You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Academi Hywel Teifi yn hybu’r<br />
iaith Gymraeg yn Abertawe<br />
Mae enw’r Academi yn dathlu cyswllt hir un<br />
o fawrion y genedl, y diweddar Athro Hywel<br />
Teifi Edwards, â’r Brifysgol ac yn mawrygu<br />
ei gyfraniad aruthrol i fywyd academaidd,<br />
diwylliannol a chyhoeddus Cymru.<br />
Sefydlwyd Academi Hywel Teifi yn 2010 yn<br />
ganolfan ragoriaeth ar gyfer astudio’r iaith<br />
Gymraeg, ei llenyddiaeth a’i diwylliant, ac ar<br />
gyfer addysg ac ymchwil amlddisgyblaethol<br />
cyfrwng Cymraeg ym Mhrifysgol Abertawe.<br />
Ddechrau’r flwyddyn hon penodwyd Dr<br />
Gwenno Ffrancon yn gyfarwyddwr cyntaf yr<br />
Academi. Meddai: “Y mae’n fraint o’r mwyaf<br />
cael arwain academi sy’n dwyn enw Hywel<br />
Teifi Edwards a chael cyfle i sicrhau bod ei<br />
gyfraniad amhrisiadwy i Brifysgol Abertawe,<br />
i addysg ac ysgolheictod cyfrwng Cymraeg,<br />
ac i ddiwylliant, iaith a llenyddiaeth Cymru<br />
nid yn unig yn cael ei gofio ond bod adeiladu<br />
sylweddol ar y cyfraniad hwnnw yn digwydd<br />
er lles Cymru.”<br />
Tra bod yr Academi yn darparu cymuned<br />
i holl ddarparwyr addysg ac ymchwil<br />
cyfrwng Cymraeg y Brifysgol, y mae’n<br />
gartref sefydlog i oddeutu 30 o staff, yn<br />
ddarlithwyr a thiwtoriaid a gweinyddwyr, a<br />
hynny yn Adeilad Keir Hardie ar gampws<br />
Parc Singleton. Y mae’r Academi yn gartref i’r<br />
Gymraeg fel disgyblaeth, gyda’r Athro Tudur<br />
Hallam yn llywio’r gwaith ymchwil rhagorol<br />
a gyflawnir yn y maes. Y mae hefyd yn<br />
gartref i waith allweddol Canolfan Cymraeg i<br />
Oedolion De-orllewin Cymru sydd yn darparu<br />
a chynllunio ar gyfer dysgwyr Cymraeg yn<br />
ardaloedd Abertawe, Castell-nedd a Phort<br />
Talbot, a siroedd Caerfyrddin a Phenfro, dan<br />
ofal ei chyfarwyddwr Aled Davies. Darpara’r<br />
Academi felly ystod helaeth o raglenni gradd<br />
sengl a chydanrhydedd ardderchog ar yr iaith<br />
Gymraeg a llenyddiaeth Gymraeg Cymru i<br />
fyfyrwyr israddedig, ôl-raddedig ac i oedolion<br />
sy’n ddysgwyr.<br />
Amcan Academi Hywel Teifi yw darparu<br />
cefnogaeth strategol ac arweinyddiaeth ar<br />
gyfer dysgu ac addysgu ac ymchwil cyfrwng<br />
Cymraeg ar draws y disgyblaethau a gynigir<br />
gan Brifysgol Abertawe. Ceir ym Mhrifysgol<br />
Abertawe, er enghraifft, ddarpariaeth cyfrwng<br />
Cymraeg gref ym meysydd Ieithoedd Modern,<br />
Daearyddiaeth, Gwyddor Iechyd, Y Gyfraith<br />
<strong>Sail</strong> – 10<br />
ac Astudiaethau’r Cyfryngau ac mae gwaith<br />
yn mynd rhagddo i ddatblygu darpariaeth<br />
gyffrous ym meysydd Mathemateg, Peirianneg,<br />
Hanes a Seicoleg. Mae’r Academi felly yn<br />
darparu cefnogaeth ac anogaeth i ddarlithwyr<br />
ac ymchwilwyr ac i’r 3,500 o fyfyrwyr y<br />
Brifysgol sydd yn siarad Cymraeg, y nifer<br />
uchaf yn yr ardal.<br />
Cefnoga’r Academi, yn ogystal, waith y Coleg<br />
Cymraeg Cenedlaethol ac ym mis Medi 2011<br />
bydd cangen Prifysgol Abertawe o’r Coleg<br />
Cymraeg Cenedlaethol yn cael ei hagor o<br />
fewn Academi Hywel Teifi gan ddarparu<br />
pwynt cyswllt ar gyfer myfyrwyr cyfrwng<br />
Cymraeg sydd am fanteisio ar gynlluniau<br />
cyllido, yr adnoddau a’r gefnogaeth addysgol<br />
sydd ar gael gan y Coleg Cymraeg newydd.<br />
Trwy’r amrywiol weithgareddau hyn mae’r<br />
Academi yn cefnogi, cynyddu a chyfoethogi<br />
darpariaeth addysg ac ymchwil cyfrwng<br />
Cymraeg Prifysgol Abertawe gan hybu<br />
cydweithio, mentergarwch a chreu cyfleoedd<br />
trwy gyfrwng y Gymraeg. Mae cynlluniau<br />
eisoes ar waith i sicrhau cyfleon profiad<br />
gwaith mewn amrywiol feysydd i fyfyrwyr<br />
cyfrwng Cymraeg gan ffurfio cysylltiadau<br />
manteisiol a chyffrous â darpar-gyflogwyr, ac<br />
mae gwaith yn mynd rhagddo i gynyddu’r<br />
cyfleon sydd ar gael i fyfyrwyr cyfrwng<br />
Cymraeg o ddisgyblaethau amrywiol dreulio<br />
cyfnodau astudio neu weithio dramor. Y<br />
nod yw sicrhau y bydd myfyrwyr Prifysgol<br />
Abertawe yn cael y gorau o ddau fyd –<br />
profiad cwbl Gymreig a Chymraeg mewn<br />
Prifysgol ag iddi gysylltiadau amlddiwylliannol<br />
a rhyngwladol.<br />
Os hoffech ddysgu mwy am waith Academi<br />
Hywel Teifi, mae croeso i chi gysylltu â ni<br />
trwy’r manylion isod:<br />
Gwefan: www.abertawe.ac.uk/<br />
academihywelteifi<br />
ebost: academihywelteifi@abertawe.ac.uk<br />
ffôn: 01792 602070<br />
If you would like an English translation of<br />
this article, please let us know by emailing<br />
alumni@swansea.ac.uk<br />
Atgofion am Hywel<br />
Teifi Edwards<br />
Lansiwyd Academi Hywel Teifi yn Eisteddfod<br />
Genedlaethol 2010. Gwahoddwyd ymwelwyr i<br />
rannu eu hatgofion am Hywel Teifi Edwards, cyn<br />
Athro’r Gymraeg a Phennaeth yr Adran Gymraeg<br />
ym Mhrifysgol Abertawe, a chyn hynny tiwtor<br />
llenyddiaeth Gymraeg yn yr Adran Efrydiau Allanol.<br />
Dyma rai o’r atgofion hynny, a adawyd gan<br />
gyn-fyfyrwyr a chydnabod:<br />
“<br />
‘Darllenwch!’ oedd geiriau H.T. ym<br />
mhob darlith. Cwyno oeddem fel myfyrwyr<br />
bryd hynny (1991-1994). Ond mae’r<br />
gorchymyn yn dal i seinio yn fy nghlustiau<br />
hyd heddiw ac ydw, erbyn hyn dw i’n<br />
darllen bob cyfle ga i. Diolch i H.T. am ei<br />
ysbrydoliaeth a’i anogaeth. Heb ei eiriau<br />
a’i gerydd fydden i ddim wedi parhau<br />
i ysgrifennu.<br />
Mari George<br />
“<br />
Mae’n syml – heb eich help ni fyddwn<br />
i yma i siarad am eich help yn ystod y<br />
cwrs. Diolch am bopeth a dwi’n colli’r<br />
chats bach ar y maes! Diolch.<br />
Jason Mohammad<br />
“<br />
Gŵr gwefreiddiol a fu wastad yn<br />
gymorth mawr ac yn ysbrydoliaeth.<br />
Mark Smith<br />
”<br />
Llais unigryw gyda rhywbeth diddorol<br />
“ a phwysig i’w ddweud – rhaid gwrando<br />
arno fe!<br />
”<br />
Dienw<br />
Cystadlaethau Creadigol<br />
Academi Hywel Teifi<br />
Yn ystod ei blwyddyn gyntaf mae Academi Hywel<br />
Teifi wedi mynd ati i hybu ysgrifenwyr ifanc yng<br />
Nghymru drwy sefydlu Cystadleuaeth Ysgrifennu<br />
Creadigol cyfrwng Cymraeg flynyddol ar gyfer<br />
disgyblion ysgol blynyddoedd 12 a 13, gyda gwobr<br />
o £100 a dosbarth meistr i awdur y darn gwaith<br />
creadigol mwyaf dyfeisgar ac addawol. Lansiwyd<br />
hefyd Tlws y Llenor Ifanc , Academi Hywel Teifi,<br />
yn Eisteddfod yr Hendy ger Pontarddulais – un o’r<br />
eisteddfodau lleol mwyaf a hynaf yn ne orllewin<br />
Cymru. Yn ôl Dr Gwenno Ffrancon, Cyfarwyddwr<br />
Academi Hywel Teifi : ‘Bu’r Athro Hywel Teifi yn<br />
weithgar iawn wrth hyrwyddo a chefnogi doniau<br />
creadigol pobl ifanc ac mae’r Academi felly yn falch<br />
iawn o fedru parhau yn ysbryd y gwaith clodwiw<br />
hwnnw trwy gefnogi cynlluniau o’r math yma.’<br />
Ceir gwybodaeth am y cystadlaethau hyn ar wefan<br />
yr Academi:<br />
www.abertawe.ac.uk/academihywelteifi<br />
”<br />
”<br />
Alumni Profile<br />
Alumni Officer Sally Thurlow met up with Penny Roberts, a journalist and<br />
media consultant who graduated in 1980 with a BA (Hons) Politics.<br />
Your parents and other members of your family<br />
studied at <strong>Swansea</strong>. Did that influence your<br />
decision to study here?<br />
My mother and father, Rita Rhydderch and<br />
Ron Roberts met at <strong>Swansea</strong> <strong>University</strong> in the<br />
1950’s. My aunt also studied here, and my<br />
brother followed a few years after me, so<br />
<strong>Swansea</strong> is in my DNA. I knew it was a great<br />
place to live and study and it was also close<br />
enough to take my washing home, but far<br />
enough away to be independent!<br />
What did you enjoy most about your course<br />
at <strong>Swansea</strong>?<br />
I originally applied to read History, and was<br />
influenced by a selection interview with Peter<br />
Stead who remains a great friend to this day. In<br />
my first year I also studied English and Politics<br />
and decided later to switch to single honours<br />
Politics. It was a fascinating course, Professor<br />
Greenleaf was Head of Department and he led<br />
a team of enthusiastic and supportive lecturers.<br />
Dr Richard Taylor taught me Propaganda in<br />
Nazi Germany and was inspiring. He later<br />
became my supervisor when I embarked on<br />
postgraduate work in the department.<br />
You are best known as Chief Reporter for BBC<br />
Wales. What are you doing now?<br />
I spent 25 years at BBC Wales, first as a radio<br />
presenter/reporter before moving to Wales<br />
Today as programme anchor with Vincent Kane.<br />
After my children were born, I was appointed<br />
Chief Reporter which is the best job in journalism<br />
as far as I’m concerned! I left to set up a media<br />
training/video production company, Tower<br />
Media, with a colleague Tony O’Shaughnessy<br />
last year. Tony incidentally is another <strong>Swansea</strong><br />
politics graduate. We provide training for the<br />
private and public sectors as well as making<br />
films for use on a variety of platforms.<br />
How has <strong>Swansea</strong> <strong>University</strong> and your course<br />
helped you with your chosen career path?<br />
I’d be lying if I said I’d always had a burning<br />
ambition to be a journalist. It was a few years<br />
after I graduated that I realised that journalism<br />
was the career for me. <strong>Swansea</strong> <strong>University</strong><br />
certainly instilled a work ethic in me and<br />
encouraged an inquiring mind – you’d be<br />
surprised too, how many <strong>Swansea</strong> graduates<br />
are out there. There’ve been many times that I’ve<br />
turned up to conduct challenging interviews and<br />
found that my interviewee had spent three years<br />
in <strong>Swansea</strong>. Always a good ice breaker!<br />
What are the most rewarding parts of your job?<br />
I have always felt very privileged to be in a job<br />
that on occasions, can make a real difference<br />
to people’s lives. I have worked on a number of<br />
documentaries that have influenced government<br />
policy and corrected injustices. Of course, it’s<br />
been great to have a front row seat at major<br />
events and I’ve been very fortunate to have had<br />
wonderful experiences during my career.<br />
You have interviewed many people over<br />
the course of your career – who stands out<br />
and why?<br />
There are perhaps too many to mention.<br />
Dr Lyn Evans of the Hadron Collider fame was<br />
inspiring. He was visiting the <strong>University</strong> and<br />
I popped down to grab a sound bite with him.<br />
I ended up interviewing him for more than an<br />
hour. Quincy Jones was wonderfully indiscreet<br />
when he recounted stories about his weekends<br />
with the Rat Pack. Interviewing Howard Marks in<br />
a Florida penitentiary was an experience, and<br />
I couldn’t leave out Donny Osmond, my teenage<br />
heartthrob. Ian Paisley was challenging…<br />
he called me Jezebel after a particularly<br />
combative interview, but I suppose it’s the<br />
people who aren’t famous who have the most<br />
impact, those whose lives have taken a sudden<br />
turn because of extraordinary circumstances.<br />
What was the best careers advice you<br />
were given and what advice do you have<br />
for new graduates?<br />
The best career advice I had was to make<br />
sure I enjoyed my work. How awful would<br />
it be to have decades of your life stretching<br />
ahead of you doing a job that doesn’t fill you<br />
with enthusiasm? It’s so hard for today’s new<br />
graduates, laden with debt and facing fierce<br />
competition to get a job. My experience has<br />
been that it isn’t necessarily the graduates with<br />
the highest grades or the greatest experience<br />
that make the most effective employees. Don’t<br />
rush into a career and trust your instinct.<br />
Twenty-one is very young to know exactly<br />
what you want to do for the rest of your life!<br />
What are your favourite memories of your<br />
university years at <strong>Swansea</strong>?<br />
Making great friends at Beck Hall and then<br />
moving out in our second year to a house<br />
in the Uplands that really should have been<br />
condemned! No one cared though and we<br />
did have some memorable parties. Walking<br />
through Singleton Park in all weathers to get<br />
to lectures, drinking coffee in the Crush Bar<br />
and Tuesday Night Student Discos in Nutz<br />
nightclub in Mumbles – who can ever forget<br />
the polystyrene crocodile!<br />
Do you keep in touch with your fellow<br />
<strong>Swansea</strong> graduates?<br />
I try to keep in touch and living in <strong>Swansea</strong><br />
means I do get to see people when they come<br />
back to their old haunts. Andy Green, the<br />
former Ents Officer when I was in university is<br />
great at keeping everyone in touch. I used to<br />
share an office as a postgraduate with Nigel<br />
Evans MP now the Deputy Speaker and we’re<br />
still in contact. The first person I met on my<br />
arrival in <strong>Swansea</strong> was Mark O’Callaghan,<br />
who is now the Head of News and Current<br />
Affairs at BBC Wales… so not only did we go<br />
through <strong>University</strong>, but worked closely together<br />
for many years too. In the newsroom at BBC<br />
Wales there are many <strong>Swansea</strong> graduates<br />
like Jason Mohammad, so even if we weren’t<br />
there at the same time we have a great deal of<br />
common ground. The recent Varsity Match was<br />
a wonderful opportunity to renew old friendships<br />
and it’s been great to get back into contact<br />
with alumni.<br />
What have you done that you’re most proud of?<br />
Bringing up two happy daughters.<br />
What are your plans for the future?<br />
Developing the new business is enormously<br />
rewarding and is taking up much of my time.<br />
In the immediate future I’m providing tea and<br />
sympathy for my two girls who are going<br />
through A-levels and GCSEs!<br />
And finally, describe yourself in three words…<br />
Inquisitive, driven, Mum.<br />
<strong>Sail</strong> – 11