TKYD / DERLEME Jouni Heinonen Yenİ 9 Şubat 2012 tarihinde Repman İtibar Araştırmaları Merkezi tanıtım toplantısına konuk konuşmacı olarak katılan “CEO ve İtibar” kitabının yazarı Jouni Heinonen’in konuşmasını sizler için derledik. 58 / TKYD İLKBAHAR 2012
İtİbar Dalgası 2000’lerin başlarında itibar haritasını ilk çıkarmaya başladığımda, itibar yönetimi iş dünyası için yeni bir kavramdı. Şimdi, yani bundan 10 yıl sonra itibar, iş medyasının ve kurumsal konuşmaların günlük diline ait bir terim haline geldi. İtibar kazanmak, kaybetmek, yönetmek, bununla ilgili riskler ve itibarın yarattığı değerler, etkin ve gayet doğal bir şekilde tartışılan ve üzerine yazılan konular oldu. İtibar bir araştırma danışmanlığı konusudur ve çok yaygın bir şekilde tartışılmakta, üzerinde düşünülmektedir. Buna bağlı olarak, itibar iş yayınlarındaki başlıklarda, öykülerde ve sözcük seçiminde de görüleceği gibi, yaygın iş terminolojisinin bir parçası haline geldi. İlk olarak itibar ve itibar yönetimi alanında ortaya çıkan gelişmeler üzerinde durmak istiyorum. <strong>15</strong> yıl önce ne oldu ve itibar yönetimini eskisinden çok daha önemli hale getiren şey nedir? Neden bugün itibar, yönetim kurulu başkanının ve yönetim kurulu üyelerinin aklına on yıl öncesine kıyasla daha sık geliyor? İkinci olarak, yüksek kurumsal itibarın temelleriyle ilgili bazı görüşleri paylaşmak istiyorum. Helsinki Üniversitesi’nden Profesör Pekka Aula ile birlikte yazdığımız en son yayınladığım kitabımda, itibar kavramını sosyal medya alanında güncelledik. Önümüzdeki yıllarda itibarı oluşturacak ana etkenler neler olacak? Ve üçüncü olarak, itibar yönetimindeki en kritik konu olan ölçüm konusuna değineceğim. Hepimizin bildiği gibi, ancak ölçtüğünüz şeyleri elde edebilirsiniz! Yakın tarihimize dönüp baktığımızda, yeni bin yılın gelmesiyle birlikte, genel bir belirsizliğin ve insanlar arasında toplu bir korkunun hakim olduğu bir dönem başladı. Korku dönemi Türkiye’deki 1999 depremiyle birlikte başladı ve New York’taki Dünya Ticaret Merkezi’nin terörist saldırısında yok edilmesiyle devam etti. 2003 yılında ise uzay mekiği Columbia düştü. 2004–2005 yılları ise gerçekten korkunçtu. Madrid’de bir tren bombalandı, Kuzey Osetya, Beslan’da yüzlerce küçük okul çocuğu rehin alındı ve öldürüldü ve Hint Okyanusu’nda meydana gelen tsunamide tahminen 300.000 kişi hayatını kaybetti. 2005 yılında ayrıca kuş gribi salgını baş gösterdi, Londra’da trenler bombalandı ve Katrina Kasırgası New Orleans’ın büyük bir bölümünü tahrip etti. Birbiri ardına meydana gelen trajik olaylar genel bir güvensizlik ve belirsizlik duygusu yaratarak korku kültürünün konuşulur hale gelmesine yol açtı. İş dünyası da değişti. İş dünyası doğrudan veya dolaylı olarak pek çok kaza yaşadı, bir skandaldan başka bir skandala sürüklenip durdu. Küresel enerji devi Enron’un 2000’lerin başında patlak veren skandalıyla başlayan kurumsal skandallar dalgası Avrupa’ya ulaşıncaya kadar tüm ABD’yi etkiledi. Tüm ABD sathındaki yöneticiler, muhasebeciler, analistler ve yatırımcılar aniden itibardan, daha da açık olmak gerekirse, itibar kaybından söz etmeye başladı. İş sektörü büyük bir güven kaybıyla karşı karşıyaydı ve Wall Street’deki bankacılar yasal kovuşturmadan ve bunun neden olacağı büyük itibar kaybından kaçınmak için büyük bedeller ödemeye başladılar. İnsanlar kurumsal dünyaya olan güvenlerini kaybettiler. İyi iş uygulamaları adına geriye kalan ne varsa, onlar da yıllardır 2000’lerin başlarında itibar haritasını ilk çıkarmaya başladığımda, itibar yönetimi iş dünyası için yeni bir kavramdı. Şimdi, yani bundan 10 yıl sonra itibar, iş medyasının ve kurumsal konuşmaların günlük diline ait bir terim haline geldi. süregelen rüşvet, bilgi sızdırma ve açgözlülük tarafından yok edildi. Geriye kalan boşluğun yerine ise küresel ekonomi ve iş dünyasına karşı duyulan derin bir şüphe duygusu geldi. <strong>Kurumsal</strong> dünyanın model aldığı amansız yatırımcı o zamanlar Gordon Gekko’ydu. Yani en büyük sloganı “Açgözlülük iyidir” olan kişi. Tepkiler çığ gibi geldi. Etkili kontroller, yönetim ve idare sistemlerini kullanma konusunda büyük bir ihtiyaç çıktı ortaya. SOX – Sarbaines Oxley Act – bürokrasi ve raporlamanın bütün bunlara bir çözüm üreteceği ümit edildi! <strong>Kurumsal</strong> dünyanın Enron’dan hiçbir ders almamış olması da komik ama aynı zamanda üzücü bir durumdur aslında. Dünya bundan sadece altı-yedi yıl sonrasında yeni bir kurumsal skandalla karşı karşıyaydı; bu da mali kriz, daha doğrusu ABD’nin düşük gelir grubuna yüksek faizle verilen ev kredisinden kaynaklanan krizdi. Sevgili bankacılarımız insanlara borç para vermek için akıllı bir sistem geliştirmişlerdi. Buradaki temel fikir harikaydı: fakir insanlar için ev kredisi fikri. Ama hiç kimse riski üstlenmek istemiyordu. İşlemler karmaşıktı ve ürünler o kadar karmaşıktı ki, hiç kimse riskleri göremedi. Ve riskler giderek büyüdü, ödemeler arttı ve sistem çöktü. Tüm dünya ekonomisi çöküşün eşiğindeydi. Buna karşın, itibar ve itibar söylemine gelecek olursak, iş dünyasının skandalları buzdağının yalnızca tepesini ifade ediyor. En azından iş dünyasındaki yö- İLKBAHAR 2012 TKYD / 59