is used also in the spelling
of Polish historical and modern administrative units,
e.g. powiat gliwicki, województwo mazowieckie, ziemia
łowicka.
The spelling of microtoponyms is treated in a similar
way as the spelling of huge geographical objects, the examples
involve names of fields, meadows, ponds, pastures
and wastelands: Dębina, Błonie, Świńska Krzywda, Koło
Pilnego Stawu, Pod Lasem. Names of urban objects are
a special type of microtoponyms, e.g. streets, historical
buildings, communication routes, etc. They are defined as
urbonyms or urbanonyms. Their spelling is not precisely
defined and is characterized by lack of logic. Details of the
spelling rules of urban objects are different from the rules
of spelling of other geographical names.
czątku nazwy, np. Nakło nad Notecią, Równia pod Śnieżką,
Staw koło Krzyża, Kanał w Łące.
Wielka litera obowiązuje w pisowni nazw krajów i ich
części lub regionów. Dotyczy to również takich form, jak
np. Kieleckie, które traktuje się jak rzeczowniki o odmianie
przymiotnikowej (z wyjątkową końcówką miejscownika:
w Kieleckiem, w Poznańskiem, w Krakowskiem).
Wielką literą piszemy pewne opisowe czy metaforyczne
określenia krajów, miast itp., użyte w funkcji nazwy własnej,
np. Trójmiasto, Korona (w znaczeniu „Polska” w obrębie
Rzeczypospolitej Obojga Narodów), Kraj Kwitnącej
Wiśni (Japonia).
Problemy stwarza pisownia terminów gatunkowych
(określeń rodzaju obiektu). W zasadzie w polskiej ortografii
małą literą piszemy każdy termin gatunkowy, o ile nie
stanowi on części nazwy własnej, np. miasto Łódź, rzeka
Wisła, jezioro Gopło (ale: Nowe Miasto, Stara Rzeka, Jezioro
Łagiewnickie). Stosowanie wielkiej lub małej litery
zależy od funkcji danego terminu, ale także – o czym
niżej – od gramatycznego charakteru członu określanego
w nazwie geograficznej. Przyjęto, że termin gatunkowy
nie wchodzi w skład nazwy własnej, jeśli człon określany
jest rzeczownikiem w mianowniku (jezioro Gopło), natomiast
jest częścią nazwy własnej, jeśli człon określany
jest przymiotnikiem (Jezioro Łagiewnickie) lub rzeczownikiem
w dopełniaczu (np. Góra Kościuszki, Góra Świętej
Anny, Rzeka Świętego Wawrzyńca, Jezioro Wiktorii). Na
mapach topograficznych i przeglądowych tradycyjnie robi
się odstępstwo od tej zasady, stosując pisownię terminu
gatunkowego zawsze wielką literą (Jezioro Mamry).
Przymiotniki od nazw własnych pisane są małą literą
(np. tatrzański, przemyski, dąbrowski, nakielski), chyba że
wchodzą w skład nazwy własnej, np. Maków Mazowiecki,
Wyżyna Małopolska, Jezioro Rajgrodzkie. Mała litera obowiązuje
także w pisowni polskich historycznych i współczesnych
jednostek administracyjnych, np. powiat gliwicki,
województwo mazowieckie, ziemia łowicka.
Podobnie jak nazwy dużych obiektów geograficznych
traktowane są w polskiej ortografii mikrotoponimy, np.
nazwy pól, łąk, stawów, pastwisk i nieużytków: Dębina,
Błonie, Świńska Krzywda, Koło Pilnego Stawu, Pod Lasem.
Szczególnym rodzajem mikrotoponimów są nazwy
obiektów miejskich, np. ulic, zabytkowych budowli, tras
komunikacyjnych itp. Określa się je jako urbonimy lub
urbanonimy. Ich pisownia nie jest precyzyjnie określona
i wykazuje różne nielogiczności. W szczegółach zasady
pisowni obiektów miejskich różnią się od zasad pisowni
innych nazw geograficznych.
Jedno- i wielowyrazowe nazwy dzielnic, ulic, placów,
rynków, ogrodów, parków, bulwarów, budowli, zabytków,
obiektów sportowych itp. piszemy wielką literą, np. Wola,
Krowodrza, Stare Miasto, Rynek Starego Miasta, Zamek
Królewski w Warszawie, Wawel, Planty, Łazienki, Trasa
18