24. Ulusal Biyokimya Kongresi - Türk Biyokimya Dergisi

XXIV. ULUSAL B‹YOK‹MYA KONGRES‹
25 - 28 Eylül 2012
Dedeman Otel - Konya
24. Ulusal Biyokimya Kongresi, Konya [24 th National Biochemistry Congress, Konya / TURKEY]
İÇİNDEKİLER
ENDOPLAZMİK RETİKULUM STRESİ VE KARACİĞER
Hakan ŞENTÜRK
Gastroenteroloji Bilim Dalı Başkanı
Bezmi Alem Üniversitesi, Tıp Fakültesi.
CONTENTS
DAVETLİ KONUŞMACI ÖZETLERİ
Endoplasmic reticulum (ER) homeostasis’i karaciğerin en yoğun hücreleri olan
hepatositilerin sağlıklı fonksiyonunu sağlar. ER homeostasisi’nin bozulması
“ER stress” deyimiyle ifade edilmektedir. Düz endoplasmic reticulum, yapısal
olan fosfolipidleri, kolesterolü ve yapısal olmayan triaçilgliserolleri ve kolesterol
esterlerini üretmektedir. Sitozolde yapılandırılma aşamasının sonlarına gelmiş olan
ve hücre membranına yerleştirilecek veya sekrete edilecek olan proteinlerin önce
endoplasmik retikulumda glikozile edilmeleri veya disulfid bağları ile kompakt bir
yapıya kavuşturulmaları, tabir cazi ise paketlenmeleri, gerekmektedir. Hücreler
arası veya hücre dışı alan, kabul edilebilir standartlara uygun olmayan maddelere
düşman bir ortamdır ve derhal reaksiyon vermektedir. İşte bu reaksiyonların en
iyi bilinenlerinden birisi UPR, unfolded-protein response (katlanmamış protein
yanıtı) olarak adlandırılmaktadır. ER, katlanmamış proteinleri sitoplazmaya geri
yollamaktadır, bu arada bir kısmı da organel içinde birikmektedir. Bu olumsuz
gelişmeler kritik bir eşiği aştığında UPR başlamaktadır. Organelden GRP 78
ve XBP1 gibi proteinler serbestleşmekte ve fizyolojik koşullarda chaperonlar
tarafından inaktif konumda tutulan, inositol requiring 1-alfa (IRE 1a), double
stranded RNA-dependent protein kinase-like ER kinase (PERK), ve activating
transcription factor 6a (ATF6a) aktif hale gelmektedir. Bu enzimler organale
nihai proses için sevk edilen protein miktarını azaltarak ve organel içindeki
proteinlerin katlanma prosesini düzelterek, ve katlanması gerçekleştirilemeyen
proteinleri proteazlarla degrade ederek ER stresini ortadan kaldırmaya
çalışmaktadırlar. Bu aşamada başarılı olunması halinde daha kapsamlı yanıtlar
ortaya çıkmadan fizyolojik koşullara dönülmekte ve bu sinyal proteinleri de
inaktif duruma dönmektedirler. Ancak ER stress’in kontrol altına alınamaması
durumunda, c-Jun-terminal kinase (JNK) ve NF K
B gibi yolaklar aktive olarak,
yağ metabolizmasında, insulin duyarlılığında, değişiklikler oluşmakta ve insulin
direnci ortaya çıkmaktadır (JNK aktivasyonu ve XBP1 aracılığıyla). NF K
B
aktivasyonu ise inflamasyona yol açmaktadır. Daha ileri aşamalarda ise apoptoz
ve nihayet hücre ölümü gündeme gelmektedir. Karaciğer hastalıklarının çoğunda
zararın hedefindeki hücre hepatosittir. Hepatosit, mitokondri ve endoplasmik
retikulumdan zengin, organizma metabolizmasının merkezinde bulunan hücredir.
Beslenme ve hazmın sonucu olan serbest yağ asitlerinin, glukozun ve amino
ABSTRACTS OF INVITED LECTURES
Turk J Biochem, 2012; 37 (S1)
http://www.TurkJBiochem.com