14.06.2014 Views

Temein languages comparative wordlist - Roger Blench

Temein languages comparative wordlist - Roger Blench

Temein languages comparative wordlist - Roger Blench

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Comparative <strong>Temein</strong> <strong>wordlist</strong>s<br />

<strong>Roger</strong> <strong>Blench</strong><br />

Mallam Dendo<br />

8, Guest Road<br />

Cambridge CB1 2AL<br />

United Kingdom<br />

Voice/ Ans 0044-(0)1223-560687<br />

Mobile worldwide (00-44)-(0)7967-696804<br />

E-mail R.<strong>Blench</strong>@odi.org.uk<br />

http://www.rogerblench.info/RBOP.htm<br />

Notes:<br />

1. The principal source for these <strong>wordlist</strong>s are the material collected by Roland Stevenson in the 1970s and<br />

early 1980s. For further details see the accompanying paper ‘The <strong>Temein</strong> <strong>languages</strong>’. Also incorporated are<br />

lexical items form the phonology of T(h)ese by May Yip (2004) and from the unpublished notes of Gerrit<br />

Dimmendaal. The materials should therefore be treated as provisional.<br />

2. The comparisons in the final column have been added by <strong>Roger</strong> <strong>Blench</strong> and are cross-cited from<br />

<strong>comparative</strong> sources, principally materials from Stevenson. As a consequence, they have not yet been<br />

checked against the originals, and newer data that has appeared since Stevenson. I hope to do this in future.<br />

3. Identifying cognates in Nilo-Saharan is not simple; it depends on the analysis of the affixes. In the case of<br />

<strong>Temein</strong>, these are multiple and combined with syllable deletion, can often mean that only a single consonant<br />

remains, even between singular and plural in <strong>Temein</strong>. The comparisons will generally show what element of<br />

the word I speculate is the underlying root. But further analysis may change this and thereby the words that<br />

are cognate elsewhere.<br />

4. It will be seen that the classification of <strong>Temein</strong> is far from obvious; although it has slightly more cognates<br />

with East Sudanic than other branches of Nilo-Saharan, there are, for example, an elevated number of<br />

cognates with Berta. The source of the large number of lexical items with no apparent external cognates<br />

remains to be sought.<br />

1


̀<br />

̀ ̀<br />

́ ́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

adolescent<br />

nyɛ́rʈàk nyɛ́rɛ́<br />

girl<br />

after aaʈi<br />

after kama<br />

after nya<br />

afternoon wuu i ny<br />

afterwards ṭɔk<br />

again onuk konuŋkɛ<br />

alike ʔbanákà<br />

alive, awake kápaŋanùk kɛ́ fúnó it is alive<br />

all càp < Baggara<br />

all kɛ̀ṭɛ́kɛ̀ʈ u i ccoḍɛ̀k kaláásɪ̀k cf. Tama káák, Ama<br />

kwɛ́rɛ̀n, Gaam kay,<br />

allow s.t. to yɔkɔmi yɔkɔmɔʈi<br />

drop and<br />

break<br />

allow, permit suku sukóʈù<br />

alone (ɛ)kíɗɔŋ<br />

always nyááʈɪnnyááʈɪn<br />

wərwər<br />

and aʔɖa joins<br />

clauses<br />

and nya joins<br />

individual<br />

words<br />

angry ʔɖaso ʔɖasoaʈo<br />

animal yówɪ̀ʈ sɔɔ<br />

ɗía na ɓok lɛ́[k] na ‘thing of<br />

ɓok house’<br />

ankle ʈúúkúrɪ̀s kuʈúúkúrí ‘child of<br />

leg’<br />

answer ɛɖákìlɔ́ŋɔʈ ɛɖaʈákì<br />

ant hill ʈíɖàk kíɖàk<br />

ant, large kɪrínyʈɛ̀ʈ kɪrínyàʔ ohoɪ̂k ohwáʔ orónyiɖàk orónyìk<br />

black<br />

ant, red kɪrɪnyééɖə̀k kɪrɪnyáʔ kɪrényaɖàk kɪrényàʔ<br />

antelope káburè sɔɔ́mɛ<br />

kusɔɔ́mɛ̀<br />

anyone ɗéénì nɗɔ̀<br />

2


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

armpit gɪĺɪgɪĺɪ̀k kɪgɪ́lɪgɪĺɪ̀kɪ̀ kapəlɛɖə̀k káápalàk kwɔ́rʈɛʈàk kwɔ́rʈɔ also wing<br />

arrow arsàʈ karsaʈì ʈwìʔ kuɖììʔ<br />

ashes úluk cf. So ûk, Berta Undu<br />

bùbùdà, Meidob úfúdì (and<br />

possibly related to more<br />

widespread #bur- roots.<br />

ashes puḍòʔ fuɗàʔ < Kadu e.g.Katcha fuɗo,<br />

ask ʈɛ̀ʈɪ̀ka ʈɛ̀ʈɪ̀kaʈa<br />

at -(V)ni locative<br />

suffix<br />

at ɔ genitive<br />

suffix<br />

at ɛnɛ prep.<br />

awake furuŋoni furuŋoʈonai<br />

axe ṭúk kùṭúkàʔ máɖàm kɪḿaɖàm alfáì kalfáìŋ < Arabic<br />

al-fās<br />

baboon ɔ́limɔ́n kɔ́limɔ́nì ṭákwúúrù kɪɽákwúúrà kóllòŋ kuollèì<br />

baby, child ʔdámulʈɛ̀ʈ, kiʔɖámula ɗál kányàŋ < Kadu ɗák kɪɗék<br />

ʔɖámula<br />

back pɔ̀rɔ́ŋɔ̀ʈ kùpɔ̀rɔ́ŋɔ̀ʈ ɛ́rrɛk kɛ́rrɛɖɪ̀ŋ ṭááràk kɪɽááraɖɪ̀<br />

basket large yayáʔ kɪyayáʔ<br />

3<br />

k<br />

àmɪ̀[k] na<br />

ɽááraʈ<br />

backbone àmɪ̀[k] na<br />

ɽááraʈ<br />

bad asiyòʔ asiʈòʔ not good asíù asɪ́ʈʈòʔ<br />

bad nʈɛ̀n kíʈɪ̀k ŋaḍɪɖàk bad, old<br />

thing<br />

bamboo giokɪ̀ʈ giàk ṭɛlɪk ʈɛlɪk<br />

bank, river pɔ́kɪʈ nʈɛ<br />

ḍàŋɪ̀k kɪḍàŋɪ̀k<br />

nʈɔ̀ŋɪ̀ʈ<br />

baobab kɔmpurɪ̀ʈ kikɔmpúrì kamurɪk kamuráʔ<br />

bark of tree pɔ̀páʈɪ̀ʈ cf. Nilotic e.g. Jumjum<br />

pǝtǝkai, Shilluk padho, Luo<br />

opok<br />

bark of tree ʈáhuk ṭófuk cf. Katcha tofu<br />

basket soróʔ kusoróʔ sóóró kusóóró<br />

basket árɛ̀ kárɛ̀ saffaláí kɪsaffaláí ʈáŋasàʔ kɪɖáŋasw<br />

àʔ<br />

basket,<br />

bamboo


́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

bat<br />

(mammal)<br />

rɪŕù kɪŕɪŕù kábbíliɖä̀k kábbílɪ̀k kɪḿbɪlɪ̀ŋ kɪnɪkɪḿbɪ<br />

lɪ̀ŋ<br />

be spoilt, ʔdàsò ʔdàsàʈò<br />

rotten, angry<br />

be sufficient ɛ́ɖɛ́kàk<br />

bead kɔrɗikiʈɛ̀ʈ karɖòʔ kurɔ̀k kuurɔk stone nyarɗééɖàk nyarɗaʔ<br />

beam of light kosín<br />

beans mùnṭɔ́kɪ̀s mùnṭáʔ, mùɽáʔ múɽasɪ̀k muɽáʔ,<br />

múɽeɖàk muɽáʔ<br />

munṭáʔ<br />

bear (child) ʈíjùk ʈijoʈaʈùk ʈúje ʈújù<br />

beard bíàk kɪbíàkɪ̀k ɓɛ̀k kɪɓáʔ kíja[k] kɪnáɖùk kíja[k]<br />

kɪnakwúɖ<br />

ɪ̀ŋ<br />

beat bá báɗà<br />

beat báʈɛ̀ báʈàʈà ba baɗa<br />

beat (drum) báá bááʈà bàɖe bàɖà<br />

because kɛ<br />

become mána máʈana<br />

bed (split kulúŋkɪ̀s kulúŋkò,<br />

bamboo)<br />

kolóŋkò<br />

bed (string) ɛŋkɛrɛ́ʔ kɛŋkɛrɛ́ʔ


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

below, down kɪĺla<br />

big ḿbù kɪḿbɪ̀k úbù kúbɪ̀k cf. Keiga abulɔŋɔ, Lendu<br />

bɔ̀, Teda bu, Lugbara ambo,<br />

Teso -pol<br />

big ɗùrù kumɔ́kɔrà<br />

ʔ<br />

cf. Dongola Nubian dū́ l,<br />

Dinik dúbɔ̀, Tama dúút,<br />

Bari dúmàʔ, Shilluk duoŋ,<br />

Berta Undu ‘dúúŋí,<br />

bird íawɛ̀ʔ kawɛ́ʔ nawɛʔ kawɛ́ʔ nɔ́ì kwáì cf. Kanga ndoi<br />

bite ɛ́wí ɔ́wɔ́ɖɔ́ áwí ʈáʈáɖá also áwəɖɛ áwí áwúʈà<br />

bitter mpɪ́pɪ̀l àfɪ̀lɪ̀k<br />

black nṭùṭɪ̀ŋ kunṭùṭɪ̀ŋ úɽúɽɪ́ŋ ánɗúɽɪ́ŋ cf. Keiga aɗuk, Gaam<br />

ɖùɪ́(n), Dilling uri, Kipsigis<br />

tʊɪ ́ ̀, Acholi cɔɔ ́ ̀l, Bongo luti,<br />

Masalit duuŋgi,<br />

́ ́<br />

́ ̀<br />

blacksmith ʈɛɛ́rəɖä̀k<br />

ɛɛ́rì<br />

blacksmith ɗéynìʔ na nɛɛ kina báʈàn ʈɔɖɔháduʔ kaaɖɔhaɖɪ́ʔ ʈámɖaɗɔ̀k < Kadu<br />

báʈàn<br />

blackthroated<br />

afíìbaɖèì afálaɖòŋ<br />

dove<br />

bless kúú+ɛ + okú + ɔ́púŋɪ̀ʈ lit. ‘blow<br />

ɔ́púŋɪ̀ʈ<br />

with air’<br />

blind kɔ́púlɔ̀ʔ kɪ̀kɔ́pulɪ̀k kahulóʔ<br />

blind ṭuunṭu kiṭuunṭu<br />

blood mónɪ̀ʈ mönɪ̀k monɪ̀k ? cf. Nilotic e.g. Acholi<br />

remo, also Kenga mosò,<br />

Daju Darfur támöke<br />

́<br />

́<br />

́<br />

blow kúú<br />

kwɔɔ́ʈɔ̀k kúú kwəɖa kúú kúúʈà<br />

(mouth)<br />

blow on fire kúú kɔɔ́ʈɔ̀<br />

blunt, dull ja aʈɛ kɛɛ̀ʔ not sharp<br />

blunt, dull ʔdúklu<br />

asɪɖɪyɪk ‘has no<br />

ʔdúkuluk<br />

teeth’<br />

boat múrkàb kɪmúrkàb < Arabic<br />

body kɪ̀líʔ kɪlííʔ kɪĺi<br />

5


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

bone àmɪ̀s kɔ́maʔ kɔmɛk kɔ́maʔ àmɪ̀k kɔ́maʔ Assuming the key element<br />

of the root is the mV- then<br />

cf. Murle amɛɛn, Dinik<br />

ááma, Uduk asima,<br />

bow moonɗí kímóónɗì kamɪɗɪ́ŋ<br />

boy, child ɗál kɪɗɛ́l dál kányaŋ ɗák nɖáámàk kɪɗɪŋ<br />

kɪnɖáámɪ̀<br />

ŋ<br />

brain nyúl majɔlɪ̀k majɔl ṭɔɛɛŋ<br />

branch sɪ́lɪmonɪ̀ʈ kisɪĺɪm<br />

break ŋwɔṭàk ŋwɔṭaʈàk nyányumà áyyɔmà áyyɔmàɖ<br />

à<br />

breast nyɛlɪkɪʈɛ̀ʈ kɪnyɛ́lɪ̀k nyɛlɛɖə̀k kɪnyɛlɪ̀k kɪnyɛlɖàk kɪnyɛlɪ̀k cf. Lotuko nɛnayɪ,<br />

breath nyɪśɪlàk<br />

breathe, rest àŋáʈ ŋɪśəlà nyɪśəlèi nyɪśəlaɖè<br />

i<br />

bring (here)<br />

mɔɔ ́ ́n ɛ̀<br />

mɔɔ ́ ́ʈài ɛ̀ lit. ‘come<br />

with’<br />

aŋáɖɪk aʈááɖɪk akwɛ̀ aˇeikɛ̀<br />

brother, his, aranyuná karanyuná arányunàʔ ɔrɔ́inà<br />

her<br />

brother, my aranyuná, nɔ̀ŋ ɛrɪ́ŋɔ arɪ́ŋà my sibling<br />

brother, your ɔrɔnyunɔ́ kɔrɔnyunɔ́ örunò ɔráinùŋ<br />

buffalo opún na kopún na bull of lɪk kɪláʔ<br />

kɔ̀rɔ̀m kɔ̀rɔ̀m earth<br />

build gánya gányaʈà áʈanyà áʈanyaɖà ŋànà ŋànàɖà<br />

building áʈanyàk<br />

bull opún kopún ɔtɔ́rr kwotɔ́rɪ̀k < Arabic opún kopún<br />

toor<br />

bull II kwɔ́láʔ aʈʈáruk kúʈaruk < Arabic<br />

toor<br />

bundle of<br />

ṭɔk<br />

thatching<br />

grass<br />

burn tr. lásuɖu lásuʈu probably connected with<br />

widespread isi for ‘fire’<br />

burn, light ukogú ukoʈógu nyúrɖɔ nyúrʈɔ ɗárkaɖù ɗárkaɖaɖ also light cf. Berta Undu dáárà, Kadu<br />

fire tr.<br />

ù fire ogudaana (which may<br />

combine both roots)<br />

6


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

bury aṭuká aṭukáʈà<br />

bush ʈɪŕfɛ álelei kuɓɪŋ<br />

but aʔda,<br />

nyɔkɔ́nṭɛ<br />

buttock kuuruk kukuuruk ʈúhùŋ kuɖuhò kɪsámbáráŋ<br />

buy kɔ́lɔ́ʔbà kɔ́lɔ́ʔbàʈà kwɔ́labà kwɔ́lbà kwɔ́lbaɖà<br />

call kókwí kókwáʈà kwókwuɖà kwuɖi kwuʈʈà<br />

camel kámpúlàŋ kíkámpúlàŋ kammaláʔ kammaláá<br />

k<br />

can, be able áyák áyáʈàk cf. know<br />

can, be able gɪʈárà gɪʈáràʈà < Sudanese<br />

Arabic<br />

gadar<br />

captured ɖógoʈò koɖógoʈò ɖókoʈòŋ kuɖókoʈò<br />

< Hill Nubian<br />

slave<br />

ŋ<br />

carnivore, wi<br />

ḍía na kuɓɪŋ lέ[k] na<br />

ld animal<br />

kuɓɪŋ<br />

carry (esp. mɛ́ʈak mɛ́ʈaʈak<br />

on head),<br />

take<br />

carry here aŋáɖɪk aʈááɖɪk<br />

carry there ɖaɖɪk eʈááɖɪk<br />

cat biis<br />

cat kaɖíìs < Arabic kaɖɛsɪk kɪnɪ́ŋ < Arabic<br />

kaɖɛsɪk<br />

cat, wild muɖurèʔ kumuɖurɪ̀k munɖurè kumunɖu<br />

rè<br />

cattle corral sàràŋ kɪsàrɛ̀k saraŋ kɪsaraŋaɖ also fence<br />

ɪk<br />

chair, stool murʈɪ́kà kumurʈɪḱà boɽú kɪ́boɽuk ḍíà na gárfak ‘thing of<br />

sitting’<br />

chameleon ḍááràŋ kɪḍááràŋ<br />

charcoal sɔ́k(g)ɔ́yumɪ̀ʈ sákáyùm sééɗə̀k sák lɪ́ŋ<br />

cheek kórómɪk kókórómɪk<br />

cheek kúrúmɪk kúkúrúmɪk múkwolɪk kúmokwɔ̀l<br />

chest male aɗɔk kwɔɗɔɖɪŋ<br />

chicken kókoròk kóókoròk k(w)óóròk kókoròk kòròk kwóórok<br />

chief sɪ́l kɪsɪĺoʔ wáárà kwáárɪ̀k<br />

7


̀<br />

́ ́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

child ɗál kɪɖɛ́l ʈúrniɖàk ʈúrnì<br />

chin gɛ̀rɛ̀ʔ kɪgɛ̀rɛ̀ʔ kɛ́bɛbɪ̀k kábabàʔ káɗaŋàk kɪḱɪɗaŋɪ̀k<br />

chop, cut ṭɛnʈɛŋa ṭɛnʈɛŋaʈa kakalaha kakalahaɖa<br />

down tree<br />

circumcise ṭɪpá ṭɪŋɪǹ ṭɪpáʈa ṭɪŋɪ̀n ‘cut penis’<br />

claw, nail lúlɪ̀ʈ k w óólɪǹ sɔjarɪ̀k kɪsɔjarɔ̀ŋ kɪśaŋwarʈàk kɪśaŋarù cf. Dilling ʃundi<br />

clean kɔṭɔ́kɔṭàk<br />

climb away kalak kalaʈak<br />

from speaker<br />

climb kolí kalaʈái<br />

towards<br />

speaker<br />

cloth kɪ̀ʈɪ̀ʔ kɪ̀gɪ̀ʈɪ̀ káɖàʔ kááɖàʔ káʈɛ<br />

kiáʈɛ̀<br />

cloud kɔbɔ́rʈɛ̀ʈ kɔ́bɔ́rɔ̀ʈ kabárɛɖə̀k kábárɪ̀k kubárɖàk kubárɪ̀k pl. = sky cf. Kanga tifudo(k),<br />

Zaghawa burdu, Shilluk<br />

polo<br />

club ɗáluk kɪɗáluk<br />

coffee bunn plant ? <<br />

Amharic<br />

coffee gahwa drink <<br />

Arabic<br />

cold njùlùn kunjùlùn anyɔ́l ajullùk cf, Berta Undu àgʊʊrù,<br />

Bagirmi ùlù, Ilit sulluma<br />

cold, very ajúlukjúlùk<br />

come<br />

mɔɔ ́ ́n<br />

́ ́ mɔɔ́ʈài áàŋ, ɛɛ̀ŋ áʈàì áù áʈei cf. Kanga ande, So ac,<br />

Kunama aw, Berta Undu<br />

àdò, Yulu áì, Moru aɽi,<br />

́<br />

́ ́<br />

cook pisɔ̀ pisɔʈɔ̀ öɗumò öɗumòɖo<br />

porridge,<br />

sauce<br />

cook s.t. ɛlùk ɛkaʈùk áwíɖì áwíʈaɖà<br />

corpse ɗéénì nʈɛ́ nɛɛ̀ʔkɪnʈɛ́<br />

bulɪ̀n<br />

correct sàhíí < Arabic<br />

śaḥiiḥ<br />

cotton opúkɔ̀ ɔrɔ̀ʔ kɪsɔrɔ̀ʔ áwaràʔ<br />

cough (v.) sɛ́nsɛlà sɛ́nsɛlaʈà ɔɔ́lèi (once) ɔ́lɔ (often) ɔɔ́lèì ɔɔlaɖèì<br />

cough n. ˇɔlɔ<br />

8


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

count ṭíṭɪkà ṭíṭɪkàʈa kɪŕa kɪŕaɖà kɪŕʈi kɪŕʈaɖà<br />

cow kwállàʔ<br />

cow ńʈɛ̀ŋ kɪ́ʈúk ɛɖɛ̀ŋ kwúɖùk aɖɛ̀ŋ kuɖuk<br />

crawl, creep, kuṭukú kuṭukóʈu<br />

kneel<br />

crocodile tɪmsá(h) kúʈúmsùŋ < Arabic kɪmányáliyàʔ kumɔ́kɔrà<br />

timsāḥ<br />

ʔ<br />

crowd ʔbúúʔbulɔ̀ʈ<br />

cry, weep, wujìk wujoʈɔ̀k wujì ójà ájaÍà<br />

shout<br />

cure, mend, áṭɪ́ŋɪnʈàk áṭɪ́ŋɪnʈàʈàk<br />

repair<br />

curse mɔ́rak mɔ́raʈak<br />

cut bɔ́ʈɔkà bɔ́ʈɔkaʈà,<br />

káɽahà káɽahaɖà kwɔ́ɽɔfɔ kwɔ́ɽɔfɔɖ<br />

bɔ́ʈɔkaʈài<br />

ɔ<br />

̀ ̀<br />

cut, slit ṭɪpá ṭɪpáʈa kwɔ́ɽɔfɔ kwɔ́ɽɔfɔɖ<br />

ɔ<br />

dance n. bɪĺɪk<br />

dance v. mɪĺà mɪĺaʈà bɪĺá bɪĺáɖa bɪĺáʔ bɪĺaɖà<br />

daughter púsùŋ kɪpúsùŋɪ̀k ɗàl ɛ́nnàŋ + female<br />

day<br />

kwáàʔ lit. sleep kwáàʔ<br />

(counting)<br />

daytime wuu i ny unyɪŋ ŋóóròŋ<br />

dead bulɪ̀n<br />

deaf mɪŕí kɪ̀mɪŕɪǹ mɛrííʔ mɪŕi kɪmɪriyàʔ<br />

die nyɪḿùk nyɪmáʈaʈùk cf. Krongo ááyà, Nyang’i<br />

iɲal, Tama eyà, Lotuxo yɛ,<br />

Kenga oyo,<br />

die ʈábalà búláɖà ʈábalà búláɖà cf. Ik bad-on,<br />

difficult, njɛljɛl<br />

heavy<br />

difficult, nʈɛ̀nnɛ̀ annɛ́ʔ<br />

heavy<br />

dig ììʈì ììʈáʈɔ̀ kö̀ köɖö<br />

aiʈi aiʈaɖà<br />

dikdik wɪŕ kuwɪŕáŋɪ̀k kuríʔ k(w)úúriʔ kwuríí kukurííyà<br />

ʔ<br />

dirty káŋulɪ̀k<br />

disperse s.t. ɔfirɔ ɔfirɔʈɔ<br />

9


́ ́<br />

́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

divide gɪsɪmʈak < Arabic<br />

divide mina minaʈa (?)<br />

divorce, lugwíʈɔ́k lugwíʈɔ́ʈɔ́k<br />

drive away<br />

do lɪḿɪɖà lɪḿɪʈà<br />

dog óòʔ kwéèn òòʔ kwɛŋ kòòʔ kweŋ also moon<br />

month<br />

dog, wild kòòʔ na kuɓɪŋ kweŋ na<br />

kuɓɪŋ<br />

donkey kwóʈɛnɖìr kukwóʈɛnɖìri kɪĺlikɛwɪ̀k kɛllɪkawàʔ kúlkɔ́ŋ kúlkwáí<br />

door ʷúún kúúnìk tɪĺlayàʔ kɪɖɪ́llayɪ̀k ʈɪĺlɛ̀ʔ kɪɖɪ́llɛ̀ʔ<br />

door of ʈɛɛ́làʔ<br />

kɪʈɛɛ́làʔ bɪlgɪǹy kibɪlgɪ̀ny<br />

branches<br />

door of wood ṭɔŋṭɔŋ kɪṭɔŋṭɔŋi<br />

doorway áɖu[k] na<br />

nyamaɖɪ̀k<br />

dove ṭɪ́ṭɪ̀m kɪṭɪ́ṭɪmìyy yellowthroated<br />

dove<br />

əbbɪ̀k abboŋ afóì afóŋ yellowthroated<br />

dove<br />

down kɪlla kwaroŋ,<br />

ɪlléle [?]<br />

kwɔrɔŋ<br />

dream (v.) ɔɔ́gɔʈɪ̀k awaɖɪk n. áwɛɛɖàk<br />

dress (v.) iiʈú iiʈáʈú kuɖukurɪŋ kuɖuhaaɖa<br />

rɪŋ<br />

drink awsà awsaʈà máʈɪla máʈɪlaɖa ɔ́sà ɔ́sɔɖà<br />

drum ánɗɛ̀ŋ kɛnɪńɗɛ̀ŋ<br />

drunk ausaʈ verbal<br />

noun from<br />

ausà<br />

dry season pɛlɛɲ<br />

dry, empty rààri ɛɖɪnyàr ṭáárɪ̀k kɛɽáárɪ̀k dry,<br />

empty, har<br />

d<br />

dum palm apurṭɛkɪʈ apurṭɛ ṭaɗɛ́manyáʔ ṭaɗɛ́manyɪ́<br />

k<br />

dumb, koʈikoli<br />

foolish<br />

dung week kuwéék of cow<br />

10


́<br />

́<br />

́ ́ ́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

dura mórɪŋɪnʈɛ̀ʈ mórɪŋɪs (one mórɪŋ mörɪnyɪ̀k mörɪ̀ŋ marɪŋyɪ̀ɖàk mərɪŋ<br />

(one grain) head of grain)<br />

dust wúlṭò ṭuŋ ṭúŋ<br />

dwarf ɔŋgɔrɔ́ŋɪnʈɛ̀ʈ ɔŋgɔrɔ́ŋ<br />

ear wénàʈ kwèén ŋwánɪk kwɛɛ́ŋ wanək kwɛ̀ŋ cf. Gaam wind, Liguri<br />

unɛʈɛ, Tama ùtu, Murle itat,<br />

early ʔjooʔjoon<br />

morning<br />

earth, soil, kɔ̀rɔ̀m kɔrɔŋ kwɔ́rɔk<br />

ground<br />

eat láma lámaʈà láma lámaɖà láma lámaɖà cf. Gaam nàm, Lugbara ɲá,<br />

Songhay nã, Kunama ŋa,<br />

Tama ŋàn, ? Ama tàm,<br />

eat one’s fill gumàk gumaʈàk<br />

eat together lamana lamaʈána<br />

egg warɪs kwaraʔ kwɔrɛk kwaraʔ kwɔrɛɖàk kwaraʔ cf. Nara ware, Daju Sila<br />

wálace. If the plural k-<br />

prefix is old, the many<br />

forms across Nilo-Saharan<br />

of the type #kol- including<br />

Songhay guri woud be<br />

cognate.<br />

eight kɔ́ŋɔnʈɪǹ kéṭàʔ aɓɓà<br />

elbow rɪṕìʔ kɪrɪṕìʔ kwóɽörɛ̀k ṭɔŋwɔrɛ̀k kuɽɔŋwɔr<br />

ɛ̀k<br />

elephant lɔ́ŋɔ̀n kɪlɔ́ŋɔ̀nɪ̀k lɔŋɔ̀l kɪlɔ́ŋɔlɪk lɔŋɔ̀ŋ kúlɔŋɔ̀ŋ<br />

eleven ámù[k] fuɖɪ<br />

gɪ́ɗɗe<br />

empty II ʈáámɛ̀ kɪɖáámɪ̀k<br />

empty, dry rààrì ʈɔ́mɛ̀ kuɖɔ́mɪ̀k < Daju<br />

enclosure, gɛ̀ʈ kɪgɛ̀ʈɪǹ araká kɪsárakaɖɪ̀<br />

corral<br />

n<br />

enemy ɔɗɔn ɗosoʔ also<br />

‘stranger’,<br />

‘slave’<br />

enter ʔdii ʔɖiaʈanai (to<br />

speaker)<br />

11


̀<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

enter ʔduu ʔbulɔʈu,<br />

ʔbulaʈanai<br />

(from<br />

speaker)<br />

evening nèègí, nɛɛ̀gí<br />

everywhere láàŋɪni kɛ̀ṭɛ́kɛ̀ʈ ‘place in<br />

all’<br />

ewe kɪríàŋ kɪkɪríàŋ kʷɔ́gɔmɪ̀k kʷɔ́gɔmàʔ kokomeɖàk kɔ́kɔ́mɛ́k<br />

exit ʔdii ʔɖiaʈanai (to<br />

speaker)<br />

exit ʔɖuu ʔbulɔʈu (from ɖákɪŋ<br />

̀<br />

̀<br />

speaker)<br />

eye nɪ́ŋɪǹàʈ kɛɛ́n náánɪ̀k kɛ́nyɪ̀ŋ náŋanàk kɪɗákɪŋyɛ̀ face =<br />

ŋ kɪńyɛ́ŋ<br />

face kɛɛ́n lit. ‘eyes’ kɛ́nyɪ̀ŋ lit. ‘eyes’ kɪ́ŋyɛ́ŋ cf. eyes in<br />

Nilotic<br />

faeces, ɔŋɪ̀s kɪ́ŋɔ kínyòʔ kɪŋyàʔ kɪ́ŋyáá<br />

excrement<br />

fall (rain) lè<br />

fall (v.) ʈurò ʈuraʈò bɛɖɛlà armulà armulaɖà fall from<br />

level<br />

fall from nyúnyákì nyúnyaʈákì<br />

fall from<br />

saguɖulà<br />

height<br />

family rágàʔ kɪŕágàʔ<br />

fan, deleb papɪs kipapa fahɪk kɪfafááʔ<br />

palm<br />

far ŋgɔnɔrràŋ stem = ràŋ aḍd)ákɪŋ keewáɗɗáwɛ̀ŋ<br />

fat ʔbɛ̀kàn ʔbɛ̀kàʈàʈ lúmwullɛ̀ people ɗokorok<br />

fat a. kɪlɪmunnàŋ kɪʈɛɛ<br />

fat n. kɪṭínyɔ̀ nányɛɖə ́ ̀k nányàʔ pl.<br />

12<br />

cf. Mangbetu nɛ́ŋɔ̀, Ama<br />

aŋɛ̀, Dinka ɲin,<br />

́lɪmu<br />

ɖannàŋ<br />

ḍokorok cf. Ilit anya, Ciita yin, Bari<br />

nyiret,<br />

kɪnányàʔ<br />

father, my ápà apà áfa cf. Tulishi apa, Ama aba,<br />

Meidob abbá, Berta Undu<br />

àbbá etc.<br />

father, your konò kweinuŋ cf. Kamdang kɔ,<br />

fear (v.) wɔ̀nɔ̀ wɔ̀ʈɔ̀nɔ̀ ö́ri ö́riɖɛ̀ arlɛ̀k arlɛɖɛ̀k<br />

feather k(w)ómpɛrɪ̀ʈ k(w)ómpɛr kuhúhúɖə̀k kúhúhùk àguruk kugúru


̀<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

female [nɖa]lmɛ<br />

fence lálàʔ kílálàʔ aak kwoor(u)p<br />

arɪk<br />

fence,<br />

enclosure<br />

few kárɖìʔ<br />

few tears kalakɔ́màʔ<br />

field ɔ́jɔ̀m kɔ́jɔ́mɪ̀k fɔ́k kuhaɖàʔ agɛŋ kɛɛ<br />

fifteen ámù[k] fuɖɪ́<br />

gɪ́ḍɛŋàk<br />

fifty ʈeaɗi kɛ<br />

kɪ́ɗenàk<br />

fig, wild ópujɪ̀ʈ ápɔ̀s cf. Arabic<br />

jammēz<br />

13<br />

kunɖóólɪ̀<br />

k<br />

fight, áʔɖáʈ<br />

struggle (n.)<br />

fill s.t. píkú píkóʈù kwɔ́rnyù kwɔ́rnyaɖ<br />

ù<br />

find, see, ɗɪka ɗɪkaʈa<br />

discern<br />

finger nínàʈ nʈɛ́ ɗál kɛ́n nʈɛ́ kɪɖɛ́l hand + ɗálanɪ̀k kányagááyɪ̀ child of ɖá[k] na nánàk kɪɗágɛ́ŋ<br />

child<br />

ŋ<br />

hand<br />

finish s.t. mɔrú mɔrɔʈú<br />

finish, cease, mɔrú mɔrɔʈú<br />

stop<br />

fire pɔ́ɗɪ̀ŋ kɪ̀pɔ́ɗɪ̀ŋɪ̀k pö́ḍɪ̀ŋ kɪpö́ḍɪ̀ŋ fáɗɪ̀ŋ kɪfáɗɪ̀ŋ cf. Bongo pfoɗu, Bagirmi<br />

podu<br />

firewood mɛ́rɛŋ márɛnyɪ̀k márɛ̀ŋ maranyɪ̀k mɛɛrɛk<br />

first lúlɔ̀, lɔ́lɔ̀<br />

fish kálálɪ̀s kálálàʔ also lálìs álélɪk kálálaʔ kɛ́lɛ́ɖak káála cf. Tulishi kalowa’ (fishes),<br />

So kɔlɛʔ, Dongolawi kā́rɛ,<br />

Kara kánza, Turkana ekolia<br />

fist nánàk nḍɪ́ŋɪlà<br />

five<br />

ŋgɛ́ɗɗàʈ,<br />

ŋgɛ́ɗɪnàʈ,<br />

ɗínaʈ<br />

keḍinàk) kɪ́ɗenàk<br />

́ ́mɪ̀k


̀<br />

̀ ̀<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

flame ŋáɗɪmàk ya<br />

hö́ɗɪ̀ŋ<br />

kɪŋáɗɪmàk<br />

kɛ hö́ɗɪ̀ŋ<br />

tongue of<br />

fire<br />

flame panaʈ kipanaʈi údùk ya kwúɗɪ̀ŋ kɛ mouth of lílíŋàk<br />

hö́ɗɪ̀ŋ hö́ɗɪ̀ŋ fire<br />

flat rock ṭáfálɪ̀k kɪɽafáálì<br />

flee, run ɲúnyákì ɲúnyaʈákì<br />

away, fall<br />

from<br />

flood mɔ́nɔ́ŋ<br />

floor, earth, kɔ̀rɔ̀m<br />

ground<br />

flower ʈogɔ́yokɪʈɛ̀ʈ ʈogɔ́yokɪʈà ʈuliɖä̀ ʈolɛŋ ʈulɛnyiɖàk ʈulɛŋ<br />

fly n. ɔ́ŋɪ̀s kɔ́ŋàʔ kɔ́ŋwɛ̀k kɔ́ŋwàʔ kɔ́ŋwɛ̀k cf. Lugbara óŋú, Liguri<br />

Daju aŋax,<br />

fly, rise, ŋɛ́ʈàk ŋɛ́ʈaʈàk pó ʈuhóʈó fúfúŋò fufúŋáʈáɖ<br />

stand up<br />

ò<br />

follow oŋiʈi, aŋiʈi oŋiʈaʈɔ<br />

food lámàʈ kɪlámàʈɪ̀k lámàk lámàk<br />

foot, leg ɔ́llòk kwɔ́óaɖɛ̀ állùk kwúlɖɪ̀ŋ cf. Mamwu kalʊ (leg),<br />

Gaam lúɖ, Berta Sillok lu<br />

(leg)<br />

foot, leg áwàʈ kwúlʈɪǹ cf. Krongo àwwà<br />

forbid ányɛk ányɛʈak<br />

forehead ṭáŋa kɪɽáŋa<br />

foreigner,<br />

stranger<br />

ɔɗɔn ɗosoʔ áɗɛ̀ŋ nɖóɖɪ̀ŋ nɛɛ̀ʔ<br />

kɪnɖóɖɪ̀ŋ<br />

forest, bush ɔ̀gɔ̀ʈ áámɔ̀ álelei kuɓɪŋ<br />

forge (v.) bàʈi ṭɪ́ṭɪʈ bàʈaʈà ṭɪ́ṭɪʈ bàɖè bàɖà to strike bá báɖà<br />

forget ʈɔɔ̀lu<br />

ʈɔɔ̀lɔʈu<br />

forty ʈeaḍi kɛ<br />

kwɔŋwɔŋ<br />

four kɔ́ŋɔn kwɔ́ŋùŋ kwɔŋwɔŋ<br />

fox ṭaŋarɪk kɪṭaŋarɪk<br />

friend wórɪńyà kórɪńyànɪ̀ úrunyɪ̀ŋ kúrunyɔ̀ ɔrɔŋyɪ́ŋ<br />

frog, toad kwúɗóʔ kúkwúɗóʔ kwuɗóʔ kwúúɗóʔ aʈáuɗaʔ kɪ́ʈáuɗɪ̀k<br />

full kapúkanùk kɪjɛnɛ kégwɔ́rnyunàŋ<br />

gather oʔbulɔ oʔbulɔʈɔ<br />

14


́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

gecko kafunḍóliyòʔ kɪnɪ́ŋ<br />

kafunḍóli<br />

yòʔ<br />

giraffe kɔbɔrɛ̀ʔ kɔɔ́bɔrɛ̀k<br />

giraffe mɪrɪń kɪmɪrɪńɪ̀k mɪrɪĺ kɪmɪrláʔ mɛrlɪk kɪmɛrliyà<br />

́ ́<br />

girl púsùŋ kɪpúsùŋɪ̀k ɗál iɖa kányaŋ<br />

nàmɛ̀ʔ kiɖóllɪk<br />

give okú okuʈɔ̀kù ʈɪn ʈɪnaɖà ʈɪņi ʈɪņɖi<br />

give back ɛɖákì ɛɖákiaʈákì<br />

go ìʈák ìʈàʈák ɪ́ɖɖà ɪ́ʈà ɪņɖá aʈá cf. Didinga to, Bari tu,<br />

Berta Undu àdá, Mabaan<br />

ootta,<br />

go and meet urɔ urɔʈɔ<br />

s.o.<br />

go down gɪro gɪraʈo<br />

go up (away kalak kalaʈak<br />

from<br />

speaker)<br />

go up kolí kalaʈái<br />

(towards<br />

speaker)<br />

goat (f.) nâ kàɪ́ náʔ lígáátə̀k naʔ kai<br />

goat (m.) kwɔɔ̀rlàʔ<br />

kukwɔɔ̀rlàʔ,<br />

kwɔ́rɔmàl kwúrumàlɔ̀<br />

kɔrmak kɔrmɪ̀k<br />

kukúrlàʔ<br />

ʔ<br />

goat, male kɔrmak kɔrmɪ̀k<br />

God, rain, náŋanàʈ Ɓáròʔ = ‘shadow, masalɪ̀k < Kadu<br />

sky<br />

spirit’<br />

Masala<br />

good nʈóbàn konʈóbàn,<br />

ö́yyòʔ anaɖítòʔ áyùk áʈò cf. Lotuxo ol-oyyu,<br />

goodbye ìʈák ɔ́púŋɪ̀ʈ<br />

ókúúʈɪǹ<br />

kunʈóbàn<br />

Go and the<br />

world blow<br />

upon you<br />

Go well körönyɪk kaaraŋ<br />

goodbye ìʈík kɛ nʈábàn ìʈàʈák kɛ<br />

konʈíbàn<br />

gourd tááɖaɖàk kɪɖááɖaɖàk nɗɔ̀ŋ kɪnɗɔ̀ŋ<br />

gourd ṭɔ́ŋ kɪ̀ṭɔ́ŋàʔ áyùk áʈò<br />

15<br />

ʔ


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

gourd ṭɔ́ŋ kɪ́ṭɔ́ŋàʔ púnyɔŋ kuhúnyɔnɪ́<br />

kárḍɛ̀ŋ kiáárḍɛ̀ŋ gourd small<br />

k<br />

granary ʈálàp kɪ́ʈálàpɪḱ dúnnùŋ kudúnnɪ̀ farɪk kɪfarɪk<br />

grass ɔ́yɔ́mɪ̀ʈ ɔ́yɔ́m áyòŋ áyòŋɖə̀k áyòŋɖàk áyòŋ<br />

grave, tomb ṭúkanàʈ kuṭúkanàʈ ṭwáánɪ̀k koɽóónàʔ ṭuanàk kuɽuánɛ̀<br />

green yɔ́yɔm kiyɔ́yɔmɪ̀ emɪmɪ̂l aŋgarmàʔ<br />

grindstone<br />

ánɗulùk kánɗulùk<br />

for oil<br />

ground ʈábbàŋ kɪ́ɖabbèk<br />

ground<br />

ʈufɔ̀k kʉɖufɔ̀k<br />

between<br />

khors<br />

groundnut ʈómpúkɪʈɛ̀ʈ ʈámpúkò kwáásɪĺɪɖä̀l kwáásɪĺ akuɖubeɖàk akuɖubò<br />

guinea-fowl nánɪ̀ŋ kɪ́ŋ<br />

guinea-worm fɪrɪnɖídɪk kɪfɪrɪnɖíd<br />

ɪk<br />

hail koroŋɪ̀ʈ kíkaraŋ<br />

hair jɛ́ʈɪ̀ʈ kɪ́jɛ̀ʈ kijáɖɪ̀k kíjàk kíjaɖàk kíjàk cf. Ama jè,<br />

hand, arm nínâʈ kɛ́n ɛ́nnɛ̀k kɛ́ŋ nánák kɛ́ŋ cf. So ân, Lotuxo aanɪ,<br />

Toposa akan, Ilit kona,<br />

happy màksúúʈ < Arabic óòmɔ̀nʈóbàn ‘good in<br />

mabsuuṭ<br />

belly’<br />

happy óòmɔ̀ nʈóbàn lit. ‘good<br />

belly’<br />

hard, dry, nʈɪ̀rààrɪʔ nyàrɪ̀ ṭáárɪ̀k kɛɽáárɪ̀k<br />

empty<br />

hare ʈíàʈ kɪʈíàʈì sák kɪsɛŋ cf. ʈɛ̀k kɪɖɛ́k<br />

charcoal<br />

hartebeest káburàŋɛ̀ káburàŋɪ̀k asɪnɪḱ kasunó<br />

harvest (n.) pílɔn<br />

harvest (v.) píli píloʈɔ<br />

has aʈɛ<br />

has, he áʈɛ<br />

hate (v.), ányak ányaʈak<br />

refuse,<br />

dislike<br />

have, I ŋáʈáʈɛ<br />

have, they áʈáʈɛ<br />

16


́<br />

́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

hawk nɔ́i na<br />

gwóóròk<br />

he, she nákà ɛnnáʔ nɛ́<br />

head lulò k(w)olúlɪǹ,<br />

kululɪǹ<br />

óllò kúllìɖɪ̀ŋ állò kwúlɖɪ́ŋ cf. Dinik ɔ́r, Gaam ɔ́l,<br />

Meidob or,<br />

hear ʈóŋwà ʈóŋwàʈà ʈuŋwa ʈuŋwaðà ʈɔŋwa ʈɔŋwaɖà cf. Ilit tüka<br />

heart óòm<br />

ṭɔɔ́mà<br />

also seat of<br />

? cf. Tama àmùl<br />

(physical)<br />

emotions<br />

heart<br />

ḍalááɖónò kɪdááɖónɪ̀k ɗanááɖonò kɪɗááɖon<br />

cf. Kanga ɖunugu<br />

(physical)<br />

ò<br />

hearth,<br />

láàŋ ná pɔ́ɗɪ̀ŋ kɪ̀láánʈɪ̀k<br />

kɪmsɛ́msi<br />

fireplace<br />

kɪná<br />

heavy nʈɛ̀nnɛ̀ kɪnʈɛ̀nnɛ̀ ánnɛ̂ ʔ aŋŋɛ̀k naaɖɪńnɛ̀<br />

k<br />

heel nanɖɪɖɪ̀k kɛnɖɪɖɪ̀k<br />

Hello ʔja nʈɪḱɛ ʔja kíʈɪḱɛ Are you<br />

nʈóbàn konʈóbàn not well?<br />

help mákì baŋa maʈákì ~<br />

here nʈàkànì aláŋ ánú<br />

hide ʔbɪĺónòk ʔbɪĺaʈónòk<br />

hide s.t. ʔbɪĺi ʔbɪĺáʈɔ̀<br />

hippopotamu opún na múŋ ‘bull of algɪrɪńʈì kaalgɪrɪ́nʈì < Arabic opún na muŋ kopún na ‘bull of<br />

s<br />

water’<br />

girinti<br />

muŋ water’<br />

his, her kɔ́nyúnɔ̀ kányúnà kɔnyunà kwainá<br />

father<br />

hit báá bááʈà ɓa, baɖa báɖì báʈʈà strike<br />

hit báʈɛ̀ báʈàʈà [or ɖ]<br />

hoe n. kɪɽɪ́ɲ kɪkɪɽɪ́ɲ ṭɔ́gwɔ̀ŋ kɔ́ɽɔgwɔ̀ŋ ṭɔŋɔ́ŋ kuɽɔŋɔ́ŋ<br />

hoe v. léí láÍéí<br />

hoeing lɛɛ́ŋ<br />

hold, kɔ́mùk kɔ́mɔʈɔ̀k kömu kömuɖa kəmu komaÍà<br />

grasp, catch<br />

hole (w)úún kúúnɪ̀k uuŋ kunik<br />

honey ʈɪ́ju also ‘bee’ ʈúju ʈuju kuɖuju<br />

horn kɪńɪʈ kɪń kinɪk kɪŋ kiŋik kiŋíà cf. Kipsigis kúínò,<br />

horn,<br />

instrumental<br />

ʈɪrikɔk kùʈúrùkìy<br />

òʔ<br />

17


́<br />

̀ ̀ ́ ́<br />

́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

horse mánʈà kɪmánʈà [could be ɖ móʈòʔ komóʈòʔ mɔ̀ʈò kumɔ̀ʈɔ̀<br />

not a ʈ]<br />

house nyáà, nyuáà kwíìʔ ɓɔ́k kuböö́ɖɪ̀ŋ ɓok kwik<br />

how many? ɗɛɛkɛɛ<br />

aba ɗɛɛ<br />

how? ŋɛɛ́nɔ́ ɛbei alkáí How is it?<br />

hundred sakar<br />

ʈeaɗi kɛ mùk<br />

ŋgɛ́mmùk<br />

hungry, be nánàŋ ɔ́tù ‘hunger nanàŋ hunger nánàŋ hunger<br />

kills [me]’<br />

hungry, be II aʈak<br />

hunt (v.) ɛsiʈuk ɛsʈaʈuk ɪɖɖa lámɔ ɪʈá lámɔ go hunting ɪņɖá lamɔ aʈá lamɔ<br />

hunting lɔ́m lám lamɔk<br />

hyena, ŋóŋóŋ kuŋóŋóŋí agwúúk kwugwóóʔ aŋwúk kúŋwuàʔ<br />

spotted<br />

hyena,<br />

séégàʔ kɪséégàʔ<br />

striped<br />

I, me nán náŋ náŋ cf. Bari nân, Acholi an,<br />

Gaam áán,<br />

immediately, koomoʈoni<br />

suddenly<br />

inside ɛnɛ lááŋ lááŋ= place<br />

intestines, kwúrúnyɪʈ kwúrúny kwurɪ́ŋɪdə̀k kwurɪ́ŋ kwúrɪ́ŋy<br />

guts<br />

iron ṭɪ́ʈɪʈ kɪṭɪ́ṭì sg. = alilliiɖək alelèʔ lelɪk alelɪk < Keiga<br />

‘piece of<br />

iron’<br />

jackal bɔ̀rɔ̀l kɪbɔ̀rɔ̀lì waaŋ kwaanɪk waŋ kuwaŋ cf. Dinka<br />

awàn<br />

jaw guṭɔkɪ̀ʈ kigɔṭɔ̀k kɛ́bɛbɪ̀k kábabàʔ kɛbɛkɛbɛ́ʔ kɪbɛkɛ́be<br />

ʔ<br />

jaw ṭuṭokɪ̀ʈ koṭoṭak<br />

judge (v.) ákumá ákumáʈa < Arabic<br />

jump (v.) ṭáŋkɪrà ṭáŋkɪràʈà<br />

Keiga Jirru ḍóni<br />

kick báá ɛ áwàʈ bááʈà hit with<br />

foot<br />

kidney kɪǵɪ̀n<br />

18


̀<br />

́<br />

̀<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

kidney kurwɪɲ kuməɖä̀k kumɔ̀ŋ ɗá[k] na kiɗá<br />

kumàŋ kumàŋ<br />

kill ɔ́ʈù ɔ́ʈóʈù óɖò óɖoɖò áɖù áɖaɖù cf.Bongo atun, Bari tatʊ,<br />

knee nɔ́ŋgù kɪnɔ́ŋgù,<br />

nóù kə́wɪ̀ŋ nóù kɪnóù cf. Bari kuŋú, Mabaan uŋu,<br />

kɪnɔ́ŋgùʈɪǹ<br />

kneel, crawl kuṭukú kuṭukóʈu<br />

knife pókò, pógò kɪṕókò,<br />

kúpókò,<br />

sakínɪ̀ʔ kɪsákinɪ̀ʔ ʈoroŋ kuɖoroŋɛ̀<br />

ʔ<br />

kópókò<br />

know áya(k) áyáʈà(k) ɛɛ́ʔ ááɖɛ̀ ái áyaɖɛ̀ cf. Tama ajili, Maasai a-<br />

yioló, Ik iyes,<br />

kokaab kányamuràʔ kɛnɪŋkán<br />

yamuràʔ<br />

kujur múseeʔ kumúsee<br />

ʔ<br />

lake, pool, kúlàʔ kukúlàʔ surwóó kusurwóó lɔfɔŋ kulɔfɔŋ<br />

pond<br />

lamb, kid kɔ́rɔ́màn kukúrúmùn<br />

land-monitor gɔ́ŋgɔrɔ̀ŋ kɪgɔ́ŋgɔrɔŋɪ̀k karaɓúŋ kááraɓáʔ ŋárábú kɪŋárábú<br />

language, lɔ́ŋɔʈ ílák cf. word alŋak<br />

word, speech<br />

last, final kinʈɪrɪk<br />

laugh (v.) ŋolɪlì ŋolɪʈaʈàʔ mɛ́lʈɪɖà mɛ́lʈɪʈà kúɽɪʃɪɖà kúɽɪʃʈaɖà<br />

leaf ? ṭoorɛɖàk ṭaaro Tese < Kadu e.g. Tulishi<br />

kin-ʈaro/øleaf<br />

kɔ́bùkɪ́ʈ kabó cf. Luo oboke, ? Tama aful<br />

leave off s.t. suku sukoʈu<br />

leave, let jɔŋgwa jɔŋgwaʈa<br />

alone<br />

left hand nínàʈ nʈɛ́<br />

ɛ́nnɛ̀k ɪɖááʔ<br />

nánà[k] na<br />

kɔ́kɔ́lɛ̀ʔ<br />

kule<br />

kwáálɛ<br />

leopard ɔlúŋ kɔlúŋɪ̀k ʈunnuʔ kuɖunnuʔ ʈojoròʔ kuɖojorò<br />

ʔ<br />

leper áḍɛ̀ŋ na ʈónyɪ̀ŋ nɛɛ̀gɪna<br />

ʈónyɪ̀ŋ<br />

leprosy ʈónyɪ̀ŋ<br />

lick ɗénɗenyàk ɗénɗenyaʈàk nánnányiɖà nánnányiʈà ɗaŋei ɗaŋaɖei<br />

licking áɗainyɪɖàk<br />

19


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

lie (v.) ilɛŋéì<br />

ʔɖuyaŋaʈ<br />

light (not pùl, pwɔ̀l kɛpwɔ̀l yɛhálhallɪ̀k nyɪfɛlfɛllɛ̀k<br />

heavy)<br />

light fire ukú ukóʈa kúú kwəɖa<br />

light leather fáyuŋ kɪfáyuŋ<br />

lightning ámakalàn biɖɪnàŋ làmà[k] na nók<br />

lightning nyamaʈa<br />

lion kámpɪ̀ŋ kɪḱámpɪ̀ŋɪ̀k [or<br />

ásaɖ ásaɖa < Arabic ʈiamùk agamù<br />

kɪḱámpɪ̀ŋɪ̀kì]<br />

live, dwell kárpànà kárpàɖànà<br />

liver múrɪ̀ʈ kɪmúrʈɪkɔ̀ múrɪ̀k kúmúrɪ̀k múrɪ̀ŋ kúmúrɪ̀ŋ cf. Ama máɽɪ̀ɲ, Teso emaɲ,<br />

Songhay dāmal, Zaghawa<br />

màán<br />

lizard kɔ́ŋgɔlɔ̀s kɪ́ŋgɔlɔ̀ʔ kikɪ́lbaʈúrɛ̀ kííkɪĺbaʈúr<br />

ɛ̀<br />

locust wulɪ̀ʈ kwulɪǹ wulɪ̀k kwulɛ̀ŋ allɪḱ kwulɪk<br />

long sagal(l)áʔ asaŋaláʔ asɛsaŋalɪ́<br />

k<br />

long njɔ́rʈàʔ,<br />

njɔ́rʈàk<br />

kɪnjɔ́rʈàʔ,<br />

kɪnjɔ́rʈàk<br />

lose s.t. wayaŋa wayaŋaʈa<br />

louse gámuíʈìʈ gámul


̀ ̀<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

man (vir) kwórʈòʔ kwóròʔ < Nubian<br />

e.g.<br />

Kadaru<br />

kworto<br />

ʈam(m)aɖám<br />

(m)àk<br />

ʈákak áɗɛŋ ņɖáámàk ŋɛɛ<br />

kɪnɖáámɪ̀<br />

ŋ<br />

cf. Tama máá<br />

many<br />

kɛ́lṭɪ̀ŋ,<br />

ɛ́mbɛrɛ̀n,<br />

ɛ́mbɛràn<br />

many ajjáŋ<br />

many káʈábák cf. Katcha (k)aɖagbo<br />

market kɔ́lɔ́ʔbɪ̀ʈ kɔkɔ́lɔ́ʔbɪ̀ʈ dakulabana<br />

market súúk < Arabic asúk kəsuk < Arabic<br />

marry (men) àràmà àràmàʈà<br />

marsh ɗagi kɪɗagi<br />

mat albɪŕɪs káálbɪrɪs < Arabic<br />

mat bɪŕɪsù kɪbɪ́rɪsù < Arabic bɪròʃ buruuʃ < Arabic albɪrsɪ̀k kalbɪrsɛ̀ < Arabic<br />

maternal<br />

ám n-ánnà<br />

grandmother<br />

meat nʈɛ̀ʈɪ̀ʈɛ̀ʈ nʈɛ̀ʈ<br />

meat liɖə̀k bɪlanɖàk (one kɪnɖaɖɪ̀k archaic, for<br />

piece) ɪnɖàk<br />

merly ɪlɖàk<br />

medicine, mɔ́rɔ̀ʔ kɪmɔ́rɔ̀ʔ muréék kumɔrɔ móreɖàk komórò<br />

root<br />

meet so. urɔnɔ wɔʈɔnu<br />

coming in<br />

opposite<br />

direction<br />

milk (n.) kíí sàáʔ kíí<br />

milk (v.) kɔ́njulúk kɔ́njulɔ́ʈɔ̀k ɗúúɖu ɗúúʈu kweilu kweilɛɖà<br />

modern ɖáwà


́<br />

́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

mother, their ámunanyɔ<br />

mother, your ɔ́ŋúnɔ̀ ámmunɔ̀ ámunuŋ<br />

mountain,<br />

hill, stone<br />

kúrɛ̀ʈ kukúrɛ̀ʈ widespread for ‘stone’. cf.<br />

Birgid kuur,<br />

mountain,<br />

hill, stone<br />

bɔ̀bɔ́rɔ̀t kì-bóbóròt-ɪ̀ uɖumɪk kuɖumɪk uɖumɪk kuɖumɪk hill,<br />

mountain<br />

mouth íʈùk k(w)úʈɪǹ úɖùk kwúɖɪ̀ŋ áɖùk kwúɖɪ̀ŋ cf. Murle otok, Bari kutuk,<br />

Maiak (+ most of Nilotic)<br />

ʈok, Fur ùtò,<br />

much ɛ́mbɛràn<br />

much, very keṭṭu<br />

mud ʈɔkiʈɛ̀ʈ ʈɔk ʈɔ̀k ʈɔk<br />

mud wall kumáŋgál kukumáŋgáli<br />

mushroom kɪɖéékɪɖàk kɪɖɛɛ́kɛ́<br />

my maternal<br />

áfa n-ánnà<br />

grandfather<br />

my maternal<br />

kwai n-ánnà<br />

grandfather<br />

my paternal<br />

áfa n-apa<br />

grandfather<br />

my paternal<br />

kwai n-apa<br />

grandfather<br />

my paternal<br />

ám n-apa<br />

grandmother<br />

my sister aranyuná nɔ̀ŋ<br />

nʈɛ́ púsùŋ<br />

árɪŋà arɪ́ŋà[ɪ] nɖálmɛ<br />

name kàlɪń, kàlɪ́ŋ pl. sometimes<br />

kikàlì<br />

kalɪŋ kalɪk cf. Katcha ɛrɛ, Meidob eere,<br />

Lotuxo kari, Baka iri<br />

narrow kárianùk éjɪnyɪlàʔ amɪɗɪlàʔ<br />

navel kwúllɔ̀ʔ kwúúllɔ́ʔ kúllà kugúllɛ̀ŋ<br />

navel,<br />

prominent<br />

sulúkuʈúk kusulúkuʈúkì surukurùk kusuruku<br />

rùk<br />

near ʈɪkáʔ eɖɪkaʔ kééɖikà<br />

neck ŋálòʔ kɪŋóónɖɪǹ ŋálo kɪŋáɖɖɪŋ ŋálo kɪŋáʈɪŋ cf. Daju Shatt ŋase, Gaam<br />

ŋálg,<br />

necklace karɗòʔ nʈɛ<br />

kuurk kɪɖáá<br />

nyarɗaʔ<br />

olaʈ<br />

ɗaaɗarak<br />

net for fish kömɪk köömɪk<br />

22


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

new n(ɗ)ɪ́ŋàn kɪnɗɪ́ŋàn aŋáŋ áŋaŋ cf. Shilluk ɲan, Gule gaŋas,<br />

next year áwuḍḍɛ̀ŋ<br />

nice áɗɗɪŋ<br />

night ʔjóón kuʔjóónɪ̀k ʔjúnì koʔjúnì ajunì cf. Bagirmi njó<br />

Nile monitor nyɛ́màl kɪnyɛ́malɪ̀k Varanus<br />

niloticus<br />

nine ŋgɛʈúùn keɗina[k]<br />

nya ááŋùŋ<br />

no álaaŋ asɛ not<br />

no láʔ < Arabic<br />

nose kɪḿɪńʈɪǹ kɪkɪ́mɪ́nʈɪ́nì kɪḿɖɪ̀ŋ kɪɖɪ́mɖɪ̀ŋ cf. Tama àmɪt, Berta Undu<br />

àmʊ́ ŋ, Lugbara umvú,<br />

Maiak umu,<br />

nose mámárɔ̀k kɔ́marɛ̀k cf. Kanga mɔrɔk, Daju<br />

Njalgul man-,<br />

now kááʈanì alaʔŋ<br />

oil nyínyàʔ Sg: bɪla<br />

nyínyàʔ.<br />

Pl:<br />

kɪnyínyàʔ<br />

oil ɗúúsì bɪla nyínyàʔ kɪnyínyàʔ<br />

old (people) ʈíí kiṭííɔ papá áfaŋa<br />

old (things) rùn, nɗórùn kɪnɗórùn orɪŋ asíù = ‘bad’<br />

one kíɗɔŋ kíɖɔ kɪ́ɗɗe cf. Uduk ɗe, Bagirmi kɛ́ɗɛ,<br />

onion marjɛlʈɛʈ marjɛl < Arabic<br />

basal<br />

open kɔ́ɖù kɔ́ɗɔʈɔ̀ kɔ́ɖuɖu kɔ́ɖuʈu kwɔɗiʈú kwɔɗiʈaɖ<br />

á<br />

ostrich ʈɪḿɔnɪ̀ʈ kɪ́ʈɪmɔ̀n ʈúɖɖumò kúúʈumɪ̀k ánɖumàŋ kúnɖumɪ̀ < Kadu<br />

k<br />

other ńɗɔ̀ kɪʔja ídə̀ŋ ɪ́ɗɗèŋ cf. So ɛdɛn, Gaam ɗààn,<br />

Dinka daŋ,<br />

outside ɛnɛ lááŋ<br />

over, above kɪŕɪ̀ŋ ullʷalɪŋ ɪllɛ́rover,<br />

above lúllò cf. head<br />

owl ʔduuki kuʔduuki<br />

penis ṭɪŋɪǹ kɪṭɪŋɪnì ámmɔ̀r káámmɔ̀r ámurùk kámurùk<br />

pepper ʃaṭṭa


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

pepper filfil


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

python ɪŕi, irí kirí ɪríí kiiriʔ ə́ri kɪniə́ri<br />

quick saromsarom<br />

(eating)<br />

quick kwolṭɪŋ<br />

(running)<br />

quickly<br />

ásulá sákorɛʈ,<br />

sákorɛʈ<br />

sɔɔ́mɛ<br />

náŋanàʈ nók not God nók<br />

kusɔɔ ́ ́mɛ̀<br />

rain, sky,<br />

God<br />

rainbow úlul kùlúlɪ̀k kafunɗɔ́lɪnyɔ̀ŋ<br />

rainy season waaʈɪn<br />

ram ṭúmpúlɔ̀ʔ kuṭúmpúlɔ̀ʔ ṭúgʷɔ̀ʔ kúɽugʷɔ̀ʔ ṭuŋwáʔ kuɽuŋwɪ̀k < Kadu<br />

rat, brown báákú kubáákú<br />

rat, mouse ʈɛ́ɗɪŋ, ʈɪ́ɗɪŋ kɪʈɪ́ɗɪŋ, kɪʈɛ́ɗɪŋ ṭɛ́dɛ́ŋ kɪɗɛ́dɛ́ŋ ṭɛ́ɗɪ́ŋ kɪ́ṭɛ́ɗɪ́ŋ<br />

red nʈɛ̀rɛ̀ kɪnʈɛ̀rɛ̀ örutwɛʔ orbɛk also orɛk<br />

archaic<br />

remember ɗoɗɪḱ ɗoɗɪḱiʈik<br />

rest, breathe áŋak áŋaʈak<br />

return here kɪŕɪ́ŋònìk kɪŕɪ́ŋàʈànài ɗáŋŋanà ɗáŋŋananà ʈúsanà ʈúsaɖanà<br />

return there kɪŕɪ́ŋànàk kɪŕɪ́ŋàʈànàk<br />

́ rib kúrúkɔk kùkúrúkɔkɪ̀ kɪ́ŋinɪ̀k kɛŋɪ́ŋ kiniɖək kɪ̀ŋ<br />

rich sɪ́l kɪsɪĺoʔ < Hill Nubian. lit ‘chief’<br />

rifle, gun almúnɖuŋ kálmunɖ<br />

uŋ<br />

nánà[k] na<br />

right hand nínàʈ nʈɛ́<br />

ɛ́nnɛ̀k yáá<br />

‘hand of<br />

bɔ́kùn<br />

lámàk 1 lamàk<br />

food’<br />

rise, go up ŋɛ́ʈàk ŋɛ́ʈaʈàk ŋáʈarɪ̀ŋ ŋáʈaʈarɪ̀ŋ<br />

river pɔ́kɪʈ kɪpɔ́kiʈɪ̀n súrɔ́ʔ kusúrɔ́ʔ kɪri<br />

road aro, arw kɔ́rr áro kwárɪŋ cf. Nandi ɔɔ<br />

road ɔ́nʈɪ̀ʈ kɔ́nʈɪ̀n ? cf. So ôd,<br />

roan antelope kɔ́lloruk kwɔ́llɛrɪ̀k<br />

rock rááràŋ kɪrááràŋ<br />

root muréék kumɔrɔ vein,<br />

sinew<br />

̀ ̀r,<br />

1 ‘hand of food’<br />

25


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

root, vein kɪŕɪkɪ̀rɪ̀ʈ kɪrákɪràʔ kɪŕɪk kɛ̂ r kíriɖàk kírɪk root,<br />

vein, sinew<br />

Assuming the underlying<br />

root is –ri(k) this looks very<br />

, tendon much like Niger-Congo<br />

forms<br />

rope mɪ̀s máà lɔ̀l kalɔ́l lɔ̀k kɔlány<br />

rope hanging sɛsɪlàŋ sɛsɪlàŋì lɔ̀kɔ̀k kɪńílɔ̀kɔ̀k<br />

frame, net<br />

rope, cattle rók kurók<br />

round, ṭɔ́ŋkɔlɔŋanɛ̀n oɗogoláʔ kéŋɔrʈunà<br />

spherical<br />

rub, wipe kurana kuraʈana<br />

run kajaŋài kajaŋaʈài ráʈʈà ráttaɖà ráʈʈà ráʈʈaɖà<br />

sack, bag, ṭúlúkɔ̀ʔ kuṭúlúkɪ̀k bɪlaɖɛ < KK<br />

waterskin<br />

sacrifice for<br />

kɛ̀lɛ̀ŋ<br />

dead<br />

sad, angry, pori<br />

sorry<br />

saliva kùmùʔ<br />

salt sɛlɛlɪnʈɛʈ sɛlɛlɛ sɛlɪk bɪlasɛlɛŋ sɛlɛŋ < Kadu<br />

N.B. bi- is<br />

a dim.<br />

same as ɛ kɪ̀lí kɪnyàŋ lit. ‘with<br />

their<br />

bodies’<br />

sand pɔ́kɪ̀ʈ ɖ/ð also river, ʈɛnnɪ́k ʈɛ́ŋ cf. Mayak tiŋil<br />

valley<br />

saw (v.) ʔbɔʈɔka ɛ<br />

< Arabic<br />

munʃáár<br />

say ilɛŋéì ilɛŋɛ̀ʈéì nyá nyaɖáá nyá nyɛ́ʈá<br />

scar kɔ̀rànɛ́n<br />

scar súkurʈɛ̀ʈ súkur, kusúkúrì<br />

scorpion nyínyɔ̀ŋ kunyínyɔ̀ŋ nányòŋ kunányòŋ nyúnyɔ̀ŋ kinyúnyɔ̀<br />

ŋ<br />

scratch (v.) aŋgurana aŋguraʈana<br />

scrotum kuÍɛ̀rɪ̀ŋ<br />

26<br />

prefix


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

see aŋkɪlɪ̀k aŋkɪlàʈa ŋk<br />

assimilates<br />

? Nubian Kadaru ŋɛl, Fur<br />

ögil,<br />

to ŋg<br />

see pà faɖa fù faaɖà<br />

́ seed ʈɛɛ̀ʈɪ̀ʈ<br />

self kɪ̀líʔ body +<br />

reflexive<br />

pronoun<br />

sell, buy kɔ́lɔ́ʔbà kɔ́lɔ́ʔbàʈà kwɔ́kwɔ́labà also ‘buy<br />

many<br />

things’<br />

send agɪlɪḱ agɪlàʈàk<br />

sesame káfálaŋ afóŋ na<br />

káfálaŋ<br />

sesame káfalɛɖàk kiáfálàŋ<br />

ʈɛɛ ́ ̀ʈ ʈɔ́yoɖə̀k ʈòyɔ́k ʈééyɪɖàk ʈééyàk < Katcha ʈɔyɔ/na-<br />

́ ̀<br />

́<br />

́<br />

seven kálákaròk kwɔ́ŋuŋ<br />

4 + 3 àŋwàiɖànàʔ<br />

nyɛɖanàʔ<br />

sew ranɗɪnà ranɗɪnàʈà ɗáɗɗarɖà ɗáɗɗarʈà áɗ[ɪ]rʈì áɗɪrʈaɖà<br />

sewing áɗ(ɪ)rˇàk<br />

shadow, ʔbɔɔ<br />

kuʔbɪńy,<br />

ɓáròʔ cf. God boro kuboro<br />

spirit<br />

kuʔbɪ́ŋ<br />

shake head pipiṭikɔ pipiṭikɔʈɔ<br />

sideways<br />

sharp aʈɛʔkɛɛ̀ʔ ‘has teeth’ sa i ccók aɖɛ kèèʔ ‘has teeth’<br />

sharp ṭɛlʈɛl a i cakarrà<br />

shield dáragà kɪdáragà < Arabic<br />

shield wór, wúr kwòráʔ ʈɔ́nɔ̀ŋ kuɖɔɔ́nɪk láŋ kɪĺaŋ archaic<br />

word<br />

shiver ɔ́làk ɔ́laʈàk<br />

shoe óɖuŋɪ̀k kinyúnyɔ̀<br />

ŋ<br />

shoot gun ármà almùnɖù ármaɖà<br />

kalmùnɖ<br />

ù<br />

short sɛ̀rɛ̀ʔ kɪsɛ̀rɛ̀ʔ oɗogoláʔ anɖɪŋɪràʔ<br />

shoulder kɔ́kɔlɔŋɪ̀ʈ kíkɔlɔ̀ŋ mésawèk kemésawà<br />

ʔ<br />

shout kugɪ̀k kugwaʈà kwáá<br />

27<br />

lɔfɔk kulɔfɔk


́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

shout, weep wujìk wojoʈɔ̀k ɗɔ́rɔnà ɗɔ́rɔnaɖà<br />

shut yákà yákaʈà ɗɛ́kkɪrà ɗɛ́kkɪràɖa nyakɪɖà nyakɪɗaɖ<br />

à<br />

sick bòlébòlɪń, kùbòlá<br />

bùlɛ́bùlɛ́n<br />

side rɛmɛ kɪrɛmɛ<br />

sieve grain ulu ulɔʈɔ<br />

sing ssö ssöɖo<br />

sing síà síaɖà<br />

sister, his arányanà ɔrɔ́inà nɖálmɛ̀<br />

sister, your áranɔ̀ ɔráinù[y]<br />

nɖálmɛ̀<br />

sit ʈɛ̀nyù ʈɛ̀ɲʈàʈù(k) cf. Dinik ɗɛ̀n, Berta Fadashi<br />

doŋoʃ,<br />

sit kárpà kárpaɖà kárfulà kárfulaɖà<br />

six sɛ́ŋkɛ̀ʈ, sáŋgàʈ [or k not g] kwɔ̀ɖenɪ̀ŋ kɪɗenṭɪ̀ŋ<br />

sixteen ámù[k] fuɖɪ<br />

gɪ́ɖenṭɪ̀ŋ<br />

skin, hide laŋún kɪlaŋúni lanyɪ́k kɪlanyáʔ kɪlɛnyóʔ lɛnya kɪlɛnya<br />

sky náŋanàʈ nók also rain arŋóóɖàk<br />

slave ɔɗɔn desoʔ also, aɗuŋ kaɗuŋ aɗɔŋ kwɔɗɔŋ<br />

stranger,<br />

enemy<br />

sleep rɔ́ŋɪnùk rɔ́ŋɪnṭaʈùk ḍáŋ(g)ɪrɔ̀ ḍáŋ(g)ɪrɔ̀ɖ<br />

ɔ̀<br />

slowly kɔ́nɔkɔnɔ́k<br />

slowly ŋɔ́nɔŋɔnɔ́k ɗúccókwàì<br />

small nsɪ̀ɗɪ̀ɗì kɪkɛ̀nɪ̀k ímúḍókwàk kɪḿɪ́ḍɪ́ḍɪ̀k ɗúccàì ɗúccógw<br />

àì<br />

ṭáŋunù ṭáŋanaɖù cf. Dinik tuŋgùn, Surmic<br />

e.g. Didinga taŋu,<br />

? Katcha -ɪʈiʈi<br />

́<br />

smell s.t. ŋóŋulù ŋóŋulaʈùk ŋwáń ŋwááɖa ŋwei ŋweiɖà<br />

smell, smelly ŋulaʈ<br />

smoke kɪ́ʈɪḿùʔ,<br />

kuɖúmmɔ̀ʔ kuɖúmu ? Meidob kumédí if<br />

kúʈúmùʔ,<br />

metathesis<br />

kɪ́ɖɪ́mùk<br />

smooth ʔbulu ʔbulùs ohólhollɪ̀k nyifúlfullɪ̀k<br />

snake lólùk, lólòk kɔ́lugɪ̀k,<br />

lö́lùk kóliʔ laluk kwólɪŋ cf. Daju Shatt dɔl, Acholi<br />

kɔ́logɪ̀k<br />

twol, Gaam ɖöö́r, ? So dɛu<br />

snap stick pílà fɪĺi fɪĺÍaÍà<br />

28


̀<br />

́ ́<br />

́ ́<br />

́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

sneeze ɔ̀sak ɔ̀saʈak əssɪɖei əssɪʈei<br />

so ʈiṭɔk<br />

soft nyírguʈnyirgùʈ nyínyullunyull<br />

ùk<br />

soil ʈabbàŋ kɪ́ɖabbèk<br />

son, boy ɗál kɪɗɛ́l ɗák nɖáámàk kɪɗɪŋ<br />

kɪnɖáámɪ̀<br />

ŋ<br />

son, his ɗá[k]nanɛ̀<br />

son, my ɗál ɛ́nnàŋ ɗánnáŋ<br />

son, your ɗál ɛ́nnàŋ<br />

ɗánnɪ́ŋ<br />

únnò<br />

song málàn kumálánɪ̀ kɪsi kɪsiik kɪ̀sɪk<br />

sour ʈɪ́ɗɛ̀r aɗàrr àɗɛɛ̀rɪ̀k<br />

speak agɛʈa agɛʈaʈa<br />

speak ílɛŋɛ̀ speak to ílɔnɔ̀k ílɔŋɔ̀ʈɔ̀k ilɔ ilɔɖɔɔ<br />

spear ṇsɔ̀ kɪn káɽaʔ kááɽàʔ kaɽa kiaɽa ? < Kadu<br />

spear, barbed sésɪ̀ŋ kɪsésɪ̀ŋ<br />

spider óò ná kɔ́ŋàʔ kwéèn kɪná lit. ‘dog of aráárək —<br />

kɔ́ŋà<br />

flies’<br />

spit báá kɔmú bááʈà kɔmú sɪkɪɖane a sɪkɪɖanádɪ<br />

ɖɪʈanɛ kumuʔ ɖɪʈaʈanɛ kumuʔ =<br />

kumúʔ k a kumúʔ<br />

kumuʔ saliva<br />

spit báʈɛ̀ kɔmú báʈàʈà kɔmú<br />

split ɛʈɛka ɛʈɛkaʈa<br />

split kɔ́rù kɔ́ràʈà kɔ́ru kɔ́rɖù kɔ́ru kwɔ́rʈaʈà<br />

spoon lɛnsá kɪlɛnsá káɓu kááɓuk<br />

spread s.t. farɪʃɔ farɪʃɔʈɔ < Arabic ʈáppolo ʈáppoloɖo<br />

out<br />

squeeze nyúlà nyúlàʈà<br />

stab ápì ápaʈà ákwuɖì ákwuʈò áfì áfaɖà<br />

stand ilʈùk ilʈɔʈɔ̀k ʈɪǵɪɖonò ʈɪǵɪʈonò líɖù líʈaɖù stand, stop<br />

star ɗúlɪ̀ʈ kuɗúlàʔ kwuḍɪĺlɪɖə̀k kwuḍɪĺlllɪ̀ŋ ɗúlɪ̀k kuɗúlɪ̀ŋ cf. Ik ɗɔ́ɫɛát,<br />

steal agulà agulaʈà ákwula ákwulaɖà ákwulì ákwulaɖà<br />

stem bigur kubiguri<br />

stick karṭábù kɪgárṭabù<br />

stick ɗók kwɔɗ(ɪg)ɪń ɗók koɗéŋ ɗók kwuɗɪŋ<br />

stirring stick pɪś kɪṕɪ́sɪń pusɔŋ kɪhísɛnɪḱ fɪḱ kɪ̀fíyàʔ<br />

29


́ ́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

stone kórɛ̀ʈ kukórɛ̀ʈ kúrɔ̀k kúúrɔ̀k also beads kuràk kuurak cf. Tama kwʊ́ ɽa, proto-<br />

Nilotic *kɔr, Dongolawi<br />

kúlu, Songhay guru ‘hill’,<br />

Malinke kulu, Heiben k-ɔl,<br />

stop, cease ʈɪlʈiʈɔ ʈɪlʈiʈaʈɔ<br />

story ʈamunɗɛɛ̀kà<br />

kɪʈamunɗɛɛ̀kà<br />

straight ʈɛ̀rʈɛ̀r, ʈɪ̀rʈɪ̀r esɪjjɔraʔ kɛʈʈwɪḱ<br />

stranger,<br />

guest<br />

ɔ́jɪĺʈɛ̀ʈ ɔ́jɪĺì [first letter<br />

may be ɛ<br />

according<br />

to notes]<br />

stream,<br />

seasonal<br />

string lɔ̀[k] ɪŋjíjilaʔ<br />

strong (of bírʈù < Hill<br />

áÍɛnyà<br />

people)<br />

Nubian<br />

strong (of kɪlákkɪlàŋ nyàrɪ̀ dry, hard nyɛkuṭákuṭàŋ<br />

things)<br />

strong thing<br />

strongly, koṭṭo<br />

quickly,<br />

harshly<br />

30<br />

ḍɛ̀k kɪḍík small sandy<br />

khor<br />

stupid koʈikoli kikoʈikoli<br />

suck ɛlɪk ɛlaʈàk jé’joɖà jé’joʈà<br />

suckle ɛlákì ɛlaʈákì áli álaɖá ààlì aalaɖà<br />

sun nónù, núnù nö́nù ŋáŋùʔ<br />

swamp ɗagi kɪɗagi<br />

́ ́<br />

sweat sɪ́rɛnɛ́n ilɔ ilɔɖɔɔ<br />

sweep argwá argwáʈà kwúrɖà kwúrʈà kwurʈà kwurʈaʈà<br />

sweet nɖɪ́ʔjì kɪnɖɪ́ʔjì aṭul nyɪkɛ́ɗikɛɗɗɪ̀k<br />

swell yáì<br />

swim báá luɪǹy báálà luɪ̀ny also<br />

bááláál<br />

tail<br />

rɪ́ŋgákɪs,<br />

rɪɪ́ ́ŋgɪ̀s<br />

lɪḿ(ɪ)ɖamuŋ<br />

lɪḿ(ɪ)ʈámu<br />

ŋ<br />

? + water bá ánɗɔ̀ŋ bááʈá<br />

ánɗɔ̀ŋ<br />

kɪrɪ́ŋgákàʔ k ~ g sábòŋ kɪsáboŋàʔ ṭákak kɪɽákik<br />

lit. hit<br />

swimming<br />

cf. Tama baɽa, Daju Liguri<br />

ɓa(a)y, but these may be<br />

simply cognates of ‘hit,<br />

strike’


́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

take kɔ́mùk kɔ́mɔʈɔ̀ kám kámaɖei /<br />

ámuʈà<br />

take away àràmà àràmàʈà umweanɪ̀k<br />

take away, àràmù àràmùʈà<br />

hold<br />

take for<br />

sɛ́ŋ sɛ́ɖei<br />

oneself<br />

tail<br />

rɪ́ŋgákɪs, kɪrɪ́ŋgákàʔ sábòŋ kɪsáboŋàʔ ṭákak kɪɽákik<br />

rɪɪ́ ́ŋgɪ̀s<br />

talk, speak, t ílɔŋɔ̀k ílɔŋɔ̀ʈɔ̀k áɗafɖà aɗúfʈaɖà<br />

ell<br />

taste jejɛmà jejɛmàʈà lapa láfá láfaáɖà also try,<br />

test<br />

tear (n.) kɔ́manʈɛ̀ʈ kɔ́mɔ̀ʔ kɪɖáhòŋ kɔ́màʔ<br />

tear (v.) swirà swiraʈà ásí, ásɪɗa ásɪṭa séréi sérʈaɖà<br />

tell story ʔɖaʈak ʔɖaʈakaʈak<br />

ten<br />

ŋgɛ́mmùk,<br />

[maybe k alanɪkì alakɪnakà àmɖáʈúk<br />

kɛ́mmùk<br />

not g],<br />

termite logwan kologwani<br />

termite luganʈɛ̀ʈ lugàn ŋwɔ̀ŋ áinanuàŋ nuàŋ<br />

termite,<br />

áwɛŋ<br />

soldier<br />

testicle ṭorunyɪ̀ʈ kɪṭorùny ʈɛ́rɪŋìk kɪ́ɖɛrɪ̀ŋ ɗánakuɖɛ̀rɪ̀ŋ kɪɗɗákuɖ ‘child of<br />

ɛ̀rɪ̀ŋ scrotum’<br />

thank you kɛ́ nʈóbàn lit. ‘it is<br />

good’<br />

that (far) nɔnnɔ kɪnɔnnɔ<br />

that (far) nʈɪgɪnɔɔnɔk kɪnʈɪgɪnɔɔnɔk<br />

that (near) nɔ kɪna<br />

that (near) nʈɪgɪnɔ kɪnʈɪgɪna nɛ̀ kɪnɛ̀<br />

thatching<br />

nyìk nyìk<br />

grass<br />

then ìs(s)ún ussʷɪŋ<br />

there nʈàkànà ɔlonò ánɔ<br />

they nákàʈà kɪnnáʔ kɪnnáʔ<br />

thick ɗúrmà<br />

thick ḿbù ḍúrru<br />

thigh kuṭuŋuṭùg kuṭuŋuṭùgì óhùʔ kohunòʔ afuk kɪńɪŋafuk<br />

31


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

thigh ŋuṭuŋuṭúŋ kuŋuṭuŋuṭúŋi<br />

thin (people) máŋanɛ̀n<br />

thin (people, nyɪĺɔŋàʔ ejényelàʔ ájijilàʔ ájijilɪ̀k<br />

objects)<br />

thing ʈɪĺɔ̀ŋ kɪ́ʈalɔŋ, kɪ́ʈɔlɔŋ ɗía lɛ́[k]<br />

think óòmɔ̀ + verb<br />

particularl<br />

y lɪ́pà, to<br />

look for, or<br />

ɗɪka, to<br />

find, see<br />

thirsty, to be nónù, núnù + verb ɔ́ʈù, nanáámùŋ hunger for arámʈàʔ thirst<br />

to kill<br />

water<br />

thirty ʈeaɗi kɛ<br />

kwáɖanàʔ<br />

this ni kɪni nì kɪnɪ̀ cf. So nɪn, Tama ɪ́ŋ, Dinik<br />

nɛ̀, Gaam nɛ́ and mnay<br />

further probable cognates<br />

(or do demonstratives just<br />

look like this?)<br />

this nʈɪ̀gɪǹɪ̀ kɪnʈɪgɪni aléì alakè<br />

thorn nɔ́ŋonɪ̀ʈ kɔ̀ník<br />

thorn núŋwanɪ̀ʈ kwàník nánɪ̀ŋ kánɪ̀k nánɪ̀ŋ kíanɪ̀k<br />

thou nɪń nɪ́ŋ nɪ́ŋ cf. Daju Sila ɪńɪŋ, Mursi<br />

nina, Pokot ɲíì, Songhay ni,<br />

Kanuri ɲi, Mangbetu íní.<br />

Incidentally, this looks like<br />

a pretty good isogloss for<br />

Nilo-Saharan (Niger-Congo<br />

has the same for 1 st person<br />

sg.)<br />

three kwɔ́ʈanáʔ kwɔ́ɖanàʔ kwáɖaŋàʔ cf. Tulishi -ɛɖɔna, Gaam<br />

ɔ́tɔ́, Berta Malkan odo,<br />

Maiak ɗö́k, as all West<br />

Nilotic<br />

throat kíro kííro<br />

throw ɔpurú ɔpurɔ́ʈù árɔma árɔmad<br />

ɖà<br />

= ‘shoot’ ármà ármaɖà<br />

32


́<br />

́<br />

́<br />

́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

throw<br />

ɔ́rɔmai ɔ́rɔmaɖài<br />

towards<br />

throwing wuʈal kuwuʈali<br />

knife<br />

thumb ɗánanánàk<br />

ɗúrmà<br />

kɪɗágɛ́ŋ<br />

ɗúrmà<br />

thunder koʈujɪǹ ná<br />

‘shouting nók ʈɪbaʈanɛ ‘sky<br />

náŋanàʈ<br />

of sky’<br />

struck’<br />

thus, so gi<br />

thus, so nʈɔga aləɓɓí<br />

thus, so nyagá<br />

tie ɛ́mbɛ̀là ɛ́mbɛ̀làʈà ámmalà ámmalaɖà amɛmɛlà amɛleɖà<br />

time, place láàŋ<br />

today kááʈanì nɪmɪnà ánnamanɪ̀ŋ<br />

together, be ana, ɔnɔ<br />

together, ɛʈɛ, ɛ<br />

with<br />

tomorrow isááʈɪǹ lɛ́bɪrɖä̀ ásɪɖɪ̀ŋ<br />

tongue mɛ́nɖɪnyàʈ kɪmɛ́nɖɪnyàʈ ŋáḍɪmàk kɪŋáḍɪmàk kɛ́ɗɛmàk kɛɛ́ɗɛmà<br />

k<br />

cf. Songhay dèènè. Possibly<br />

widespread cognacy with<br />

metathesised forms e.g.<br />

Dongolawi nɛ́d, Bari ŋɛ́dɛ́p,<br />

Uduk aled, Lendu ledà.<br />

Alternatively a loan from a<br />

lost Niger-Congo language.<br />

Cf. Defaka mɛnduɔ, Bedik<br />

i-ɗem, Proto-Gbaya *lembe<br />

und so weiter<br />

tooth awɪ̀s kɛɛ̀ʔ iyɪḱ sɛʔ áyàk kèèʔ<br />

touch ɔ̀lák ɔ̀láʈak<br />

tree mɛ́rɛŋɪ̀s mɛ́rɛŋ ɓòʔ kùɓwɛ̀ŋ < kùɓòɛ̀ŋ bɔɔ́rɪ̀ŋ kuɓɪŋ<br />

tribe nɛɛ̀ʔ<br />

kiná<br />

‘people of<br />

kwuÍùŋ<br />

kurɛ̀ʈ<br />

hill’<br />

true jɪŕjɪ̀r<br />

turn welak welaʈak<br />

turn s.t. ɲiʈà ɲiʈàʈà kwáʈalarɪ̀ŋ fállanyà fállanyaɖ<br />

à<br />

turtle I káɗáʔ kááɗáʔ<br />

33


English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

turtle II abugaɖom kabugaɖo < Arabic<br />

m abūgadaḥ<br />

twenty ʈeaɗi<br />

twenty-one ʈeaḍi gɪ́ḍḍe<br />

twin ɗál nʈɛ ɗulɔ̀n kɪɗɛ́l nʈɛ ɗulɔ̀n kuŋwúlɪɖä̀l koŋól kulɔŋɔŋ<br />

two károkwɛ káro káro<br />

udder nyúŋ kɪnɪnyúŋ<br />

under aʈak ʈuhalɪŋ ɪlléleuntie<br />

ŋwúlɖì ŋwúlʈaɖà<br />

up kɪrɪŋ aɗɗárɪŋ ɪllɛ́r- (?)<br />

upper<br />

grindstone<br />

ḍá[k] ḍɪḿɪḱ kɪɖɪŋ na<br />

ḍɪḿɪḱ<br />

for grain<br />

upper lip íʈùk nɖɛɛrɪ̀ŋ lanyɪ́k ya<br />

áɖù[k]<br />

ull w alɪŋ<br />

ɪllélewòk<br />

urinate ábiɖa ábitə ábbiʈa ábiɖɖa<br />

urine kɪbɔ́lɔ̀ʔ kibö́lɔ̀ʔ kibélàʔ<br />

valley, pɔ́kɪʈ<br />

seasonal<br />

stream<br />

vein, tree kɪŕɪkɪ̀rɪ̀ʈ kɪrákɪràʔ kibélàʔ<br />

root<br />

very koṭṭu<br />

village ɪĺɛ̀ < Arabic<br />

قروى ḥil<br />

alhɪlli < Arabic<br />

ḥil<br />

́<br />

village kwíìʔ lit. houses kwùÍùŋ also ‘tribe’<br />

voice ŋálòʔ kɪŋóónɖɪǹ #NAME? alleɖà alleʈà<br />

vomit káṭakà káṭakaʈà alleɖì alliʈaɖà<br />

vulture sɪ́bɪ̀r kɪsɪ́bɪŕì kúnnɛ̀k kúnnɔŋ kʷósolò kʷóósolò<br />

vulva, vagina ììr kììrɪ̀k ìr kììr árɪ̀k kɪŕɪ̀k<br />

wait ùnjɪli ùnjɪlaʈa<br />

wake s.o. furuŋai furuŋɪnʈɔʈai<br />

walk wírɔ̀k wírɔ̀ʈɔ̀k ŋwùrò ŋwùròɖò ɪņɖá k-ɛ́llù<br />

walk wúrɔ̀k wúrɔ̀ʈɔ̀k<br />

want, look lɪṕà lɪṕàʈà ɔh(w)ài ‘I want’ anyɛ<br />

‘I want,<br />

for<br />

like’<br />

war, quarrel ŋɔ́rbɔ́k<br />

warm, hot wááraŋ arráŋ aaraŋ<br />

34


́<br />

̀<br />

́ ̀<br />

́ ́<br />

̀ ̀<br />

̀<br />

́ ́<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

warrior ɖéénì nʈɛ nɛɛ̀ʔ<br />

nʈɛ́ < Hill<br />

fáárɪ̀s < Arabic<br />

bɪrʈùk kɪbɪ̀rʈùk Nubian<br />

wash (self), ɔ́ʔbɔ̀ ɔ́ʔbɔ̀ʈɔ̀ ɛ́bɛnà abenà abeÍanà<br />

bathe<br />

wash s.t. weʈí weʈaʈà ŋwóɖà kwúʈì kwúʈaɖà<br />

watch, guard, áŋkɪlʈi áŋkɪlʈaʈà<br />

care for<br />

water múŋ imúŋ, umúŋ amuŋ<br />

water lizard mányálɪ̀k kɪmányál<br />

iyàʔ<br />

water-rat ámmɛ kúmmɛ̀<br />

we (dual) sák<br />

we (excl.) káʈ kák kák<br />

we (incl.) sasák, sásàk kasák kalásɪk<br />

weak, thin nyɔ́nyɔ̀ʔ<br />

wear iyú iyáʈú<br />

well pɔɔ<br />

kupɪń [or ɪ for<br />

fɔ́ʔ kupɛ́ŋ fɔ́k kufɪ́ŋ<br />

the u]<br />

wet nʈwì nyɪlɛ kɪnyálkaɖàk<br />

what? ŋɛ́, ŋ i ɛɛ<br />

ŋei ŋɛʔ<br />

when? láàŋɛ́ ? < láàŋ láánɪ̀k áwei<br />

‘place,<br />

time’ + ŋɛ́<br />

‘what’<br />

where? kʷóó, ʔbóó mme wááʈɪkà<br />

which? nɛ̀nɛ̀, nɛɛ̀n<br />

kɪnɛɛ̀n<br />

white ṇṭɪ̀ṭɪ̀k kɪ́ṇṭɪṭɪ̀k ɛɽɛɽɛ̀k kɛɽɛɽɛ̀k ɽ ~ ʈ áṇɗəɽɪ̀k<br />

white man áḍɛ̀ŋ ánḍəɽɪ̀k nɛɛ̀ʔ<br />

kɪńḍəɽɪ̀k<br />

who? ŋáni ŋáninʈ [no faith ŋanɛ́ ánnɪ́ŋ<br />

in this]<br />

why? kɔɔ<br />

áɓei<br />

wide ɗwìrɗwìr ihallâʔ áfalɛŋà<br />

wife, his nɪmɛ́nna<br />

wife, his irɛ́nnwà nɪmɛ́nna<br />

wife, my irɛ́nnàŋ nɪmɛ́nnáŋ<br />

wife, your irɛ́nnɔ̀ nɪmɛ́nnɪ́ŋ<br />

wind ɔ́púŋɪ̀ʈ kɔ́púŋɪ̀k ʈurrí ʈúrí<br />

35


̀<br />

̀<br />

̀<br />

English <strong>Temein</strong> Tese Keiga Jirru External comparisons<br />

sg. pl. Comment sg. pl. Comment sg. pl. Comment<br />

windstorm ɔ́púŋɪ̀ʈ ḿbù<br />

wing lúpɔkɪ̀ʈ kulupókàʔ kapä́lɛɖàk káápalàk<br />

witch aḍéŋ n-áwuɖàk nɪ́ŋi<br />

n-áwuɖàk<br />

witchcraft áwuɖàk<br />

̀<br />

wobbling ɔrrɛ̀k<br />

woman áɖɛŋ nɖalmɛ<br />

nɛɛ ̀ ̀<br />

kɪnɖólɪ̀k<br />

woman lɪḱámɛ̀ʔ lúgɪ̀ʈ g ~ k ír dànàmɛ̀ʔ nuɖóllɪ̀k nɪ̀mɛ̀ʔ nɪŋ ɖólɪ̀k<br />

word lɔ́ŋɔʈ kɪlɔ́ŋɔʈ ilä́k kilä́k kɪmɛ́sɛnɪk kɪmɛ́sɛ́ni<br />

yaʔ<br />

̀ work ágɪĺàʈ lógwɔ̀ʔ kulógwɛ̀ŋ lúŋɔ<br />

kulúŋɔ̀<br />

work v. amʈá lúŋɔ amʈaɖá<br />

lúŋɔ̀<br />

worm ɛ́jɛ́mɪ̀ʈ kɪ́jɔmɔ̀<br />

write kɪ́ʈɪ́bɔ̀ kɪ́ʈɪ́bɔ̀ʈà < Arabic<br />

yawn amáì mɪnʈaʈà ámmɪɖèi ámaaɖài ama amoɖà<br />

year sɪnɛ̀ʔ kɪsinɛ̀ʔ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!