Hazar World - Sayı: 21 - Ağustos 2014

HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ YAYINIDIR publıcatıon of caspıan strategy ınstITUTE 

AĞUSTOS 2014 SAYI 21 - AUGUST 2014 ISSUE 21 

13 YIL 

SONRA 

TARİHİ 

ZİYARET 

HISTORIC 

VISIT 

AFTER 

13 YEARS 

Fİyat- PRICE 5 TL 

краткое изложение

www.hazarworld.com 

ÖNSÖZ / EDITORIAL 

haldun yavaş 

Hazar Strateji Enstitüsü 

Genel Sekreter 

haldun yavaş 

Caspian Strategy Institute 

Secretary General 

YÖNETİM / MANAGEMENT 

İmtİyaz Sahİbİ 

OWNER 

Hazar İletişim, Tanıtım ve 

Yayıncılık A.Ş. Adına 

Haldun YAVAŞ 

Genel Yayın Yönetmenİ 

EDITOR-IN-CHIEF 

Gökhan ÇAY 

haber müdürü 

NEWS MANAGER 

Selin Şen Saltaş 

YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ (Sorumlu) 

MANAGING EDITOR 

Merve Damcı 

Geçtiğimiz ay Dışişleri Bakanı Ahmet 

Davutoğlu’nun Taşkent’e gerçekleştirdiği 

resmi ziyaret ile Özbekistan- 

Türkiye ilişkilerinde yeni ve dinamik 

bir döneme girilmiş oldu. Özbekistan 

Devlet Başkanı İslam Karimov’un 

“Türkiye’nin başarılarıyla gurur duyuyoruz” 

iltifatı ve Dışişleri Bakanı 

Davutoğlu’nun “Özbekistan’ın başarısı 

bizim başarımızdır” cümlesi, on üç yıllık 

aranın güven ve saygıyla kapatılabileceğinin 

teminatı olma niteliği taşıyor. 

Heyetler arası yapılan görüşmelerde 

ticaret ve sanayinin yanı sıra demiryolu 

ve havayolu ulaşımının teşvik edileceği 

ve bu doğrultuda diyalog ve istişarelerin 

artacağı kararlaştırıldı. Türk 

dünyasını heyecanlandıran bu olumlu 

gelişmeyi bu sayımızda kapak konusu 

yaptık. 

1995’te Bosna Hersek’te yaşanan 

Srebrenitsa katliamı 19’uncu yıl dönümünde 

anıldı. 8 bini aşkın Bosnalının 

hayatını kaybettiği katliamı ve 

TİKA’nın desteğiyle gerçekleşen, o 

günleri anlatan fotoğraf sergisini sayfalarımıza 

taşıdık. Asya’da enerji dengelerini 

değiştirecek olan, Rusya ve 

Çin’in imza attığı 400 milyar dolarlık 

gaz anlaşmasını analiz ettik. Son 

dönemdeki gelişmeler sonrasında 

önemi giderek artan enerji arz güvenliği 

konusunu HASEN uzmanlarından 

Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın sizler için 

mercek altına aldı. İtalyan doğal gaz 

piyasasında Avrupa’daki gaz tüketimi 

krizinin yansımalarını HASEN uzmanlarından 

Dr. Matteo Verda inceledi. 

Bu ay dergimizin lifestyle sayfalarında 

Azerbaycanlı ressam Sabir Mehdiyev’i 

ağırladık. 

Bir sonraki sayıda görüşmek 

dileğiyle. 

Last month Minister of Foreign Affairs 

Ahmet Davutoğlu’s visit to Tashkent 

has started a new and dynamic era in 

the relations between Uzbekistan and 

Turkey. President of Uzbekistan Islam 

Karimov’s compliment “We are proud 

of Turkey’s success” and Minister of 

Foreign Affairs Davutoğlu’s statement 

“We share Uzbekistan’s success” indicate 

that 13-year interruption in relations 

will be left behind with respect 

and trust. 

During the meeting, delegations agreed 

upon supporting trade, industry, rail 

and air transport, increasing dialogue 

and negotiations in this regard. In this 

issue, our cover story is the positive 

development in the relations, which 

created excitement within the Turkic 

world. 

Srebrenica massacre, happened in 1995 

in Bosnia Herzegovina, was commemorated 

in its 19th anniversary. In this 

issue, we covered the massacre which 

has a total death toll over 8 thousand 

Bosnians and the photograph exhibition 

about those days, organized with 

the support of TIKA. We analyzed the 

$400-billion gas deal signed by Russia 

and China, which will change the energy 

balances in Asia. HASEN expert 

Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın examined 

the energy security issue and its 

increasing importance due to recent 

developments. Besides, HASEN expert 

Dr. Matteo Verda went through the 

effects of the European gas consumption 

crisis on the natural gas market of 

Italy. 

In the lifestyle pages of this issue, we 

hosted Azerbaijani artist Sabir 

Mehdiyev. 

Hope to see you next month. 

EDİTÖR 

EDITOR 

Hande Yaşar ÜNSAL 

İNGİLİZCE EDİTÖRÜ 

ENGLISH EDITOR 

Cansu ERTOSUN 

RUSÇA EDİTÖRÜ 

RUSSIAN EDITOR 

Rufat AGHAYEV 

GRAFİK TASARIM 

GRAPHIC DESIGN 

Hülya ÇETİNOK 

FOTOĞRAF EDİTÖRÜ 

PHOTO EDITOR 

Tarık ÜZGÜN 

Yayın Kurulu 

PUBLICATION BOARD 

Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın 

Doç. Dr. Bekir Günay 

Doç. Dr. Fatih Özbay 

Doç. Dr. Fatih Macİt 

Dr. Efgan Nİftİ 

Emin Akhundzada 

Zeynep KAPTAN 

BASKI / PRINTING 

İstanbul Form Matbaacılık 

Esentepe Mah.İnönü Cad 

Verim Sanayi Sitesi 

B Blok Kat 2 Kartal-İstanbul-TÜRKİYE 

Tel: +90 216 387 60 30 

BASKI TARİHİ / Publication DATE 

Ağustos 2014 / August 2014 

Yayın Türü / Publication Type 

Yaygın Yerel Süreli 

Yayın Süresi - Dili 

Publication Period - Language 

Aylık - Türkçe, İngilizce, Rusça 

Monthly - Turkish, English, Russian 

ISSN: 2148-4759 

İLETİŞİM 

MAILING ADDRESS 

Veko Giz Plaza, Maslak Meydan Sok. 

No:3 Kat:4 Daire 10 Maslak, 34398 

Şişli / İstanbul - TÜRKİYE 

Tel: +90 212 999 66 00 

Faks: +90 212 999 66 01 


info@hazarworld.com 

HAZAR WORLD 

1

IÇINDEKILER 

CONTENTS 

04 

HAZAR’A DAİR 

CASPIAN OVERVIEW 

04 

THE EURASIAN ECONOMIC UNION 

TÜRKMENİSTAN, AVRASYA 

EKONOMİK BİRLİĞİ’NE 

KATILMAYACAK 

TURKMENISTAN TO STAY OUT OF 

26 

KAPAK / COVER 

ÖZBEKİSTAN’A 13 YIL 

SONRA İLK ZİYARET 

FIRST VISIT TO 

UZBEKISTAN AFTER 

13 YEARS 

13 yıl aradan sonra Türkiye’den 

Özbekistan’a ilk kez resmi bir 

ziyaret gerçekleşti. Dışişleri 

Bakanları düzeyindeki bu ziyaret, 

Türkiye ve Özbekistan ilişkilerinde 

yeni bir dönemin başlangıcı 

oldu. 

26 

Turkey paid an official visit to 

Uzbekistan for the first time in 

13 years. Realized at the Foreign 

Ministry level, this visit has 

started a new era in the 

relations between Turkey and 

Uzbekistan. 

04 

10 

09 

ETKİNLİK / event 

KAZAKİSTAN’DA YILDÖNÜMÜ 

COŞKUSU 

ANNIVERSARY 

0808 

EXCITEMENT IN 

KAZAKHSTAN 

09 

Etkinlik / Event 

09 

TO TEARS 

TÜRKİYE’Yİ AĞLATAN 

MADENCİYE SÜRPRİZ 

TEKLİF 

SURPRISE OFFER TO THE 

MINER WHO MOVED TURKEY 

10 

HABER ANALİZ / IN DEPTH 

19 YILDIR 

10 

DİNMEYEN ACI: 

SREBRENİTSA 

UNRELIEVED SORROW 

FOR 19 YEARS: 

SREBRENICA 

2 

AĞUSTOS 2014 SAYI 21 - AUGUST 2014 ISSUE 21


16 

14 

YAZI DİZİSİ / ARTICLE SERIES 

KIRGIZİSTAN HAKKINDA 

BİLİNMESİ GEREKEN 

15 ŞEY 

15 THINGS TO KNOW 

ABOUT KYRGYZSTAN 

20 


20 

ENERJİDE 400 MİLYAR 

DOLARLIK RUSYA-ÇİN 

İTTİFAKI 

RUSSIA AND CHINA’S $400 

BILLION ALLIANCE IN THE 

ENERGY SECTOR 

16 

44 20 

34 

GÖRÜŞ / OPINION 

34 

ENERGY SUPPLY 

ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ 

VE YENİ 

POLİTİKALAR 

SECURITY AND 

NEW POLICIES 

50 

We compiled cultural activities such 

50 

KÜLTÜR & SANAT 

CULTURE & ART 

Bölge ile ilgili konser, sergi ve 

tiyatro faaliyetlerini sizin için 

derledik. 

as concerts, exhibitions, and plays 

about the region. 

50 

44 

40 

40 

BLOG / BLOG 

40 

İTALYAN DOĞAL 

GAZ PİYASASI: 

KRİZ BİTMEYECEK Mİ? 

THE ITALIAN NATURAL GAS 

MARKET: AN ENDLESS 

CRISIS? 

44 

RÖPORTAJ / INTERVIEW 

44 

“BİR HALKI 

SANATIYLA 

TANIYACAKSIN” 

“A NATION IS 

RECOGNISED 

BY ITS ART” 

HAZAR WORLD 

3

HAZAR’A DAİR / CASPIAN OVERVIEW 

ALİYEV’DEN İTALYA’YA 

RESMİ ZİYARET 

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham 

Aliyev 3 günlük resmi bir ziyaret çerçevesinde 

İtalya’nın başkenti Roma’daydı. 

Aliyev, ziyareti kapsamında İtalya Cumhurbaşkanı 

Giorgio Napolitano ve İtalya 

Başbakanı Matteo Renzi ile bir araya 

geldi. Görüşmelerde iki ülke arasındaki 

siyasi, ekonomik ve kültürel işbirlikleri, 

enerji alanındaki projeler, Ermenistan ve 

Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ 

sorunu gibi konular gündeme geldi. 

ALIYEV’S OFFICIAL VISIT TO 

ITALY 

President of Azerbaijan Ilham Aliyev 

paid an official visit to Rome, capital 

city of Italy. As part of the 3-day visit, 

Aliyev had a meeting with Italian 

President Giorgio Napolitano and 

Prime Minister Matteo Renzi. At the 

meeting, issues such as the political, 

economic and cultural cooperation 

between the two states, projects in 

the energy field, and the Nagorno 

Karabakh issue between Armenia and 

Azerbaijan were discussed. 

BDT ÜLKELERİ 

SAVUNMA BAKANLARI 

ASTANA’DA BULUŞTU 

Kazakistan Ulusal Savunma 

Üniversitesi’nde düzenlenen 

BDT Savunma Bakanları 

Konseyi olağan toplantısına, 

Kazakistan’ın yanı sıra 

Azerbaycan, Belarus, Rusya, 

Kırgızistan, Tacikistan ve 

Özbekistan savunma bakanları 

katıldı. Toplantıda mayın 

temizleme operasyonları, 

radyasyon güvenliği, hava 

saldırılarına karşı savunma 

sistemleri ve uzay araçlarının 

ortaklaşa kullanımı gibi konular 

ele alındı. 

CIS DEFENCE 

MINISTERS MET IN 

ASTANA 

Defence Ministers of 

Kazakhstan, Azerbaijan, 

Belarus, Russia, Kyrgyzstan, 

Tajikistan and Uzbekistan 

participated in the Ordinary 

Meeting of the Council of 

CIS Defence Ministers held 

at the National Defence 

University of Kazakhstan. 

Main discussion topics 

of the meeting were mine 

clearance operations, 

radiation safety, defence 

systems against aerial 

attacks, and joint use of 

space vehicles. 

YILIN STARLARI 

ÖDÜLLERİ 13. KEZ 

SAHİPLERİNİ BULDU 

Ekonominin Oscar’ları 

olarak nitelendirilen, aylık 

ekonomi ve iş dünyası dergisi 

Ekovitrin’in düzenlediği Yılın 

Starları ödül töreni İstanbul 

WOW Otel’de gerçekleşti. 

Yılın Starları ödül gecesinde 

yılın en başarılı isimleri, 

kurum ve markaları 30 

kategoride yarıştı. “Yılın 

Bakanı” ödülü Maliye Bakanı 

Mehmet Şimşek’e giderken, 

“Yılın CEO’su” ödülüne ise 

SOCAR Türkiye Başkanı ve 

Petkim Yönetim Kurulu Üyesi 

Kenan Yavuz layık görüldü. 

STARS OF THE YEAR 

AWARDS GRANTED 

FOR THE 13 TH TIME 

Regarded as the Oscars of 

the economy, Stars of the 

Year awards were given by 

Ekovitrin, monthly magazine 

on economy and the business 

world, in a ceremony held 

in WOW Istanbul Hotel. 

The most successful names, 

agencies and brands of the 

year competed in 30 categories 

to receive the Stars of the Year 

awards. Minister of Finance 

Mehmet Simsek received the 

“Minister of the Year” award, 

and President of SOCAR 

Turkey and PETKIM Board 

Member Kenan Yavuz received 

the “CEO of the Year” award. 

4 AĞUSTOS 2014 SAYI 21 - AUGUST 2014 ISSUE 21


GÜRCİSTAN’IN ESKİ 

CUMHURBAŞKANI 

ÖLDÜ 

Uzun süredir tedavi gören 86 

yaşındaki Eduard Şevardnadze 

yaşamını yitirdi. 1992-1995 yıllarında 

Gürcistan Meclis 

Başkanlığı görevini yürüten 

Şevardnadze, 1995’te 

Cumhurbaşkanı seçilmişti. 

2000 yılında yapılan seçimlerde 

ikinci kez 

Cumhurbaşkanlığı koltuğuna 

oturan Şevardnadze, Mihail 

Saakaşvili önderliğindeki 

muhalif güçlerin baskısıyla 

istifa etmek zorunda kalmıştı. 

FORMER PRESIDENT 

OF GEORGIA PASSED 

AWAY 

86-year-old Eduard 

Shevardnadze passed 

away after a long period of 

treatment. After serving as 

the Parliamentary Speaker 

between 1992 and 1995, 

Shevardnadze was elected 

as President in 1995. Having 

been elected as President 

for the second time in 

presidential elections held 

in 2000, Shevardnadze was 

forced to resign under the 

pressure of opposition forces 

led by Mikhail Saakashvili. 

PETKİM LİMANINA 

GOLDMAN DEMİR 

ATTI 

PETKİM’in yüzde 100 iştiraki 

olan Petlim Limancılık 

A.Ş.’ye dünyanın en büyük 

yatırım bankalarından Goldman 

Sachs ortak oluyor. Yapılan 

ön anlaşma ile Petlim 

hisselerinin yüzde 30’unun, 

250 milyon Amerikan Doları 

bedel ile Goldman Sachs’a 

satılması planlanıyor. 

Ayrıca, yapılacak sözleşmede 

Goldman Sachs’ın bir 

zarara uğramaması için ilgili 

hisseleri SOCAR Türkiye’ye 

satma hakkı da yer alacak. 

GOLDMAN 

ANCHORED AT THE 

PORT OF PETKIM 

One of the largest investment 

banks in the 

world, Goldman Sachs 

has become a partner in 

PETKIM’s 100% affiliate 

Petlim Limancılık A.Ş. A 

preliminary agreement 

has been reached to sell 

Petlim’s 30% stakes for $250 

million to Goldman Sachs. 

Besides, a reservation will 

be included in the contract 

allowing Goldman Sachs to 

sell those stakes to SOCAR 

Turkey to avoid any loss. 

KIRGIZİSTAN’DAKİ 

ABD ASKERİ ÜSSÜ 

KAPANDI 

Kırgızistan’ın başkenti 

Bişkek’te 16 Aralık 2001’den 

bu yana faaliyette olan 

ABD’nin Transit Sevkiyat 

Merkezi, 11 Temmuz’da 

kapatıldı. Yılda 60 milyon 

dolar kira ücreti alan Kırgız 

hükümeti, üsten elde ettiği 

gelirin kesilmesiyle bütçede 

doğabilecek açığı, Manas 

Uluslararası Havaalanı’nı 

uluslararası yük taşımacılığı 

için kullanarak kapatmayı 

planlıyor. 

U.S. MILITARY BASE 

IN KYRGYZSTAN IS 

CLOSED 

U.S. Transit Delivery Center, 

which was operational in 

Kyrgyzstan’s capital Bishkek 

since December 16, 2001, 

was closed on July 11. Kyrgyz 

government was receiving 

$60 million rental fee per 

year from the base, and it 

plans to meet the possible 

budget deficit to arise from 

the shutdown of the military 

base by using Manas International 

Airport for international 

freight transport 

HAZAR WORLD 5

HAZAR’A DAİR / CASPIAN OVERVIEW 

TÜRKMENİSTAN, 

AVRASYA EKONOMİK 

BİRLİĞİ’NE 

KATILMAYACAK 

Türkmenistan’ın Moskova 

Büyükelçisi Berdimurat 

Recepov, ülkesinin Rusya’yı 

stratejik bir ortak olarak 

gördüğünü, ancak Avrasya 

Ekonomik Birliği’ne katılmayacağını 

söyledi. Recepov, 

“Türkmenistan ve Rusya; 

BM, AGİT, BDT ile diğer 

uluslararası kuruluşlarda 

birbirlerine destek veriyorlar. 

Hazar Denizi ile ilgili 

sorunlarda da iki ülke aynı 

görüştedir” ifadelerini kullandı. 

TURKMENISTAN 

TO STAY OUT OF 

THE EURASIAN 

ECONOMIC UNION 

Ambassador of 

Turkmenistan in Moscow 

Berdimurat Rejepov stated 

that Turkmenistan regards 

Russia as a strategic 

partner, but they will 

stay out of the Eurasian 

Economic Union. Rejepov 

said, “Turkmenistan and 

Russia support each other 

in the UN, OSCE, CIS 

and other international 

organizations. Both 

countries share the same 

opinion about the issues 

related to the Caspian Sea.” 

YENİ İPEK 

YOLUNUN 

GELECEĞİ YAZ 

OKULUNDA 

TARTIŞILDI 

Romanya’nın başkenti 

Bükreş “Türkiye’nin 

Yeni İpek Yolu 

Jeopolitiği: Diplomasi, 

Güvenlik Stratejileri, 

Rekabet ve İşbirliği’’ 

konulu yaz okuluna ev 

sahipliği yaptı. Beşincisi 

düzenlenen yaz okulunun 

konuşmacılarından 

SOCAR Romanya 

Başkanı Hamza 

Kerimov, Azerbaycan’ın 

Avrupa’nın enerji 

güvenliğinde oynadığı 

önemli role vurgu yaparak, 

SOCAR’ın çalışmaları 

ve gerçekleştirdiği 

projeler, yakın gelecekte 

Avrupa’nın enerji haritasını 

değiştirecek 

TANAP ve TAP boru 

hatları konusunda yaz 

okulu katılımcılarına 

bilgi verdi. 

NEW SILK 

ROAD’S FUTURE 

WAS DISCUSSED 

AT THE SUMMER 

SCHOOL 

Romania’s capital 

Bucharest hosted the 

“Turkey’s New Silk 

Road Geopolitics: 

Diplomacy, Security 

Strategies, Competition 

and Cooperation” 

themed summer school. 

State Oil Company of 

Azerbaijan (SOCAR) 

Romania President 

Hamza Kerimov 

gave a speech at the 

fifth annual summer 

school, and briefed 

the participants about 

SOCAR’s works and 

projects to be realized in 

the near future as well 

as the Trans Anatolian 

Natural Gas Pipeline 

and Trans Adriatic 

Pipeline that will change 

the energy map of 

Europe by emphasizing 

Azerbaijan’s important 

role in European energy 

security. 


AĞUSTOS 2014 

AUGUST 2014 

26-28 

ÇİN ULUSLARARASI 

PETROL&PETROKİMYA 

TEKNOLOJİSİ VE 

EKİPMANLARI FUARI 

26-28 AĞUSTOS 2014 

PEKİN - ÇİN 

Çin’in başkenti Pekin bu yıl altıncısı 

düzenlenen önemli bir etkinliğe ev 

sahipliği yapıyor. Pekin Yeni 

Uluslararası Expo Merkezi’nde 3 gün 

sürecek olan Çin Uluslararası Petrol 

ve Petrokimya Teknolojisi ve 

Ekipmanları Fuarı sektörün önde 

gelen firmalarını bir araya getiriyor. 

6 TH CHINA INTERNATIONAL 

PETROLEUM & 

PETROCHEMICAL 

TECHNOLOGY AND 

EQUIPMENT EXHIBITION 

AUGUST 26-28, 2014 

BEIJING - CHINA 

Beijing, the capital city of China, is 

hosting the 6th China International 

Petroleum and Petrochemical 

Technology and Equipment 

Exhibition this year. Taking place in 

the New International Expo Center, 

the event will gather leading firms of 

the sector for three days. 

25-27 

6. BORU HATTI VE ENERJİ 

FUARI 


TULSA – ABD 

Cox Business Center’da düzenlenecek 

olan “Boru Hattı ve Enerji Fuarı” 

bu yıl enerjinin tüm biçimlerini içerecek 

şekilde kapsamını genişletti. 

Altıncısı düzenlenen fuar, boru hattı 

ve enerji konularını gündeme taşıyarak 

ekonomik büyümeyi teşvik 

etmeyi planlıyor. 

6 TH PIPELINE AND ENERGY 

EXPO 


TULSA - USA 

To take place in Cox Business Center 

this year, the Pipeline and Energy 

Expo has expanded its focus to 

include all forms of energy. The Expo 

will be held for the 6 th time this year 

with the aim of stimulating economic 

growth by showcasing pipeline and 

energy businesses. 

28-29 

2014-2020 ENERJİ PROJESİ: 

MEVCUT PROGRAMLAMA 

DÖNEMİNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ 

VE YENİLENEBİLİR KAYNAKLARIN 

FİNANSMANI 


BERLİN - ALMANYA 

Almanya’nın başkenti Berlin’de 2 gün 

sürecek olan seminer, katılımcılara 

finansman için pratik bir bakış açışı 

sunmayı hedefliyor. Seminer ayrıca AB 

desteğinden yararlanan tüm kamu ve 

özel kurumlara yeni finansman imkanları 

sunacak. 

ENERGY PROJECT 2014-2020: 

FINANCING ENERGY EFFICIENCY 

AND RENEWABLES IN THE 

CURRENT PROGRAMMING PERIOD 


BERLIN - GERMANY 

Offering the participants a practical 

overview on financing, the seminar will 

take place in Berlin, the capital city of 

Germany, for two days. The seminar 

will also provide new financing opportunities 

to all public and private institutions 

which receive EU support. 

HAZAR TAKVİMİ / CASPIAN CALENDAR 


ağustos 2014 

PETROL VE GAZ KONFERANSI 

THE OIL AND GAS CONFERENCE 

17-21 Ağustos 2014 

August 17-21, 2014 

Denver, Abd / Denver, Usa 

ICAT ’14 ULUSLARARASI İLERİ 

TEKNOLOJİ VE BİLİM KONFERANSI 

ICAT ’14 INTERNATIONAL 

CONFERENCE ON ADVANCED 

TECHNOLOGY AND SCIENCE 

12-15 Ağustos 2014 

August 12-15, 2014 

Antalya, Türkiye / Antalya, Turkey 

PETROL PİYASASI AĞUSTOS 

RAPORU 

AUGUST OIL MARKET REPORT 

12 Ağustos 2014 

August 12, 2014 

Paris, Fransa / Paris, France 

AUGUST 2014 

HAZAR WORLD 

7

ETKİNLİK / event 

KAZAKİSTAN’DA 

YILDÖNÜMÜ 

COŞKUSU 

Kazakistan’da Astana’nın 

başkent oluşunun 16. 

yıldönümü 1-7 Temmuz 

tarihleri arasında ülke 

genelinde coşkuyla kutlandı. 

Astana’nın Kazakistan’a başkent 

oluşunun 16. yıldönümü münasebetiyle 

Astana’da 130 etkinlik 

düzenlendi. Kutlamaların, 

Cumhurbaşkanı Nursultan 

Nazarbayev’in doğum günü olan 6 

Temmuz’a denk gelmesi etkinliklere renk 

kattı. Astana Günleri kutlamaları resepsiyonuna 

katılan Nazarbayev, Astana’nın 

20. yüzyılda 10 yıl içinde inşa edilmiş tek 

başkent olduğunu söyledi. Bağımsızlığın 

ve devletin sembolü haline gelen 

Astana’nın kalkınmasının halkın ve 

memleketin kalkınmasıyla direkt alakalı 

olduğunu ifade eden Nazarbayev, 

Astana’nın Kazakistan tarihinde yeni 

bir sayfa açtığını ve geleceğe güvenle baktıklarını 

kaydetti. Nazarbayev, tören 

sonunda Astana’nın kalkınması ve tanıtımında 

emeği geçen Rixos Hotels Grubu 

Yönetim Kurulu Başkanı Fettah Tamince, 

Astana Opera ve Bale Tiyatrosu Müdürü 

Tölegen Muhamedjanov ve Modern Sanat 

Müzesi Müdürü Nelly Shivrina’ya fahri 

vatandaşlık madalyası takdim etti. 

1997 yılında Kazakistan’ın başkentinin 

Almatı’dan Astana’ya değiştirilmesi kararı 

alındıktan sonra Astana, 1998’de 

Kazakistan’a başkent oldu. 

NAZARBAYEV: 

“ASTANA, 

KAZAKİSTAN 

TARİHİNDE YENİ BİR 

SAYFA AÇTI.” 

NAZARBAYEV: 

“ASTANA OPENED A 

NEW PAGE IN 

KAZAKH HISTORY.” 

ANNIVERSARY 

EXCITEMENT IN 

KAZAKHSTAN 

16 th anniversary of Astana’s 

becoming capital city 

was celebrated on July 

1-7 with great excitement 

throughout Kazakhstan. 

W 

ithin the scope of “Astana Day”, 

130 events were held in Astana on 

the occasion of the 16th anniversary 

of Astana’s becoming capital 

city. This year, celebrations coincided with 

the birthday of President Nursultan 

Nazarbayev on July 6, which brought more 

excitement to the country. Attending the 

reception for celebrating the Astana Day, 

Nazarbayev said that Astana is the only capital 

city which was built in 10 years during the 

20th century. Nazarbayev stated that as the 

symbol of independence and state, Astana’s 

development is directly associated with 

development of the people and country, and 

added that Astana turned a new page in the 

history of Kazakhstan and they are looking 

to the future with confidence. At the end of 

the ceremony, Nazarbayev presented the 

honorary citizenship medal to Fattah 

Tamince, Chairman of the Board of Rixos 

Hotels; Tölegen Muhamedjanov, Director of 

Astana Opera and Ballet Theatre; and Nelly 

Shivrina, Director of the Museum of Modern 

Art, for their contribution to Astana’s growth 

and introduction to the world. Astana 

became the capital city of Kazakhstan in 1998 

with the decision to replace Almaty with 

Astana in 1997. 



TÜRKİYE’Yİ AĞLATAN 

MADENCİYE SÜRPRİZ 

TEKLİF 

Soma’daki maden 

faciasından sonra getirildiği 

hastaneden ayrılırken 

sedyenin kirlenmemesi için 

“Çizmelerimi çıkarayım mı?” 

diye soran ve tüm Türkiye’yi 

duygulandıran Murat Yalçın, 

Türkiye’nin en büyük 

sanayi kuruluşlarından olan 

SOCAR Türkiye’den sürpriz 

iş teklifi aldı. 

SOCAR Türkiye geçtiğimiz ay Soma’da 

bir iftar programı organize etti. Şehit 

aileleri için düzenlenen iftarda 

SOCAR Türkiye Başkanı Kenan 

Yavuz, Murat Yalçın ile sohbet etme fırsatı 

buldu. Yalçın’a, davranışının herkese örnek 

olduğunu söylediğini aktaran Yavuz, 

“Sohbet sırasında Murat Yalçın’ın edindiği 

deneyim nedeniyle aslında iyi bir iş güvenliği 

görevlisi olabileceği aklıma geldi. 

Spontane olarak yapımı devam eden rafineride 

iş güvenliği ve işçi sağlığı teknisyeni 

olarak görev yapmak isteyip istemeyeceğini 

sordum. Kabul etti. Murat’ın çalışmalarıyla 

da örnek olmaya devam edeceğine inanıyorum” 

dedi. Maden faciası sonrası şoka girdiğini, 

artık orada çalışmak istemediğini söyleyen 

Yalçın, yeni işinden kazanacağı parayla 

kızının okul masraflarını karşılayacağını, 

hayatını kuracağını daha sonra da yoksullara 

ve şehit ailelerine yardım edeceğini ifade 

etti. Yapımı devam eden rafineride işçi sağlığı 

ve iş güvenliği teknisyenliği görevini üstlenecek 

olan Yalçın, ailesiyle birlikte 

Aliağa’daki lojmanda yaşayacak. 

01 

Manisa’nın Soma 

ilçesinde, 301 işçinin 

şehit olduğu maden 

faciasından sağ kurtulan 

Murat Yalçın, Petkim’de 

iş sahibi oldu. 

01 

Murat Yalcin, surviving 

the Soma mine 

disaster in Manisa 

where 301 workers 

became martyrs, was 

employed by Petkim. 

01 

SURPRISE OFFER TO 

THE MINER WHO MOVED 

TURKEY TO TEARS 

Having touched the entire 

Turkey by asking the medical 

team if he should take off 

his muddy boots not to stain 

the stretcher while leaving 

the hospital after Soma 

mine disaster, Murat Yalçın 

received a surprise offer 

from SOCAR Turkey, one of 

Turkey’s largest industrial 

enterprises. 

SOCAR Turkey organized an iftar dinner 

last month in Soma. Kenan Yavuz, 

President of SOCAR Turkey, had the 

opportunity to chat with Murat Yalçın at 

the iftar dinner organized for the families of 

Soma martyrs. Yavuz told Yalçın that his 

behavior set an example for everyone, and 

added, “During our conversation, I thought of 

his experience and had the idea that Murat 

Yalçın may be a good occupational safety officer. 

I asked him spontaneously whether he 

would like to work as an occupational health 

and safety technician at the refinery under construction. 

He accepted the offer. I believe that 

Murat will continue to set an example with his 

works. Murat Yalçın said that he went into a 

shock after the mine disaster and he does not 

want to work there anymore. He added that he 

would pay his daughter’s education expenses 

and make a good life for his family with his 

new job, and then he would help the poor and 

the families of martyrs. Yalçın will work as an 

occupational health and safety technician at the 

refinery under construction and live with his 

family in one of the lodgings in Aliağa. 

HAZAR WORLD 

9


SREBRENİTSA / SREBRENICA 

19 YILDIR DİNMEYEN ACI: 

SREBRENİTSA 

Tüm dünyanın gözleri önünde gerçekleşen son yüzyılın gördüğü en 

büyük toplu kıyım olan Srebrenitsa Katliamı’nın üzerinden tam 19 yıl 

geçti. Katliamda yaşamını yitirenler bu yıl da olayların yıldönümünde 

törenlerle anıldı. 

UNRELIEVED SORROW FOR 19 

YEARS: SREBRENICA 

19 years has passed since the Srebrenica 

massacre happened in front of the whole world 

as the largest massacre of the last century. This 

year, people who lost their lives in the massacre 

were commemorated with ceremonies on the 

anniversary of the event. 

SELİN ŞEN SALTAŞ 

10 



8 

binin üzerinde Bosnalının katledildiği 

Srebrenitsa’da halen 2 bin 300 kişinin 

cenazesi bulunamadı. Kazılarda tespit 

edilen cenazeler ise her yıl katliamın 

yıldönümünde toprağa veriliyor. Bu yıl da 

Potoçari mezarlığında düzenlenen törenlerde 

175 Srebrenitsa şehidi toprağa verildi. Son 

definlerle birlikte toprağa verilebilen kişi 

sayısı 6 bin 500’e yaklaştı. 

Ölüm yolunda yiten yaşamlar 

Srebrenitsa şehitlerini anma programı her yıl 

olduğu gibi soykırımdan kaçmak isteyen 

Boşnakların kullandığı ve “ölüm yolu” olarak 

bilinen orman yolundaki yürüyüşle başladı. 

Tuzla yakınlarındaki Nezuk kasabasından 

başlayan yürüyüşte yine gözyaşı ve yas vardı. 

Ölüm yolundan canlı olarak çıkmayı başaranlar 

ve o yolda yakınlarını kaybedenler 

yine omuz omuza yürüdü. 

O korkunç anların canlı tanıklarından biri 

Rifet Salihoviç’di. Salihoviç ölüm yolunu 

geçebilen şanslı azınlıktan biriydi. O yoldan 

yürürken sanki her şeyi yeniden yaşadığını 

söyledi gazetecilere. ‘’Yaşadıklarım bir bir 

gözümün önüne geliyor. O günkü hislerle 

aynı yolu yürümek çok zor’’ diyebildi. 

Bu yıl toprağa verilenler arasında son nefesini 

ölüm yolunda veren üç kardeş de vardı. 

Orman yolundan kaçmaya çalışırken can 

veren Dahmo, Hamdiya ve Sulyo… Üç kardeşin 

ölüm yolundan sağ çıkabilen ablası 

Canan Deliç, yola 5 kardeş olarak çıktıklarını 

ancak 2 kardeş olarak bu yolu tamamlayabildiklerini 

anlattı: 

“Beş kardeş yola birlikte çıkmıştık. Tuzla’ya 

ise sadece ikimiz vardık. Yola çıktıktan 

sonra, Kravitsa’da verdiğimiz ilk molada 

Sulyo’yu son kez gördüm. Dahmo ve 

Hamdiya’yı ise yola çıktıktan sonra hiç görmedim. 

Kardeşlerimin en genci, öldürüldüğünde 

20 yaşında olan Sulyo’ydu. Dahmo 27, 

Hamdiya ise 35 yaşındaydı. Sulyo ile son 

konuşmamda bana ‘Sen git Tuzla’ya. Ben 

gelir miyim bilmiyorum. Bir his bana oraya 

ulaşamayacağımı söylüyor’ demişti.” 

Potoçari’de hüzünlü tören 

Bu yıl da ulaşılabilen cenazeler Potoçari Anıt 

Mezarlığı’nda kılınan namazın ardından gözyaşları 

arasında toprağa verildi. Türkiye’yi 

temsilen Adalet Bakanı Bekir Bozdağ da oradaydı. 

Törene Bosna Hersek Üçlü Devlet 

Başkanlığı Konseyi Başkanı Bakir 

İzzetbegoviç, Konsey’in Hırvat üyesi Jelyko 

Komşiç, Bosna Hersek Temsilciler Meclisi 

Başkan Yardımcısı Denis Beçiroviç, Bosna 

Hersek Savunma Bakanı Zekeriyah Osmiç, 

BU YIL TOPRAĞA 

VERİLENLER 

ARASINDA SON 

NEFESİNİ ÖLÜM 

YOLUNDA VEREN ÜÇ 

KARDEŞ DE VARDI. 

THREE SIBLINGS 

WHO DIED ON THE 

ROAD OF DEATH 

WERE AMONG THE 

VICTIMS BURIED 

THIS YEAR. 

Bodies of two thousand and three hundred 

people are still not found in Srebrenica 

where over eight thousand Bosnian people 

were killed. Every year, bodies found 

during the excavations are buried on the anniversary 

of the massacre. This year, 175 newly 

identified victims have been buried in the 

Potocari cemetery with ceremonies. With the 

last burials, number of buried victims has 

increased to nearly six thousand and five hundred. 

Lost Lives on the Road of Death 

As a ritual every year, Srebrenica commemoration 

program began with a walk on the forest 

path known as “the Road of Death” which the 

Bosnians used while trying to escape the genocide. 

There were tears and mourning during the 

walk starting from the Nezumi town near 

Tuzla. People who had managed to survive on 

the Road of Death and those who lost their 

beloved ones on that road walked shoulder to 

shoulder. 

Rifet Salihovic is one of the living witnesses of 

those horrible moments. Salihovic was among 

the lucky few that managed to pass the Road of 

Death. He told the reporters that he felt like he 

re-experienced everything while walking on the 

road. He hardly said: “I remember everything 

one by one. It is very hard to walk on the same 

path with that day’s feelings.” 

Among those buried this year, there were three 

brothers who had breathed their last on the 

Road of Death. Dahmo, Hamdiya and Sulyo 

who died while trying to escape through the 

forest path... Canan Delic, surviving sister of 

those three brothers, told us that they took the 

road as five siblings but only two siblings could 

reach the end of the road. 

“We took the road together as five siblings. But 

only two of us could arrive in Tuzla. After 

departing, I saw Sulyo for the last time in our 

first break in Kravitsa. I never saw Dahmo and 

Hamdiya after departing. Sulyo was my youngest 

brother; he was only 20 years old when he 

was killed. Dahmo was 27 years old and 

Hamdiya was 35. In our last conversation, Sulyo 

said, “Go to Tuzla! I don’t know if I can manage 

to get there. I have a feeling that I will not be 

able to reach Tuzla.” 

Sad ceremony in Potocari 

The funerals found this year were buried in 

tears after the prayer in Potocari Memorial 

Cemetery. Minister of Justice Bekir Bozdağ represented 

Turkey at the ceremony. Bakir 

Izetbegovic, President of the Council of 

Tripartite Presidency of Bosnia and 

HAZAR WORLD 

11


AB’nin Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi 

Valentin İnzko, Saraybosna’da görev yapan 

büyükelçiler, belediye başkanları ile uluslararası 

örgütlerin Bosna Hersek’teki temsilcileri 

katıldı. 

Cenaze namazı Bosna Hersek Reis-ul 

Uleması Husein Kavazoviç tarafından kıldırıldı. 

Kılınan namaz ve okunan duaların 

ardından kurbanların cenazeleri, törene katılanların 

yakınları ve vatandaşlar tarafından 

toprağa verildi. 

TİKA’dan Saraybosna’da Anlamlı Sergi 

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı 

(TİKA) da her yıl olduğu gibi hem resmi 

törenlerde bulundu hem de özel programlar 

düzenledi. Bu kapsamda bu yıl, Srebrenitsa 

Anma Galerisi’nde TİKA’nın desteğiyle yapılan 

ek odada İngiliz fotoğrafçı Paul Lowe’un 

“Saraybosna Kuşatması” adlı fotoğraf sergisi 

açıldı. Sergiye, Türkiye’nin Saraybosna 

Büyükelçisi Cihad Erginay, TİKA Saraybosna 

Koordinatörü Fatih Karaca ile çok sayıda 

davetli iştirak etti. 

Gazeteci ve fotoğraf sanatçısı Paul Lowe ile 

kuşatma günlerinde çektiği o fotoğrafları 

konuştuk. Lowe, çektiği o kareleri anlatırken 

olan bitenin kendisine henüz yaşanmış gibi 

geldiğini söylüyor. 

Fotoğraflarla ilgili hikayeniz ne? Onlara 

baktığınızda ne hissediyorsunuz? 

Paul Lowe: Tüm bunların 20 yıl önce bu 

caddelerde yaşandığını hayal etmek zor. 

Buralarda gezinirken Saraybosna’nın tarih 

şehri olduğunu hatırlıyorsunuz. Burada 20. 

yüzyılı şekillendiren inanılmaz olaylar 

yaşandı. Bu olayların tekrar yaşanmaması 

için tarihimizi öğrenmemiz lazım. 

01 

Gazeteci ve fotoğraf 

sanatçısı Paul Lowe. 

01 

Journalist and 

photographer Paul 

Lowe. 

02 

Fotoğraf sanatçısı Tarık 

Samarah. 

02 

Photographer Tarik 

Samarah. 

Herzegovina, Željko Komši, Croat member of 

the Council, Denis Beirovic, Vice President at 

the House of Representatives of Bosnia and 

Herzegovina, Zekerijah Osmic, Minister of 

Defense of Bosnia and Herzegovina, Valentin 

Inzko, EU High Representative for Bosnia and 

Herzegovina, Ambassadors and Mayors serving 

in Sarajevo, and representatives of international 

organizations in Bosnia and Herzegovina 

attended the ceremony. 

Husein Kavazovic, Reis-ul-Ulema of Bosnia 

and Herzegovina, performed the funeral 

prayer. Bodies of the victims were buried by 

their relatives and the citizens attending the 

ceremony after the prayer. 

Meaningful Exhibition by TIKA in Sarajevo 

Turkish Cooperation and Coordination Agency 

(TIKA) attended the formal ceremonies and 

organized special programs as it does every 

year. In this context, the photo exhibition 

“Sarajevo Siege” by the British photographer 

Paul Lowe was held in the exhibition hall built 

with TIKA’s support in the Srebrenica 

Memorial Gallery. Turkish Ambassador in 

Sarajevo Cihad Erginay, TIKA Coordinator in 

Sarajevo Fatih Karaca and many other guests 

participated in the exhibition. 

We talked to the journalist and photographer 

Paul Lowe about the photos he took during the 

days of siege. While talking about the photos, 

Lowe said that he feels as if everything has 

happened just now. 

What is your story about the photos? How 

do you feel when you look at them? 

Paul Lowe: It is hard to imagine that all of this 

happened in these streets 20 years ago. While 

walking around, you remember that Sarajevo is 

01 02 



Savaş sırasında Saraybosna’da yaşadığınız 

en kötü anınız hangisiydi? 

P.L.: Yaşadığım en kötü an bir pazar yerine 

düzenlenen saldırıydı. Bir anda çok sayıda 

insan hayatını kaybetti. O an orada benim 

tanıdığım insanların da ölmüş veya yaralanmış 

olabileceğini düşündüm. Şehir dışındaydım 

ve ne olup bittiğini kestirmek güçtü. 

Aynı salon ünlü fotoğraf sanatçısı Tarık 

Samarah’ın Srebrenitsa’da çektiği fotoğrafların 

yer aldığı sergiye de ev sahipliği yaptı. 

Tarık Samarah fotoğrafları çekerken yaşadıklarının 

onu değiştirdiğini anlattı. 

Srebrenitsa’da katliama şahitlik eden o 

kareleri çekerken neler hissettiniz? 

Tarık Samarah: Bunun gibi bir tecrübe sizi 

insani anlamda değiştiriyor. İnsanlığın 

diğer tarafını da görüyorsunuz. Daha doğrusu 

insanlığa sığmayan bir şeyler görüyorsunuz. 

Sizin gibi, kan ve etten ibaret bir 

insanın bunu yaptığını anlıyorsunuz. Daha 

sonra o zamana kadar sahip olduğunuz 

dünya görüşünüz değişiyor. Sizden büyük 

bir şeyin olduğunu, anlayamayacağınız ve 

anlatamayacağınız bir şey olduğunu görüyorsunuz. 

Bütün bunlar insanın içinde inanılmaz 

acı ve üzüntü oluşturuyor. Fakat 

Srebrenitsalılardan öğrendiğim ve bu fotoğraflarla 

göstermeye çalıştığım, bu acıdan 

nefretin değil aşkın doğması gerektiğidir. 

Bu, hayatta kalmanın ve devam etmenin tek 

yoludur. 

Kendi çektiğiniz hangi kare sizi en çok 

etkileyendi? 

T.S.: Yalnızca bir anı ayırmak zor. Toplu 

mezarların açılışlarından hayatta kalanlar 

ile yapılan röportajlara kadar bütün bir tecrübe 

söz konusu. Bu ikisinden hangisi daha 

zor bilemiyorsunuz. Bu projeye başladığımda 

Srebrenitsa’da olanları çok iyi biliyordum. 

Soykırımın büyüklüğünü, kronolojiyi, 

bütün detayları ve gerçekleri de biliyordum. 

Fakat tüm bunları gördüğünüz zaman, olayları 

farklı bir şekilde yorumlamaya başlıyorsunuz. 

İçinde yüzlerce insana ve çocuklara 

ait kemik parçalarının olduğu açık bir 

toplu mezarın yanında bulunuyorsunuz, 

hiçbir şey diyemiyorsunuz. Ancak susuyorsunuz. 

Bir anne, beş oğlunu nasıl kaybettiğini 

anlattığı zaman, onun akabinde söyleyecek 

söz bulamıyorsunuz. Bütün bu suskunluk 

ve imkansızlık anlarının benim üzerimde 

ciddi etkisi olmuştu. Elimden hiçbir 

şey gelmediği anlarda çektiğim bu fotoğraflar, 

acı ve üzüntünün parçaları olarak ortaya 

çıktı. 

SAMARAH: “İÇİNDE 

YÜZLERCE İNSANA 

VE ÇOCUKLARA AİT 

KEMİK 

PARÇALARININ 

OLDUĞU AÇIK BİR 

TOPLU MEZARIN 

YANINDA 

BULUNUYORSUNUZ, 

HİÇBİR ŞEY 

DİYEMİYORSUNUZ. 

ANCAK 

SUSUYORSUNUZ.” 

SAMARAH: “YOU 

STAND NEXT TO AN 

OPEN MASS GRAVE 

WHERE THERE ARE 

HUNDREDS OF 

BONES BELONGING 

TO HUNDREDS OF 

ADULTS AND 

CHILDREN, AND YOU 

CAN SAY NOTHING. 

YOU JUST KEEP 

QUIET.” 

an historical city. Incredible events shaping the 

20 th century happened here. We need to know 

our history to prevent such incidents in the 

future. 

What was your worst moment in Sarajevo 

during the war? 

P.L: The attack against a market place was my 

worst moment. A great number of people lost 

their lives at a time. I thought that people I knew 

might be dead or wounded there at that 

moment. I was out of town and it was difficult 

to predict what was going on. 

Same exhibition hall also hosted the photographs 

of Srebrenica taken by the famous 

photo artist Tarık Samarah. Tarık Samarah 

noted that what he lived while taking those 

photos changed him. 

What did you feel while taking those photos 

which witnessed the Srebrenica massacre? 

Tarık Samarah: Such an experience change 

who you are. You can see the other side of 

humanity. More precisely, you see things that 

are definitely not humane. You understand that 

a human being, consisting of blood and flesh 

like you, do such things. Then your world view 

changes. You see that there is something bigger 

than you, which you cannot understand and 

cannot tell. All those things lead to incredible 

pain and sorrow. But what I have learnt from 

people from Srebrenica and what I have wanted 

to show with these photographs is that love 

must be born from this pain, not hate. This is 

the only way to survive and continue. 

Which of your photographs impressed you 

the most? 

T.S.: It is difficult to pick a single memory. An 

entire experience from the opening of mass 

graves to interviews with survivors is the point 

in question. You cannot even tell which one is 

more difficult. When I started this project I had 

vast information about what happened in 

Srebrenica. I knew the magnitude of the massacre, 

chronology, all the details and facts. But 

when you see all these things in person, you 

begin to interpret the events in a different way. 

You stand next to an open mass grave where 

there are hundreds of bones belonging to hundreds 

of adults and children, and you can say 

nothing. You just keep quiet. When a mother 

told how she lost five sons, you are not able to 

say a single word. All these moments of silence 

and impossibility had a significant impact on me. 

The photos I took when I was not able to do anything 

emerged as a part of the pain and sorrow. 

HAZAR WORLD 

13


NE OLMUŞTU? 

Katliama giden gelişmeleri anlamak için 1993 

yılına gitmek gerekiyor, kuşatma yıllarına. 

Srebrenitsa, Sırbistan sınırına en yakın kent 

olması sebebiyle Sırpların kolayca kuşatabildiği, 

savunması oldukça zor bir konumdaydı. 

O dönemde Sırp Ordusu’nun Başkomutanı 

olan Ratko Mladiç, sivil-askeri hedef farkı 

gözetmeksizin kente havan topu yağdırıyordu. 

Bu esnada Mladiç’in büyük bir katliam 

hazırlığında olduğu bilgisi kente yayıldı. 

Katliam endişesiyle 1993 yılının Mart ayında 

60 bin kişi kasabayı terk etti. 

Bu sırada tehlikeyi gören Barış Gücü misyonu 

görevlisi Fransız Komutan General 

Philippe Morillon kasabaya gidip, 

Srebrenitsa’nın ‘BM koruması’ altında olduğunu 

ilan etti. Ancak bu adım, katliamı 2 yıl 

geciktirmekten öte bir anlam ifade etmeyecekti. 

Toplanan BM Güvenlik Konseyi bugün 

bile tartışılan tarihi bir karar verdi. 819 no’lu 

karar ile Srebrenitsa ve 50 kilometrekarelik 

çevresini ‘Güvenli Bölge’ ilan etti. Karar akabinde 

Hollandalı bir birlik Srebrenitsa yakınlarındaki 

Potoçari’ye konuşlandırıldı. 

BM Barış Gücü, Bosnalıların tek umudu olan 

komutan Nasır Oriç ve silahlı grubundan 

bölgeyi terk etmesini istedi. Bosnalıların ellerindeki 

silahlar toplandı. Bu esnada NATO, 

Belgrad’a hava harekatı düzenledi. Bunun 

üzerine Mladiç komutasındaki Sırp güçleri, 3 

yıldır kuşatma altında bulunduktan sonra 

BM’nin Güvenli Bölge olarak ilan ettiği 

Srebrenitsa’ya girdi ve Avrupa’nın kalbinde 

bir katliam gerçekleştirdi. 

03 

“Saraybosna 

Kuşatması” adlı fotoğraf 

sergisi. 

03 

“Sarajevo Siege” 

photography exhibition. 

WHAT HAPPENED? 

We need to go back to 1993, the siege years, to 

better understand the events leading to the 

massacre. As the closest town to the Serbian 

border, Serbs could easily surround Srebrenica 

which was quite difficult to defend due to its 

location. At that time, Ratko Mladic, the 

Commander in Chief of the Serbian Army, was 

shelling the city without discriminating civilians 

from military targets. In the meantime, 

information that Mladic was in preparation for 

a big massacre spread to the city, and sixty 

thousand people had to leave town in March 

1993 with the fear of massacre. Then the 

French Commander General Philippe 

Morillon, officer of the UN Peacekeeping 

Force, went to the town and declared that 

Srebrenica was under ‘UN protection’. 

However, this step could just postpone the 

massacre for two years. UN Security Council 

gave a historic decision, which is still a controversial 

issue today. UN Security Council 

passed the Resolution 819, declaring Srebrenica 

and the 50 square-kilometer area around the 

town as a “safe zone”. Right after the decision, 

a Dutch troop was deployed in Potocari near 

Srebrenica. UN Peacekeeping Force asked 

Commander Naser Ori, who was the only hope 

for Bosnians, and his armed group to leave the 

area. Weapons held by Bosnians were collected. 

In the meantime, NATO commenced an air 

operation over Belgrade. Thereupon, Serbian 

forces under the command of Mladic entered 

Srebrenica after three years under siege, and 

slaughtered them at the heart of Europe. 

03 



HAZAR WORLD 

15

YAZI DİZİSİ / article series 

KIRGIZİSTAN / KYRGYZSTAN 

1 

Kırgızistan’daki 

Tokmok kenti 

yakınlarında yer alan 

Burana Kulesi sıra 

dışı bir mimariye 

sahip. 

Burana Tower, 

located near the City 

of Tokmok in 

Kyrgyzstan, has a 

unique architecture. 

KIRGIZİSTAN HAKKINDA 

BİLİNMESİ GEREKEN 

15 ŞEY 

Bu ay Manas Destanı’nın anavatanı olan 

kardeş ülke Kırgızistan’a uzanıyoruz. 

Dünyaya Cengiz Aytmatov gibi değerli bir 

yazarı kazandıran Kırgızistan, hem tarihi 

hem de doğal güzellikleriyle görülmeye 

değer. 

15 Things 

THINGS TO KNOW ABOUT 

KYRGYZSTAN 

This month we are going to our sister 

country Kyrgyzstan, motherland of 

the Epic of Manas. Having introduced 

the precious author Chingiz Aitmatov 

to the world, Kyrgyzstan is worth 

seeing with its history and natural 

beauty. 

MERVE DAMCI 

2 

Birbirinden farklı 

balık türlerinin 

bulunduğu Issık Gölü, 

dünyanın en büyük 

krater gölü olarak 

biliniyor. 

Containing 

different fish 

species, Lake Issyk 

is known as the 

largest crater lake 

in the world. 

3 

Kırgız yazar Cengiz 

Aytmatov dünya 

edebiyatının en 

önemli isimleri 

arasında yer alıyor. 

Kyrgyz author 

Chingiz Aitmatov is 

among the leading 

figures in world 

literature. 

16 



Meşhur Manas Destanı, 

Kırgız halk edebiyatında 

önemli bir yer tutuyor. 

4 

World famous Epic of Manas 

has an important place in 

Kyrgyz folk literature. 

Kırgızistan’da 

eğitim ve 

sağlık 

hizmetleri 

ücretsizdir. 

Education and 

health 

services are 

free of charge 

in Kyrgyzstan. 

5 

6 

Kısrak sütünün ekşitilmesiyle elde edilen 

kımız ve deve sütünün ekşitilmesiyle 

yapılan şubat, Kırgızların milli içecekleri 

arasında. 

Sour mare milk ‘kymyz’, and sour camel 

milk ‘shubat’ are the national drinks of 

Kyrgyz people. 

8 

Kırgızistan, 31 Ağustos 

1991’de Sovyetler 

Birliği’nden ayrılarak 

bağımsızlığını ilan etmiştir. 

Kyrgyzstan declared 

independence from the 

Soviet Union on August 31, 

1991. 

Beş parmakla yenilen “biş 

parmaq” Kırgızların en 

meşhur yemeklerinden biri. 

One of the most popular 

Kyrgyz dishes is “biş 

parmaq” which is eaten 

with five fingers. 

7 

9 

Kırgızistan’ın 

para birimi 

Som’dur. 

Currency 

of Kyrgyzstan is 

Som. 

HAZAR WORLD 

17

KIRGIZİSTAN / KYRGYZSTAN 

Demir, bakır, çinko 

ve cıva 

Kırgızistan’ın 

yeraltı zenginlikleri 

arasında bulunuyor. 

Iron, copper, zinc and 

mercury are among 

Kyrgyzstan’s rich 

underground 

resources. 

10 

11 

Kırgız adı kırk boy anlamındaki 

“Kırk-uz” sözcüğünden gelir. 

Kırgızistan bayrağındaki 40 kollu 

güneş de bu boyları 

simgelemektedir. 

The name ‘Kyrgyz’ comes from 

‘Kırk-uz’ which means forty 

tribes. On the flag of Kyrgyzstan, 

the yellow sun having 40 rays 

represents these tribes. 

“Ak İlbirs” Milli Sinema Ödülleri 

iki yıldır en iyi filmleri 

ödüllendiriyor. 

‘Ak Ilbirs’ National Film Awards are 

granted to the best films for two 

years. 

12 

Kırgız mutfağının en özel lezzetlerinden biri 

samsa, tandıra yapıştırılarak pişiriliyor. 

Among the most delicious Kyrgyz dishes, 

‘samsa’ is cooked on the walls of the tandoor. 

15 

13 

14 

Başkent Bişkek’in ana 

meydanı Ala-Too, çoğu 

zaman politik gösterilere ve 

festivallere ev sahipliği 

yapıyor. 

Main square of the capital 

city Bishkek, Ala-Too mostly 

hosts political 

demonstrations and 

festivals. 

Kırgızistan’da ilk milli gazete 7 Kasım 

1924 yılında yayınlanmaya başladı. 

First national newspaper of 

Kyrgyzstan was published on 

November 7, 1924. 



HAZAR WORLD 

19


RUSYA- ÇİN / RUSSIA - CHINA 

ENERJİDE 400 MİLYAR 

DOLARLIK RUSYA-ÇİN 

İTTİFAKI 

Mayıs ayının sonunda Gazprom, tarihinin en büyük 

anlaşmasına imza attı. Anlaşmaya göre Rusya 30 yıl boyunca 

Çin’e yıllık 38 milyar metreküp gaz satmayı planlıyor. 

RUSSIA AND CHINA’S $400 

BILLION ALLIANCE IN THE 

ENERGY SECTOR 

Gazprom has signed the biggest deal of its history at the end 

of May. Based on the deal, Russia plans to sell annually 38 

billion cubic meters of gas to China for 30 years. 

DOÇ. DR. FATİH MACİT 

HASEN ENERJİ VE EKONOMİ 

ARAŞTIRMALARI MERKEZİ UZMANI 

ASSOC. PROF. FATIH MACİT 

HASEN EXPERT, CENTER ON ENERGY 

AND ECONOMY 



01 

Her ne kadar fiyat açıklanmamış olsa 

da 400 milyar dolarlık toplam anlaşma 

tutarı Çin’in Rusya’ya her 1000 

metreküp için ortalama 350 dolar 

civarında bir rakam ödeyeceğini gösteriyor. 

Çin’in şu an toplam ithal gaz talebinin yarısını 

karşıladığı Türkmenistan’a her 1000 

metreküp için 200 dolar dolayında bir 

rakam ödediği düşünüldüğünde anlaşma, 

Çin açısından biraz pahalı görülebilir. 

Peki, bu anlaşma her iki taraf için ne ifade 

ediyor? Rusya kanıtlanmış 31,3 trilyon metreküp 

doğal gaz rezervi ile İran’ın ardından 

dünyadaki en büyük ikinci rezerve sahip 

ülke konumunda bulunuyor. Rusya 2013 yılı 

sonu itibariyle 605 milyar metreküpe yakın 

üretimi ile ABD’nin ardından doğal gaz üretiminde 

yine dünyada ikinci büyük ülke 

durumunda olup, dünyadaki toplam üretimin 

yaklaşık %18’ini gerçekleştirmektedir. 

Japonya ve Güney Kore’ye az miktarda LNG 

ihracatı gerçekleştiriyor olsa bile Rusya’nın 

gaz ihracatının büyük bir kısmı boru hattı 

ile Batı’ya gerçekleşmektedir. AB ülkelerinin 

tükettiği doğal gazın yaklaşık %35’i 

Rusya’dan gelirken Türkiye, Ukrayna ve 

Belarus gibi ülkeler de tükettikleri gazın 

yarıdan fazlasını Rusya’dan tedarik etmektedir. 

Gaz ithalatçısı ülkeler, enerji güvenliği açısından 

tedarik çeşitlendirmesine gitmeye 

çalışırlarken ihracatçı ülkelerin de gelirlerini 

koruma adına pazar çeşitlendirmesine 

gitmeleri olağan görülmelidir. Bu anlamda 

Rusya’nın dünyada gaz tüketimi anlamında 

en hızlı büyüyen pazarlardan biri olan 

01 

Çin Halk Cumhuriyeti 

Devlet Başkanı Xi 

Jinping, Rusya Devlet 

Başkanı Vladimir Putin, 

Gazprom CEO’su 

Aleksey Miller ve Çin 

doğalgaz şirketi CNPC 

Başkanı Zhou Jiping. 

01 

Chinese President 

Xi Jinping, Russian 

President Vladimir 

Putin, Gazprom CEO 

Alexei Miller, and 

Chinese state energy 

giant CNPC Chairman 

Zhou Jiping. 

Although the price has not been disclosed, 

the total contract amount of 

$400 billion shows that China will 

pay approximately $350 per thousand 

cubic meters to Russia. Considering 

that China pays approximately $200 per 

thousand cubic meters to Turkmenistan 

which meets half of the total gas import 

demand of China for now, the deal may 

seem slightly expensive for China. 

So, what does this deal mean for both 

sides? Russia has the second largest 

reserves in the world with its proven natural 

gas reserves of 31.3 trillion cubic 

meters, preceded only by Iran. At the end 

of 2013, Russia was also the second largest 

country in natural gas production, preceded 

by USA, with its production of 

around 605 billion cubic meters. It produces 

approximately 18% of total production 

in the world. Even if Russia exports 

LNG in small quantities to Japan and 

South Korea, it exports natural gas to the 

West mostly via pipelines. Countries such 

as Turkey, Ukraine and Belarus supply 

more than half of their gas consumption 

from Russia while EU countries import 

about 35% of their gas consumption from 

Russia. 

It should be ordinary to see that gas 

exporting countries apply to the market 

diversification for protecting their income 

while gas importing countries apply to 

supply diversification in terms of energy 

security. In this respect, Russia’s heading 

for the Asia-Pacific market, which is one 

HAZAR WORLD 

21


Asya-Pasifik pazarına, özellikle Çin pazarına 

yönelmesi ticari bir davranış olarak 

görülebilir. Son dönemde Avrupa pazarlarına 

yönelik yaşanan gelişmeler de aslında 

Rusya’nın bundan 10-15 yıl sonra Avrupa 

pazarlarında daha rekabetçi bir yapıyla karşılaşacağını 

göstermektedir. 

1990’ların ortasında ortaya atılan Güney Gaz 

Koridoru fikrinin Türkiye ve Azerbaycan 

önderliğinde gerçekleşen TANAP projesi ile 

artık somut hale gelmesi, yıllar sonra 

Avrupa’ya gaz tedariki anlamında yeni bir 

kapı açılması anlamına gelmektedir. İlk 

etapta bu hat üzerinden Avrupa’ya gidecek 

gaz sadece 10 milyar metreküp olsa bile ileride 

bu hattın Türkmen, Kuzey Irak ve 

Doğu Akdeniz gaz kaynakları ile desteklenebilecek 

olması Avrupa için ciddi bir tedarik 

çeşitliliği oluşturma potansiyeli taşımaktadır. 

Bunun yanında Avrupa’daki doğal gaz 

talebinin son yıllarda oldukça yatay bir 

seyir izliyor olması ve geleceğe yönelik bazı 

talep projeksiyonlarının çok iyimser olmaması 

da dikkate alınmalıdır. Bu anlamda 

Rusya’nın diğer alternatif pazarlarda yer 

edinme çabası ticari olarak makul görülebilir. 

of the fastest growing markets in terms of 

gas consumption in the world, particularly 

the Chinese market, should be regarded 

as a commercial behaviour. Recent developments 

in the European market actually 

indicate that Russia will face a more competitive 

structure in the European market 

in the next 10-15 years. 

The idea of Southern Gas Corridor which 

was brought forward in mid-1990s has 

been realized with the TANAP project 

under the leadership of Turkey and 

Azerbaijan. This means opening a new 

door to Europe in terms of gas supplies 

after years. Although the gas to be transmitted 

to Europe is, at first, only 10 billion 

cubic meters, this line will be able to integrate 

Turkmen, Northern Iraq and 

Eastern Mediterranean gas resources in 

the future. It has a potential to diversify 

supplies to a great extent for Europe. In 

addition, it should also be considered that 

natural gas demand in Europe is very stable 

in the last years and some future projections 

for demand are not very optimistic. 

In this sense, Russia’s effort to attain a 

place in other alternative markets may be 

Nükleer 

Nuclear 

%1 

Hidro 

Hydro 

%7 

Yenilenebilir 

Renewable 

%2 

Petrol 

Oil 

%18 

Kömür 

Coal 

%67 



02 

Anlaşmaya Çin açısından bakıldığında ise 

öneminin daha büyük olduğu söylenebilir. 

Çin son on yılda yüksek ekonomik büyümesi 

nedeniyle dünyada gaz talebi en hızlı 

artan ülkelerden biri oldu. 2003 ile 2013 

arası dönemde doğal gaz tüketimi neredeyse 

beş katına çıkarak 33,9 milyar metreküpten 

161,6 milyar metreküpe yükseldi. Ülke, 

doğal gaz ithalat talebinin yaklaşık yarısını 

boru hattı ile Türkmenistan’dan sağlarken 

diğer önemli bir kısmını da Katar, 

Avustralya, Endonezya ve Malezya gibi 

ülkelerden LNG olarak temin etmektedir. 

Çin’de son dönemde ekonomik büyüme 

göreceli olarak yavaşlamış olsa bile ülke 

hala ortalama %7,5 dolayında bir büyüme 

kaydediyor. Dolayısıyla önümüzdeki süreçte 

de Çin’in doğal gaz talebindeki artış devam 

edecektir. Bunun yanında iki faktör daha 

Çin’in gelecekteki doğal gaz talebinin artmasına 

katkıda bulunacaktır. Birinci olarak 

ekonomik gelişmeyle orta sınıfın güçlenmesi, 

Çin’de kişi başına düşen enerji tüketiminin 

artmasına neden olacaktır. İkinci olarak 

ise çevresel kaygılar ve uluslararası camianın 

baskıları, Çin’in önümüzdeki yıllarda 

biraz daha temiz enerjiye yönelmesine 

neden olacaktır. Bugün dünyada kömürün 

ortalama olarak birincil enerji tüketimi içindeki 

payı %30’larda iken aynı oran Çin’de 

%68’e kadar çıkmaktadır. Yine doğal gazın 

dünyada birincil enerji tüketimi içindeki 

02 

Rusya Devlet Başkanı 

Vladimir Putin ve Çin 

Halk Cumhuriyeti Devlet 

Başkanı Xi Jinping. 

02 

Russian President 

Vladimir Putin and 

Chinese President Xi 

Jinping. 

regarded commercially reasonable. 

From the perspective of China, it can be 

said that importance of this agreement is 

much higher. Due to its high economic 

growth over the last decade, China has 

been listed among the countries with the 

fastest increase in gas demand. Natural 

gas consumption rose almost fivefold 

from 33.9 billion cubic meters to 161.6 billion 

cubic meters between 2003 and 2013. 

The country meets approximately half of 

the gas demand with imports from 

Turkmenistan via pipelines while it supplies 

LNG from countries such as Qatar, 

Australia, Indonesia and Malaysia. Even 

if economic growth in China has relatively 

slowed down in the recent period, the 

country still achieves a growth of 7.5% on 

average. Thus increase in China’s gas 

demand will continue in the upcoming 

period. Besides, two factors will contribute 

to the increase in China’s gas demand 

in the future: First, strengthening of the 

middle class with economic development 

will lead to an increase in per capita energy 

consumption. Second, environmental 

concerns and pressures of the international 

community will lead China to 

attach more importance to clean energy. 

While the share of coal in primary energy 

consumption is about 30% in the world, 

the same rate increases up to 68% in 

HAZAR WORLD 

23


payı ortalama %24 civarında iken bu rakam 

Çin’de %5’i ancak buluyor. Çin, temiz enerji 

anlamında yenilenebilir enerjinin payını 

artırmaya çalışmakla birlikte yenilenebilir 

kaynakların kömürü büyük miktarlarda 

ikame edebilmesi mümkün görünmemektedir. 

Bu yüzden doğal gaz, kömür kullanımının 

azaltılmasından ortaya çıkacak enerji 

kaybını büyük ölçüde telafi edebilecek tek 

alternatif olarak karşımıza çıkmaktadır. 

Yukarıda sayılan faktörlerin hepsi Çin’in 

önümüzdeki yıllarda doğal gaz talebinin ve 

ithalatının artmaya devam edebileceğini 

göstermektedir. Bu yüzden ülkenin hem bir 

tedarik çeşitlendirmesine gitmesi hem de bu 

kaynağı uygun maliyetlerle karşılayabilmesi 

oldukça önemlidir. Çin, son dönemde kaya 

gazı konusunda bazı yatırımlar yapmakta, 

bununla birlikte açılan az sayıda kuyu ile 

bunun Amerika’dakinin benzeri bir devrim 

yapması mümkün görünmemektedir. 

Dolayısıyla boru hattı ve LNG şeklinde yapılacak 

olan ithalat, artan talebi karşılayacak 

en önemli iki seçenek olarak görünmektedir. 

Çin, daha önce de belirtildiği gibi toplam 

ithal gaz talebinin yaklaşık yarısını LNG 

ithalatı şeklinde karşılıyor. Özellikle 

Fukuşima felaketinden sonra Asya- 

Pasifik’teki fiyatlamalar ve talep dengeleri 

önemli şekilde değişti. Son üç yılda dünyadaki 

toplam doğal gaz talebindeki artışın 

yaklaşık yarısı Asya-Pasifik bölgesinden 

geliyor. 2010 yılında bu piyasada LNG fiyatı 

ortalama 10,91 dolar (mmbtu için) iken 2013 

yılı sonu itibariyle bu fiyat 16,17 dolara kadar 

yükseldi. Bugün Amerikan üreticisinin 

tükettiği doğal gazın fiyatı neredeyse bunun 

beşte biri seviyesinde bulunuyor. Dolayısıyla 

Asya-Pasifik’teki LNG fiyatlarının yüksekliği 

dikkate alındığında, Çin’in artacak doğal 

gaz talebini bu kanaldan karşılaması üretimdeki 

rekabet gücüne ciddi şekilde zarar 

verebilir. Bu anlamda LNG’ye göre çok daha 

uygun maliyette olan boru hattı vasıtasıyla 

ithalatı artırması, Çin açısından oldukça 

önemlidir. Rusya ile yapılan gaz anlaşması 

bu noktadan bakıldığında büyük önem arz 

etmektedir. Her ne kadar yapılan bu anlaşma 

Çin’in şu an Türkmenistan’dan aldığı 

gaza göre daha pahalı görünüyor olsa bile 

uzun vadede Çin’in hem enerji güvenliği 

hem de enerjiyi uygun maliyete elde etme 

açısından önemli bir anlaşma yapmış olduğu 

ortaya çıkacaktır. Çin’in Kazakistan, 

Türkmenistan ve İran gibi diğer bölge ülkeleri 

ile işbirliğini de bu perspektiften değerlendirmek 

mantıklı olabilir. 

Asya-Pasifik’teki 

LNG fiyatlarının 

yüksekliği dikkate 

alındığında Çin’in 

artacak doğal gaz 

talebini bu 

kanaldan 

karşılaması, 

üretimdeki 

rekabet gücüne 

ciddi şekilde 

zarar verebilir. 

Considering high 

LNG prices in Asia- 

Pacific, China’s 

meeting its 

increasing gas 

demand in this 

way may seriously 

damage 

competitiveness 

in production. 

China. While the share of natural gas in 

primary energy consumption is about 

24% in the world, this rate amounts only 

to 5% in China. Although China attempts 

to increase its share of renewable resources 

in terms of clean energy, it seems 

unlikely that renewable resources can 

substitute coal in large amounts. That’s 

why natural gas emerges as the only alternative 

to substantially absorb the energy 

loss to arise from the reduction of coal 

use. 

All of the abovementioned factors indicate 

that China’s demand for natural gas 

and gas import may continue to increase 

in the future. So it is very important for 

the country to ensure supply diversification 

and obtain this resource at reasonable 

costs. China has made shale gas 

investments in recent years, but with the 

few wells opened, it does not seem probable 

to have a shale gas revolution as in the 

USA. Therefore, LNG and pipeline 

imports seem as the two most important 

alternatives to meet the growing demand. 

As noted earlier, China meets around half 

of its imported gas demand with LNG 

imports. Especially after the Fukushima 

disaster, pricing and demand balances in 

Asia-Pacific have substantially changed. 

For the last three years, approximately 

half of the increase in total world gas 

demand comes from the Asia-Pacific 

region. The price of LNG was around 

$10.91 in this market in 2010, and this 

price rose to $16.17 by the end of 2013. 

Today, the price of natural gas consumed 

by U.S. producers is almost one fifth of 

this price. Considering high LNG prices 

in Asia-Pacific, China’s meeting the 

increasing natural gas demand in this 

way may seriously damage competitiveness 

in production. In this regard, it is 

very important for China to increase pipeline 

exports which is more cost-effective 

than LNG exports. Herein the gas agreement 

with Russia has great importance. 

Much as the agreement seems more 

expensive than the gas imported from 

Turkmenistan, it will be understood in 

the long run that China has struck an 

important deal in terms of obtaining costeffective 

energy and ensuring energy 

security. It makes sense to evaluate 

China’s cooperation with other countries 

in this region such as Kazakhstan, 

Turkmenistan and Iran from this perspective. 



HAZAR WORLD 

25

KAPAK / COVER 

TÜRKİYE - ÖZBEKİSTAN / TURKEY - UZBEKISTAN 



ÖZBEKİSTAN’A 

13 YIL SONRA İLK 

ZİYARET 

13 yıl aradan sonra Türkiye’den Özbekistan’a ilk kez resmi 

bir ziyaret gerçekleşti. Dışişleri Bakanları düzeyindeki 

bu ziyaret, Türkiye ve Özbekistan ilişkilerinde yeni bir 

dönemin başlangıcı oldu. 

MERVE DAMCI 

FIRST VISIT TO 

UZBEKISTAN AFTER 

13 YEARS 

Turkey paid an official visit to Uzbekistan for 

the first time in 13 years. Realized at the Foreign 

Ministry level, this visit has started a new era in the 

relations between Turkey and Uzbekistan. 

HAZAR WORLD 

27


Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı 

Ahmet Davutoğlu geçtiğimiz ay 

Özbekistan’daydı. 3 gün süren resmi 

ziyaret çerçevesinde Davutoğlu, 

Ankara-Taşkent arasındaki buzları eriterek 

diyalog ve istişare kanallarını yeniden işler 

hale getirmek amacıyla Özbekistan Devlet 

Başkanı İslam Karimov ile bir araya geldi. 

Taşkent’teki Cumhurbaşkanlığı Aksaray 

Köşkü’nde 2 saat süren görüşmede Türkiye 

ve Özbekistan ilişkilerinin yanı sıra güncel, 

bölgesel ve uluslararası konular ele alındı. İki 

ülke arasındaki kardeşliğe vurgu yapan 

Davutoğlu, konuşmasında birlik ve beraberlik 

mesajları verdi. “Önümüzdeki dönemde 

bir rol oynayacaksak bu el ele olacak. 

Kardeşler olarak düğünde de matemde de 

birbirimizi en iyi biz anlarız” diyen 

Davutoğlu, Özbekistan’ın Türklerin ata 

yurdu olduğunu hatırlatarak Özbekistan’ın 

Türkiye’nin, Türkiye’nin de Özbekistan’ın 

başarısını kendi başarısı olarak gördüğünü 

ifade etti. 

KARİMOV: “TÜRKİYE’NİN BAŞARILARIYLA 

GURUR DUYUYORUZ” 

Özbekistan Devlet Başkanı İslam Karimov ise 

görüşmede Dışişleri Bakanı Ahmet 

Davutoğlu’nun ziyaretinden dolayı duyduğu 

memnuniyeti dile getirdi. Türkiye’nin başarılarından 

gurur duyduklarını söyleyen 

Karimov, iki ülke ilişkilerinin şimdiki durumunun 

düşmanlara yarar sağladığını, bundan 

sonra Türkiye ve Özbekistan arasında 

karşılıklı güven ve saygıya dayanan ilişkileri 

inşa etmenin zamanının geldiğini ve iki ülke 

arasında geçmişte yaşanan hataların yinelenmemesi 

gerektiğini ifade etti. Bu ziyaretle 

beraber iki ülke arasındaki ilişkilerin ileri 

seviyeye taşınmasının, karşılıklı olarak üst 

düzey ziyaretlerin gerçekleşmesi ve işbirliği 

anlaşmalarına imza atılmasıyla mümkün olabileceğine 

inanılıyor. 

DAVUTOĞLU: “TÜRKİYE VE ÖZBEKİSTAN 

AVRASYA’NIN İKİ İSTİKRAR ÜLKESİ” 

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, 

Özbekistan’ın başkenti Taşkent’teki resmi 

ziyareti kapsamında Özbek mevkidaşı 

Abdülaziz Kamilov ile bire bir ve heyetler 

arası görüşmeler gerçekleştirdi. 5 yıllık 

bakanlık döneminde en çok ziyaret etmek 

istediği ülkenin Özbekistan olduğunu söyleyen 

Davutoğlu, iki ülke arasındaki ilişkilerin 

son yıllarda istenilen düzeyde olmamasından 

duyduğu üzüntüyü dile getirerek mevcut 

siyasi iradeden ilişkilerin gelişmesinde kendilerine 

şans vermelerini istedi. Davutoğlu, 

16 Aralık 

1991’de 

Özbekistan’ın 

bağımsızlığını tanıyan ilk 

ülke Türkiye’dir. 

Turkey is the first country 

to recognize Uzbekistan’s 

independency on 

December 16, 1991. 

2013 yılında iki 

ülke arasındaki ticaret 

hacmi 1,379 milyar dolar 

gerçekleşti. 

Trade volume between 

two countries was $1.379 

billion in 2013. 

TÜRKİYE-ÖZBEKİSTAN İ 

BACKGROUND OF TURKEY 

Ahmet Davutoğlu, Minister of Foreign 

Affairs of Turkey, visited Uzbekistan 

last month. Within the scope of this 

official visit which lasted for 3 days, 

Davutoğlu had a meeting with President of 

Uzbekistan Islam Karimov in order to break 

the ice between Ankara and Tashkent and to 

revive the dialogue and negotiation channels. 

Turkey-Uzbekistan relations and current, 

regional and international issues were 

discussed at the 2-hour meeting held at the 

Oqsaroy Presidential Palace in Tashkent. 

Underlining the fraternity between two 

countries, Davutoğlu made statements about 

their unity and solidarity in his speech. He 

said, “If we are going to play a key role in the 

future, we will do it together hand in hand. 

We understand each other the best both in 

joy and sorrow.” He reminded that 

Uzbekistan is the homeland of Turkish people, 

and Uzbekistan and Turkey share each 

other’s success. 



LİŞKİLERİNİN GEÇMİŞİ 

-UZBEKISTAN RELATIONS 

Özbekistan’da 544 

Türk firma faaliyet 

gösteriyor. 

544 Turkish 

companies are 

operating in 

Uzbekistan. 

Türkiye ve Özbekistan’ın Avrasya’nın iki 

istikrar ülkesi olduğuna, ilişkilerin hem iki 

kardeş halk arasında yürütüldüğüne hem de 

bölgeye istikrar getiren nitelikte olduğuna 

vurgu yaptı. Özbekistan Dışişleri Bakanı 

Abdülaziz Kamilov ise konuşmasında bu 

ziyaretin sadece ikili ilişkilerin gelişmesi için 

bir fırsat olmadığına aynı zamanda tarihi bir 

önem taşıdığına dikkat çekti. 

ÖZBEKİSTAN’DAKİ YATIRIM OLANAKLARI: 

TEKSTİL, TURİZM VE OTOMOBİL SEKTÖRÜ 

Özbekistan zengin kültürel mirası, stratejik 

konumu, altın, uranyum, pamuk, doğal gaz 

ve petrol gibi yeraltı zenginlikleriyle Orta 

Asya’nın potansiyel güçlerinden biri sayılıyor. 

Türkiye açısından vazgeçilmez olan bu kardeş 

ülke, yeni ekonomik ve bölgesel işbirliklerinin 

de kapısını açabilir. Özbekistan’da yaşayan 

Türkler ve Türk iş adamlarıyla bir araya 

gelen Davutoğlu, artık iki ülke ilişkilerinde 

örnek olacak bir döneme girileceğinin altını 

Türkiye 

ve Özbekistan 

arasında 90’ı 

aşkın ikili anlaşma ve 

protokole imza atıldı. 

Turkey and Uzbekistan 

signed more than 90 

bilateral agreements 

and protocols. 

Türkiye’de 110’u 

aşkın Özbek firma 

faaliyet gösteriyor. 

More than 110 Uzbek 

companies are 

operating in 

Turkey. 

DAVUTOĞLU: 

“TÜRKİYE- 

ÖZBEKİSTAN 

İLİŞKİLERİ BÖLGEYE 

İSTİKRAR GETİREN 

NİTELİKTE.” 

DAVUTOGLU: 

“TURKEY- 

UZBEKISTAN 

RELATIONS WILL 

BRING STABILITY TO 

THE REGION.” 

KARIMOV: “WE ARE PROUD OF TURKEY’S 

SUCCESS” 

President of Uzbekistan Islam Karimov 

expressed his gratitude for Foreign Minister 

Ahmet Davutoğlu’s visit. Noting that they 

are proud of Turkey’s success, Karimov 

said enemies gain advantage from the current 

status of the relations between two 

countries and now it’s time to build relations 

based on mutual trust and respect 

between Turkey and Uzbekistan while trying 

to avoid repeating past mistakes. It is 

expected that Turkey-Uzbek relations will 

further develop with this visit, high-level 

visit will increase and cooperation agreements 

will be signed. 

DAVUTOGLU: TURKEY AND UZBEKISTAN 

ARE THE COUNTRIES OF STABILITY IN 

EURASIA 

Within the scope of the official visit to the 

capital city Tashkent, Minister of Foreign 

Affairs Ahmet Davutoğlu had a meeting 

with his Uzbek counterpart Abdülaziz 

Kamilov, and also other meetings were held 

by the delegations. Davutoğlu stated that 

the country he wanted to visit the most in 

his 5-year ministerial term is Uzbekistan. 

He expressed his sorrow for being unable to 

reach the desired level in bilateral relations 

recently, and he asked for a chance from the 

current political will to develop the relations. 

Davutoğlu emphasized that Turkey 

and Uzbekistan are the countries of stability 

in Eurasia, and relations between the governments 

and peoples of these countries 

will bring stability to the region. Uzbek 

Foreign Minister Abdülaziz Kamilov stated 

that this visit is not only a chance to develop 

bilateral relations, but it also has a historic 

importance. 

INVESTMENT OPPORTUNITIES IN 

UZBEKISTAN: TEXTILE, TOURISM AND 

AUTOMOBILE SECTORS 

With its cultural heritage, strategic location, 

gold and uranium resources, cotton production, 

and rich underground resources such 

as natural gas and oil, Uzbekistan is among 

the potential powers of Central Asia. As an 

indispensable country for Turkey, this sister 

country may lead the way to new economic 

and regional cooperation opportunities. 

Minister Davutoğlu met Turkish people 

and Turkish businessmen living in 

Uzbekistan, and underlined that relations 

between two countries have started a new 

era which will be a model for other coun- 

HAZAR WORLD 

29


çizdi. İki ülkenin ekonomik bakımdan birbirini 

tamamlama özelliğinin dikkat çekici 

olduğuna ve bu çerçevede karşılıklı yatırım 

fırsatları bulunduğuna işaret eden Davutoğlu, 

bu nedenle iki ülke arasındaki 1,3 milyar 

dolarlık ticaret hacminin düşük kaldığını 

kaydetti. 

Davutoğlu, özellikle tekstil, turizm ve otomobil 

sektörlerinin değerlendirilmesi gerektiğinin 

altını çizerek, “Bundan sonra Türk iş 

dünyasını buraya daha fazla çekecek faaliyetler 

yapacağız” dedi. Dışişleri Bakanı, ticaret 

ve sanayi ilişkilerinin geliştirilmesi için ulaştırma 

sektörünün de geliştirilmesi gerektiğini 

belirterek, demiryolu ve havayolu ulaşımının 

teşvik edileceğini, bu kapsamda Taşkent’e 

ulaşımın artırılması konusunda adımlar atılacağını 

açıkladı. Davutoğlu, altyapıların gelişmesi 

halinde Türkiye’nin Özbekistan’a yatırımlarının 

artacağına dikkati çekti. 

Türkiye’nin bundan sonraki hedefleri arasında 

iki ülke arasındaki ticaret hacmini aşamalı 

olarak artırmak yer alıyor. Bununla beraber 

yılda en az bir kez karşılıklı ziyaretler yapılacak. 

Turizm, kültür, ticaret, ulaştırma ve 

enerji alanlarında bakanlar görüş alışverişinde 

bulunacak. Önümüzdeki aylarda da karma 

ekonomik komisyon toplantısı yapılması 

planlanıyor. 

01 

Taşkent’teki resmi 

görüşmelerde güncel, 

bölgesel ve uluslararası 

konular ele alındı. 

01 

Current, regional and 

international issues 

were discussed at 

official meetings in 

Tashkent. 

tries. Two countries complement each 

other in economic terms, and in this 

framework there are huge mutual investment 

opportunities. Davutoğlu noted 

that the trade volume of $1.3 billion is 

quite low for Turkey and Uzbekistan. 

As noted by Davutoğlu, the textile, tourism 

and automobile sectors are particularly 

important. He said, “We will take 

certain steps to further attract Turkish 

business world here.” He stated that the 

transport sector must be developed in 

order to improve trade and industrial 

relations, in this regard they will encourage 

rail and air transport, and increase 

the transport frequency to Tashkent. 

Davutoğlu pointed out that Turkey’s 

investments in Uzbekistan will increase 

when infrastructure is further developed. 

Turkey is planning to incrementally 

increase the trade volume between 

Turkey and Uzbekistan. Besides, official 

visits will be made between two countries 

at least once a year. Ministers will 

share opinion in the fields of tourism, 

culture, trade, transport and energy. It is 

planned to hold the mixed economic 

commission meeting in the upcoming 

months. 

01 



02 

BÜYÜKELÇİ KADİROV: “TÜRKİYE BÜTÜN ORTA 

ASYA VE BATI ÜLKELERİNE ÖRNEK” 

13 yıllık aradan sonra Türkiye ve Özbekistan 

arasında yaşanan bu siyasi gelişme, ilişkilerde 

yepyeni bir sayfa açmış oldu. Hazar 

World’e konuşan Özbekistan Cumhuriyeti 

Ankara Büyükelçisi Ulfat Kadirov, iki ülkenin 

de birbiri için önemli olduğunu ve işbirliğine 

açık olduğunu söylüyor. 

“İki taraf da yeterli derecede birbirine 

amade. Bizler bu yirmi iki sene içinde 

büyük reformlar yaptık ve gelecekte de 

Özbekistan için uygun olan reformlarımıza 

devam edeceğiz. Biliyorsunuz parlamenter 

dönem o zaman yoktu, şimdi ise beş partimiz 

var. Demokratik ülkeler kategorisine 

girmek istiyoruz. Bundan dolayı, 

Özbekistan’ın her dost ve kardeş ülkeyle 

işbirliği kurma niyeti var. Çünkü bizler sağlam 

demokratik ülkeler içinde yerimizi 

almaya hazırız ve dost ülkelere kapımız her 

zaman açık. Bunların içinde Türkiye 

Cumhuriyeti her yönden önemlidir, demokratik 

anlamda yeterli derecede ileridedir. 

Türkiye son otuz yıl içinde siyasi, ekonomik 

ve iktisadi anlamda büyük adımlar attı. 

Türkiye’yi bütün Orta Asya ve Batı ülkelerine 

örnek kabul ediyorum.” 

02 

13 yıl sonra Özbekistan’ı 

ziyaret eden ilk Türk 

Dışişleri Bakanı olan 

Ahmet Davutoğlu, Özbek 

mevkidaşı Abdülaziz 

Kamilov ile bir araya 

geldi. 

02 

First Turkish Foreign 

Minister to visit 

Uzbekistan in 13 years, 

Davutoglu had a 

meeting with his Uzbek 

counterpart Kamilov. 

AMBASSADOR KADIROV: “TURKEY IS A 

MODEL FOR ALL CENTRAL ASIAN AND 

WESTERN COUNTRIES” 

This political step between Turkey and 

Uzbekistan after 13 years has opened a new 

page in bilateral relations. Uzbekistan’s 

Ambassador in Ankara Ulfat Kadirov 

answered Hazar World’s questions, and stated 

that both countries are important for each 

other, and they are open to cooperation. 

“Both countries respect each other. We have 

achieved great reforms in 22 years and we 

will continue making reforms for 

Uzbekistan’s welfare. As you already know, 

parliamentary system was not adopted in 

that period, but now we have 5 different parties. 

We want to be listed among democratic 

states. Thus, Uzbekistan is willing to cooperate 

with all friendly states because we are 

ready to be among robust and democratic 

states, and we will always welcome all 

friends and sister countries. Republic of 

Turkey has a significant place among them, 

and it is quite advanced in terms of democracy. 

Turkey has taken crucial steps in political, 

economic and financial terms in the last 3 

decades. I regard Turkey as a model for all 

Central Asian and Western countries.” 

HAZAR WORLD 

31


ÖZBEKİSTAN’IN BAĞIMSIZLIĞINI İLK KEZ 

TÜRKİYE TANIDI 

Büyükelçi Kadirov, Davutoğlu’nun ziyareti 

sırasında söylediği “yeni bir dönem başlıyor” 

sözünü ise iki ülke ilişkilerinin gelecekte çok 

daha kaliteli bir şekilde gelişeceği şeklinde 

yorumluyor. 

“Bu ziyaret yeni bir sayfadır. İki kardeş ülke 

arasındaki ilişkiler gün geçtikçe daha fazla 

gelişecektir. Özbekistan’da 544 Özbek-Türk 

şirketi çalışıyor. 80’den fazla yüzde yüz Türk 

şirketi çalışıyor. Son yıllarda yabancı yatırımcılar 

için kanun çıkarttık, kolaylıklar sağladık. 

Genel anlamda iş adamları için kolaylık 

yaratılmazsa ekonominin büyümeyeceğini 

biliyoruz. Bu da işlerimizin iktisadi anlamda 

devam ettiğini ve büyüdüğünü gösteriyor. 

Özbek ve Türk halkının arasında hiçbir 

zaman sorun yoktu. Özbekistan’a bağımsızlığından 

sonra elini ilk defa Türk halkı uzattı, 

bu unutulmaz. Bunun için yeni dönem kalite 

anlamına gelmektedir.” 

Özbekistan’ın, Orta Asya’nın tam merkezinde 

olması nedeniyle stratejik bir konumda olduğunu 

söyleyen Kadirov, Özbekistan’ın yanında 

duran ülkelerin siyasi anlamda barış ve 

refaha sahip olmalarını istediklerini, iki ülke 

arasında yüksek derecede ilişkilerin olmaması 

halinde ise genel anlamda Asya’da güvenin 

de sağlanamayacağını sözlerine ekledi. 

03 

Dışişleri Bakanı Ahmet 

Davutoğlu ve 

beraberindeki heyet 

Taşkent’te resmi 

temaslarda bulundu. 

03 

Minister of Foreign 

Affairs Ahmet Davutoğlu 

and the accompanying 

delegation paid official 

visits in Tashkent. 

TURKEY IS THE FIRST COUNTRY TO 

RECOGNIZE UZBEKISTAN’S 

INDEPENDENCE 

Ambassador Kadirov interprets Davutoğlu’s 

“a new era” statement as the sign of a better 

future for the relations between two countries. 

“This visit is a new page. Relations between 

two sister countries will further develop. 544 

Uzbek-Turkish companies are operating in 

Uzbekistan. More than 80 Turkish companies 

are active. Recently we have made a law 

for foreign investors and provided great conveniences. 

If you do not provide conveniences 

to businessmen, your economy cannot 

grow, it is obvious. It indicates that our business 

is growing. Relations between Uzbek 

and Turkish people were never problematic. 

First Turkish people extended their hand to 

Uzbekistan after declaring independency, 

this is unforgettable. Thus, the new are 

means quality in relations.” 

Located at the center of Central Asia, 

Uzbekistan has a strategic importance. 

Kadirov said, “Countries close to Uzbekistan 

must be peaceful and prospered in political 

terms, and if two countries cannot achieve 

high-level relations, it will be more difficult 

to establish and maintain peace in Asia.” 

03 



HAZAR WORLD 

33


ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ / ENERGY SUPPLY securıty 

ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE 

YENİ POLİTİKALAR 

Türkiye, geçtiğimiz Mayıs’ta Soma’da yaşanan kömür 

madeni faciasının yaralarını ulusça sararken, enerji 

arz güvenliğinin kritik önemi ve vazgeçilmezliği 

kamuoyunda yeni bir farkındalık yarattı. 

ENERGY SUPPLY SECURITY AND 

NEW POLICIES 

Critical importance and indispensability of energy 

supply security has raised awareness in the public 

while Turkey is nationally trying to recover from the 

Soma mine disaster occurred last May. 

Prof. Dr. Mesut Hakkı CaşIn 

HASEN Dış Politika ve Güvenlik 

Araştırmaları Merkezi Uzmanı 

Senior Fellow, HASEN Center on 

Foreign Policy and Security 

Ülkemiz, hedeflediği hızlı ve dengeli 

ekonomik ve sosyal kalkınma hedeflerini 

yakalamak için gerekli enerjiyi 

kendi öz kaynaklarından elde etmeyi 

amaçlamaktadır. Özellikle kömür, doğal gaz 

ve yenilenebilir enerji alanındaki üretim 

sektörlerinde vazgeçilmez olan arz güvenliğini 

modern teknolojinin gerekli kıldığı 

bilimsel yöntemlerle geliştirmek, teknolojik 

eksiklerin giderilmesi, ucuz ve sürdürülebilir 

enerji arzı sayesinde rekabetçi üretimdeki 

yerini alabilecektir. Zira Bakü-Tiflis- 

Ceyhan Petrol Boru Hattı’nın başarısından 

sonra, enerji köprüsü olmaya aday ülke 

konumundaki Türkiye, TANAP ve TAP 

projelerinin hayata geçirilmesiyle yakın bir 

gelecekte Hazar Bölgesi ve Batı endüstriyel 

ülkeleri ile entegrasyonu derinleştirmeyi 

hedeflemektedir. Bu noktada, Türkiye, 

Akkuyu ve Sinop nükleer santralleri ile 

enerji güvenliğinde yeni açılımları stratejik 

hedef olarak enerji politikalarına dâhil 

etmiştir. Uluslararası toplum, küresel enerji 

arz güvenliğini olumsuz yönde etkileyen 

1973 yılındaki ilk Petrol Krizi ve 1991 Körfez 

Savaşı esnasında yaşanan petrol kesintileri, 

2006 Ukrayna gaz krizi, 2008 Gürcistan 

01 

Our country is planning to obtain the 

necessary energy from its own 

resources in order to seize its fast 

and balanced economic and social 

development goals. Improving supply 

security, which is indispensable particularly 

in coal, natural gas and renewable 

energy production sectors, with scientific 

methods offered by modern technology, 

and eliminating technologic deficiencies 

will take its place in competitive production 

thanks to low-cost and sustainable 

energy supply. After the success of The 

Baku-Tbilisi-Ceyhan pipeline, Turkey in 

its quest to become an energy Bridge aims 

to deepen the integration with Caspian 

region and Western industrial countries in 

the near future with the realization of TAP 

and TANAP projects. At this point, 

Turkey has included new initiatives of 

energy security as a strategic objective into 

its energy policies with Akkuyu and Sinop 

nuclear power plants. International community 

has faced the first Oil Crisis in 1973 

and interruptions in the oil flow during 

1991 Gulf War, 2006 Ukraine gas crisis, 

2008 Georgian War, 2011 Libyan Civil War, 

34 



01 

Türkiye enerjisinin 

%33’ü petrolden 

sağlanıyor. 

01 

Turkey meets 33% of 

its energy demand 

from oil. 

Savaşı, 2011 Libya İç Savaşı, Japonya’daki 

depremin ardından Fukuşima’da yaşanan 

nükleer sızıntı ve 2014 Kırım Krizi ile karşı 

karşıya kalmıştır. Öte yandan halen Batı 

dünyasının hidrokarbon enerji kaynaklarının 

temini konusunda bağımlı olduğu Orta 

Doğu’da cereyan eden istikrarsızlıklar, Irak 

ve Suriye’de devam eden iç savaş ile yeni bir 

belirsizliğe sürüklenmektedir. Bu asimetrik 

yeni resim, enerji arz güvenliği sorunsalını 

uluslararası toplumun ve ülkemizin güncel 

tartışma konularından biri hâline getirmiştir. 

İki ana trend: Teknolojinin gelişmesi 

ve kritik altyapı 

Enerjide arz güvenliğinin sağlanması ve 

enerji sektörünün rekabetçi bir yapıya 

kavuşturulması zorunluluğunun ön koşulu 

olarak sektörde rekabeti öngören gerekli 

hukuki düzenlemelerin yapılması ve işleyen 

bir enerji piyasa yapısının oluşturulması 

olmazsa olmaz bir nitelik arz etmektedir. 

Enerji arz güvenliğinin kesintisiz ve sağlıklı 

olarak sürdürülmesi ve devletin ekonomik 

istikrarının rekabetçi üretim perspektifinde 

devam ettirilebilmesinde, dünyadaki teda- 

nuclear leak in Fukushima after the earthquake 

in Japan, and 2014 Crimea crisis 

which all negatively affected the security 

of global energy supply. On the other 

hand, instability in the Middle East, on 

which the Western world is still dependent 

for the supply of hydrocarbon energy 

sources, is driven to a new uncertainty 

due to the ongoing civil war in Iraq and 

Syria. This asymmetric new picture has 

brought the issue of energy supply security 

to the agenda of the international community 

and our country. 

Two main trends: The development 

of technology and the critical 

infrastructure 

Making legal arrangements, which require 

competition in the sector as a precondition 

for the obligation of ensuring energy supply 

security and bringing a competitive 

structure to the energy sector, is a must 

besides creating a well-functioning energy 

market structure. Supplier and market 

countries in the world are dependent on 

each other with different energy lines by 

sea and land for sustaining state’s eco- 

HAZAR WORLD 

35

ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ / ENERGY SUPPLY SECURITY 

rikçi ve pazar ülkeler, denizden ve karadan 

farklı enerji üretim hatları ile birbirlerine 

bağımlıdırlar. Bu bakımdan, endüstriyel 

sektörlerin rekabet gücünü artırabilmek 

için kaliteli enerjinin uygun fiyattan 

temin edilebilmesi ve verimli kullanılabilmesi 

gerekmektedir. Bu noktada, kritik 

altyapı kavramı devletin ve ekonominin 

işlemesi için gerekli olan fiziksel ve mantıksal 

sistemlerin bütünü olarak tanımlanabilir. 

Söz konusu bütün, hem özel sektör 

hem de devlet tarafındaki telekomünikasyon, 

enerji, bankacılık ve finans, taşımacılık 

vb. gibi alanları içermekte fakat sadece 

bunlarla sınırlı kalmamaktadır. 

Sistemler arasındaki bağlantının gelişmesi 

ile iki ana trend ortaya çıkmıştır. 

Bunlardan ilki teknolojinin gelişme hızı, 

diğeri ise kritik altyapının farklı toplumlarda 

ne anlama geldiği ile ilgilidir. Örnek 

vermek gerekirse, evlerin ısıtılması için 

gerekli enerji kaynakları İskandinav ülkeleriyle 

tropikal ülkeler için farklı öneme 

sahiptir. 

Birincil enerji kaynakları arasında stratejik 

konuma sahip olan ham petrol, 

2012’nin başı itibarıyla dünya enerji talebinin 

%33,1’ini, doğal gaz ise %23,7’sini karşılamıştır. 

2012 yılında dünya petrol üretimi 

90,9 milyon v/g’e ulaşırken, 2030 yılında 

dünyanın en büyük petrol ithalatçılarının 

Çin ve Avrupa olması öngörülmektedir. 

Petrol ticaretinin büyük bir bölümü 

tankerlerle belirli büyük kapasiteli limanlardan 

gerçekleştirilmektedir. 20. yüzyılın 

ikinci yarısından itibaren özellikle aşırı 

nüfus artışı, hızlı sanayileşme ile artan 

çevre kirliliği, nispeten temiz bir yakıt 

olan doğal gaz talebinin artmasına neden 

olmuştur. Uluslararası Enerji Ajansı’nın 

2030 yılı birincil enerji projeksiyonuna 

göre kömür ve doğal gaz talebinde önemli 

artışlar beklenmektedir. 

Enerji güvenliğinde riskler ve 

tehditler 

Dünyada elektrik üretiminin yaklaşık olarak 

%41’i, toplam enerjinin %29,9’u ve 

dünya çelik üretiminin %70’i kömürden 

sağlanmaktadır. Türkiye’de elektrik enerjisinin 

%32’si kömürden elde edilmektedir. 

Fosil yakıtlar içerisinde kömür rezervleri 

bugünkü tüketim koşullarında 230 yıl kullanılabilecek 

bir potansiyel sunuyor. Bu 

durum, enerji arz güvenliği açısından 

kömürü daha değerli hale getirmektedir. 

Halen ispatlanmış kömür rezervi açısından 

en zengin ülke ABD’dir. Bu gelişim 

Sektörde rekabeti 

öngören gerekli 

hukuki 

düzenlemelerin 

yapılması ve 

işleyen bir enerji 

piyasa yapısının 

oluşturulması 

gerekiyor. 

It is necessary to 

create a wellfunctioning 

energy market 

structure and to 

make legal 

arrangements 

which require 

competition in the 

sector. 

nomic stability within the perspective of 

competitive production and ensuring 

uninterrupted and healthy energy supply. 

In this regard, in order to increase the 

competitive power of industrial sectors, 

quality energy must be obtained at fair 

prices and used effectively. At this point, 

the concept of critical infrastructure may 

be defined as the body of the physical and 

logical systems which are necessary for 

the functioning of the state and the economy. 

The body in question consists of areas 

such as telecommunications, energy, banking 

and finance, transportation, etc. in 

(but not limited to) the state and private 

sectors. 

Two main trends have emerged with the 

development of the connection between 

systems. The first one is about the growth 

rate of technology and the second one is 

about the definition of critical infrastructure 

in different societies. For instance, 

energy sources needed for heating houses 

have different importance levels for tropical 

countries and Scandinavian countries. 

Having a strategic position among primary 

energy resources, crude oil accounts for 

33.1% of world energy demand while natural 

gas accounts for 23.7% in early 2012. 

While the world oil production reached to 

90.9 million barrels/day in 2012, China and 

36 



Europe are expected to be the world’s largest 

oil importers in 2030. A large part of 

oil trade is realized by tankers from large 

capacity ports. Since the second half of the 

20th century, due to rapid population 

growth and increasing environmental 

population, the demand for natural gas 

increased as it is relatively a cleaner energy 

resource. According to 2030 primary 

energy projection of International Energy 

Agency, significant increase is expected in 

coal and natural gas demands. 

trendi incelendiğinde, yukarıda belirtildiği 

üzere, enerji birleşiminin artan öneme sahip 

bir parçası olan kömür, petrolden sonra en 

önemli ikinci enerji kaynağı haline geldiğini 

ortaya koymaktadır. Zira temelde, enerji 

güvenliğinde ortaya çıkan riskler veya tehditler; 

ülkenin enerji ithalat-ihracat dengesinde, 

devlet bütçesinde ve genel olarak 

enerji politikasında alternatif tedbirlerin 

alınmasını gündeme getirmektedir. 

Özellikle pazar devletler, ithal ettikleri enerji 

kaynaklarının iletiminin ve ülkenin enerji 

pazarlarına bağlantısını temin eden boru 

hatlarındaki sevkiyatın kesintiye uğramasının 

önlenmesi, alınacak güvenlik önlemleri 

ve alternatif tedarik tedbirlerinin; rasyonel 

ulusal stratejik planlama ve uygulamalar ile 

desteklenmesi gereklidir. Bu itibarla, enerji 

sektörünün kritik altyapı güvenliği, “tedarikçi-transit-ithalatçı” 

konumundaki ekonomik-siyasal 

açıdan paydaş statüsündeki 

ülkelerin fiziki, çevresel ve toplumsal kaotik 

tehditlerden korunmasını sağlayan organize 

bir işletme güvenliğinin temini, tüm aktörlerin 

müşterek çıkarlarının karşılanması ile 

sağlıklı bir zemine oturabilir. ABD ve 

NATO müttefikleri, hidrokarbon enerji kaynaklarının 

transferinde Rusya’ya aşırı 

bağımlı kalmak yerine kaynakları çeşitlendirmek 

suretiyle daha rekabetçi ve katılımcı 

bir ortak gibi bu konuyu siyasi baskı aracı 

Risks and threats in energy 

security 

In the world, approximately 41% of electricity, 

29.9% of total energy, and 70% of 

steel is produced from coal. In Turkey, 

32% of the electric energy is produced 

from coal. Among fossil fuels, coal 

reserves offer a potential to be used for 

230 years under current consumption 

conditions. This situation makes coal 

more valuable in terms of energy security. 

The USA still has the largest proven coal 

reserves. When this development trend is 

analyzed, as indicated above, coal, which 

is an important part of the energy mix, 

appears as the second most important 

energy resource, preceded by oil. Risks or 

threats related to energy security have 

brought up alternative measures for the 

import-export energy balance of the 

country, the state budget and overall 

energy policy. The prevention of any 

interruption in delivery with the pipelines 

which transport imported energy 

resources and ensure connection to the 

country’s energy markets, safety precautions 

and alternative supply measures 

should be supported by rational national 

strategic planning and practices. In this 

regard, critical infrastructure security of 

the energy sector and organized business 

security which protect countries, which 

are stakeholders in political and economic 

terms, from physical, environmental 

and social chaotic threats, can be built on 

a stable ground by meeting shared interests 

of all actors. U.S. and NATO allies 

believe that it should not be given up to a 

single country, which uses this issue as a 

tool for political pressure like a more 

competitive and participatory partner, by 

means of diversifying resources rather 

than being over-dependent on Russia for 

the transfer of hydrocarbon energy 

sources. 

HAZAR WORLD 

37

ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ / ENERGY SUPPLY SECURITY 

olarak kullanan bir ülkenin eline bırakılmaması 

gerektiğini düşünmektedirler. 

Hangİ adımlar atılmalı? 

Türkiye’nin yeni enerji vizyonunu mükemmel 

ve sağlıklı bir şekilde çizebilmesi için, 

dünya ve bölgesel enerji pazarındaki hareketlilik 

ve değişimleri çok doğru okuması 

ve geleceğe yönelik projeksiyonları analiz 

etmesi gerekmektedir. Türkiye, OECD ülkeleri 

içerisinde enerji talep artışının en hızlı 

gerçekleştiği, dünyada 2002 yılından bu 

yana elektrik ve doğal gazda Çin’den sonra 

en fazla talep artış hızına sahip ikinci ülke 

konumundadır. Türkiye enerjisinin %33’ü 

petrolden, %28’i kömürden, %29’u doğal 

gazdan ve %10’u yenilenebilir kaynaklardan 

sağlanmaktadır. Türkiye’de enerjinin %72’si, 

elektrik enerjisinin ise %53’ü ithal kaynaklara 

dayalı konumdadır. Türkiye, kalkınma 

için gerek duyduğu petrolün %92’sini, doğal 

gazın ise %98’ini ithal etmektedir. Milli kalkınma 

çerçevesinde 2023’te ilk on büyük 

ekonomik güç arasında olmayı hedefleyen 

ülkemizin birincil enerji talebinin, bu süreç 

zarfında %90 oranında artarak 218 milyon 

TEP’e ulaşması beklenmektedir. Bu açıklamalar 

ışığında bakıldığında, enerji arz 

güvenliğinin orta ve uzun vadeli planlar 

dâhilinde sağlanması siyasi ve ekonomik 

ölçekli milli bir sorumluluktur. Ancak bu 

hedef, rasyonel planlamalarla üretim ve 

ihracatın artırılması, marka olarak piyasa 

güvenliğinin sağlanması ile mümkün olabilecektir. 

O halde Türk sanayi, en kısa sürede 

enerji güvenliği teminat altına alınmış, 

kesintisiz, uygun fiyattan ve asgari düzeyde 

2030 yılında 

dünyanın en büyük 

petrol 

ithalatçılarının 

Çin ve Avrupa 

olması 

öngörülmektedir. 

China and Europe 

are expected to be 

the world’s 

largest oil 

importers in 2030. 

Which steps should be taken? 

Turkey needs to read accurately the 

mobility and changes in the world and 

regional energy markets and to analyze 

future projections in order to draw 

Turkey’s new energy vision in an excellent 

and healthy way. Turkey has the fastest 

increase rate in energy demand among 

OECD countries, and the second country 

with the fastest increase rate in electric 

and natural gas demand around the world 

since 2002, preceded by China. Turkey 

obtains 33% of its energy from oil, 28% 

from coal, 29% from natural gas and 10% 

from renewable resources. In Turkey, 72% 

of energy and 53% of electric energy 

depends on imported resources. Turkey 

imports 92% of oil and 98% of natural gas 

demand which it needs for the country’s 

development. Within the framework of 

national development, it aims to be among 

the top ten largest economic powers in 

2023 while the country’s primary energy 

demand will increase by 90% and reach 

218 million TEP in this period. In light of 

this information, ensuring energy supply 

security within medium and long term 

plans is a political and economic-scaled 

national responsibility. However, this 

objective can be achieved only if production 

and exports increase and market 

security is ensured as brand with rational 

planning. Therefore, Turkish industry 

should be dependent on imports at the 

minimum level in an uninterrupted and 

cost-effective way where energy security is 

ensured in the shortest period of time. 

38 



ithalata bağımlı seviyeye ulaştırılmalıdır. 

Türkiye, enerji arz güvenliğinin teminat 

altına alınmasında, ithalatta kaynak ve 

güzergâh çeşitlendirmesine özen göstermektedir. 

İkinci olarak, enerji üretiminde 

milli kaynakların payının arttırılması amaçlanmaktadır. 

Üçüncü kritik nokta olarak, 

Batı ülkelerinde olduğu üzere, enerji verimliliği 

ve tasarrufuna yönelik tedbirler alınması 

ve kamuoyu bilincinin güçlendirilmesine 

özel önem verilmektedir. Dördüncü 

tedbir olarak, yenilenebilir enerji kaynakları 

ile nükleer enerji payının arttırılması, 

dışa bağımlılığı teminat altına alabilecektir. 

Beşinci hayati hedef ise, enerjide ileri teknoloji 

ve inovatif yenilikleri takip edecek 

AR-GE çalışmalarının enerji güvenliğini 

destekleyecek tarzda üniversiteler ile çok 

yakın akademik işbirliği sayesinde piyasa 

ihtiyaçlarına çözüm getirecek yenilikler, 

bilimsel prensipler dâhilinde tatbik edilmelidir. 

Belirtilen 2023 yılı stratejik hedeflerinin 

piyasa maliyeti, yaklaşık 125 milyar 

dolarlık yatırımı gerektirmektedir. Bu 

durum, kamu ve özel sektör ortaklığını vazgeçilmez 

kılmaktadır. Bu itibarla, yeni enerji 

yatırımlarına kolaylık sağlanması, uluslararası 

hukukun öngördüğü şeffaf ve ayrım 

gözetmeyecek devlet garantisi, yabancı sermaye 

yatırımlarına uygulanacak özendirici 

teşvikler, planlanan hedeflerin kısa sürede 

gerçekleşmesini sağlayacaktır. Son tahlilde 

akılcı çözümler daha aydınlık bir 21. yüzyılı 

yakalama şansını, yeni politikalar ve fırsatları 

kapımıza getirmiştir. 

02 

Enerji arz güvenliği son 

yıllarda en çok üzerinde 

durulan konulardan biri. 

02 

Energy supply security 

is among the most 

important issues of 

recent years. 

Turkey pays attention to ensuring energy 

supply security as well as diversification 

of resources and routes in imports. 

Secondly, share of national resources in 

energy production is planned to be 

increased. As third critical point, energy 

efficiency and energy saving measures 

should be taken as in Western countries, 

and public awareness should be raised. 

As the fourth measure, an increase in 

shares of nuclear energy and renewable 

energy sources can guarantee external 

dependency. The fifth crucial objective is 

to take innovative steps in line with scientific 

principles to bring solutions to 

market needs thanks to academic cooperation 

with universities which will support 

energy security with R&D activities 

by following advanced technology and 

innovations in energy. Market cost of 

strategic objectives for the year 2013 

requires approximately USD 125 billion 

of investment. This situation makes the 

public and private sector partnership 

indispensable. In this regard, providing 

convenience to new energy investments, 

transparent and non-discriminatory 

government guarantee as stipulated by 

international law, and incentives to 

apply to foreign capital investments will 

ensure the realization of planned targets 

in a short time. In the final analysis, 

rational solutions have brought new 

chances and policies for a brighter 21st 

century. 

02 

HAZAR WORLD 

39

BLOG / BLOG 

İTALYAN DOĞAL GAZ PİYASASI / ITALIAN NATURAL GAS MARKET 

İTALYAN DOĞAL 

GAZ PİYASASI: KRİZ 

BİTMEYECEK Mİ? 

THE ITALIAN NATURAL 

GAS MARKET: AN ENDLESS 

CRISIS? 

Büyük bir doğal gaz tüketicisi olan İtalya, Almanya ve 

İngiltere’den sonra Avrupa’nın üçüncü büyük doğal gaz 

pazarıdır. 2013 yılında İtalya’nın nihai tüketimi 68 milyar 

metreküpe ulaşarak AB pazarının %15’ini temsil etmeye 

başlamıştır. 

Italy is traditionally a big consumer of natural gas and 

it represents the third largest gas market in Europe, 

preceded only by Germany and the UK. In 2013 Italian 

final consumption amounted to 68 billion cubic meters, 

15% of the whole EU market. 

Dr. MATTEO VERDA 

HASEN Enerji ve Ekonomi 

Araştırmaları Merkezi Uzmanı 

Senior Fellow, HASEN Center on 

energy and economy 



Halihazırda 34.500 kilometreden fazla 

boru hattı, 16 milyar metreküp depolama 

kapasitesi ve günde 350 milyon 

metreküp ithalat kapasitesi ile İtalyan 

doğal gaz sistemi, AB sisteminin merkezinde 

yer almaktadır. 

Avrupa gaz tüketimi krizinin İtalyan pazarında 

büyük endişe yaratması şaşırtıcı bir durum 

değil. 2010-2012 yılları arasında 8 milyar metreküplük 

nihai talep tamamen yok oldu. Bu 

düşük performans, AB’deki %10’luk daralmayla 

aynı doğrultuda gerçekleşti. Bunun 

karşılığında 2013 yılında birbirinden farklı 

eğilimler gözlemlendi: Almanya ve Fransa’da 

tüketim artmaya devam ederken İtalyan pazarı 

5 milyar metreküp küçüldü, İngiliz pazarı 

ise aynı seviyede kaldı. 

Daha da kötüsü, İtalyan krizi içinde bulunduğumuz 

2014 yılında da devam etmektedir. 

Snam Rete Gas tarafından açıklanan rakamlara 

göre yılın ilk altı ayında nihai tüketim, 

2013’ün aynı dönemine göre 5 milyar metreküp 

gerileyerek yaklaşık 32 milyar metreküpe 

ulaştı. Bu bariz ve sonsuz çöküşün nedenlerini 

anlamak için İtalya’nın nihai talep yapısına 

odaklanmak gerekir. 

2013 yılında hane içi tüketim 33 milyar metreküptü. 

Bu rakam geçtiğimiz on yılın ortalamasına 

yakın bir değerdir ve nispeten soğuk bir 

yıl olan 2010’dan sadece 3 milyar metreküp 

daha düşüktür. Diğer yandan endüstriyel 

tüketim ise 13 milyar metreküp seviyesinde 

kaldı. Alışılmışın aksine, enerji santrallerindeki 

tüketim üç yıl içinde %31 oranında gerileyerek 

29 milyar metreküpten 20 milyar metreküpe 

düştü. 

İtalyan gaz piyasası krizi esasen elektrik üretimi 

sektöründe yaşanan bir krizdir. 2013 yılında 

kaydedilen tüketim miktarı o kadar düşük 

gerçekleşti ki, bu rakamın altında bir seviyeye 

ulaşmak için 1999 yılına kadar gidilmesi gerekir. 

Üretim miktarına baktığımızda, gaz yakıtlı 

santrallerde brüt üretim 2010-2013 yılları 

arasında %28 gerileyerek 153 TWh’den 110 

TWh’ye düştü. 

Bu büyük daralmanın iki yönlü açıklaması 

var. Birincisi, ağırlıklı olarak ekonomik krizin 

etkileri nedeniyle elektrik talebindeki genel 

düşüştür. Özellikle son on beş yıl içinde inşa 

edilen gaz yakıtlı santraller, İtalyan nüfusunun 

büyüklüğünü ortaya koymaktadır. Nihai 

talepteki %5’lik düşüş, gaz yakıtlı santraller 

için potansiyel pazarın büyüklüğünü kaçınılmaz 

olarak etkilemiştir. 

İkincisi ve daha da önemlisi, yenilenebilir 

enerji kaynakları için artan rekabettir. 

Yenilenebilir enerjinin elektrik üretimi içindeki 

payı 2010 yılında %22’den 2013 yılında 

ALMANYA VE 

FRANSA’DA TÜKETİM 

ARTMAYA DEVAM 

EDERKEN İTALYAN 

PAZARI 5 MİLYAR 

METREKÜP 

KÜÇÜLDÜ. 

ITALIAN MARKET 

SHRANK 5 BCM 

WHILE 

CONSUMPTION IN 

GERMANY AND 

FRANCE IS 

CONSTANTLY 

INCREASING. 

With more than 34.500 km of 

pipelines, 16 billion cubic metters 

(bcm) of storage capacity 

and 350 million cubic meters 

per day of import capacity, the Italian natural 

gas system lies at the core of the EU 

system. 

No wonder, then, that the crisis of the 

European gas consumption painfully concerned 

the Italian market: between 2010 

and 2012, 8 bcm of final demand simply 

disappeared. A bad performance, but in 

line with the 10% contraction at EU level. 

2013 showed instead a diverging trend: the 

Italian market lost further 5 bcm, while 

German and French consumptions 

resumed to grow and the British market 

remained stable. 

Even worse, the Italian crisis has been 

continuing in 2014. According to Snam 

Rete Gas’ figures, final consumption during 

the first six months of the year 

amounted to 32 bcm: 5 bcm lower than 

same period of 2013. To understand the 

causes of this apparently endless downfall, 

we need to focus on the structure of 

the Italian final demand. 

In 2013, residential consumption amounted 

to 33 bcm, a value close to the average 

of the past decade and only 3 bcm lower 

than 2010, a relatively cold year. At the 

same time, industrial consumption 

remained stable at 13 bcm. On the contrary, 

power plants’ consumption plummeted 

from 29 to 20 bcm, i.e. -31% in a three-year 

span. 

In fact, the crisis of the Italian gas market 

is essentially a crisis of the power generation 

sector. 2013 consumption was so low 

that in order to find a lower level, we have 

to come back to 1999. Looking at the output, 

gas-fired plants gross production 

decreased from 153 TWh in 2010 to 110 

TWh in 2013: -28%. 

This massive contraction has a twopronged 

explanation. Firstly, the overall 

reduction in electricity demand, mainly 

due to the effects of the economic crisis. 

Gas-fired plants, mainly built during the 

past fifteen years, represent the bulk of 

the Italian generation. Inevitably, the 5% 

reduction of the final demand affected the 

size of potential market for gas-fired 

plants. 

A second, more important driver is the 

increasing competition by renewable energy 

sources. Their share in the power generation 

grew from 22% in 2010 to 32% in 

HAZAR WORLD 

41

İTALYAN DOĞAL GAZ PİYASASI / ITALIAN NATURAL GAS MARKET 

%32’ye yükselmiştir. Özellikle payı %3’ten %5’e 

çıkan rüzgar enerjisi üretimi ve %1’den %8’e 

çıkan fotovoltaik enerji üretimi, gaz yakıtlı 

santrallerin pazar payını sarsmıştır. 

Rüzgâr enerjisi ve fotovoltaik enerji, 2020 

Avrupa hedeflerini karşılamak için enerji bileşiminde 

yenilenebilir enerji kaynaklarının 

payı açısından, İtalya’nın çalışmalarının bir 

parçası olarak ciddi anlamda güçlü bir siyasi 

destek almıştır. Özellikle, rüzgâr ve fotovoltaik 

enerji üreticileri, sevkiyat önceliğinden faydalanarak 

diğer ürünlerin önüne geçmektedir. 

Daha da önemlisi, bu üreticiler artan oranda 

devlet desteği almaktadır; bu sayede 2010 

yılında 3,4 milyar Euro olan toplam harcama 

bedeli 2013 yılında 13,2 milyar Euro’ya yükselmiştir. 

Kömür yakıtlı santraller, uluslararası piyasalardaki 

çok düşük kömür fiyatları nedeniyle 

bu eşitsiz rekabete direniyor olsa da gaz yakıtlı 

santraller %51’den %38’e gerileyerek pazar 

payının büyük bir kısmını kaybetmiştir. 

Yenilenebilir enerji desteği en yüksek seviyeye 

ulaşırken bu daralmanın 2014 yılında da 

devam etmesi beklenmektedir. 

Gelecekte İtalya gaz tüketimi, enerji sektörünün 

dinamiklerine bağlı olmaya devam edecektir. 

Kriz konusunda ise elektrik üretim sektörü, 

iyileşmenin anahtarıdır. Özellikle kısa 

vadeli tahminler yapmak zor çünkü İtalyan 

ekonomisinin ne zaman iyileşeceğine dair fikir 

yürütmek pek mümkün gözükmüyor. 

01 

Avrupa gaz tüketimi 

krizi İtalyan pazarında 

büyük endişe yarattı. 

01 

Gas consumption crisis 

in Europe created a 

great concern in the 

Italian market. 

2013. In particular, two sources eroded the 

market share of gas-fired plants: wind generation, 

which increased from 3 to 5%, and 

photovoltaic generation, which increased 

from 1 to 8%. 

Wind and photovoltaic received indeed a 

strong political support as a part of the 

Italian effort to meet 2020 European targets 

in terms of renewables’ penetration in the 

energy mix. In particular, wind and photovoltaic 

producers enjoy a despatching priority, 

i.e. their output is sold before any other 

output. Even more importantly, they have 

been increasingly subsidized, with a total 

expenditure which grew from 3,4 billion 

euros in 2010 to 13,2 billion euros in 2013. 

While coal-fired plants could stand this 

uneven competition due to very low coal 

prices on the international markets, gasfired 

plants lost much of their market share, 

decreasing from 51 to 38%. This contraction 

is likely to continue in 2014, as renewables 

subsidisation is reaching its apex. 

Looking at the future, the Italian gas 

consumption will continue to be linked to 

the dynamics of the power sector. As for the 

crisis, power generation sector is the key for 

the recovery. Short-term forecasts are particularly 

difficult to make, since 

the timing of the Italian economic 

recovery is still uncertain. 



HAZAR WORLD 

43

LIFESTYLE / LIFESTYLE 

Sabİr Mehdİyev / Sabir Mehdiyev 

44 



“BİR HALKI SANATIYLA 

TANIYACAKSIN” 

“A NATION IS RECOGNISED 

BY ITS ART” 

MERVE DAMCI 

TARIK ÜZGÜN 

Savaşlar hem sosyal hem de ekonomik anlamda ağır 

sonuçlar doğurmuştur. Hangi coğrafyada yaşanırsa 

yaşansın ardında ölüler, yaralılar, sürgünler, mülteciler 

ve yıkık kentler, rüyalar, düşler bırakmıştır. Türkiye’nin 

derin tarihi kökler üzerine kurulu kardeş ülkesi, bundan 

26 yıl öncesindeki Azerbaycan da benzer izleri taşıyor. 

Takvimler 1999 yılının Mayıs ayını gösterdiğinde hayatını 

idame ettirebilmek için yaşadığı şehir Ordubad’ı bırakarak 

İstanbul’a gelmiş bir ressamın hikayesine tanık olduk. 

Wars have always resulted in tragedy both socially and 

economically. Regardless where it happened; the dead, 

injured, refugees, ruined cities, and dreams were always left 

behind. Based on deep historical roots, Turkey’s sister country 

Azerbaijan still carries similar traces from 26 years ago. We 

witnessed the story of a painter who left his home in Ordubad in 

May 1999 and came to Istanbul to keep his head above water. 

HAZAR WORLD 

45


5 

yaşındayken kendini resim sanatının 

içinde bulan Sabir Mehdiyev, Bakü’de 

A. Azimzade Devlet Ressamlık Meslek 

Lisesi ve Tiflis Ressamlık Akademisi’ni 

en iyi dereceyle bitirdi. Varlık içinde geçirdiği 

günlerin yerini yokluk aldığında ise zor 

bir karar aldı. Sevdiklerinin geleceği için 

İstanbul’a yerleşti. 15 yıl öncesini sorduğumuzda 

derin bir iç çekerek anılarına dalıp 

gidiyor. “Biz ressam değiliz, biz para kazanırız. 

Ben de ailemden hiç ayrı düşmemiştim. 

Mecburen 1999’un Mayıs ayında, boyalarımı, 

tuvalimi her şeyimi toplayıp İstanbul’a 

geldim. İstanbul’da hiç ressam tanıdığım 

yoktu. Sadece bir tanıdığım vardı. Ona da 

ben Azerbaycan’dayken çok yardım etmiştim.” 

İstanbul’a yerleştikten sonra şehre alışmaya 

ve düzen kurmaya çalışan Mehdiyev’e göre 

Azerbaycan ve Türkiye’deki sanat ortamları 

arasında büyük farklılıklar var. “İlk geldiğimde 

sanatla ilgili hiçbir şey görmedim. 

Azerbaycan’da sanat her yönden zirvedeydi. 

İster musiki olsun, ister edebiyat olsun, ister 

ressamlık olsun. Azerbaycan, 15 cumhuriyetin 

içinde çok özel yeri olan bir devlettir. 

Azerbaycan ile kıyaslandığında sanat burada 

ressamlık yönünden çok zayıf. Sovyetler 

Birliği döneminde Ruslar sanata, sanatçıya 

büyük saygı gösterirdi. Bir halkı sanatıyla 

tanıyacaksın, musikisiyle tanıyacaksın, edebiyatıyla 

tanıyacaksın, ressamıyla tanıyacaksın. 

Yoksa çobanıyla tanıyamazsın ki. 

Okumayan kuşak yoktu, mümkün değil. 

Devlet seni alır, devlet okuluna yerleştirir, 

günde dört öğün yemeğini verir, en iyi hocalarıyla 

ders verirdi. O dönemde bizim okuldaki 

22 kişiden 20’si üniversite, 2’si sanat 

okuluna girdi.” 

Mehdiyev’in resme olan yeteneği ise adeta 

genlerinde var. Kendisine örnek aldığı ağabeyinin 

çizdiği Azerbaycanlı yazarların 

portreleri 5-6 yaşlarındayken onu çok etkilemiş. 

Eline kağıdı kalemi alır almaz sabahtan 

akşama kadar büyük bir tutkuyla resim çizmeye 

başlamış. “Babam yoktu, annem de bir 

fabrikada çalışırdı. Kendi kazancıyla büyüttü, 

bugünlere getirdi bizi. Kağıt, kalem 

almaya paramız yoktu. Hatırlıyorum, bayramlarda 

arkasına tutkal vurarak poster 

yapıştırırlardı. Gece saat 12’den sonra polisler, 

gece bekçileri gittikten sonra posterleri 

yırtardık. Tutkallı yerlerini keserdim, temiz 

yerlerini düzenlerdim. Hasta yattığım 

zamanlarda bile resim yapardım.” 

İstanbul’a yerleşir yerleşmez haftalar süren 

01 

01 

Sabir Mehdiyev 100’den 

fazla sergiye imza attı. 

01 

Sabir Mehdiyev scored 

more than 100 exhibitions. 

At the age of 5, Sabir Mehdiyev found 

himself in the art of painting. Later on, 

he studied Art in A. Azimzade 

Vocational High School and graduated 

from Tbilisi Art Academy with the highest 

degree. Once their wealth was replaced with 

poverty, Mehdiyev made a difficult decision 

and moved to Istanbul for the future of the 

loved ones. When we ask him, he sighs and 

gazes upon the memories of 15 years ago. “I 

am not an artist, I just earn money. I had 

never fallen apart from my family. In May 

1999, I packed all my stuff, my paints, my canvases 

and came to Istanbul. I did not have 

any painter friends in Istanbul. I had only 

one acquaintance whom I helped when I was 

in Azerbaijan.” 

According to Mehdiyev, who tried to become 

familiar with the city and set in his way after 

settling in Istanbul, there are huge differences 



in the art environment between Azerbaijan 

and Turkey. “When I first arrived, I did not 

see anything about art; music, literature or 

painting. All aspects of art in Azerbaijan were 

at their peak. Azerbaijan is a country that has 

a very special standing among 15 republics. 

Compared with Azerbaijan, art is very poor 

in this country in terms of painting. In the 

Soviet Union period, Russians had great 

respect for art and artists. You will recognise 

a nation by its art, music, literature and artists; 

not by its shepherds. The generation was 

well-educated; it was not possible to see it 

otherwise. Government would place you in a 

public school, offer you four meals a day, and 

lecture with the best tutors. At that time, 20 

out of 22 people got into university and 2 of 

them got into the school of art.” 

iş arama maratonu Osmanlı Yayınevi 

Müdürü Abdülkadir Dedeoğlu ile tanışmasıyla 

sonlanır. Çizdiği portrelerden çok etkilenirler. 

Kendisinden Osmanlı padişahlarının 

portrelerini, cami ve saray kıyafetlerini 

çizmesini isterler. Osmanlı Yayınevi’ndeki 

çalışma hayatı ise böyle başlar. “Bize bir 

yağlı boya Fatih Sultan Mehmet’in resmini 

yapar mısın, dediler. Dedim, neden yapmayayım. 

Yer verdiler, bir tane Fatih’in portresini 

yaptım. Resimden anlayan insanlar 

olduğu için herkes beğendi ve borçlarının ne 

kadar olduğunu sordular. Azerbaycan 

Cumhurbaşkanlığı için bir dönem büyük 

duvar resimleri yaptığımı, bana beş odalı 

daire verdiklerini ve tek bir resim için 25 bin 

dolara çalıştığımı söyledim. Nahçıvan’da 

portrelerini bana yaptırırlardı. En iyileri 

bana gelirdi. 20 gündür işsizdim, fiyata 

onların karar vermesini istedim. Onlar da 

uygun bir fiyat söylediğim takdirde bütün 

“1999’UN MAYIS 

AYINDA, 

BOYALARIMI, 

TUVALİMİ HER 

ŞEYİMİ TOPLAYIP 

İSTANBUL’A 

GELDİM.” 

“IN MAY 1999, I 

PACKED ALL MY 

STUFF, MY PAINTS, 

MY CANVASES, AND 

CAME TO ISTANBUL.” 

In fact Mehdiyev’s ability for drawing is in his 

genetics. The portraits of Azerbaijani writers, 

which his brother had drawn, influenced him 

at the age of 5-6; thus Mehdiyev followed his 

brother’s footsteps. Soon as he got a pencil 

and paper, he began to draw pictures with a 

great passion from morning till night. “My 

father was not there, my mother used to work 

in a factory. We have come to these days with 

her hard work. We could not afford to buy 

paper and pencil. In the feasts, I remember 

they used to put posters up with glue. After 

midnight, when the police and night watchmen 

were gone, we used to tear those posters, 

clean the glued parts and fix the better pieces. 

I drew even if I was sick in bed.” 

Weeks of job hunting after settling in Istanbul 

ended when he met Abdülkadir Dedeoğlu, 

the Director of Osmanlı Publishing House. 

He was very impressed by the portraits 

Mehdiyev had drawn. He asked him to draw 

the portraits Ottoman Sultans, mosques and 

dresses worn in palaces. This is how 

Mehdiyev started working in Osmanlı 

Publishing House. “I was asked if I could oil 

paint a portrait of Mehmed the Conqueror. I 

said why not. They arranged a room, and I 

did the portrait of the Conqueror. They were 

people who had an eye for painting, so they 

liked it and asked how much they owed me. I 

told them that I had done wall paintings for 

Azerbaijan Presidency for a period; I had 

been given a five-bedroom apartment and 

had painted a single picture for 25 thousand 

dollars. They used to ask me to paint their 

portraits in Nakhchivan. I had the best of 

them all. I was unemployed for 20 days, so I 

wanted them to decide the price. They said if 

HAZAR WORLD 

47


02 

Osmanlı padişahlarının yağlı boya portrelerini 

bana yaptırmak istediklerini söylediler. 

200 dolara anlaştık. İşte 36 padişahın portresine 

böyle başladım. Osmanlı dönemi şehzadeleri, 

Barbaros Hayreddin Paşa gibi 

Osmanlı ile ilgili birçok resim yaptım. 11 

günde 2400 dolar para kazandığımı hatırlıyorum.” 

Yaptığı Osmanlı soyağacı tablosu Topkapı 

Müzesi envanterine giren Mehdiyev, 100’den 

fazla sergiye imza attı. Yaptığı resimler yurt 

içi ve yurt dışından sanatseverlerin ilgisini 

çekiyor. Mesleğin inceliklerini hem çeşitli 

eğitim kurumlarında hem de özel derslerle 

genç ressamlara aktarabiliyor olmaktan da 

son derece memnun. “Bir insan kendi mesleğini 

birisine öğretirse, o insanın ömrü 

kadar ömür kazanmış olur. Biz de mesleğimizi 

öğretmeye çalışıyoruz, biz öldükten 

sonra onlar bizi hatırlar. O ölene kadar sizi 

unutmaz.” 

Yıllardır ikinci evi Türkiye’de yaşayan ressamın 

en çok özlemini duyduğu şey ise 

“OSMANLI DÖNEMİ 

ŞEHZADELERİ, 

BARBAROS 

HAYREDDİN PAŞA 

GİBİ OSMANLI İLE 

İLGİLİ BİRÇOK RESİM 

YAPTIM.” 

“I DREW NUMEROUS 

OTTOMAN RELATED 

PICTURES SUCH AS 

PRINCES OF THE 

OTTOMAN PERIOD 

AND HAYREDDIN 

BARBAROSSA.” 

I quote an affordable price, then they want 

me to oil paint the portraits of all Ottoman 

sultans. We agreed on 200 dollars. That’s how 

I started to make the portraits of 36 sultans. I 

drew numerous Ottoman related pictures 

such as princes of the Ottoman Period and 

Hayreddin Barbarossa. I remember earning 

2400 dollars in 11 days.” 

Mehdiyev’s painting of the Ottoman family 

tree has been taken in Topkapı Museum 

inventory; he has also scored more than 100 

exhibitions. His paintings attract the attention 

of domestic and foreign art lovers. He is 

also extremely pleased to be able to pass on 

the particular aspects of the profession to 

young painters in various educational institutions 

as well as by tutoring. “If one teaches 

his profession to the other, he merits the lifetime 

of that person. I am trying to teach my 

profession, they will remember me when I 

am gone and never forget until they are 

gone.” The painter, who has been living in 

his second home Turkey for many years, only 



çocukları… “Çocuklarımı, şehrimizi çok 

özlüyorum. Kızlarım, torunlarım, damatlar, 

dünürler orada... Annem vefat etti. 

Sağlığında memlekete çok insan gelirdi, ama 

dünyadan göç etti. Annemin kabri 

Azerbaycan’da, onu gidip ziyaret edememek 

üzücü benim için. İnşallah çok yakında 

gideceğim, çok özledim annemi. Herkesin 

annesi çok değerlidir, kıymetlidir, annenin 

yeri dolmaz ama benim annem 26 yaşında 4 

çocuk ile dul kaldı. Babaannem anneme 

‘Kızım hem güzelsin, hem gençsin; ben 

torunlarıma bakarım, sen kendine yeni bir 

aile kur’ derdi ama annem razı gelmedi ve 

bütün ömrünü bize verdi. Sonra da göçtü 

gitti, Allah rahmet eylesin. Benim de dört 

tane kızım var, dokuz tane de torunum. 

Oğlumu evlendirdikten sonra onun da çocuğunu 

görmeyi çok istiyorum.” 

02 

Mehdiyev’in resim tutkusu 

çocukluk yıllarına 

dayanıyor. 

02 

Mehdiyev’s passion for 

painting goes back to 

his childhood. 

03 

Sanatçının yaptığı 

Osmanlı soyağacı 

tablosu Topkapı Müzesi 

envanterinde yer alıyor. 

03 

Artist’s painting of the 

Ottoman family tree has 

been taken in Topkapı 

Museum inventory. 

longs for his children… “I miss my children 

and my hometown very much. My daughters, 

my grandchildren, sons-in-law, and their parents 

are there... My mother passed away. Her 

grave is in Azerbaijan, and it makes me really 

sad not being able to go and visit her. 

Hopefully, I will go there very soon, I really 

miss my mother. Everyone’s mother is very 

valuable and precious. Nothing can replace a 

mother, but my mother became a widow with 

4 children at the age of 26. My grandmother 

used to tell my mother “You are beautiful and 

young; I can look after my grandchildren, you 

should start a new family,” but my mother 

never accepted and devoted her life to us, then 

passed away. God rest her soul. I have four 

daughters and nine grandchildren. After marrying 

my son, I would love to see his children 

too.” 

03 

HAZAR WORLD 

49

KÜLTÜR&SANAT / CULTURE&ART 

FİLM / FILM 

Yönetmen: ASİF RUSTAMOV 

DIRECTOR: ASIF RUSTAMOV 

AXINLA AŞAĞI / 

DOWN THE RIVER 

Oyuncular: Namig Agayev, 

Mekhriban Zeki, Aleksandra 

Andrzejewska, Teymur 

Mammadov 

AKHINLA ASHAGI / 

DOWN THE RIVER 

Cast: Namig Agayev, Mekhriban 

Zeki, Aleksandra Andrzejewska, 

Teymur Mammadov 

Bu yıl 49’uncusu düzenlenen 

Karlovy Vary Uluslararası Film 

Festivali’nde “Batı’nın Doğu’su” 

kategorisinde yarışan Azerbaycan 

yapımı film, psikolojik bir aile 

dramı. Taşra kasabasında yaşayan 

Ali, kürek takımında antrenörlük 

yapmaktadır. Orta yaş krizi yaşayan 

Ali’yi eşi Leyla’dan boşanmaya 

engellemeye çalışan tek kişi oğlu 

Ruslan’dır. Ali’nin en büyük tesellisi 

ise Polonyalı aşkı Sasha’dır. 

Down the River is an 

Azerbaijani psychological family 

drama competing in the ‘East 

of the West’ section of the 49th 

Karlovy Vary International Film 

Festival. Ali coaches a rowing 

team in a provincial town. Ali is 

experiencing a middle age crisis, 

and only his son Ruslan is trying 

to prevent him from leaving his 

wife Leyla. He can only find 

solace in his Polish lover Sasha. 

SERGİ / EXHIBITION 

TARİH: 13 AĞUSTOS-05 EKİM 2014 YER: PERA MÜZESİ 

DATE: AUGUST 13-OCTOBER 05, 2014 LOCATION: PERA MUSEUM 

DUVARLARIN DİLİ 

Pera Müzesi yaz aylarını, Türkiye’de ilk kez 

gerçekleştirilecek bir sergiye, son yılların sanat 

gündemindeki en popüler konulardan biri olan 

“Graffiti ve Street Art”a ayırıyor. Amerika ve 

Avrupa’da daha önce yalnızca birkaç örneği 

düzenlenen sergi, graffitiyi sokaktan müzeye 

taşıyarak en ilginç örnekleri sunmanın yanı sıra 

bir tartışma platformu oluşturacak. Sergiye 

Amerika, Almanya, Fransa, Japonya, İspanya 

gibi ülkelerin yanı sıra Türkiye’den de 20’den 

fazla sanatçı konuk katılacak. 

LANGUAGE OF THE WALL 

This summer Pera Museum will be hosting, for 

the first time in Turkey, an exhibition on one 

of the art world’s hottest topics – Graffiti and 

Street Art. Works from America and Europe 

will be exhibited with interesting examples 

examining the concept of ‘graffiti’ and ‘bringing 

the street to the museum’, as well as creating a 

platform for discussion and debate. More than 

20 guest artists from Turkey will attend the 

exhibition as well as from countries such as 

America, Germany, France, Japan, and Spain. 

50 



KİTAP / BOOK 

YAZAR: SANDRO İBERİELİ 

Author: SANDRO IBERIELI 

GÜRCÜ HALKININ TARİHİ 

Sandro İberieli, dilinden tarihine, üzerinde 

yeşermiş etkileyici krallıklarından büyük 

imparatorluklarla ilişkilerine kadar, Gürcü 

halkının ve büyüleyici topraklarının kapsamlı 

bir tarihini anlatıyor. Hristiyanlığı kabulünden 

önceki dönemlerden başlayarak, günümüze 

kadar uzanan Gürcü Halkının Tarihi, alışıldık 

tarihsel bir metin olmanın ötesinde Gürcistan’ı 

kültürel, ekonomik, sosyolojik, dilbilimsel ve 

teolojik açılardan analiz ediyor. Araştırmacılar 

kadar Gürcistan halkını ve ülkesini merak 

edenlerin de keyifle okuyabileceği bir dille 

kaleme alınmış bu kitap, doğu komşumuzu bize 

biraz daha yakınlaştırmasıyla da güzel bir 

misyona hizmet ediyor. 

HISTORY OF GEORGIAN PEOPLE 

Sandro Iberieli tells a comprehensive history 

of Georgian people and their fascinating 

land from their language to their history, 

from impressive kingdoms having born on 

its territory to great kingdoms. Beyond being 

a historical text starting from the periods 

before the adoption of Christianity to the 

present, History of Georgian People analyses 

Georgia in cultural, economic sociological, 

linguistic and theological aspects. The book 

can be read with pleasure by researchers as 

well as those who are curious about Georgian 

people and Georgia. It also serves to a nice 

mission by getting our Eastern neighbour a 

little closer to us. 

TİYATRO / THEATER 

TARİH: 11 AĞUSTOS 2014 

YER: ENKA EŞREF DENİZHAN AÇIK HAVA TİYATROSU, İSTANBUL 

DATE: AUGUST 11, 2014 LOCATION: ENKA Esref Denizhan Open Air Theatre, Istanbul 

MÜZİK / MUsıC 

TARİH: 03 AĞUSTOS 2014 

YER: D-MARİN TURGUTREİS, MUĞLA 

DATE: AUGUST 03, 2014 LOCATION: D-MARIN TURGUTREIS, MUGLA 

TROYALI 

KADINLAR 

Almanya, Türkiye, 

Yunanistan ortak yapımı 

“Troyalı Kadınlar” projesi 

ENKA Kültür Sanat’ın 

mekan sponsorluğunda 

ENKA Sahnesi’ne geliyor. 

Euripides’in antik tragedyası 

“Troyalı Kadınlar”da 

yabancılık, önyargı, savaşın 

sebepleri ve sonuçları 

gibi konular kadın perspektifinden 

ele alınıyor. 

Uluslararası proje, 

Almanya Kültür Bakanlığı 

tarafından destekleniyor. 

Trojan 

Women 

“Trojan Women” project 

will be at the ENKA stage 

by the Germany-Turkey- 

Greece co-production 

under the venue 

sponsorship of ENKA 

Culture and Arts. Themes 

such as alienation, 

prejudice, causes and 

consequences of the war 

are performed by the 

women perspective. This 

international project is 

supported by the German 

Ministry of Culture. 

MOSKOVA 

SENFONİ 

ORKESTRASI 

Sergey Tararin şefliğindeki 

Moskova Senfoni Orkestrası, 

3 Ağustos’ta D-Marin 

Turgutreis’te sahne alıyor. 

Orkestranın repertuvarı Rus 

ve yabancı bestecilerin klasik 

ve modern eserlerini içeriyor. 

Moskova Şehir Senfoni “Rus 

Filarmoni” Avusturya, 

Bulgaristan, Almanya, 

Umman, Slovakya, Tayvan, 

Türkiye, Çek Cumhuriyeti ve 

Japonya’nın en iyi konser 

mekanlarında sahne aldı. 

MOSCOW 

SYMPHONY 

ORCHESTRA 

Moscow Symphony Orchestra 

under the conductorship 

of Sergey Tararin takes the 

stage at D-Marin Turgutreis 

on August 3. Orchestral 

repertoire includes classical 

and modern works of Russian 

and foreign composers. 

Moscow City Symphony 

“Russian Philharmonic” took 

the stage in the best concert 

venues of Austria, Bulgaria, 

Germany, Oman, Slovakia, 

Taiwan, Turkey, the Czech 

Republic and Japan. 

HAZAR WORLD 

51

ROTA / ROUTE 

stabesi publis is? Nos sul / UAstabesi publis is? Nos sul 

краткое 

изложение


С официальным визитом в Ташкент министра иностранных 

дел Ахмета Давутоглу, в конце прошлого 

месяца, отношения между Узбекистаном и Турцией 

вступили в новую и динамичную фазу. 

Доброжелательные слова Президента Узбекистана 

Ислама Каримова: “Мы гордимся успехами Турции” 

и фраза министра иностранных дел Давутоглу: 

“Успех Узбекистана - это и наш успех”, могут быть 

свидетельством завершения тринадцатилетнего перерыва 

в отношениях между двумя странами. 

Халдун Яваш 

Каспийский 

Стратегический Институт 

Генеральный Секретарь 

В ходе встреч, проведенных между делегациями, 

было принято решение поощрять развитие торговли 

и промышленности, а также железнодорожного и 

воздушного транспорта, и увеличить число диалогов 

и консультаций по этим вопросам. Темой, вынесенной 

на обложку журнала этого номера, стали эти 

взволновавшие тюркский мир позитивные изменения. 

Жертвы резни в Сребренице, совершенной в Боснии 

и Герцеговине в 1995 году, помянуты в 19-ю годовщину 

трагедии. На страницах нашего журнала вы 

прочитаете о резне, в которой погибли более 8 

тысяч боснийцев, и фотовыставке, рассказывающей 

о событиях тех дней, организованной при поддержке 

ТИКА. Проведен анализ газового соглашения стоимостью 

в 400 миллиардов долларов, подписанного 

между Россией и Китаем, который изменит энергетический 

баланс в Азии. В фокусе внимания эксперта 

HASEN проф.др. Месута Хаккы Джашына были 

вопросы безопасности поставок энергоносителей, 

значение которых растет в свете произошедших 

недавних событий. Эксперт HASEN доктор Маттео 

Верда рассмотрел отражение кризиса потребления 

газа в Европе на итальянский рынок природного газа. 

До встречи в следующем номере. 

HAZAR WORLD 

53

краткое изложение 

Крупный потребитель 

природного газа - Италия 

- является третьим по 

величине в Европе, 

после Германии и 

Великобритании, рынком 

природного газа. Общее 

потребление газа в Италии 

в 2013 году достигло 

68 млрд. кубометров и 

составило 15% рынка ЕС. 

ИТАЛЬЯНСКИЙ РЫНОК ПРИРОДНОГО ГАЗА: 

КРИЗИС НЕ КОНЧИТСЯ? 

Др. Маттео Верда 

Итальянская система природного газа, 

состоящая в настоящее время из 

более 34.500 километров трубопроводов, 

хранилищ с емкостью 16 млрд. 

кубометров и имеющая потенциал ежедневного 

экспорта 350 миллионов кубометров, 

находится в центре системы ЕС. 

Неудивительно, что Европейский газовый 

кризис вызвал серьезную озабоченность на 

итальянском рынке. В период с 2010 по 

2012 годы суммарный спрос на газ в объёме 

8 миллиардов кубометров полностью исчез. 

В ЕС состоялось сокращение на 10%. А в 

2013 году наблюдались различные тенденции: 

в то время, как в Германии и Франции 

потребление газа продолжало расти, итальянский 

рынок сократился на 5 миллиардов 

кубометров, а британский рынок остался 

на том же уровне. 

Плохо, что итальянский кризис продолжается 

и в нынешнем 2014 году. Согласно 

данным, опубликованным “Snam Rete Gas”, 

общее потребление в течение первых шести 

месяцев этого года, по сравнению с тем же 

периодом в 2013 году, снизилось на 5 миллиардов 

кубометров и достигло величины 

около 32 миллиардов кубометров. Для того, 

чтобы понять причины этого очевидного и 

непрекращающегося снижения, необходимо 

рассмотреть структуру общего спроса 

Италии. 

Итальянский газовый кризис, по существу, 

это кризис, который происходит в секторе 

производства электроэнергии. Объём производства 

на газовых электростанциях в период 

с 2010-го по 2013-ый год сократился на 

28% и снизился с 153 млрд. квт-ч до 110 

млрд. квт-ч. 

Есть две причины этого значительного снижения. 

Во-первых, общее снижение спроса 

на электроэнергию из-за последствий экономического 

кризиса. Во-вторых, и что 

более важно, растущая конкуренция со стороны 

возобновляемых источников энергии. 

Ветряные электростанции и источники 

фотоэлектрической энергии, для достижения 

цели “Европа 2020”, предусматривающей 

увеличение доли возобновляемых 

источников энергии, как часть работ проводимых 

в Италии, получили сильную 

политическую поддержку. 

Угольным электростанциям, благодаря 

очень низким ценам на уголь на мировых 

рынках, удаётся выстоять в этой неравной 

конкуренции, но газовые электростанции 

потеряли большую часть своей доли в 

рынке, которая уменьшилась от 51% до 

38%. В то время, как поддержка возобновляемых 

источников энергии достигла 

рекордно высокого уровня, ожидается, что 

в 2014 году потребление газа будет снижаться. 

В будущем потребление газа в Италии 

по-прежнему будет зависеть от динамики 

энергетического сектора. Сектор производства 

электроэнергии в условиях кризиса 

занимает ключевую позицию для выхода из 

кризиса. Делать краткосрочные прогнозы 

трудно, поскольку не представляется возможным 

высказать какие - либо предположения 

о сроках улучшения итальянской 

экономики. 

54 Август 2014 ВЫПУСК 21


15 ФАКТОВ, КОТОРЫЕ НУЖНО ЗНАТЬ О 

КЫРГЫЗСТАНЕ 

В этом месяце наше внимание обращено на братскую страну Кыргызстан - родину 

эпоса о Манасе. Кыргызстан, подаривший миру такого талантливого писателя, как 

Чингиз Айтматов, богат как историческими, так и природными красотами, которые 

стоит посмотреть. 

1 

Башня Бурана, расположенная недалеко 

от города Токмок в 

Кыргызстане, имеет необычную архитектуру. 

ОВ озере Иссык-Куль, известном как 

2 крупнейшее в мире кратерное озеро, 

обитают самые различные виды рыб. 

Кыргызский писатель Чингиз Айтматов 

является одним из самых известных 

3 

4 

5 

6 

писателей в мировой литературе. 

Знаменитый эпос о Манасе занимает 

важное место в литературе кыргызского 

народа. 

В Кыргызстане образование и медицинское 

обслуживание являются бесплатными. 

Кумыс, изготовляемый из молока 

кобылиц и шубат, приготовляемый из 

молока верблюдицы, занимают важное 

место среди национальных напитков 

Кыргызстана. 

7 

МЕРВЕ ДАМДЖЫ 

Одним из самых известных блюд 

кыргызов является “бешбармак”. 

8 

9 

10 

11 

Кыргызстан, отделившийся от 

Советского Союза, 31 августа 1991 

года объявил о своей Независимости. 

Денежней единицей страны является 

“сом”. 

Кыргызстан богат железом, медью, 

цинком и ртутью. 

Наименование “Кыргыз” происходит 

от слова “Кырк-уз”, которое означает 

сорок племен. Солнце с 40 рукавами на 

флаге Кыргызстана символизирует эти 

племена. 

12 

13 

14 

“Ак Илбирс” - Национальная премия в 

области кинематографии, которой удостаиваются 

лучшие фильмы. 

Одно из блюд Кыргызской кухни, 

обладающее особым вкусом – самса, 

готовится в тандыре. 

Главная площадь Бишкека, столицы 

Кыргызстана, Ала-Тоо, часто является 

местом проведения политических демонстраций 

и фестивалей. 

Первая национальная газета 

15 Кыргызстана начала публиковаться с 7 

ноября 1924 года. 

HAZAR WORLD 

55


ЭНЕРГЕТИЧЕСКИЙ СОЮЗ РОССИИ И КИТАЯ 

В 400 МИЛЛИАРДОВ ДОЛЛАРОВ 

В конце мая Газпром подписал самое крупное соглашение в своей истории. В соответствии 

с соглашением, Россия планирует ежегодно продавать Китаю 38 миллиардов 

кубометров газа в течение 30-ти лет. 

ДОЦ. ДР. ФАТИХ МАДЖИТ 

Хотя цена за газ не разглашается, 

общая стоимость соглашения в размере 

400 миллиардов долларов указывает 

на то, что Китай будет платить 

России в среднем 350 долларов за 

1000 кубических метров. Для Китая эта 

цена несколько высока, если учесть, что он 

покупает у Туркменистана, который удовлетворяет 

половину общего объема импорта 

газа, 1000 кубометров за 200 долларов. 

Итак, какое значение имеет это соглашение 

для обеих сторон? Россия, обладающая 31,3 

триллиона кубометров доказанных запасов 

газа, является второй страной в мире по 

величине резервов природного газа после 

Ирана. По объёму добычи природного газа, 

составившего к концу 2013 года около 605 

млрд. кубометров и равной 18% от общего 

объема производства в мире, Россия опять 

же находится на втором месте после США. 

Страны ЕС около 35% потребляемого природного 

газа получают из России, в то 

время как такие страны, как Турция, 

Украина и Беларусь - более половины 

потребляемого природного газа получают 

из России. Внедрение России на Азиатско - 

Тихоокеанский рынок, на один из наиболее 

быстро растущих в мире рынков, с точки 

зрения потребления газа, в частности на 

китайский, можно рассматривать, как коммерчески 

оправданную стратегию. 

Идея Южного Газового Коридора, выдвинутая 

в середине 1990-х годов, которая становится 

осязаемой, благодаря реализуемому 

при лидерстве Турции и Азербайджана 

проекту TANAP, означает открытие нового 



канала поставок газа в Европу. Хотя на 

первом этапе по этой линии в Европу будет 

поставлятся всего 10 миллиардов кубометров 

газа, возможность поставок в будущем 

по этой линии газа из Туркменистана, 

Северного Ирака и Восточного 

Средиземноморья означает создание потенциала 

для диверсификации поставок газа в 

Европу. Наряду с этим следует учесть неизменный 

спрос на природный газ в Европе в 

последние годы, и не оптимистические 

прогнозы относительно спроса на газ в 

будущем. Поэтому усилия России по внедрению 

на другие альтернативные рынки 

являются коммерчески разумными. 

Соглашение представляет большое значение 

для Китая. Китай, в связи с высокими 

темпами экономического роста, в последнее 

десятилетие стал одной из стран мира с 

быстрорастущим спросом на газ. В период 

между 2003 и 2013-ым годом, потребление 

природного газа увеличилось почти в пять 

раз - с 33,9 миллиардов кубометров до 

161,6 миллиардов кубометров. Страна 

около половины спроса на импорт природного 

газа удовлетворяет по трубопроводу 

из Туркменистана, а оставшуюся часть 

получает из таких стран, как Катар, 

Австралия, Индонезия и Малайзия в виде 

СПГ. Хотя в последнее время экономический 

рост в Китае относительно замедлился, 

его величина все ещё значительна и 

равна в среднем 7,5%. 

Поэтому спрос на природный газ в Китае в 

предстоящем периоде будет продолжать 

расти. Кроме того, ещё два фактора будут 

способствовать увеличению спроса на природный 

газ в Китае. Во-первых, укрепление 

с экономическим развитием среднего класса 

приведет к увеличению потребления 

энергии на душу населения в Китае. 

Во-вторых, экологические проблемы и давление 

международного сообщества станут 

причиной увеличения в ближайшие годы 

ориентации Китая на источники чистой 

энергии. Китай будет стремиться увеличить 

долю возобновляемых источников 

энергии, как экологически чистой энергии, 

однако вряд ли будет в состоянии заменить 

уголь большим количеством возобновляемых 

ресурсов. Поэтому природный газ 

выступает, как единственная альтернатива 

для компенсации в значительной степени 

потерь энергии, связанных с сокращением 

потребления угля. 

Все вышеперечисленные факторы показывают, 

что в ближайшие годы спрос на природный 

газ и его импорт в Китае могут 

расти и далее. Поэтому представляется 

очень важным для страны диверсификации 

поставок энергоресурсов по экономически 

выгодным ценам. 

Китай примерно половину от общего спроса 

на импортный газ удовлетворяет в виде 

СПГ. После катастрофы Фукусима ценообразование 

и баланс спроса в Азиатско- 

Тихоокеанском регионе существенным 

образом изменились. В 2010 году средняя 

цена СПГ на этом рынке составляла 10,91 

долларов, а к концу 2013 года она выросла 

до 16,17 долларов. Таким образом, учитывая 

высокую стоимость СПГ в Азиатско- 

Тихоокеанском регионе, удовлетворение 

спроса на природный газ в Китае через 

этот канал может нанести серьезный 

ущерб конкурентоспособности в производстве. 

Поэтому для Китая очень важно увеличение 

импорта через экономически более 

эффективный трубопровод, чем импорт 

СПГ. С этой точки зрения, соглашение с 

Россией по поставке газа имеет большое 

значение. Хотя стоимость газа по заключенному 

соглашению и кажется высокой, 

по сравнению с газом, поставляемым в 

настоящее время Туркменистаном, в долгосрочной 

перспективе выяснится, что Китай 

заключил важное соглашение как с точки 

зрения энергетической безопасности, так и 

экономической эффективности. Имеет 

также смысл рассмотреть в этом разрезе 

сотрудничество Китая со странами другого 

региона, такими, как Казахстан, 

Туркменистан и Иран. 

HAZAR WORLD 

57


ИСТОРИЧЕСКИЙ ВИЗИТ 

ПОСЛЕ 13 ЛЕТ 

Впервые, после 13 лет, состоялся официальный 

визит турецкой делегации в Узбекистан. Этот 

визит, на уровне министра иностранных дел, стал 

началом новой эры в отношениях между Турцией и 

Узбекистаном. 


Министр иностранных дел Турции 

Ахмет Давутоглу в прошлом месяце 

посетил Узбекистан. В рамках 

трехдневного официального визита 

Давутоглу встретился с президентом 

Узбекистана Исламом Каримовым для 

того, чтобы растопить лёд между Анкарой 

и Ташкентом и заново активизировать 

каналы диалога и консультаций. Во время 

встречи, состоявшейся в Президентском 

особняке Аксарай в Ташкенте и продолжавшейся 

в течение 2-х часов, обсуждались 

вопросы отношений между Турцией 

и Узбекистаном, а также актуальные региональные 

и международные проблемы. В 

своем выступлении Давутоглу подчеркнул 

единство стран и братские отношения 

между ними. Давутоглу сказал: “Если мы 

будем совершать определенное действие в 

предстоящем периоде - это будет 

совместное действие. И в горе и в радости 

мы очень хорошо понимаем друг друга. 

Узбекистан является родиной турков. 

Узбекистан рассматривает успехи Турции, 

как свои успехи, а Турция рассматривает 

успехи Узбекистана, как свои успехи”. 

ПРЕЗИДЕНТ КАРИМОВ: “МЫ 

ГОРДИМСЯ УСПЕХАМИ ТУРЦИИ” 

Президент Узбекистана Ислам Каримов 

выразил свое удовлетворение в связи с 

визитом министра иностранных дел 

Ахмета Давутоглу. Президент Каримов, 

отметив гордость, испытываемую от 

достижений Турции, сказал, что нынешнее 

отношения двух стран идёт на пользу врагам, 

пришло время построения отношений 

между Турцией и Узбекистаном на основе 

взаимного доверия и уважения, и ошибки, 

имевшиеся между двумя странами в прошлом, 

не должны повторятся. Полагают, 

что после этого визита, отношения между 

двумя странами поднимутся на более высокий 

уровень при условии осуществления 

взаимных визитов на высоком уровне и 

подписания соглашений о сотрудничестве. 

ДАВУТОГЛУ: “ТУРЦИЯ И 

УЗБЕКИСТАН - ДВЕ СТАБИЛЬНЫЕ 

СТРАНЫ ЕВРАЗИИ” 

Министр иностранных дел Ахмет 

Давутоглу, в рамках своего официального 

визита в столицу Узбекистана Ташкент, 

провел переговоры со своим узбекским 

коллегой Абдулазизом Камиловым, как 

один на один, так и во главе делегации. 

Давутоглу сказал, что в период 5-ти лет 

его работы на посту министра Узбекистан 

являлся страной, в которую он больше 

всего хотел бы нанести визит, и, выразив 

сожаление, что отношения между двумя 



странами в последние годы не находятся на 

должном уровне, попросил поддержки у 

политического руководства для развития 

этих отношений. Давутоглу подчеркнул, 

что Турция и Узбекистан являются двумя 

стабильными евразийсками странами, и 

отношения между двумя народами являются 

братскими, что способствует установлению 

стабильности в регионе. Министр 

иностранных дел Узбекистана Абдулазиз 

Камилов в своем выступлении обратил 

внимание на то, что этот визит не только 

даёт возможность для развития двусторонних 

отношений, но и имеет также историческое 

значение. 

ИНВЕСТИЦИОННЫЕ 

ВОЗМОЖНОСТИ В УЗБЕКИСТАНЕ: 

ТЕКСТИЛЬНАЯ 

ПРОМЫШЛЕННОСТЬ, ТУРИЗМ И 

АВТОМОБИЛЕСТРОЕНИЕ 

Узбекистан, благодаря богатому культурному 

наследию, стратегическому расположению, 

а также подземным богатствам, 

таким, как золото, уран, природный газ и 

нефть, считается одним из потенциальных 

сил Центральной Азии. Эта очень важная 

для Турции братская страна может 

открыть новые возможности для экономического 

и регионального сотрудничества. 

Давутоглу, встретившийся с гражданами 

Турции, проживающими в Узбекистане, и 

турецкими бизнесменами, подчеркнул, что 

отношения между двумя странами вступают 

в позитивный период. Давутоглу, 

указавший на взаимодополняемость двух 

стран экономически и существующие в 

этой связи взаимные инвестиционные 

возможности, отметил, что объем торговли 

между двумя странами, в размере 

1,3 млрд. долларов, является низким. 

Давутоглу, подчеркнув, что особенно 

следует обратить внимание на текстильный, 

туристический и автомобилестроительный 

секторы, сказал: “Теперь мы 

будем осуществлять мероприятия для 

большего привлечения сюда турецкого 

делового мира”. Министр иностранных 

дел, отметив, что для развития торговых 

и промышленных отношений необходимо 

развитие транспортного сектора, 

заявил, что будет поощряться железнодорожный 

и воздушный транспорт. 

Давутоглу обратил внимание на то, что в 

случае развития инфраструктур инвестиции 

из Турции в Узбекистан увеличатся. 

Поэтапное увеличение объема торговли 

между двумя странами является одной из 

последующих целей Турции. Вместе с 

этим, по крайней мере один раз в год, 

будут осуществляться взаимные визиты. 

Состоится обмен мнениями министров в 

сферах туризма, культуры, торговли, 

транспорта и энергетики. В ближайшие 

месяцы планируется проведение заседания 

смешанной экономической комиссии. 

HAZAR WORLD 

59


ПОСОЛ КАДЫРОВ: “ТУРЦИЯ - 

ПРИМЕР ДЛЯ ВСЕХ СТРАН 

ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ И ЗАПАДА” 

Политические перемены, произошедшие 

между Турцией и Узбекистаном по прошествии 

13 лет, открыли новую страницу в 

отношениях. В интервью Caspian World 

посол Республики Узбекистан Ульфат 

Кадыров сказал, что обе страны важны для 

друг друга и открыты для сотрудничества. 

“Мы, в течение этих двадцати двух лет, 

сделали ряд крупных реформ, и в будущем 

мы будем продолжать осуществлять 

реформы, необходимые для развития 

Узбекистана. Как Вы знаете, в тот период 

времени не было парламентской системы, 

а теперь у нас есть пять партий. Мы хотим 

войти в категорию демократических стран. 

Поэтому Узбекистан намерен сотрудничать 

со всеми дружественными и братскими 

странами. Мы готовы занять свое место 

среди развитых демократических стран, и 

наши двери всегда открыты для дружественных 

стран. Среди этих стран 

Турецкая Республика важна во всех отношениях, 

и в плане осуществления демократических 

принципов она находится в 

достаточной степени впереди. Турция в 

последние тридцать лет добилась больших 

успехов в политической и экономической 

сферах. Я считаю, что Турция является 

примером для всех стран Центральной 

Азии и Запада”. 

ТУРЦИЯ ЯВЛЯЕТСЯ ПЕРВОЙ 

СТРАНОЙ, ПРИЗНАВШЕЙ 

НЕЗАВИСИМОСТЬ 

УЗБЕКИСТАНА 

Посол Кадыров слова, сказанные 

Давутоглу во время визита: “начинается 

новая эра”, комментирует, как развитие 

двусторонних отношений в будущем 

на качественно новом уровне. 

“Этот визит открывает новую страницу. 

Отношения между двумя братскими 

странами будут развиваться все больше 

с каждым днем. В Узбекистане функционируют 

более 500 узбекско-турецких 

компаний и более 80-ти полностью 

турецких компаний. В последние годы 

приняты законы, гарантирующие благоприятные 

условия для иностранных 

инвесторов. Мы знаем, что экономический 

рост не произойдет, если не созданы 

благоприятные условия для деловых 

людей. Между узбекским и турецким 

народами никогда не было никаких проблем. 

Поэтому новая эра означает 

новое качество отношений”. 

“Узбекистан, располагаясь в самом 

центре Центральной Азии, находится в 

выгодном стратегическом положении. 

Узбекистан желает мира и процветания 

соседствующих с ним стран. При 

отсутствии развитых отношений между 

странами невозможно обеспечить безопасность 

в Азии в общем смысле.” 



Проф. Др. Месут Хаккы Джашын 

Наша страна, для достижения поставленной 

цели: быстрого и сбалансированного 

экономического и социального развития, 

стремится получать необходимую энергию 

из своих собственных ресурсов. В частности, 

развитие производства угля, природного 

газа и безопасности поставок в соответствии с 

научными методами, согласующимися с требованиями, 

выдвигаемыми современной технологией, 

устранение технологических недостатков, 

благодаря дешевым и устойчивым поставкам 

энергоресурсов, может занять место в конкурентоспособном 

производстве. 

Две основные тенденции: развитие технологии 

и критическая инфраструктура 

Непременным условием для обеспечения безопасности 

поставок энергоносителей и достижения 

в энергетическом секторе конкурентной 

структуры является введение необходимых 

правовых поправок, предусматривающих конкуренцию 

в секторе, и формирование функционирующей 

структуры энергетического рынка. 

С развитием связи между системами появились 

две основные тенденции. Первая из них – скорость 

развития технологии, а вторая - связана 

со значением жизненно важной инфраструктуры 

в разных обществах. 

Риски и угрозы в энергетической безопасности 

Как правило, риски и угрозы, возникшие в 

энергетической безопасности, приводят к принятию 

альтернативных мер в вопросах баланса 

импорта и экспорта энергоносителей, государ- 

БЕЗОПАСНОСТЬ 

ПОСТАВОК 

ЭНЕРГОРЕСУРСОВ И 

НОВАЯ ПОЛИТИКА 

В то время, когда Турция, 

в национальном масштабе, 

оправляется от травмы, нанесенной 

катастрофой на шахте в Сома в мае 

нынешнего года, общественность 

осознала решающее значение и 

важность безопасности поставок 

энергоресурсов. 

ственного бюджета и энергетической политики 

страны. Безопасность жизненно важной инфраструктуры 

энергетического сектора, гарантия 

безопасности организованного предприятия, 

обеспечивающего защиту стран, связанных 

экономически и социально, благодаря их отношениям 

в качестве “поставщика, транзитера и 

импортера”, от физических, экологических и 

социальных хаотических угроз, может быть 

поставлена на прочную основу за счет удовлетворения 

общего интереса всех действующих 

лиц. 

Какие шаги следует предпринять? 

Турция, во-первых, в обеспечении безопасности 

поставок энергоносителей, обращает внимание 

на диверсификацию источников и маршрутов 

импорта. Во-вторых, намерена увеличить долю 

национальных ресурсов в производстве энергии. 

В- третьих, так же, как в западных странах, 

должна уделять особое внимание мерам по 

повышению энергоэффективности и экономии, 

повышению осведомленности общественности. 

В- четвертых, контролировать зависимость от 

внешних поставок энергоносителей за счет увеличения 

доли возобновляемых источников энергии 

и атомной энергетики. В- пятых, научно-технические 

разработки в области энергетической 

безопасности, инновации, отвечающие потребностям 

рынка, должны применяться в рамках 

научных принципов, в тесном сотрудничестве с 

университетами. В конечном счете, благодаря 

рациональным решениям, страна будет жить в 

более прекрасном 21 веке, реализуя новую 

политику и используя новые возможности. 

HAZAR WORLD 

61


НЕСТИХАЮЩАЯ БОЛЬ В ТЕЧЕНИЕ 19 ЛЕТ: 

СРЕБРЕНИЦА 

Прошло ровно 19 лет со дня совершения на глазах всего мира самого большого 

массового убийства - резни в Сребренице. Потерявшие свою жизнь во время резни 

и в этом году, в годовщину трагических событий, были помянуты в торжественной 

церемонии. 

СЕЛИН ШЕН САЛТАШ 

В 

Сребренице, где погибло более 8 тысяч 

боснийцев, тела 2 300 человек еще не 

найдены. Тела, обнаруженные во время 

раскопок, предаются земле каждый год 

в годовщину резни. В этом году на кладбище 

Поточари состоялась цермония захоронения 

175 мучеников Сребреницы. Вместе с ними 

общее число похороненных приблизилось к 6 

500 человек. 

Жизни, потерянные по дороге смерти 

Программа поминания мучеников 

Сребреницы, как и каждый год, началась с 

шествия по лесной дороге, по которой боснийцы 

хотели уйти от резни, известной 

теперь, как “дорога смерти». Рифет 

Салихович был одним из живых свидетелей 

этих страшных событий. Он один из немногих 

счастливчиков, сумевших пройти по 

“дороге смерти”. Салихович сказал журналистам: 

“Идя по этой дороге, я как будто заново 

прохожу через весь этот кошмар. 

Пережитое вновь оживает перед моими глазами. 

Очень трудно снова идти по этой дороге 

с воспоминаниями тех дней”. 

Печальная церемония в Поточари 

Найденные тела в этом году после совершения 

молитвы были похоронены на мемориальном 

кладбище Поточари. Турцию на церемонии 

представлял министр юстиции Бекир Боздаг. 

В церемонии приняли участие: Председатель 

Трехстороннего государственного совета 

Боснии и Герцеговины Бакир Изетбегович, 

член совета от Хорватии Желейко Комшич, 

заместитель председателя Палаты представителей 

Боснии и Герцеговины Денис 

Бечирович, министр обороны Боснии и 

Герцеговины Зекерия Осмич, Высший представитель 

Боснии и Герцеговины в ЕС 

Валентин Инцко, послы, работающие в 

Сараево, мэры и представители международных 

организаций в Боснии и Герцеговине. 

Знаменательная выставка от ТИКА в 

Сараево 

Агентство Тюркского Международного 

Сотрудничества и Координации (ТИКА), как 

и каждый год, приняло участие в официальной 

церемонии и организовало специальные программы. 

В рамках этих программ, в этом 



году, в дополнительном зале, построенном при 

поддержке ТИКА при Мемориальной галерее 

в Сребренице, открылась выставка британского 

фотографа Пола Лоу под названием “Осада 

Сараево”. Выставку посетили: посол Турции в 

Сараево Эргинай Джихад, координатор ТИКА 

в Сараево Фатих Караджа и большое количество 

гостей. 

С журналистом и фотохудожником Полом 

Лоу мы поговорили о фотографиях, снятых 

в дни осады. 

Какова история этих фотографий? Что Вы 

чувствуете, когда смотрите на них? 

Пол Лоу: Когда ходишь по Сараево, то вспоминаешь, 

что это - исторический город. Здесь 

случились невероятные события, которые 

сформировали XX век. Для того, чтобы эти 

события не повторились, нам нужно знать 

нашу историю. 

Что Вы можете сказать о своем самом 

тяжелом воспоминании во время войны в 

Сараево? 

Пол Лоу: Самим тяжелым моим воспоминанием 

является атака на рынок. Я представлял 

тогда, что во время этой атаки могли бы 

погибнуть или быть ранеными люди, которых 

я знаю. 

В том же зале состоялась выставка фотографий, 

снятых в Сребренице известным фотохудожником 

Тарыком Самарахом. Тарык 

Самарах сказал, что пережитое во время 

съемки фотографий изменило его. 

Что Вы чувствовали, снимая кадры, свидетельствующие 

о массовых убийствах в 

Сребренице? 

Тарык Самарах:” Опыт такого рода изменяет 

человека. Меняется его мировоззрение. Но 

этим, что я узнал от жителей Сребреницы и 

попытался выразить через эти фотографии, я 

хотел сказать, что из этой боли должна 

родиться не ненависть, а любовь”. 

ЧТО СЛУЧИЛОСЬ? 

Сребреница могла бы быть легко осаждена 

сербами и её довольно трудно было бы защитить. 

Радько Младич, главнокомандующий 

сербской армии того времени, проводил 

непрерывный артиллерийский обстрел города, 

не проводя различий между военными и 

гражданскими целями. Когда распространилась 

информация о том, что Младич готовит 

большую резню в городе, 60 тыс. Человек, 

из-за опасения за свою жизнь, в марте 1993 

года покинули город. 

Видя опасность, сотрудник миссии Корпуса 

мира французской генерал Филипп 

Мориллон пришел в город и объявил, что 

Сребреница находится под “защитой ООН”. 

Однако этот шаг лишь отстрочил резню на 

два года. Собранный Совет Безопасности 

ООН принял историческое решение, которое 

обсуждается даже сегодня. Решением за 

номером 819, Сребреница и 50 квадратных 

километров вокруг города были объявлены 

“безопасной зоной”. 

После этого принятого решения одна голландская 

воинская часть была развернута 

вблизи Сребреницы в Поточари. 

Миротворческие силы ООН попросили покинуть 

этот район командира Насера Орича и 

его вооруженный отряд, который был единственной 

надеждой боснийцев. Оружие, имеющееся 

у боснийцев, было изъято. В то же 

время, НАТО начало воздушную операцию в 

Белграде. В ответ на это сербские военные 

под командованием Младича вошли в 

Сребреницу, в объявленную ООН безопасную 

зону, и, в самом центре Европы, устроили 

резню. 

Какое событие, запечатленное вами, произвело 

на вас наибольшее впечатление? 

Самарах: “Все, начиная от открытия братских 

могил и до интервью с оставшимися в 

живых свидетелями этой трагедии. Когда я 

начал работать над этим проектом, я очень 

хорошо знал о величине геноцида, хронологию 

произошедшего, все детали и факты. Но когда 

слушаешь рассказ матери о том, как она потеряла 

пятерых сыновей, не можешь найти слов, 

чтобы утешить ее. Фотографии, которые я 

снял в те моменты, являются проявлением 

боли и печали. 

HAZAR WORLD 

63


“НАРОД ВЫ УЗНАЕТЕ 

ПО ЕГО ИСКУССТВУ” 

Войны приводят к очень серьезным как социальным, так 

и экономическим последствиям. В какой бы стране она 

не произошла, после неё остаются мертвые, раненые, 

изгнанные люди, беженцы, разрушенные города, 

неисполненные мечты. Азербайджан, имеющий глубокие 

исторические корни с братской страной Турцией, 26 лет 

несет подобные следы. Мы выслушали историю художника, 

который в мае 1999 года, ради сохранения жизни, покинув 

родной город Ордубад, переселился в Стамбул. 


ТАРЫК УЗГЮН 

Сабир Мехтиев начал рисовать в возрасте 

5-ти лет. Он с отличием 

закончил Государственное 

Художественное Училище имени А. 

Азимзаде в Баку и Тбилисскую 

Художественную Академию. Талант к 

рисованию Мехтиева буквально заложен 

в его генах. Как только в его руках оказывались 

карандаш и бумага, он с большой 

страстью рисовал с утра до вечера. 

Когда период жизни в достатке сменился 

периодом с нехваткой средств к существованию, 

ради будущего близких, он 

принял трудное решение и поселился в 

Стамбуле. Когда мы спросили его о 

событиях 15-летней давности, он глубоко 

вздохнув, окунулся в свои воспоминания. 

“Мы не художники, мы зарабатываем 

деньги. Я никогда не отделялся от своей 

семьи. В мае 1999 года я взял свои краски, 

холст, собрал все свои вещи и приехал 

в Стамбул”. 

По мнению Мехтиева, есть огромные 

различия между средой искусства в 

Азербайджане и в Турции. “Когда я приехал 

в первый раз, я не увидел ничего, что 

имело бы отношение к искусству. В 

Азербайджане все виды искусства развиты 

в высшей степени. Будь то музыка, 

будь то литература, будь то живопись. 

Народ вы узнаете по его искусству - 

музыке, литературе, живописи. Вы не 

можете узнать народ по пастуху”. 

Марафон поиска работы в течение 

нескольких недель, начавшийся сразу 

после обустройства в Стамбуле, заканчивается 

его знакомством с директором 

“Издательства Османлы” Абдулкадиром 

Дедеоглу. Ему предложили нарисовать 

портреты османских султанов, мечети и 

одежду дворцовых придворных. Так 

началась его трудовая жизнь в 

“Издательстве Османлы”. 

Нарисованная Мехтиевым картина 

родословного древа Османских султанов 

вошла в число экспонатов Музея 

Топкапы. Он выставлял свои произведения 

в более, чем в ста выставках. 

Мехтиев счастлив тем, что может передавать 

тонкости своей профессии молодым 

художникам в различных учебных 

заведениях, а также на частных уроках. 

«Если человек учит кого-то своей профессии, 

то его жизнь продлевается на 

продолжительность жизни его ученика. 

Мы пытаемся обучить нашей профессии 

молодых, они будут помнить о нас и 

после нашего ухода из этой жизни. Они 

не забудут вас до своих последних 

дней”. 

Больше всего художник, живущий многие 

годы в Турции, скучает по своим 

детям.... “Я очень скучаю по своим 

детям, по нашему городу. Мои дочери, 

внуки, зятья и сваты живут там ... Моя 

мать скончалась. Мать каждого человека 

бесценна, дорога, место матери невосполнимо. 

Моя мать осталась вдовой в 26 

лет с четырьмя детьми на руках. У меня 

тоже есть четверо дочерей и девять внуков. 

Я очень хочу женить своего сына и 

увидеть его детей”.

Hazar World - Sayı: 21 - Ağustos 2014

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?