KsiÄ…Å¼ka - WojewÃ³dzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie

Spis tre!ci 

List s. 3 

Organizatorzy i Komitet Organizacyjny Zjazdu s. 4 

Informacje organizacyjne s. 5 

Program sesji naukowych s. 6 

Program szczegó"owy Zjazdu s. 7 

Program szczegó"owy Sekcji Piel#gniarskiej s. 22 

Streszczenia (39 Zjazd PTNch) s. 27 

Streszczenia (Zjazd Sekcji Piel#gniarskiej PTNch) s. 169 

Indeks autorów s. 199 

Contents 

Welcome letter p. 3 

Organizing Institutions and Organizing Committee p. 4 

Organizing information p. 5 

Scientific sessions programme p. 6 

Congress programme p. 7 

The Nursing Section programme p. 22 

Abstracts (39 th Congress of The Polish Society of Neurosurgeons p. 27 

Abstracts (Congress of The Nursing Section of The 

Polish Society of Neurosurgeons) p. 169 

Index of authors p. 199

Szanowne Kole$anki 

Szanowni Koledzy, 

W imieniu Komitetu Organizacyjnego mam zaszczyt zaprosi! Pa"stwa do wzi#cia udzia$u w 39 

Zje%dzie Polskiego Towarzystwa Neurochirurgów i Sekcji Piel#gniarstwa PTNCH, który odb#dzie si# 

w Miko$ajkach, usytuowanych w centrum Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i oddalonych 90 km od Olsztyna. 

Organizatorem spotkania jest Oddzia$ Neurochirurgii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olszynie. 

Ze wzgl#du na udzia$ w Zje%dzie licznej grupy neurochirurgów z Grecji, planowana jest polsko-grecka sesja 

naukowa. 

Tematyka Zjazdu obejmuje szerokie spektrum aktywno&ci neurochirurgicznej: 

! Glejaki wysoko-zró'nicowane (low-grade gliomas) 

! Guzy wewn(trzkomorowe 

! Neurochirurgia naczyniowa: t#tniaki i malformacje naczyniowe 

! Guzy kana$u kr#gowego 

! Neurochirurgia dzieci#ca 

! Neurochirurgia czynno&ciowa 

! Sesja m$odych neurochirurgów (tematy wolne) 

! Sesja polsko – grecka (tematy wolne) 

Miejscem naszego spotkania b#dzie Hotel Go$#biewski, malowniczo po$o'ony nad brzegiem jeziora 

Ta$ty. Znajduje si# w nim nowoczesne Centrum Kongresowe oraz szereg atrakcji, m.in. park wodny, sztuczne 

lodowisko, klub je%dziecki. 

Mam nadziej#, 'e spotkanie w takim miejscu poza okazj( do wymiany do&wiadcze" zawodowych 

u$atwi nawi(zanie przyjacielskich wi#zi oraz dostarczy mi$ych wspomnie". 

Zapraszam serdecznie do Miko$ajek. 

Z powa'aniem 

Przewodnicz(cy Komitetu Organizacyjnego 

Dr n. med. Waldemar Och 

Dear Colleagues, 

On behalf of the Organizing Committee I am pleased to invite you to the 39 th Congress of the Polish Society of 

Neurosurgeons and Section of Neurosurgery Nurses in Miko$ajki in Poland. Miko$ajki is a small town located in 

the centre of the Masurian Lake District. 

The Congress is organized by the Department of Neurosurgery of the Voivodal Specialistic Hospital in Olsztyn. 

The common Polish - Greek session is planned as a result of the participation of the Greek neurosurgeons at our 

meeting. 

Scientific topics covered at the Congress will represent wide range of neurosurgery: 

! Low – grade gliomas 

! Intraventricular tumors 

! Vascular surgery: aneurysms and arteriovenous malformations 

! Tumors of vertebral canal 

! Paediatrics neurosurgery 

! Functional neurosurgery 

! Young neurosurgeon session (free subjects) 

! Polish – Greek session (free subjects) 

The Congress will be held in Go$#biewski Hotel with a scenic location at the bank of the Ta$ty Lake. The hotel 

with modern Congress Centre and variety of attractions such as water park, artificial ice rink and horse riding 

club gives you a possibility to combine your work with an active relaxation. 

I hope that meeting in such an impressive place will be a unique opportunity not only to exchange neurosurgical 

experiences, but also to strengthen our relationships and will remain long in your memory. 

I would like to invite you all cordially to Miko$ajki in 2009. 

Yours faithfully, 

Chairman of the Organizing Committee 

Waldemar Och 

3

Komitet Honorowy (Honorary Committee) 

Marsza$ek Województwa Warmi"sko-Mazurskiego 

Jacek Protas 

Wicemarsza$ek Województwa Warmi"sko-Mazurskiego 

Jolanta Szulc 

Dziekan Wydzia$u Nauk Medycznych 

Uniwersytetu Warmi"sko-Mazurskiego 

Prof. dr hab. Wojciech Maksymowicz 

Dyrektor Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie 

Irena Kierzkowska 

Komitet Naukowy (Scientific Committee) 

Przewodnicz%cy: Prof. dr hab. Andrzej Marchel 

Prof. dr hab. Zbigniew Czernicki 

Prof. dr hab. Marek Harat 

Prof. dr hab. Henryk Majchrzak 

Prof. dr hab. Zenon Mariak 

Prof. dr hab. Marcin Roszkowski 

Prof. dr hab. Tomasz Trojanowski 

Komitet Organizacyjny (Organizing Committee) 

Przewodnicz%cy: Dr n. med. Waldemar Och 

Sekretarz: Dr n. med. Miros$aw Smó$ka 

Cz$onkowie: Dr n. med. Jan Kope! 

Lek. med. Leszek Malinowski 

Lek. med. Grzegorz Szczepanik 

Lek. med. S$awomir Tananis 

Lek. med. Tomasz Budzisz 

Lek. med. Rafa$ Staszkiewicz 

Adres (Adress) 

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny 

Oddzia$ Neurochirurgii 

ul. )o$nierska 18 

10-561 Olsztyn 

Tel: (089) 538 64 92 

Fax: (089) 538 64 07 

Waldemar Och (kom. 0 606 991 971, e-mail: neurochirurgia@wss.olsztyn.pl) 

Miros$aw Smó$ka (kom.0 502 323 935, e-mail: smolkam@op.pl) 

E-mail: zjazd@wss.olsztyn.pl 

www.wss.olsztyn.pl 

4

Informacje organizacyjne (Organizing information) 

Miejsce obrad (Congress venue) 

Hotel GO*+BIEWSKI 

Mr(gowska 34 

11-730 Miko$ajki 

J#zyk (Language) 

Oficjalnym j#zykiem Zjazdu jest j#zyk polski (The official language of The Congress: 

Polish) 

Sesje polsko-greckie odbywaj( si# w j#zyku angielskim (The language of Polish-Greek 

sessions: English) 

Sesja plakatowa odbywa si# w j#zyku polskim i angielskim (The language of Poster session: 

Polish and English) 

Informacje dla autorów (Information for the authors) 

Materia$y do prezentacji nale'y przekaza! do pokoju przygotowania prze%roczy najpó&niej 

w przerwie przed planowan( sesj( 

The scientific papers should be delivered to the speaker ready room during the break before 

the scheduled session at the latest 

Certyfikaty (Certificates) 

Certyfikaty uczestnictwa w Zje%dzie bed( rozdawane w niedziel# 20 wrze&nia 

Certificates of participation at the Congress will be given on Sunday, September 20 th 

Imprezy towarzysz%ce (Social programme) 

Wieczór towarzyski w restauracji Czerwonej 17.09.(czwartek) godz. 20.30 

Informal Reception in the Red Chamberof the hotel Thursday September 17 th 20.30 

Wycieczka ( ,w.Lipka-Reszel-Gier$o') dla 18.09.(pi(tek) godz.09.00 

u czestników z Grecji i osób towarzysz(cych 

Trip (Marian sanctuary in ,w.Lipka-Bishop Castle Friday September 18 th 09.00 

in Reszel-Hitler Headquarter in Gier$o') 

for Greek participants and accompanying persons 

Wyjazd do zamku w Rynie, biesiada rycerska 18.09 (pi(tek) godz.19.30 

Visit at Ryn Castle with traditional chivalric feast Friday September 18 th 19.30 

Rejs spacerowy po jeziorach dla uczestników 19.09 (sobota) godz.15.00 

z Grecji i osób towarzysz(cych 

The cruise of Masurian lakes for Greek Saturday September 19 th 15.00 

participants and accompanying persons 

Uroczysty bankiet w restauracji Zielonej 

19.09 (sobota) godz.20.00 

Ceremonial reception in the Green Chamber Saturday September 19 th 20.00 

5

Program sesji naukowych (Programme of scientific sessions) 

sesje data sala 

Sesja I. Glejaki 

wysoko-zró$nicowane 

(Low – grade gliomas) 

Sesja II. Guzy wewn%trzkomorowe 

(Intraventricular tumors) 

Sesja III. Choroby naczyniowe I 

(Vascular surgery I) 

Sesja IV. Sesja I m"odych 

neurochirurgów I 

Young neurosurgeon 

session I 

Sesja V. Guzy kana"u kr#gowego 

(Tumors of vertebral canal) 

Sesja VI. Choroby naczyniowe II 

(Vascular surgery II) 

Sesja VII. Neurochirurgia 

czynno!ciowa (Functional 

neurosurgery) 

Sesja VIII. I Greek – Polish 

scientific session 

Sesja IX. II Greek – Polish 


Sesja X. III Greek – Polish 


30 Sesja XI. Sesja m"odych 

neurochirurgów II 

Young neurosurgeon session II 

Sesja XII. Sesja plakatowa 

(Poster session) 

Sesja XIII. Neurochirurgia 

dzieci#ca (Paediatrics neurosurgery) 

Sesja XIV. Tematy wolne I 

(Free subjects I) 

Sesja XV. Tematy wolne II 

(Free subjects II) 

18.09.2009 (pi%tek) 

September 17th (Friday) 

08.00-9.30 

18.09.2009 (pi%tek) 


9.45-11.10 

18.09.2009 (pi%tek) 


11.30-13.10 

18.09.2009 (pi%tek) 


13.30-14.30 

18.09.2009 (pi%tek) 


15.45-17.15 

18.09.2009 (pi%tek) 


17.30-19.00 

18.09.2009 (pi%tek) 


17.30-19.00 

19.09.2009 (sobota) 

September 17th (Saturday) 

08.00-9.40 

19.09.2009 (sobota) 


10.00-11.40 

19.09.2009 (sobota) 


12.00-13.00 

19.09.2009 (sobota) 


13.20-14.30 

19.09.2009 (sobota) 


15.30-16.20 

20.09.2009 (niedziela) 

September 20th (Sunday) 

09.00-10.30 

20.09.2009 (niedziela) 


10.50-12.20 

20.09.2009 (niedziela) 


10.50-12.20 

A 

A 

A 

A 

A 

A 

B 

A 

A 

A 

A 

HALL 

A 

A 

B 

Sesje Sekcji Piel#gniarskiej 

18.09.2009 (pi%tek) September 17th (Friday) 

8.30-16.45 

C 

6

Szczegó"owy Program Zjazdu 

Congress programme 

17.09.2009 (czwartek) – September 17th (Thursday) 

14.00 Zakwaterowanie i rejestracja uczestników zjazdu w Hotelu Go"#biewski. 

Registration and accomodation 

15.30 Zebranie Zarz%du G"ównego PTNCH 

Polish Society of Neurosurgeons Board meeting 

19.30 Oficjalne otwarcie zjazdu 

Formal opening of the Congress 

20.30 Wieczór towarzyski w restauracji Czerwonej 

Informal reception in the Red Chamber of the hotel 

18.09.2009 (pi%tek) – September 17th (Friday) 

8.00-9.30 Sesja I. Glejaki wysoko-zró$nicowane (Low – grade gliomas) 

Sala A (Room A) 

Przewodnicz(cy: Prof.A.Marchel, Prof.M.Zawirski 

Prezentacja 8 min + 2 min dyskusji 

1. Neurofizjologiczny monitoring &ródoperacyjny ( IONM ) z wykorzystaniem 

motorycznych potencja$ów wywo$anych ( MEP ) w operacjach guzów wyspy 

i wzgórza. P. Adamczyk, K. Majchrzak, M. Tymowski, H. Majchrzak (Sosnowiec) 

2. ,ródoperacyjne mapowanie kory ruchowej i monitorowanie dróg piramidowych 

w nadnamiotowych guzach mózgu. M. Hupa$o, D.J. Jaskólski (*ód%) 

3. Chirurgiczne leczenie guzów wyspy z wykorzystaniem fMRI, przezczaszkowej 

stymulacji elektrycznej kory i istoty bia$ej podkorowej ( MEP ) oraz badania 

traktografii ( DTI ). K. Majchrzak, P. Adamczyk, M. Tymowski, B. Bobek-Bilewicz, 

H. Majchrzak (Sosnowiec) 

4. Neurofizjologiczne mapowanie i monitorowanie struktur nerwowych w trakcie 

operacji guzów pnia mózgu. M. Hupa$o, D.J. Jaskólski (*ód%) 

5. Wykorzystanie traktografii pnia mózgu ( DTI ) w ustaleniu wskaza", wyborze dost#pu 

chirurgicznego oraz w trakcie resekcji guzów i naczyniaków pnia mózgu. 

7

M. Tymowski, B. Bobek-Bilewicz, K. Majchrzak, P. *adzi"ski, *. Zarudzki, 

H. Majchrzak (Sosnowiec ) 

6. Leczenie operacyjne guzów przy&rodkowej cz#&ci p$ata skroniowego u dzieci 

z wykorzystaniem dost#pu transsylwialnego. P. Kowalczyk, P. Zwoli"ski, 

M. Roszkowski ( CZD Warszawa) 

7. )ó$takogwia%dziak pleomorficzny w materiale Kliniki Neurochirurgii 

i Neurotraumatologii CMUJ w latach 2000-2008. R. Morga, D. Adamek, K. Stachura, 

J. Polak, M. Moska$a (Kraków) 

8. Dysembrioplastyczny neuroepitelialny guz w materiale Kliniki Neurochirurgii 

i Neurotraumatologii CMUJ w latach 2000-2008. R. Morga, D. Adamek, k. Stachura, 

M. Moska$a (Kraków) 

9.45-11.10 Sesja II. Guzy wewn%trzkomorowe (Intraventricular tumors) 


Przewodnicz(cy: Prof. S.Nowak, Prof.M.Roszkowski 


1. Endoskopowe leczenie wewn(trzkomorowych torbieli koloidowych i guzopochodnego 

wodog$owia. Metodologia, uwagi techniczne, prezentacja video. 

S.J. Kwiek, P. Ba'owski, J. Baron, W. ,lusarczyk, W. Kukier, D. Kocur, S. Kowacki, 

K. Suszy"ski, S. Szajkowski, H. Dole'ych, B. B$aszczyk (Katowice) 

2. Po$(czenie techniki neuroendoskopowej i stereotaktycznej w doszcz#tnym usuwaniu 

torbieli koloidowych. M. Birski, W. Narolski, A. Kalinowska (Bydgoszcz) 

3. Torbiele koloidowe komory trzeciej. Wyniki leczenia metod( endoskopow( i otwartej 

mikrochirurgii. K Stachyra, W. Libionka, M. Moska$a, M. Krupa, J. Polak, R. Morga 

(Kraków) 

4. Leczenie operacyjne torbieli koloidowych III komory mózgu. A. Nowak, A. Marchel 

(Warszawa) 

5. Wy&ció$czaki wewn(trzkomorowe – wyniki leczenia w zale'no&ci od rodzaju 

histologicznego, lokalizacji i rozleg$o&ci resekcji guza. M. Mandera, G. Sobol, 

K. Musio$ (GCZD Katowice) 

6. Leczenie operacyjne wy&ció$czaków komór bocznych mózgu. A. Nowak, 

A. Zakrzewska, L. K#pka, K. Dyttus-Cebulok, A. Marchel (Warszawa) 

7. Leczenie operacyjne wy&ció$czaków IV komory mózgu. A. Nowak, A. Zakrzewska, 

L. K#pka, K. Dyttus-Cebulok, A. Marchel (Warszawa) 

8. Wyniki leczenia operacyjnego oponiaków wewn(trzkomorowych. T. Czernicki, 

K. Le&niewski, A. Marchel (Warszawa) 

8

9. Zastosowanie neuronawigacji w planowaniu doj&cia operacyjnego oponiaków uk$adu 

komorowego . J. Furtak, M. Harat, W. Narolski, P. Sokal (Bydgoszcz) 

10. Leczenie operacyjne nowotworów uk$adu komorowego mózgu w Oddziale 

Neurochirurgii WSS w Olsztynie. W. Och, L. Malinowski, M. Smó$ka, S. Tananis, 

R. Staszkiewicz, T. Budzisz (Olsztyn) 

11. Przypadki rzadkich guzów mózgu o lokalizacji wewn(trzkomorowej. J. Moskal, 

T. Majewski, J. Szyma&, R. )ukiel, S. Nowak (Pozna") 

11.10-11.30 Przerwa (Coffee break) 

11.30-13.10 Sesja III. Choroby naczyniowe I (Vascular surgery I) 


Przewodnicz(cy: Prof. Z. Mariak, Prof. I. Kojder 


1. Wyniki leczenia operacyjnego chorych z t#tniakami mózgu w latach 1991-2009. 

W. Och, M. Smó$ka, L. Malinowski, W. Maksymowicz, G. Szczepanik, S. Tananis, 

J. Kope!, R. Staszkiewicz, T. Budzisz ,G.Wasilewski (Olsztyn) 

2. Ocena wyników leczenia p#kni#tych t#tniaków wewn(trzczaszkowych w aspekcie 

analizy skuteczno&ci hemodynamicznej i komfortu 'ycia pacjenta. M. Bierwagen, Abu 

Sitta Al.-Drawi, M. Wierci"ski, A. Swincow, G. Planutis, P.Stryczy"ski, 

R. Zaborowski, P. Malukiewicz (Bydgoszcz) 

3. Fenestracja blaszki kra"cowej (BK) podczas operacji p#kni#tych t#tniaków mózgu. 

Czy jest uzasadniona?. S. Bayassi, G. Jastalski, T. Siwiecki (Elbl(g) 

4. Ocena skuteczno&ci klipsowania t#tniaków wewn(trzczaszkowych na podstawie 

kontrolnych bada" angio-CT w terminie odleg$ym. P. Kunert, M. Prokopienko, 

M. Gola, T. Dziedzic, M. Chojnowski, A. Marchel (Warszawa) 

5. Warto&! skal oceniaj(cych wyniki leczenia t#tniaków wewn(trzczaszkowych na 

przyk$adzie 328 pacjentów operowanych z powodu t#tniaka t#tnicy szyjnej 

wewn#trznej ( ICA ). T. Szmuda, P. S$oniewski, J. Dzier'anowski (Gda"sk) 

6. Markery skurczu naczyniowego w krwotoku podpaj#czynówkowym z p#kni#tego 

t#tniaka mózgu-analiza porównawcza i przydatno&! kliniczna. P. Be$dzi"ski, 

J. Dzier'anowski, T. Szmuda, P. S$oniewski (Gda"sk) 

7. Wyst#powanie t#tniaków „de novo” u chorych po operacji p#kni#tego t#tniaka 

wewn(trzczaszkowego na podstawie kontrolnych , odleg$ych bada" Angio-CT. 

P Kunert, M. Prokpienko, M. Gola, T. Dziedzic, M. Chojnowski, A. Marchel 

(Warszawa) 

9

13.30-14.30 Sesja IV. Sesja I m"odych neurochirurgów I 

Young neurosurgeon session I 


Przewodnicz(cy: Prof. Z. Czernicki, Prof. A. Marchel 


1. Skuteczno&! przezczaszkowej ultrasonografii dopplerowskiej z kolorowym 

obrazowaniem przep$ywu w diagnostyce skurczu t#tnicy przedniej mózgu. G. Turek 

(Bia$ystok) 

2. Ocena skuteczno&ci laminoplastyki szyjnej m. Kurokawa z zastosowaniem p$ytki 

Codubix jako elementu dystansuj(cego. P. Gadaj, S. Bayassi, I. Kowalina, 

M. Derenda (Elbl(g) 

3. Zespó$ zakotwiczonego rdzenia w przebiegu t$uszczaków kana$u kr#gowego- opis 

dwóch przypadków. R. Staszkiewicz, W. Och, M. Smó$ka (Olsztyn) 

4. Torbiele wewn(trzkomorowe, przedstawienie zagadnienia i prezentacja 

przypadków. T. Budzisz, W. Och, L. Malinowski, R. Staszkiewicz, G. Szczepanik 

(Olsztyn) 

5. Wp$yw temozolomidu na epigenetyczn( kontrol# ekspresji genów w komórkach 

glejaków. Anna-Maria Barciszewska, S. Nowak, E. Wyszko, M. Z. Barciszewska 

(Pozna") 

6. Przedoperacyjne planowanie rekonstrukcji czaszki u dzieci leczonych z powodu 

kraniosynostoz z zastosowaniem nowoczesnych metod trójwymiarowej wizualizacji. 

D. Larysz, M. Gzik, W. Wola"ski, M. Mandera, D. Tejszerska (Katowice) 

7. Nowe mo'liwo&ci badania autoregulacji kr('enia mózgowego podczas 

indukowanego nadci&nienia wewn(trzczaszkowego w trakcie testu infuzyjnego. 

T. Szczepa"ski. A. Weiser, W. Berny, W. Jarmundowicz (Wroc$aw) 

8. Zwi(zana ze zdrowiem jako&! 'ycia po operacji przepukliny l#d%wiowego kr('ka 

mi#dzykr#gowego. F. Stoma, A. Cegie$kowska-Bednarczyk, A. Podkowi"ski, 

T. Trojanowski (Lublin) 

9. Guzy oczodo$u operowane z doj&! czaszkowo-oczodo$owych – wyniki leczenia 

38 pacjentów. J. Dzier'anowski, R. Jeli"ski, P. S$oniewski, T. Szmuda, M. Rut, 

P. Czapiewski, P. Be$dzi"ski, M. St#pniewicz, D. R#c$awowicz (Gda"sk) 

14.30 Obiad (Dinner) 

16.00-16.45 Wyk"ad Ovita Nutricia (Sekcja Piel#gniarska PTNch) 

Ovita Nutricia Lecture 

10

16.50–18.30 Walne Zgromadzenie Sekcji Piel#gniarskiej PTNch 

The Nursing Section members meeting 

15.45-17.15 Sesja V. Guzy kana"u kr#gowego (Tumors of vertebral canal) 


Przewodnicz(cy: Prof. A.Radek, Prof.W.Jarmundowicz 


1. Wyniki leczenia operacyjnego nowotworów kana$u kr#gowego w materiale Oddzia$u 

Neurochirurgii WSS w Olsztynie. W. Och, L. Malinowski, M. Smó$ka, J. Kope!, 

S. Tananis, G. Szczepanik, W. Maksymowicz, T. Budzisz, R. Staszkiewicz (Olsztyn) 

2. Neurofizjologiczne monitorowanie struktur nerwowych w operacjach guzów 

&ródrdzeniowych. D. Jaskólski, M. Hupa$o (*ód%) 

3. Wyniki leczenia operacyjnego wy&ció$czaków &ródrdzeniowych. M. Prokopienko, 

A. Marchel, P. Bojarski, P. Kunert (Warszawa) 

4. Wyniki leczenia operacyjnego &ródrdzeniowych naczyniaków p$odowych. 

M. Prokopienko, A. Marchel, P. Kunert, P. Bojarski (Warszawa) 

5. Torbiele synowialne odcinka l#d%wiowego kr#gos$upa. R. Jankowski, S. Nowak, 

R. )ukiel, J. Szyma&, W, Paprzycki (Pozna") 

6. Nowotwory kr#gos$upa z$(cza czaszkowo-kr#gos$upowego. A. Maciejczak, P. Barna&, 

B. Litwora, B. Jagie$$o-Bajer, P. Dudziak, M. Sumara, P. Ma&lanka, M. Czternastek, 

F. Georgiew (Tarnów) 

7. Korporektomia i stabilizacja tylna u chorych nie kwalifikuj(cych si# do doj&! 

przednich w nowotworach odcinka piersiowego i l#d%wiowego. A. Maciejczak, 

P. Barna&, B. Litwora, B. Jagie$$o-Bajer, P. Dudziak, M. Sumara, P. Ma&lanka, 

M. Czternastek, F. Georgiew (Tarnów) 

8. Guzy ko&ci krzy'owej. A. Maciejczak, P. Barna&, B. Litwora, B. Jagie$$o-Bajer, 

P. Dudziak, M. Sumara, P. Ma&lanka, M. Czternastek, F. Georgiew (Tarnów) 

9. Doj&cie przednie i 360 stopni w leczeniu chirurgicznym nowotworów kr#gos$upa 

l#d%wiowego. A. Maciejczak, P. Barna&, B. Litwora, B. Jagie$$o-Bajer, P. Dudziak, 

M. Sumara, P. Ma&lanka, M. Czternastek, F. Georgiew (Tarnów) 

17.30-19.00 Sesja VI. Choroby naczyniowe II (Vascular surgery II) 


Przewodnicz(cy : Prof. P. S$oniewski, Dr hab. R. Juszkat 


11

1. Ocena morfometryczna i hemodynamiczna kompleksu t#tnicy $(cz(cej przedniej 

u chorych z rozpoznanym t#tniakiem mózgu. W. Kaspera, A. )urada, J. Gielecki, 

P. *adzi"ski, J. S$owi"ski, K. Ptaszkiewicz, H. Majchrzak (Sosnowiec) 

2. Wp$yw destabilizacji ci&nienia atmosferycznego na wyst#powanie krwawienia 

podpaj#czynówkowego. R. Juszkat, M. Blaszak, S. Nowak, W. Paprzycki (Pozna") 

3. Przydatno&! rotacyjnej cyfrowej angiografii subtrakcyjnej w ocenie g#sto&ci 

wype$nienia t#tniaków po terapii wewn(trznaczyniowej. D. Knap, K. Gruszczy"ska, 

M. Kawalski, M. Korzekwa, M. Zbroszczyk, A. Rudnik, J. Baron, P. Ba'owski 

(Katowice) 

4. Endowaskularne leczenie chorych w ci#'kim stanie po krwotoku z t#tniaka mózgu 

– IV i V grupa Hunta – Hessa. R. Morga, K. Stachura, T. Popiela, T. Berski, 

M. Moska$a (Kraków) 

5. T#tniaki naczy" tylnej cz#&ci ko$a Willisà leczone za pomoc( nitinolowego stentu 

Leo Plus bez u'ycia spiral. R. Juszkat, S. Nowak, M. Wieloch, R. Pietrzeniewicz, 

A. Zarzecka, W. Paprzycki (Pozna") 

6. Endovascular Treatment of Broad – Neck Brain Aneurysms. M. Jaworski, A. Marchel, 

Departament of Neurosurgery, Medical University of Warsaw, Poland, II Departament 

of Radiology, Medical University of Warsaw, Poland 

7. Malformacje naczyniowe rdzenia – techniki operacyjne. P. Kolasa, Z. Kaurzel, 

M. Kolasa (*ód%) 

8. Wst#pna ocena przydatno&ci angiografii rezonansu magnetycznego (MRA) dla 

kontroli skuteczno&ci embolizacji t#tniaków wewn(trzczaszkowych . P. Bojarski, 

E. Maj, J.)y$kowski, M. Jaworski, M. Skawi"ski Warszawa) 

9. Jako&! 'ycia i zagro'enia w ocenie skuteczno&ci leczenia wewn(trznaczyniowego 

chorych z t#tniakami t#tnicy podstawnej. M. Kolasa, P. Kolasa, Z. Kaurzel (*ód%) 

17.30-19.00 Sesja VII. Neurochirurgia czynno!ciowa (Functional neurosurgery) 

Sala B (Room B) 

Przewodnicz(cy : Prof. M. Harat, Prof. P. Ba'owski 


1. DBS w chorobie Parkinsona. Wyniki leczenia ,l(skiego Centrum Leczenia Choroby 

Parkinsona. S .J. Kwiek, M. Boczarska, M. ,wiat, G. K$odowska-Duda, W. Kukier, 

W. ,lusarczyk, A. Antonowicz-Olewicz, S. Szajkowski, K. Suszy"ski, P. Ba'owski, 

G. Opala (Katowice) 

2. Dodatek dokana$owej morfiny u pacjentów ze spastyczno&ci( z rozwini#t( tolerancj( 

na dokana$owy baklofen. T. Szmuda, M. Siemi"ski, P. S$oniewski, J. Dzier'anowski, 

M. Rut (Gda"sk) 

12

3. Zastosowanie scyntygraficznej oceny funkcjonowania dokana$owych systemów 

infuzyjnych w ustaleniu wskaza" do reoperacji u pacjentów z potencjalnie 

nieskutecznym leczeniem dokana$owym baklofenem (ITB). T. Szmuda, 

J. Teodorczyk, P. S$oniewski, P. Lass, J. S$awek, J. Dzier'anowski, M.Rut (Gda"sk) 

4. Skuteczno&! leczenia padaczki opornej na leki za pomoc( stymulacji nerwu b$#dnego 

w grupie chorych z fakomatozami i rozleg$ymi nieoperacyjnymi dysplazjami 

korowymi. P. Zwoli"ski, T. Kropiwnicki, M. Roszkowski (CZD Warszawa) 

5. Implantacja elektrod transowalnych przy u'yciu neuronawigacji elektromagnetycznej. 

Notka techniczna. P. Daszkiewicz, P. Zwoli"ski, M. Roszkowski (CZD Warszawa) 

6. Asymetria i zmienno&! osobnicza anatomii mi#dzymózgowia w badaniu RM 

stwierdzana podczas bezpo&redniego planowania celu w obszarze niskowzgórza. 

W. Libionka, M. Rudzi"ska, M. Dec, M. Tutaj, K. Stachura, M. Betlej, M. Moska$a 

(Kraków) 

7. Neuromodulacyjne leczenie bólu przewlek$ego – opis przypadków. P. Sokal, 

M. Harat, J. Furtak (Bydgoszcz) 

8. Jednoczesna stymulacja warstwy niepewnej i Voa/Vop w leczeniu dr'enia Holmesa 

wywo$anego udarem wzgórza – opis przypadku. W. Libionka, M. Rudzi"ska, M. Dec, 

M. Tutaj, K. Stachura, M. Betlej, M. Moska$a (Kraków) 

9. Stymulacja nerwu b$#dnego w leczeniu depresji – opis przypadków. M. Harat, 

A. Araszkiewicz, M. Birski, M. Ruda& (Bydgoszcz) 

19.30 Wyjazd do zamku w Rynie, biesiada rycerska 

Visit at Ryn Castle with traditional chivalric feast 

19.09.2009 (sobota) - September 17th (Saturday) 


08.00-09.40 Sesja VIII. I Greek – Polish scientific session 

Sesja w j#zyku angielskim (Sesion in english) 

Chairman: Prof. H. Majchrzak, K. Kouzelis MD, PhD 

Three lectures (20 minutes each) 

1. Surgical Treatment of MCA Aneurysm . Nikolaus Georgakoulias, MD, PhD 

Neurosurgical Departament General Hospital ,Athens 

2. Treatment Options of Fusiform / Giant Intracranial Aneurysm . Alexander Andreou, 

MD, PhD. Departament of Neurosurgery and Interventional Neuroradiology Hygeia 

Medical Center, Athens 

3. AVMs - a Greek Experience. Vasilios Varsos, MD, PhD. Departament of 

Neurosurgery, Red Cross Hospital of Athens 

13

Oral Presentations (8 minutes + 2 minutes of discussion) 

1. Endovascular Treatment of Intracranial Micro AVMs. Nasis N., Ioannidis I., 

Lafazanos S., and Andreou A. Departament of Neurosurgery and Interventional 

Neuroradiology Hygeia Medical Center, Athens. 

2. The endovascular treatment of cerebral aneurysms with the use of current techniques 

in patients after subarachnoid haemorrhage– the evaluation of 508 cases. R. Juszkat, 

S. Nowak, S. Smól, J. Moskal, T. Majewski, A. Zarzecka, W. Paprzycki (Pozna") 

3. The endovascular embolization of cerebral aneurysms, own experience. M. Jaworski, 

A. Marchel. II Zak$ad Radiologii Klinicznej AM w Warszawie,Klinika Neurochirurgii 

AM w Warszawie 

4. Observation of Small, Unruptured Aneurysms Growth by Repeated Computed 

Tomography Angiography. P. Kunert, M. Gola, L. Bako", M. Skawi"ski, A. Marchel. 

Departament of Neurosurgery, Medical University of Warsaw, Poland, II Departament 

of Radiology, Medical University of Warsaw, Poland 

10.00-11.40 Sesja IX. II Greek – Polish scientific session 



Chairman: Prof. T. Trojanowski, A.Andreou MD, PhD 

The lecture (15 minutes) 

Invasive diagnostics in refractory epilepsy. D. J. Jaskólski, M. Hupa$o, M. Zawirski 

(*ód% ) 

Eight oral presentations (8 minutes + 2 minutes of discussion) 

1. Interspinous Process Fixation. Fashion, Obligation, the New Way of Thinking. 

A. Radek, M. Radek (*ód%) 

2. Usefulness of the New Occipito – Cervival Anchorage System for Stabilization . After 

Decompression in Different Pathologies at Craniocervical Junction. A. Radek, 

L. Ciupik, M. Radek, K. Zapa$owicz, M. Grochal (*ód%) 

3. Application of DTI-fiber tracking to the operation of intramedullary tumors. 

H. Majchrzak, B. Bobek-Billewicz, M. Maliszewski, K. Majchrzak, *. Zarudzki 

(Sosnowiec) 

4. Lumbar Disc Herniation – Is It Really Induced by Far Advanced Degeneration? 

W.J. *ebkowski ( Bia$ystok) 

14

5. Results of Endoscopic Intradiscal Nucleotomy in Lumbar Disc Herniation. Wyniki 

endoskopoej nukleotomii w przepuklinach dysków l#d%wiowych. S. Henryk, 

W. Szydlik, P. Ba'owski, J. Sirek, R. Sirek (Katowice, Bytom, Bielsko-Bia$a) 

6. Firearm – Induced Keyhole Fracture With Concomitant Injury of Brain Parenchyma 

from Bone Shards. Neurosurgical and Forensic Perspective. Vakis A., Douzis I., 

Karambetsos D., Nathena D., Chochlidakis N., Pantelakis L., Michalodimitrakis E. 

Neurosurgical Dpt, Forensic Sciencces Laboratory, University Hospital of Herakleion 

7. Polyethkerketone (PEEK) Cages in the Treatment of Cervical Disc Disease: Report 

of 262 cases. K. Kouzelis, G. Makrigiannakis, G. Pantazis, K. Ilias, V. Ekonomidis 

Neurosurgical Departament, Thriasio General Hospital, Athens, Neurosurgical 

Departament, „ Asklepieion” General Hospital, Athens, Greece 

8. Which Parameter is the Best Prognostic Factor In Brain Trauma?. Barkas K., 

Papanikolaou P.G., Papadopoulos E., Stamatiou S., Markellos A., Paleologos T.S., 

Venetikidis A., Voidonikolas L., Papageorgiou N., Feloukatzis Ch., Chatzidakis E., 

Kyriakou T. ( Neurosurgical department, General Nikaia Piraeus Hospital, Athens, 

Greece 

11.40-12.00 Coffee break 

12.00-13.00 Sesja X. III Greek – Polish scientific session 



Chairman: Prof. A. Radek, N. Georgakoulias MD, PhD 

Six oral presentations (8 minutes + 2 minutes of discussion) 

1. Transnasal Endoscopic Technique in Cranial Base Surgery – Clinical Experience. 

T. *yso", A. Sieskiewicz, Z. Mariak, M. Rogowski. Dept. Of Neurosurgery ; Medical 

University of Bia$ystok, Poland 

2. Transcallosal, transeptal, interforniceal approach to tumors of the third ventricle. 

K Drabik, D. Szymkowicz, P. Daszkiewicz, E. Jurkiewicz (CZD Warszawa) 

3. Results of Vestibular Schwannoma Surgery.. P. Kunert, M. Skawi"ski, A. Marchel. 

Departament of Neurosurgery, Medical University of Warsaw, Poland 

4. Comparison of Endoscopic and Microscopic Techniques In Pituitary Adenomas 

Surgery. A. Rudnik, D. Larysz, I. Krawczyk, I. Duda, B. Ga$uszka-Ignasiak, 

P. Ba'owski. Katedra i Klinika Neurochirurgii ,l(skiego Uniwersytetu Medycznego 

w Katowicach. 

5. Endoscopic biopsies of periventricular brain tumors in children. Diagnostic 

effectiveness and role of electromagnetic neuronavigation. P. Daszkiewicz, S. Barszcz, 

15

M. Roszkowski, A. Maryniak, W. Grajkowska, E. Jurkiewicz, M. Drogosiewicz (CZD 

Warszawa) 

13:20-14:30 Sesja XI. Sesja m"odych neurochirurgów II 

Young neurosurgeon session II 


Przewodnicz(cy : Prof. Z. Czernicki, Prof. A. Marchel 


1. Izolowany krwiak &ródmózgowy bez towarzysz(cego krwotoku podpaj#czynówkowego 

z p#kni#tego t#tniaka ga$#zi M5 t#tnicy &rodkowej mózgu. Opis przypadku. Kamil 

Le&niewski (Warszawa) 

2. Ropnie mózgu w materiale Kliniki Neurochirurgii w Lublinie. F. Stoma, W. Janusz, 

B. Parzyszek, T. Trojanowski (Lublin) 

3. Ocena wyników leczenia operacyjnego ZCKN w zale'no&ci od stopnia zaawansowania 

i nasilenia objawów. F. Georgiew, A. Maciejczak, P. Barna&, B. Litwora, B. Jagie$$o- 

Bajer, P. Dudziak, M. Sumara, P. Ma&lanka, M. Czternastek (Tarnów) 

4. Skuteczno&! dynamicznej stabilizacji mi#dzykolczystej z u'yciem implantu DIAM 

w zespo$ach bólowych odcinka l#d%wiowego kr#gos$upa. M. Sumara, A. Maciejczak, 

P. Barna&, M. Czternastek, P. Dudziak, F. Georgiew, B. Jagie$$o-Bajer, B. Litwora, 

P. Ma&lanka (Tarnów) 

5. Olbrzymia torbiel jamy otrzewnowej jako powik$anie uk$adu zastawkowego komorowootrzewnowego. 

Opis przypadku i przegl(d literatury. M. Bujko, M. Z(bek (Warszawa) 

6. Torbiele neuroenterogenne &ródczaszkowe i kana$u kr#gowego. T. Kropiwnicki, 

S. Barszcz, P. Daszkiewicz, E. Jurkiewicz, W. Grajkowska, D. Szymkowicz-Kude$ko 

(CZD Warszawa ) 

7. Wspó$istnienie konfliktu naczyniowo-nerwowego i torbieli paj#czynówki zbiornika 

mostowo-mó'd'kowego u pacjenta z neuralgi( nerwu trójdzielnego. Opis przypadku 

i przegl(d literatury. M. Bujko, M. Z(bek (Warszawa) 

8. Przerzut raka do kr#gos$upa. Pierwsza manifestacja choroby nowotworowej. W. Pulka, 

I. Kowalina, Z. Franc, M. Derenda (Elbl(g) 

9. Analiza w$a&ciwo&ci biomechanicznych i histologicznych 'y$ mostkowych mózgu 

u osób przewlekle nadu'ywaj(cych i nienadu'ywaj(cych alkoholu – znaczenie 

w etiologii krwiaków podtwardówkowych. Horanin-Dusza Monika, Pilarska Barbara, 

Jarmundowicz W$odzimierz, B#dzi"ski Romuald - Katedra i Klinika Neurochirurgii AM 

we Wroc$awiu 

10. Znaczenie prognostyczne warto&ci bia$ka S100B w korelacji z przep$ywami 

mózgowymi badanymi technik( Dopplera przezczaszkowego u chorych po ci#'kim 

urazie czaszkowo-mózgowym. S. Dzierz#cki, M. Sobstyl, M. Z(bek (Warszawa ) 

16

14.30 Obiad (Dinner) 

15.00 Rejs spacerowy po jeziorach (1,5 godz.) 

The cruise of Masurian Lakes 

15.30-16.20 Sesja XII. Sesja plakatowa (Poster session) 

Hall 

Przewodnicz(cy: Dr hab. R. Czepko, Dr hab. M. Pastuszko 

Prezentacja 1,5 min, i 2 slajdy + 1 min dyskusji 

1. SAH Due to Lumbar Fracture Without a Head Injury. A Case Report. Chochlidakis 

N., Karambetsos D., Koutentakis G., Pantelakis L., Chronakis E., Vakis A. 

Neurosurgical Dpt, University Hospital of Crete 

2. Cranial Reconstruction With Multiple Bone Fragments Using Absorbable Materials 

From Polylactate KAI Live Donor Bone Graft. Karambetsos D., Chochlidakis N., 

Koutentakis G., Chronakis E., Pantelakis L., Vakis A. Neurosurgical Dpt, University 

Hospital of Crete 

3. Neuromonitoring Parameters in Brain Death . Stamatiou S., Papanikolaou P.G., 

markellos A., barkas K., Papadopoulos E., Venetikidis A., Paleologos T.S., Damilakis 

K., tsanis G., Fratzoglou M., Kyriakou T. Neurosurgical Dpt, General Nikaia Piraeus 

Hospital, Athens, Greece 

4. ,ródoperacyjne mapowanie kolumn tylnych rdzenia kr#gowego. Intraoperative 

Mapping of The Spinal Cord Dorsal Columns. D.J. Jaskólski, M. Hupa$o (*ód%) 

5. Guzy podtwardówkowe kana$u kr#gowego na pograniczu czaszkowo 

- kr#gos$upowym w materiale Oddzia$u Neurochirurgii w Tarnowie. A. Maciejczak, 

P. Barna&, B. Litwora, B. Jagie$$o-Bajer, P. Dudziak, M. Sumara, P. Ma&lanka, 

M. Czternastek, F. Georgiew (Tarnów) 

6. Termodynamiczne aspekty konwekcji p$ynu mózgowo-rdzeniowego. L. Werbowski, 

H. Gurgul (Szczecin) 

7. Rzadki przypadek olbrzymiego oponiaka skrzyd$a mniejszego ko&ci klinowej 

rozrastaj(cego si# g$#boko w obr#bie szczeliny Sylwiusza. W. Strohm, D. Soba"ski, 

W. Orczyk, J. Oleszczuk (Kalisz) 

8. Jednoczasowe wyst#powanie oponiaka oraz glejaka wielopostaciowego – opis 

przypadku . D. R#c$awowicz, P. S$oniewski, W. Biernat (Gda"sk) 

9. Wykorzystanie komputerowej analizy on – line ci&nienia p$ynu mózgowordzeniowego 

w czasie testu infuzyjnego do skrócenia czasu infuzji. A. Weiser, 

W. Jarmundowicz, H. Jurniewicz, W. Berny, T. Szczepa"ski (Wroc$aw) 

17

10. Przezskórna osiowa spondylodeza mi#dzytrzonowa odcinka l#d%wiowo-krzy'owego 

kr#gos$upa – AxiaLIF. Z. J. Brodzi"ski (Dubaj) 

11. Zastosowanie przezskórnej kyfoplastyki balonowej w leczeniu z$ama" kompresyjnych 

trzonów kr#gowych w odcinku piersiowo-l#d%wiowym kr#gos$upa. M. Z(bek, 

S. Dzierz#cki, A. Zaczy"ski, M. Sobstyl (Warszawa) 

12. T#tniak t#tnicy spoid$owobrze'nej z krwawieniem do uk$adu komorowego. 

O.Pierzak,W. Wasilewski, P. Jende, W. Liczbik, H. Kasprzak, M. Niedba$a, 

W. Kloc(Gda"sk) 

13. Gru%liczaki o&rodkowego uk$adu nerwowego. M. Niedba$a, O.Pierzak, W. Kloc, 

P. Jende, W. Liczbik, H. Kasprzak, E. I'ycka – ,wieszewska (Gda"sk) 

14. Posttraumatic Bilateral Dissection of Carotid Artery in the Cervical Region . Case 

Report. A. Bimpis, Th. Gerasimou, M. Christopoulos, G. Pantazis, K. Kouzalis 

Neurosurgical department, “Thriassio” General Hospital , Grece. 

15. Surgical Treatment of Hyperostotic Spinal Lesions. G.Pantazis, Th. Gerasimou, 

A. Pankos, K. Kouzelis. Neurosurgical Dpt. „Thriasio” General Hospital, Athens. 

16. Oponiaki podstawy &rodkowego do$u czaszkowego operowane w Oddziale 

Neurochirurgii WSS w Olsztynie. W. Och, M. Smó$ka, J. Kope!, L. Malinowski, 

S. Tananis, G. Szczepanik, R. Staszkiewicz, T. Budzisz (Olsztyn) 

17. Oponiaki podstawy tylnego do$u czaszkowego operowane w Oddziale Neurochirurgii 

WSS w Olsztynie. W. Och, L. Malinowski, M. Smó$ka, J. Kope!, S. Tananis, 

G. Szczepanik, R. Staszkiewicz, T. Budzisz (Olsztyn) 

16.30 Walne Zgromadzenie PTNch 

The Polish Society of Neurosurgeons members meeting 

20.00 Uroczysty bankiet w restauracji Zielonej 

Ceremonial reception In the Green Chamber 

20.09.2009 (niedziela) - September 20th (Sunday) 

9.00-10.30 Sesja XIII. Neurochirurgia dzieci#ca (Paediatrics neurosurgery) 

SalaA (Room A) 

Przewodnicz(cy: Prof. L. Polis, Dr hab. M. Mandera 


1. Nowotwory o&rodkowego uk$adu nerwowego w pierwszym roku 'ycia. Odr#bno&ci 

terapeutyczne i rokownicze. P. Daszkiewicz, M. Drogosiewicz, M. Roszkowski (CZD 

Warszawa) 

18

2. Ocena auksologiczna, hormonalna i metaboliczna dzieci leczonych z powodu 

czaszkogardlaka. M. Kalina, E. Ska$a-Zamorowska, B. Kalina-Faska, E. Ma$ecka- 

Tendera, M. Mandera (Katowice) 

3. Skuteczno&! wentrikulocysternostomii endoskopowej w leczeniu dzieci 

z wodog$owiem. M. Mandera, W. Szopa (Katowice) 

4. Odleg$e wyniki leczenia wodog$owia noworodków i niemowl(t zastawkami 

reguluj(cymi przep$yw ( Orbis-Sigma). W. Miko$ajczyk-Wieczorek, J. Krawczyk, 

W. Szyma"ski, Lech Polis, E. Nowostawska (CZDMP *ód%) 

5. Zaburzenia neurorozwojowe u dzieci leczonych z powodu izolowanego 

przedwczesnego zaro&ni#cia szwu czaszkowego i nast#powej kraniostenozy. 

Neurodevelopmental disturbances in children with isolated single suture 

craniosynostosis. D. Larysz, P. Larysz, K. Pietras, E. Jamroz, M. Mandera 

(Katowice) 

6. Nowotwory mózgu jako nast#pstwo profilaktycznej radioterapii o&rodkowego uk$adu 

nerwowego w przebiegu ostrej bia$aczki limfoblastycznej - analiza kliniczna, 

histologiczna i molekularna trzech przypadków. M. Zakrzewska, I. Zawlik, B. 

Sikorska, S. Piaskowski, B. Zalewska – Szewczyk, K. Zakrzewski, P. Liberski (*ód%) 

7. Badanie pó$kulowej dominacji dla mowy z u'yciem funkcjonalnego rezonansu 

magnetycznego a kliniczna ocena lateralizacji u dzieci z uszkodzeniami pó$kulowymi. 

A. Odruch, A. Maryniak, M. Roszkowski, P. Daszkiewicz, E. Jurkiewicz, 

B. Maszewska (CZD Warszawa) 

8. Rzadki przypadek guza wewn(trzczaszkowego. D. Adamek, G. Drabik, 

S. Kwiatkowski, J. Lankosz-Lauterbach, W. Mie'y"ski, E. Radwa"ska, K. Kobylarz, 

*. Wyrobek, D. Piniewska (Kraków) 

10.50-12.20 Sesja XIV. Tematy wolne I (Free subjects I) 


Przewodnicz(cy: Prof. M. Z(bek, Dr n. med. W. Och 

1. Wyniki leczenia 64 przypadków nerwobólu nerwu trójdzielnego metod( przezskórnej 

termoablacji zwoju Gassera. R. Jeli"ski, J. Dzier'anowski, T. Szmuda, P. Be$dzi"ski 

(Gda"sk) 

2. Mapowanie i monitorowanie nerwu twarzowego w operacjach guzów k(ta mostowomó'dzkowego. 

M. Hupa$o, K. Tybor, P. Komu"ski, T. Papierz, D.J. Jaskólski (*ód%) 

3. Monitorowanie &ródoperacyjne podczas zabiegów operacyjnych w obr#bie pnia 

mózgu i rdzenia kr#gowego. K. Dzi#giel, W. Kloc, B. Szopa, W. Wasilewski, 

P. Jende, W. Liczbik, H. Kasprzak, O. Pietrzak, M. Niedba$a (Gda"sk) 

4. Dwa przypadki wczesnego aktywnego leczenia udaru niedokrwiennego mózgu 

o ró'nej etiologii. M. Smó$ka, G. Da$ek, W. Och, A. Tutaj, T. Budzisz (Olsztyn) 

19

5. Wyniki leczenia pacjentów ze st$uczeniami mózgu w materiale Oddzia$u 

Neurochirurgii WSS w Radomiu. A. Harabin, M. Lekan, M. Pastuszko (Radom) 

6. Leczenie z$ama" z#ba obrotnika. H. Kasprzak, W. Wasilewski, W. Liczbik, W. Kloc, 

P. Jende, O. Pietrzak, B. Szopa (Gda"sk) 

7. Guzy zatok przynosowych i podstawy przedniego do$u czaszkowego. W. Wasilewski, 

W. Kloc, A. Skorek, C. Stankiewicz, E. I'ycka – ,wieszewska (Gda"sk) 

8. Dost#p przednio – boczny do nowotworów kr#gos$upa w odcinku piersiowym 

i l#d%wiowym. Z. Franc, I. Kowalina, M. Derenda, W. Pulka, P. Gadaj (Elbl(g) 

9. Strategia chirurgicznego leczenia oponiaków z jednoczesnym zaj#ciem sierpu mózgu 

i namiotu mó'd'ku. M. Stempniewicz, P. S$oniewski (Gda"sk) 

10. Delecja 1p/19q w nowotworach glejowych II stopnia z$o&liwo&ci wg WHO – wst#pne 

wyniki. D. R#c$awowicz, M. Stempniewicz, P. S$oniewski, W. Biernat (Gda"sk) 

10:50-12:20 Sesja XV. Tematy wolne II (Free subjects II) 

Sala B (Room B) 

Przewodnicz(cy: Prof. A. Maciejczak, Dr hab. M. Moska$a 


1. Wytwarzanie modeli medycznych dla potrzeb kranioplastyki. Medical models for 

cranioplasty. M. Moska$a, J. Polak, K. Karbowski, K. Stachura, S. Dyszkiewicz, 

R. Chrzan (Kraków) 

2. Szybko&! eliminacji krwi z uk$adu komorowego u pacjentów z krwotokiem 

dokomorowym przy zastosowaniu tkankowego aktywatora plazminogeniu. 

W. Pietraszko, M. Betlej, W Libionka, M. Moska$a (Kraków) 

3. Znaczenie rokownicze biochemicznych markerów uszkodzenia tkanki mózgowej 

u pacjentów z urazem czaszkowo-mózgowym – wyniki wst#pne. M. Pyrach, 

W. Pietraszko, W. Libionka, J. Tyrak, M. Moska$a (Kraków) 

4. St#'enie D-dimerów, trombocytów oraz innych parametrów uk$adu krzepni#cia krwi 

w ocenie stanu klinicznego i rokowaniu u pacjentów z pourazowym krwiakiem 

&ródmózgowym. G. Anczykowski, P. Gu%niczak, J. Smó$, B. Kopaszewski, 

R. Jankowski (Pozna") 

5. Wp$yw polimorfizmu genu COMT na wyniki leczenia operacyjnego chorych 

z jednopoziomow( dyskopati( w odcinku l#d%wiowym kr#gos$upa. M. Rut, 

T. Szmuda, D. R#c$awowicz, J. Dzier'anowski, P. S$oniewski (Gda"sk) 

6. Polimorfizmy genów bia$ek paraoksonaz a ryzyko krwotoku podpaj#czynówkowego 

z t#tniaka naczy" mózgowych. M. Krupa, A. S$owik, M. Adamski, M. Wnuk, M. 

Opa$ka, K. Stachura, M. Moska$a (Kraków) 

20

7. Nadekspresja peroksydazy glutationu nie redukuje spadków neurogenezy w obr#bie 

uszkodzonego, niedojrza$ego mózgu. Glutathine Peroxidase Overexpression Does Not 

Rescue Impaired Neurogenesis In the Injured Immature Brain. R. Rola, Matthew B. 

Potts, Catherine P. Claus, Donna M. Ferriero, John R. Fike, Tomasz Trojanowski, 

Linda J. Noble-Haeusslein (California, Lublin) 

8. Ograniczona zdolno&! spontanicznego ró'nicowania in vitro i migracja ludzkich 

p$odowych nerwowych komórek macierzystych po transplantacji do mózgu doros$ego 

szczura. J. Maciaczyk, D. Maciaczyk, M. Rusinek, G. Nikkhah ( Freiburg Niemcy, 

Bydgoszcz) 

9. Wp$yw warunków in vitro na zwi#kszenie populacji komórek macierzystych 

w pierwotnych hodowlach ludzkich guzów mózgu. U. Kahlert, D. Maci(czyk, 

R. Rusinek, G. Nikkhah, J. Maciaczyk ( Freiburg Niemcy, Bydgoszcz ) 

10. Ludzka krew p#powinowa w terapii komórkowej ischemii mózgu u rocznego dziecka 

– opis przypadku. Human Umbilical Cord Blond – derivatives for treatment of globar 

cerebral ischemic injury In one year old child – a case study. M. Janowski, T. Kmie!, 

E. Jurkiewicz, T. Kropiwnicki, A. Habich, K. Kotulska, E. Jelonek, A. Sarnowska, 

M. Litwin, D. Bruczkowski, B. *ukomska, J. Walecki, M. Roszkowski, S. Jó%wiak, 

K. Doma"ska- Janik (Warszawa) 

13.00 Zako'czenie zjazdu (Closing of the Congress) . 

Obiad (Farewell dinner). 

21

Program Sesji 39 Zjazdu PTNch Sekcja Piel#gniarska 

Programme of the Nursing Section of the Polish Society of Neurosurgeons 


Sala C (Room C) 

08.30-09.40 Sesja I. Wybrane aspekty opieki nad pacjentem neurochirurgicznym. 

Przewodniczy: Lorencowicz R., S#k H. 

Czas wyst(pienia 7-8 min 

1. Holistyczne podej&cie do pacjenta- obejmuj(ce post#powanie neurochirurgiczne, 

opiek# piel#gniarsk( i fizjoterapeutyczn(- celem optymalizacji leczenia guzów 

wewn(trzkana$owych kr#gos$upa. ,wi(tkowska-Wróblewska K. , Szweda A. , 

Chantsoulis M. Sakowski J. ( Wroc$aw) 

2. Piel#gnowanie pacjentów z krwotokiem podpaj#czynówkowym z t#tniaka w okresie 

przedoperacyjnym. Wlazik B. Smolarek A., P$acheta A., Biskupska E. (*ód%) 

3. Zapotrzebowanie na opiek# piel#gniarsk( u chorych po operacyjnym leczeniu t#tniaka 

naczy" mózgowych. Andrzejewska L. ( Bydgoszcz) 

4. Zadania piel#gniarki wobec pacjenta po wszczepieniu stymulatora struktur nerwowych 

Gryszko R., Bana& N., Ruda& M., Harat M.( Bydgoszcz) 

5. Biopsja stereotaktyczna – zadania piel#gniarki. Bana& N., Kaczmarczyk T., Rakowska 

J., Furtak J., Harat M. ( Bydgoszcz) 

6. Sródoperacyjna ocena stanu chorego leczonego neurochirurgiczne w pozycji 

siedz(cej. Wojtan S., Kózka M.( Kraków) 

Podsumowanie, dyskusja 

9.55-10.55 Sesja II. WYBRANE ASPEKTY OPIEKI NAD PACJENTEM 

NEUROCHIRURGICZNYM CZ.2 

Przewodniczy: : Przybycie" M. 


1. Post#powanie piel#gniarskie wobec pacjenta z urazem czaszkowo-mózgowym 

w oparciu o zindywidualizowan( opiek#. Analiza przypadku. )urecka–Sobczak I., 

Bartosik M. SK im. WAM *ód% 

22

2. Rola piel#gniarki w opiece nad pacjentem po usuni#ciu guza przysadki metoda 

przezklinow(. Kotara A. (Kraków) 

3. Problemy terapeutyczne w opiece nad chorym z guzem k(ta mostowo- mó'd'kowego. 

Jab$o"ska R., ,lusarz R., Królikowska A., Beuth W., Swincow A. 

4. Opieka nad dzieckiem po zabiegu operacyjnym guza stoku oraz z$(cza czaszkowo 

szyjnego na poziomie kr#gów C1-C2, opis przypadku. Jagoda A., Mi$oszewska M. 

(Warszawa) 

5. Zaka'enia uk$adu zastawkowego i p$ynu mózgowo-rdzeniowego u dzieci leczonych 

z powodu wodog$owia. Wojtysiak J., Losa S., Walczuk K., Hofman K., Kozio$ M., 

Ko$odziej E. (Katowice) 

Podsumowanie , dyskusja 

11.05-12.15 Sesja III. Jako!( $ycia chorych z dysfunkcj% uk"adu komorowego. 

Przewodniczy : Soi"ska J. 


1. Zespo$y bólowe u chorych po operacjach stabilizacji kr#gos$upa l#d%wiowego. 

Maziarz B. , Czaja B., Krupiczoj!-Graf E. , Huzior Z. , Majkowicz M., Kloc W. 

(Gda"sk) 

2. Jako&! 'ycia pacjentów po operacji szyjnej. Szyma"ska D., Kolasa M., Kolasa P. 

(*ódz) 

3. Ocena jako&ci 'ycia chorych leczonych cementoplastyk( po z$amaniu trzonów 

kr#gos$upa. Czaja B., Maziarz B., Krupiczoj!-Graf E., Majkowicz M., Kloc W. 

(Gda"sk) 

4. Problemy emocjonalne pacjentów hospitalizowanych w oddziale neurochirurgii. 

Kozyra A., Lorencowicz R. , Skrobowska G., Brzozowska A. , Parzyszek B., Stachyra 

U. , Podkowi"ski A. (Lublin) 

5. Przekonania na temat kontroli bólu oraz strategie radzenia sobie z bólem w grupie 

pacjentów leczonych w oddziale neurochirurgii z powodu schorze" kr#gos$upa. 

Stachyra U, Lorencowicz R. ,Parzyszek B.,Kozyra A., Skrobowska G., Brzozowska A. 

Podkowi"ski A. (Lublin) 

6. Problem bólu w procesach rozrostowych uk$adu nerwowego. ,lusarz R., Królikowska 

A. , Jab$o"ska R. , Beuth W. (Bydgoszcz) 


23

12.25-13.35 Sesja IV. Jako!( opieki w neurochirurgii. 

Przewodnicz(: ,lusarz R., Jab$o"ska R. 

Czas wyst(pienia 7-8 min. 

1. Jako&! opieki &wiadczonej w oddziale neurochirurgicznym z perspektywy 

piel#gniarek. Cie&la D., Pastuszko M.(Kopio,Singapur) 

2. Dlaczego jako&! opieki jest wa'na w oddziale neurochirurgicznym? Cie&la D., 

Vehvilainen-Julkunen K., Kvist T., He Hong-Gu( Kopio, Singapur) 

3. Ocena jako&ci opieki piel#gniarskiej w Oddziale Neurochirurgii. Lorencowicz R., 

Ostrowska A., Parzyszek B., Stachyra U. , Skrobowska G., Kozyra A. , 

Brzozowska A., Podkowi"ski A (Lublin) 

4. Satysfakcja z us$ug medycznych w oddziale neurochirurgii. Karabanowicz A., 

,lusarz R. (Bydgoszcz) 

5. Ocena poziomu satysfakcji z opieki piel#gniarskiej pacjentów hospitalizowanych 

w oddziale neurochirurgii. Skrobowska G. ,Lorencowicz R., Parzyszek B. , Stachyra 

U., Kozyra A. , Podkowi"ski A. , Brzozowska A. . (Lublin) 

6. Wspó$praca piel#gniarki w opiece nad dzieckiem z guzem tylnej jamy czaszki 

w opinii rodziców. Przybysz H.( Warszawa) 

Podsumowanie, dyskusja. 

13.45-14.45 Sesja V. Varia 

Przewodniczy: Parzyszek B. 


1. Czynniki ergonomiczne i fizyczne w pracy piel#gniarki operacyjnej podczas 

instrumentowania przy stabilizacji transpedikularnej Aesculap S4. Bartosik M., 

)urecka-Sobczak I.,( *ód%) 

2. Piel#gniarstwo transkulturowe na przyk$adzie emigracji polskich piel#gniarek. 

)urecka-Sobczak I., Bartosik M.,( *ód%) 

3. Wdra'anie partnerskiego modelu lekarz/ piel#gniarka / rehabilitant/ pacjent we 

wczesnym okresie pooperacyjnym. Krzy'anowska E., So$owiej S., Susczyk K., 

Herbowski L. (Szczecin). 

4. Analiza zaka'e" szpitalnych u pacjentów leczonych w Klinice Neurochirurgii 

i Neurochirurgii Dzieci#cej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. B. Parzyszek, R. 

Lorencowicz, R.Rola, G.Skrobowska, U.Stachyra, A.Kozyra, Podkowi"ski A., 

T. Trojanowski. 

24

5. Profil rzeczywistego dawcy narz(dów w materiale Oddzia$u Intensywnej Terapii 

USzK w Bia$ymstoku. Jazykow T., *ebkowski W.( Bia$ystok) 


14.45 – 16.00 Obiad 

16.00 – 16.45 Wyk"ad Ovita Nutricia 

16.50 –18.30 Walne Zgromadzenie, wybory w"adz Sekcji 

25

39 ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA 

NEUROCHIRURGÓW Z UDZIA!EM 

GRECKIEGO TOWARZYSTWA 

NEUROCHIRURGICZNEGO 

39 th CONGRESS OF THE POLISH SOCIETY 

OF NEUROSURGEONS WITH THE 

PARTICIPATION OF THE HELLENIC 

NEUROSURGICAL SOCIETY 

STRESZCZENIA 

ABSTRACTS 

27


8.00-9.30 Sesja I. Glejaki wysoko-zró$nicowane (Low – grade gliomas) 

Przewodnicz(cy: Prof.A.Marchel, Prof.M.Zawirski 


1. Neurofizjologiczny monitoring !ródoperacyjny (IONM) z wykorzystaniem 

motorycznych potencja"ów wywo"anych (MEP) w operacjach guzów wyspy 

i wzgórza. 

Intraoperative nuerophysiological monitoring (IONM) with use of motor evoked 

potentials (MEP) in insular and thalamic tumors burgery. 

P. Adamczyk, K. Majchrzak, M. Tymowski, H. Majchrzak. 

Katedra i Oddzia$ Kliniczny Neurochirurgii w Sosnowcu 

,l(skiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 

,ródoperacyjny monitoring neurofizjologiczny (IONM) jest jedn( z wa'niejszych metod 

umo'liwiaj(cych minimalizowanie ubytków neurologicznych po operacjach 

neurochirurgicznych. Szczególn( rol# pe$ni( motoryczne potencja$y wywo$ane (MEP), 

umo'liwiaj(ce zmniejszenie ryzyka wyst(pienia pooperacyjnych niedow$adów 

ko"czynowych. Stosowana jest stymulacja elektryczna przezczaszkowa (TES) i istoty bia$ej 

podkorowej (DSCS). W okre&lonych sytuacjach pomocna jest bezpo&rednia stymulacja kory 

ruchowej (DCS). Stymulacja elektryczna przezczaszkowa ma zastosowanie w monitorowaniu 

przewodzenia w drogach piramidowych. Stosuje si# j( g$ównie w operacjach struktur 

g$#bokich - w s(siedztwie torebki wewn#trznej. Stosowane równie' w chirurgii rdzenia 

kr#gowego i przed$u'onego. Poza zmniejszeniem ura%liwo&ci tych zabiegów, elektryczna 

stymulacja przezczaszkowa z odbiorem potencja$ów z mi#sni szkieletowych pozwala na 

przybli'one ustalenie rokowania co do stanu neurologicznego pacjenta po operacji. 

Bezpo&rednia stymulacja elektryczna kory mózgu umo'liwia zlokalizowanie kory ruchowej 

oraz mo'e zast#powa! w okre&lonych przypadkach stymulacje przezczaszkow( w celu 

porównania zapisu z DSCS. Bezpo&rednia stymulacja istoty bia$ej identyfikuje przebieg 

w$ókien drogi korowo-rdzeniowej. W okresie od lipca 2008 do maja 2009 w Klinice 

Neurochirurgii w Sosnowcu operowano 19 chorych z powodu glejaków wzgórza i wyspy z 

zastosowaniem IONM. Autorzy omówili technik# IONM w wybranych przypadkach 

chorobowych. Przedstawiono rodzaje zapisów MEP spostrzeganych w trakcie operacji oraz 

omówiono ich znaczenie prognostyczne. Uzyskane wyniki pozwalaj( na pozytywna ocen# 

skuteczno&ci monitoringu z wykorzystaniem motorycznych potencja$ów wywo$anych w celu 

minimalizacji pooperacyjnych deficytów neurologicznych w zabiegach neuroonkologicznych 

29

u pacjentów z powy'szymi lokalizacjami zmian nowotworowych. IONM z wykorzystaniem 

MEP wydaje si# by! skuteczna metod( wspomagaj(c( operatora w neurochirurgii. 

Intraoperative neurophysiological monitoring is an important method for avoidance of severe 

neurological deficit after surgical removal of the thalamic and insular tumors. Motor evoked 

potentials play a significant role in decrease of the risk of limb weakness. Transcranial electric 

stimulation (TES) and direct subcortical stimulation (DSCS) are commonly used in these 

operations. In specific cases direct cortical stimulation (DCS) is also applied. Transcranial 

electric stimulation is used for monitoring conducting in the pyramidal tract, mainly during 

surgery of the deep structures of the brain (close to the internal capsule), but also during 

surgery of the medulla oblongata and the spinal cord. Apart from decreasing the risk of 

postoperative paresis or plegia, MEP let us estimate the prognosis and neurological outcome. 

Direct cortical stimulation helps to locate the motor cortex and, in some cases, substitutes 

transcranial electric stimulation to compare acquired recordings from the sceletal muscles of 

DSCS. Direct subcortical stimulation helps to locate the motor tract in the white matter of the 

brain, then helps to avoid it’s intraoperative damage. Comparing recordings of DSCS and 

TES it is possible to estimate eventual postoperative neurological deficit. In the period: July 

2008 to May 2009 in the Neurosurgical Department in Sosnowiec 19 patients were operated 

on because of the insular and thalamic tumors . The authors have described the technique of 

the IONM in the deep brain structures tumors. Several types of recordings and prognostic role 

of MEP have been presented and discussed. The results of the observation suggest that IONM 

with MEP is a good method reducing neurological deficits after deep brain tumor surgery and 

also might be a very useful adjunct in the neurosurgeon's practice. 

2. )ródoperacyjne mapowanie kory ruchowej i monitorowanie dróg piramidowych| 

w nadnamiotowych guzach mózgu. 

Intraoperative mapping of motor cortex and pyramidal tracts in supratentorial 

intraaxial tumours. 

M Hupa"o, D.J. Jaskólski. 

Klinika Neurochirurgii i Onkologii Uk$adu Nerwowego Uniwersytetu Medycznego w *odzi 

USK nr 1 im. Barlickiego 

S$owa kluczowe: guzy mózgu, kora ruchowa, drogi piramidowe, ruchowe potencja$y 

wywo$ane (MEP), monitorowanie &ródoperacyjne. 

Key words: brain tumours, motor cortex, pyramidal tracts, motor evoked potentials (MEP), 

intraoperative monitoring. 

Wst#p i cel pracy: Operacjom nowotworów rosn(cych w okolicy czuciowo–ruchowej czy 

strukturach g$#bokich mózgu towarzyszy znaczne ryzyko wyst(pienia trwa$ego niedow$adu 

lub pora'enia po$owiczego wywo$anego naczyniopochodnym albo mechanicznym 

uszkodzeniem dróg piramidowych. Ci(g$e &ródoperacyjne monitorowania o&rodków i 

szlaków ruchowych za pomoc( ruchowych potencja$ów wywo$anych (ang. Motor Evoked 

Potentials, MEP) pozwala na bie'(c( ocen# integralno&ci tych struktur i wczesne ostrze'enie 

operatora w razie ich uszkodzenia. 

Materia$ i metody: W latach 2007-09 metod# zastosowano u 48 chorych z nowotworami 

wewn(trzmózgowymi okolicy czuciowo–ruchowej lub obszaru centralnego. Na powierzchni 

kory umieszczano elektrody p$ytkowe lub paskowe w celu rejestracji somatosensorycznych 

30

potencja$ów wywo$anych (ang. SEP phase reversal) i identyfikacji bruzdy &rodkowej. 

Nast#pnie dra'niono kor# ruchow( rejestruj(c odpowiedzi z mi#&ni ko"czyn i uzyskuj(c 

ci(g$y zapis MEP. 

Wyniki: Mapowanie kory ruchowej i ci(g$e monitorowanie dróg ruchowych okaza$o si# 

technicznie mo'liwe we wszystkich przypadkach. Po zabiegu, stan neurologiczny 30 (62,5%) 

chorych, u których nie zanotowano zmian w zapisie, pozosta$ niezmieniony. Spo&ród 18 

przypadków (37,5%) przej&ciowego zaniku potencja$ów, w 10 (21%) odnotowano 

przemijaj(cy niedow$ad po$owiczy &redniego stopnia. Nie obserwowano nowych trwa$ych 

deficytów neurologicznych. Nie zanotowano powik$a" zwi(zanych z zastosowaniem 

monitoringu. 

Wnioski: Elektrofizjologiczny &ródoperacyjny nadzór dróg ruchowych umo'liwia ich 

ochron#, ograniczaj(c ryzyko wyst(pienia niedow$adów wik$aj(cych resekcj# nowotworów 

wewn(trzmózgowych. 

Surgery of tumours growing in the motor strip or in deep structures carries a substantial risk 

of permanent hemiparesis or hemiplegia due to a mechanical or vascular damage of the motor 

pathways. Continuous intraoperative monitoring of the motor cortex and tracts by means of 

Motor Evoked Potentials (MEP) allows to evaluate integrity of those structures in real time 

and provides an early warning for the neurosurgeon. 

Material and methodes: In years 2007-09 the method was used in 48 patients with intraaxial 

tumours of the motor strip or deep structures. Grid or strip electrodes were placed on the brain 

surface and somatosensory evoked potentials (SEP phase reversal) recorded in order to 

identify the central sulcus. Subsequently, the cortex was stimulated and continuous MEPs 

recorded from muscles in the limbs. 

Results: Mapping of the motor cortex and continuous monitoring of the motor pathways 

proved to be feasible in all the cases. Postoperatively, neurological condition remained stable 

in all 30 (62,5%) patients who showed no MEP abnormality during the surgery. Out of 18 

cases (37,5%) with a transient loss of the MEPs, 10 (21%) patients experienced transient 

hemiparesis of various degree. There were no new permanent deficits. No complications 

occurred. 

Conclusions: Electrophysiological intraoperative surveillance of the motor tracts facilitates 

their protection and limits a risk of postoperative motor deficits. 

3. Chirurgiczne leczenie guzów wyspy z wykorzystaniem Firm, przezczaszkowej 

stymulacji elektrycznej kory i istoty bia"ej podkorowej (MEP) oraz badania 

traktografii (DTI) 

Surgical treatment of insula tumors with application of transcranial and subcortical 

electrical stimulation (MEP), DTI, fMRI 

Krzysztof Majchrzak¹ , Piotr Adamczyk¹, Micha$ Tymowski¹, Barbara Bobek – Billewicz², 

Henryk Majchrzak¹ 

1. Katedra i Oddzia$ Kliniczny Neurochirurgii w Sosnowcu 


2.Zak$ad Radiodiagnostyki Instytutu Onkologii w Gliwicach 

Badaniami obj#to 21 chorych z guzami pochodzenia glejowego zlokalizowanymi w wyspie 

leczonych w okresie ostatnich 2 lat. Dokonano podzia$u nowotworów wyspy zgodnie 

z nomenklatura podana przez Yasargilla . Guzów typu 3A by$o: 5 ; 3B : 4 ; 5A : 7 ; 5B 3. 

31

Znieczulenie ogólne polega$o na podawaniu propofolu i opioidów. Nie stosowano &rodków 

zwiotczaj(cych. 

Guzy wyspy operowano rozpreparowuj(c szczelin# boczn( mózgu. Uwidoczniono na ca$ej 

d$ugo&ci t#tnice &rodkow( mózgu z odcinkami M1, M2, M3. Nast#pnie identyfikowano 

granice wyspy od do$u identyfikuj(c szczelin# dolna wokó$ wyspow( (inferior periinsular 

sulcus) oraz próg wyspy 

(limen insulae).Zbli'aj(c si# do progu wyspy identyfikowano t#tnice soczewkowopr('kowiowe 

(LSA) przeszywaj(ce, które jako ostatnie odchodzi$y z odcinka M2 t#tnicy 

mózgu &rodkowej. Z regu$y by$y to 2 g$ówne ga$#zie.Dalszy odcinek tych t#tnic wraz z 

podzia$em nie preparowano pozostawiaj(c in situ wraz z otaczaj(ca tkanka istoty bia$ej lub 

glejaka. Zmian# nowotworowa usuwano pomi#dzy ga$#ziami krótkimi wyspowymi t#tnicy 

mózgu &rodkowej. Je'eli guz by$ zlokalizowany w obr#bie p$ata skroniowego i wyspy to 

najpierw resekowano p$at skroniowy , a nast#pnie pod t#tnica mózgu &rodkow( wykonywano 

resekcje guza w obr#bie wyspy. W trakcie operacji monitorowano po$o'enie o&rodków mowy 

w przypadku guzów lewej pó$kuli mózgu na podstawie fMRI i torebki wewn#trznej na 

podstawie badania traktografii (DTI). Po$o'enie torebki wewn#trznej monitorowano tak'e za 

pomoc( bezpo&redniej stymulacji elektrycznej istoty bia$ej podkorowej (sonda Galandy). 

Stosowano równie' stymulacj# elektryczn( (MEP) przezczaszkowa celem oceny zachowania 

przewodnictwa w drogach ruchowych. Informacja uzyskana z badania MEP potwierdzana 

badaniem DTI by$a decyduj(ca dla ewentualnego wycofania si# z dalszej resekcji guza, aby 

nie spowodowa! ci#'kiego inwalidztwa chorych. Po operacji w 12 przypadkach (57%) 

przypadków obserwowano niedow$ady po$owicze o ró'nym stopniu nasilenia, które jednak 

przy zachowanych potencja$ach ruchowych do ko"ca zabiegu zawsze stopniowo w 11 

przypadkach (92%)zmniejsza$y si# .W 2 przypadkach (10%), pod koniec zabiegu ca$kowicie 

znikn#$y potencja$y ruchowe. Pomimo przerwy w trakcie operacji , stosowania soli 

fizjologicznej MEP nie wróci$y. U pacjentek tych po zabiegu wyst(pi$y znaczne deficyty 

ruchowe. Zaburzenia mowy ujawni$y si# tylko przy operacjach po stronie lewej i mia$y 

tendencje do ust#powania w ci(gu kilku tygodni. Na podstawie badania MRI wykonanego do 

3 doby po operacji oceniano stopie" resekcji guza. Przedstawiono tak'e rozpoznania 

histopatologiczne zmian patologicznych usuni#tych w trakcie operacji. 

21 patients with insular glioma were investigated in our Clinic in the last two years .Tumor 

growth pattern was classified as Yasargil type:3A in 5cases, 3B: in 4, 5A: in 7, 5B: in 3 cases. 

Anesthesia was maintained with propofol and opioids. Muscle relaxants after intubation were 

avoided.At the beginning of the operation lateral fissure was dissected. Sections M1,M2,M3 

of MCA were appeared. The borders of the insula were identify :inferior periinsular sulcus 

from below and limen insulae in the front Approaching to limen insulae we identify lenticulostriatae 

arteries which as the last were branching off MCA. As a rule there were 2 main 

branches of LSA. Furthers division of these arteries were left in situ without dissection from 

white matter or tissue of glioma. Tumor was resected between short insular branches of MCA. 

If the tumor was localized in the temporal lobe and in the insula first we removed pathological 

lesion from temporal lobe and next under the middle cerebral artery tumor of insula was 

removed. During the operation we monitored speech centers according to fMRI, internal 

capsule according to DTI parameters. Localization of internal capsule was monitored also 

with transcranial and subcortical electrical stimulation. Information which has been gained 

from stimulation was confirmed by localization of DTI fiber tracking. Both information were 

decisive for eventually resign from continuation of the operation in order not to cause 

disability of the patients. After the operation in 12 cases (57%) hemiparesis with difference 

intensification was observed. If MEPs were preserved to the end of the operation the 

hemiparesis gradually in 11 cases (92%) diminished. In 2 cases (10%) at the end of the 

32

operation MEPs disappeared. Despite the break in the operation and use oof physiological 

saline MEPs did not recover. In these patients after the operation intensive motor deficit was 

observed. Disturbance of the speech appeared after ther operation only if the tumor was 

localized in the dominant hemisphere at the left side and had the tendency to withdraw within 

several weeks. Size of resection was established according to postoperative MRI performed 

within three days after the operation. The results of histopathological invewstigation of 

removed tumors are prsented. 

4. Neurofizjologiczne mapowanie i monitorowanie struktur nerwowych w trakcie 

operacji guzów pnia mózgu. 

Intraoperative neurophysiological mapping and monitoring of nervous structures in 

surgery of the brainstem tumours 

M. Hupa"o, D.J. Jaskólski 

Klinika Neurochirurgii i Onkologii Uk$adu Nerwowego Uniwersytetu Medycznego w *odzi, 


S$owa kluczowe: pie" mózgu, jadra ruchowe nerwów czaszkowych, dno komory IV, drogi 

korowo-jadrowe, monitorowanie &ródoperacyjne. 

Key words: brainstem, motor nuclei of the cranial nerves, floor of the fourth ventricle, 

cortico-nuclear pathways, intraoperative monitoring 

Wst#p i cel pracy: Operacje guzów pnia mózgu pozostaj( wielkim wyzwaniem. Zazwyczaj 

mo'liwo&ci chirurgiczne ograniczaj( si# do przypadków naczyniaków jamistych oraz wysoko 

zró'nicowanych nowotworów neuroepitelialnych rosn(cych przy grzbietowej powierzchni 

pnia. Bezpieczne strefy wej&cia (ang. safety entry zone) w g$(b pnia s( trudne do identyfikacji, 

zw$aszcza w stanach patologicznych. St(d przydatno&! metod neurofizjologicznych 

pozwalaj(cych na ustalenie po$o'enia (mapowanie) i &ródoperacyjne monitorowanie 

integralno&ci pobliskich struktur nerwowych, zw$aszcza j(der ruchowych nerwów 

czaszkowych i dróg korowo- j(drowych. 

Materia$ i metody: Przedstawiono technik# mapowania j(der ruchowych nerwów 

czaszkowych (VII, IX, X, XI i XII) w dnie komory IV, poprzez identyfikacj# wzgórka nerwu 

twarzowego, jadra dwuznacznego (trójk(ta nerwu b$#dnego) i trójk(ta nerwu podj#zykowego 

oraz lokalizowanie j(der ruchowych nerwów III, IV i VI w &ródmózgowiu i mo&cie. 

Omówiono przydatno&! kliniczn( metody monitorowania dróg korowo – j(drowych za 

pomoc( ruchowych potencja$ów wywo$anych (ang. MEPs). 

Wyniki: Identyfikacja j(der ruchowych nerwów czaszkowych pozwala wyznaczy! 

bezpieczny dost#p do guza. Stwierdzono jednak, i' czytelne odpowiedzi ze stymulacji j(der 

ruchowych podczas ca$ego zabiegu nie gwarantuj( funkcjonalnej ci(g$o&ci nerwów po 

zabiegu. Sta$y brak MEP-ów w czasie operacji przemawia za trwa$( dysfunkcj( odpowiednich 

nerwów. Zaburzone odpowiedzi MEP na ko"cu zabiegu sugeruj(, i' wyst(pi przej&ciowy 

deficyt neurologiczny. 

Wnioski: Omawiana metoda umo'liwia kontrol# dzia$a" chirurga wp$ywaj(c na wynik 

leczenia. 

Surgery of the brainstem remains a challenge. Generally, operative treatment is limited to 

cavernomas and low grade neuroepithelial neoplasms growing at the dorsal surface of the 

brainstem. Safety entry zones into the brainstem are difficult to define, particurlarly under 

33

pathological conditions. Hence, neurophysiological mapping and monitoring of the integrity 

of the neighbouring nervous structures, namely motor cranial nerves nuclei and corticonuclear 

tracts, appears to be of great assistance. 

Material and methodes: We present technique of mapping of motor cranial nerves nuclei (VII, 

IX, X, XI i XII) in the floor of the fourth ventricle with identification of the facial colliculus, 

nucleus ambiguus (vagal triangle) and triangle of the hypoglossal nerve as well as localization 

of motor nuclei of the third, fourth and sixth nerves in the midbrain and pons. MEP 

monitoring of the cortico-nuclear tracts was assessed in terms of its clinical usefulness. 

Results: Identification of the motor nuclei marks out the safe access to the tumour. 

Nevertheless, the presence of readable responses to the motor nuclei stimulation do not 

warrant postoperative functional integrity of the nerves. Permanent absence of the MEPs 

indicates persistent damage to the nerves. Changes in MEPs foretell transient neurological 

deficit. 

Conclusions: This technique assists the neurosurgeon and improves the outcome. 

5. Wykorzystanie traktografii pnia mózgu (DTI) w ustaleniu wskaza', wyborze 

dost#pu chirurgicznego oraz w trakcie resekcji guzów i naczyniaków pnia mózgu. 

Application of DTI-fiber tracking in assignation of the indications, choice of surgical 

approach and during resection of the brain stem tumors and cavernomas. 

Micha" Tymowski¹, Barbara Bobek–Billewicz², Krzysztof Majchrzak¹, Piotr *adzinski¹, 

*ukasz Zarudzki², Henryk Majchrzak¹ 

1. Katedra i Oddzia$ Kliniczny Neurochirurgii w Sosnowcu 


2. Zak$ad Radiodiagnostyki Instytutu Onkologii w Gliwicach 

W latach 2007-2009 w Klinice Neurochirurgii w Sosnowcu leczono 31 pacjentów z guzami 

i naczyniakami pnia mózgu, u których wykonano badanie traktografii . 27 pacjentów mia$o 

guzy pnia mózgu (87%), 2 osoby cierpia$y z powodu naczyniaków jamistych (6,5%), 

2 chorych by$o operowanych z powodu naczyniakow zarodkowych w przebiegu choroby von 

Hippel-Lindau (6,5%). Z grupy tej operowano 18 chorych(58%)z wykorzystaniem badania 

DTI. Pozostali pacjenci zostali zdyskwalifikowani od leczenia chirurgicznego z powodu 

rozleg$o&ci lub lokalizacji zmiany patologicznej. Przemieszczenie dróg korowo-rdzeniowych, 

a nie ich nacieczenie umo'liwi$o podjecie decyzji o operacji u 7 pacjentów (39%). Po$o'enie 

tych dróg projekcyjnych w stosunku do zmiany nowotworowej zdecydowa$o o zastosowanym 

dost#pie operacyjnym w 6 przypadkach (33%): guza tylno-bocznej cz#&ci rdzenia 

przed$u'onego (transcondylar approach), guza nakrywki &ródmózgowia i tylnej cz#&ci 

wzgórza po jednej stronie (transventricular approach), guza konara &rodkowego mó'd'ku 

i bocznej cz#&ci mostu (transcerebello-medullary fissure approach), guza &ródmózgowia 

i wzgórza (transinsular approach). Na podstawie badania DTI odst(piono od operacji w 

przypadku chorego z guzem w obr#bie skrzy'owania konarów mó'd'ku. Operacja mog$aby 

spowodowa! ci#'kie zaburzenia równowagi, przy braku ubytkowych objawów 

neurologicznych u chorego. U innego pacjenta guz znajdowa$ si# w &rodkowej cz#&ci mostu 

i by$ otoczony p#czkami pod$u'nymi dróg korowo-rdzeniowych oraz wst#ga przy&rodkow( 

oraz p#czkiem pod$u'nym przy&rodkowym. Takie po$o'enie guza zdecydowa$o o rezygnacji z 

operacji, gdy' stopie" inwalidztwa pooperacyjnego móg$ by! bardzo du'y. Monitorowanie w 

trakcie operacji w systemie neuronawigacji dróg ruchowych pnia mózgu umo'liwi$o 

34

zachowanie ich ci(g$o&ci u wszystkich operowanych pacjentów. Okre&li$o tak'e stopie" 

resekcji guza. 

W trakcie zabiegu usuni#cia du'ego naczyniaka jamistego komory IV mózgu bardzo 

ostro'nie preparowali&my guz w okolicy nakrywki &ródmózgowia. Jak wynika$o z traktografii 

przedoperacyjnej w miejscu tym po stronie lewej nie by$y widoczne drogi korowo-rdzeniowe. 

W badaniu po operacyjnym wykazano zachowanie ich ci(g$o&ci co zapewni$o chorej pe$n( 

sprawno&! ruchow( ko"czyn górnych i dolnych. 

Between 2007 and 2009, the Department of Neurosurgery in Sosnowiec treated 31 patients 

with tumors and brainstem angioma on whom a tractography test was performed. 27 patients 

suffered from brain stem tumors, 2 patients had cavernous angioma (6.5%), 2 other patients 

were operated on because of hemangioblastoma connected with Von Hippel-Lindau disease 

(6.5%). 18 of these patients were operated on using a DTI fiber tracking. The remaining 

patients from this group did not qualify for surgery due to the size or the location of the 

lesion. It was the dislocation of corticospinal tracts rather than their infiltration that made the 

surgery possible in the case of 7 patients (39%). The location of these projection tracts in 

relation to the lesion conditioned the surgical approach in 6 cases (33%) i.e.: the tumor in the 

postero-lateral part of medulla oblongata (transcondylar approach), the tumor in the 

tegmentum of midbrain and the posterior part of thalamus on one side (transventricular 

approach), the tumor in brachium pontis and lateral part of the pons (transcerebello-medullary 

fissure approach), the tumor in midbrain and thalamus (transinsular approach). On the basis of 

a DTI test the surgery was given up in the case of a patient with a tumor within the 

decussation of cerebellar peduncles. The surgery could have caused severe balance disorder 

with no neurological deficits manifested by the patient. In another patient the tumor was 

located in the middle part of the pons and surrounded by longitudinal bundles of corticospinal 

tracts, by the medial medullary lamina and by MLF. Such location of the tumor made the 

surgery impossible as a post-operative disability could have been severe. The fact that during 

the surgery the corticospinal tracts were being monitored with the assistance of a 

neuronavigation system made it possible to maintain their continuity in all the operated 

patients. It also defined the degree to which the tumor was resected. During the surgery of a 

big cavernous angioma of the fourth cerebral ventricle we were very careful when dissecting 

the tumor in the area of the tegmentum of midbrain. As shown in pre-operation tractography 

there weren’t any corticospinal tracts visible on the left side. Post-operative examination 

showed that the continuity of the tracts was preserved, which enabled the patient to maintain 

full motor skills in her upper and lower limbs. 

6. Leczenie operacyjne guzów przy!rodkowej cz#!ci p"ata skroniowego u dzieci 

z wykorzystaniem dost#pu transsylwialnego. 

Transsylvian, pterional approach in surgical treatment of mesial temporal tumors in 

children. 

P. Kowalczyk, P. Zwoli"ski, M. Roszkowski 

CZD Warszawa 

S$owa kluczowe: Nowotwory p$ata skroniowego, padaczka, dost#p transsylwialny 

Uwagi ogólne: *agodne nowotwory g$#bokich struktur p$ata skroniowego s( cz#st( przyczyn( 

padaczki lekoopornej u chorych poni'ej 18 r.'. W tej grupie wiekowej dost#p operacyjny 

poprzez bruzd# boczn( pozwala na zaoszcz#dzenie struktur powierzchownych, umo'liwiaj(c 

35

osi(gni#cie guza po wykonaniu niewielkiej amygdalotomii. Cel pracy: Celem pracy jest 

przedstawienie wyników leczenia operacyjnego nowotworów przy&rodkowej cz#&ci p$ata 

skroniowego u dzieci z wykorzystaniem dost#pu transsylwialnego. Materia$ i metoda: 

W latach 2002 - 2009 w Klinice Neurochirurgii IP CZD w Warszawie operowano 27 chorych 

z powodu nowotworów struktur g$#bokich p$ata skroniowego. Wiek chorych waha$ si# od 

1 roku do 18 lat. U wszystkich chorych powodem diagnostyki by$a lekooporna padaczka. 

Guzy usuwano pos$uguj(c si# metod( dost#pu zaproponowan( przez Yasargila w 

przypadkach klasycznej amygdalohipokampektomii. W czasie operacji u'ywano 

neuronawigacj#, celem wyznaczenia toru dost#pu do rogu skroniowego i oceny zakresu 

resekcji hipokampa oraz guza. Wyniki: U wszystkich chorych osi(gni#to ca$kowite usuni#cie 

nowotworu, co potwierdzono badaniami MR. Najcz#&ciej w rozpoznaniu histopatologicznym 

stwierdzano ganglioglioma. Okres obserwacji chorych po operacji wynosi$ od 6 miesi#cy do 7 

lat. W kontrolnych badaniach MR nie obserwowano wznowy nowotworu. W okresie 

pooperacyjnym u 11 chorych wyst(pi$ niedow$ad po$owiczy przeciwstronny do strony 

dost#pu. W okresie obserwacji stan pacjentów z deficytami neurologicznymi poprawi$ si# 

poza jednym przypadkiem. W analizowanej grupie nie obserwowano zgonów. U 15/27 

chorych nie obserwowano napadów padaczkowych /Engel klasa 1/Wnioski: Dost#p 

transsylwialny do guzów przy&rodkowej cz#&ci p$ata skroniowego jest skuteczn( procedur( 

leczenia padaczki u dzieci. Metoda umo'liwia wybiórcz( resekcj# guza, a obarczona jest 

niewielkim ryzykiem trwa$ych powik$a" neurologicznych. U'ycie neuronawigacji w trakcie 

zabiegu operacyjnego zmniejsza ryzyko wyst(pienia powik$a". 

Background: Benign tumors arising within the mesial temporal structures are frequent 

diagnostic findings among patients with drug resistant seizures below 18 years of age. Use of 

transsylvian, pterional approach for surgical removal of this tumor type allows saving of 

external part of temporal lobe and requires only limited amygdalotomy to rich the tumor 

surface. Purpose is to present long term effects of mesial temporal tumor removal with the use 

of this method in pediatric age group. Material and methods: Between 2002 and 2009 27 

children underwent removal of deep temporal tumor at the Dep. of Pediatric Neurosurgery 

CMHI in Warsaw. Age of the patients ranged from 1 to 18 year. All cases presented on 

admission with signs of drug resistant epilepsy treated for up to eight year before MR has 

been performed. Tumors were removed with classical method proposed by Yasargil for 

amygdalohippocampectomy. Surgical procedure was assisted by neuronavigation to find best 

trajectory to temporal horn and resection limit of the tumor and hippocamal structure. Results: 

Tumors were completely removed in all cases and this was confirmed by postop. MR. 

Ganglioglioma was the most frequent pathology in presented group. Follow up period ranged 

from 6 months to 7 year with no single tumor recurrence on control MR studies. Early 

postoperatively 11 patients presented mild hemiparesis contralateral to the side of approach, 

but in only one child this was permanent. 15/27 patients remain seizure free – Engel class I. 

7. *ó"takogwia&dziak pleomorficzny w materiale Kliniki Neurochirurgii 

i Neurotraumatologii CMUJ w latach 2000-2008. 

R. Morga, D. Adamek, K. Stachura, J. Polak, M. Moska$a. (Kraków) 

1. Kliniki Neurochirurgii i Neurotraumatologii CMUJ 

2. Zak$ad Neuropatologii CM UJ 

S$owa klucze: 'ó$takogwia%dziak pleomorficzny, glejak, rokowanie, neuroonkologia 

36

Key words: pleomorphic xanthoastrocytoma, glioma, outcome, neurooncology 

)ó$takogwia%dziak pleomorficzny jest rzadko wyst#puj(cym, wysoko zró'nicowanym 

nowotworem z relatywnie dobrym rokowaniem, wyst#puj(cym najcz#&ciej u m$odych 

pacjentów. Przedstawiono grup# 10 chorych z 'ó$takogwia%dziakiem potwierdzonym 

rozpoznaniem histopatologicznym, leczonych w Klinice Neurochirurgii i Neurotraumatologii 

CM UJ w latach 2000-2008. Chorzy ci to 6 kobiet i 4 m#'czyzn w wieku od 17 do 65 lat 

(&rednia wieku 38 lat). Analizie poddano objawy kliniczne, wyniki bada" radiologicznych 

(TK, MRI), histopatologiczny obraz guza, wczesne i odleg$e wyniki leczenia. Najcz#&ciej 

wyst#puj(cymi objawami klinicznymi guza by$y napady padaczkowe (n=6) i ból g$owy (n=4). 

U 9 chorych guz by$ zlokalizowany nadnamiotowo, w tym u 5 w p$acie skroniowym. U 5 

chorych guz posiada$ cz#&! torbielowat(. W 8 przypadkach guz zosta$ usuni#ty 

makroskopowo ca$kowicie, w dwóch subtotalnie. Pooperacyjna radioterapi# zastosowano u 3 

chorych. Sze&ciu pacjentów jest w dobrym lub bardzo dobrym w chwili pisania pracy. Dwoje 

chorych zmar$o z powodu nawrotu nowotworu, dwoje innych przyczyn. Autorzy porównuj( 

w$asne obserwacje z danymi z pi&miennictwa. 

Pleomorphic xanthoastrocytoma (PXA) is a rare low-grade astrocytic neoplasm with 

relatively favorable prognosis, that occurs typically in young patients. To describe the clinical 

features, histologic characteristics, and management of patients with PXA, we reviewed data 

on 10 patients who had histologically confirmed PXA and were referred to the neurosurgical 

service between 2000 and 2008. We present 6 female and 4 male patients aged from 17 to 65 

years (mean 38). Neuro-imaging with CT and/or MRI documented the anatomic location, 

tumor extent, and degree of resection. The most frequent presentations included seizures (n = 

5) and headache (n = 4). Nine tumors were supratentorial, with 5 in the temporal lobe. In 5 

cases the tumor had a cystic part. Extent of tumor removal was macroscopic total resection in 

8 cases and subtotal resection in 2 cases. Postoperative radiotherapy was administered in 3 

cases. Six patients were alive with a median follow-up of 61 months at this writing. Two 

patients died of progressive disease, and 2 died of an unrelated cause. 

8. Dysembrioplastyczny neuroepitelialny guz w materiale Kliniki Neurochirurgii 

i Neurotraumatologii CMUJ w latach 2000-2008. 

Morga R 1 , Adamek D 2 , Stachura K 1 , Moska$a M 1 . 

1. Kliniki Neurochirurgii i Neurotraumatologii CMUJ 

2. Zak$ad Neuropatologii CM UJ 

S$owa-kluczowe: dysembrioplastyczny neuronepitelialny guz, glejak, rokowanie, 

neuroonkologia. 

Key words: dysembryoplastic neuroepithelial tumour, glioma, outcome, neurooncology. 

Dysembrioplastyczny neuroepitelialny guz zosta$ opisany po raz pierwszy przez Daumas- 

Duport w 1988 r i wg klasyfikacji WHO jest zaliczany do grupy guzów mieszanych 

neuronalnego i glejowego pochodzenia. Jest guzem $agodnym i rzadko wyst#puj(cym, jego 

objawem s( zwykle napady padaczkowe. Wyst#puje u dzieci i m$odych doros$ych. 

Rokowanie po leczeniu chirurgicznym jest dobre. Autorzy opisuj( 8 chorych: 3 kobiety i 5 

m#'czyzn w wieku od 15 do 33 (&rednia wieku 23 lata). W badaniach histopatologicznych 

stwierdzono obraz typowy dla dysembrioplasycznego neuroepitelialnego guza o mieszanej 

37

komórkowej budowie. Analizie poddano objawy kliniczne, wyniki bada" radiologicznych 

(TK, MRI), histopatologiczny obraz guza, wczesne i odleg$e wyniki leczenia. Najcz#&ciej 

wyst#puj(cym objawem klinicznym guza by$y napady padaczkowe (n=8). U 5 chorych guz 

zosta$ usuni#ty makroskopowo ca$kowicie, u dwóch subtotalnie. U dwóch chorych guz 

posiada$ cz#&! torbielowat(. Wszyscy pacjenci byli w dobrym lub bardzo dobrym w chwili 

pisania pracy. Autorzy porównuj( w$asne obserwacje z danymi z pi&miennictwa. 

Dysembryoplastic neuroepithelial tumour (DNT) was first described by Daumas-Duport in 

1988 and in WHO classification was included into the group of mixed neuronal and glial 

tumours. This is a rare and benign tumour, usually associated with pharmacologically 

intractable, complex partial or generalised seizures occurring in children and young adults. 

The prognosis after surgery is favourable. Eight DNT cases studied by the authors are 

reported: 3 female and 5 male patients aged from 15 to 33 years (mean 23). Histologically 

there were found the features of a typical DNT architecture with mixed cellular composition 

in all cases. The response to surgery was excellent. Neuro-imaging with CT and/or MRI 

documented the anatomic location, tumor extent, and degree of resection. The most frequent 

presentations included seizures (n = 8). All tumors were supratentorial, with 4 in the temporal 

lobe. Extent of tumor removal was macroscopic total resection in 5 cases and subtotal 

resection in 2 cases. In 2 cases the tumor had a cystic part. All patients were alive with a 

median follow-up of 58 months at this writing. 

9.45-11.10 Sesja II Guzy wewn%trzkomorowe (Intraventricular tumors) 

Przewodnicz(cy : Prof. S.Nowak, Prof. M.Roszkowski 

1. Endoskopowe leczenie wewn%trzkomorowych torbieli koloidowych 

i guzopochodnego wodog"owia. Metodologia, uwagi techniczne, prezentacja 

video. 

Endoscopic treatment of intraventricular collodi cyst and tumor related hydrocephalus. 

Methods, technical notes, video presentation. 

S.J. Kwiek, P. Ba'owski, j. Baron, W. ,lusarczyk, W. Kukier, D. Kocur, S. Kowacki, 

K. Suszy"ski, S. Szajkowski, H. Dole'ych, B. B$aszczyk. 

¹ Dept. of Neurosurgery Medical Univ. of Silesia, Katowice 

² Dept of Radiology Medical Univ. of Silesia, Katowice 

³ Dept of Physiology Medical Univ. of Silesia, Katowice 

Za$o'enia pracy. Celem pracy jest analiza skuteczno&ci i u'yteczno&ci techniki endoskopowej 

w leczeniu wewn(trzkomorowych torbieli koloidowych (IVCC) ze wspó$istniej(cym lub nie 

wodog$owiem. Zamierzamy oceni! stopie" doszcz#tno&ci usuni#cia guzów, wyniki 

wentrikulostomii (ETV) oraz ilo&! niepowodze" z rozró'nieniem na okres bezpo&redni 

i odleg$y po operacji. Autorzy przedstawiaj( metodyk# zabiegu i technik# operacyjn( na 

podstawie &ródoperacyjnych prezentacji video. 

Pacjenci i metody. W okresie 2000 – czerwiec 2009 poddano zabiegom endoskopowym 18 

pacjentów z IVCC zwykle wykonuj(c równie' ETV. Zabiegi przeprowadzane by$y z u'yciem 

5-stopniowej optyki z narz#dziami firmy Storz. ETV wykonywano balonem Fogarty’ego 

3-French. 

38

Wyniki. Wyniki zosta$y ocenione we wczesnym okresie pooperacyjnym i w d$ugoterminowej 

obserwacji stosuj(c kryteria ust(pienia objawów klinicznych (wywo$ywanych przez guz i/lub 

wodog$owie) jak równie' kryteria oceny radiologicznej stopnia doszcz#tno&ci operacji 

i szeroko&ci UKN. Ca$kowite ust(pienie objawów klinicznych stwierdzili&my w 8-miu z 13-tu 

pacjentów ocenionych w okresie odleg$ym, cz#&ciowe u pozosta$ych 5-ciu. Nie by$o zgonów 

w okresie oko$ooperacyjnym. Powik$ania zabiegu: przej&ciowy niedow$ad n. III – 1 osoba, 

zaburzenia pami#ci – 1 osoba, gor(czka w okresie pooperacyjnym – 2 pacjentów. 

Wnioski. Technika endoskopowa b#d(c procedur( minimalnie inwazyjn( jest bezpieczna, 

u'yteczna i stosunkowo wysoko skuteczna w operacyjnym leczeniu objawów 

wewn(trzkomorowych torbieli koloidowych. 

Design. The aim of the study was to analyse the effectiveness and usefulness of endoscopic 

technique in intra-ventricular colloid cyst (IVCC) cases with or without hydrocephalus. We 

sought to assess rates of total tumor removal, affects of third ventriculostomy (ETV) and rates 

of failure distinguishing between early and late outcome. Authors presented methodology and 

surgical technique on the basis of video intra-operative video presentation. 

Patients and methods. Between 2000 and Jun 2009, 18 patients underwent endoscopic IVCC 

operation with or without ETV. Procedures were carried out using 5-degree rigid endoscope 

and equipment made by Storz. ETV was performed using 3-French Fogarty catheter. 

Results. The results were assessed in the early postoperative period and in long term followup 

using clinical relief of symptoms (tumor and/or hydrocephalus related) as well as 

radiological criteria of completeness tumor removal and ventricles widening. Complete relief 

of clinical symptoms was achieve in 8 out of 13 assessed patients in long term observation, 

partial in 5. There was no peri-operative mortality. Complications: transient III-rd cranial 

nerve palsy in 1 case, memory dysfunction in 1 case, transient fever in 2 case. 

Conclusion. Endoscopic technique as a minimal-invasive procedure is safe, useful and 

relatively high effective in surgical treatment of intraventricular colloid cyst symptoms. 

2. Po"%czenie techniki neuroendoskopowej i stereotaktycznej w doszcz#tnym 

usuwaniu torbieli koloidowych. 

Combination of neuroendoscopic and stereotactic procedures for completely removal 

of colloid cysts 

Marcin Birski 1 , Waldemar Narolski 1 , Alicja Kalinowska 2 

1 

Klinika Neurochirurgii, 10 Wojskowy Szpital Kliniczny z Poliklinik( SPZOZ w Bydgoszczy 

2 

Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego 

w Poznaniu 

S$owa kluczowe: torbiel koloidowa, neuroendoskopia, stereotaksja, wodog$owie 

Key words: colloid cyst, neuroendoscopy, stereotaxy, hydrocephalus 

Wst#p: W pracy przedstawiono sposób po$(czenia metody endoskopowej i stereotaktycznej 

w leczeniu operacyjnym torbieli koloidowych III-ciej komory mózgu. Podczas zabiegu 

jednocze&nie wykorzystywana jest rama stereotaktyczna, endoskop i narz#dzia do biopsji. 

Zarówno endoskop, jak i kaniula biopsyjna s( naprowadzane stereotaktycznie i wprowadzane 

w pole operacyjne przez oddzielne otwory trepanacyjne. Zabieg w wi#kszo&ci jest typow( 

procedur( endoskopow(, ale dzi#ki u'yciu dodatkowego narz#dzia znacznie zwi#ksza si# 

mo'liwo&! manipulacji, która przy u'yciu samych narz#dzi endoskopowych jest istotnie 

39

ograniczona. Kaniula jest mocowana w polu za po&rednictwem ramy stereotaktycznej, 

natomiast endoskop jest prowadzony z wolnej r#ki. Podstawow( funkcj( oddzielnej kaniuli 

jest poci(ganie &ciany torbieli najcz#&ciej za pomoc( ssania lub kleszczyków. Dodatkowymi 

zaletami tego sposobu s(: mo'liwo&! zaplanowania optymalnej i bezpiecznej trajektorii, 

ponadto rama stanowi wygodne podparcie dla r#ki trzymaj(cej korpus endoskopu. 

Materia$ i metoda: W okresie od sierpnia 2007 roku do maja 2009 roku w Klinice 

Neurochirurgii Szpitala Wojskowego w Bydgoszczy operowano 7 pacjentów 

z zastosowaniem powy'szej metody. U wszystkich pacjentów torbiel objawia$a si# 

wodog$owiem. Rozmiary torbieli waha$y si# od 7 do 25mm. 

Wyniki: We wszystkich przypadkach torbiele zosta$y usuni#te doszcz#tnie. We wszystkich 

przypadkach ust(pi$y kliniczne i radiologiczne objawy wodog$owia. W 'adnym przypadku 

nie zanotowano niekorzystnych nast#pstw neurologicznych. Jedynym powik$aniem by$o 

istotne krwawienie &ródoperacyjne, w kontrolnym badaniu CT g$owy u tego pacjenta 

uwidoczniono skrzepy krwi w uk$adzie komorowym. Skrzepy uleg$y samoistnemu 

wch$oni#ciu w ci(gu 4 tygodni. 

Wnioski: Naprowadzanie stereotaktyczne i do$(czenie niezale'nego narz#dzia jako 

rozszerzenie tradycyjnej metody endoskopowej jest bezpiecznym sposobem leczenia 

operacyjnego torbieli koloidowych III-ciej komory mózgu zwi#kszaj(cym szans# na pe$n( 

doszcz#tno&! resekcji. 

Title: Combination of neuroendoscopic and stereotactic procedures for completely removal of 

colloid cysts 

Introduction: In this study we have presented the combination of endoscopic and stereotactic 

procedures for surgical treatment of colloid cysts of the third ventricle. During surgery the 

stereotactic frame, the endoscope and the biopsy tools are used simultaneously. The 

endoscope and the biopsy cannula are guided stereotactically through two separate burr holes. 

The procedure is that of a typical endoscopy, however, the additional tool enhances 

manipulation ability, which is significantly limited while using endoscopic tools only. The 

catheter is fixed in the surgical field by stereotactic frame, while the endoscope is handled by 

free hand. The main function of the separate catheter is that of pulling the cyst wall, usually 

by suction or by forceps. Additional advantages of such method include the ability to plan the 

optimal and safe trajectory, and the comfortable support for the hand holding the endoscope 

by the frame. 

Matherials and Methods:During the period of last two years 7 patients were operated on in the 

Neurosurgery Clinic of the Military Hospital in Bydgoszcz using the method described above. 

In all of the cases the cyst manifested itself as hydrocephalus. The cyst’s size varied from 

7mm to 25mm. 

Results:In all the cases the cyst removal was complete and the clinical and radiological signs 

of hydrocephalus resolved. None of the patients developed subsequent neurological 

complications. The only complication we observed was the presence of blood clots in the 

ventrical system. The clots resolved spontaneously within four weeks. 

Conclusions: Stereotactic navigation and using an independent stereotactic tool, as a way to 

enhance the traditional endoscopic procedure, is a safe method of third ventricle colloid cysts 

surgical treatment. What seems to be of great importance, it increases the possibility of 

complete removal of the cyst. 

40

3. Torbiele koloidowe komory trzeciej. Wyniki leczenia metod% endoskopow% 

i otwartej mikrochirurgii. 

Colloid cysts of the third ventricle. Results of endoscopic and open microneurosurgery 

treatment. 

Krzysztof Stachura, Witold Libionka, Marek Moska$a, Mariusz Krupa, Jaros$aw Polak, 

Rafa$ Morga 

S$owa kluczowe: Torbiel koloidowa, neuroendoskopia, dost#p przezkorowo- przezkomorowy, 

wyniki leczenia 

Key words: colloid cyst, neuroendoscopy, transcortical-transventricular approach, results of 

treatment 

Wst#p i cel pracy: Wykorzystanie metody endoskopowej w leczeniu torbieli koloidowych 

komory III znajduje coraz wi#cej zwolenników. Dyskusje budzi efektywno&! takiego sposobu 

post#powania. Celem opracowania jest przedstawienie wczesnych i odleg$ych wyników 

leczenia endoskopowego torbieli koloidowych na tle przypadków leczonych metod( otwartej 

mikrochirurgii. 

Materia$ i metody: Retrospektywnej ocenie poddano 23 chorych. 10 z nich przeby$o operacj# 

endoskopow(, a u 13 guz usuni#to z dost#pu przezkorowo-przezkomorowego. Rozk$ad p$ci i 

wieku w obu grupach by$ podobny. W obrazie klinicznym dominowa$y objawy nadci&nienia 

&ródczaszkowego. Wszystkim przypadkom towarzyszy$o wodog$owie wewn#trzne. Wielko&! 

operowanych torbieli waha$a si# od 1,5 – 3,0 cm. ,redni czas pooperacyjnej obserwacji 

wynosi$ 31 miesi#cy. 

Wyniki: Spo&ród 10 chorych operowanych endoskopowo u 6 guz usuni#to ca$kowicie. U 3 

pozostawiono niewielk( cz#&! torebki guza &ci&le zespolon( ze splotem naczyniówkowym 

i uk$adem 'y$. W jednym przypadku blokowa$a ona otwór mi#dzykomorowy i ostatecznie 

usuni#ta zosta$a metod( mikrochirurgiczn(. W bezpo&rednim przebiegu pooperacyjnym u 2 

chorych obserwowano zaburzenia pami#ci, które u jednego przybra$y posta! utrwalon(. Jeden 

chory przej&ciowo demonstrowa$ mutyzm akinetyczny. W jednym przypadku, 6 miesi#cy po 

zabiegu, wobec objawów wodog$owia bez cech odbudowy torbieli, implantowano zastawk# 

komorowo-otrzewnow(. W grupie chorych operowanych mikrochirurgicznie u wszystkich 

guz usuni#to doszcz#tnie. Jednego chorego reoperowano z powodu krwiaka &ródmózgowego. 

W 2 przypadkach pojawi$ si# przej&ciowy niedow$ad po$owiczy i w 2 rozwin#$a si# padaczka. 

W przeci(gu roku od zabiegu 3 chorych wymaga$o leczenia zastawkowego, a jeden 

przeciwpadaczkowego. 

Wnioski: Leczenie endoskopowe torbieli koloidowych komory III jest bezpieczne, efektywne 

i obarczone niewielk( liczb( powik$a". Mo'e by! rekomendowane jako post#powanie 

alternatywne w stosunku do otwartej mikrochirurgii. 

Background and purpose: The endoscopic approach to colloid cysts of the third ventricle is 

receiving increasing interest. However, its effectiveness is a matter of discussion. The aim of 

the study was to present direct and long-term outcome after endoscopic treatment of colloid 

cysts in comparison with the use of open microsurgical approach. 

Material and methods: Medical records of 23 patients with colloid cysts were retrospectively 

analysed. 10 patients were operated on endoscopically and 13 patients a transcorticaltransventricular 

approach was used. Sex and age distribution were similar in both groups. 

Clinically, the majority of patients presented whit symptoms of increased intracranial 

41

pressure. All patients had hydrocephalus. Tumour diameter ranged from 1,5 – 3,0 cm. Mean 

follow-up period was 31 months. 

Results: In 6 of 10 endoscopically treated patients, tumours were completely removed. In 3 

patients, small capsule remnants, adherent to the choroid plexus and veins, were left. In one 

case, a portion of the capsule obstructing the intraventricular foramen, was finally removed 

microsurgically. Postoperatively, 2 patients complained of memory deficits, which became 

permanent in one case. One patients developed temporary mutism. I one case, with symptoms 

of hydrocephalus without colloid cyst recurrence, a ventriculo-peritoneal shunt was implanted 

6 months after operation. 

In all microsurgical treated patients tumours were completely removed. One patient was 

reoperated because of intracerebral haematoma. Two patients suffered from temporary 

hemiparesis and 2 developed epilepsy. Within one years after surgery 3 patients were shunted 

because of hydrocephalus and one required antiepileptic treatment. 

Conclusions: The endoscopic approach to colloid cysts of the third ventricle is safe, effective 

and carries a low complications rate. Endoscopy may be recommended as a treatment option 

in relation to microsurgery. 

4. Leczenie operacyjne torbieli koloidowych III komory mózgu. 

Operative treatment of the colloid cysts of the third ventricle. 

Nowak A., Marchel A. 

Katedra i Klinika Neurochirurgii, Warszawski Uniwersytet Medyczny 

S$owa kluczowe: torbiel koloidowa III komory mózgu, leczenie operacyjne, wyniki leczenia 

operacyjnego, odrost guza 

Key words: colloid cyst, third ventricle, operative treatment, surgical outcome 

Cel pracy: Przedstawienie w$asnych do&wiadcze" w leczeniu operacyjnym torbieli 

koloidowych III komory mózgu ze szczególnym uwzgl#dnieniem oceny wyników leczenia i 

ryzyka wznowy guza. 

Materia$ i metoda: Materia$ klinicznych obejmuje kolejnych 20 chorych leczonych 

operacyjnie w latach 1992 – 2008 z rozpoznaniem torbieli koloidowej III komory mózgu. 

Najcz#stszym pierwszym objawem choroby by$y bóle g$owy trwaj(ce nawet do 2 lat, przy 

czym u 11 pacjentów bezpo&rednim powodem diagnostyki neurologicznej by$a nag$a 

krótkotrwa$a utrata przytomno&ci. U wi#kszo&ci pacjentów (17 przypadków) guz usuni#to 

drog( transkortykaln(, w tym u dwóch chorych próbowano w pierwszej kolejno&ci usun(! guz 

drog( endoskopow(. W pojedynczych przypadkach torbiel zosta$a usuni#ta endoskopowo, 

drog( przez blaszk# graniczn( i drog( przezspoid$ow(. 

Wyniki: Torbiel koloidowa zosta$a usuni#ta ca$kowicie u 13 pacjentów, natomiast u dalszych 

7 guz usuni#to cz#&ciowo pozostawiaj(c fragment torebki torbieli silnie zwi(zany ze &cian( 

komory. Po operacji u jednego pacjenta wyst(pi$ zespó$ amnestyczny utrzymuj(cy si# w 

kolejnych latach obserwacji. Stan trzech pacjentów z obecnymi przed operacj( cechami 

zespo$u psychoorganicznego nie uleg$ istotnej poprawie. Stan pozosta$ych chorych by$ po 

operacji bardzo dobry (90 i 100 pkt wg Karnowskiego). W okresie dalszej obserwacji u 

jednego pacjenta z nieca$kowitym usuni#ciem torbieli zanotowano odrost guza i objawowe 

wodog$owie po 16 latach od operacji. Pacjent ten by$ reoperowany i torbiel usuni#to 

ca$kowicie. 

42

Wnioski: Torbiele koloidowe III komory mog( by! leczone operacyjnie z bardzo dobrym 

wynikiem. Alternatywn( metod( usuni#cia torbieli jest droga endoskopowa, jednak w tych 

przypadkach prawdopodobie"stwo nieca$kowitego usuni#cia guza wydaje si# wy'sze. Nawet 

przy nieca$kowitym usuni#ciu torbieli ryzyko jej odrostu jest niedu'e. 

Objective: Presentation of our experience in the surgical treatment of the colloid cysts of the 

third ventricle with special consideration to the evaluation of the surgical outcome and risk of 

tumour recurrence. 

Material and methods: A series of 20 consecutive patients treated surgically for the colloid 

cyst of the third ventricle in the years 1992-2008 is reported. The most common initial 

symptom was headache, however 11 patients presented with sudden loose of consciousness 

which lead to the proper diagnosis. In most patients (17 cases) tumours were resected via 

transcortical approach. Other ways of tumour removal included endoscopic, transcallosal and 

through the lamina terminalis approaches. There were two cases of unsuccessful total tumour 

removal with the use of an endoscope alone. 

Results: Colloid cysts of the third ventricle were resected completely in 13 patients, and in 12 

patients strong tumour capsule adhesions to neural surrounding structures lead to incomplete 

tumour removal. One patient was severely disabled postoperatively and presented deep 

adynamic syndrome. Three other patients with brain syndromes diagnosed preoperatively 

remained stable after the operation. All the other patients were in general and neurological 

good condition. There was one case of tumour recurrence in the follow-up: the patient 

underwent incomplete tumour resection and after 16 years tumour recurred. Fortunately, 

surgical retreatment was then complete and uneventful. 

Conclusions: The colloid cysts of the third ventricle can be treated surgically with a good 

outcome and low rate of tumour recurrence even after incomplete tumour resection. 

Endoscopic technique can be considered an option to traditional microsurgical resection of 

colloid cysts, however some difficulties with total tumour removal might be expected. 

5. Wy!ció"czaki wewn%trzkomorowe – wyniki leczenia w zale$no!ci od rodzaju 

histologicznego, lokalizacji i rozleg"o!ci resekcji guza. 

Intraventricular ependymomas – outcome in relation to histological grading, 

localization and extent of resection. 

Marek Mandera, Gra'yna Sobol, Katarzyna Musio$ 

Oddzia$ Neurochirurgii Dzieci#cej, Oddzia$ Onkologii, Hematologii i Chemioterapii, 

Górno&l(skie Centrum Zdrowia Dziecka, Katowice 

S$owa kluczowe: wy&ció$czak, dzieci, leczenie, wyniki 

Key words: ependymoma, children, treatment, outcome 

Leczenie wy&ció$czaków, zw$aszcza u dzieci, zwi(zane jest z szeregiem kontrowersji i ró'ni 

si# zasadniczo w poszczególnych o&rodkach. 

Celem pracy by$a ocena wyników leczenia wy&ció$czaków w zale'no&ci od stopnia resekcji, 

rozpoznania histologicznego i lokalizacji pod- lub nadnamiotowej guza. W latach 2000-2008 

leczono 27 chorych w wieku od 3 miesi#cy do 16 lat z rozpoznaniem wy&ció$czaka, co 

stanowi$o 7,5% wszystkich nowotworów wewn(trzczaszkowych. Badanie histologiczne 

wykaza$o rozpoznanie wy&ció$czaka anaplastycznego u 14 (52%), a wy&ció$czaka u 13 (48%) 

chorych. Guz by$ zlokalizowany nadnamiotowo w 8 (30%), a podnamiotowo w 19 (70%) 

43

przypadkach. Czas obserwacji wynosi$ od 3 do 112 miesi#cy (&rednio 40,2 miesi(ca). 

Ca$kowit( resekcj# guza uzyskano u 16 (59%), cz#&ciow( u 10 (37%) chorych, a w jednym 

przypadku (4%) poprzestano wy$(cznie na biopsji. Progresj# lub wznow# guza stwierdzono u 

11 (41%) chorych w okresie od 3 do 60 miesi#cy. Zmar$o 10 (37%) chorych po &rednim 

czasie 37 miesi#cy, w tym 2 (25%) z guzem zlokalizowanym nadnamiotowo i 8 (42%) 

podnamiotowo. W&ród zmar$ych by$o 1 (7%) pacjent z rozpoznaniem wy&ció$czaka i 9 (69%) 

z rozpoznaniem wy&ció$czaka anaplastycznego. Wszystkie zgony stwierdzono w grupie 

chorych z nieca$kowitym usuni#ciem guza. Dokonano analizy czasu wolnego od progresji i 

prze'ycia w odniesieniu do lokalizacji guza, rodzaju histologicznego i rozleg$o&ci resekcji. 

Wykazano, 'e niezale'nym, pozytywnym czynnikiem wp$ywaj(cym na czas prze'ycia i czas 

wolny od progresji jest totalno&! resekcji guza. Lepsze wyniki leczenia wy&ció$czaków bez 

cech anaplazji wydaj( si# wynika! z faktu, 'e by$y one istotnie cz#&ciej usuwane ca$kowicie. 

The management of ependymomas, especially in children, is a very controversial topic and 

differs significantly among institutions. 

The goal of our paper was to estimate the outcome of ependymomas cases in relation to extent 

of resection, histological grading and localization (supra- or infratentorial). 

Between 2000 and 2008, 27 cases of ependymoma aged from 3 months to 16 years were 

treated, what made 7,5% of all intracranial tumors. Histological examination revealed 14 

(52%) anaplastic ependymomas, and 13 (48%) ependymomas. The localization was 

supratentorial in 8 (30%) and infratentorial in 19 (70%) cases. The follow-up ranged from 3 to 

112 months (mean 40,2 months). Total tumor resection was obtained in 16 (59%), subtotal in 

10 (37%) patients, and biopsy only in 1 patient (7%). Progression or recurrence of the tumor 

was found in 11 (41%) after a follow-up of 3 to 60 months. Ten (37%) patients died at the 

mean follow-up of 37 months, in this number 2 (25%) with supratentorial and 8 (42%) with 

infratentorial localization. There were only 1 (7%) death among ependymomas and 9 (69%) 

among anaplastic ependymomas. All deaths were found in the group of partially resected 

tumors. Progression free survival (PFS) and overall survival (OS) time was analyzed in 

relation to extent of resection, histological grading and localization of the tumor. Total 

resection of the tumor was proved to be the independent, positive prognostic factor for PFS 

and OS. Better outcome observed in cases of ependymoma without anaplasia as compared to 

the other group seem to be related with the fact, that they were more commonly totally 

resected. 

6. Leczenie operacyjne wy!ció"czaków komór bocznych mózgu. 

Operative treatment of the lateral ventricles ependymomas. 

Nowak A., Zakrzewska A., *K#pka L., *Dyttus-Cebulok K., Marchel A. 


*Zak$ad Teleradioterapii Centrum Onkologii w Warszawie 

S$owa kluczowe: wy&ció$czaki komór bocznych mózgu, leczenie operacyjne, wyniki leczenia 

operacyjnego, radioterapia, odrost guza 

Key words: ependymoma, lateral ventricle, operative treatment, radiotherapy, surgical 

outcome, tumour recurrence 

44

Cel pracy: Przedstawienie w$asnych do&wiadcze" w leczeniu operacyjnym wy&ció$czaków 

komór bocznych mózgu ze szczególnym uwzgl#dnieniem oceny wyników leczenia i ryzyka 

wznowy guza. 


operacyjnie w latach 1992 – 2008 z rozpoznaniem wy&ció$czaka i podwy&ció$czaka komory 

bocznej mózgu. Wi#kszo&! stanowili pacjenci w trzeciej i czwartej dekadzie 'ycia. 

Najcz#stszym pierwszym objawem choroby, obecnym u 2/3 chorych, by$y bóle g$owy, 

natomiast u 10 pacjentów stwierdzono w badaniu dna oka obecno&! tarczy zastoinowej. 

Wyniki: Guz usuni#to ca$kowicie u 14 pacjentów, subtotalnie u 4, a u dalszych 8 guz usuni#to 

cz#&ciowo. Wynik histopatologiczny wykaza$ obecno&! wy&ció$czaka u 11 chorych, 

podwy&ció$czaka tak'e u 11, a wy&ció$czaka anaplastycznego u 4 pacjentów. Czterech 

chorych po operacji zmar$o na skutek ci#'kiego uszkodzenia mózgu. Trzech pacjentów 

zosta$o wypisanych w stanie ci#'kim, w tym dwóch z zespo$em adynamicznym i jeden 

z g$#bokim niedow$adem po$owiczym, natomiast dwóch dalszych pacjentów stwierdzono 

niewielki niedow$ad po$owiczy. U 1 pacjentki ze &lepot( przed operacj( nie uzyskano 

poprawy widzenia po usuni#ciu guza. Stan pozosta$ych chorych by$ po operacji bardzo dobry 

(90 i 100 pkt wg Karnowskiego). Po operacji 15 pacjentów otrzyma$o radioterapi#. W okresie 

dalszej obserwacji u 2 pacjentów, po 2 latach od operacji zanotowano odrost guza. Jednego 

z pacjentów reoperowano, obaj zmarli z powodu dalszego rozrostu guza. U pacjentów 

z wy&ció$czakami usuni#tymi nieca$kowicie i poddanymi radioterapii zanotowano wieloletnie 

obserwacje bez dalszego rozrostu guza. 

Wnioski: Leczenie wy&ció$czaków komór bocznych mózgu jest zwi(zane z wysokim 

ryzykiem operacyjnym i trudno&ci( w ca$kowitym usuni#ciu guza. Jednak nawet w przypadku 

cz#&ciowego usuni#cia guza i poddania pacjenta radioterapii jest mo'liwe wieloletnie 

prze'ycie bez rozrostu nowotworu. 

Objective: Presentation of our experience in the surgical treatment of the lateral ventricles 

ependymomas with special consideration to the evaluation of the surgical outcome and risk of 

tumour recurrence. 

Material and methods: A series of 26 patients treated surgically for the lateral ventricles 

ependymoma or subependymoma in the years 1992-2008 is reported. Most of patients were in 

their third and forth decades of life. The most common initial symptom was headache and 

stasis papillae appeared in 10 patients. 

Results: Ependymomas were resected completely in 14 patients, and in 12 patients incomplete 

tumour removal was made. Histological evaluation revealed ependymoma, subependymoma 

and anaplastic ependymoma in 11,11 and 4 cases, respectively. Perioperative death occurred 

in four patients due to postoperative brain injury. Two patients were severely disabled 

postoperatively: in one case hemiparesis occurred and the other two patients presented 

adynamic syndrome. Mild hemiparesis appeared in another two patients. One patient 

developed near total blindness preoperatively and there were no visual recovery after the 

operation. All the other patients were in general and neurological good condition. 15 patients 

received radiotherapy postoperatively. There were two cases of tumour recurrence in the 

follow-up and one patient underwent reoperation. Both the two patients died soon afterwards 

due to tumour progression. Interestingly, there were the group of five patients with a history 

of incomplete surgery and postoperative radiotherapy and no tumour recurrence in over 10 

years follow-up. 

Conclusions: The lateral ventricles ependymomas still remain a surgical challenge because of 

relatively high incidence of incomplete tumour resection and permanent neurological 

complications associated with their removal. However even with incomplete tumour removal 

long-term progression-free survival with the use of radiotherapy, is observed. 

45

7. Leczenie operacyjne wy!ció"czaków IV komory mózgu. 

Operative treatment of the fourth ventricle ependymomas. 

Nowak A., Zakrzewska A., *K#pka L., *Dyttus-Cebulok K., Marchel A. 


*Zak$ad Teleradioterapii Centrum Onkologii w Warszawie 

S$owa kluczowe: wy&ció$czaki IV komory mózgu, leczenie operacyjne, wyniki leczenia 

operacyjnego, radioterapia, odrost guza 

Key words: ependymoma, fourth ventricle, operative treatment, radiotherapy, surgical 

outcome, tumour recurrence 

Cel pracy: Przedstawienie w$asnych do&wiadcze" w leczeniu operacyjnym wy&ció$czaków IV 

komory mózgu ze szczególnym uwzgl#dnieniem ryzyka operacji. 


operacyjnie w latach 1992 – 2008 z rozpoznaniem wy&ció$czaka IV komory mózgu. ,rednia 

wieku pacjentów wynios$a 32 lata. U wszystkich pacjentów pierwszym objawem choroby 

by$y bóle i zawroty g$owy, a u 7 pacjentów stwierdzono zaburzenia widzenia. Punktem 

wyj&cia nowotworu w 8 przypadkach by$o dno IV komory mózgu a w 2 robak mó'd'ku. 

U po$owy pacjentów przed leczeniem operacyjnym guza za$o'ono zastawk# komorowootrzewnow( 

z powodu wodog$owia. 

Wyniki: Guz usuni#to ca$kowicie u 5 pacjentów, subtotalnie u 2, a u dalszych 3 guz usuni#to 

cz#&ciowo. W 2 przypadkach stwierdzono obecno&! wy&ció$czaka anaplastycznego. Czterech 

chorych po operacji zmar$o na skutek ci#'kiego uszkodzenia mózgu. Dwóch pacjentów 

zosta$o wypisanych w stanie ci#'kim: pierwszy z zespo$em adynamicznym i drugi 

z niedow$adem czteroko"czynowym. Stan pozosta$ych chorych by$ po operacji dobry (80 pkt 

wg Karnowskiego), u wszystkich obserwowano stopniowo ust#puj(ce zaburzenia po$ykania, 

odksztuszania i fonacji, a u 3 przej&ciowo wyst(pi$ równie' niedow$ad n. VI. Czterech 

pacjentów wypisanych w dobrym stanie otrzyma$o radioterapi#. W okresie dalszej obserwacji 

u 2 pacjentów, po 1,5 roku i 9 latach od operacji zanotowano odrost guza. Oboje pacjentów 

reoperowano, jeden z nich zmar$ wkrótce po reoperacji. 

Wnioski: Leczenie wy&ció$czaków IV komory mózgu jest zwi(zane z bardzo wysokim 

ryzykiem zgonu lub wyst(pienia ci#'kich deficytów neurologicznych. 

Objective: Presentation of our experience in the surgical treatment of the fourth ventricle 

ependymomas with special consideration to the evaluation of the surgical outcome. 

Material and methods: A series of 10 patients treated surgically for the fourth ventricle 

ependymoma in the years 1992-2008 is reported. Six male patients and four female patients, 

with a men age of 32 years, were treated. The most common initial symptom was headache 

and visual impairment affected 7 patients. Tumours originated from the floor of the forth 

ventricle and from the roof of the ventricle in 8 and 2 patients, respectively. Five patients 

underwent ventriculo-peritoneal shunt placement due to obstructive hydrocephalus primary to 

tumour treatment. 

Results: Ependymomas were resected completely in 5 patients, and in 5 patients incomplete 

tumour removal was made. Histological evaluation revealed anaplastic ependymoma in 2 

cases. Perioperative death occurred in four patients due to postoperative brainstem injury. 

Two patients were severely disabled postoperatively: in one case tetraparesis occurred and the 

other patient presented adynamic syndrome. All patients presented with lower cranial nerves 

deficit, however four o them showed evidence of improvement in the follow up. Sixth cranial 

46

nerve deficit developed in three patients, abating within a few months. Four patients received 

radiotherapy postoperatively. There were two cases of tumour recurrence in the follow-up, 

after 2 and 9 years, respectively. Both of them were treated surgically and one postoperative 

death occurred. 

Conclusions: The fourth ventricle ependymomas still remain a surgical challenge because of 

high mortality and morbidity rates associated with their removal. 

8. Wyniki leczenia operacyjnego oponiaków wewnatrzkomorowych. 

Results of surgical treatment of intraventricular meningiomas. 

Tomasz Czernicki, Kamil Le&niewski, Andrzej Marchel 

Katedra i Klinika Neurochirurgii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 

S$owa kluczowe: wewn(trzkomorowy, oponiak, wyniki leczenia, powik$ania, odrost guza. 

Key words: intraventricular, meningioma, surgical outcome, morbidity, tumor regrowth 

Cel pracy: Przedstawienie w$asnych do&wiadcze" w leczeniu oponiaków wewn(trzkomorowych 

mózgu z ocen( wyników leczenia i ryzyka odrostu guza. 

Materia$ i Metody: 14 kolejnych chorych, w tym 9 kobiet, by$o leczonych operacyjnie 

w latach 1988-2008 z powodu oponiaka wewn(trzkomorowego (12 w trigonum i 2 w trzonie 

komory bocznej). Objawy wzmo'onego ci&nienia wewn(trzczaszkowego by$y najcz#&ciej 

powodem diagnostyki. U 8 chorych wywiad choroby by$ krótki, do 2 miesi#cy (mediana dla 

wszystkich chorych: 8.5 tygodnia). W momencie rozpoznania guzy by$y znacz(cych 

rozmiarów - mediana najwi#kszego wymiaru: 54.5 mm. U po$owy zastosowano doj&cie przez 

tyln( cz#&! zakr#tu skroniowego &rodkowego, i u po$owy przez okolic# ciemieniowopotyliczn(. 

Wyniki: Guz zosta$ usuni#ty ca$kowicie z wyci#ciem przyczepu u 13 i cz#&ciowo u 1. Po 

operacji u 2 chorych wyst(pi$ niedow$ad po$owiczy, w tym u 1 przej&ciowo; u 2 chorych 

wyst(pi$o niedowidzenie po$owicze, u 2 przemijaj(ce jako&ciowe zaburzenia &wiadomo&ci. 

Powik$ania cz#&ciej pojawia$y si#, gdy guz by$ wi#kszy lub doj&cie by$o przez okolic# 

ciemieniowo-potyliczn(. )aden chory nie zmar$. 12 pacjentów zosta$o wypisanych jako 

samodzielnych, mog(cych prowadzi! normaln( aktywno&! 'yciow(. Padaczka odleg$a 

wyst(pi$a u 1 chorego. Odrosty stwierdzono u 3 chorych, w tym u pacjenta z oponiakiem 

atypowym poddanym radioterapii i u pacjentki z guzem usuni#tym cz#&ciowo. 

Wnioski: Oponiaki wewn(trzkomorowe pozostaj( d$ugo bezobjawowe, osi(gaj(c du'e 

rozmiary. Wyniki leczenia operacyjnego s( dobre; cz#&ciej powik$ania wyst#puj( przy guzach 

wi#kszych rozmiarów i przy usuwaniu doj&ciem przez okolic# ciemieniowo-potyliczn(. 

Objective: Presentation of own experience in the treatment of intraventricular meningiomas 

with evaluation of surgical outcome and regrowth risk. 

Material and Methods: 14 consecutive patients, enclosing 9 women, with intraventricular 

meningiomas (12 in trigonum and 2 in body of lateral ventricle) were operated on between 

1988 and 2008. Symptoms of raised intracranial pressure were the most common reason of 

diagnostics. Duration of history was short (to 2 months) in 8 cases. Median time of the history 

was 8.5 weeks in all cases. At the time of diagnosis tumors were considerable sizes; median 

of the largest dimension was 54.5 mm. An approach by posterior middle temporal gyrus and 

by parieto-occipital region were used in a half of patients each. 

47

Results: Tumor was removed completely with excision of dural attachment in 13 patients, and 

partially in 1. Hemiparesis after operation appeared in 2 cases (transitory in 1 patient), 

hemianopsia appeared in 2 cases and transient qualitative disturbances of consciousness in 2 

cases. Complications appeared more frequent in cases with larger tumors and in cases 

operated via parieto-occipital approach. Nobody died. At the time of discharge 12 patients 

were care for self and able to carry normal activity. Late epilepsy occurred in 1 case. There 

were 3 cases of tumour regrowth, enclosing patient with atypical menigioma treated with 

radiotherapy additionally and patient with partially removed tumor. 

Conclusions: Intraventricular meningiomas remain long time asymptomatic attaining large 

sizes. Surgical results are good with complications appearing more frequent when tumor have 

larger dimensions or when parieto-occipital approach is used. 

9. Zastosowanie neuronawigacji w planowaniu doj!cia operacyjnego oponiaków 

uk"adu komorowego . 

Neuronavigation in the planning of the surgical approach to the intraventricular 

meningiomas. 

Jacek Furtak , Marek Harat , Waldemar Narolski, Pawe$ Sokal. 

Klinika Neurochirurgii 10 Wojskowy Szpital Kliniczny z Poliklinik(, Bydgoszcz 

S$owa kluczowe: neuronawigacja, oponiaki uk$adu komorowego, guzy mózgu, 

Key words: neuronavigations, intraventricular tumors, brain tumors 

Celem pracy jest przedstawienie w$asnych do&wiadcze" w planowaniu doj&cia operacyjnego 

do oponiaków uk$adu komorowego z u'yciem neuronawigacji. Oponiaki stanowi( du'( 

rzadko&! patologii uk$adu komorowego. Ich operacja jest ciekawym do&wiadczeniem dla 

neurochirurga. 

Materia$ stanowi 9 przypadków oponiaków uk$adu komorowego spo&ród 2215 guzów mózgu 

(w tym 116 uk$adu komorowego) operowanych w Klinice N-chirurgii 10 Wojskowego 

Szpitala Klinicznego w Bydgoszczy w okresie 2004-2009. 

Omówiono technik# operacyjn( oraz wyniki leczenia. 

Authors showed own experience of the planning surgical approach to the intraventricular 

meningiomas. Intraventricular menigniomas are very rare. Their operation is interesting 

experience for neurosurgeon. 

Material consists of 9 cases of intraventricular meningiomas from among 2215 brain tumors 

(in that 116 intraventricular tumors) operated in the Department of Neurosurgery Military 

Clinical Hospital in Bydgoszcz between 2004 and 2009. 

Operative techniques and results of treatment are discussed. 

10. Leczenie operacyjne nowotworów uk"adu komorowego mózgu w Oddziale 

Neurochirurgii WSS w Olsztynie. 

Surgical treatment of intraventricular tumors in the material of Depatrment of 

Neurosurgery of WSS in Olsztyn 

W. Och, M. Smó$ka, L. Malinowski, R. Staszkiewicz, T. Budzisz 

Oddzia$ Neurochirurgii WSS w Olsztynie. 

48

Guzy mózgu uk$adu komorowego stanowi( mniej ni' 1% wszystkich guzów mózgu u 

doros$ych. Nowotwory w tej lokalizacji rosn( powoli i cz#sto, kiedy zaczynaj( by! %ród$em 

objawów neurologicznych osi(gaj( znaczne rozmiary, co zwi#ksza ryzyko operacyjne. Mog( 

one zajmowa! ró'ne cz#&ci uk$adu komorowego. W latach 2001-2009 w Oddziale 

Neurochirurgii operowanych by$o dziewi#tnastu chorych z guzami uk$adu komorowego 

mózgu, w wieku od 18 do 67 lat. Celem pracy jest przedstawienie wyników leczenia 

operacyjnego, rodzaju zmian patologicznych oraz stosowanych doj&! operacyjnych. 

Intraventricular tumors represent less than 1% cerebral tumors in adults. Because of their slow 

progress the neurological symptoms may be seen when they become large in size. Obviously 

in such a case the operative risk is higher. They can be located in different part within 

ventricular system. In Department of Neurosurgery WSS in Olsztyn 19 patients (from 18 to 

67 years old) were operated on intraventricular tumors in the years 1990- 2009. 

The authors present types of tumors, surgical approaches depending on localisation and 

results of treatment. 

11. Przypadki rzadkich guzów mózgu o lokalizacji wewn%trzkomorowej. 

Cases of uncommon cerebral tumors localized intraventricularly. 

J. Moskal, T. Majewski, J. Szyma&, R. )ukiel, S. Nowak 

Przedstawiamy rzadko wyst#puj(ce guzy pierwotnie umiejscowione w uk$adzie komorowym 

mózgu i wywodz(ce si# ze struktur tworz(cych &ciany komór lub stanowi(ce ich zawarto&!. 

S( to nerwiak zwojowokomórkowy o&rodkowy oraz brodawczak splotu naczyniastego. Oba 

rodzaje guzów nale'( do $agodnych, ale mog( równie' wyst#powa! postacie z$o&liwe. Ze 

wzgl#du na swoj( lokalizacj# stanowi( wyzwanie dla neurochirurga. 

Przeanalizowano przebieg choroby nowotworowej, objawy kliniczne oraz badania obrazowe 

umo'liwiaj(ce podj#cie decyzji o taktyce leczenia operacyjnego. Autorzy przedstawiaj( ró'ne 

mo'liwo&ci dost#pu do tych guzów wykorzystuj(cych technik# „key hole – dziurki od 

klucza”. Analiza obrazu histologicznego jest potwierdzeniem celowo&ci dalszego leczenia 

onkologicznego. 

Authors present sporadically appearing the primary cerebral tumors localized in cerebral 

ventricles and originating from ventricles walls or contained in cerebral ventricle. Among of 

this group of tumors there were found central ganglioneuroma and choroid plexus papilloma. 

These both tumors are benign but their malignant form is sometimes present. Because of their 

localization they requiring full use of neurosurgeon’s abilities. 

Authors analyzed a course of neoplastic disease, clinical symptoms, neuroimaging 

examinations mapping the brain tumor and providing the basis for a decision concerning a 

type of surgical procedures. We present a different surgical approaches in order to gain best 

access to intraventricular pathology and especially “keyhole technique”. Analysis of 

histopathological examination establish and/or strengthen necessity of additional oncological 

treatment. 

49

11.30-13.10 Sesja III Choroby naczyniowe I (Vascular surgery I) 

Przewodnicz(cy: Prof.Z.Mariak, Prof.I.Kojder 

1. Wyniki leczenia operacyjnego chorych z t#tniakami mózgu w latach 1991-2009 

w oddziale Neurochirurgii WSS w Olsztynie. 

Results of surgical treatment of patients with intracranial aneurysms in the years 

1991-2009 in Department of Neurosurgery of WSS in Olsztyn. 

W. Och, M. Smó$ka, L. Malinowski, W. Maksymowicz, G. Szczepanik, S. Tananis, J. Kope!, 

R. Staszkiewicz, T. Budzisz, G. Wasilewski* 

Oddzia$ Neurochirurgii WSS w Olsztynie 

* Zak$ad Radiologii WSS w Olsztynie 

Leczenie t#tniaków naczy" mózgowych stanowi nadal du'y problem spo$eczny 

i terapeutyczny. Wi#kszo&! chorych jest operowana wcze&nie po krwotoku z p#kni#tego 

t#tniaka, aby unikn(! powa'nych powik$a" szczególnie powtórnego krwawienia. 

Celem przedstawianej pracy jest retrospektywna ocena leczenia 636 kolejnych pacjentów 

operowanych z powodu t#tniaka mózgu w Oddziale Neurochirurgii WSS w Olsztynie. Przy 

ocenie wyników wzi#to pod uwag# takie czynniki jak: wiek, p$e!, wielko&! i lokalizacj# 

t#tniaka, stan chorego przed operacj( wg skali Hunta-Hessa, wielko&! krwawienia wg skali 

Fishera oraz czas operacji. 

Autorzy przedstawiaj( równie' tendencje w zmianach post#powania diagnostycznego 

i operacyjnego. 

The surgical management of intracranial aneurysms remains still the serious social and 

therapeutic problem. The majority of patients are operated on early after aneurysm rupture in 

order to avoid severe complications especially rebleeding. Despite modern treatment fewer 

than 40% of patients return to functional life. 

The purpose of this report is to present retrospective analysis of 636 consecutive patients with 

intracranial aneurysms operated in Department of Neurosurgery of WSS in Olsztyn in the 

years1991-2009. Results are correlated with such factors as follows: age, sex, size and 

localisationof aneurysm, clinical condition before the operation (Hunt-Hess scale), extension 

of bleeding according to Fisher scale and time of operation. 

The authors present the trends in diagnostic and operative procedures 

2. Ocena wyników leczenia p#kni#tych t#tniaków wewn%trzczaszkowych w aspekcie 

analizy skuteczno!ci hemodynamicznej i komfortu $ycia pacjenta. 

Maciej Bierwagen, Abu Sitta Al-Drawi, Marcin Wierci"ski, Andrzej Swincow, Grzegorz 

Planutis, Piotr Stryczy"ski, Rados$aw Zaborowski, Piotr Malukiewicz 

Oddzia$ Neurochirurgii i Neurotraumatologii z Oddzia$em Wczesnego Usprawniania 

Leczniczego Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im.J.Biziela w Bydgoszczy 

S$owa kluczowe: p#kni#ty t#tniak wewn(trzczaszkowy, klipsowanie, embolizacja 

50

Wst#p: Obecnie obowi(zuj(cym standardem w leczeniu pekni#tych t#tniaków 

wewn(trzczaszkowych jest klipsowanie lub embolizacja. Badanie przep$ywu krwi we wn#trzu 

t#tniaka jest wska%nikiem skuteczno&ci leczenia. Analiza jako&ci 'ycia pozwala na 

porównanie wyników leczenia w ocenie lekarza i chorego. 

Cel pracy: Porównanie skuteczno&ci leczenia i jako&ci 'ycia chorych poddanych leczeniu 

zabiegowemu z powodu p#kni#tego t#tniaka wewn(trzczaszkowego. 

Materia$ i metoda: Od stycznia do grudnia 2008r. kontrolnemu DSA poddano 58 chorych 

(wiek chorych od 21-55lat, &r.wieku 49,9lat, HH I i II, diagnostyka przedoperacyjna DSA lub 

aCT, 12 miesi#cy po zaopatrzeniu, 30 chorych po klipsowaniu i 28 po embolizacji). W ocenie 

jako&ci 'ycia pos$u'ono si# ankietami dla chorego i opiekuna bazuj(cymi na skali 

Karnofskiego oraz subiektywnej ocenie “kosmetyczno&ci” blizn skórnych (skala analogowa). 

Wyniki: Wykazano brak przep$ywu w t#tniakach klipsowanych u 87 % chorych a u 13 % 

wykazano nieca$kowite zamkni#cie t#tniaka spowodowane ich umiejscowieniem lub 

policykliczno&ci(.. U chorych embolizowanych ca$kowity brak przep$ywu 82 % chorych a 

11% embolizowanych chorych wymaga$o leczenia reembolizacyjego. W grupie chorych po 

klipsowaniu &rednia subiektywizowana jako&! 'ycia wykaza$a wynik 81 a warto&! 

obiektywizowana 85,33. W grupie chorych embolizowanych odpowiednio 80 i 85,71. Ocena 

wp$ywu terapii na estetyk# cia$a wykaza$a &redni wynik 7,5 dla chorych po klipsowaniu i 9,0 

dla chorych embolizowanych. 

Wnioski: Skuteczno&! leczenia jest porównywalna a analiza jako&ci 'ycia nie wykaza$a 

znamiennych statystycznie ró'nic w zale'no&ci od metody leczenia. Zastosowanie 

embolizacji jako metody ma$oinwazyjnej znajduje odzwierciedlenie pozytywne w 

subiektywnej ocenie chorego. 

3. Fenestracja blaszki kra'cowej (BK) podczas operacji p#kni#tych t#tniaków 

mózgu. Czy jest uzasadniona?. 

Terminal lamina fenestration during ruptured cerebral aneurysm surgery. Is it 

reasonable? 

S. Bayassi, G. Nastalski, T. Siwiecki 

Oddzia$ Neurochirurgii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Elbl(gu 

S$owa kluczowe: blaszka kra"cowa, fenestracja, SAH, moczówka prosta, wodog$owie 

Key words: terminal lamina, fenestration, diabetes insipidus, hydrocephalus 

W ostatnich latach wzros$o w&ród neurochirurgów zainteresowanie fenestracj( blaszki 

kra"cowej (BK) podczas operacji p#kni#tych t#tniaków mózgu. Korzy&ci wynikaj(ce 

z powy'szej procedury s( wielorakie. Na podstawie pi&miennictwa, wi#kszo&! autorów 

podaje zmniejszenie cz#sto&ci wyst#powania pokrwotocznego, przewlek$ego wodog$owia 

oraz skurczu naczyniowego. Dodatkowym atutem jest &ródoperacyjna relaksacja mózgu oraz 

brak potrzeby nak$ucia komór mózgu. Znamienn( cech(, która przemawia za wykonaniem 

fenestracji BK jest prawie ca$kowity brak powik$a". 

Materia$: W latach 2005-2008 przebicie BK wykonano u 43 chorych z p#kni#tymi t#tniakami 

mózgu po$o'onymi na przednim kole t#tniczym. Ustalono wskazania do wykonania 

powy'szej procedury: lokalizacja t#tniaka, w szczególno&ci na t#tnicy $(cz(cej przedniej, 

III i IV stopie" wg skali Fishera, &ródoperacyjny obrz#k mózgu. Celem pracy sta$a si# ocena: 

ryzyka nasilenia si# moczówki prostej w przebiegu pooperacyjnym, cz#sto&ci wyst#powania 

51

pokrwotocznego wodog$owia oraz konieczno&ci wykonania dodatkowej punkcji uk$adu 

komorowego. 

Wyniki: Przemijaj(c( moczówk# prost( stwierdzono u 3 pacjentów. U 'adnego chorego nie 

wyst(pi$o w przebiegu pooperacyjnym wodog$owie. U 12 pacjentów wykonano fenestracj# 

BK dopiero po nak$uciu uk$adu komorowego, co by$o spowodowane znacznym obrz#kiem 

mózgu. 

Wnioski: Fenestracja BK jest alternatywn( metod( dla innych procedur zwi(zanych 

z upustem p$ynu mózgowo-rdzeniowego z uk$adu komorowego. Procedura fenestracji BK 

mo'e wykluczy! potrzeb# nak$ucia uk$adu komorowego, jest bezpieczna i ma korzystny 

wp$yw na zmniejszenie cz#sto&ci wyst#powania wodog$owia. Nie do pomini#cia jest fakt, 'e 

po wykonaniu procedury fenestracji BK obserwowali&my w ka'dym przypadku bardzo dobr( 

relaksacj# mózgu. 

Terminal lamina fenestration during ruptured cerebral aneurysm surgery has been of great 

interest among neurosurgeons in recent years. There are a lot of advantages of the above 

procedure and according to most authors it results in decrease in chronic posthemorrhagic 

hydrocephalus and cerebral vaspospasm. Another advantage is intraoperative brain relaxation 

and no necessity of cerebral ventricles puncture. The most significant is the fact that there are 

almost no complications resulting in the above mentioned fenestration. 

Material: In 2005 – 2008, terminal lamina perforation was carried out on 43 patients with 

ruptured cerebral aneurysm located in the anterior Willis’ circle. There were established 

indications to the above procedure such as aneurysm localization, particularly in anterior 

communicating artery, the third and the fourth Fisher level degree, intraoperative cerebral 

edema. The main objective of the research was the following assessment: the risk of diabetes 

insipidus surgical intensification, posthemorrhagic hydrocephalus frequency and the necessity 

of additional cerebral ventricle system puncture. 

Results: Transient diabetes insipidus was diagnosed at three patients. None of the patients had 

chronic hydrocephalus. Terminal lamina fenestration was conducted at twelve patients after 

ventricle system puncture, which was the result of sizeable cerebral edema. 

Conclusions: Terminal lamina fenestration is an alternative method for other procedures 

connected with cerebrospinal fluid depletion from ventricle system. The procedure of terminal 

lamina fenestration might exclude the necessity of ventricle system puncture, it is safe and has 

positive influence on hydrocephalus frequency decrease. Moreover, after terminal lamina 

fenestration, very good brain relaxation was observed. 

4. Ocena skuteczno!ci klipsowania t#tniaków wewn%trzczaszkowych na podstawie 

kontrolnych bada' AngioCT w terminie odleg"ym. 

Efficacy of aneurysm clipping based on late control computed tomography 

angiography. 

Przemys"aw Kunert (1), Marek Prokopienko(1), Magdalena Gola(2), Tomasz Dziedzic(1), 

Marek Chojnowski (1), Andrzej Marchel(1) 

1. Katedra i Klinika Neurochirurgii, Warszawski Uniwersytet Medyczny 

2. II Zak$ad Radiologii Klinicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny 

S$owa kluczowe: t#tniak wewn(trzczaszkowy, klipsowanie, Angio-CT 

Key words: intracranial aneurysm, aneurysm clipping, computed tomography angiography, 

52

Celem pracy by$a ocena przydatno&ci Angio-CT (CTA) jako rutynowego badania kontrolnego 

po zaklipsowaniu t#tniaka oraz ocena skuteczno&ci zaklipsowania t#tniaka w odleg$ym 

terminie po operacji. 

Materia$ i metoda. CTA wykonano u 119 pacjentów ze 143 zaklipsowanymi t#tniakami. 

Badania wykonywano w czasie od 3 do 11 lat od operacji (&r.6), aparatem CT GE Lightspeed 

PRO16 z u'yciem kontrastu (Iomeron 400, Bracco-Altana Pharma, 50-60ml, v- 4ml/s), 

z nast#pcz( rekonstrukcj( trójwymiarow( obrazu. 

Wyniki. U wszystkich pacjentów uzyskano obrazy pozwalaj(ce na wiarygodn( ocen# naczy" 

w pobli'u za$o'onego klipsa. Spo&ród 143 zaklipsowanych t#tniaków, w 137(96%) 

przypadkach stwierdzono prawid$owe zamkni#cie t#tniaka, z prawid$owym wype$nieniem 

naczy" w miejscu klipsowania i dystalnie od klipsa, bez cech odtwarzania si# t#tniaka ani 

pozosta$o&ci szyi t#tniaka. W 4 przypadkach stwierdzono pozosta$o&! szyi klipsowanego 

t#tniaka, z czego 2 t#tniaki by$y zlokalizowane na ACoA i 2 na MCA. Analiza tych 

przypadków wykaza$a, ze sytuacja anatomiczna &ródoperacyjnie wymusi$a przy klipsowaniu 

pozostawienie fragmentu szyi z powodu ryzyka zw#'enia naczy". W 1 przypadku 

uwidoczniono ca$kowite zsuni#cie si# klipsa z t#tniaka ACoA. W okresie obj#tym analiz( 

stwierdzono 1 przypadek nawrotowego krwotoku podpaj#czynówkowego po 11 latach od 

operacji. Powodem by$ odtworzony, tu' przy za$o'onych wcze&niej klipsach, t#tniak ACoA. 

Spo&ród omówionych chorych 3 wymaga$o dalszego leczenia, a 3 obserwacji. 

Wnioski. W naszej ocenie CTA jest wygodnym i wiarygodnym sposobem kontroli po 

operacjach zaklipsowania t#tniaka. Odleg$e badania CTA wykaza$y, 'e klipsowanie 

ca$kowicie i trwale wy$(cza z kr('enia 96% t#tniaków. Ryzyko niezadowalaj(cego 

zaklipsowania wynios$o 3%, a ryzyko ponownego krwotoku podpaj#czynówkowego z 

odtworzonego t#tniaka 1% w ci(gu 6 lat od zabiegu. 

The aim of the study was to assess the suitability of computed tomography angiography 

(CTA) as a routine control examination after aneurysm clipping and to assess the 

effectiveness of clipping many years after surgery. 

Methods. CTA was performed in 119 patients with 143 clipped aneurysms. The examinations 

were performed from 3 to 11 years (mean 6) after clipping on GE Lightspeed PRO16 scanner 

using intravenous contrast medium with postprocessing 3D reconstructions. 

Results: In all patients good-quality images of CTA were obtained, suitable for evaluation the 

arteries around clip site. Complete neck closure with correct filling of vessels around the clip 

site was confirmed in 137(96%) aneurysms. In 4(3%) neck remnants were noticed (2 on 

ACoA and 2 on MCA), what could be expected due to a complex anatomical configuration of 

aneurysms in these cases. In 1 case clip dislocation with aneurysm renewal was revealed. One 

case of subsequent subarachnoid hemorrhage was noted 11 years after clipping. The cause of 

bleeding was the regrowth of ACoA aneurysm, close to the previously placed clips. Of the 6 

described patients with unsatisfactory clipping, 3 patients required further treatment and 3 

remain under observation. 

Conclusions: In our opinion, CTA is a simple and reliable method of aneurysm clipping 

evaluation. These control examinations showed that 96% of the aneurysms are completely and 

permanently separated from the circulation. The risk of unsatisfactory aneurysm closure was 

3%, and the risk of following SAH due to regrowth of aneurysm was 1% during a mean 

follow-up period of 6 years. 

53

5. Warto!( skal oceniaj%cych wyniki leczenia t#tniaków wewn%trzczaszkowych 

na przyk"adzie 328 pacjentów operowanych z powodu t#tniaka t#tnicy szyjnej 

wewn#trznej (ICA). 

Assessment of scales measuring the results of intracranial aneurysms operations on the 

example of 328 patients treated of internal carotid artery aneurysm (ICA). 

Tomasz Szmuda, Pawe$ S$oniewski, Jaros$aw Dzier'anowski. 

S$owa klucze: t#tniak wewn(trzczaszkowy, jako&! 'ycia, wyniki leczenia. 

Key words: intracranial aneurysm, quality of life, outcome measurement. 

Warto&! skal oceniaj(cych wyniki leczenia t#tniaków wewn(trzczaszkowych na przyk$adzie 

328 pacjentów operowanych z powodu t#tniaka t#tnicy szyjnej wewn#trznej (ICA). 

Wst#p: Cz#sto&! wyst#powania t#tniaków wewn(trzczaszkowych w populacji ocenia si# na 

5%. P#kni#cie t#tniaka w oko$o 60% przypadków prowadzi do zgonu lub kalectwa. 

Stosowanie skal oceniaj(cych wyniki leczenia stanowi podstaw# w wyci(ganiu wniosków 

dotycz(cych stosowanych metod. Pozwala ponadto oceni!, które z czynników wp$ywaj( na 

wyniki leczenia neurochirurgicznego t#tniaków. 

Materia$: Materia$ w$asny stanowi$o 328 pacjentów operowanych z powodu t#tniaka ICA 

w latach 1997 – 2006 w Klinice Neurochirurgii UM w Gda"sku. Ponadto przeanalizowano 

publikacje oceniaj(ce wyniki leczenia t#tniaków wewn(trzczaszkowych pod wzgl#dem 

u'ytych skal. 

Metoda: W materiale w$asnym zastosowano ró'ne skale oceniaj(ce wyniki leczenia, takie jak: 

Glasgow Outcome Scale, Extended Glasgow Outcome Scale, Zmodyfikowan( Skal# Rankina, 

skale nominalne oraz skal# jako&ci 'ycia SF-36. 

Cel: Ocena przydatno&ci poszczególnych skal dla ró'nych podgrup pacjentów. Okre&lenie 

korelacji pomi#dzy poszczególnymi wynikami skal. Okre&lenie grup pacjentów, dla których 

maj( zastosowanie poszczególne skale. 

Wyniki: Otrzymane wczesne wyniki leczenia w skalach: Glasgow Outcome Scale, Extended 

Glasgow Outcome Scale oraz Zmodyfikowanej Skali Rankina &ci&le koreluj( ze sob(. 

W przypadku analizy statystycznej wyników leczenia operacyjnego t#tniaków 

wewn(trzczaszkowych najcz#&ciej dokonano porównania w skali nominalnej. Uzyskano niski 

odsetek oceny odleg$ej jako&ci 'ycia u pacjentów wypisanych w wy'szych stopniach w skali 

GOS. Ocena leczenia w dniu wypisu s$abo korelowa$a z jako&ci( 'ycia w skali SF-36 kilka lat 

po operacji. 

Wnioski: Dla okre&lenia wyników leczenia t#tniaków wewn(trzczaszkowych ocena w dniu 

wypisu wykazuje wy'szo&! nad ocen( odleg$(. Prawdopodobnie inne czynniki, ni' zwi(zane 

z operacj( t#tniaka wewn(trzczaszkowego, maj( wp$yw na jako&! 'ycia pacjentów kilka lat 

po operacji. Tylko w wybranych grupach pacjentów znajduj( zastosowanie skale poznawcze 

i jako&ci 'ycia. 

Introduction: 5% of a population suffers from intracranial aneurysms. A risk of aneurysm 

rupture is estimated on about 60% and leads to a severe disability or death. Applying of scales 

allow to assess the results of treatment and accuracy of doctor’s decision as well as gives the 

answer which factors play an important part in neurosurgical treating of intracranial 

aneurysms. 

Material: There were 328 patients operated due to a ICA aneurysms between a year 1997 and 

2006 in Neurosurgery Department, Medical University of Gda"sk . Moreover, a large amount 

of publications assessing the results of treatment and the usefulness of scales was analysed . 

54

Method: In our own material various scales measuring the results of treatment were used: 

Glasgow Outcome Scale, Extended Glasgow Outcome Scale, Modified Rankin Scale, 

nominal scales and quality of life scale SF-36. 

Aim: Estimating of usefullness various scale" In different groups of patients. Assessing a 

corelation between the results of these scales. Defining the group of patients who will profit 

with applying particular scales. 

Results: Results of early treatment assessed by means of Glasgow Outcome Scale, Extended 

Glasgow Outcome Scale and Modified Rankin Scale tightly correlate between themselves. In 

statistical analysis of surgical treatment of ICA aneurysms nominal scale was used most 

frequently. There was low percentage of distant quality of life assessment in patients 

discharged with higher levels of GOS. Evaluation of treatment on discharge poorly correlated 

with Quality of life assessment in S-F 36 few years after the procedure. 

Conclusions: Assessment of neurosurgical treatment of ICA aneurysms proved to be more 

accurate when performed on a day of discharge home. It seems that other factors than related 

to neurosurgical procedure influence the quality of life few years after neurosurgical 

procedure. Only in selected cases comperative cognitive scales and Quality of life scales play 

important part in assessment the results of treatment. 

6. Markery skurczu naczyniowego w krwotoku podpaj#czynówkowym z p#kni#tego 

t#tniaka mózgu-analiza porównawcza i przydatno!( kliniczna. 

Markers of vascular spasm during subarachnoideal hemorrhage from ruptured 

aneurysym – comparative clinical analysis. 

Piotr Be"dzi'ski, Jaros$aw Dzier'anowski, Tomasz Szmuda, Pawe$ S$oniewski 

Katedra i Klinika Neurochirurgii, Gda"ski Uniwersytet Medyczny 

P#kni#cie t#tniaka mózgu jest najcz#stsz( przyczyn( krwawienia &ródczaszkowego. Post#p 

w leczeniu i opiece pooperacyjnej przyczyni$ si# do znacznego zmniejszenia &miertelno&ci. 

G$ówn( przyczyn( niepowodze" pozostaje skurcz t#tnic mózgu. Do dzisiaj nie znaleziono 

leku zapobiegaj(cego lub lecz(cego skurcz. Mo'emy jedynie stara! si# zapobiega! jego 

powstaniu i próbowa! go leczy!. W niniejszej pracy starali&my si# okre&li! jak najwi#ksz( 

ilo&! parametrów biochemicznych i fizjologicznych przydatnych do wczesnego rozpoznania 

skurczu naczyniowego. Od lipca 2005 do kwietnia 2009 w Klinice Neurochirurgii GUM 

hospitalizowano 435 pacjentów z krwawieniem podpaj#czynówkowym z p#kni#tego t#tniaka 

mózgu. Do badania w$(czono 66 pacjentów: 25 m#'czyzn i 41 kobiet, w wieku od 22 do 75 

lat (&r. 46,9) . Zdiagnozowano 78 t#tniaków, operowano 65 pacjentów. Analizowane 

parametry: bia$ko C-reaktywne (CRP), bia$ko S-100, leukocytoza i st#'enie elektrolitów (Na, 

K). Monitorowano ci&nienie krwi i temperatur# cia$a. Wyniki te korelowano ze stanem 

klinicznym pacjenta przy przyj#ciu (GCS, Hunt-Hess, WFNS), obrazem krwawienia 

podpaj#czynówkowego w tomografii komputerowej (skala Fishera), lokalizacj( t#tniaka, 

stanem neurologicznym pacjenta w trakcie hospitalizacji, obrazem tomografii komputerowej 

po leczeniu operacyjnym poszukuj(c zale'no&ci mierzonych parametrów z objawami skurczu 

naczyniowego. Wynik leczenia oceniano w skali GOS w 11 dobie po operacji. 

Aneurysmal rupture is still the leading cause of subarachnoidal bleeding. The main cause of 

niepowodze" is still the arterial vasospasm. We can only try to zapobiega! it. We cannot still 

treat the vasospasm. In this paper we analyzed many biochemical and physiological 

parameters which can be helpful in early diagnosis of cerebral vasospasm. 435 patients with 

subdural hemorrhage from ruptured aneurysm were hospitalized in Dept. of Neurosurgery 

55

etween Jul. 2005 and Apr. 2008. 66 patients were included to the study (25 male, 41 female). 

The mean age was 46,9 years (range, 23-75 yr). 78 aneurysms were diagnosed, 65 patients 

were operated on. We analyzed biochemical markers: C-reactive albumin, albumin S-100, 

white blood cells and electrolytes (Na, K). Blood pressure and body temperature were 

monitored. These results were correlated with neurological status at the admission day (GCS, 

Hunt-Hess, WFNS), amount of blood in primary brain CT-scans (Fisher scale), aneurysm 

localization, serial CT-scans after operation and neurological status at 11 th post-OP day 

(GOS). We tried to find the most useful parameter in early diagnosis of arterial cerebral 

vasospasm. 

7. Wyst#powanie t#tniaków „de novo” u chorych po operacji p#kni#tego t#tniaka 

wewn%trzczaszkowego na podstawie kontrolnych , odleg"ych bada' Angio-CT. 

De novo’ aneurysm formation following aneurysm clipping based on late computed 

tomography angiography. 

Przemys"aw Kunert (1), Marek Prokopienko (1), Magdalena Gola (2), Tomasz Dziedzic(1), 

Marek Chojnowski (1), Andrzej Marchel (1). 



S$owa kluczowe: t#tniak „de novo”, Angio-CT 

key words: ‘de novo’ aneurysm, computed tomography angiography 

Celem pracy jest ocena ryzyka powstania t#tniaka „de novo” u chorych po operacji 

p#kni#tego t#tniaka wewn(trzczaszkowego. 

Materia$ i metoda. Badanie Angio-CT (CTA) wykonano u 119 pacjentów operowanych z 

powodu p#kni#tego t#tniaka wewn(trzczaszkowego w czasie od 3 do 11 lat od operacji (&r.6). 

W badanej grupie chorych nadci&nienie t#tnicze wspó$istnia$o w 56%, nikotynizm w 43%, 

torbielowato&! nerek w 8% i t#tniaki wewn(trzczaszkowe u blisko spokrewnionych cz$onków 

rodziny w 7%. Analizowano ró'ne czynniki mog(ce mie! wp$yw na pojawienie si# t#tniaka 

„de novo”. 

Wyniki. U 14 (12%) pacjentów stwierdzono 19 nowych ma$ych t#tniaków w innych 

lokalizacjach, w tym u 11 pojedyncze, u 3 mnogie. T#tniaki te mia$y &rednic# 1,6 - 5mm i 

by$y najcz#&ciej zlokalizowane na ICA (9/19,47%) i MCA (8/19,42%). W okresie &rednio 6 

lat od operacji p#kni#tego t#tniaka, 'aden z nowych t#tniaków nie by$ przyczyn( ponownego 

krwawienia. Jedynym znamiennym statystycznie czynnikiem zwi#kszaj(cym ryzyko 

powstania t#tniaka „de novo” by$a p$e! 'e"ska (p=0,015). Ryzyko powstawania t#tniaka „de 

novo” u kobiet wynios$o 16%(14/86), natomiast spo&ród 33 m#'czyzn u 'adnego nie wyryto 

nowego t#tniaka. W grupie chorych badanych w okresie do 5 lat od operacji ryzyko wykrycia 

nowego t#tniaka by$o 9% (5/55), w okresie 6-10 lat 12% (6/50), a powy'ej 10 lat 21% (3/14), 

ale ró'nice nie by$y znamienne statystycznie. 

Wnioski. Ryzyko powstania t#tniaka „de novo” po &rednio 6 latach od zaklipsowania t#tniaka 

wynios$o 12%, przy czym by$y to ma$e, nie wymagaj(ce leczenia t#tniaki, z których 'aden nie 

krwawi$ w okresie obserwacji. Czynnikiem zwi#kszaj(cym ryzyko powstania nowego 

t#tniaka jest p$e! 'e"ska. 

Aim of the study was to assess the risk of “de novo” aneurysm (dnA) formation following 

aneurysm clipping. 

56

Methods. Computed tomography angiography (CTA) was performed in 119 patients from 3 to 

11 years (mean 6) after surgery. Hypertension coexisted in 56% of patients, smoking in 43%, 

family history of intracranial aneurysms in 7% and polycystic kidney disease in 8%. The 

various factors that could affect ‘de novo’ aneurysms occurrence were analyzed. 

Results. 19 small dnA were found in 14(12%) patients in remote locations from the clip site 

(in 11 patients single and in 3 multiple). Aneurysm diameter ranged from 1,6 to 5mm. In the 

majority of cases the aneurysms were located on ICA (9/19,47%) and MCA (8/19,42%). 

None of the new aneurysms was the cause of subarachnoid haemorrhage during a mean 

follow-up period of 6 years. The only significant factor that influenced dnA occurrence was 

female sex (p=0,015). The risk of a dnA formation in women was 16%(14/86), while none of 

the 33 men had a new aneurysm. The other above-mentioned factors did not increase the risk 

of dnA formation. In patients examined 10 years 21%(3/14), but the differences were not 

statistically significant. 

Conclusions. The risk of ‘de novo’ aneurysm was 12% during a mean follow-up period of 6 

years. These aneurysms were small and did not need any treatment. None of the aneurysm 

ruptured during the follow-up period. Female sex increases the risk of dnA formation. 

13.30-14.30 Sesja IV Sesja m"odych neurochirurgów I (Young surgeons session I) 

Przewodnicz(cy : Prof. Z. Czernicki, Prof. A. Marchel 

1. Skuteczno!( przezczaszkowej ultrasonografii dopplerowskiej z kolorowym 

obrazowaniem przep"ywu w diagnostyce skurczu t#tnicy przedniej mózgu. 

G. Turek 

Klinika Neurochirurgii USK w Bia$ymstoku 

S$owa kluczowe: t#tnica przednia mózgu, ultrasonografia Dopplerowska, skurcz t#tnicy 

przedniej mózgu, krwawienie podpaj#czynówkowe 

Cel pracy: Skurcz naczy" wewn(trzczaszkowych jest niebezpiecznym powik$aniem krwotoku 

podpaj#czynówkowego, a jego wczesna diagnostyka umo'liwia wdro'enie odpowiedniego 

leczenia i przyczynia si# do zmniejszenia &miertelno&ci tych chorych. Udowodniono, 'e 

przezczaszkowa ultrasonografia dopplerowska z kolorowym obrazowaniem przep$ywu 

(TCCS) cechuje si# wysok( skuteczno&ci( diagnostyczn( w odniesieniu do skurczu t#tnicy 

&rodkowej mózgu. T#tnica przednia mózgu jest trudniejszym do zbadania 

ultrasonograficznego obiektem, jak równie' w wi#kszym odsetku wyst#puje hipoplazja 

imituj(ca skurcz t#tnicy, dlatego te' brak jest doniesie" na temat oszacowania skuteczno&ci 

diagnostycznej TCCS w odniesieniu do skurczu tej t#tnicy. Dlatego celem naszej pracy jest 

matematyczna ocena skuteczno&ci TCCS w diagnostyce skurczu t#tnicy przedniej mózgu. 

Materia$ i metody: Przebadanych zosta$o 93 pacjentów w wieku od 14 do 71 lat: 39 kobiet i 

54 m#'czyzn, $(cznie 137 t#tnic przednich mózgu. Wszyscy mieli wykonywan( angiografi# 

naczy" mózgowych, (która pe$ni$a rol# "z$otego standardu" w diagnostyce skurczu) oraz 

badanie TCCS bezpo&rednio przed angiografi( mózgow(. Do analizy statystycznej 

zastosowano metod# krzywej charakterystyki odbiornika (ROC). 

Wyniki: Skuteczno&! TCCS w diagnostyce skurczu t#tnicy przedniej mózgu (wyra'ona polem 

pod krzyw( ROC) wynosi$a 83%, a parametrem zapewniaj(cym najwy'sz( skuteczno&! 

57

diagnostyczn( okaza$a si# warto&! progowa pr#dko&ci skurczowej wynosz(ca 98 cm/s. Dla tej 

pr#dko&ci czu$o&! badania wynosi$a 71%, za& swoisto&! 88%. 

Wnioski: TCCS cechuje si# wysok( skuteczno&ci( diagnostyczn( w odniesieniu nie tylko do 

skurczu t#tnicy &rodkowej mózgu, ale równie' relatywnie wysok( skuteczno&ci( 

w odniesieniu do skurczu t#tnicy przedniej mózgu. 

2. Ocena skuteczno!ci laminoplastyki szyjnej m.Kurokawa z zastosowaniem p"ytki 

Codubix jako elementu dystansuj%cego. 

Efficacy evaluation of the splitting cervical laminoplasty m. Kurokawa using Codubix 

plate as an expanding element. 

P. Gadaj, S. Bayassi, I. Kowalina, M. Derenda. 

Oddzia$ Neurochirurgii, Wojewódzki Szpital Zespolony w Elbl(gu 

S$owa kluczowe: laminoplastyka m. Kurokawa, p$ytka Codubix, , elementy dystansuj(ce, 

mielopatia szyjna, zrost kostny 

Keywords: laminoplasty m. Kurokawa, splitting laminoplasty, Codubix plate, expanding 

element, cervical mielopathy, spondylosis 

Celem doniesienia jest przedstawienie klasycznej techniki laminoplastyki szyjnej 

m. Kurokawa oraz jej modyfikacji polegaj(cej na zastosowaniu p$ytki Codubix jako elementu 

dystansuj(cego przeci#te wyrostki kolczyste u chorej z wielopoziomow( stenoz( kana$u 

kr#gowego w przebiegu masywnej spondylozy C4-C7. Do oceny stanu klinicznego pacjenta 

pos$u'ono si# skal( stopnia zaawansowania mielopatii Japo"skiego Towarzystwa 

Ortopedycznego. Na wybór metody operacji mia$y wp$yw wieloletnie do&wiadczenia o&rodka 

w zastosowaniu laminoplstyk jako metody leczenia wielopoziomowej spondylozy szyjnej. 

Ocen# skuteczno&ci zastosowanej techniki dokonano analizuj(c wska%nik wyzdrowie" 

zaproponowany przez Hirabayashi oraz badania obrazowe (RTG,TK, MRI – zakres 

ruchomo&ci, zrost elementów kostnych tylnej kolumny oraz ocena rezerwy p$ynowej) po 10 

miesi(cach od leczenia operacyjnego. W pracy tej omówiono równie' wskazania, cel oraz 

ewentualne powik$ania zastosowanych technik laminoplastyki szyjnej w naszym oddziale. 

Authors present splitting cervical laminoplasty m. Kurokowa and its modification using 

a Codubix plate as the expanding element between splitted spinous processes. The surgical 

technique was performed on the 68 years old woman suffering from the multilevel (C4-C7) 

cervical spondylotic canal stenosis. The patient clinical state evaluation was based on the 

Japanese Orthopaedic Association scale. The techniques choice was determined by long-term 

experience of our department in the application of different laminoplasty techniques as 

a method of posterior decompression in the multilevel cervical spondylosis. 

The effect was evaluated 10 months after the treatment using the Hirabayashi recovery rate, 

MRI, CT, X-ray scans (range of mobility, posterior column elements spondylodesis, CSF - 

reserve). Indications, purpose and possible postoperative complications is also discussed in 

the presentation. 

58

3. Zespó" zakotwiczonego rdzenia w przebiegu t"uszczaków kana"u kr#gowego- opis 

dwóch przypadków. 

Tethered Cord Syndrome with Lipoma Accompanying in Adults-Presentation of the 

Two Cases. 

R. Staszkiewicz, W. Och, M. Smó$ka, J. Kope!, L. Malinowski, S. Tananis, 

G. Szczepanik, T. Budzisz. 

S$owa kluczowe : zakotwiczony rdze", t$uszczak nici ko"cowej, neuromonitoring 

Key words: tethered cord, lipoma of filium terminale, neuromonitoring 

Zespó$ zakotwiczonego rdzenia jest rzadkim schorzeniem diagnozowanym u doros$ych . Jego 

leczenie i rozpoznanie mo'e nastr#cza! wiele trudno&ci . W pracy przedstawiono przypadki 

48 letniego chorego i 27 letniej chorej. 

Pacjenci zg$osili si# z powodu nie ust#puj(cych bólów ko"czyn dolnych o typie rwy, 

zaburze" mozaikowych czucia, nieotrzymania moczu i os$abienia ko"czyn dolnych . Zespó$ 

zdiagnozowano przy u'yciu MRI, uwidoczniono zmian# o charakterze guza zlokalizowan( 

w s(siedztwie nici ko"cowej i sto'ka rdzeniowego. 

Towarzysz(ce guzy usuni#to subtotalnie z zastosowaniem techniki mikrochirurgicznej 

i neuromonitoringu. Po zabiegu uzyskano u chorej dynamiczn( popraw# w zakresie si$y 

mi#&niowej, funkcjonowania zwieraczy i zaburze" czucia. U chorego uzyskano niewielka 

popraw# w zakresie si$y mi#&niowej. 

Tethered cord syndrome is a rare disease diagnosed in adults. It’s therapy and diagnosis may 

cause many difficulties. There are two cases (of the 48-year-old man and 27-year-old woman) 

presented in the paper. 

The patients were suffering from severe pain and weakness of lower extremities, bladder 

dysfunction and disorder of sensation. 

The syndrome was diagnosed with MRI, there was seen tumor-like-lesion nearby terminal 

filium and terminal cone. 

Lesionectomies of associated tumors were conducted with the use of neuromonitoring and 

micro–techniques. The improvements of respectively muscle strength, bladder function and 

sensation in 27-year-old woman and muscle strength in 48-year-old male patient were achived 

after the surgery. 

4. Torbiele wewn%trzkomorowe, przedstawienie zagadnienia i prezentacja 

przypadków. 

Intraventricular cysts, issue introduction and case presentation. 

T. Budzisz, W.Och, L.Malinowski, R.Staszkiewicz,G.Szczepanik 

S$owa kluczowe: torbiele wewn(trzkomorowe, wodog$owie, torbiele paj#czynówki, torbiele 

koloidowe 

Key words: intraventricular cysts, hydrocephalus, arachnoid cysts, colloid cysts 

Torbiele wewn(trzkomorowe stanowi( niecz#st( jednostk# chorobowa, jednak'e mog( 

sprawia! trudno&ci diagnostyczne b(d% terapeutyczne . Cz#sto&! wykrywania tych zmian 

wzrasta wraz z post#pem metod diagnostycznych. Praca przedstawia systematyczne 

przedstawienie typów torbieli z uwzgl#dnieniem etiologii, najcz#stszych objawów. Wa'nym 

59

elementem w prawid$owej diagnozie jest dobór w$a&ciwych metod diagnostycznych 

z prezentacj( przyk$adów bada" obrazowych. Nast#pnie przedstawiamy najcz#&ciej 

wykorzystywane metody leczenia operacyjnego torbieli wewn(trzkomorowych. 

Przedstawiamy przypadki dwóch chorych z kilkuletnim wywiadem wodog$owia leczonego 

uk$adem zastawkowym, u których nie uzyskiwano satysfakcjonuj(cych efektów. W wyniku 

poszerzenia diagnostyki, stwierdzono obecno&! torbieli wewn(trzkomorowych. Po 

zastosowaniu w$a&ciwego leczenia operacyjnego, w naszych przypadkach transkortykalne 

mikrochirurgiczne wyci#cie torbieli, uzyskano trwa$e wyleczenie. 

Wnioski: Torbiele wewn(trzkomorowe nie wyst#puj( cz#sto, nale'y o nich pami#ta! bior(c 

pod uwag# patologi# uk$adu komorowego, poniewa' pomimo trudno&ci diagnostycznych 

jakie mog( sprawia!, ich w$a&ciwe leczenie neurochirurgiczne daje szanse pacjentowi na 

pe$ne wyzdrowienie. 

Intraventricular cysts are uncommon disorder, however they can cause some diagnostics or 

therapeutic problems. Incidence of detection of this entity is rising due to advance in 

diagnostic techniques. This thesis presents systematic description of types of cysts including 

etiology and symptomatology. An important issue of correct diagnosis is is selection of 

accurate diagnostic imagining. Next we describe the most freqently used operative techniques. 

We prezent two patients with long-term medical history of hydrocephalus treated with shunts, 

with no satisfactory effect. Utilization of more advanced imagining tests revealed 

intraventricular cysts. After proper surgical treatment, in those cases transcortical 

microsurgical cyst resection, we obtained complete cure. 

Conclusion: Intraventricular cysts are not common entity, but have to be remembered when 

considering pathology of ventricular system. Even though they May causa some diagnostics 

problems, proper surgical treatment gives the patient a chance of complete cure. 

5. Wp"yw temozolomidu na epigenetyczn% kontrol# ekspresji genów w komórkach 

glejaków. 

Temozolomide affects epigenetic control of gene expression in gliomas cells. 

Anna-Maria Barciszewska 1 , Stanis$aw Nowak 1 , Eliza Wyszko 2 , 

Miros$awa Z. Barciszewska 2 

1 Katedra I Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola 

Marcinkowskiego w Poznaniu 

2 Instytut Chemii Bioorganicznej, Polska Akademia Nauk 

S$owa kluczowe: temozolomid, epigenetyka, glejaki, metylacja DNA, wolne rodniki tlenowe 

Keywords: temozolomide, epigenetics, gliomas, DNA methylation, reactive oxygen species 

Wst#p: Z$o&liwe glejaki mózgu s( bardzo agresywnymi nowotworami cechuj(cymi si# z$ym 

rokowaniem pomimo optymalnego leczeniu, czyli maksymalnej resekcji chirurgicznej w 

po$(czeniu z radioterapi(. Chemioterapia jest mniej skuteczna, aczkolwiek niektóre leki s( 

bardzo obiecuj(ce. W przypadku alkiluj(cego zwi(zku, temozolomidu (TMZ), wykazano 

zwi#kszenie prze'ycia u pacjentów z glioblastoma. Jego aktywny metabolit metyluje DNA w 

kilku pozycjach, z których metylacja w pozycji O6 guaniny jest postrzegana jako letalna. 

W naszej pracy pokazujemy inny mo'liwy mechanizm dzia$ania TMZ na poziomie 

epigenetycznym genomu. W szczególno&ci zwrócili&my uwag# na wp$yw TMZ na poziom 

epigenetycznego markera w DNA: 5-metylocytozyny (m 5 C). Ocenili&my poziom m 5 C 

60

w DNA traktowanym TMZ. Pokazali&my, 'e w dodatku do metylacji O6-guanin, TMZ 

metyluje w krótkim czasie cytozyn#, a to z kolei powoduje demetylacj# DNA przez 

wolnorodnikowe (ROS) uszkodzenie m 5 C. Obserwowana globalna hypometylacja genomu 

przyczynia si# do regulacji ekspresji genów na poziomie epigenetycznym. 

Metody: W liniach komórkowych: C6, glioblastoma i HeLa (kontrola) stosowali&my TMZ 

rozpuszczony w DMSO w ró'nych przedzia$ach czasu. DNA z tych komórek zosta$ 

wyizolowanym za pomoc( komercyjnie dost#pnego kitu, zhydrolizowany do pojedynczych 

nukleotydów i rozdzielony po wyznaczeniu go za pomoc( 

32 P-ATP i kinazy T4- 

polynucleotydowej. Rozdzia$u 

32 P-znakowanych nukleotydów dokonano za pomoc( 

celulozowej chromatografii cienkowarstwowej (TLC) w dwóch kierunkach. Chromatogramy 

by$y nast#pnie analizowane za pomoc( fosfoimagera, a ilo&! m 5 C zosta$a obliczona jako 

stosunek (R) intensywno&ci plamek m 5 C do sumy m 5 C+C+T. Tymina i cytozyna zosta$y 

uwzgl#dnione w tym równaniu poniewa' równie' stanowi( produkty uszkodzenia m 5 C. 

Wyniki: 

1. Dzia$anie za pomoc( TMZ na DNA skutkuje tworzeniem m 5 C. 

2. Ilo&! m 5 C w DNA wyizolowanym z komórek glejaków znacz(co zmienia si# po leczeniu 

TMZ. 

3. Metylacja cytozyny jest bardziej efektywna w krótkich odst#pach czasu (12 h) i w niskich 

st#'eniach TMZ. 

4. DNA komórek glejaków jest bardziej wra'liwe na metylacj# cytozyny ni' DNA z 

komórek HeLa. 

Wnioski: Opisywane powy'ej obserwacje pokazuj( w nowym &wietle mechanizm dzia$ania 

TMZ jako modulatora epigenetycznego, który dzia$a poprzez metylacj# cytozyny I jej 

uszkodzenie indukowane przez ROS. 

Background of the study: Malignant gliomas are aggressive neoplasms with a dismal 

prognosis despite optimal treatment, i.e. maximal resective surgery combined with radiation 

therapy. Chemotherapy is lee effective. However, some drugs seem to be a hope in that field. 

Temozolomide (TMZ), an alkylating therapeutic agent, has recently boon shown to increase 

overall survival in patients with glioblastoma. Its active metabolite methylates DNA bases in 

several positions, from which methylation of the O6 position of guanine is regarded as the 

lethal lesion. We show the other possible point of TMZ action at the different, epigenetic level 

of the genome. We’ve been interested in the effects of TMZ on level of DNA epigenetic 

marker: 5-methylcytosine (m 5 C). We estimated the m 5 C level in DNA treated with TMZ. We 

showed that in addition to O6 methylation of guanines, TMZ methylates cytosine at short 

times and than causes demethylation of DNA through reactive oxygen species (ROS) induced 

damage of m 5 C. The observed global hypomethylation of the genome contributes to 

regulation of gene expression on epigenetic level. 

Methods: We have treated the C6, glioblastoma and HeLa (as a control) cell lines with TMZ 

dissolved in DMSO with different time. DNA from cultured cells was isolated with 

commercially available DNA isolation kit, hydrolysed into nucleotides and separated after 

labelling with 32 P-ATP and T4-polynucleotide kinase. Separation of 32 P-labelled nucleotides 

was done on cellulose thin layer chromatography (TLC) plates in two dimensions. 

Chromatograms were then evaluated using phosphoimager and the amounts of m 5 C calculated 

as a ratio (R) of spot intensities of m 5 C to m 5 C+C+T. Thymine and cytosine were included in 

the formula because they are also products of damage of m 5 C. 

Results: 

1. Treatment of DNA with TMZ results also in formation of m 5 C. 

2. Amount of m 5 C in DNA isolated from the gliomas changes significantly after treatment 

with TMZ. 

61

3. Methylation of cytosine is more effective in a short time period (12 h) and at low TMZ 

concentrations. 

4. DNA of glioma cells are more susceptible for cytosine methylation than HeLa cells. 

Conclusion: These results put a new light on the mechanisms of action of TMZ situating it as 

an epigenetic modulator that acts through cytosine methylation and its ROS induced damage. 

6. Przedoperacyjne planowanie rekonstrukcji czaszki u dzieci leczonych z powodu 

kraniosynostoz z zastosowaniem nowoczesnych metod trójwymiarowej 

wizualizacji. 

Preoperative planning of skull reconstruction in children treated for craniosynostoses 

with application of modern 3-D visualization techniques. 

Larysz Dawid, Gzik Marek, Wola"ski Wojciech, Mandera Marek, Tejszerska Dagmara. 

Katedra i Klinika Neurochirurgii ,l(skiego Iniwersytetu Medycznego w Katowicach 

Kraniosynostozy s( malformacjami czaszki spowodowanymi przez przedwczesne zaro&ni#cie 

jednego lub wi#cej szwów czaszkowych. Rekonstrukcja czaszki polega na wykonaniu szeregu 

osteotomii oraz repozycji ko&ci. W trakcie zabiegu wyci#te fragmenty ko&ci cz#sto nale'y 

podda! zginaniu i kontrolowanym odkszta$ceniom w celu uzyskania po'(danego kszta$tu. Jest 

to szczególnie wa'ne w trakcie rekonstrukcji obramowania oczodo$ów i przedniego do$u 

czaszki. Ze wzgl#du na z$o'ono&! wykonywanych rekonstrukcji konieczne jest 

przedoperacyjne planowanie swoiste dla ka'dego przypadku. Jak dot(d planowanie 

rekonstrukcji polega$o w g$ównej mierze na wiedzy, umiej#tno&ciach oraz do&wiadczeniu 

neurochirurga. Metody modelowania w biomechanice po$(czone z nowoczesn( wizualizacj( 

umo'liwiaj( in'ynierskie wsparcie procedur medycznych. 

Cel pracy: Próba stworzenia metodologii w celu wsparcia rekonstrukcji neurochirurgicznych 

za pomoc( in'ynierskich metod wirtualnego obrazowania. 

Materia$ i metody: Autorzy zaprezentuj( trzy przypadki dzieci operowanych z powodu 

ró'nych rodzajów kraniosynostozy. Modele 3D zdeformowanych czaszek zosta$y wykonane 

na podstawie bada" TK z zastosowaniem oprogramowania Mimics. Tak przygotowane 

modele by$y nast#pnie transformowane do FEM i w tej postaci u'yte do wirtualnego 

planowania przedoperacyjnego. W$a&ciwo&ci materia$owe modelowanych ko&ci by$y 

stosowane na podstawie przeprowadzonych bada" do&wiadczalnych. Modele geometryczne 

by$y nast#pnie prezentowane w trójwymiarowej rzeczywisto&ci wirtualnej. 

Wnioski: Trójwymiarowe modele wirtualne mog( by! pomocne w obrazowaniu kszta$tu 

czaszki oraz kluczowo wa'nych szczegó$ów takich jak szwy i otwory. Powy'sze modele 

spe$niaj( wa'n( rol# w przedoperacyjnym planowaniu neurochirurgicznej rekonstrukcji 

czaszki szczególnie bior(c pod uwag# zakresy, k(ty i w$a&ciwy kszta$t planowanych 

osteotomii. 

Craniosynostosis designates a skull malformation caused by premature fusion of one or more 

sutures in the cranial vault. For proper skull reconstruction the sequence of bone osteotomies 

and repositioning is required. During the surgery, pieces of bone that have been taken out of 

the skull need to be often bent before they can actually be used in its reconstruction, 

especially in most reconstructions of the orbital rim. Because of the complexity of the surgery 

as a whole, pre-operative planning is unavoidable. Up to now neurosurgeons, during 

preoperative planning of bones correction, based on their own knowledge and experience. 

62

Modeling in biomechanics connected with modern visualization methods gives new 

possibilities of engineer support for medical procedures. 

Aim: attempt to a new methodology creation, supported neurosurgical correction of 

craniosynostoses. 

Material and methods: Authors present three cases of children treated surgically for different 

forms of craniosynostoses. 3D models of deformed skull were created on the basis of CT 

scans with use of Mimics software then were transformed to FEM and used for suitable shape 

skull bones determination. Material properties of modeled bones were assumed on the basis of 

experimental researches. Geometrical models were presented in 3D virtual reality. 

Conclusions: Virtual models could help better imagination of the skull shape and its crucial 

details such as sutures and foramina. The models play an important role during preoperative 

planning of neurosurgical cranial reconstruction especially in terms of ranges, angles and 

proper contours of osteotomies. 

7. Nowe mo$liwo!ci badania autoregulacji kr%$enia mózgowego podczas 

indukowanego nadci!nienia wewn%trzczaszkowego w trakcie testu infuzyjnego. 

T.Szczepa'ski, A.Weiser, W.Berny, W.Jarmundowicz 

Klinika Neurochirurgii Akademickiego Szpitala Klinicznego we Wroc$awiu 

S$owa kluczowe: autoregulacja mózgowa, przep$yw mózgowy, ci&nienie 

wewn(trzczaszkowe, TCD, test infuzyjny 

Keywords: cerebral autoregulation, cerebral blood flow, intracranial pressure, TCD, infusion 

studies 

Termin autoregulacja w powi(zaniu do kr('enia mózgowego zosta$ wprowadzony prawie 50 

lat temu przez Larsena. Autoregulacja mózgowa jest procesem hemodynamicznym podczas 

którego w odpowiedzi na zmiany ci&nienia perfuzyjnego (CPP), wyniku adaptacji rezystancji 

naczyniowej przep$yw mózgowy powraca do warto&ci podstawowych. Metody oceny 

autoregulacji bazuj( na pomiarach: ci&nienia wewn(trzczaszkowego (ICP), systemowego 

ci&nienia t#tniczego (ABP) oraz przep$ywu mózgowego mierzonego po&rednio przez zmiany 

pr#dko&ci przep$ywu krwi w t#tnicach mózgowych (FV) metod( przezczaszkowego badania 

dopplerowskiego (TCD). Do dynamicznej oceny autoregulacji s$u'y! mog( takie wska%niki 

jak: CVR, PI, S/D ratio, CrCP, ARI, Mx, PRx. 

W naszej pracy chcemy zaprezentowa! nowe mo'liwo&ci kompleksowej oceny autoregulacji 

kr('enia mózgowego u pacjentów podczas indukowanego nadci&nienia 

wewn(trzczaszkowego. Badania wykonywane s( u pacjentów Kliniki Neurochirurgii 

Akademii Medycznej we Wroc$awiu podczas testu infuzyjnego w trakcie diagnostyki 

wodog$owia normotensyjnego. Stworzona w naszej Klinice aparatura oraz specjalistyczne 

oprogramowanie pozwala jednoczasowo w sposób ci(g$y zapisywa! w formie elektronicznej, 

z cz#stotliwo&ci( 100Hz, podstawowe parametry autoregulacji (ICP, ABP, FV). On-line 

wykonywana jest równie' elektroniczna analiza zmian autoregulacji. 

Wykorzystywana przez nas metoda mo'e by! równie' stosowana u pacjentów po ci#'kich 

urazach czaszkowo-mózgowych, rozleg$ych udarach niedokrwiennych, w szczególno&ci 

przebywaj(cych na oddzia$ach intensywnej terapii. Mo'liwo&! zastosowania aparatury do 

bie'(cej oceny autoregulacji pozwala na terapi# skoncentrowan( nie tylko na warto&ciach 

bezwzgl#dnych ICP ale daje mo'liwo&! monitorowania terapii z uwzgl#dnieniem 

mechanizmów autoregulacji naczyniowej. 

63

The term ‘autoregulation’ within the cerebral circulation was introduced by Larsen 50 years 

ago. In response to a variation in perfusion pressure, an adaptation in cerebrovascular 

resistance will cause cerebral blood flow to return to its baseline. This process is known as 

cerebral autoregulation (CA). To evaluate the process of CA essential are: assessment of 

intracranial pressure, blood pressure and cerebral blood flow with transcranial dopper 

sonography. Usually are used various dynamic quantifications of cerebral autoregulation: 

CVR, PI, S/D ratio, CrCP, AMI, Mx, PRx. 

The goal of this study was to present new possibilities of evaluation of the CA in group 

patients with raised intracranial pressure. At (in?) Neurosurgical Department of Wroclaw 

Medical University we evaluate patients with suspected normal pressure hydrocephalus 

during infusion studies. Our software enable all necessary measurements to be conducted 

(ICP, ABP, FV). During studies all dynamic quantifications of CA on the basis of 

measurements are on-line calculated . 

Our method can be also used in patients with a severe brain injuries, strokes especially those 

admitted to intensive care unit. An assessment of CA in intensive care unit allows the 

individualized treatment of secondary injury in patients with severe brain injury. We think not 

only about a ICP value but we can monitor the correctness of our therapy with particular 

consideration of vascular autoregulation. 

8. Zwi%zana ze zdrowiem jako!( $ycia po operacji przepukliny l#d&wiowego kr%$ka 

mi#dzykr#gowego. 

Health related quality of life after open lumbar discectomy. 

F. Stoma, A. Cegie$kowska-Bednarczyk, A. Podkowi"ski, T. Trojanowski. 

Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej w Lublinie 

s$owa kluczowe: przepuklina dysku l#d%wiowego, discektomia, zwi(zana ze zdrowiem jako&! 

'ycia, EQ-5D, Oswestry Disability Index 

key words: lumbar disc herniation, discectomy, health related quality of life, EQ-5D, 

Oswestry Disability Index 

Wst#p: Do najcz#stszych przyczyn bólów krzy'a i rwy kulszowej nale'y przepuklina j(dra 

mia'd'ystego kr('ka mi#dzykr#gowego w odcinku l#d%wiowo-krzy'owym kr#gos$upa. Jedn( 

z metod stosowan( w chirurgii przepuklin kr('ka mi#dzykr#gowego w odcinku l#d%wiowokrzy'owym 

kr#gos$upa jest metoda polegaj(ca na wyci#ciu wi#zad$a 'ó$tego, zwana 

fenestracj(. Pomiar zwi(zanej ze zdrowiem jako&ci 'ycia (HRQOL – heath-related quality of 

life) dostarcza unikatowych informacji stanowi(cych podstaw# trafnych decyzji 

terapeutycznych i rzetelnej analizy czynników maj(cych wp$yw na jako&! 'ycia. 

Cel pracy: Celem pracy jest analiza HRQOL i czynników j( warunkuj(cych u chorych 

leczonych operacyjnie w Klinice Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej w Lublinie 

z powodu wypadni#cia dysku w odcinku l#d%wiowo-krzy'owym kr#gos$upa. 

Materia$y i metodyka bada": 

Badaniem prospektywnym obj#to chorych leczonych w Klinice w latach 2006-07 

z powodu jednopoziomowej, jednostronnej przepukliny j(dra mia'd'ystego w odcinku 

l#d%wiowo-krzy'owym kr#gos$upa, operowanych drog( fenestracji. Przy przyj#ciu i po 3 

miesi(cach chorzy proszeni byli o wype$nienie kwestionariusza ankiety w$asnej oraz 

kwestionariuszy narz#dzi badawczych oceniaj(cych HRQOL (EQ-5D i ODI). 

64

Wyniki: Do badania zakwalifikowano 72 chorych, w wieku od 16 do 76 lat (&rednio 46,2), 

z nieznaczn( przewag( m#'czyzn (1,2:1). Najcz#&ciej usuwano przepuklin# kr('ka L4/5 (38 

osób), dalej L5/S1 (28 chorych), najrzadziej L3/4 (6 osób). Warto&! wska%nika EQ-5D 

wzros$a ze &redniego poziomu 0,38 jednostek przed zabiegiem do &rednio 0,60 jednostek 

w 3 miesi(ce po operacji (p

wewn(trzczaszkow() pozostaje w kr#gu zainteresowa" neurochirurgii b(d% 

multidyscyplinarnych zespo$ów neurochirurgiczno-okulistycznych. 

Cel: Celem pracy jest przedstawienie wyników leczenia pierwotnych i wtórnych guzów 

oczodo$u w Klinice Neurochirurgii UMG oraz taktyki post#powania operacyjnego. 

Materia$ i metoda: Autorzy przedstawiaj( retrospektywn( analiz# 38 guzów oczodo$u (25 

pierwotnych i 13 wtórnych) operowanych mi#dzy styczniem 2001, a grudniem 2008 z 

uwzgl#dnieniem histologii, zakresu resekcji, dost#pu operacyjnego, zachowania 

funkcjonalno&ci nerwów wzrokowego i ruchowych ga$ki ocznej oraz efektów kosmetycznych 

operacji. 

Wyniki: W prezentowanym materiale (23 kobiety, 15 m#'czyzn, &rednia wieku 43.3 roku, 

&redni okres obserwacji 4 lata i 1 miesi(c dominowa$o rozpoznanie histologiczne oponiaka 

w&ród guzów wtórnych (8), nerwiaka os$onkowego w&ród pierwotnych $agodnych (4) 

i czerniaka w&ród z$o&liwych (2). Najcz#stszymi wyj&ciowymi objawami klinicznym by$y 

wytrzeszcz ga$ki ocznej, ograniczenie ruchomo&ci i ostro&ci widzenia, a powik$aniem 

pooperacyjnym niedow$ad nerwu okoruchowego, nasilenie uszkodzenia nerwu II, (2) 

i p$ynotok wymagaj(cy plastyki (2) . W 10 przypadkach posi$kowano si# &ródoperacyjnie 

neuronawigacj(, 7 chorych operowano w $(czonym zespole neurochirurgiczno-okulistycznym 

stosuj(c sumarycznie doj&cia czo$owo-oczodo$owe, pterionalne z cz#&ciow( orbitotomi( 

(g$ównie w guzach czaszkowo-oczodo$oych, oraz guzach glejowych) i modyfikacj# doj&cia 

boczno-tylnego. Dwóch pacjentów by$o w tym okresie reoperowanych z powodu post#puj(cej 

wznowy (oponiaki przedniego do$u czaszki z infiltracja oczodo$ow(). 

Wnioski: Zdecydowana wi#kszo&! guzów oczodo$u operowana jest z zastosowaniem 

kombinacji doj&! przezoczodoowych. Nie mniej jednak pewna cz#&! guzów zw$aszcza 

zlokalizowanych w tylnej cz#&ci strefy II i w strefie III mog( by! skutecznie usuni#ta z doj&! 

przezczaszkowych. Dok$adna przedoperacyjna analiza radiologiczna (lokalizacja, wielko&!, 

relacja przestrzenna czy prawdopodobny typ histologiczny) oraz &ródoperacyjna nawigacja 

pozwalaj( zaplanowa! skuteczne doj&cie operacyjne. Multidyscyplinarne zespo$y operacyjne 

pozwalaj( na osi(gni#cie dobrych wyników leczenia guzów w tym pó%nych efektów 

neurologicznych i kosmetycznych. 

Introduction: Intraorbital tumors are wide variety of pathologies lesions (tumors arising from 

bone, neural structures, tumors o of mesenchymal origin, lesions of vascular origin, 

metastatic, dermoid and epidermoid tumors) often have the same clinical picture. It results 

from the location of plenty of anatomical neurovascular structures in the closed space. 

Although a significant percentage of these tumors are treated by the ophthalmologist, part of 

them (specially large, deeply located, with intracranial fraction) is treated by neurosurgeons or 

multidisciplinary neurosurgical-ophthalmic team. 

Objective: The aim of this study is presentation of the results of treatment of primary and 

secondary orbital tumors in Neurosurgery Department and tactics of surgical procedures. 

Methods: Authors present the retrospective analysis of 38 orbital tumors (25 primary and 13 

secondary) treated between January 2001 and December 2008) taking histology, the range of 

resection, surgical access, conservation of functionality of orbital and motor nerves of eyeball 

and cosmetic effects of operation into consideration. 

Results: In the presented material (23 women, 15 men, the mean age 43.3, follow-up 4 year 

and 1 month) the most common histopathological diagnoses were meningioma (8), 

Schwannoma in primary benign ones (4) and melanoma malignum (2). The most common 

initial clinical symptoms were exophtalmus, visual field defect, decreased visual acuity. The 

postoperative complications were mostly paralysis of oculomotor nerve, exacerbation of 

damage optics nerves (2) and rhinorrhea (2) requiring surgical treatment. Neuronavigation 

systems were used in 10 cases, 7 patients were treated in multidisciplinary surgical team using 

66

fronto-orbital approach, pterional approach with partial orbitotomy (mostly in cranio-orbital 

or glioma tumors) and the modification of latero-posterior approach. Two patients were 

reoperated due to the recurrence (meningiomas of anterior skull-base fossa with intraorbital 

infiltration). 

Conclusion: In most cases orbital tumors are treated using the combination of transorbital 

approaches. Some part of tumors located in posterior part of second and third zone can be 

effectively removed by intracranial approach. The precise preoperative radiological analysis 

(location, size, anatomical relation and histological suspicion) and intraoperative navigation 

system allow to plan the successful surgical treatment. Multidisciplinary surgical teams are 

the key to good results (neurological and cosmetics effects) in the treatment of tumors. 

15.45-17.15 Sesja V Guzy kana"u kr#gowego (Tumors of vertebral canal) 

Przewodnicz(cy : Prof. A.Radek, Prof.W.Jarmundowicz 

1. Wyniki leczenia operacyjnego nowotworów kana"u kr#gowego w materiale 

Oddzia"u Neurochirurgii WSS w Olsztynie. 

Results of surgical treatment of spinal tumors in the material of Department of 

Neurosurgery of WSS in Olsztyn 

W. Och, L. Malinowski, M. Smó$ka, J. Kope!, S. Tananis, G. Szczepanik, W. Maksymowicz, 

T. Budzisz, R. Staszkiewicz 

Oddzia$ Neurochirurgii WSS Olsztyn 

Guzy kana$u kr#gowego wyst#puj( znacznie rzadziej ani'eli wewn(trzczaszkowe i z regu$y 

wyst#puj( zewn(trzrdzeniowo. Nowotwory te w zale'no&ci od lokalizacji: pogranicze 

czaszkowo - szyjne, przednia powierzchnia rdzenia, okolica sto'ka rdzeniowego, czy ogona 

ko"skiego mog( nastr#cza! du'e trudno&ci operacyjne, zw$aszcza, je&li wrastaj( poza kana$ 

kr#gowy. 

W Oddziale Neurochirurgii WSS w Olsztynie w latach 1990 - 2009 zoperowano 141 guzów 

kana$u kr#gowego. Autorzy analizuj( rodzaje nowotworów, dost#p operacyjny w zale'no&ci 

od ich lokalizacji, przebieg kliniczny oraz przedstawiaj( wyniki leczenia tych zmian 

patologicznych. 

Spinal tumors occurs considerably rarely in comparison with intracranial tumors and mostly 

are found extramedullary. Such tumors located in craniocervical junction, anterior surface of 

spinal cord, region of conus medullaris et cauda equina may be challenging, especially if they 

extend behind spinal canal. 

In Department of Neurosurgery WSS in Olsztyn 141 patients were operated on spinal tumors 

in the years 1990- 2009. The authors present different types of tumors, surgical approaches 

depending on localisation, clinical course and results of treatment. 

67

2. Neurofizjologiczne monitorowanie struktur nerwowych w operacjach guzów 

!ródrdzeniowych. 

Neurophysiological monitoring of nervous structures in surgery of intramedullary 

tumours. 

Dariusz J. Jaskólski, Marlena Hupa$o 



S$owa kluczowe: guzy rdzenia , monitoring &ródoperacyjny, drogi piramidowe, D-wave, 

MEP-y mi#&niowe 

Key words: intramedullary tumour, intraoperative monitoring, pyramidal tracts, D-wave, 

MEP 

Wst#p i cel pracy: ,ródoperacyjne monitorowanie integralno&ci dróg piramidowych stanowi 

„z$oty standard” w chirurgii guzów &ródrdzeniowych w wielu o&rodkach na &wiecie. 

Przedstawiamy nasze do&wiadczenia na tym polu. 

Materia$ i metody: W latach 2006-09 zoperowano 30 chorych z guzami &ródrdzeniowymi 

stosuj(c neurofizjologiczny nadzór &ródoperacyjny obejmuj(cy mapowanie kolumn tylnych 

(SEP), oraz ci(g$y monitoring dróg ruchowych za pomoc( MEP przy u'yciu przezczaszkowej 

stymulacji elektrycznej metod( pojedynczego bod%ca oraz ci(gu bod%ców. Rejestrowano fal# 

D (Direct wave) z elektrod nad lub podtwardówkowych umieszczonych powy'ej i poni'ej 

guza oraz potencja$y ruchowe z mi#&ni ko"czyn (elektrody ig$owe). Resekcj# przerywano 

je&li amplituda fali D mala$a poni'ej 50% warto&ci pocz(tkowej. 

Wyniki: U 24 chorych zarejestrowano czytelne odpowiedzi fali D i MEP z 96 ko"czyn. 

Nieobecno&! zmian w zapisie oznacza$a nieobecno&! deficytu pooperacyjnego. Podobnie 

rokowa$o trwa$e obni'enie amplitudy MEP o ponad 80% (je&li zapis pozostawa$ czytelny) lub 

czasowy zanik MEP przy niezmienionej fali D. Trwa$y zanik MEP, przy niezmienionej fali D 

zwiastowa$ przemijaj(cy w ci(gu kilku dni deficyt neurologiczny. 2 chorych, u których 

amplituda fali D obni'y$a si# nagle o 60%, a MEP-y zanik$y, mia$o trwa$y deficyt 

(monopareza). 

Przedstawiamy filmik z sali operacyjnej. 

Wnioski: Obni'enie amplitudy fali D o ponad 50% jest wska%nikiem nieprzemijaj(cego 

deficytu neurologicznego po operacji. Trwa$y zanik MEP przy niezmienionej amplitudzie fali 

D zwiastuje deficyt przemijaj(cy. 

In many neurosurgical centres intraoperative monitoring of integrity of the pyramidal tracts 

constitutes a golden standard in surgery of intramedullary tumours. We present our experience 

in this field. 

Material and methodes: In years 2006-09 30 patients with intramedullary tumours were 

operated on with assistance of neurophysiological surveillance, namely mapping of the 

posterior columns (SEP) and continuous monitoring of the motor pathways by means of 

motor evoked potentials (MEP). Technique of transcranial electrical stimulation with single 

pulse and train stimuli was employed. D-wave was recorded from epi or subdural electrodes 

placed above and beneath the tumour whereas motor potentials - from the limbs. The excision 

was abandoned should the amplitude of D-wave be lesser than 50% of the base value. 

Results: Readable D-wave was recorded in 24 patients and MEPs from 96 limbs. Absence of 

changes in the recording signified that there would be no postoperative deficit. Similarly 

favourite prognosis was associated with persistent decrease of MEP amplitude providing the 

68

ecording remained readable and with transient disappearance of MEPs providing D-wave 

was unchanged. Permanent loss of MEPs with unchanged D-wave heralded transient, a-fewdays-lasting 

neurological deficit. 2 patients in whom the amplitude of D-wave suddenly 

decreased by 60% whereas the MEPs were lost, had permanent monoparesis. 

A short film will be shown. 

Conclusions: Decrease of the amplitude of D-wave greater than 50% is associated with 

a permanent neurological deficit. Persistent loss of MEPs with unchanged D-wave foretells 

a transient neurological deficit . 

3. Wyniki leczenia operacyjnego wy!ció"czaków !ródrdzeniowych. 

Results of operative intraspinal ependymomas’ treatment 

M. Prokopienko, A. Marchel, P. Bojarski, P. Kunert 

Klinika Neurochirurgii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 

Wy&ció$czak, rdze" kr#gowy, ca$kowite usuni#cie, Solu-Medrol 

Ependymoma, complete resection, spinal cord, Solu-Medrol 

Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia operacyjnego wy&ció$czaków 

&ródrdzeniowych ze szczególnym uwzgl#dnieniem zakresu resekcji guza i nast#pstw 

neurologicznych po operacji. 

Materia$ i metoda: Spo&ród 47 kolejno operowanych chorych z rozpoznaniem guza 

&ródrdzeniowego u 24 rozpoznano wy&ció$czak. Wiek pacjentów waha$ si# pomi#dzy 17 a 72 

r' . Przyczyn( diagnostyki u 17 chorych by$ narastaj(cy deficyt neurologiczny, u 6 objawem 

by$ jedynie ból. U 1 guz by$ bezobjawowy. 21 chorych otrzymywa$o oko$ooperacyjnie Solu- 

Medrol, u 14 monitorowano &ródoperacyjnie potencja$y wywo$ane. Okres obserwacji 18 

miesi#cy - 17 lat. 

Wyniki: U 20 chorych guz usuni#to ca$kowicie, u 2 subtotalnie, u 2 cz#&ciowo. Bezpo&rednio 

po operacji pogorszenie wyst(pi$o u 11 chorych, w tym u 4 w grupie pacjentów bez deficytów 

przed operacj( i u 7 w grupie z przedoperacyjnym deficytem. U 6 chorych w grupie 

z deficytem przed operacj( stan neurologiczny uleg$ poprawie, u pozosta$ych nie zmieni$ si#. 

2 chorych zmar$o po operacji. W okresie obserwacji u dalszych 12 chorych deficyty 

neurologiczne ust#powa$y i wyniki odleg$e prezentuj( si# nast#puj(co: 21 chorych jest w 

pe$ni samodzielnych, w tym u 7 stan neurologiczny jest prawid$owy, u 14 pozosta$ niewielki, 

resztkowy deficyt, jeden chory pozostaje inwalid(. U jednej chorej b#d(cej w pe$ni sprawn(, 

po 5 latach rozsiew anaplastycznej postaci wy&ció$czaka doprowadzi$ do zgonu. 

Wnioski: Wyniki leczenia operacyjnego &ródrdzeniowych wy&ció$czaków s( dobre. 

Obarczone s( one stosunkowo niskim ryzykiem nowego, trwa$ego uszkodzenia rdzenia 

kr#gowego. Ca$kowite usuni#cie jest leczeniem z wyboru i daje du'( szans# ca$kowitego 

wyleczenia z przy zachowaniu funkcji rdzenia kr#gowego. Mimo i' radykalny zabieg 

powoduje w niektórych przypadkach naro&ni#cie deficytu, ulega on regresji w trakcie 

rehabilitacji. 

Objective: Aim of the study was estimation of operative treatment results of intraspinal 

ependymomas, with particular consideration of extent of resection and neurological outcome 

after operation. 

Methods: Among 47 successively treated patients with intraspinal tumor diagnosis in 24 cases 

intraspinal ependymoma was identificated. Patients age varied between 17 and 72 yo. In 17 

69

patients diagnostic was initiated due to increasing neurological deficit, and in 6 cases pain was 

the only symptom. In 1 case tumor was asymptomatic. 21 patients received Solu-Medrol 

perioperatively. In 14 evoked potentials were monitored during surgery. Observation time 18 

months - 17 years. 

Results: In 20 patients tumor was removed totally, In 2 subtotally, In 2 partially. In early 

postoperative period in 11 cases neurological deterioration was observed: in group with no 

neurological deficits before treatment in 4 patients, in group with deficits before treatment in 

7. In 6 patients with deficit before treatment neurological status improved, in 2 remained 

constant. 2 patients died after surgery. In observation in further 12 patients neurological 

deficit improved, and distant results present as follows: 21 patients are fully independent (in 7 

neurological status is normal, in 14 there is mild, residual deficit, one patient disabled). In 1 

patient being fully independent, after 5 years, massive spread of anaplastic form of 

ependymoma led to death. 

Conclusion: Results of operative Intraspinal ependymomas’ treatment are satisfactory. They 

are burden with relatively low risk of new, permanent spinal cord damage. Total resection of 

tumor is the treatment of choice, giving real chance of complete cure with spinal cord 

function preservation. Although radical resection of tumor cause increase of preoperative 

deficit in some cases, neurological status improves during further rehabilitation. 

4. Wyniki leczenia operacyjnego !ródrdzeniowych naczyniaków p"odowych. 

Results of operative intraspinal hemangioblastomas’ treatment 

M. Prokopienko, A, Marchel, P. Kunert, P. Bojarski. 

Z Katedry i Kliniki Neurochirurgii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 

Naczyniak p$odowy, ca$kowite usuni#cie, rdze" kr#gowy, Solu-Medrol 

Hemangioblastoma, complete resection, spinal cord, Solu-Medrol 

Cel pracy: ,ródrdzeniowe naczyniaki p$odowe s( rzadkimi guzami. Celem pracy jest ocena 

wyników leczenia operacyjnego chorych z tymi niecz#sto spotykanymi nowotworami. 

Materia$ i metoda: Spo&ród 47 kolejno operowanych chorych z rozpoznaniem guza 

&ródrdzeniowego u 7 rozpoznano naczyniak p$odowy. Wiek pacjentów waha$ si# pomi#dzy 

20 a 59 r' (&r 34). Guz zlokalizowany by$ w odcinku szyjnym w 3 przypadkach, u 3 

w odcinku piersiowym, u 1 obejmowa$ pogranicze szyjno-piersiowe. Przyczyn( diagnostyki u 

2 chorych by$ narastaj(cy niedow$ad ko"czyn, u 3 post#puj(ce zaburzenia czucia i bóle karku, 

u 2 guz by$ bezobjawowy. U 4 pacjentów wykonano angiografi#. Wszyscy chorzy 

otrzymywali oko$ooperacyjnie Solu-Medrol, u 6 monitorowano &ródoperacyjnie potencja$y 

wywo$ane. Zespó$ von Hippel-Lindau rozpoznano w 3 przypadkach. 

Wyniki: U wszystkich chorych guz usuni#to ca$kowicie. We wczesnym okresie 

pooperacyjnym u 1 pacjenta ca$kowicie wycofa$ si# niedow$ad ko"czyn dolnych, u 3 po 

zabiegu pojawi$ si# przej&ciowo nowy deficyt. U 3 kolejnych chorych stan neurologiczny nie 

uleg$ zmianie (w tym u 2 z guzami bezobjawowymi). W odleg$ej kontroli u 4 pacjentów 

deficyty neurologiczne wycofa$y si# ca$kowicie, 2 pozosta$o bez objawów. 1 pacjent po 

okresie pocz(tkowej poprawy funkcji neurologicznych zmar$ z powodu wykrytego raka 

prze$yku. 

Wnioski: Na podstawie w$asnego do&wiadczenia uwa'amy, 'e naczyniaki p$odowe mog( by! 

bezpiecznie ca$kowicie usuni#te, z minimalnym ryzykiem trwa$ych nast#pstw 

neurologicznych. 

70

Objective: Intraspinal hemangioblastomas are rare tumors. Aim of the study was estimation of 

operative treatment results of patients with these infrequent tumors. 

Methods: Among 47 successively treated patients with intraspinal tumor diagnosis in 7 cases 

intraspinal hemangioblastoma was identificated. Patients age varied between 20 and 59 yo. 

Tumor was located in cervical spine in 6 cases, in thoracic in 3, in 1 in cervicothoracic 

borderline. In 2 patients diagnostic was initiated due to increasing limbs paresis, in 3 cases to 

increasing sensory deficit and pain in the neck and in 2 cases tumor was asymptomatic. 

Angiography was performed in 4 cases. All patients received Solu-Medrol perioperatively. In 

6 evoked potentials were monitored during surgery. Von Hippel-Lindau syndrom occured in 3 

cases. 

Results: In all cases tumor was removed totally. In early postoperative period in 1 case 

paraparesis withdrew completely, in 3 new deficit appeared transiently. In 3 further patients 

neurological state remain constant (including patients with asymptomatic tumors). In 

longitudinal observation neurological deficits withdrew completely in 4 patients, 2 remained 

asymptomatic. 1 patient died because of esophagus cancer after period of neurological 

improvement. 

Conclusion:On the basis of our own experience, we consider, that intraspinal 

hemangioblastomas are amenable to safe, complete reresection, with minimal risk of 

permanent neurological consequences. 

5. Torbiele synowialne odcinka l#d&wiowego kr#gos"upa. 

Lumbar intraspinal extra dural synovial cysts. 

Roman Jankowski 1 , Stanis$aw Nowak 1 , Ryszard )ukiel 1 , Janusz Szyma& 2 , W$odzimierz 

Paprzycki 3 

z 1 Katedry i Kliniki Neurochirurgii i Neurotraumatologii 

2 Pracowni Patomorfologii Neurochirurgicznej Katedry Patomorfologii Klinicznej 

3 O&rodka Diagnostyki Obrazowej 

Uniwersytetu Medycznego im K. Marcinkowskiego w Poznaniu 

S$owa kluczowe: torbiel synowialna, kr#gos$up l#d%wiowy, leczenie operacyjne 

Key words: synovial cysts, lumbar spine, surgical management 

Torbiel synowialna u chorych z chorob( zwyrodnieniow( krgos$upa mo'e by! równie' 

przyczyn( bólów okolicy l#d%wiowej. Torbiel synowialn( cechuje tendencja do 

umiejscowienia si# g$ównie w kanale kr#gowym odcinka l#d%wiowego kr#gos$upa w pobli'u 

stawów mi#dzywyrostkowych. Patogeneza torbieli synowialnej nie jest znana. 

Celem pracy jest przedstawienie objawów, metod diagnostycznych i sposobów leczenia 

operacyjnego wraz z jego wynikami u chorych z torbiel( synowialn(. Analiz( kliniczna obj#to 

6 pacjentów leczonych w Klinice Neurochirurgii i Neurotraumatologii UM w Poznaniu w 

latach 2004 – 2008. Materia$ obejmuje 2 kobiety i 4 m#'czyzn w wieku od 57 do 66 lat. 5 

pacjentów wykazywa$o jednostronn( rw# kulszow(, a jeden chory paraparez#. Torbiel 

synowialna by$a zlokalizowana na poziomie L4-L5 (6 przypadków). Badanie MR by$o 

post#powaniem diagnostycznym z wyboru. Znamiennym dla torbieli synowialnej jest niska 

do po&redniej intensywno&! sygna$u w obrazach T1 i wysoka w obrazach T2 zale'nych. 

71

Leczenie operacyjne polega$o na jednostronnej fenestracji wi#zad$a 'ó$tego L4-L5 (5 

przypadków) i laminektomii osteoplastycznej (1 przypadek). Takie post#powanie operacyjne 

stosowali&my z wykorzystaniem techniki mikrochirurgicznej. U leczonych przez nas pacjent 

ów, ani proces chorobowy, ani operacja nie spowodowa$y niestabilno&ci kr#gos$upa. We 

wszystkich przypadkach obserwowano popraw# stanu neurologicznego. 

The synovial cysts for patients with degenerative spinal conditions may be cause of their back 

pain. Spinal synovial cysts tend to be located principally in the spinal canal, adjacent to the 

facet joints of the lumbar spine. The pathogenesis of synovial cysts remains unclear. The aim 

of the paper is to present symptoms, diagnosis, surgical management and outcome of the 

lumbar intraspinal extradural synovial cysts. 

The clinical analysis included 6 patients treated in Clinic of Neurosugery & 

Neurotraumatology of the University of Medical Sciences, Pozna", between 

2004 – 2008. Material comprised 2 women and 4 men in aged 57- 66 years. Five patients 

demonstrated the cardinal sign – unilateral sciatic neuralgia and only one patient paraparesis. 

Synovial cysts were localized at the L4/L5 level (6 cases) and MRI was examination of 

choice. The typical finding of the synovial cyst is low to intermediate signal intensity on T1- 

weighted images, and high signal intensity on T2 –weighted images. Surgical intervention 

was carried out unilateral flaval ligament fenestration L4/L5 (5 cases) and osteoplastic 

laminectomy (1 case). These procedures can be done using minimally invasive techniques. 

Among our patients the disease and surgery were not cause of vertebral instability. 

Neurological improvement was observed in all cases. 

6. Nowotwory kr#gos"upa z"%cza czaszkowo-kr#gos"upowego. 

Spinal neoplasms of craniocervical junction 

Maciejczak Andrzej, Barna& Piotr, Litwora Bogdan, Jagie$$o-Bajer Barbara, Dudziak Piotr, 

Sumara Mateusz, Ma&lanka Piotr, Czternastek Marcin, Georgiew Filip 

Oddzia$ Neurochirurgii, Szp. Woj. ,w. *ukasza, Tarnów. Katedra Neurologii 

i Neurochirurgii, Instytut Fizjoterapii Wydzia$u Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego 

W&ród guzów kr#gos$upa operowanych w oddziale neurochirurgii w Tarnowie w latach 2002- 

2009 zgromadzono 7 naciekaj(cych odcinek z$(cza czaszkowo-kr#gos$upowego. 

Rozpoznania histopatologiczne obejmowa$y: szpiczak (2 przypadki), rak piersi (2 przypadki), 

rak p$uca (1 przypadek), rak nerki (1 przypadek), rak o nieznanym punkcie wyj&cia (1 

przypadek). Chorych leczono w nast#puj(cy sposób: 

(1) Szpiczak trzonu i z#ba C2: usuni#cie guza z doj&cia przez usta i stabilizacja szyjnopotyliczna 

w drugim etapie. Pooperacyjna radio- i chemioterapia 

(2) Szpiczak masywu bocznego i trzonu C2: usuni#cie guza z doj&cia tylnego 

i jednoczasowa stabilizacja potyliczno-szyjna. Pooperacyjna radio- i chemioterapia 

(3) Przerzut raka sutka do trzonu C2 w terminalnym okresie rozsiewu: usuni#cie guza 

przez usta. Zgon w 3 tyg. po operacji z powodu wyniszczenia i naturalnego przebiegu 

nowotworowej 

(4) Przerzut rak sutka do kr#gu C2 (zespó$ bólowy karku): stabilizacja potyliczno-szyjna 

bez dekompresji. Pooperacyjna radioterapia 

(5) Przerzut nieustalonego raka do masywu bocznego i trzonu C2: usuni#cie guza 

z doj&cia tylnego, plomba cementowa w lo'y po guzie i jednoczasowa stabilizacja 

potyliczno-szyjna 

72

(6) Przerzut raka p$uca do kr#gu C2 w terminalnym okresie choroby nowotworowej: 

odbarczenie nerwów potylicznych i jednoczasowa stabilizacja potyliczno-szyjna. 

Neurologicznie w normie. Zgon w przebiegu pooperacyjnym z powodu wyniszczenia i 

naturalnego przebiegu nowotworowej 

(7) Przerzut raka p$uca do kr#gu C2 w terminalnym okresie choroby nowotworowej: 

odbarczenie nerwów potylicznych i jednoczasowa stabilizacja potyliczno-szyjna. 

Neurologicznie w normie 

Wnioski: 

(1) korzy&! z radykalnych operacji (usuni#cie guza) odnosz( chorzy ze spodziewanym d$ugim 

okresem prze'ycia i nowotworem poddaj(cym si# kontroli radio i/lub chemioterapi(, 

(2) chorym z przerzutami w uogólnionym/terminalnym okresie choroby nowotworowej 

mo'na zaproponowa! operacj# paliatywn(: 

a) o efekcie przeciwbólowym: przez odbarczenie nerwów potylicznych i/lub 

stabilizacj# 

b) zabezpieczaj(c( przed destabilizacj( i rozwojem deficytów neurologicznych 

A review of spinal neoplasms operated on in the Dept of Neurosurgery, Tarnów, Poland 

yielded 7 cases of tumors at craniocervical junction. Histology of these tumors was as 

follows: myeloma (2 cases), cancer: breast (2 cases), lung (1 case), renal (1 case), unknown 

origin (1 case). Surgical management employed in the series included: 

(1) Myeloma body/dens C2: first stage - transoral decompression, second stage – 

occipitocervical stabilization. Postoperative radio- ad chemotherapy 

(2) Myeloma lateral mass/body C2: one-staged posterior removal of neoplasms and 

occipitocervical stabilization. Postoperative radio- ad chemotherapy 

(3) Metastatic ca. breast body/dens C2 in terminal period of neoplastic disease and 

dissemination: transoral removal. Died 3 weeks following surgery due to natural 

course of the disease 

(4) Metastatic ca. breast body/dens C2 presenting neck pain without neurologic deficits: 

occipitocervical stabilization without decompression. Postoperative radiotherapy 

(5) Ca unknown origin lateral mass/body C2: posterior decompression and replacement 

with bone cement and occipitocervical stabilization 

(6) Metastatic lung ca. C2 in terminal period of neoplastic disease: posterior 

decompression of occipital nerves and occipitocervical stabilization without tuomor 

removal. Postoperative radiotherapy. Died in early postoperative period due to natural 

course of the disease 

(7) Metastatic lung ca. whole C2 in terminal period of neoplastic disease: posterior 

decompression of occipital nerves and occipitocervical stabilization without tumor 

removal. Postoperative radiotherapy. 

Conclusions: 

1. Patients with long-term expectancy and tumors well controlled by radio- and 

chemotherapy are good candidates for radical extensive surgery and benefit from such 

a management 

2. patients with metastatic tumors and severely ill may not benefit from even limited 

surgical treatment aimed on: 

a) pain release either by occipital nerves decompression or stabilization 

b) preventing destabilization and neurologic deficits 

73

7. Korporektomia i stabilizacja tylna u chorych nie kwalifikuj%cych si# do 

doj!( przednich w nowotworach odcinka piersiowego i l#d&wiowego. 

Posterior Corpectomy And Stabilization In Patients Disqualified From Anterior 

Surgery Of Spine Tumors. 





Wielu pacjentów z nowotworami kr#gos$upa nie kwalifikuj(cych si# z powodu z$ego stanu 

zdrowia do inwazyjnych operacji z doj&! przednich mo'e odnie&! korzy&! z odbarczenia 

i stabilizacji przez doj&cie tylne. Tym bardziej, 'e operacje z doj&cia przedniego nierzadko 

wymagaj( uzupe$niaj(cej stabilizacji tylnej w drugim etapie zwi#kszaj(c inwazyjno&! 

leczenia u i tak ci#'ko chorych pacjentów. Poniewa' stabilizacj# tyln( mo'na dokona! bez 

wi#kszego problemu to wyzwaniem w operacjach tylnych nowotworów kr#gos$upa pozostaje 

odbarczenie i rekonstrukcja kolumny przedniej. Autorzy prezentuj( technik# korpektomii 

z doj&cia tylnego oraz rekonstrukcj# ubytku po usuni#tym cz#&ciowo lub prawie ca$kowicie 

trzonie. Prezentacja zawiera badania obrazowe przed- i pooperacyjne licznych przypadków 

dokumentuj(ce jako&! odbarczenia i odtworzenia kolumny przedniej w operacjach tylnych 

nowotworów kr#gos$upa piersiowego i l#d%wiowego. 

Many patients with neoplastic disease of the thoracic and lumbar spine are too ill so that to 

undergo very invasive anterior decompression with vertebral body replacement which often 

require a second stage posterior stabilization. Although not suitable for anterior surgery some 

of them are well enough to survive and benefit form exclusively posterior decompression and 

stabilization.. As posterior stabilization can be achieved easily in a standard fashion the 

adequate decompression and replacement of the vertebral body remains the most challenging 

aspect of solely posterior management. The authors present their technique of corpectomy and 

vertebral body replacement through the solely posterior approach. The presentation contains 

preoperative and postoperative imaging studies of numerous cases documenting quality of 

decompression and restoration of the anterior column in neoplasms of thoracic and lumbar 

spine. 

8. Guzy ko!ci krzy$owej. 

Tumors of the sacrum. 





Guzy ko&ci krzy'owej stanowi( du'e wyzwanie z chirurgicznego punktu widzenia. Chocia' 

cz#sto wykrywane s( w zaawansowanym stadium chorzy mimo wszystko mog( odnie&! 

korzy&! z leczenia chirurgicznego zw$aszcza je&li wdro'y si# agresywne multidyscyplinarne 

podej&cie terapeutyczne. Powodzenie w leczeniu tej bardzo zró'nicowanej grupy guzów 

zale'y od wyboru doj&cia chirurgicznego i zaanga'owania chirurgów innych specjalno&ci. 

74

Niniejsze doniesienie jest przegl(dem przypadków leczonych w tarnowskim oddziale 

neurochirurgii pod k(tem epidemiologii, obrazu klinicznego i wdro'onego leczenia 

chirurgicznego. Autorzy zwracaj( uwag# na specyficzne ograniczenia anatomiczne czyni(ce 

te grup# guzów trudniejsz( w leczeniu ni' guzy pozosta$ej „ruchomej” cz#&ci kr#gos$upa. 

Prezentowana seria zawiera 6 przypadków. 5 guzów wyrasta$o z ko&ci krzy'owej za& jeden z 

otworu mi#dzykr#gowego L5-S1. Ten ostatni wyrasta$ w przestrze" przedkrzy'ow( 

zarektaln( zajmuj(c du'( cz#&! miednicy mniejszej. Wszystkie guzy z wyj(tkiem jednego 

wrasta$y do kana$u kr#gowego. Guzy wyrastaj(ce z ko&ci krzy'owej penetrowa$y w 

przestrze" przedkrzy'ow( zarektaln( (2 przypadki), w mi#&nie i tkank# podskórn( okolicy 

przykr#gos$upowej tylnej i odcinek l#d%wiowy dolny kr#gos$upa (2 przypadki), jeden guz nie 

przekracza$ korówki ko&ci krzy'owej. Wszystkie zosta$y usuni#te doszcz#tnie. Doj&cia 

chirurgiczne zastosowane w serii guzów by$y nast#puj(ce: doj&cie przednie przezotrzewnowe 

(2 przypadki), doj&cie jednoetapowe przednie przezotrzewnowe z nast#powym tylnym 

(1 przypadek), tylne (3 przypadki). W trzech przypadkach zastosowano stabilizacj# obejmuj(c 

zespoleniem miednic# (talerz ko&ci miednicznej). Nie odnotowano &miertelno&ci ani powik$a" 

w okresie oko$ooperacyjnym. Histopatologicznie rozpoznano: torbiel t#tniakowat( 

(2 przypadki), sarcoma (1 przypadek), szpiczak (1 przypadek), nerwiak schwannoma 

(1 przypadek). 

Sacral tumors pose significant challenges to the managing physician from surgical 

perspective. Although these tumors are often diagnosed at an advanced stage, patients may 

benefit from good clinical outcomes if an aggressive multidisciplinary approach is used. 

Successful treatment of this heterogeneous group of tumors depends on the surgical approach 

chosen and the specialist surgeons involved. In this review, the epidemiology, clinical 

presentation and treatment options are discussed. Special attention is given to the specific 

anatomical constraints that make tumors in this region of the spine more difficult to 

effectively manage than those in the mobile portions of the spine. The series presented 

includes 6 cases. 5 tumors arised from the sacral bone and 1 from the L5-S1 intervertebral 

foramen. The latter had a huge expansion into the presacral retrorectal space occupying the 

large portion of pelvis. All tumors but one invaded the spinal canal. Tumors arising from the 

sacrum had expansion into the presacral retrorectal space (2 cases), posterior paravertebral 

muscles and subcutaneous tissue of the back and adjacent lumbar spine (2 cases), solely 

sacrum (1 case). All were totally removed. Surgical approaches employed in the series were 

as follows: anterior transperitoneal (2 cases), combined one-stage anterior transperitonealposterior 

(1 case), posterior (3 cases). Three of six cases had posterior instrumentation 

involving pelvis. There was no postoperative mortality nor morbidity. Histologic diagnosis 

included: aneurysmal bone cyst (2 cases), sarcoma (1 case), myeloma (1 case), neurinoma 

schwannoma (1 case). 

9. Doj!cie przednie i 360 stopni w leczeniu chirurgicznym nowotworów 

kr#gos"upa l#d&wiowego. 

Anterior and 360 o approach in surgical treatment of lumbar spine neoplasms. 





75

Jedno- lub dwuetapowe leczenie z doj&cia przedniego i tylnego (znane jako 360 stopni) jest 

idealnym post#powaniem w wi#kszo&ci nowotworów kr#gos$upa. W niektórych przypadkach, 

w których destrukcja ograniczona jest do trzonu a elementy tylne s( „zdrowe” stabilizacja 

przednia jest wystarczaj(ca i nie wymaga uzupe$niaj(cej instrumentacji z doj&cia tylnego. Ale 

nawet „zdrowe” elementy tylne nie zawsze gwarantuj( pe$n( stabilno&! po operacji przedniej. 

W takich przypadkach niezb#dna jest dodanie stabilizacji tylnej. Autorzy ilustruj( zasady 

post#powania w operacjach przednich i 360 o badaniami obrazowymi przed i pooperacyjnymi. 

Anterior and 360 o approach is an ideal management in surgical treatment of majority of spinal 

neoplasms. In cases with intact posterior elements in which destruction is limited to vertebral 

bodies the anterior approach provides reliable and sound stability and therefore additional 

posterior instrumentation is not necessary. Intact posterior elements do not always guarantee 

stability of the segment fixed anteriorly. In such case posterior instrumentation in necessary to 

provide total stability to the segment. The authors present pre and postop imaging studies of 

various cases to illustrate their principles of management of anterior and 360 o treatment of 

spinal neoplasms. 

17.30-19.00 Sesja VI Choroby naczyniowe II (Vascular surgery II) 

Przewodnicz(cy : Prof. P. S$oniewski, Dr hab.. R. Juszkat 

1. Ocena morfometryczna i hemodynamiczna kompleksu t#tnicy "%cz%cej przedniej 

u chorych z rozpoznanym t#tniakiem mózgu. 

W. Kaspera, A. )urada, J. Gielecki, P. *adzi"ski, J. S$owi"ski, K. Ptaszkiewicz, 

H. Majchrzak 

T#tnica $(cz(ca przednia (AComA) stanowi obok t#tnicy &rodkowej mózgu i t#tnicy szyjnej 

wewn#trznej (w miejscu odej&cia t#tnicy $(cz(cej tylnej) jedno z trzech uprzywilejowanych 

miejsc powstawania t#tniaków mózgu. Celem pracy by$a ocena parametrów 

morfometrycznych i hemodynamicznych kompleksu AComA u pacjentów z t#tniakiem 

AComA i oszacowaniu zwi(zku pomi#dzy tymi parametrami a ryzykiem powstania t#tniaka. 

W grupie badanej by$o 25 pacjentów obojga p$ci w wieku od 18 do 75 lat, u których na 

podstawie badania angiotomografii komputerowej (angio-TK) naczy" wewn(trzczaszkowych 

rozpoznano niekrwawi(cego („niemego”) t#tniaka AComA. Grup# kontroln( stanowi$o 28 

pacjentów, u których w zwi(zku z podejrzeniem zmiany naczyniowej mózgu wykonano 

badanie angio-TK naczy" wewn(trz- i zewn(trzczaszkowych, a jego wynik okaza$ si# 

prawid$owy. U wszystkich pacjentów z grupy badanej i kontrolnej wykonane zosta$o badanie 

przezczaszkowej ultrasonografii dopplerowskiej z kolorowym kodowaniem przep$ywu 

(TCCS). Ocenie poddano nast#puj(ce parametry geometryczne naczy": &rednic# wewn#trzn( 

segmentów A1, A2 t#tnicy przedniej mózgu, d$ugo&! segmentów A1, A2 t#tnicy przedniej 

mózgu, symetryczno&! i kr#to&! segmentów A1 t#tnicy przedniej mózgu. Badaniem 

ultrasonografii dopplerowskiej oceniano przep$ywy w obu segmentach A1 t#tnicy przedniej 

mózgu. Porównano &rednie warto&ci badanych parametrów morfometrycznych 

i hemodynamicznych w grupie badanej i kontrolnej za pomoc( testu t-Studenta lub Manna- 

Whitneya, w zale'no&ci od normalno&ci rozk$adu zmiennej, przy za$o'eniu poziomu 

istotno&ci p< 0.05. Zwi(zek (asocjacja) pomi#dzy wyst#powaniem anomalii i wariantów 

anatomicznych kompleksu AComA, a wyst#powaniem t#tniaka AComA (czyli zwi(zek 

76

nara'enia z chorob(), obliczano za pomoc( ilorazu szans (odds ratio, OR). Dla ilorazu szans 

obliczono 95% przedzia$ ufno&ci. 

2. Wp"yw destabilizacji ci!nienia atmosferycznego na wyst#powanie krwawienia 

podpaj#czynówkowego. 

The influence of barometric pressure destabilisation on the occurrence of aneurysmal 

subarachnoid haemorrhage. 

R. Juszkat a,c , M. A. Blaszak b , S. Nowak c , W. Paprzycki a 

a 

Zak$ad Neuroradiologii, Katedra Radiologii, Uniwersytet Medyczny, Pozna" 

b Wydzia$ Fizyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Pozna" 

c 

Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii, Uniwersytet Medyczny, Pozna" 

Cel: Okre&lenie wp$ywu destabilizacji ci&nienia atmosferycznego na wyst#powanie 

krwawienia podpaj#czynówkowego (SAH). 

Materia$: W latach 2004-2008 w Klinice Neurochirurgii i Neurotraumalogii UM w Poznaniu 

leczono 504 chorych z rejonu Wielkopolski z p#kni#tymi t#tniakami naczy" mózgowych, 

w tym 303 kobiet (60,1%) oraz 201 m#'czyzn (39,9%) w wieku od 17 do 87 lat, (± 50,6). 

Stan kliniczny w skali Hunta-Hess’a przedstawia$ si# nast#puj(co: I - 65 (12,9%), II – 156 

(30,9%), III – 140 (27,8%), IV – 78 (15,5%), V - 65 (12,9%). 

Rozleg$o&! krwawienia w skali Fisher’a u badanej grupy oceniono na: I – 31 (6,2%), II – 121 

(24,2%), III – 112 (22,1%) i IV – 240 (47,5%). U 263 (52,2%) pacjentów wymiar nie 

przekracza$ 5 mm, u 175 (34,7%) mie&ci$ si# mi#dzy 6 a 10 mm, natomiast 66 t#tniaków 

(13,1%) by$o wi#kszych ni' 10 mm. 

Metoda: Dokonano szczegó$owej analizy wp$ywu bezwzgl#dnych warto&ci ci&nienia 

atmosferycznego oraz jego wariancji dobowej, 3-, 7- i 28-dniowej na wyst#powanie SAH. 

Na podstawie uzyskanych wyników wyja&niono zjawisko sezonowo&ci oraz zbadano 

zale'no&! pomi#dzy wielko&ci( destabilizacji ci&nienia atmosferycznego a rozleg$o&ci( 

krwawienia, stanem klinicznym pacjenta oraz wielko&ci( krwawi(cego t#tniaka. 

Wyniki: Wykazano, 'e dobowa zmiana ci&nienia atmosferycznego >6 hPa jest czynnikiem 

ryzyka wyst(pienia krwawienia z t#tniaków naczy" mózgowych. Wyst(pienie krwawienia 

z najmniejszych t#tniaków (

87). Clinical condition was evaluated according to Hunt-Hess grading: 65 patients (12.9%) 

were grade I, 156 (30.9%) grade II, 140 (27.8%) grade III, 78 (15.5%) grade IV and 65 (12.9) 

were grade V. The Fisher scale was applied to divide patients into the following groups: I – 

31 (6,2%), II – 121 (24,2%), III – 112 (22,1%) i IV – 240 (47,5%). Diameter of 263 (52.2%) 

of aneurysms was up to 5 mm, 175 (34.7%) were between 6 and 10 mm and 66 (13.1%) were 

bigger than 10 mm. 

Method: Analyses of absolute values of barometric pressure and temperature and their 

fluctuations (24 hour and 3-, 7-, 28-days) were performed to determine changes during the 

year. On this basis an explanation of the generally accepted trend of seasonal distribution of 

SAH occurrence was found. Fisher’s grade, Hunt-Hess scale, aneurysm size in SAH 

occurrence were tested by analyze of variance. 

Results: Barometric pressure change have significant influence on SAH occurrence, 

especially atmospheric pressure changes of more than 6 hPa within 24 hours is an 

independent predictor of clustering of patients with SAH. In autumn, winter and spring these 

fluctuations (>20 hPa) were considerably higher than for summer. The aneurysms with the 

smallest dimensions (

zabiegach obliczono programami komercyjnymi. Analiz# wariancji Anova wykorzystano do 

porównania obj#to&ci t#tniaków mierzonych za pomoc( trzech metod. 

Uzyskane ró'nice obj#to&ci pomi#dzy trzema metodami nie by$y istotne statystycznie 

(p= 0.928), ró'nice pomi#dzy g#sto&ci( wype$nienia w metodach by$y statystycznie istotne 

(p=0.002). Nawrotowo&! w&ród pacjentów poddanych kontroli wynios$a 36 %. 

Stwierdzono sta$( ró'nic# obj#to&ci t#tniaka obliczon( za pomoc( dwóch 

i trzech wymiarów w 3D DSA oraz automatycznego obliczenia obj#to&ci za pomoc( stacji 3D 

DSA. G#sto&! wype$nienia spiral wewn(trznaczyniowych obliczona automatycznie na 

podstawie 3D DSA by$a mniejsza od warto&ci obliczonej przy pomocy metod manualnych w 

3D DSA. Standardowe równanie na elipsoid# u'ywane do obliczenia obj#to&ci t#tniaków 

wewn(trzczaszkowych jest nieprawid$owe dla wi#kszo&ci t#tniaków z powodu ich 

nieregularnego kszta$tu. 

Coils packing density was used in this study in the aneurysmal sack in 3D DSA for prediction 

of embolization efficacy. The 3D DSA workstation allows also for exact imagining and the 

analysis of possible contrast inflow to the area of the aneurismal sack after EVT. At present 

the efficacy of packing the lumen aneurysm with coils is defined by means of Montreal scale. 

This paper aims at: evaluating the packing density of arterial circle of the brain in 3D DSA, 

comparing the calculations of cerebral aneurysm packing density in a manual method by 

means of two dimensions, three dimensions and automatically in 3D DSA, evaluating the 

usefulness of aneurysm packing density measurement on the basis 3D DSA. 

Retrospective analysis was subjected to 35 patients with intracranial aneurysms. 57% of 

patients suffered from SAH. 35 patients underwent endovascular embolisation with platinum 

coils. 18 patients underwent EVT follow-up. The volume of each aneurysm was calculated 

three times: with the aid of the data obtained from two- and three-dimension mesurments in 

3D DSA, using the formula for rotational ellipsoid and on the basis of images in rotational 3D 

DSA applying an automatic programme for aneurysmal sack volume measuring at the 

workstation. Third time was calculated with dedicated workstation’s software, based on data 

from 3D rotational angiography. The volume of coils used during embolisation was calculated 

with commercial software. The analysis of Anova variance was used for comparing values 

obtained with these methods. 

Differences amongst aneurysm volumes obtained with three methods were not statistically 

significant (p= 0.928), differences amongst coil packing densities based on aneurysm 

dimensions were statistically significant (p=0.002). Reoccurrence amongst patients who 

underwent follow-up was 36%. 

A permanent difference was stated in aneurysm volume calculated by means of two and three 

dimensions in 3D DSA, and automatic calculation of the volume by means of 3D DSA. 

Endovascular coil packing density calculated on the basis of automatic 3D DSA method was 

lower than the value calculated by means of manual method. A standard equation for the 

ellipsoid used for calculating intracranial aneurysm volume is not correct for the majority of 

aneurysms on account of their irregular shape. 

4. Endowaskularne leczenie chorych w ci#$kim stanie po krwotoku z t#tniaka 

mózgu – IV i V grupa Hunta – Hessa. 

Morga R 1 , Stachura K 1 , Popiela T 2 , Berski T 2 , Moska$a M 1 . 

1 Kliniki Neurochirurgii i Neurotraumatologii CMUJ 

2 Zak$ad Radiologii CM UJ 

79

S$owa klucze: krwotok podpaj#czynówkowy, leczenie wewn(trznaczyniowe, rokowanie. 

Key words: subarachnoid hemorrhage, endovascular management, outcome. 

Leczenie chorych po krwotoku padpaj#cznówkowym z t#tniaka mózgu w IV i V stopniu 

w skali Hunta-Hesa stanowi wci(' powód do kontrowersji, kiedy i jak takich chorych leczy!. 

Cele pracy jest retrospektywna analiza wyników leczenia wewn(trznaczyniowego pacjentów 

w ci#'kim stanie klinicznym. 

W latach 2000-2008 w Klinice Neurochirurgii i Neurotraumatologii 17 chorych w ci#'kim 

stanie po krwotoku podpajeczynówkowym by$o leczonych wewn(trznaczyniowo. 

Oceniono stopie" zamkni#cia &wiat$a t#tniaka po embolizacji, powik$ania oko$ooperacyjne 

oraz objawy skurczu naczy" mózgowych. Odleg$e wyniki leczenia oceniono przy pomocy 

Glascow Outcome Scale. 

Mo'na uzyska! dobre wyniki u niektórych pacjentów w IV i V stopniu skali Hunta-Hessa 

leczonych pry pomocy embolizacji, pomimo ci#'kiego wyj&ciowego stanu i obecno&ci 

skurczów naczyniowych. ,miertelno&! w tej grupie chorych pozostaje wci(' wysoka. 

Controversy still surrounds the question of when and how to manage cases of subarachnoid 

hemorrhage (SAH) of Hunt and Hess grade IV and V aneurysm. The aim of this retrospective 

study was to analyse the outcome of these poor grade patients after endovascular treatment. 

Between 2000 and 2008 17 patients with SAH and a poor Hunt and Hess grade at initial 

presentation had been treated by selective embolization with coils. 

Percentage aneurysm occlusion after embolisation, perioperative complications, and 

symptoms of vasospasm were evaluated. Outcome was assessed with the Glascow Outcome 

Scale. 

Patients with Hunt-Hess grade IV or V can undergo successful coil embolisation of the 

aneurysms despite their poor medical condition and a high frequency of vasospasm at the time 

treatment. Morbidity and mortality rates with this disease are still high. 

5. T#tniaki naczy' tylnej cz#!ci ko"a Willisà leczone za pomoc% nitinolowego stentu 

Leo Plus bez u$ycia spiral. 

Aneurysms of the posterior circulation treated with Leo Plus stent without coiling. 

Robert Juszkat 1,2 , Stanis$aw Nowak 2 , Micha$ Wieloch 2 , Rafa$ Piestrzeniewicz 2 , 

Anna Zarzecka 1 , W$odzimierz Paprzycki 1 

1 – Zak$ad Neuroradiologii Katedry Radiologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu 

2 – Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii Uniwersytetu Medycznego 

w Poznaniu 

Cel: Stenty zmieniaj(ce kierunek przep$ywu krwi zyskuj( coraz szersz( akceptacj# w leczeniu 

t#tniaków wewn(trzczaszkowych. Celem pracy jest ocena bezpiecze"stwa i skuteczno&ci 

implantacji stentu Leo Plus bez u'ycia spiral w leczeniu t#tniaków tylnej cz#&ci ko$a 

t#tniczego Willis’a. 

Materia$ i metody: W latach 2004 – 2008, 57 chorych z t#tniakami t#tnic mózgowych 

leczonych by$o za pomoc( implantacji stentu Leo. U 13 z nich, z t#tniakami naczy" kr('enia 

tylnego zastosowano leczenie za pomoc( wszczepienia stentu Leo Plus bez u'ycia 

platynowych spiral odczepialnych. W&ród chorych by$o 5 kobiet i 8 m#'czyzn, w wieku od 17 

do 66 lat, &rednio 48,8 lat. Lokalizacja t#tniaków przedstawia$a si# nast#puj(co: 7 

workowatych t#tniaków pnia t#tnicy podstawnej (BA) , 3 wrzecionowate t#tniaki t#tnicy 

80

podstawnej, 2 wrzecionowate t#tniaki t#tnicy kr#gowej (VA) oraz 1 workowaty t#tniak 

t#tnicy kr#gowej. Przed zabiegiem pacjenci otrzymali 2 leki dezaktywuj(ce czynno&! p$ytek: 

kwas acetylosalicylowy oraz klopidogrel. 

Wyniki: Wszystkie zabiegi wykonano bez powik$a". Po wszczepieniu stentu, dalszej 

embolizacji za pomoc( spiral zaniechano ze wzgl#du na znaczny spadek przep$ywu krwi do 

t#tniaka. Angiografi# kontroln( po 12-24 miesi(cach wykonano u 9 pacjentów. Ca$kowite 

wykrzepienie t#tniaka odnotowano w 6 przypadkach (2 workowate t#tniaki BA, 2 

wrzecionowate t#tniaki BA, 1 wrzecionowaty t#tniak VA, 1 workowaty t#tniak VA), 

natomiast nieca$kowite/prawie ca$kowite wykrzepienie zaobserwowano w jednym przypadku 

(workowaty t#tniak BA). W jednym przypadku angiografia kontrolna wykaza$a powi#kszenie 

t#tniaka i cz#&ciow( zakrzepic# w stencie (t#tniak wrzecionowaty BA). Brak zmian po 

wszczepieniu stentu zaobserwowano w jednym przypadku (workowaty t#tniak BA). Pozostali 

4 chorzy zostan( poddani badaniu kontrolnemu. 

Wnioski: W niektórych przypadkach t#tniaków naczy" cz#&ci tylnej kr('enia mózgowego 

(zlokalizowanych na pniu naczynia i t#tniaków wrzecionowatych) implantacja stentu Leo 

Plus bez u'ycia spiral mo'e by! skutecznym leczeniem ostatecznym. 

Purpose: The flow diverter devices are gaining wide acceptance in the treatment of 

intracranial aneurysms. The aim of this study was to evaluate the safety and efficacy of Leo 

Plus stent implantation without coiling in the treatment of aneurysms in the posterior 

circulation. 

Methods: Between 2004 and 2008, 57 patients were treated with Leo stent implantation. Of 

them, 13 with aneurysms in the posterior circulation were treated with Leo Plus stent 

implantation without coiling. There were 5 females and 8 males, aged 17-66, mean: 48,8. 

There were 7 saccular basilar artery (BA) trunk aneurysms, 3 fusiform BA aneurysms, 2 

fusiform vertebral artery (VA) aneurysms and one saccular VA aneurysm. Prior to the 

procedure, patients were preloaded with 2 antiplatelet drugs: acetylsalicylic acid and 

clopidogrel. 

Results: All procedures were performed without complications. 

Due to the decreased inflow into the aneurysm after stent implantation, further coiling was 

abandoned. 

Follow-up angiography after 12-24 months were performed in 9 patients and revealed 

complete aneurysm thrombosis in 6 cases (2 saccular BA aneurysms, 2 fusiform BA 

aneurysms, 1 saccular VA aneurysm, 1 fusiform VA aneurysm) and incomplete/almost 

complete aneurysm thrombosis was observed in 1 saccular BA aneurysm. In one case, control 

angiography revealed enlargement of aneurysm and partial instent thrombosis (1 fusiform BA 

aneurysm). No changes after stent implantation was observed in one case (saccular BA 

aneurysm). The remaining 4 aneurysms are to be followed-up. 

Conclusions: In some cases of intracranial aneurysms of the posterior circulation (those 

localized in the vessel trunk and fusiform aneurysms) Leo Plus stent implantation without 

coiling may be an efficient final treatment. 

6. Endovascular Treatment of Broad – Neck Brain Aneurysms. 

Maciej A. Jaworski, Andrzej Marchel 

Warsaw Medical University, Warsaw, Poland 

Introduction : to present endovascular technique for treatment of broad – neck aneurysms . 

Methods : 171 patients (F:96, M:75) with broad neck aneurysms from 3-15 

81

mm F/NR90%in two cases only stent was implanted , without embolization (aneurysms 

disappeared during procedure) . Recanalization and subsequent embolization were done in 

21(12%) cases, in this group 2 cases after 100% embolization with stent. 

Complication were observed in 8 cases: after implanting the stent started tromboembolic 

event , in 4 cases resolved after abciximab (ReoPro) with no neurological sequel. In one case 

parent artery were occluded . 

Conclusions: 3D coils, intracranial stents and balloon remodeling are important tools in 

endovascular therapy, improving endovascular occlusion of wide-neck aneurysms with 

protecting proper lumen of patent parent artery. Using intracranial stents increasing risk of 

tromboembolic complications and needs proper therapy . 

7. Malformacje naczyniowe rdzenia – techniki operacyjne. 

Spinal arteriovenous lesions – surgical techniques. 

P. Kolasa, Z. Kaurzel*, M. Kolasa 

Oddzia$ Kliniczny Neurochirurgii, *Zak$ad Radiologii WSS im. M. Kopernika w *odzi 

Malformacje naczyniowe rdzenia s( rzadko spotykanymi patologiami stanowi(cymi mniej ni' 

10% malformacji OUN. W pracy autorzy przedstawiaj( w zale'no&ci od rodzaju patologii 

objawy kliniczne, proces diagnostyczny oraz techniki operacyjne stosowane w ich leczeniu. 

Metody leczenia uwzgl#dniaj( klasyczn( technik# operacyjn(, jak równie' metod# leczenia 

wewn(trznaczyniowego, w zale'no&ci od typu wady naczyniowej. Prezentowany proces 

diagnostyczno – leczniczy oparty zosta$ na podstawie materia$u Oddzia$u Klinicznego 

Neurochirurgii WSS im. M. Kopernika w *odzi. Metody leczenia pokazane w pracy 

uwzgl#dniaj( najnowszy podzia$ malformacji naczyniowych rdzenia wed$ug Kim i Spetzler’a. 

The work presents clinical manifestation, diagnostic process and surgical techniques of spinal 

arteriovenous lesions - rare pathology (10% of all CNS malformations) - classified according 

to the malformation type. Described treatment methods combine surgical as well as 

intravascular approach, depending on the malformation type. This work is based on the 

material form Neurosurgery Department N. Copernicus Hospital in *ód%. Presented treatment 

methods are shown using updated nomenclature of spinal arteriovenous lesions by Kim and 

Spetzler. 

82

8. Wst#pna ocena przydatno!ci angiografii rezonansu magnetycznego (MRA) dla 

kontroli skuteczno!ci embolizacji t#tniaków wewn%trzczaszkowych 

Bojarski P. 1 , Maj E. 2 , )y$kowski J. 2 , Jaworski M. 2 , Skawi"ski M. 1 

1 

z Katedry i Kliniki Neurochirurgii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 

2 z II Zak$adu Radiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 

key words: coil aneurysm, CE MRA, TOF, DSA 

Cel pracy: Wst#pna ocena przydatno&ci MRA przy ocenie radykalno&ci embolizacji t#tniaka 

wewn(trzczaszkowego mikrospiralami platynowymi. 

Materia$ i metoda: Badanie MRA przeprowadzono w Klinice Neurochirurgii WUM u 17 

pacjentów na bazie aparatury II Zak$adu Radiologii WUM w Pracowniach Rezonansu 

Magnetycznego i Radiologii Interwencyjnej. W grupie 17 pacjentów ocenie poddano 22 

embolizowanych t#tniaków oraz 6 obserwowanych. U 5 z 17 pacjentów kontrolowano po 

2 zembolizowane t#tniaki; u 3 t#tniaki by$y embolizowane z pomoc( stentu. 

Wyniki: U 8 chorych uwidoczniono ponowne wype$nianie si# t#tniaka: resztkow( szyj# 

u 5 chorych (2 stopie" w/g skali Raymonda), za& u 3 istotn( rekanalizacj# (3 stopie" w/g skali 

Raymonda), wymagaj(c( II etapu embolizacji. U 3 chorych badanie MRA wykonano w 2 do 

14 dni po DSA. Obrazy nie ró'ni$y sie istotnie od siebie - w 2 przypadkach widoczna by$a 

podobnie jak w DSA wyra%na rekanalizacja –3 stopie" w/g skali Raymonda, 

w 1 potwierdzono ca$kowite wy$(czenie t#tniaka. U wszystkich pacjentów wykonano dwie 

sekwencje 3D MRA: wzmocnion( &rodkiem kontrastowym (CE MRA-contrast enhanced 

MRA oraz sekwencj# bez podania &rodka kontrastowego 3D TOF(time of flight- czasu 

przep$ywu). 

Wnioski: Na podstawie naszych wst#pnych, skromnych jeszcze do&wiadcze", uwa'amy, 'e 

angiografia rezonansu magnetycznego (MRA) w opcjach CE MRA i 3D TOF jest bardzo 

przydatn( metod( dla odleg$ych kontroli skuteczno&ci embolizacji t#tniaków 

wewn(trzczaszkowych. Dzi#ki ma$ej inwazyjno&ci wybranie badania MRA pozwala na 

zmniejszenie ryzyka zwi(zanego z wykonywaniem koniecznych rutynowych kontroli metod( 

arteriografii klasycznej w tym unikni#cie kolejnej ekspozycji na promieniowanie X. Istotny 

jest te' koszt bada", gdy' badanie MRA mo'na zaplanowa! i wykona! w trybie 

ambulatoryjnym. 

9. Jako!( $ycia i zagro$enia w ocenie skuteczno!ci leczenia wewn%trznaczyniowego 

chorych z t#tniakami t#tnicy podstawnej. 

Quality of life, risk and treatment assessment of patients after endovascular 

embolization of basilar artery aneurysms 

Maciej Kolasa, Pawe$ Kolasa, Zbigniew Kaurzel* 

Oddzia$ Kliniczny Neurochirurgii, *Zak$ad Radiologii WSS im. M. Kopernika w *odzi 

W oddziale neurochirurgii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w 

*odzi w latach 1994-2005 poddano leczeniu ponad 1000 pacjentów z t#tniakami 

wewn(trzczaszkowymi. Spo&ród nich 138 leczono z powodu t#tniaka zlokalizowanego na 

t#tnicy podstawnej (99 kobiet oraz 39 m#'czyzn), z czego 120 stosuj(c zabieg 

wewn(trznaczyniowej embolizacji. Okres odleg$ej oceny chorych wynosi$ od 2 do 14 lat 

(&rednio 8 lat). W okresie odleg$ym pe$n( dokumentacj# medyczn( oraz badania 

radiologiczne uzyskano od 74 pacjentów. Oceniano stan klinicznych chorych w okresie 

83

odleg$ym od leczenia w skali Glasgow (Glasgow Outcome Scale - GOS), wynik 

radiologiczny oraz jako& 'ycia z przy u'yciu zmodyfikowanego formularza EuroQoL 

W okresie odleg$ym wyniki bada" uzyskano od 74 chorych. W okresie katamnezy 

odnotowano 25 zgonów, 4 przypadki rekanalizacji embolizowanego t#tniaka wymagaj(ce 

leczenia uzupe$niaj(cego. W 17 przypadkach wyst(pi$o zjawisko korozji spiral, jednak'e 

tylko w 2 przypadkach $(czy$o si# ono z rekanalizacj( t#tniaka. W przeprowadzonej analizie 

statystycznej uzyskanych wyników nie znaleziono istotnego zwi(zku z wyst(pieniem korozji 

spiral, a innymi ocenianymi czynnikami. Pacjenci wymagaj( d$u'szej obserwacji w celu 

oceny trwa$o&ci wype$nienia t#tniaka. 

Znaleziona zosta$a zale'no&!, jednak'e nieistotna statystycznie, mi#dzy ocen( stanu chorych 

w skali Hunta i Hessa przed przyj#ciem a odleg$ym wynikiem leczenia chorych. Odleg$y 

wynik kliniczny (GOS) w sposób istotny statystycznie, zale'a$ od wyniku klinicznego 

ocenianego przy wypisie ze szpitala, jak równie' od wielko&ci worka t#tniaka. Wi#kszo&! 

pacjentów oceni$a swoj( jako&! 'ycia jako dobr(, jednak'e nie uda$o si# znale%! czynnika 

wp$ywaj(cego na lepsz( ocen# jako&ci 'ycia. 

From 1994 to 2005 in Neurosurgery Department of N. Copernicus Hospital, Lodz, Poland 

over 1000 patients were treated from intracranial aneurysms. Among them 138 patients (99 

females and 39 males) were diagnosed with BA aneurysms (120 underwent embolisation with 

use of MDS coils). Observation period varied from 2 to almost 14 years after the treatment 

(mean 8 years), 74 full medical records were collected. In the follow-up radiological 

investigation was performed to confirm aneurysm sack obliteration. Patient’s clinical result in 

long-term follow-up was assessed in Glasgow Outcome Scale (GOS). Modified EuroQoL 

form was used to measure patients’ level of life quality . 

Long term results were collected from 74 patients. In long term follow-up 25 deaths were 

found. In 4 cases recanalisation appeared and second procedure was performed with good 

radiological effect. In 17 cases coil corrosion appeared, in a group of aneurysms coiled with 

tungsten coils, however only 2 of them together with recanalisation. There was no statistical 

correlation between corrosion and any other factor. To confirm the long lasting result patients 

need to be observed for a longer period. 

Correlation, but without statistical significance, was found between patients’ Hunt-Hess grade 

on admission to the hospital and long term GOS result. Good clinical result in Glasgow 

Outcome Scale was strongly associated with patients’ GOS result after the treatment (p

17.30-19.00 Sesja VII Neurochirurgia czynno!ciowa (Functional neurosurgery) 

Przewodnicz(cy : Prof. M.Harat, Prof.P.Ba'owski 

1. DBS w chorobie Parkinsona. Wyniki leczenia )l%skiego Centrum Leczenia 

Choroby Parkinsona. 

Deep brain stimulation for Parkinson’s disease. Experience of Silesian 

Interdisciplinary Centre for Parkinson’s Disease Treatment in Katowice. 

Stanis"aw J. Kwiek¹, Magdalena Boczarska², Maciej ,wiat², Gabriela K$odowska-Duda², 

Wojciech Kukier¹, Wojciech ,lusarczyk¹ ³, Anna Antonowicz-Olewicz¹, Sebastian 

Szajkowski¹ ³, Krzysztof Suszy"ski¹ ³, Piotr Ba'owski¹, Grzegorz Opala² 

¹ Dept. of Neurosurgery Medical Univ. of Silesia, Katowice 

² Dept of Neurology Medical Univ. of Silesia, Katowice 

³ Dept of Physiology Medical Univ. of Silesia, Katowice 

Cele pracy. Ocena odleg$ych wyników g$#bokiej stymulacji mózgu (DBS) w leczeniu 

pacjentów z chorob( Parkinsona. Ocena d$ugoterminowa farmakoterapii preparatami L-Dopy, 

funkcji motorycznych, okresów dyskinez i godzin „on” w ci(gu dnia w obserwacji 

pooperacyjnej (min. 6 miesi#cy), w porównaniu z okresem przed zabiegiem. 

Metody. Przedstawiamy wyniki leczenia 22 pacjentów u których wykonano 34 procedury 

implantacji systemów DBS celem jedno- lub obustronnej stymulacji g$ównie (zwykle STN). 

,redni czas trwania choroby wynosi$ ponad 10 lat. 

Wyniki. Stymulacja umo'liwi$a znamienn( redukcj# dawki L-Dopy: &redniej dawki dziennej 

(z 1200 na 920) i cz#sto&ci dziennego dawkowania (z 6 do 5). Stymulacja znamiennie 

poprawi$a funkcj# motoryczn( pacjentów ocenian( w skali UPDRS cz. III (&rednio z 18 med. 

„on” na 16 med. i stim. “on”), &redni( ilo&! godzin “on” w ci(gu dnia (z 5 na 10,3) oraz 

&redni( ilo&! godzin z dyskinezami w ci(gu dnia (z 4,7 do 1,3). 

Powik$ania. Zanotowali&my nast#puj(ce powik$ania: niewielkie krwawienie &ródmózgowe – 2 

przypadki, infekcja rany w okresie odleg$ym wymagaj(ca usuni#cia systemu – 1 przypadek, 

nieprawid$owe po$o'enie elektrody – 1 przypadek oraz niewielkie przej&ciowe efekty uboczne 

stymulacji. 

Wnioski. DBS poprawia stan pacjentów z chorob( Parkinsona w d$ugoterminowej obserwacji 

i jest procedur( bezpieczn(. Efekty uboczne stymulacji zwykle eliminuje si# przez 

przeprogramowanie parametrów stymulacji. 

Objectives. Determine the late efficacy and complications of deep brain stimulation (DBS) for 

treatment of Parkinson’s disease patients. 

Design. Long-term assessment of L-Dopa medication, motor function, duration of dyskinesia 

and “on” hours during a day and other parameters at baseline (pre-surgical) and post operative 

observation (min. 6 months). 

Methods. A series of 22 consecutive patients undergoing 34 procedures of MR / 

elecrtophysiologically guided placement of a DBS system for uni- or bilateral target 

stimulation (mainly STN). Average duration of the disease was over 10 years. 

Results. Stimulation was associated with significant reduction of L-Dopa medication: mean 

dose per day (from 1200 to 920) and mean rate per day (from 6 to 5). Stimulation 

significantly improved motor function according to UPDRS part III score (mean from 18 

85

med. “on” to 16 med. and stim. “on”), a number of mean “on” hours per day (from 5 to 10,3), 

and mean hours with dyskinesia per day (from 4,7 to 1,3). 

Complications. Slight cerebral hemorrhage – 2 cases, late wound infection and electrode 

removal – 1 case, electrode misplacement 1 case, and some mild and transient side effects of 

stimulation. 

Conclusion. DBS improved PD patients status in long-term observation and is safe surgical 

procedure. Side-effects are typically managed with stimulation adjustments. 

2. Dodatek dokana"owej morfiny u pacjentów ze spastyczno!ci% z rozwini#t% 

tolerancj% na dokana"owy baklofen. 

Intrathecal morphine adding in treatment spasticity with baclofen tolerance. 

T. Szmuda, M. Siemi"ski, P.S$oniewski, J.Dzier'anowski, M.Rut. 

S$owa klucze: Dokana$owa Terapia Baklofenem, Dokana$owa Terapia Morfin(, spastyczno&!. 

Key words: Intrathecal Baclofen Therapy, Intrathecal Morphine Therapy, intractable 

spasticity. 

Wst#p: Leczenie dokana$owym baklofenem (ITB) jest cz#sto leczeniem z wyboru 

u pacjentów z rozwini#t( spastyczno&ci( ró'nego pochodzenia. Podczas leczenia ITB rozwija 

si# tolerancja, podobnie jak w przypadku ci(g$ego podawania innych leków. Celem 

podtrzymania efektu klinicznego mo'na stopniowo zwi#ksza! dawk# ITB, którego dobowa 

ilo&! nierzadko mo'e osi(gn(! warto&! graniczn(. W tych przypadkach dodatek dokana$owej 

morfiny (ITM) pozwala na redukcj# dawki ITB, przy jednoczesnym zachowaniu dobrego 

efektu terapeutycznego. 

Materia$: Od 2004 do 2008 roku wszczepiono 13 pomp infuzyjnych. U 2 z po&ród 3 chorych, 

u których rozwin#$a si# tolerancja na leczenie ITB, zastosowano ITB/ITM: (1) 29-letnia 

z chorob( Huntingtona, (2) 11-letnia z hemidystonia spastyczn(. Obu pacjentkom towarzyszy$ 

ból zwi(zany ze spastyczno&ci(. 

Metoda: Uzupe$nienie pompy mieszanin( ITB i ITM. Przeprogramowanie pompy z redukcj( 

ITB o po$ow# ostatniej dawki dobowej. Dawka ITM ustalona na bezpiecznym poziomie 166- 

200 µg/dob(. 

Cel: Ocena skuteczno&ci i bezpiecze"stwa zastosowania mieszaniny ITB/ITM, jako opcji 

leczenia tolerancji na baklofen. 

Wyniki: W obu przypadkach nasilenie spastyczno&ci w skali Ashwortha po zastosowaniu 

mieszaniny ITB/ITM nie zmieni$o si#, mimo redukcji dawki ITB o po$ow#. U pacjentki (1) 

zwi#kszono stosunek ITM/ITB, z powodu dolegliwo&ci bólowych z powodu towarzysz(cego 

z$amania ko&ci udowej. Obserwowano zwi#kszenie ilo&ci napadów padaczkowych. 

U pacjentki (2) obserwowano cechy depresji oddechowej oraz zaparcia. Wycofano si# 

stopniowo z leczenia mieszanin( ITB/ITM, kontynuowano terapi# ITB. 

Wnioski: Zastosowanie mieszaniny ITB/ITM jest skuteczn( alternatyw( leczenia tolerancji na 

baklofen u pacjentów z granicznymi dobowymi dawkami baklofenu. Podawanie ci(g$e 

dokana$owej morfiny obarczone jest licznymi dzia$aniami niepo'(danymi. Leczenie ITB/ITM 

mo'e by! stosowane tylko w wybranych przypadkach rozwini#tej tolerancji na ITB. 

Objectives: Intrathecal Baclofen Therapy (ITB) is a treatment of choice in different types of 

spasticity. Tolerance for Baclofen can develop in similar way to constant use of other drugs. 

To maintain the therapeutic effect, the dose of Basclofen can be gradualny increased. Daily 

86

dose can even reach borderline. In that cases adding Intrathecal Morphine Therapy (ITM) can 

reduce the dose of Baclofen and simultaneously maintain good clinical effect. 

Material: Between 2004 and 2008 13 pumps were implanted. In 2 of 3 patients, in whom 

Baclofen tolerance was developed, ITB/ITM treatment was performed. First (1) patient: 

female 29 yo with Huntington disease, second: (2) female 11 yo with spastic hemidystonia. 

Pain related to spasticity was observed in both patients. 

Methods: The implantable pumps were refilled with mixture of ITB and ITM. Than the 

pumps were programmed, by half ITB reduction. The dose of ITM was set on safety level of 

166-200 µg/day. 

Aim: The aim of the study was to assess the effectiveness and safety of ITB/ITM mixture, as 

an option of Baclofen tolerance treatment. 

Results: In both cases spasticity in Ashworth Scale was unchanged after use of ITM/ITB 

mixture, despite half dose reduction of Baclofen. In patient (1) ITM/ITB ratio was increased 

due to pain connected with femoral bone fracture. The increased number of epileptic seizure 

was observed. In patient (2) respiratory depression and constipation developed. Decision of 

gradual withdrawal of ITB/ITM treatment was taken. 

Conclusions: ITB/ITM is an effective alternative therapy of Baclofen tolerance in patient with 

Baclofen borderline daily dose. Continuous intrathecal morphine infusion is related to 

numerous adverse events. ITB/ITM may be used in selected cases of Baclofen tolerance. 

3. Zastosowanie scyntygraficznej oceny funkcjonowania dokana"owych systemów 

infuzyjnych w ustaleniu wskaza' do reperacji u pacjentów z potencjalnie 

nieskutecznym leczeniem dokana"owym baklofenem (ITB). 

The usefulness of radioisotopic Intrathecal Drug Delivery Systems (IDDS) in finding 

indications for reoperation in potential failure for Intrathecal Baclofen Therapy (ITB). 

T.Szmuda, J.Teodorczyk, P.S$oniewski, P.Lass, J.S$awek, J.Dzier'anowski, M.Rut. 

S$owa klucze: Dokana$owa Terapia Baklofenem, Dokana$owe Systemy Infuzyjne, 

spastyczno&!. 

Key words: Intrathecal Baclofen Therapy, Intrathecal Drug Delivery Systems, spasticity. 

Wst#p: Wszczepialne pompy infuzyjne podaj(ce dokana$owo leki (IDDS) s( powszechnie 

stosowanymi metodami w leczeniu ró'nych schorze" neurologicznych. Pacjenci, u których 

leczenie z u'yciem IDDS jest nieskuteczne wymagaj( neurochirurgicznej weryfikacji uk$adu. 

Standardowa radiologiczna ocena funkcjonowania IDDS obarczona jest du'ym b$#dem 

diagnostycznym. Alternatyw( jest radioizotopowa metoda oceny funkcji IDDS, która pozwala 

okre&li! nie tylko uk$ad drenów systemu, ale i rozchodzenie si# radioznacznika w kanale 

kr#gowym. 

Materia$: Spo&ród 13 zaimplantowanych pomp ITB, u trzech (1-3) podejrzewano dysfunkcj# 

IDDS. Wykonano 5 bada" radioizotopowych z u'yciem znakowanego Tc. 

Metoda: Radioizotopowa metoda oceny systemu IDDS, polegaj(ca na podaniu 

radioznacznika o krótkim okresie pó$trwania do IDDS. 

Cel: Podanie radionuklidu do IDDS celem oceny dro'no&ci i ci(g$o&ci drenów, funkcji 

wszczepialnej pompy i rozchodzenia si# leku w obr#bie kana$u kr#gowego. Ocena 

porównawcza uzyskanych obrazów z tradycyjnymi obrazami radiologicznymi. Ustalenie 

ewentualnych wskaza" do re-operacji. 

Wyniki: U (1) pacjenta po badaniu scyntygraficznym ustalono wskazania do reoperacji z 

powodu przecieku leku w miejscu $(cznika. W przypadku pacjenta (2) badanie wykaza$o 

prawid$owe rozchodzenie si# znacznika. Przyczyn( dysfunkcji okaza$a si# uszkodzona 

87

pompa, która podawa$a mniejsz( ilo&! leku ni' zaprogramowana. Po wymianie pompy 

uzyskano zadawalaj(cy efekt kliniczny, a w badaniu izotopowym IDDS obraz prawid$owy. 

Badanie scyntygraficzne IDDS u pacjenta (3) wykaza$o prawid$owy pasa'u leku w uk$adzie 

drenów, ale zobrazowa$o nieprawid$owe rozchodzenie si# radioznacznika w kanale 

kr#gowym, z powodu zw$óknie" paj#czynówki. 

Wnioski: Radioizotopowe obrazowanie jest bardzo czu$( metod( oceny funkcjonowania 

IDDS. Pozwala na ocen# rozchodzenia si# leku w obr#bie kana$u kr#gowego. Oceniaj(cy 

powinien wspiera! si# tradycyjnymi badaniami radiologicznymi. Nieprawid$owe 

rozchodzenie si# radioznacznika w kanale kr#gowym powinno stanowi! przeciwwskazanie do 

re-operacji. 

Objectives: Intrathecal Drug Delivery Systems (IDDS) are established method for treating 

different neurological diseases. The patients with potential IDDS functioning failure needs 

assessment of the system. Standard radiographic method of assessment has a risk of 

diagnostic error. The alternative method of IDDS evaluation is radioisotopic method. It helps 

in evaluation of drainage system patency and additionally radioisotopic flow in spinal canal. 

Material: 13 ITB pumps were implanted in Neurosurgery Department in Medical University 

of Gdansk. In 3 cases IDDS functioning failure was suspected. Five radioisotopic exams was 

performed with marked Tc. 

Method: Radioisotopic exam of IDDS function evaluation. Short-last radionuclide was filled 

in the implantable pump. 

Aim: The evaluation of radionuclide IDDS examination of drainage system patency and 

continuity, functioning of the pump and spinal drug propagation. Comparative assessment 

with traditional radiographic examinations. Setting the indications for reoperation after that 

examinations. 

Results: After the examination of the first patient the reoperation was performed due to 

leakage in the connector level. In second patient (2) the examination revealed a correct flow 

of radioisotopic agent. The reason of dysfunction was damaged pomp, which released lower 

dose of a drug than it was programmed. After replacing the pomp a satisfactory clinical effect 

and correct IDDS result was observed. In a third patient radioisotopic IDDS examination 

showed an accurate drug flow in a drain system, but the flow in a spinal canal was incorrect 

due to the arachnoid fibrosis. 

Conclusions: Radioisotopic imaging is a very sensitive method of assessing a function of 

IDDS. It allows to estimate the flow of a drug in a spinal canal. Assessment should be 

supported by traditional radiological investigations. Incorrect flow of radioisotopic agent in 

spinal canal shuold be a contraindication to reoperation. 

4. Skuteczno!( leczenia padaczki opornej na leki za pomoc% stymulacji nerwu 

b"ednego w grupie chorych z fakomatozami i rozleg"ymi nieoperacyjnymi 

dysplazjami korowymi. 

The treatment efficacy of drug-resistant epilepsy caused by phacomatoses and 

dispersed non-ressective FCDS with VNS. 

P.Zwoli'ski, T.Kropiwnicki, M.Roszkowski. 

ICZD Warszawa 

S$owa kluczowe: stymulacja nerwu b$#dnego, fakomatozy, dyspalzje korowe 

Keywords: vagal nerve stimulation, facomatoses, cortical dysplasias 

88

Wprowadzenie. Leczenie padaczki lekoopornej metod( stymulacji nerwu b$#dnego jest 

skuteczn( i bezpieczn( form( terapii, stosowana jest tam, gdzie leki nie s( skuteczne i nie jest 

mo'liwe leczenie neurochirurgiczne. 

Cel pracy. Naszym celem jest ocena skuteczno&ci terapii VNS w grupie chorych 

z fakomatozami i rozleg$ymi nieoperacyjnymi dysplazjami korowymi leczonych w Klinice od 

roku 2001 do lutego 2009. 

Materia$ i metoda. Za pomoc( VNS leczono 98 chorych. W grupie tej obserwowali&my 

5 chorych z padaczk( lekooporn( spowodowan( fakomatozami i 12 chorych z padaczk( 

spowodowan( rozleg$ymi, nieoperacyjnymi dysplazjami korowymi. 

Wyniki. Skuteczno&! terapii VNS w padaczce lekoopornej przedstawiono jako odpowiednio: 

brak poprawy (1), redukcj# napadów do 50% (2), redukcj# napadów powy'ej 50% (3) i pe$ne 

ust(pienie napadów (4). W ca$ej grupie wyniki terapii s( nast#puj(ce: w grupie do 6 miesi#cy 

obserwacji – 1+2 – 58,76%, 3+4 – 41,24%, w grupie do roku obserwacji – 1+2 – 58,67, 3+4 – 

41,33%, w grupie do 2 lat obserwacji – 1+2 – 57,75%, 3+4 – 42,25%, i w grupie z obserwacj( 

ponad 2 lata – 1+2 – 60,56%, 3+4 – 39,44%. W grupie chorych z padaczk( spowodowan( 

fakomatozami i dysplazjami odpowiednio: w grupie do 6 miesi#cy obserwacji – 1+2 – 58,8%, 

3+4 – 41,2%, w grupie do roku obserwacji – 1+2 – 36,4%, 3+4 – 63,6%, w grupie do 2 lat 

i powy'ej 2 lat obserwacji – 1+2 – 33,3%, 3+4 – 66,6%. 

Wnioski. Skuteczno&! terapii VNS w grupie chorych z fakomatozami i rozleg$ymi 

nieoperacyjnymi dysplazjami korowymi wydaje si# by! wy'sza ni' w ogólnej populacji 

chorych leczonych t( metod(, jakkolwiek 17 chorych z tymi zaburzeniami jest zbyt ma$( 

grup( by mo'na by$o wnioskowa! w sposób pewny. 

Introduction. VNS therapy of refractory epilepsy is proven to be effective and safe. Therapy is 

indicated in all epilepsy treatment where drugs are ineffective and surgery is not applicable. 

Aim of the study. We have analyzed the group of patients with severe drug-resistant epilepsy 

caused by phacomatoses and dispersed non-resective FCDs treated with VNS within the 

period of 2001 till Feb. 2009. 

Material and methods. Within the mentioned period we have implanted and observed 98 

patients. Within this group we observed 5 patients with severe epilepsy caused by different 

forms of phacomatoses and 12 patients with dispersed non-ressective FCDs. 

Results. Overall seizure reduction in all patients was calculated as follows: no improvement 

(1), seizure reduction up to 50% (2), seizure reduction >50% (3) total seizure cessation (4). 

We observed following results in the whole implanted group: in 6-moths period observation – 

1+2 – 58,76%, 3+4 – 41,24%, in 12 months observation – 1+2 – 58,67, 3+4 – 41,33%, in 2 

year observation – 1+2 – 57,75%, 3+4 – 42,25%, and in the group of more than 2 years 

observation – 1+2 – 60,56%, 3+4 – 39,44%. In the group of patients with phacomatoses and 

dysplasias respectively: in group of 6 months observation – 1+2 – 58,8%, 3+4 – 41,2%, in 

group of 1 year observation – 1+2 – 36,4%, 3+4 – 63,6%, in group of 2 years and longer 

observation – 1+2 – 33,3%, 3+4 – 66,6%. 

Summary. The efficacy of VNS therapy in epileptic patients due to phacomatoses and 

dispersed cortical dysplasias seems to be higher than in the whole treated group, however 

small number of observations (17) is not the valid one for more precise assumptions. 

89

5. Implantacja elektrod transowalnych przy u$yciu neuronawigacji 

elektromagnertcznej. Notka techniczna. 

Implantation of transoval electrodes using electromagnetic neuronavigation. 

Technical note. 

P.Daszkiewicz, P. Zwoli"ski, M. Roszkowski 

ICZD Warszawa 

S$owa kluczowe: Elektroda transowalna, neuronawigacja elektromagnetyczna, padaczka, 

dzieci. 

Key words: FO electrode, electromagnetic neuronavigation, epilepsy, children 

Uwagi ogólne. Diagnostyka pacjenta z padaczk( lekooporn( mo'e wymaga! przeprowadzenia 

bada" inwazyjnych dla precyzyjnej lokalizacji ogniska padaczkorodnego, np. monitorowanie 

zapisu EEG z przy&rodkowej powierzchni p$atów skroniowych przy pomocy elektrod 

wprowadzonych przez otwór owalny do zbiorników podstawy mózgu. 

Cel pracy. Przedstawiamy nowatorsk( metod# implantacji elektrod transowalnych z 

wykorzystaniem neuronawigacji elektromagnetycznej. Metoda ma za zadanie u$atwienie 

zabiegu i zmniejszenie jego traumatyczno&ci. 

Materia$ i metoda. Wykorzystano dost#pne na rynku, standardowe elektrody transowalne 

(AdTech, USA) i urz(dzenie o neuronawigacji elektromagnetycznej (AxiEM, StealthStation, 

Medtronic, USA). Przeprowadzono dotychczas 3 zabiegi tego typu (ogó$em implantowano 11 

elektrod transowalnych). 

Wyniki. Elektrody wprowadzono atraumatycznie, w czasie &rednio o po$ow# krótszym ni' 

metod( dotychczasow( (w oparciu o zewn#trzne anatomiczne punkty orientacyjne i podgl(d 

rentgenowski), a uzyskane zapisy by$y diagnostycznie warto&ciowe. Nie odnotowano 'adnych 

powik$a" zwi(zanych przyczynowo z zabiegiem. 

Wnioski. Metoda znacznie u$atwia i skraca zabieg, zmniejsza traumatyzacj# tkanek i 

poprawia bezpiecze"stwo. Pomys$ zastosowania neuronawigacji do zabiegów na podstawy 

czaszki przy dost#pnie „od do$u” wydaje si# obiecuj(cy. 

Diagnostic work-up o patients with drug-resistant epilepsy may require invasive monitoring 

aiming at a precise localization of epileptogenic focus, e.g. EEG recording from medial 

surface of temporal lobe using electrodes introduced through the foramen ovale (FO) to basal 

arachnoid cisterns. 

Aim of paper. We present a novel technique of implantation of FO electrodes using 

electromagnetic neuronavigation technology. The technique was designed to facilitate the 

procedure and to reduce tissue trauma. 

Material and method. We used commercially available FO electrodes (AdTech, USA) and 

electromagnetic neuronavigation technology (AxiEM, StealthStation, Medtronic, USA). Todate 

we have implemented this technique on 3 occasions (in total, we have implanted 11 FO 

electrodes). 

Results. Procedures were practically atraumatic and their duration was about 50 % shorter 

than required for FO electrode placement using conventional technique (based on external 

anatomic landmarks and fluoroscopic monitoring). EEG recording proved diagnostically 

reliable and clinically relevant. No technique- or procedure-related complications were 

noticed. 

Conclusions. The technique significantly facilitates the procedure, reduces surgical time and 

tissue trauma, thus improving the patients’ safety. The idea of implementation of 

90

neuronavigation technology to cranial base procedures using the “from below” approach 

appears promising. 

6. Asymetria i zmienno!( osobnicza anatomii mi#dzymózgowia w badaniu RM 

stwierdzana podczas bezpo!redniego planowania celu w obszarze niskowzgórza. 

Asymetry and interindividual variation in diencephalic anatomy on direct MRI-giuded 

targeting of STN. 

Witold Libionka*, Monika Rudzi"ska**, Ma$gorzata Dec**, Marcin Tutaj**, Krzysztof 

Stachura*, Marek Betlej*, Marek Moska$a* 

*Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii Collegium Medium Uniwersytetu 

Jagiello"skiego 

**Klinika Neurologii Collegium Medium Uniwersytetu Jagiello"skiego 

Wprowadzenie i Cel. Pomimo, 'e j(dro niskowzgórzowe (JNW) mo'e by! bezpo&rednio 

obrazowane w T2-zale'nym badaniu RM, wielu neurochirurgów czynno&ciowych 

w planowaniu zabiegów pos$uguje si# wy$(cznie koordynatami pochodz(cymi z atlasów 

mózgu. Celem badania jest analiza w jaki sposób bezpo&rednia wizualizacja STN wp$ywa na 

wybór koordynat celu. 

Pacjenci i Metoda. Planowanie celu przeprowadzono dla 9 JNW u 4 pacjentów leczonych 

z powodu choroby Parkinsona. Zastosowano zarówno planowanie w oparciu o dane 

pochodz(ce z atlasu stereotaktycznego, jak równie' bezpo&rednie planowanie na podstawie 

warstw osiowych T2-zale'nego badania RM. Lokalizacj# STN weryfikowano 

w mikrorekordingu. 

Wyniki. Koordynaty uzyskane na drodze bezpo&redniej wizualizacji STN ró'ni$y si# istotnie 

od pochodz(cych z atlasu. Ponadto u 1 pacjentki obserwowano istotn( z punktu widzenia 

planowania zabiegu asymetri# mi#dzymózgowia i po$o'enia STN. 

Wnioski. Ocena asymetrii i zmienno&ci osobniczej anatomii mi#dzymózgowia w oparciu 

o badanie RM odgrywa istotn( rol# w stereotaktycznym planowaniu celu w obr#bie JNW. 

Background and Purpose. Although subthalamic nucleus (STN) can be directly visualized on 

T2-weighted MRI, many functional neurosurgeons exclusively use brain atlas co-ordinates for 

planning. The aim of the study was to analyze how direct visualization of STN influences 

choice of coordinates of the target point. 

Patients and Methods. 9 STNs in 4 patients with Parkinson disease were targeted both based 

on atlas coordinates and using direct planning on axial T2 MRI. Localization of STN was 

verified with microelectrode recordings. 

Results. The coordinates of the directly visualized STN significantly differed from those 

based on the atlas. Moreover, in one case there was significant asymmetry of diencephalon 

and localization of STN. 

Conclusion. MR-based evaluation of intra- and interindividual variation in diencephalic 

anatomy is crucial in stereotactic targeting of the STN. 

7. Neuromodulacyjne leczenie bólu przewlek"ego – opis przypadków. 

Neuromodulative treatment of chronic pain syndromes-case presentation. 

P.Sokal, M.Harat, J.Furtak 

Klinika Neurochirurgii 10 Wojskowy Szpital Kliniczny z Poliklinik(, Bydgoszcz 

91

S$owa kluczowe: neuromodulacja, ból przewlek$y, stymulacja kory mózgu, stymulacja 

rdzenia kr#gowego 

Key words: neuromodulation, chronic pain, motor cortex stimulation, spinal cord stimulation 

Celem prezentacji jest przedstawienie efektów neuromodulacji w leczeniu przewlek$ych 

lekoopornych zespo$ów bólowych na podstawie wybranych przypadków pacjentów 

hospitalizowanych w Klinice Neurochirurgii 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego 

w Bydgoszczy w latach 2002-2009. 

Materia$ kliniki w tym zakresie stanowi 7 przypadków stymulacji kory mózgu, 2 przypadki 

stymulacji struktur g$#bokich mózgu w leczeniu zespo$u wzgórzowego b(d% atypowego bólu 

twarzy, 4 przypadki stymulacji korzeni krzy'owych w leczeniu bólu okolicy miednicy oraz 43 

przypadki stymulacji rdzenia kr#gowego. Najobszerniejsz( ostatni( grup# stanowi( chorzy 

poddani stymulacji rdzenia kr#gowego odcinka szyjnego i piersiowego z zespo$em bólowym 

o typie failed – back surgery syndrome, z dusznic( bolesn(, bólem neuropatycznym 

pourazowym, pozapalnym, w przebiegu jamisto&ci rdzenia i bólem fantomowym. 

Przedmiotem pracy jest opis 4 przypadków pacjentów, u których zastosowano odmienne 

techniki neuromodulacyjne w zale'no&ci od rodzaju i lokalizacji bólu, takie jak stymulacja 

kory mózgu, stymulacja struktur g$#bokich mózgu, stymulacja rdzenia kr#gowego i 

stymulacja korzeni krzy'owych. Omówiono wskazania, techniki operacyjne oraz wyniki 

leczenia. 

Effects of neuromodulative treatment of chronic pain syndromes are presented on selected 

cases of patients operated in Department of Neurosurgery in Military Clinical Hospital in 

Bydgoszcz from 2002 to 2009. Material consists of 7 cases of motor cortex stimulation, 2 

cases of deep brain stimulation in thalamic syndromes and atypical facial pain, 4 cases of 

sacral roots stimulation in pelvic pain, 43 cases of spinal cord stimulation. 

The most numerous group are cases of spinal cord stimulation in cervical and thoracic level 

with failed-back surgery syndrome, refractory angina pectoris, postraumatic and 

postinflammatory neuropathic pain , pain in syringomyelia and phantom pain. 

The paper presents 4 cases of patients treated with the application of various neuromodulative 

techniques depending on localization and type of pain as: motor cortex stimulation, deep brain 

stimulation, spinal cord stimulation and sacral roots stimulation. Indications, operative 

techniques and results of treatment are described. 

8. Jednoczesna stymulacja warstwy niepewnej i Voa/Vop w leczeniu dr$enia 

Holmesa wywo"anego udarem wzgórza – opis przypadku. 

Holmes tremor secondary to thalamic infarct best treated with DBS of both zona 

incerata and Voa/Vop-case report. 

Witold Libionka*, Monika Rudzi"ska**, Ma$gorzata Dec**, Marcin Tutaj**, Krzysztof 

Stachura*, Marek Betlej*, Marek Moska$a* 

*Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii Collegium Medium Uniwersytetu 

Jagiello"skiego 

**Klinika Neurologii Collegium Medium Uniwersytetu Jagiello"skiego 

Wprowadzenie. Dr'enie Holmesa (DH), posiadaj(ce komponent# spoczynkow(, posturaln( 

i kinetyczn(, spowodowane jest patologi( dróg wychodz(cych z mó'd'ku lub j(dra 

czerwiennego. Wykazano zmniejszenie DH po stymulacji pól recepcyjnych mó'd'ku i ga$ki 

bladej w obr#bie j(dra VL wzgórza. 

92

Opis przypadku. Przedstawiono przypadek DH u 50-letniej pacjentki, które rozwin#$o si# po 

udarze tylnobocznej cz#&ci lewego wzgórza obejmuj(cym VL. Po ust(pieniu niedow$adu 

po$owiczego wyst(pi$o dr'enie zamiarowe (4/4), kinetyczne (3/4), spoczynkowe (1/4), 

niezborno&! i dyzmetria. Farmakoterapia by$a nieskuteczna. Przeprowadzono neuromodulacj# 

lewego Vim (rama RM, fuzja KT-RM, mikrorekording i makrostymulacja). Trajektorie 5 

elektrod zaplanowano do przodu od jamy poudarowej by unikn(! krwawienia (elektroda 

&rodkowa: 14 mm bocznie, 8 mm do przodu, na poziomie spoid$a tylnego). W 

mikrorekordingu zlokalizowano wzgórze (-6 do +2 mm), warstw# niepewn( (ZI; +3 do +4 

mm) i niskowzgórze (od +5 mm). Przeprowadzono makrostymulacj# przy pomocy elektrody 

centralnej, przy&rodkowej i tylnej. Najskuteczniejsza by$a stymulacja ZI elektrod( centraln( 3 

mm poni'ej celu. Na tym poziomie zaimplantowano kontakt 0 elektrody ostatecznej 

(Medtronic 3389). Klinicznie optymalny efekt uzyskano przy ustawieniach: C+, 0– (ZI), 2– 

(Voa/Vop – zmniejszenie dr'enia osiowego), 1,8 V, 185 Hz, 60 s (75% redukcja dr'enia 

namiarowego, 33% - kinetycznego). 

Wnioski. Stymulacja ZI by$a najbardziej efektywna we wzgórzowym dr'eniu Holmesa. 

Stymulacja Voa/Vop poprawi$a kontrol# dr'enia osiowego. 

Background. Holmes tremor (HT) is a combination of rest, postural and kinetic tremors 

secondary to pathology of cerebellar outflow pathways or the red nucleus. DBS of both 

cerebellar and pallidal receving areas of VL thalamic nucleus were shown to reduce HT. 

Case report. Authors present a case of HT in a 50-year-old women which developed after 

infarct in the postero-lateral left thalamus involving VL. After the initial hemiparesis 

resolved, intention (4/4), kinetic (3/4) and resting (1/4) tremor, ataxia and dysmetria 

developed. Pharmacotherapy failed. Standard Vim implantation on the left was performed 

(RM frame, CT-MR fusion, 5 MER, macrostimulation). All trajectories were planned anterior 

to the infarct to avoid scar injury (central electrode 14 mm lateral, 8 mm anterior, 0 mm 

caudal to PC; ICD = 24 mm). MER localized thalamus (-6 mm to +2 mm), ZI (+3 to +4 mm) 

and STN (beginning at +5 mm). Based on MER, central, medial and posterior electrodes were 

used for macrostimulation. Stimulation of ZI 3 mm below the target with central electrode 

was most effective. Final electrode (Medtronic 3389) was implanted with contact 0 at +3 mm. 

Clinically optimal settings of the stimulation were: C+, 0– (ZI), 2– (Voa/Vop – improved 

control of axial tremor), 1.8 V, 185 Hz, 60 s (75% reduction of intention tremor, 1/3 

reduction of kinetic tremor; ataxia and dysmetria unchanged). 

Conclusion. DBS of ZI was most effective in thalamic HT. Stimulation of Voa/Vop improved 

control of axial tremor. 

9. Stymulacja nerwu b"#dnego w leczeniu depresji – opis przypadków. 

Vagus nerve stimulation (VNS) for treatment of depression – a case report. 

Marek Harat ¹, Aleksander Araszkiewicz ², Marcin Birski ¹, Marcin Ruda& ¹ 

1. Klinika Neurochirurgii i Chirurgii G$owy 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego 

w Bydgoszczy 

2. Klinika i Katedra Psychiatrii Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu 

Miko$aja Kopernika w Toruniu 

S$owa kluczowe: depresja, stymulacja nerwu b$#dnego, neuromodulacja 

Wst#p: Depresja jest jedn( z najcz#stszych chorób wed$ug ,wiatowej Organizacji Zdrowia 

(WHO). Odsetek przypadków opornych na leczenie zachowawcze si#ga 20%. Najwi#kszym 

93

zagro'eniem dla tych przypadków s( próby samobójcze. Pacjenci cierpi(cy na depresj# s( 

równie' du'ym obci('eniem dla spo$ecze"stwa i najbli'szych. W ostatnich latach pojawi$y 

si# doniesienia o mo'liwo&ci skutecznego leczenia pacjentów z lekooporn( depresj( 

metodami neuromodulacyjnymi. 

Materia$ i metoda: Pierwszy pacjent w Polsce z lekooporn( depresj(, leczony metod( 

stymulacji nerwu b$#dnego by$ operowany w grudniu 2008r w Klinice Neurochirurgii 10 

Woskowego szpitala Klinicznego w Bydgoszczy. Cierpia$ na depresj# od 26 lat. Ostatnie 2 

lata z bardzo nasilonymi objawami, by$ wielokrotnie hospitalizowany, leczony 

farmakologicznie i psychoterapi( bez efektów. Zosta$ zakwalifikowany do leczenia 

operacyjnego przez konsylium psychiatrów pod kierownictwem prof. Aleksandra 

Araszkiewicza. Zabieg polega$ na implantacji elektrod na lewy nerw b$#dny i wszyciu 

generatora impulsów w kiesze" nadpowi#ziow( na klatce piersiowej. Procedura identyczna 

jak w leczeniu padaczki. 

Wyniki: Pacjent wróci$ do domu w trzeciej dobie po operacji. Ust(pi$y u niego objawy 

ci#'kiej depresji, co zosta$o potwierdzone w skali Hamiltona. Pacjent zacz($ w$(cza! si# w 

prace domowe, zacz($ pomaga! 'onie w prowadzeniu firmy i odbywa$ nawet samodzielne 

d$ugie podró'e. Podaje, 'e utrzymuj( si# u niego natr#tne my&li. W czasie w$(czania 

stymulatora pojawia si# chrypka, która nie stanowi dla niego istotnego problemu. 

Wnioski: Pacjent ten, dzi#ki stymulacji nerwu b$#dnego uzyska$ ulg# w ekstremalnie 

nasilonych objawach depresji. Stanowi to nadziej#, 'e inni pacjenci w Polsce b#d( mogli by! 

kwalifikowani do tego typu leczenia. 

Introduction 

Depression is one of the most common diseases, according to the World Health Organization 

(WHO). The proportion of cases resistant to conservative treatment reaches 20%. The biggest 

threat for these cases are suicide attempts. Patients with depression are also a heavy burden on 

society and family. In recent years, there were reports about neuromodulation techniques as 

an effective treatment of drug-resistant depression. 

Matherials and Methods 

The first patient in Poland, with drug-resistant depression treated by vagus nerve stimulation 

(VNS) was operated in December 2008 in Department of Neurosurgery, 10 Military Clinical 

Hospital in Bydgoszcz. He suffered from depression for 26 years, last 2 years with very 

severe symptoms. He was repeatedly hospitalized, pharmacological treatment and 

psychotherapy were applied without sufficient effects. The patient was qualified to surgical 

treatment by psychiatrists council, headed by professor Araszkiewicz. The surgical procedure 

consisted electrodes wrapping around the left vagus nerve and pulse generator implantation 

into a pocket in the chest. The procedure is the same as in the treatment of epilepsy. 

Results 

The patient returned home on the third day after surgery. Symptoms of severe depression 

resolved, as confirmed by the Hamilton scale. The patient began to turn in homework, he 

began helping his wife in running the company and held up long journeys alone. However, he 

claims that obsessive thoughts persist. At the time “on” of pulse generator appears hoarseness 

that is not an important issue for the patient. 

Conclusions 

This patient thanks to VNS obtained relief from extreme intensification symptoms of 

depression. This fact gives hope that other patients in Poland will be able to be qualified for 

this type of treatment. 

94

Key words 

Depression, vagus nerve stimulation, neuromodulation 

19.09.2009 (sobota) - September 17th (Saturday) 

08:00-09:40 Sesja VIII I Greek – Polish scientific session 

Sesja w j#zyku angielskim (Session in english) 

Chairman: Prof. H. Majchrzak, K. Kouzelis MD, PhD 

Three lectures (20 minutes each) 

1. Surgical treatment of MCA aneurysym. 

Nikolaus Georgakoulias MD, PhD 

Neurosurgical Department General Hospital ,Athens 

2. Treatment options of fusiform/giant intracranial aneurysym, 

Alexander Andreou MD, PhD 

Department of Neurosurgery and Interventional Neuroradiology Hygeia Medical Center, 

Athens 

3. AVMs – a Greek experience. 

Vasilios Varsos MD, PhD 

Department of Neurosurgery, Red Cross Hospital of Athens 

Oral Presentations (8 minutes + 2 minutes of discussion) 

1. Endovascular treatment of intracranial micro AVMs 

Nikolaos Nasis, Ioannis Ioannidis, Spyridon Lafazanos and Alexander Andreou 

Introduction: MICRO-AVMs (nidus diameter

intranidal or extranidal aneurysms using NBCA. Immediate postembolisation and 6 month 

follow up angiography was obtained. 

Results: Intraprocedural complications occurred in 2 patients (8%): 1 vessel perforation with 

the microguidewire and 1 microcatheter was left inadvertently glued in situ after NBCA 

injection. 

Complete occlusion after one session was achieved in 22 cases (88%). 

All the patients had a 6 month angiographic follow up. Two recurrences were evident. Five 

residual lesions were further treated with radiosurgery. 

24 of 25 patients clinically improved after the hemorrhage. No permanent neurological 

deficits related to the procedure were evident. One patient had persistent tetraparesis (brain 

stem bleeding), mild neurological deficits persisted in 8 patients 

Conclusions: Immediate complete obliteration of a microAVM with a high permanent cure 

and low morbidity rates was accomplished using endovascular treatment. Embolisation after 

bleeding should be considered as an alternative to surgical resection. Outcomes depend 

mostly on the clinical conditions at admission. 

2. The endovascular treatment of cerebral aneurysms with the use of current 

techniques in patients after subarachnoid haemorrhage– the evaluation of 508 

cases 

Wewn(trznaczyniowe leczenie t#tniaków naczy" mózgowych u chorych z 

przebytym krwawieniem oponowo-mózgowym przy u'yciu aktualnych technik 

wy$(czenia t#tniaka z kr('enia – ocena 508 przypadków 

Robert Juszkat 1,2 , Stanis$aw Nowak 2 , S$awomir Smól 2 , Jakub Moskal 2 ,Tomasz Majewski 2 , 

Anna Zarzecka 1 , W$odzimierz Paprzycki 1 

1 – Zak$ad Neuroradiologii Katedry Radiologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu 

2 – Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii Uniwersytetu Medycznego 

w Poznaniu 

Cel pracy. Ocena wyników wewn(trznaczyniowego leczenie t#tniaków naczy" mózgowych 

u chorych z przebytym krwawieniem oponowo-mózgowym z wykorzystaniem aktualnych 

technik. 

Materia$: W latach 2004-2008 w Klinice Neurochirurgii i Neurotraumatologii UM 

w Poznaniu leczono wewn(trznaczyniowo 671 chorych z t#tniakami naczy" mózgowych, w 

tym 508 chorych po krwawieniu oponowo-mózgowym. Materia$ stanowi 508 chorych 

z p#kni#tymi t#tniakami naczy" mózgowych, w tym 307 kobiet (60,4%) oraz 201 m#'czyzn 

(39,6%) w wieku od 17 do 87 lat, &rednio – 50,6. W przedniej cz#&ci ko$a Willis’a 

zlokalizowanych by$o 426 t#tniaków (83,9%) a w tylnej – 82 t#tniaki (16,1%). Wymiar 267 

(52,6%) nie przekracza$ 5 mm, 175 (34,4%) mie&ci$ si# mi#dzy 6 a 10 mm, 66 t#tniaków 

(13%) by$o wi#kszych ni' 10 mm. 

Stan kliniczny wg skali Hunta-Hessa przedstawia$ si# nast#puj(co: 66 pacjentów (13%) by$o 

w stopniu I, 157 (30,9%) w II, 141 (27,8%) w III, 79 (15,5%) w IV oraz 65 (12,8%) w stopniu 

V. Rozleg$o&! krwawienia okre&lana w skali Fishera: I – 32 (6,3%), II – 123 (24,2%), III – 

113 (22,3%), IV – 240 (47,2%). 

Wyniki: Wyniki leczenia w skali Glasgow Outcome Scale przedstawia$y si# nast#puj(co: 209 

(41,1%) pacjentów w stopniu V, 96 (18,9%) w IV, 69 (13,6%) w III, 59 (11,6%) w II, zmar$o 

75 (14,8%) chorych (stopie" I). 

96

U 33 chorych zaimplantowano samorozpr#'alne stenty nitinolowe: u 32 chorych stent Leo 

(Balt, Francja), u jednego chorego Silk (Balt, Francja). 

Najcz#stszym powik$aniem by$y incydenty zakrzepowo-zatorowe w przypadku klasycznej 

embolizacji oraz zakrzepica w stencie w przypadku zabiegu implantacji stentu. 

Wnioski: Embolizacja t#tniaków naczy" mózgowych jest skuteczn( i bezpieczn( metod( 

leczenia. Zastosowanie remodelingu balonowego oraz nitynolowych stentów poszerza 

wskazania do leczenia endowaskularnego. 

Objective. The evaluation of endovascular treatment of the cerebral aneurysms in patients 

after subarachnoid heamorrhage (SAH) with the use of the current endovascular techniques. 

Material: Between 2004 and 2008 there were 671 endovascular embolizations of intracranial 

aneurysms performed in The Department of Neurosurgery and Neurotraumatology in Pozna". 

Among them, 508 patients with ruptured saccular aneurysms were qualified for the final 

analysis. There were 307 females (60,4%) and 201 males (39,6%), mean age 50,6 y.o. (range 

17-87) in this series of patients. Among all of them, diameter of 267 (52,6%) was up to 5 mm, 

175 (34,4%) fit between 6 and 10 mm and 66 (13%) were bigger than 10 mm. 

Clinical condition was evaluated according to Hunt-Hess grading: 66 patients (13%) were 

grade I, 157 (30,9%) grade II, 141 (27,8%) grade III, 79 (15,5%) grade IV and 65 (12,8%) 

were grade V. Fisher scale applied allowed to divide patients into the following groups: 1 – 32 

(6,3%), 2 – 123 (24,2%), 3 – 113 (22,3%), 4 – 240 (47,2%). 

Results: The outcome was as follows: 209 (41,1%) patients got V score in GOS, 96 (18,9%) 

got IV, 69 (13,6%) got III, 59 (11,6%) got II and 75 (14,8%) died (score I). Thirty tree 

patients had intracranial self-expandable, nitinol stents implanted- Leo (Balt, France) in 32 

patients and Silk (Balt, France) – in one patient. The most common complication was 

thromboembolic events (in case of classic embolization) and instent thrombosis (in case of 

stent implantation). 

Conclusion: The embolization of the intracranial aneurysms is a safe and effective method of 

treatment. The application of the balloon remodeling and nitinol stents extends the indications 

for endovascular treatment. 

3. The endovascular embolization of cerebral aneurysms, own experience 

Wewn(trznaczyniowa embolizacja t#tniaków wewn(trzczaszkowych, do&wiadczenia 

w$asne. | 

M. Jaworski, A. Marchel. II Zak$ad Radiologii Klinicznej AM w Warszawie, 

Klinika Neurochirurgii AM w Warszawie 

4. Observation of small, unruptured aneurysms growth by repeated computed 

tomography angiopraphy 

Obserwacja wzrostu ma$ych nip#kni#tych t#tniaków wewn(trzczaszkowych za 

pomoc( badania AngioCT. 

Przemys"aw Kunert (1), Magdalena Gola (2), Leopold Bako" (2), Marcin Skawi"ski (1), 

Andrzej Marchel (1) 



97

Celem pracy by$a ocena ryzyka wzrostu obserwowanych ma$ych t#tniaków na podstawie 

powtarzanych bada" Angio-CT (CTA). 

Materia$ i metoda. Analiz( retrospektywn( obj#to 51 pacjentów z obserwowanymi 79 

t#tniakami, u których wykonano przynajmniej dwa badania CTA. Wszystkie badania by$y 

wykonane na tym samym aparacie CT (GE Lightspeed PRO16). U ka'dego pacjenta 

porównywane badania by$y przetwarzane i oceniane przez tego samego radiologa. 

Porównywano wysoko&ci oraz obj#to&ci t#tniaków w kolejnych badaniach. Jako b$(d pomiaru 

liniowego przyj#to 0,5mm, natomiast powi#kszenie obj#to&ci t#tniaka stwierdzano, gdy 

ró'nica wynosi$a wi#cej ni' 1mm 3 i jednocze&nie wi#cej ni' 10% obj#to&ci. Okres mi#dzy 

porównywanymi badaniami waha$ si# od 2 do 35 miesi#cy(&r.12). Wysoko&! i obj#to&! 

pocz(tkowa t#tniaków wynosi$a odpowiednio: 1,0-6,8mm(&r.2,5mm) i 0,6- 

129mm 3 (&r.15mm 3 ). Badano ró'ne czynniki mog(ce sprzyja! wzrostowi t#tniaka. 

Wyniki. Znacz(cy wzrost wysoko&ci t#tniaka stwierdzono tylko w jednym (1,3%) przypadku, 

natomiast pomiary obj#to&ci t#tniaków wykaza$y powi#kszenie si# 11(14%) t#tniaków u 

9(18%) pacjentów. U 4 z 9 chorych powi#kszenie obj#to&ci t#tniaka stwierdzono ju' przed 

up$ywem roku, z drugiej strony cz#&ciej uwidaczniano wzrost t#tniaka w badaniach 

wykonanych po ponad roku (7/11,64% vs. 22/68,32%,p=0,02). P$e! 'e"ska (82%vs.87%), 

wiek>60 (36%vs.31%), przebyty SAH z innego t#tniaka (82%vs.72%) nie zwi#ksza$y 

znacz(co ryzyka wzrostu t#tniaka. U pacjentów z obserwowanymi mnogimi t#tniakami 

cz#&ciej stwierdzano powi#kszenie przynajmniej jednego z nich (33%vs.7%,p

10.00 - 11.40 Sesja IX II Greek – Polish scientific session 

Sesja w j#zyku angielskim (Session in english) 

Chairman : Prof. T.Trojanowski, A. Andreou MD, PhD 

The lecture (15 minutes) 

Invasive diagnostics in refractory epilepsy 

Diagnostyka inwazyjna w padaczce lekoopornej. 

Dariusz J. Jaskólski, Marlena Hupa$o, Marek Zawirski 



S$owa kluczowe: padaczka lekooporna, wideometria, diagnostyka inwazyjna, kortykografia, 

mapowanie ogniska padaczkowego 

Key words: refractory epilepsy, video EEG, invasive diagnstics, corticography, epileptic 

focus mapping 

Wst#p i cel pracy: Kandydatami do leczenia operacyjnego s( chorzy z padaczk( lekooporn(. 

Powodzenie zabiegu zale'y od precyzyjnej identyfikacji ogniska padaczkowego. 

Materia$ i metody: 54 chorych poddano wideometrii (video EEG) w celu mapowania ogniska 

padaczkowego i ewentualnej kwalifikacji do diagnostyki inwazyjnej (wszczepienie elektrod 

g$#bokich i/lub podtwardówkowych, albo do otworu owalnego). Planuj(c umiejscowienie 

elektrod kierowano si# symptomatologi( napadów i nieprawid$owo&ciami widocznymi w RM. 

Przed i po resekcji ogniska padaczkowego wykonywano kortykografi#. 

Wyniki: U 38 chorych ognisko zlokalizowano w badaniu wideometrycznym. Pozosta$ych 16 

zakwalifikowano do diagnostyki inwazyjnej – stereoelektroencefalografii (SEEG): 8 do 

elektrod g$#bokich, 5 do g$#bokich i podtwardówkowych, 3 do elektrod w otworze owalnym. 

SEEG niezawodnie wskazywa$a ognisko (u 8 w g$#bokiej skroni, u 4 w dodatkowym polu 

ruchowym, u 2 - na podstawie czo$a, a u 2 w korze „epileptologicznie niemej”. 

Zanotowano jeden przypadek bezobjawowego krwiaka wokó$ elektrody. 

Wszyscy chorzy poddani SEEG byli nast#pnie operowani. Obecno&! ogniska potwierdzano 

kortykografi( &ródoperacyjn(, która u 2 chorych wykaza$a dodatkowe ogniska. W 13 (81%) 

przypadkach napady ust(pi$y (obserwacja 3-12 miesi#cy), w 3 (19%) zmala$a ich cz#sto&! i 

nasilenie. 

Wnioski: Wideometria powinna stanowi! standardowy wst#p do przedoperacyjnej 

diagnostyki padaczki lekoopornej. Przy podejrzeniu ogniska w hipokampie, wyspie albo w 

przy&rodkowej lub podstawnej cz#&ci p$ata czo$owego niezb#dna jest diagnostyka inwazyjna 

stanowi(c warunek powodzenia leczenia operacyjnego. 

Patients with refractory epilepsy are candidates for epilepsy surgery. Precise preoperative 

identification of the epileptic focus is crucial for the outcome. 

Material and methodes: 54 patients had video EEG in an attempt to identify the epileptic 

focus and to recommend invasive diagnostics i.e. implantation of intracerebral, subdural or 

foramen ovale electrodes. Decision on location of the electrodes was based on 

symptomatology of the fits and lesions displayed in MRI scan. Intraoperative corticography 

was carried out before and right after excision of the focus. 

99

Results: In 38 patients the focus was mapped yet on video EEG. The remaining 16 had to 

undergo the invasive diagnostics – stereoelectroencephalography (SEEG): 8 had intracerebral 

electrodes, 5 intracerebral and subdural and 3 in foramen ovale. SEEG reliably showed the 

epleptic foci: 8 in mesial temporal structures, 4 in accessory motor area, 2 at the base of the 

frontal lobe and 2 in epileptically silent cortex. 

There was one case of asymptomatic intracerebral haematoma at the electrode. 

All SEEG patients were subsequently operated on. Location of the focus was confirmed by 

means of intraoperative corticography which in two cases discovered new foci. In 13 (81%) 

cases the fits subsided (follow-up 3-12 months), in 3 (19%) their frequency and intensity 

decreased. 

Conclusions: Video EEG is a standard introductory test in refractory epilepsy. Once a focus 

in the hippocampus, insula, or in the mesial or basal parts of the frontal lobe is suspected, the 

SEEG is required. 

Eight oral presentations (8 minutes + 2 minutes of discussion) 

1. Interspinous process fixation. Fashion, obligation, the new way of thinking. 

Andrzej Radek, Maciej Radek 

Departament of Neurosurgery and Peripheral Nerve Surgery; Medical University of *ód%; 

University Hospital nr.2 n.WAM.Central Veteran Hospital, 

So far there have been no methods proved by evidence base showing the best way of 

treatment the degenerated spondylotic lumbar spine. Even numerous acceptable approaches 

which have been used, present certain disadvantages which result in adjacent segments. 

The intrerspinous spacer was a hope as a new method to solve the problem of treatment 

patients with degenerated spine with symptoms relieved with forward flexion. 

Unfortunately, after first enthusiastic data, more and more controversial ones have recently 

appeared. The authors present their own experience as well as the data from the literature 

2. Usefulness of the new Occipito – Cervival Anchorage System for stabilization 

after decompression in different pathologies at craniocervical junction. 

Andrzej Radek, Marek Grochal, Krzysztof Zapa$owicz, Józef Karbownik, Bartosz 

Godlewski, Maciej Radek 

Departament of Neurosurgery and Peripheral Nerve Surgery; Medical University of Lodz; 

University Hospital nr.2 n.WAM.Central Veteran Hospital, POLAND 

From the biomechanical point of view, the (CVJ) is the most complicated joint in human 

body. There are a lot of pathologies in this area which are in focus of neurosurgery. 

In every kind of the spine surgery two aspects should be pointed out: neurosurgical – 

decompression, and orthopedic – stabilization. For the proper decision-making the kind of 

pathology and the approach should be considered. There are a lot of methods of 

decompression both surgical and conservative. There are also different methods of 

stabilization, that is – fixation and fusion. 

From the surgical point of view, decompression and stabilization can be performed from 

either anterior or posterior aspects, or both of them – during one stage or two stages of 

operation. 

100

There are many surgical methods of C1-C2 stabilization. Those with the use of orthosis as an 

external immobilization are effective. A serious problem starts in case of craniocervical 

instability. 

The main indication for occipitocervical stabilization is the occipitoatlantal instability in case 

of pathologies such as: basilar invagination, occipitoatlantal dislocations, destruction of 

occipitoatlantal joints (tumors, rheumatoid arthritis, etc) as well as in the cases of destruction 

C1or C2 precluding adequate internal fixation. 

There are, of course, some contraindications for the occipitocervical fixation, like severe 

osteoporosis or destruction of the occiput bone surfaces. In order to obtain immediate stability 

and correction a new construct was developed, which is originally shaped screws called 

“anchor”. This presented new occipitocervical anchorage system was designed to provide: 

strong attachment to the occipital bone, correction of occipitocervical deformity and solid 

craniocervical stabilization. 

3. Application of DTI-fiber tracking to the operation of intramedullary tumors. 

Zastosowanie badania DTI do operacji guzów &ródrdzeniowych. 

Henryk Majchrzak¹, Barbara Bobek-Billewicz², Mariusz Maliszewski¹, Krzysztof 

Majchrzak¹, *ukasz Zarudzki² 

1. Klinika Neurochirurgii 

,l(skiego Uniwersytetu Medycznego w Sosnowcu 

2. Zak$ad Radiodiagnostyki Instytutu Onkologii w Gliwicach 

Na podstawie badania MRI trudno oceni! stopie" uszkodzenia d$ugich dróg projekcyjnych 

rdzenia kr#gowego u chorych z guzami &ródrdzeniowymi. Drogi te ul#gaj( przemieszczeniu, 

mog( by! nacieczone lub obj#te obrz#kiem. Badanie DTI-fiber tracking umo'liwi$o ocen# 

stanu dróg nerwowych u pacjentów ze zmianami patologicznymi rdzenia kr#gowego. W roku 

2009 w Klinice Neurochirurgii w Sosnowcu wykorzystano do operacji guzów 

&rodrdzeniowych badanie DTI u 11 pacjentów. Aby zmniejszy! inwalidztwo chorych po 

operacjach wykorzystali&my badanie DTI do ustalenia dost#pu operacyjnego. W 8 

przypadkach by$ to dost#p przez szczelin# po&rodkowa tylna , w 3 przez DREZ. Po zabiegu 

rzadziej spostrzegano powa'ne zaburzenia czucia g$#bokiego w porównaniu z pacjentami 

operowanymi bez wykorzystania DTI. Obraz tensora dyfuzji wykaza$ tak'e kierunek i stopie" 

przemieszczenia d$ugich dróg projekcyjnych. Sugerowa$o to ostro'niejsze wydzielanie guza 

od otaczaj(cej istoty bia$ej rdzenia w miejscu najwi#kszego nagromadzenia 

przemieszczonych w$ókien istoty bia$ej rdzenia. Przemieszczenie spostrzegano we wszystkich 

przypadkach, przemieszczenie z rozsuni#ciem w$ókien u 5 chorych,obrz#k u 2 pacjentów. 

Oceniono tak'e ilo&ciowo na podstawie badania FA i ADC stopie" zaburzenia funkcji d$ugich 

dróg projekcyjnych wskutek ucisku przez guza. Wyniki FA i ADC odniesiono do warto&ci 

uzyskanych u chorych z choroba dyskowa kr#gos$upa szyjnego. 

Degree of lesion of the long projection tracts of the spinal cord is very difficult to estimate 

according to MRI examination in patients with intramedullary tumors. These tracts can be 

displaced, infiltrated or edematous .DTI fiber tracking enable us estimation of the condition of 

the nervous tracts in patients with pathological lesions of spinal cord. In 2009 11 patients with 

intramedullary tumors were operated on at Neurosurgical Department in Sosnowiec with 

application of DTI. Trying to lower the disability after the operation we utilized preoperative 

DTI to establish the approach to intramedullary tumors . Eight times it was the approach 

101

through sulcus medianus posterior and three times through DREZ. After the operation rarely 

we observed in our patients disturbance of deep sensation in comparison with the patients 

who were operated on without DTI. Diffusion tensor image indicated also the direction and 

degree of displacement of long projection tracts . It suggested more careful dissection of the 

tumor from surrounding white matter in the place with greatest accumulation of displaced 

fibers of the spinal cord. Displacement of the fibers has been observed in every case, 

displacement with separation in 5 cases and edema in 2 patients. The degree of lesion of the 

long projection tracts was also evaluate quantitative according to FA and ADC . The results 

were refered to data of FA and ADC achieved in patients with cervical discopathy. 

4. Lumbar disc herniation – is it really induced by far advanced degeneration? 

L#d%wiowa przepuklina kr('kowa – czy jest indukowana zaawansowanymi zmianami 

zwyrodnieniowymi? 

Wojciech J. +ebkowski 

Klinika Neurochirurgii, Uniwersytet Medyczny w Bia$ymstoku 

Liczne opinie podkre&laj( dominuj(c( rol# zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych 

l#d%wiowych kr('ków mi#dzykr#gowych w tworzeniu si# przepukliny kr('kowej. Aby 

zweryfikowa! powy'sze takie opinie dokonano morfologicznej oceny zmian 

zwyrodnieniowych kr('ków mi#dzykr#gowych. 

Materia$: Podczas operacji dyskopatii l#d%wiowej uzyskano 187 preparatów (&redni wiek 

44±10.15 lat, min. 23, max. 68). Niezale'nie, uzyskano 308 preparatów podczas autopsji od 

osób bez wywiadu w kierunku operacji kr#gos$upa (wiek &redni 41.97±16.82 lat, min. 0, max. 

79). Aby uzyska! grup# analogiczn(, wyodr#bniono 173 preparaty w wieku analogicznym do 

preparatów chirurgicznych. 

Metody: Badanie z zastosowaniem mikroskopu &wietlnego wykaza$o obecno&! nast#puj(cych 

zmian – w pier&cieniu w$óknistym (PW): zwyrodnienie &luzowe, zwyrodnienie 

p#cherzykowe, zwyrodnienie w$ókienkowe, fragmentacj# w$ókienkow(, zeszkliwienie. 

W j(drze mia'd'ystym (JM) obserwowano ponadto: ziarnin#, martwic#, komórki chrz#stne, 

komórki atypowe, tzw. Komórki „cienie”. 

Wyniki: Analiza statystyczna wykaza$( zalezno&! pomi#dzy wiekiem a zwyrodnieniem 

(p < 0.001). PW – zwyrodnienie &luzowe (p < 0.001), zeszkliwienie (p < 0.001). JM – 

ziarnina (p < 0.0001), martwica (p < 0,0001). Zwyrodnienie by$o bardziej nasilone 

w kr('kach L4-L5-S1 ni' w poziomach wy'szych. Analiza statystyczna wykaza$a wi#ksze 

zaawansowanie zmian zwyrodnieniowych w preparatach autopsyjnych ni' w chirurgicznych – 

znamienno&! dochodz(ca do p < 0.0001 dla pojedynczych cech zwyrodnienia. 

Wnioski: Zaawansowane zwyrodnienie jest nieod$(czn( cech( l#d%wiowych kr('ków 

leczonych chirurgicznie w przebiegu przepukliny. 

Mniej zaawansowane zmiany w preparatach chirurgicznych, w odniesieniu do autopsyjnych, 

sugeruj( istotn( rol# urazów mechanicznych w powstawaniu l#d%wiowej przepukliny 

kr('kowej. 

The number of opinions emphasize the predominant role of advanced and pronounced 

degenerative changes within the lumbar intervertebral disc in producing the disc herniation. 

To dissolve the problem – is this point of view correct or not – the morphological examination 

of lumbar disc was performed. 

Matherial 

102

During: surgeries for disc prolapse 187 specimens were obtained (mean age 44±10.15 yrs. 

min. 23, max. 68 yrs). Furthermore, the 308 specimens from individuals without spine 

surgery, were harvested during autopsies (mean 41.97±16.82 yrs, min. 0, max. 79 yrs). To 

obtain the comparable group, 173 specimens parallel in age to surgical ones, were separated. 

Methods: The light microscopy examination revealed the following changes – within annulus 

fibrosus (AF): mucous degeneration, follicular degeneration, fibrillar degeneration, fibrillar 

fragmentation, and hyalinization. Within the nucleus pulposus (NP) additionally: granulation, 

necrosis, chondroid cells, atypical cells and so-called “shadow” cells. 

Results: The statistical analysis revealed relation between ageing and degeneration 

(p < 0.001). AF – mucoid degeneration (p < 0.001), hyalinisation (p < 0.001). NP – 

granulation (p < 0.0001), necrosis (p < 0,0001). The degeneration was more pronounced in 

discs L4-L5-S1 than in „upper” discs. The statistical analysis revealed more pronounced 

degeneration in autopsy specimens than in surgical ones – significancy up to p < 0.0001 for 

single degenerative feature. 

Conculsions: The pronounced degeneration is inherent feature of surgically treated lumbar 

discs herniation. 

Minor degeneration in surgical specimens than in autopsy specimens suggests that important 

role in lumbar disc herniation play mechanical injuries. 

5. Results of endoscopic intradiscal nucleotomy in lumbar disc herniation. 

Wyniki endoskopowej nukleotomii w przepuklinach dysków l#d%wiowych 

1,3 Hendryk Stanis"aw, 2,3 Szydlik Wies$aw, 1 Ba'owski Piotr, 3 Sirek Janusz, 3 Sirek Robert 

1 Katedra i Klinika Neurochirurgii ,l(skiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 

2 Oddzia$ Neurochirurgii i Neurotraumatologii WSS Nr 4 w Bytomiu 

3 Szpital Chirurgii Ma$oinwazyjnej w Bielsku-Bia$ej, Polska 

S$owa kluczowe: przepukliny dysków l#d%wiowych-endoskopowa nukleotomia 

Keywords: lumbar disc herniaton - endoscopic nucleotomy 

Za$o'enia: Po&ród ró'nych modyfikacji l#d%wiowej endoskopowej i laserowej discektomii 

i foraminoplastyki wprowadzona w ostatnich latach do chirurgii kr#gos$upa przezskórna, 

endoskopowa wewn(trzdyskowa nukleotomia jest dok$adnie minimalnie inwazyjn( metod(. 

Metoda i Materia$: Endoskopow( wewn(trzdyskow( nukleotomi# (wzorowan( na metodzie 

YESS) stosujemy od maja 2007 roku kwalifikuj(c pacjentów &ci&le wed$ug przyj#tych 

wskaza" i kryteriów. Pacjentów kwalifikowano do tej metody chirurgicznego leczenia na 

podstawie badania neurologicznego, MRI oraz dyskografii po$(czonej z testem ci&nieniowym. 

Wszyscy pacjenci byli operowani w znieczuleniu miejscowym i sedacji. Zabieg 

przeprowadzono stosuj(c sztywny endoskop (Wolf Richard) o zewn#trznej &rednicy 7 lub 5 

mm i kanale roboczym 2,5 lub 2,3 mm. Ocen# pó%nych efektów leczenia pacjentów t( metod( 

wykonano stosuj(c zmodyfikowane kryteria McNabb w okresie od 3 miesi#cy do 2 lat po 

operacji. 

Wyniki: Przedstawiamy nasze do&wiadczenie w stosowaniu endoskopowej 

wewn(trzdyskowej nukleotomii u 53 pacjentów (31 kobiet i 22 m#'czyzn z &redni( wieku 

46,6 lat) z nieprzerwanym pier&cieniem w$óknistym i tylnym wi#zad$em, z przewag( bólów 

l#d%wiowych i przepuklin( j(dra mia'd'ystego. Po&ród 53 pacjentów, 43 (81,1%) mia$o 

dobry lub doskona$y odleg$y wynik leczenia wed$ug kryteriów McNabb, kiedy 10 (18,9%) 

103

mia$o niez$y lub niesatysfakcjonuj(cy wynik leczenia operacyjnego. Nie stwierdzili&my 

komplikacji pooperacyjnych u leczonych przez nas chorych. 

Wniosek: Uwa'amy, 'e endoskopowa wewn(trzdyskowa nukleotomia stanowi szczególnie 

delikatn( metod# w leczeniu przepuklin dysków l#d%wiowych z dobrymi wynikami. Je'eli 

klasyczna mikrodiscektomia by$aby niezb#dna wcze&niej wykonany zabieg endoskopowy nie 

koliduje z ni(. 

Background: Among other modifications, such as endoscopic lumbar discectomy and laser for 

aminoplasty, endoscopic intradiscal nucleotomy has recently been introduced to percutaneous 

spine surgery as an exact and minimally invasive method. 

Methods and Materials: We used endoscopic intradiscal nucleotomy (according to YESS 

method) since May 2007 adequate to patient’s indication. Patients were qualified for this 

procedure on the basis of neurological examination, MRI and discography with a pressure 

test. All patients were treated under local anesthesia and sedation. For this technique a rigid 

endoscope (Wolf Richard) with an outer diameter of 7 or 5 mm and a working channel of 2.5 

or 2.3 mm was used. Late outcome were assessed using modified McNabb criteria from three 

months to two years postoperatively. 

Results: We performer endoscopic intradiscal nucleotomy in 53 patients (31 women and 22 

men, mean age 46.6) with intact posterior ligament and predominance of low back pain and 

lumbar disc herniations. Of 53 patients, 43 (81.1%) had good or excellent result according to 

the McNabb criteria, while 10(18.9%) had fair and unsatisfactory results. There were no postsurgical 

complication. 

Conclusion: We consider endoscopic intradiscal nucleotomy a gentle way of treating lumbar 

disc herniation with good results. If classic open microsurgery is needed, this initial 

endoscopic method does not interfer. 

6. Firearm – induced keyhole fracture with concomitant injury of brain parenchyma 

from bone shards. Neurosurgical and forensic perspective. 

Vakis A 1 , Douzis I 2 , Karambetsos D 1 , Nathena D 2 , Chochlidakis N 1 , Pantelakis L 1 , 

Michalodimitrakis E 2 

1. Neurosurgical Department of the University Hospital of Herakleion 

2. Forensic Sciences Laboratory of the Univeristy Hospital of Herakleion 

Tangential gunshot wounds where the bullet impacts the soft tissues and the cranial bones but 

doesn’t penetrate the skull and doesn’t create a cavity inside the brain (keyhole fractures) can 

be confusing to the surgeon examining the skin and bones. 

The direction of the bullet usually matches skin cuts, while the cranial bones present mixed 

features with the entry wound exhibiting a larger diameter on its internal side and the exit 

wound showing a larger diameter on its external side (beveling effect). At the same time, 

smaller bone fragments are dislodged and are driven toward the exit wound, behaving as 

“pseudo-projectiles” which can cause lesions in brain parenchyma that can potentially prove 

fatal, even though the bullet hasn’t penetrated the skull nor caused “tunneling” in the brain. 

It is useful for surgeons to understand the forensic approach for this kind of wounds, because 

in combination with neuroimaging studies they can resolve questions such as the exact course 

of the bullet, if there remain fragments of bone or the bullet itself and can determine the 

course of surgical treatment. 

104

We present the case of such an injury in a 35 year old man with multiple bone “pseudoprojectiles” 

wedged into the occipital and parietal lobe as well as the ependymal lining of the 

lateral ventricles. We describe the surgical management and the removal of the fragments 

with the use of neuronavigation, as well as the patient’s final outcome. 

7. Polyetherketone (PEEK) Cages in the Treatment of Cervical Disc Disease: Report 

of 262 Cases. 

K. Kouzelis, G. Makrigiannakis( 2) , G. Pantazis, K. Ilias, V. Ekonomidis 

(1) Neurosurgical Department, Thriasio General Hospital, Athens 

(2) Neurosurgical Department, “Asklepieion” General Hospital, Athens, Greece 

Objective: We present our clinical results from the use of polyetheretherketone (PEEK) 

implants in the surgical management of the cervical degenerative disease. 

Patients and methods: 262 consecutive patients who had one- to four-level cervical 

discectomies and interbody fusion with PEEK cages where assessed. The sample was 

comprised of 120 men and 142 women with a mean age of 50.4 years (range, 22-76 years). 

All patients underwent clinical and radiological evaluation prior to surgery and at 1, 3 and 12 

months on postoperative controls. Posterior intervertebral space height was measured on 

lateral cervical x-rays pre- and 12 months postoperatively. Cervical lordosis was measured as 

the perpendicular distance between a line drawn from dens to C7 to the junction of the 

posterior and inferior border of the C4 body. Clinical outcomes were assessed on last followup 

based on Odom’s criteria. 

Results Solid fusion was achieved in all cases at the postoperative follow-up at 12 months. 

Anterior plating, in addition to interbody fusion, was performed in 71 patients (27.1% of all 

patients), mainly in those with 3- and 4-level discectomies. A significant restoration of the 

posterior intervertebral space height (mean increase, 1.7 ± 0.8 mm) and cervical lordosis was 

noted. Excellent and good clinical outcome results were obtained for 83.5% of all patients. 

There were 2 early anterior cage dislodgements one of which was the result of cervical 

trauma. The mean length of hospital stay was 2.1 days. 

Conclusion: The use of PEEK cervical cages in the surgical management of the cervical 

degenerative disease is a highly reliable procedure and an excellent method of restoring 

cervical intervertebral space height and cervical lordosis after anterior cervical 

decompression. 

8. Which parameter is the best prognostic factor in brain trauma ? 

Barkas K., Papanikolaou P.G., Papadopoulos E., Stamatiou S., Markellos A., Paleologos T.S., 

Venetikidis A., Voidonikolas L., Papageorgiou N., Feloukatzis Ch.,Chatzidakis E., 

Kyriakou T. 

Neurosurgical Department, General Nikaia Piraeus Hospital, Athens, Greece 

Key words : Glasgow Coma Scale, intracranial pressure, tissue oxygen, brain trauma, 

outcome 

Background : In the setting of severe traumatic brain injury (TBI) neuromonitoring has been 

proven to be essential in prevention of secondary brain damage. We assess our department’s 

105

experience in the prognostic value of the three monitored parameters: i.e. intracranial pressure 

(ICP), cerebral perfusion pressure (CPP) and brain tissue oxygenation (PtiO 2 ). 

Method : 30 patients (24 males and 6 females, 36.7 years average) were included in the study. 

Values of ICP, CPP and PtiO 2 were hourly recorded. Outcome was assessed with the Glasgow 

Outcome Scale (GOS) in six months. 

Results : There were 5051 set of values recorded and the worst values of ICP, CPP and PtiO 2 

were analyzed and compared to the prognostic value of admission Glasgow Coma Scale score 

(aGCS). Both aGCS and PtiO 2 were found to be statistically significant in the prognostication 

(p

2. Transcallosal, transeptal, interforniceal approach to tumors of the third ventricle 

Wykorzystanie dost#pu przedspoid$owego, 

mi#dzyblaszkowegomi#dzysklepieniowego w operacjach guzów komory III mózgu. 

Krzysztof Drabik, Dagmara Szymkowicz, Pawe$ Daszkiewicz, El'bieta Jurkiewicz, 

CZD Warszawa 

S$owa Kluczowe: Guz mózgu, komora III mózgu, dost#p przez spoid$owy 

Keywords: III-rd ventricle tumors, transcallosal, transseptal approach 

Uwagi ogólne. Dost#p przezspoid$owy, mi#dzyblaszkowy zyska$ od roku 2001 szerok( 

akceptacj# wraz z jego zastosowaniem w usuwaniu hamartoma podwzgórza, dost#p ten 

pozwala równie' na dobry wgl(d do komory III w ca$ym jej zakresie. 

Cel pracy: Ocena mo'liwo&ci resekcji nowotworów zlokalizowanych w przedniej i tylnej 

cz#&ci komory III oraz powik$a" zwi(zanych z t( technika operacji. 

Materia$ i metoda. W latach 2004-2009 leczono operacyjnie 37 guzów zlokalizowanych 

w obr#bie III komory mózgu. W tej grupie by$o 16 dziewcz(t i 21 ch$opców w wieku od 

4 mies. do 18 lat. 

Wyniki. 11 guzów umiejscowionych by$o w &wietle III komory. Nowotwory struktur 

s(siaduj(cych wrastaj(ce do III komory to: 10 skrzy'owania nn.wzrokowych, 5 wzgórza, 3 

podwzgórza, 2 &ródmózgowia i 1 okolicy szyszynki. Usuni#to ca$kowicie 21, a cz#&ciowo 13 

guzów. W przebiegu pooperacyjnym u 7 pojawi$ si#, a u 5 pog$#bi$ niedow$ad po$owiczy, u 7 

pojawi$ si# zespó$ roz$(czeniowy, u 16 objawy wielohormonalnej niewydolno&ci 

przysadkowo-podwzgórzowej. 5 za$o'ono zastawk# przed zasadnicz( operacj( a u 4 po 

operacji z powodu narastaj(cego wodog$owia. W 1 przypadku usuwano krwiak 

nadtwardówkowy w miejscu dost#pu operacyjnego. W grupie operowanej stan neurologiczny 

29 dzieci uleg$ poprawie, u 7 stan nieznacznie poprawi$ si#, jedno dziecko zmar$o w trakcie 

dalszego leczenia onkologicznego. 

Wnioski. Dost#p przezspoid$owy, mi#dzysklepieniowy, mi#dzyblaszkowy jest wygodnym 

dost#pem do guzów le'(cych w linii &rodkowej, zarówno w przedniej jak i tylnej cz#&ci 

komory III, umo'liwiaj(c ich radykalne usuni#cie. Pozwala unikn(! rozleg$ych uszkodze" 

korowych, czy te' uszkodze" du'ych naczy" 'ylnych okolicy otworu mi#dzykomorowego. 

Powik$ania pooperacyjne, niedow$ady po$owicze i zespó$ roz$(czeniowy maj( najcz#&ciej 

charakter przemijaj(cy. 

Background: Transcallosal, transeptal, interforniceal approach to the third ventricle gained 

wide acceptance since 2001, date of its application to hypothalamic hamartomas removal. 

Such route allows an excellent access not only to the anterior part of the ventricle but to the 

whole extent of its cavity. 

Purpose: An evaluation of the possibility of tumor resection located in the anterior as well as 

posterior parts of the III-rd ventricle and complications associated with the applied technique 

of approach. 

Material and methods: 37 tumors located in the III-rd ventricle were surgically treated 

between 2004-2009, all were accessed via transcallosal, transseptal route. There were 16 girls 

and 21 boys aged from 4 months to 18 years. 

Results: 11 tumors were located entirely in the III-rd ventricle. Rest were of exophytic type 

invading primarily structures adjacent to the ventricular cavity. There were 13 optichypothalamic 

tumors, 5 thalamic, 1 mesencephalic and 2 pineal region lesions. Complete 

removal were achieved in 21 cases and partial in 13. In the postoperative course mild 

hemiparesis was observed in 7 patients while in 5 preexisting symptoms were more marked. 

107

As a result of callosotomy in 7/37 cases disconective syndrome appeared. 16 patient presented 

symptoms of hypothalamo-hypophyseal insufficiency. During the follow-up period in 29 

children neurological status markedly improved while in 7 only slight improvement were 

observed. One child died due to tumor progression. 

Conclusions: Transcallosal, transeptal, interforniceal approach is a convenient access to 

tumors located in both anterior and posterior parts of the III-rd ventricle, increases the 

likelihood of radical removal . Extensive cortical damage or rupture of large veins around the 

interventricular foramen can be avoided. Postoperative complications, hemiparesis and/or 

disconective syndrom are mild and usually transient in nature. 

3. Results of vestibular schwannoma surgery. 

Wyniki leczenia nerwiaków nerwu VIII. 

Przemys"aw Kunert, Marcin Skawi"ski, Andrzej Marchel 


Cel pracy. Ocena wyników leczenia operacyjnego nerwiaków nerwu VIII w kontek&cie 

ryzyka leczenia operacyjnego, zachowania funkcji nerwu twarzowego oraz ryzyka wznowy 

guza. 

Materia$ i metoda. Analiz( retrospektywn( obj#to kolejnych 154 pacjentów operowanych 

z powodu nerwiaków nerwu VIII drog( kraniotomii zaesowatej. U wszystkich chorych guz 

usuni#to ca$kowicie z zastosowaniem &ródoperacyjnego monitorowania funkcji nerwu 

twarzowego. Niedow$ad n.VII przed operacj( by$ widoczny u 27(18%) chorych, natomiast 

neurofizjologiczne cechy uszkodzenia stwierdzono a' u 83% badanych. Danych 

katamnestycznych nie uzyskano u 1 chorego. 

Wyniki. Po operacji 1(1%) pacjent zmar$, a pozosta$ych wypisano w stanie zadowalaj(cym 

(GR lub MD w skali GOS). Powik$ania pooperacyjne obejmowa$y: p$ynotok -7(5%), krwiak 

w lo'y -4(3%), krwiak z retrakcji -1(1%), wodog$owie -2(1%), zapalenie rogówki -4(3%), 

zaburzenia po$ykania -13(8%) i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych -2(1%). Nerw 

twarzowy zachowano w czasie zabiegu u 134(87%) chorych, mimo to u 129 bezpo&rednio po 

operacji widoczny by$ ró'nego stopnia niedow$ad. W odleg$ej obserwacji niedow$ad wycofa$ 

si# lub wyra%nie zmniejszy$ (I-IIIst. H-B) u 93 z 129(78%). U 18 chorych z przerwanym 

nerwem wykonano zespolenie (u 12 chorych &ródoperacyjnie koniec do ko"ca, a u 6 

po$(czenie z nerwem podj#zykowym), uzyskuj(c zadowalaj(cy wynik u 12(67%). Z powodu 

wznowy guza reoperowano 3(2%) chorych, &rednio po 10 latach od pierwszej operacji. 

Wnioski. Obecnie ryzyko ci#'kiego inwalidztwa i &mierci po operacji nerwiaka n.VIII jest 

bardzo niskie. U wi#kszo&ci chorych, mimo zachowania ci(g$o&ci nerwu twarzowego, po 

operacji pojawia si# jego niedow$ad. U ¾ z tych chorych nast#puje zadowalaj(ca regeneracja 

nerwu. W przypadku niezachowania nerwu, operacyjne po$(czenie nerwu twarzowego jest 

skuteczne w 2/3 przypadków. Ryzyko wznowy nerwiaka po ca$kowitym usuni#ciu jest niskie 

Aim of the study was to assess the results of vestibular schwannoma (VS) surgery in the 

context of risk of surgical complications, facial nerve preservation and risk of tumor regrowth. 

Methods. 154 consecutive patients with VS were included to the study. All the patients were 

operated on via the retrosigmoid approach with intraoperative monitoring of the facial nerve. 

In all cases the tumor was removed totally. Before surgery 18% of the patients had paresis of 

the VII-th nerve however 83% had changes in electromyography. Follow up data were 

unavailable in 1 patient. 

108

Results. One patient died after surgery. All remaining patients were discharged home in 

satisfactory condition (GOS: GR or MD). Surgical complications involved liquorrhea -7(5%), 

tumor bed hematoma -4(3%), retraction hematoma -1(1%), hydrocephalus -2(1%), keratitis - 

4(3%), swallowing disturbances -13(8%) and meningitis -2(1%). The VII-th nerve was 

preserved in 134(87%) patients, nevertheless different grades of paresis were visible in 129 

immediately after surgery. Functional improvement (I-IIIgr. H-B) was observed in 78% of 

paretic nerves in late control. Nerve reconstruction was performed in 18 cases with 

satisfactory result in 12(67%). Three (2%) patients were reoperated on due to the tumor 

regrowth, on average 10 years after first procedure. 

Conclusions. Currently, risk of death and severe disability after vestibular schwannoma 

surgery is very low. Despite of the VIIth nerve preservation during surgery, paresis appears in 

the majority of cases. In ¾ of them satisfactory regeneration follows with the time. Facial 

reanimation surgery is effective in 2/3 of cases. Risk of the tumor regrowth after total removal 

is very low. 

4. Comparison of endoscopic and microscopic techniques in pituitary adenomas 

surgery 

Porównanie technik endoskopowej i mikroskopowej w leczeniu gruczolaków 

przysadki. 

Rudnik Adam, Larysz Dawid, Krawczyk Ireneusz, Duda Izabela, Ga$uszka-Ignasiak Beata, 

Ba'owski Piotr 

Katedra i Klinika Neurochirurgii ,l(skiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 

Endoskopowe przezklinowe leczenie patologii siod$a, jako procedura ma$oinwazyjna jest 

konkurencj( dla klasycznych technik mikrochirurgicznych. W Klinice Neurochirurgii w 

Katowicach od ko"ca 2001 r. przezklinowe operacje gruczolaków przysadki przeprowadzane 

s( tylko i wy$(cznie technik( endoskopow(. 

Cel pracy: Porównanie techniki endoskopowej i mikroskopowej w leczeniu gruczolaków 

przysadki pod wzgl#dem skuteczno&ci i bezpiecze"stwa metody oraz oceny czasu operacji i 

hospitalizacji pooperacyjnej. 

Materia$ i metody: Badaniami obj#to 166 chorych operowanych z powodu gruczolaka 

przysadki. 44 leczonych metod( przezprzegrodow( z u'yciem mikroskopu oraz 122 

leczonych przezklinowo technik( endoskopow(. Wszyscy chorzy przed i po operacji mieli 

wykonane MRI przysadki oraz byli przebadani okulistycznie i endokrynologicznie. Ka'dy 

gruczolak oceniony by$ pod wzgl#dem obj#to&ci, wysoko&ci i rozrostu nadsiod$owego. 

Stosunek guza do zatok jamistych okre&lany by$ w stopniach klasyfikacji Knospa. Po operacji 

chorzy badani byli pod k(tem skuteczno&ci leczenia oraz wyst#powania powik$a". Ka'da 

metoda oceniona by$a pod wzgl#dem czasu operacji oraz czasu hospitalizacji pooperacyjnej 

chorego. 

Wyniki: Odsetek ca$kowitych resekcji i pe$nych wylecze" by$ znamiennie wi#kszy w grupie 

chorych leczonych endoskopowo (68,9% vs 45,5%). Odsetek wylecze" w poszczególnych 

zespo$ach klinicznych: akromegalii, chorobie Cushinga, hiperprolaktynemii oraz u chorych z 

gruczolakami nieczynnymi hormonalnie by$ równie' wi#kszy w&ród chorych leczonych 

metod( endoskopow( (p = 0,003). Metod( endoskopow( usuni#to guzy o wi#kszej obj#to&ci, 

&rednicy, wysoko&ci i wymiarze nadsiod$owym ni' metod( przezprzegrodow( (odpowiednio 

p = 0,002, p = 0,0001, p = 0,008, p = 0,0015). 

Wnioski: Technika endoskopowa jest skuteczn( i bezpieczn( metod( operacyjnego leczenia 

gruczolaków przysadki. Stwierdzono znamienn( statystycznie wi#ksz( skuteczno&! leczenia 

109

w metodzie endoskopowej ni' mikroskopowej. Obie metody charakteryzuje niewielki odsetek 

powik$a". 

Endoscopic transsphenoidal treatment of sellar pathologies as a minimally invasive procedure 

is a competitive method to classical microneurosurgical techniques. In the Department of 

Neurosurgery in Katowice from 2001 transsphenoidal procedures are performed only with use 

of neuroendoscope. 

Aim: Comparison of endoscopic and microscopic methods in the treatment of pituitary 

adenomas regarding effectiveness, safety, length of the surgery and postoperative 

hospitalization time. 

Patients and methods: Studied group consisted of 166 patients operated on for pituitary 

adenoma. 44 patients treated with the transseptal microsurgical method and 122 with 

transsphenoidal endoscopic method. Pre- and postoperative MRI, ophalmological and 

endocrinological examination were performed in all cases. Tumors were assessed regarding 

volume, height and suprasellar growth. Tumor relation to cavernous sinus was estimated with 

the use of Knosp classification. Patients were postoperatively examined in terms of treatment 

efficacy and complications. Both methods were assessed regarding surgery length and 

postoperative hospitalization time. 

Results: Percentage of total removal and recoveries was significantly higher in endoscopic 

method (68,9% vs 45,5%). Percentage of recoveries in acromegaly, Cushing disease, 

hyperprolactinemia, non-functioning adenomas was also higher in endoscopic method (p = 

0,003). With use of endoscopy the tumors of larger volume, diameter, height, and suprasellar 

size were removed in comparison to transseptal method (respectively p = 0,002, p = 0,0001, p 

= 0,008, p = 0,0015). 

Conclusions: Endoscopic technique is an effective and safe method in surgical treatment of 

pituitary adenomas. Efficacy of the endoscopic method was significantly higher in 

comparison to microscopic technique. Complication rate is low in both methods. 

5. Endoscopic biopsies of periventricular brain tumors in children. Diagnostic 

effectiveness and role of electromagnetic neuronavigation. 

Endoskopowe biopsje przykomorowych nowotworów mózgu u dzieci. Skuteczno&! 

diagnostyczna i wp$yw neuronawigacji elektromagnetycznej. 

Pawe$ Daszkiewicz, S$awomir Barszcz, Marcin Roszkowski, Agnieszka Maryniak, Wies$awa 

Grajkowska, El'bieta Jurkiewicz, Monika Drogosiewicz 

ICZD Warszawa 

S$owa kluczowe: Biopsja endoskopowa, neuronawigacja elektromagnetyczna, dzieci, 

nowotwór mózgu. 

Key words: Endoscopic biopsy, electromagnetic neuronavigation, brain tumor, children. 

Uwagi ogólne. Wiarygodne rozpoznanie histopatologiczne ma du'e znaczenie dla planowania 

leczenia w neuroonkologii, a biopsja endoskopowa jest uznan( metod( pozyskiwania 

materia$u tkankowego do bada" histologicznych. 

Cele pracy: ocena skuteczno&ci techniki endoskopowej w pozyskiwaniu reprezentatywnego 

materia$u tkankowego zale'nie od umiejscowienia nowotworu; ocena wiarygodno&ci 

rozpoznania postawionego na podstawie biopsji endoskopowej; ocena przydatno&ci 

neuronawigacji elektromagnetycznej jako techniki wspieraj(cej zabieg endoskopowy. 

Materia$ i metoda .W latach 1996-2008, w Klinice Neurochirurgii IPCZD w Warszawie, 

110

endoskopow( biopsj# guza wewn(trzczaszkowego wykonano u 144 dzieci. W 32 

przypadkach, biopsj# endoskopow( wspomagano neuronawigacj( elektromagnetyczn(. W 55 

przypadkach porównano rozpoznanie postawione na podstawie biopsji endoskopowych 

z rozpoznaniem postawionym na podstawie biopsji otwartej. 

Wyniki. Rozpoznanie histopatologiczne uzyskano u 115 /144 pacjentów (79,9 %). Biopsje 

endoskopowe guzów wzgórza by$y znamiennie mniej skuteczne (p=0,00165). W 55 

przypadkach, gdzie porównano rozpoznania na podstawie biopsji endoskopowych 

z rozpoznaniami na podstawie biopsji otwartych, w 51 przyp. (92,7 %) oba rozpoznania by$y 

zgodne, w 4/55 przyp. (7,3 %), rozpoznania ró'ni$y si#. Podczas 32 biopsji endoskopowych 

zastosowano neuronawigacj#, co da$o znamienny wzrost skuteczno&ci diagnostycznej 

(p=0,02633), szczególnie w przypadku guzów wzgórza (p=0,00126). 

Wnioski. Neuroendoskopia jest wiarygodn( metod( pozyskiwania materia$u tkankowego do 

bada" histopatologicznych u dzieci z nowotworami mózgu zlokalizowanymi w s(siedztwie 

uk$adu komorowego. Zastosowanie neuronawigacji elektromagnetycznej poprawia 

skuteczno&! diagnostyczn( metody, szczególnie w przypadku guzów wzgórza. 

Background. Reliable histopathological diagnosis is crucial for optimal therapy planning in 

neurooncology and endoscopic biopsy is an accepted technique for obtaining tissue samples 

for histopathological studies. 

Aim of paper: evaluation of effectiveness of neuroendoscopy in providing representative 

tissue samples depending on tumor location; assessment of reliability of histopathologic 

diagnosis based on endoscopic vs. open biopsy; evaluation of role of electromagnetic 

neuronavigation as an adjunct to neuroendoscopy. 

Material and method. Since 1996 thru 2008, 144 children underwent endoscopic biopsy of 

brain tumor. In 32 cases, this was performed under electromagnetic neuronavigation 

guidance. In 55 cases, histopathological diagnosis based on endoscopic biopsy was verified 

by open biopsy. The study is based on retrospective analysis of medical documentation. 

Results. Histopathological diagnosis was obtained in 115/144 cases (79.9 %). Endoscopic 

biopsy of thalamic tumors proved significantly less effective (p=0.00165). In 55 cases, 

histopathological diagnosis based on endoscopic biopsy was verified by open biopsy, and in 

51/55 cases (92.7 %) both diagnoses were concordant. 32 endoscopic biopsies were 

performed under neuronavigation guidance, resulting in a significant increase of diagnostic 

effectiveness (p=0.02633), which was particularly noticeable in thalamic tumors (p=0.00126). 

Conclusions. Neuroendoscopy is an effective technique providing representative tissue 

samples for histopathological studies in children with periventricular brain tumors. 

Electromagnetic neuronavigation improves diagnostic effectiveness of the technique, 

particularly in the case of thalamic tumors. 

13.20-14.30 Sesja XI Sesja m"odych neurochirurgów II (Young neurosurgeon II) 

Przewodnicz(cy : Prof. Z.Czernicki, Prof. A.Marchel 

1. Izolowany krwiak !ródmózgowy bez towarzysz%cego krwotoku 

podpaj#czynówkowego z p#kni#tego t#tniaka ga"#zi M5 t#tnicy !rodkowej mózgu. 

Opis przypadku. 

Intracerebral haematoma without subarachnoid haemorrhage as manifestation of 

ruptured aneurysym of M5 branch of middle cerebral artery.Case report. 

111

Kamil Le!niewski 

Klinika Neurochirurgii WUM, SPCSK w Warszawie 

S$owa kluczowe: t#tniak , ga$#zie obwodowe, krwiak &ródmózgowy 

Key words: aneurysm, peripheral branch, intracerebral haematoma 

Cel: T#tniaki dystalnych ga$#zi t#tnic mózgu s( opisywane w 1,1 – 4,9% przypadków 

opracowa" du'ych serii, z czego t#tniaki ga$#zi ko"cowych stanowi( nie wi#cej ni' 10% 

spo&ród nich. Zarówno t#tniaki workowate, jak i t#tniaki du'e i olbrzymie o tej lokalizacji s( 

jedynie pojedynczymi przypadkami. 

Materia$: Praca ma na celu przedstawienie przypadku izolowanego krwotoku &ródmózgowego 

z du'ego t#tniaka workowatego odcinka M5 ga$#zi skroniowej t#tnicy &rodkowej mózgu u 30- 

letniego pacjenta leczonego w Klinice Neurochirurgii WUM w 2008r. 

Dyskusja: Krwiak &ródmózgowy jest cz#stym obrazem po krwawieniu z t#tniaka ga$#zi 

obwodowych, spotykanym w oko$o 25% przypadków, ale zwykle towarzyszy mu krwotok 

podpaj#czynówkowy. W przypadkach t#tniaków t#tnicy &rodkowej mózgu krwawienie w 

badaniach obrazowych ma charakterystyczny obraz z cechami SAH w obr#bie bruzdy 

Sylwiusza. T#tniaki te s( cz#sto trudne do leczenia endowaskularnego, a leczenie chirurgiczne 

wymaga odmiennej i indywidualnej strategii. 

Object: Aneurysms of distal branches of cerebral arteries are reported in 1,1 – 4,9% cases of 

large series. Terminal vessels lesions are found up to 10% among this group. Big or giant 

saccular aneurysms in that locations are described as solitary cases. 

Methods: This is a case report of 30-year man who underwent surgical treatment of ruptured 

big saccular aneurysm of M5 segment at Clinic of Neurosurgery of Warsaw Medical 

University in 2008. The lesion was found due to evaluation of spontaneous intracerebral 

haematoma as only finding in neuroimaging studies. 

Conclusions: Intracerebral haemorrhage is commonly seen after distal artery branch aneurysm 

bleeding found in approximately 25% of cases but usually with accompanied SAH. Middle 

cerebral aneurysms bleeding is most common presented in neuroimaging procedures as 

localized in Sylvian fissure area. Aneurysm of discussed location are often difficult for 

endovascular intervention and surgical treatment is a challenge requiring separate strategy. 

2. Ropnie mózgu w materiale Kliniki Neurochirurgii w Lublinie. 

Brain abscess in the material of Department of Neurosurgery in Lublin/Poland 

F. Stoma, W. Janusz, B. Parzyszek, T. Trojanowski 

Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej w Lublinie 

s$owa kluczowe: ropie" mózgu, cz#sto&! wyst#powania, &miertelno&! 

key words: brain abscess, prevalence rate, mortality 

Wst#p: Ropie" mózgu to ogniskowy proces zapalny tkanek mi('szowych mózgu. Ropnie 

mózgu maj( najcz#&ciej charakter wtórny do ognisk ropnego zapalenia zatok przynosowych, 

ucha &rodkowego, z#bów, a tak'e urazu czaszki. Co czwarty przypadek stanowi( przerzuty 

krwiopochodne z odleg$ych ognisk zapalnych. Mimo nowoczesnych metod diagnostycznych 

i terapeutycznych &miertelno&! i cz#stotliwo&! wyst(pienia trwa$ych deficytów 

112

neurologicznych w przypadku ropnia mózgu pozostaj( wysokie i wynosz( odpowiednio 

5-45% i 8-70%. 

Cel pracy: Celem pracy jest analiza cz#sto&ci wyst#powania ropni mózgu oraz ocena 

przebiegu klinicznego i rokowania u chorych hospitalizowanych w Klinice Neurochirurgii 

i Neurochirurgii Dzieci#cej w Lublinie w latach 1974-2008. 

Materia$ i metodyka bada": Przeanalizowano retrospektywnie historie chorób chorych 

hospitalizowanych w Klinice w okresie 35 lat. Ocenie poddano liczb# i umiejscowienie ropni 

mózgu, ich etiologi#, przebieg kliniczny, rodzaj zastosowanego leczenia oraz zej&cie choroby. 

Wyniki: Analizie poddano historie 83 pacjentów w wieku od 8-70 lat (&rednia wieku 38,6 lat). 

Znaczna wi#kszo&! chorych to m#'czy%ni (M:K 4,2:1). U 10 osób obserwowano ropnie 

mnogie (12%), u pozosta$ych chorych by$y to zmiany pojedyncze. Ropnie pojedyncze by$y 

najcz#&ciej zlokalizowane w p$acie czo$owym (33%). ,miertelno&! w badanym materiale 

wynosi$a 13,3%, blisko po$owa chorych (44,6%) po leczeniu w Klinice zosta$a wypisana 

do domu. 

Wnioski: Pomimo intensywnego rozwoju technik diagnostycznych, w okresie 35 lat nie 

obserwowano statystycznie istotnego zwi#kszenia cz#stotliwo&ci hospitalizacji z powodu 

ropnia mózgu. Leczenie operacyjne by$o skuteczne u 87% chorych, z czego u po$owy stan 

przy wypisie pozwala$ na wypis do domu. 

Introduction: Brain abscess is a focal inflammatory process of the cerebral tissue. Brain 

abscesses are most commonly secondary to purulent inflammatory foci in paranasal sinuses, 

middle ear or teeth, and they may also be secondary to head traumas. 25% of cases are remote 

metastases from other inflammatory foci. Despite advanced diagnostic and therapeutic 

methods, mortality and frequency of permanent neurologic deficits remain high (5-45% and 

8-70% respectively). 

Aim of study: The aim of the study was to analyze the prevalence rate, course of treatment 

and prognosis in patients treated for brain abscess in the Department of Neurosurgery in 

Lublin/Poland in years 1974-2008. 

Material and metods: We reviewed retrospectively case histories of patients hospitalized in 

the Department over 35 years. We analyzed the number and location of brain abscesses, their 

aetiology, introduced treatment and outcome of the disease. 

Results: 83 case histories were reviewed. The mean age was 38.6 (8-70 years) and the 

predominance of males was observed (M:F 4.2:1). In 10 cases we reported multiple abscesses 

(12%). Single abscesses were most commonly localized in the frontal lobe (33%). The 

mortality rate in our material reached 13.3%. Nearly a half of all patients (44.6%) were 

discharged home. 

Conclusions: Despite intensive development of diagnostic tools, over the period of 35 years 

we did not observe any statistically significant increase in hospitalization rate due to brain 

abscess. The introduced treatment was successful in 87% and a half of those patients were 

discharged home. 

3. Ocena wyników leczenia operacyjnego ZCKN w zale$no!ci od stopnia 

zaawansowania i nasilenia objawów. 

Estimate efficacy open carpal tunnel release relativeness to severity of CTS. 

Georgiew Filip, Maciejczak Andrzej, Barna& Piotr, Litwora Bogdan, Jagie$$o – Bajer 

Barbara, Dudziak Piotr, Sumara Mateusz, Ma&lanka Piotr, Czternastek Marcin. 

113


i Neurochirurgii, Instytut Fizjoterapii Wydzia$u Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego, 

Instytut Ochrony Zdrowia, PWSZ, Tarnów. 

Zespó$ cie&ni kana$u nadgarstka (ZCKN) jest najcz#&ciej rozpoznawan( neuropati( uciskow( 

ko"czyny górnej. ZCKN wyst#puje najcz#&ciej u pacjentów pomi#dzy 30, a 60 rokiem 'ycia, 

2 do 3 razy cz#&ciej dotyczy kobiet (szczyt zapadalno&ci przypada na kobiety powy'ej 55 

roku 'ycia). Leczenie operacyjne jest najskuteczniejszym sposobem leczenia ZCKN - daje 

ca$kowite i efektywne usuni#cie objawów. W niniejszym badaniu dokonano oceny 

skuteczno&ci dekompresji chirurgicznej nerwu po&rodkowego metod( otwart( w zale'no&ci od 

stopnia nasilenia dolegliwo&ci. Ocena obejmowa$a stan bezpo&rednio przed i minimum 6 

miesi#cy po zabiegu. Analizowany w pracy materia$ to 88 chorych: w tym 70 kobiet i 18 

m#'czyzn leczonych z powodu ZCKN w poradni przyszpitalnej i na Oddziale 

Neurochirurgicznym Szpitala Wojewódzkiego im. ,w. *ukasza w okresie od grudnia 2006 – 

lipca 2008 roku. U 19 chorych wyst#puj(ce objawy mia$y charakter obustronny tak wi#c 

$(czna ilo&! wszystkich zbadanych r(k wynios$a 107. Wiek chorych w chwili badania wynosi$ 

&rednio 54 lata. Wszyscy pacjenci podzieleni byli na grupy w zale'no&ci o stopnia nasilenia 

ZCKN. Przy podziale uwzgl#dniono: wynik padania ENG oraz wynik uzyskany na podstawie 

kwestionariusza Levina. Do oceny efektywno&ci leczenia wykorzystano: 

- ocen# progu pobudliwo&ci czuciowej, 

- testy provokacyjne: Phalena, Tinela, Durkana oraz Provocative, 

- skale subiektywne: kwestionariusz Levina oraz skal# VAS. 

The carpal tunnel syndrome (CTS) is the most frequent entrapment neuropathy of peripheral 

nerves. It occurs in patients aged mostly between 30 to 60 years (peak 55) with two- to 

threefold prevalence in females. Surgical treatment is the most effective therapy in CTS 

offering permanent and effective release of symptoms including pain and neurologic deficits. 

The purpose of this study was to determine the efficacy of the surgical decompression in a 

group of 88 patients (107 limbs) operated on between Dec 2006 and July 2008 in the Dept of 

Neurosurgery, Tarnów, Poland. The patients were divided into groups of varying severity of 

CTS based on results of ENG study. Clinical results of decompression were assessed 

according to following criteria: 

- sensory threshold 

- provocative tests: Phalen, Tinel, Durkan, Provocative, 

- Levine Questionnaire 

- Visual Analog Scale (VAS) 

Patients were assessed before surgery and six months postoperatively. All patients (70 women 

and 18 men yielding 107 wrists) had their diagnosis of CTS confirmed preoperatively by 

electrodiagnostic studies. All were assessed at 6 mos follow-up in the neurosurgical outpatient 

at St Luke Hospital. Tarnów. 

4. Skuteczno!( dynamicznej stabilizacji mi#dzykolczystej z u$yciem implantu 

DIAM w zespo"ach bólowych odcinka l#d&wiowego kr#gos"upa. 

Efficacy of dynamic interspinous stabilization with DIAM device in surgical treatment 

of degenerative disease of lumbar spine. 

Sumara Mateusz, Maciejczak Andrzej, Barna& Piotr, Czternastek Marcin, Dudziak Piotr, 

Georgiew Filip, Jagie$$o-Bajer Barbara, Litwora Bogdan, Ma&lanka Piotr. 

114



Celem badania by$a ocena skuteczno&ci leczenia zespo$ów bólowych kr#gos$upa L-S przez 

wszczepienie stabilizatora mi#dzykolczystego DIAM firmy Medtronic. Badanie mia$o 

charakter retrospektywny - na podstawie ankiet zawieraj(cych skal# Oswestry /ODI/ 

i analogow( skal# bólu VAS kr#gos$upa i nóg (nasilenie przed i po operacji). Badaniem 

obj#to 129 pacjentów leczonych w okresie od lutego 2005 do lutego 2009 z powodu zespo$ów 

bólowych odcinka L-S kr#gos$upa w Oddziale Neurochirurgii Szpitala Woj. ,w. *ukasza w 

Tarnowie – uzyskano 73 odpowiedzi. U wszystkich tych pacjentów wszczepiono implant 

DIAM, u cze&ci pacjentów wykonano dodatkowo odbarczenie zachy$ków bocznych drog( 

fenestracji (11), nukleotomi# (3) lub obie te procedury $(cznie (5). W grupie pacjentów z 

implantacj( DIAM jako samodzieln( procedur( (54) u 48 zanotowano popraw#, u 3 brak 

poprawy, u kolejnych 3 nasilenie dolegliwo&ci. W grupie z dodatkowym odbarczeniem 

zachy$ków (11) u 10 odnotowano popraw#, u 1 brak poprawy. W grupie z dodatkow( 

nukleotomi( i odbarczeniem zachy$ków $acznie (5) oraz nukleotomi( (3) odnotowano 

wy$(cznie poprawy. 

The aim of this retrospective study was to assess efficacy of interspinous dynamic 

stabilization with and without surgical decompression in degenerative disease of lumbar 

spine. Results were assessed based on Oswestry Questionnaire and VAS separately for back 

and leg pain. Patients were mailed two copies of ODI questionnaire and two copies of VAS to 

be filled in according to their pre- and postoperative self-assessment respectively. 73 of 129 

patients operated on between Feb 2005 and Feb 2009 returned their questionnaires and this 

group underwent further assessment. Following surgical procedures were performed amongst 

those patients: stand-alone implantation of DIAM spacer (54 cases), DIAM implantation 

combined with lateral recess decompression either fenestration or foraminotomy (11 cases), 

DIAM implantation combined with nucleotomy (3 cases), DIAM implantation combined with 

foraminotomy + nucleotomy (5 cases). Results (outcome at last follow-up): (1) stand-alone 

Spacer (48 improved in ODI and VAS, 3 unchanged, 3 worsened), (2) DIAM 

+ foraminotomy/fenestration (10 improved in ODI and VAS, 1 worsened), (3) DIAM 

+ nucleotomy (3 of 3 improved in ODI and VAS), DIAM + foraminotomy/fenestration 

+ nucleotomy (5 of 5 improved in ODI and VAS) 

5. Olbrzymia torbiel jamy otrzewnowej jako powik"anie uk"adu zastawkowego 

komorowo-otrzewnowego. Opis przypadku i przegl%d literatury. 

Giant peritoneal psedocyst as complication of ventriculo-peritoneal shunt 

implantation. Case report and review of the literature. 

Maciej Bujko, Miros$aw Z(bek 

Klinika Neurochirurgii i Urazów Uk$adu Nerwowego CMKP, Warszawa 

S$owa kluczowe: torbiel jamy otrzewnowej, zastawka komorowo-otrzewnowa 

Key words:peritoneal pseudocyst, ventriculoperitoneal shunt 

Powstanie patologicznego zbiornika p$ynowego w obr#bie jamy otrzewnowej stanowi rzadkie 

i jednocze&nie trudne do leczenia brzuszne powik$anie po implantacji zastawki komorowootrzewnowej. 

Przedstawiono przypadek 63-letniej kobiety, u której po 6 miesi(cach od 

115

implantacji programowalnej zastawki komorowo-otrzewnowej z powodu wodog$owia 

hyporesorbcyjnego po usuni#ciu torbieli naskórkowej zbiornika wielkiego dosz$o do 

powstania torbieli w obr#bie jamy otrzewnowej. Pacjentka prezentowa$a objawy 

podniedro'no&ci przewodu pokarmowego i okresowej dysfunkcji zastawki. Po dwóch 

nieskutecznych próbach opró'nienia torbieli przez laparopunkcj# u pacjentki wykonano 

laparotomi# z usuni#ciem torbieli i reimplantacj( drenu dootrzewnowego. P$yn torbieli mia$ 

charakter przesi#ku, a &ciana torbieli zbudowana by$a z tkanki w$óknistej wys$anej 

jednowarstwowym nab$onkiem. W 9-cio miesi#cznym okresie obserwacji nie ma nawrotu 

torbieli. Zaproponowano patomechanizm powstania torbieli, a tak'e przedstawiono przegl(d 

literatury dotycz(cej powstawania torbieli i wodobrzusza po implantacji zastawki komorowootrzewnowej. 

Abdominal pathological fluid collection formation is rare and difficult to treat 

ventriculoperitoneal shunt complication. We report the case of 63 years old female with 

abdominal psedocyst formation 6 month after ventriculoperitoneal shunt implantation due to 

post-epidermoid cyst of cysterna magna removal hydrocephalus. The patient presented with 

subileus and shunt malfunction. After unsuccessful percuteneus cyst aspirations patient was 

operated. Due to laparotomy the cyst was excised and removed, peritoneal shunt catheter was 

reimplanted. Intra cyst fluid had features of exhudate and cyst wall was formated by fibritic 

tissue and one layer epithelium. In nine-month follow up period complete recovery from 

abdominal cyst was observed. We report current review of the literature about pseudocyst and 

ascites formation in patients with ventriculoperitoneal shunts. 

6. Torbiele neuroenterogenne !ródczaszkowe i kana"u kr#gowego. 

Intracranial and spinal neurenteric cysts. 

T. Kropiwnicki, S. Barszcz, P. Daszkiewicz, E. Jurkiewicz, W. Grajkowska, D. 

Szymkowicz-Kude$ko. 

ICZD Warszawa 

S$owa kluczowe : torbiel neuroenterogenna, leczenie chirurgiczne 

Keywords: neurenteric cyst; surgical treatment 

Wst#p: Torbiele neuroenterogenne (TE) s( skutkiem mutacji genetycznej i nieprawid$owej 

migracj( komórek listków zarodkowych we wczesnej fazie 'ycia zarodka i p$odu. Istot( 

choroby jest przetrwa$e po$(czenie mi#dzy endo- a ektoderm(. Z TE wspó$istniej( wady 

kr#gów, rozszczep kr#gos$upa, zdwojenie rdzenia i stygmaty dyzraficzne na skórze. 

Materia$ i metoda : Od 2001 do 2008 roku w Klinice Neurochirurgii IPCZD leczono 8 dzieci 

z TE (5 ch$opców i 3 dziewczynki), w wieku od 1-szej doby 'ycia do 13-go r. '. Badanie 

przeprowadzono metod( retrospektywnej analizy dokumentacji medycznej. 

Wyniki : 7 TE by$o zlokalizowanych w kanale kr#gowym, a 1 – &ródczaszkowo. Objawy 

zale'a$y od lokalizacji. Torbiel po$o'ona by$a wewn(trzoponowo i zewn(trzrdzeniowo 

u 5 chorych, a wewn(trzrdzeniowo u 2 chorych. Stwierdzono : typ I wg. Wilkinsa-Odoma 

– 2 dzieci; typ II – 1 dziecko; typ III – 5 dzieci. Celem operacji by$o ca$kowite usuni#cie 

torbieli. Stan czynno&ciowy przed- i po zabiegu by$ nast#puj(cy : niedow$ady ko"czyn - 

odpowiednio 5 i 1, zaburzenia zwieraczy - 2 i 1, zespó$ bólowy - 3 i 0, wodog$owie - 1 i 1. 

Wnioski: Torbiel neuroenterogenna wyst#puje we wszystkich odcinkach kana$u kr#gowego 

oraz wewn(trzczaszkowo i ujawnia si# w ró'nym wieku; Usuni#cie torbieli daje ust(pienie 

dolegliwo&ci bólowych u wszystkich chorych i popraw# funkcji neurologicznych 

116

u wi#kszo&ci z nich; Wi#kszo&! TE odpowiadaj( typowi II i III, na&laduj(cych struktury 

anatomiczne, a nawet czynne narz(dy. 

Background : Neurenteric cysts (NC) are due to genetic mutation and abnormal migration of 

cells from particular germ layers during early phases of embryonal and fetal development, 

resulting in pathological communication between endo- and ectodermal structures. NCs 

usually co-exist with abnormalities of vertebrae, split notochord, neural tube defects, spinal 

dysraphism, diplomyelia and cutaneous stigmata. 

Material and method. Since 2001 thru 2008, at the Dept. of Neurosurgery, Children’s 

Memorial Health Institute, Warsaw, Poland, we have treated 8 children with NC (5 boys and 

3 girls) aged from1 day to13 years. The study was performed by retrospective analysis of 

medical documentation. 

Results: 7 NCs were located within the spinal canal (mostly 5 intradural-extraspinal) and 1 – 

intracranially. Microscopic examination revealed 2 cases of type I, 1 case of type II and 5 

cases of type III (Wilkins-Odom classification). Surgical intervention aimed at total excision 

of the lesion. Preoperative vs. postoperative functional status of the patients concerning limb 

paresis, sphincter dysfunction, pain and hydrocephalus was : 5 vs. 1, 2 vs. 1, 3 vs. 0 and 1 vs. 

1, respectively. 

Conclusions: Neurenteric cyst may occur at any location within the spinal canal and 

intracranial space and may become symptomatic at any age; cyst excision results in relief of 

pain and improvement of neurological function in most of the patients; most NCs correspond 

to Wilkins-Odom types II and III, mimicking structure and function of normal organs. 

7. Wspó"istnienie konfliktu naczyniowo-nerwowego i torbieli paj#czynówki 

zbiornika mostowo-mó$d$kowego u pacjenta z neuralgi% nerwu trójdzielnego. 

Opis przypadku i przegl%d literatury. 

Coincidence of neurovascular compression with arachnoid cyst of the cerebellopontine 

cystern in patient with trigeminal neuralgia. Case report anf review of the literature. 

Maciej Bujko, Miros$aw Z(bek 

Klinika Neurochirurgii i Urazów Uk$adu Nerwowego CMKP, Warszawa 

S$owa kluczowe: neurlagia nerwu trójdzielnego, konflikt naczyniowo-nerwowy, torbiel 

paj#czynówki 

Key words: trigeminal neuralgia, neurovascular compression, arachnoid cyst 

Neuralgia nerwu trójdzielnego jest zespo$em bólowym twarzy o ró'nej etiologii. 

Spowodowany mo'e by! konfliktem naczyniowo-nerwowym, guzem okolicy k(ta mostowomó'd'kowego 

lub zmianami demielinizacyjnymi w obr#bie mostu. Przedstawiono przypadek 

62-letniego m#'czyzny z lekooporn( neuralgia ga$#zi V1 lewego nerwu trójdzielnego, z 

rozpoznanym w badaniu NMR konfliktem naczyniowo-nerwowym i torbiel( paj#czynówki 

zbiornika mostowo-mó'd'kowego. ,ródoperacyjnie potwierdzenono i usuni#to torbiel 

paj#czynówki oraz stwierdzono obecno&! konfliktu 'y$y skalistej górnej z nerwem V. W 6-cio 

miesi#cznym okresie obserwacji uzyskano ca$kowite ust(pienie dolegliwo&ci bólowych. 

Przedstawiono przegl(d literatury dotycz(cej wspó$istnienia konfliktu naczyniowonerwowego 

i torbieli paj#czynówki w neuralgii nerwu trójdzielnego. 

Trigeminal neuralgia is facial pain syndrome caused by different etiological factors. It may be 

117

due to neurovascular compression syndrome, tumor of the region of the cerebellopontine 

angle, demyelinization disorders in the region of pons. We report the case of 62 years old 

male with drug resistant nauralgia of V1 root of trigeminal nerve. The patient has had 

recognized on MRI head scans neurovascular compression and arachnoid cyst of the 

cerebellopontine angle region. Intraoperatively arachnoid cyst present was confirmed and cyst 

wall was excited, further inspection revealed compression of trigeminal root by superior 

petrosal vein. In six-month follow up period complete recovery from pain was observed. We 

report current review of the literature about coexistence of neurovascular compression 

syndrome with arachnoid cyst in trigeminal neuralgia. 

8. Przerzut raka do kr#gos"upa. Pierwsza manifestacja choroby nowotworowej. 

Spine metastasis as a primary manifestation of cancer 

Wojciech Pulka, Ireneusz Kowalina, Zbigniew Franc, Marek Derenda. 

Oddzia$ Neurochirurgii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Elbl(gu 

S$owa kluczowe: guz kr#gos$upa, leczenie operacyjne, przerzut raka 

Keywords: spine tumor, surgical treatment, cancer metastasis 

Przerzuty raka do kr#gos$upa stanowi( istotny problem terapeutyczny. W praktyce 

Neurochirurgicznej spotykamy si# z nim coraz cz#&ciej. Rola leczenia operacyjnego takich 

patologii jest bezsprzeczna, a w niektórych przypadkach jest to jedyna metoda. Wi#kszo&! 

przypadków dotyczy pacjentów z przerzutami metachronicznymi. Istnieje tak'e grupa 

pacjentów u których przerzut raka do kr#gos$upa jest pierwsz( manifestacj( choroby 

nowotworowej. 

Od 2002 roku w Oddziale Neurochirurgii w Elbl(gu operowali&my 11 chorych u których 

rozpoznano raka na podstawie badania histopatologicznego zmiany usuni#tej z kr#gos$upa. 

W&ród tej grupy pacjentów tylko 3 mia$o inne odchylenia ujawnione w standardowych 

przedoperacyjnych badaniach obrazowych, a u pozosta$ych by$a to jedyna znaleziona 

patologia. Celem tej pracy jest zaprezentowanie naszych do&wiadcze" zwi(zanych 

z leczeniem operacyjnym tej w(skiej grupy pacjentów. 

Spine metastases constitute a serious therapeutic problem. In Neurosurgical practice we 

encounter this problem more and more often. The role of surgical treatment is unquestioned, 

and in some cases is the only method available. Most cases are related to patients with 

metachronic metastases, but there is a group of patients where spinal cancer metastasis is a 

primary manifestation of malignant neoplastic disease. 

Since 2002 Neurosurgery Ward in Elbl(g conducted 11 operations on patients with cancer 

diagnosed according to histopathological results based on a sample removed from spine. Only 

in 3 cases other pathological changes manifested themselves in casual radiological 

examination. The aim of this paper is to describe our experience connected with surgical 

treatment of this narrow group of patients. 

118

9. Analiza w"a!ciwo!ci biomechanicznych i histologicznych $y" mostkowych mózgu 

u osób przewlekle nadu$ywaj%cych i nienadu$ywaj%cych alkoholu – znaczenie 

w etiologii krwiaków podtwardówkowych. 

The analysis of the biomechanical and histological properties of cerebral bridging 

veins in alcoholics and nonalcoholics-the importance in the subdural hematomas 

etiology 

Horanin-Dusza Monika, Pilarska Barbara, Jarmundowicz W$odzimierz, B#dzi"ski Romuald 

Katedra i Klinika Neurochirurgii AM we Wroc$awiu 

S$owa kluczowe: 'y$y mostkowe mózgu, w$a&ciwo&ci biomechaniczne, krwiak 

podtwardówkowy, nadu'ywanie alkoholu 

Key words: bridging veins, biomechanical properties, subdural hematoma, alcohol abuse 

)y$y mostkowe mózgu odgrywaj( istotn( rol# w patomechanizmie powstawania krwiaków 

podtwardówkowych. Krwiaki podtwardówkowe cz#&ciej wyst#puj( u nadu'ywaj(cych 

alkoholu i w&ród osób starszych. Wp$yw na to mog( mie! zmiany w$a&ciwo&ci 

biomechanicznych i mikrostrukturalnych 'y$ mostkowych. W pi&miennictwie nie znaleziono 

prac zajmuj(cych si# tym problemem. 

Celem pracy jest ocena wp$ywu nadu'ywania alkoholu na w$a&ciwo&ci biomechaniczne 

i histologiczne 'y$ mostkowych. 

Materia$: 'y$y mostkowe pobierane w czasie sekcji s(dowo-lekarskiej do 72 godzin od zgonu. 

Do bada" zakwalifikowano 24 osoby nadu'ywaj(ce i 25 osób nienadu'ywaj(cych alkoholu. 

Badania biomechaniczne przeprowadzono w Zak$adzie In'ynierii Biomedycznej PWr; 

histologiczne, w Zak$adzie Anatomii Patologicznej AM we Wroc$awiu. Wykazano, 

'e wraz z wiekiem, w$a&ciwo&ci biomechaniczne 'y$ mostkowych si# zmienia$y. Si$a 

niezb#dna do zerwania próbki by$a wy'sza u nadu'ywaj(cych alkoholu. Wytrzyma$o&! 

i modu$ Young’a przyjmowa$y warto&ci wy'sze u osób starszych nadu'ywaj(cych alkoholu 

w porównaniu z nienadu'ywaj(cymi alkoholu z tej samej grupy. Modu$ Young’a w grupie 

starszych nadu'ywaj(cych alkoholu osi(ga$ wy'sz( warto&! w porównaniu 

z nienadu'ywaj(cymi alkoholu. Wykazano, u nadu'ywaj(cych alkoholu, wy'sze warto&ci 

odkszta$cenia 'y$ czo$owych w porównaniu z 'y$ami potylicznymi i ciemieniowymi, 

odwrotnie u nienadu'ywajacych alkoholu. Stwierdzono zwi#kszenie zag#szczenia w$ókien 

kolagenowych w przy&rodkowej cz#&ci naczy" u nadu'ywaj(cych alkoholu. 

Wykazano niekorzystny wp$yw nadu'ywania alkoholu na 'y$y mostkowe mózgu. Zmiany 

w rozmieszczeniu w$ókien kolagenowych i zmiany w ilo&ci komórek mi#&niowych g$adkich 

w &cianie naczynia, mog( mie! wp$yw na parametry biomechaniczne 'y$ mostkowych. 

Wykazano wzrost sztywno&ci 'y$ mostkowych u nadu'ywaj(cych alkoholu. Niekorzystne 

zmiany we w$a&ciwo&ciach biomechanicznych i histologicznych 'y$ mostkowych wyst#puj(ce 

u nadu'ywaj(cych alkoholu mog( by! istotnym czynnikiem predysponuj(cym do cz#stszego 

wyst#powania krwiaków podtwardówkowych. 

Bridging veins play a important role in the head trauma pathology. Failure of those veins is 

the main cause of subdural hematomas. They occur more often in alcoholics and in elderly 

people. The reason for that may be the biomechanical and structural changes of the properties 

of those vessels. The aim of the study is to estimate the influence of alcohol abuse on the 

biomechanical and structural properties of bridging vessels. 

Bridging veins were taken during an autopsy within 72 hours of death. There were 24 

alcoholics and 25 nonalcoholics qualified for the tests. The investigations were performed at 

The Department of Biomedical Engieneering and at The Department of Pathological Anatomy 

119

in Wroclaw. The force needed for damaging the vessel increased with age. The values of the 

strenght and the Young modulus were higher in older alcoholics compared with older 

nonalcoholics. The stiffness was higher in alcoholics compared with nonalcoholics. The 

values of the Young modulus were higher in older alcoholics in comparison to older 

nonalcoholics. Examination revealed higher concentration of collagen fibres medially in the 

vessel wall in alcoholics. The investigations showed negative influence of chronic alcohol 

abuse and older age on the bridging veins. They were more susceptible to damage because of 

their higher stiffnes. The structural changes was a element which may influence the 

biomechanical properties. The dysadvantageous changes in biomechanical and structural 

properties of bridging vessels in alcoholics may be the factor predisposing for more often 

occurrence of subdural hematomas as a result of head trauma. 

10. Znaczenie prognostyczne warto!ci bia"ka S100B w korelacji z przep"ywami 

mózgowymi badanymi technik% Dopplera przezczaszkowego u chorych po 

ci#$kim urazie czaszkowo-mózgowym. 

Dzierz#cki SM, Z(bek M 

Klinika Neurochirurgii CMKP w Warszawie 

Wst#p: Bia$ko S-100B wyst#puj(ce w znacznych ilo&ciach w komórkach astrogleju uznawane 

jest w najnowszych doniesieniach &wiatowych za obiecuj(cy marker uszkodzenia 

o&rodkowego uk$adu nerwowego. 

Cel: Zasadniczym celem pracy by$o porównanie czu$o&ci i specyficzno&ci oraz warto&ci 

prognostycznych monitorowania poziomu bia$ka S-100B w surowicy krwi chorych 

z czu$o&ci(, specyficzno&ci( i warto&ciami prognostycznymi: 

" przezczaszkowego badania dopplerowskiego, 

" monitorowania ci&nienia &ródczaszkowego, 

" monitorowania saturacji tlenowej w opuszce 'y$y szyjnej wewn#trznej, 

obrazowania tomografii komputerowej obiektywizowanego wg skali Marshalla w aspekcie 

wyst(pienia zadawalaj(cego b(d% niezadowalaj(cego wyniku leczenia. 

Metoda: Materia$ pracy stanowi grupa 60 chorych przyj#tych do Kliniki Neurochirurgii 

i Urazów Uk$adu Nerwowego CMKP w Warszawie po &wie'o przebytym, ci#'kim urazie 

czaszkowo-mózgowym. ,rednia wieku w badanej grupie wynosi$a 48,73 ± 16,3 lat. 

M#'czy%ni stanowili 80% (48 osób), za& kobiety 20% (12 osób).Krew 'ylna pobierana by$a 

w momencie przyj#cia chorego do szpitala, a nast#pnie w odst#pach 24 godzinnych przez 4 

kolejne dni. Oznaczanie st#'enia bia$ka S-100B w surowicy krwi wykonano przy pomocy 

komercyjnie dost#pnych kitów diagnostycznych (AB Sangtec 100) wykorzystuj(cych metod# 

dwumiejscowej immunoluminometrii. 

Wyniki: W badanym gronie sze&!dziesi#ciu pacjentów &miertelno&! w grupie bardzo 

wczesnego wyniku (GOS4) wynosi$a 26,6%, za& w grupie wczesnego wyniku leczenia 

(GOS30) odsetek ten powi#kszy$ si# i wynosi$ 38,3%. Zwi(zane to by$o najcz#&ciej z 

wtórnym uszkodzeniem mózgowia z towarzysz(c( niewydolno&ci( pnia mózgowego. 

Przeprowadzona analiza wykaza$a, 'e chorzy prezentuj(cy niepomy&lny wynik leczenia 

charakteryzowali si# znacznie wi#kszym st#'eniem bia$ka S100B w surowicy, ni' pacjenci z 

grupy pomy&lnego wyniku. 

120

Wnioski: Poczyniona w niniejszej pracy analiza otrzymanych ró'norodnych parametrów 

klinicznych sk$ania do stwierdzenia, 'e okre&lanie wspó$czynnika pulsacji Goslinga (GPI) 

metod( Dopplera przezczaszkowego oraz prowadzenie pomiaru bia$ka S-100B wydaj( si# by! 

niezb#dnymi elementami monitorowania chorego. Dodatkowo pozwalaj( wyci(gn(! 

prognostyczne wnioski dotycz(ce bardzo wczesnych oraz wczesnych wyników leczenia. 

15.30-16.20 Sesja XII Sesja plakatowa (Poster sesion) 

Przewodnicz(cy : Dr hab.R.Czepko, Dr hab. M.Pastuszko 

1. SAH due to lumbar fracture without a head injury. A case report. 

Chochlidakis N, Karambetsos D, Koutentakis G, Pantelakis L, Chronakis E, Vakis A. 


Key-words: SAH, seizure, spinal fracture. 

Introduction: Case reports of patients with SAH due to a lumbar fracture without a head injury 

are extremely rare in the literature. 

Patient – method: - 78 years old female patient was admitted to our department because of 

seizures, paraparesis and lethargy, after a syncoptic episode and a fall to the ground, 24 hours 

before her admission. 

Patient’s medical history revealed thyroidectomy due to thyroid cancer, cardiac failure and 

scoliosis of thoracolumbar spine. 

On admission the patient was bedridden and complained of headache, meningismus (neck 

pain) and low back pain. The neurological examination revealed a GCS: 14/15 (E: 3, V: 5, V: 

6), oculomotor palsy and paraparesis. 

The brain CT demonstrated SAH over both hemispheres, with intraventricular component in 

the 4 th ventricle, aqueduct, third ventricle and the occipital horns of both lateral ventricles. 

The CT and later the MRI of the spine, revealed a fracture of the body of L2, with 

subarachnoid hemorrhage along the spinal canal. An MRA of the brain was performed in 

order to exclude cerebral aneurysm or AVM. 

The patient was treated conservatively considering the fact that the patient was admitted on 24 

hours after the introduction of paraparesis and mainly considering her severe general 

condition which made the operative treatment extremely dangerous and life threatening,. 

Conclusion: SAH with typical clinical picture (headache, nuchal rigidity, lethargy, seizures, 

and focal neurological deficit) may present in patients after a spine injury, without a history of 

head injury, due to migration of the blood upwards. 

2. Cranial reconstruction with multiple bone fragments using absorbable 

materials from polylactate kai live donor bone graft. 

Karambetsos D, Chochlidakis N, Koutentakis G, Chronakis E, Pantelakis L, Vakis A. 


121

Purpose of the study: the research of the possibility to restore cranial defects by 

osteosynthesis with multiple fragments using absorbable plates and screws from polylactate in 

combination with a live human donor bone graft. 

Patients and methods: prospective study of 20 patients aged 9 months to 40 years who 

underwent surgical operations during the 2 previous years (2007 and 2008) because of cranial 

defects which required the osteosynthesis of more than 2 bone fragments. The aforementioned 

materials were used in all cases. 

Results: Out of 20 patients, 16 were men and 4 women, mean age 27.2 years, 3 pediatric 

patients (

Conclusion: Zeroing of brain tissue oxygen seems to be an ultimate proof of brain death. 

Values of Cerebral Blood Flow measured by thermal diffusion catheters are very low but not 

zero during the first 48 hours after clinical setting of brain death. 

4. )ródoperacyjne mapowanie kolumn tylnych rdzenia kr#gowego. 

Intraoperative mapping of the spinal cord dorsal columns. 

Dariusz J. Jaskólski, Marlena Hupa$o 



S$owa kluczowe: guzy rdzenia kr#gowego, monitoring &ródoperacyjny, mapowanie kolumn 

tylnych, SEP 

Key words: intramedullary tumours, intraoperative monitoring, dorsal columns mapping, SEP 

Wst#p i cel pracy: Mielotomia tylna otwieraj(ca dost#p do guzów &ródrdzeniowych b(d% 

drena'u jamy syringomielicznej polega na naci#ciu rdzenia w bru%dzie po&rodkowej tylnej z 

zaoszcz#dzeniem kolumn tylnych. W praktyce bywa to trudne albowiem bruzda pozostaje 

s$abo widoczna a patologia wypacza stosunki anatomiczne. Przedstawiamy 

neurofizjologiczn( metod# mapowania kolumn tylnych rdzenia kr#gowego umo'liwiaj(c( 

&ródoperacyjn( identyfikacj# bruzdy. 

Materia$ i metody: W latach 2006-2009 w naszej klinice zoperowano 51 chorych ze zmianami 

&ródrdzeniowymi. W ka'dym przypadku mapowano kolumny tylne za pomoc( 

somatosensorycznych potencja$ów wywo$anych z ko"czyn dolnych stosuj(c 

wysokoselektywn( mikroelektrod# odbiorcz(, umiejscawian( bezpo&rednio na powierzchni 

rdzenia kr#gowego. 

Wyniki: U wszystkich 51 chorych pomy&lnie zlokalizowano bruzd# po&rodkow( tyln(, z 

czego u 24 w odcinku piersiowym, u 12 w odcinku szyjnym i u 15 na pograniczu szyjno – 

piersiowym. 

W 36 przypadkach neurofizjologicznie zidentyfikowana bruzda po&rodkowa tylna znajdowa$a 

si# w linii po&rodkowej, zgodnie z normalnymi stosunkami anatomicznymi. Przemieszczenia 

bruzdy zanotowano u 15 chorych, z czego 9 stanowi$y przypadki du'ej jamy 

syringomielicznej. Nie obserwowano b$#dnego wyniku mapowania ani 'adnych powik$a" 

zwi(zanych z po$o'eniem elektrody bezpo&rednio na powierzchni rdzenia. Prezentujemy 

krótki film z sali operacyjnej. 

Wnioski: ,ródoperacyjne mapowanie kolumn tylnych rdzenia pozwala wykry! zmienione 

stosunki anatomiczne, a tym samym zapobiec uszkodzeniom struktur nerwowych. Metoda 

jest prosta, nie wyd$u'a istotnie czasu zabiegu i wydaje si# by! szczególnie przydatna w 

przypadkach jamisto&ci rdzenia. 

Posterior myelotomy for intramedullary tumours or drainage of syrinx is typically carried out 

in the midline, sparing the dorsal columns. However, in practice, the posterior sulcus is poorly 

visible whilst concomitant pathology distorts normal anatomy. We present a 

neurophysiological method allowing mapping of the posterior columns and identification of 

the sulcus. 

Material and methodes: In years 2006-2009 we operated on 51 patients with intramedullary 

lesions. In every case the dorsal columns were mapped by recording of SEPs after the tibial 

nerve stimulation. A highly selective microelectrode was placed on the exposed dorsal cord 

surface. 

123

Results: The posterior sulcus was identified in all 51 patients: 24 in thoracic segment, 12 in 

cervical and 15 at thoraco-cervical junction. In 36 cases the sulcus was found in the midline 

i.e. in its normal anatomical position. It was displaced in 15 cases out of which 9 were those 

of a large syrinx. There was no case of false mapping nor any complications due to the 

electrode placement. 

A short film is presented. 

Conclusions: Intraoperative mapping of the spinal dorsal columns helps to recognize distorted 

anatomy and to avoid damaging the nervous tissue. This technique is simple, does not 

substantially prolong the operating procedure and seems to be particularly useful in 

syringomyelia. 

5. Guzy podtwardówkowe kana"u kr#gowego na pograniczu czaskowokr#gos"upowym 

w materiale Oddzia"u Neurochirurgii w Tarnowie. 

Subdural tumors of the spinal canal at cranio-cervical junction in material of Dept of 

Neurosurgery, Tarnów, Poland 





W materiale oddzia$u neurochirurgii z lat 2002-2008 zgromadzono 6 operowanych 

przypadków guzów podtwardówkowych (w tym jeden &ródrdzeniowy) kana$u kr#gowego na 

pograniczu czaszkowo-kr#gos$upowym tj w odcinku od otworu potylicznego wielkiego do 

C2. Rozpoznania histopatologiczne tych guzów by$y nast#puj(ce: 

Wszystkie guzy by$y operowane z doj&cia tylnego przez laminektomi#. Wszystkie 

z wyj(tkiem jednego guza zewn(trzrdzeniowego naciekaj(cego rdze" przed$u'ony zosta$y 

usuni#te doszcz#tnie. Guzy usuwano z wykorzystaniem CUSA i bez monitoringu 

elektrofizjologicznego. U wszystkich chorych z wyj(tkiem jednego odnotowano radykaln( 

popraw# stanu neurologicznego i 'adnych powik$a". U jednego z guzem &ródrdzeniowym 

operowanym w stadium g$#bokiej tetraplegii i niewydolno&ci oddechowej nie dosz$o do 

pogorszenia ale te' nie zanotowano poprawy. Autorzy przedstawiaj( badania obrazowe przed 

i pooperacyjne pokazuj(ce doszcz#tno&! operacji. 

Review of medical records of Dept of Neurosurgery, Tarnów, Poland, yielded 6 surgically 

treated cases of subdural tumors at cranio-cervical junction. Pathological findings included: 

All tumors were operated on through posterior midline approach and laminectomy. All but 

one invading the cord were removed totally. Tumors were operated on with CUSA and 

without neuromonitoring. All patients but one from the series presented rapid and sound 

neurological recovery . One patients with a tumor of the spinal cord who presented 

preoperatively with deep tetraplegia and respiratory insufficiency remained unchanged early 

postoperatively. The authors present pre and postoperative imaging studies showing removal 

of lesions. 

124

6. Termodynamiczne aspekty konwekcji p"ynu mózgowo-rdzeniowego. 

Thermodynamic aspects of convection of the cerebrospinal fluid 

L. Werbowski, H. Gurgul 

Oddzia$ Neurochirurgii SP WSZ Szczecin 

S$owa kluczowe: p$yn mózgowo-rdzeniowy, konwekcja p$ynu, termodynamika konwekcji 

Keywords: cerebrospinal fluid, fluid convection, convection thermodynamics 

Wst#p i cel pracy: Autorzy dokonali przegl(du pi&miennictwa w zakresie obowi(zuj(cych 

hipotez i teorii cyrkulacji p$ynu mózgowo-rdzeniowego. Stwierdzono, 'e aspekt 

termodynamiczny konwekcji p$ynu mózgowo-rdzeniowego nie by$ dotychczas przedmiotem 

naukowych docieka". Analizie poddano ruchy zst#puj(ce i wst#puj(ce p$ynu mózgowordzeniowego 

w kanale kr#gowym z uwzgl#dnieniem ró'nic temperatur w cz#&ciach 

brzusznych i grzbietowych oraz okolicach proksymalnych (g$owa) i dystalnych (krzy'). 

Materia$ i metody: Dokonywano pomiarów temperatury skóry cia$a w wybranych cz#&ciach i 

okolicach u 16 zdrowych osób doros$ych w wieku &rednio 38,8 lat. Badania przeprowadzono 

przy u'yciu termometru bezdotykowego. 

Wyniki: Stwierdzono istotne ró'nice temperatur pomi#dzy cz#&ci( brzuszn( i grzbietow( oraz 

pomi#dzy okolic( g$owy i krzy'a. Ró'nice temperatur wynosi$y &rednio pó$tora stopni 

Celsjusza. P$yn mózgowo-rdzeniowy w grzbietowej cz#&ci kana$u kr#gowego przesuwa si# w 

dó$. Natomiast w cz#&ci przedniej temperatura p$ynu mózgowo-rdzeniowego ro&nie pod 

wp$ywem temperatur organów wewn#trznych, p$yn ogrzewa si# i w wyniku konwekcji 

podnosi si# do góry. P$yn mózgowo-rdzeniowy stopniowo ocieplaj(c si# podnosi si# do góry i 

porusza ruchem krzywoliniowym (&rubowym). Z$o'ono&! ruchu p$ynu mózgowordzeniowego 

zale'na jest tak'e od grubo&ci warstwy przy&ciennej i podwójnej warstwy Sterna 

oraz od si$y przylegania – zjawiska te wymagaj( dalszych bada". 

Wnioski: Autorzy uwa'aj(, 'e ró'nice temperatur pomi#dzy ró'nymi cz#&ciami cia$a 

ludzkiego s( przyczyn( konwekcji p$ynu mózgowo-rdzeniowego i jego z$o'onego, &rubowego 

ruchu. 

Introduction and purpose of work: The authors reviewed the literature in terms of existing 

hypotheses and theories of cerebrospinal fluid circulation. It was found that the 

thermodynamic aspect of convection of the cerebrospinal fluid was not previously the subject 

of scientific investigations. The ascending and descending movements of fluid in the spinal 

canal, taking into account the differences of temperatures in parts of the abdominal and dorsal 

and cranial or caudal regions were studied. 

Material and methods: Measurements of skin temperature in some parts of the body in the 

vicinity of 16 healthy adults aged 38.8 years on average were performed. The research was 

conducted using a non-impact thermometer. 

Results: There were significant temperature differences between the dorsal and ventral region, 

and between the head and the back. Temperature differences were on average one and a half 

degrees of Celsius. Cerebrospinal fluid in the spinal canal in dorsal part of the channel drops 

down. And in the anterior part of the spinal canal the temperature of the cerebrospinal fluid 

increases under the influence of internal’s organ temperature, the liquid warms up and as a 

result it raised to the top. The cerebrospinal fluid gradually rises to warm up and its 

movements are nonlinear (corkscrew). The complexity of the fluid movement of 

cerebrospinal fluid is also dependent on the thickness of the wall layer, double layer of Stern 

and the adhesion forces - these phenomena require further research. 

125

Conclusions: The authors stated that differences in temperature between different parts of the 

human body are the cause of cerebrospinal fluid convection and its complex corkscrew 

motion. 

7. Rzadki przypadek olbrzymiego oponiaka skrzyd"a mniejszego ko!ci klinowej 

rozrastaj%cego si# g"#boko w obr#bie szczeliny Sylwiusza. 

Wies"aw Strohm, Dawid Soba"ski, Wojciech Orczyk, Jaros$aw Poleszczuk, 

Wojewódzki Szpital Zespolony im. L. Perzyny w Kaliszu, Oddzia$ Neurochirurgiczny 

36-letnia pacjentka, leczona przez 20 lat z powodu padaczki skroniowej, przez ca$y ten okres 

nie mia$a wykonanych bada" obrazowych mózgu. Przyj#ta do szpitala z powodu zaburze" 

równowagi i bólów g$owy od trzech dni oraz niewielkiego os$abienia si$y mi#&niowej 

ko"czyny górnej lewej trwaj(cej od oko$o miesi(ca. W wykonanym CT oraz NMR g$owy 

stwierdzono oponiaka skrzyd$a mniejszego ko&ci klinowej, który penetruje g$#boko do 

szczeliny Sylwiusza (wymiary: 85x70x65mm). Wykonano poszerzon( kraniektomi# 

pterionaln( i usuni#to guza ca$kowicie wraz z przyczepem oponowym oraz zrobiono plastyk# 

ubytku opony twardej. Pacjentk# wypisano bez ubytków neurologicznych. W literaturze nie 

znaleziono, poza oponiakami niezwi(zanymi z opon( tward( (deep sylvian meningioma), 

przypadku tak g$#bokiej penetracji tego rodzaju guza. 

Brak wyra%nych objawów klinicznych pomimo tak rozleg$ego procesu nale'y wi(za! 

z powolnym wzrostem guza i jego penetracj(, która pó%no wyzwala neurologiczne objawy 

ogniskowe. Najwcze&niejszym objawem s( napady padaczkowe i zaburzenia pami#ci. 

8. Jednoczasowe wyst#powanie oponiaka oraz glejaka wielopostaciowego 

– opis przypadku 

Simultaneous occurrence of meningioma and glioblastoma multiforme 

– case report. 

D.R#c"awowicz 1 , P.S$oniewski 1 , W.Biernat 2 

1 Katedra i Klinika Neurochirurgii, GUMed 

2 Zak$ad Neuropatologii i Patologii Molekularnej, GUMed 

s$owa kluczowe: oponiak, glejak wielopostaciowy, wspó$wyst#powanie 

Keywords: meningioma, glioblastoma multiforme, comorbidity 

Glejak wielopostaciowy oraz oponiak nale'( do najcz#&ciej wyst#puj(cych w o&rodkowym 

uk$adzie nerwowym (odpowiednio 20 i 50%). Jednoczesne wyst#powanie tych dwóch 

jednostek (wywodz(cych si# z ró'nych warstw zarodkowych) u jednego pacjenta jest jednak 

rzadkie. Opisywany przypadek wspó$wyst#powania oponiaka i glejaka wielopostaciowego 

dotyczy nowotworów w przeciwleg$ych pó$kulach. Zdiagnozowane nowotwory nie by$y 

zwi(zane z wcze&niejsz( radioterapi(, ani wyst#powaniem fakomatozy. 

W jednej trzeciej opisywanych przypadków oba guzy przylegaj( do siebie, co mo'e 

sugerowa!, 'e czynnikiem sprawczym glejaka jest rosn(cy $agodnie oponiak. 

Jednoczesne zdiagnozowanie dwóch nowotworów o odmiennym charakterze wi('e si# 

z istotnymi problemami klinicznymi. Pierwszym jest wybór kolejno&ci resekcji masy 

patologicznej. Kontrowersyjn( kwesti( jest decyzja o resekcji oponiaka. Cz#&! autorów 

126

decyduje si# na pozostawienie $agodnego guza z uwagi na krótki okres prze'ycia pacjentów 

z glejakiem wielopostaciowym. 

Both glioblastoma multiforme and meningioma are the most common central nervous system 

neoplasms (20% and 50% respectively). However, simultaneous occurrence of these tumors 

(derived from different …) is rare. We present the case a x-year-old male in whom 

aforementioned tumors were located in opposite hemispheres. In this particular case 

neoplasms were neither associated with phakomatosis nor previous radiotherapy. 

In one third of cases diagnosed tumors are adjacent, what suggests possible irritating effect of 

meningioma as causative factor for glioblastoma multiforme development. 

Co-occurrence of both malignant and benign tumor imply therapeutic problems. The first one 

is the decision whether to resect meningioma. If so, the second issue is a sequence in which 

the tumors are to be resected. Some of the authors advocate against resection due to a short 

survival time of patients with glioblastoma multiforme. 

9. Wykorzystanie komputerowej analizy on – line ci!nienia p"ynu mózgowordzeniowego 

w czasie testu infuzyjnego do skrócenia czasu infuzji. 

Artur Weiser 1 , W$odzimierz Jarmundowicz 1 , Henryk Juniewicz 2 , W$adys$aw Berny 1 , 

Tomasz Szczepa"ski 1 

1 Katedra i Klinika Neurochirurgii, Akademia Medyczna we Wroc$awiu 

2 Instytut In'ynierii Biomedycznej i Pomiarowej, Wydzia$ Podstawowych Problemów 

Techniki, Politechnika Wroc$awska 

Celem pracy by$a analiza mo'liwo&ci skrócenia czasu trwania infuzji w czasie testu 

infuzyjnego analizowanego na bie'(co. W grupie 24 chorych, diagnozowanych 

z podejrzeniem wodog$owia normotensyjnego, przeprowadzono testy infuzyjne ze sta$ym 

nat#'eniem infuzji. Oprócz standardowego zapisu ci&nienia p$ynu m-rdz., prowadzono na 

bie'(co komputerow( analiz# sygna$u ci&nienia p$ynu. W tym celu wykorzystano testow( 

wersj# programu „Infusion Test Analyser ITA 0.92a” (na licencji Politechniki Wroc$awskiej). 

Program umo'liwia wyznaczanie estymowanych parametrów ci&nieniowo-obj#to&ciowych 

uk$adu p$ynowego mózgowo-rdzeniowego (rezystancji resorpcji, elastywno&ci, ci&nienia 

równowagi), na podstawie iteracyjnego dopasowania funkcji modelu Marmarou do zapisu 

fazy narastaj(cej krzywej ci&nienia w czasie testu infuzyjnego. W czasie wszystkich 

wykorzystanych do analizy testów infuzyjnych uzyskano faz# plateau ci&nienia. Analizowano 

zgodno&! estymowanej rezystancji resorpcji w ró'nych fazach testu z warto&ci( obliczan( w 

sposób tradycyjny. Ponadto analizowano prawdopodobie"stwo jak najwcze&niejszej 95% 

zgodno&ci estymowanej rezystancji z warto&ci( rzeczywist(. Okre&lono kryteria czasowe 

mo'liwo&ci wcze&niejszego zako"czenia testu infuzyjnego. Testowany program okaza$ si# 

przydatnym narz#dziem bie'(cej analizy testu infuzyjnego umo'liwiaj(cym skrócenie testu 

oraz szacowanie rezystancji resorpcji p$ynu mózgowo-rdzeniowego w przypadkach, gdy 

warto&ci ci&nienia równowagi s( nieosi(galne. 

127

10. Przezskórna osiowa spondylodeza mi#dzytrzonowa odcinka l#d&wiowo- 

-krzy$owego kr#gos"upa – AxiaLIF. 

Percutaneous Axial Lumbar Interbody Fusion (AxiaLIF) 

Zbigniew Brodzinski 1 , Roman Jankowski 2 

1 Dubai Bone & Joint Center, Harvard Medical School Dubai Center-CME, Dubai Healthcare 

City, Dubai, UAE 

2 Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii UM im. K. Marcinkowskiego 

w Poznaniu 

S$owa kluczowe: AxiaLIF, odcinek l#d%wiowo-krzy'owy kr#gos$upa, spondylodeza 

mi#dzytrzonowa 

Key words: AxiaLIF, lumbo-sacral spine, interbody fusion 

Nowym minimalnie inwazyjnym sposobem zapewnienia stabilizacji wewn#trznej po$(czenia 

l#d%wiowo-kry'owego kr#gos$upa jest metoda osiowej stabilizacji mi#dzytrzonowej (Axia- 

LIF). Dotychczas stosowane sposoby stabilizacji, z uwagi na ich inwazyjno&!, brak 

wytworzenia sta$ego zrostu kostnego nie zawsze zapewnia$y dobry wynik leczenia. Nadal 

poszukiwane s( nowe rozwi(zania operacyjne. 

W pracy przedstawiono nowatorsk( metod# przedniej stabilizacji mi#dzytrzonowej 

kr#gos$upa led%wiowo-krzy'owego, segmentów L5-S1 oraz L4-5 i L5-S1, opartej na technice 

oko$oguzicznego/przedkrzy'owego, przezskórnego dost#pu operacyjnego o minimalnej 

inwazyjnosci-AxiaLIF (Axial Lumbar Interbody Fusion). Poszerzenie metody AxiaLIF, w 

zale'nosci od wskaza" klinicznych zapewnia 360 0 (okr#'n() stabilizacj# segmentu ruchowego 

kr#gos$upa poprzez wspomaganie przedniej spondylodezy miedzytrzonowej stabilizacj( tylnej 

kolumny kr#gos$upa przezskórn( stabilizacj( przeznasadow(, &rubami przezstawowymi lub 

przez$ukowymi. Wskazaniami do zastosowania AxiaLIF s( choroby kr#gos$upa wymagaj(ce 

usztywnienia mi#dzytrzonowego w zakresie segmentów L5-S1 lub L4-5 i L5-S1, takie jak: 

jedno- lub dwupoziomowe zwyrodnienie kr('ka miedzykregowego, przewlek$y ból po 

operacji dysku mi#dzykr#gowego, kr#goszczelina, kregozmyk (I i II stopnia). 

Material kliniczny stanowi 63 pacjentów operowanych w dwóch dubajskich szpitalach 

(International Modern Hospital i The City Hospital) w latach 2008-2009. W pracy 

przedstawiono korzy&ci wynikaj(ce z zastosowania tej metody: ma$oinwazyjne post#powanie 

chirurgiczne, krótki pobyt chorego w szpitalu, szybki powrót do pe$nej aktywno&ci 'yciowej, 

wysoki - prawie 90% odsetek uzyskania zrostu mi#dzytrzonowego. Analiz# statystyczn( 

wyników leczenia przeprowadzono w oparciu o skale: VAS, Oswestry i SF-36. Metod# 

AxiaLIF porównano ze stosowanymi obecnie technikami uzyskania zrostu mi#dzytrzonowego 

takimi jak: ALIF, TLIF, PLIF, X-LIF i D-LIF. W pracy przedstawiono równie' dost#p 

operacyjny oko$oguziczny, wykorzystywany w przezskórnej technice AxiaLIF, jako metod# 

przeszczepiania sztucznych j(der mia'dystych. 

Surgical access to the L5-S1 or L4-5 & L5-S1 disk space/s for interbody fusion can be 

sometimes technically challenging. The paper presents author’s experience with a new 

minimally invasive technique/MISS for L5-S1 and L4-5 & L5-S1 interbody fusion that 

exploits the presacral/paracoccygeal space. 

Analysis included 63 patients operated in two hospitals in Dubai, International Modern 

Hospital and The City Hospital. Back pain was secondary to lumbar degenerative disc disease 

(DDD), lytic spondylolisthesis or sponylolysis. All patients had radiographic evidence of L5- 

S1 or L4-5 & L5-S1 degeneration (DDD) and underwent percutaneous paracoccygeal axial 

128

fluoroscopically-guided interbody fusion (AxiaLIF, 360 stabilization-fusion with soft tissue 

preservation). 

The proposed percutaneous paracoccygeal approach/MISS to the L5-S1 & L4-5, L5-S1 

interspace/s provides a minimally invasive corridor through which discectomy and interbody 

fusion can safely be performed (also for PNR). It can be used alone or in combination with 

minimally invasive or traditional open fusion procedures (transpedicular screw fiaxation, facet 

screw or translaminar screw). AxiaLIF may provide an alternative route of approach to the 

L5-S1 and L4-5 & L5-S1 interspace/s in those patients who may have unfavorable anatomy 

for or contraindications to the traditional or LISS approach to this level (ALIF, PLIF, TLIF, 

X-LIF or D-LIF). 

11. Zastosowanie przezskórnej kyfoplastyki balonowej w leczeniu z"ama' 

kompresyjnych trzonów kr#gowych w odcinku piersiowo-l#d&wiowym 

kr#gos"upa. 

Percutaneous balloon kyphoplasty in the treatment of vertebral compression fractures 

in thoracolumbar spine. 

M. Z%bek, S. dzierz#cki, A. Zaczy"ski, M. Sobstyl. (Warszawa) 

s$owa kluczowe: z$amanie kompresyjne, kyfoplastyka, trzon kr#gowy, osteoporoza 

Wst#p: Kyfoplastyka balonowa jest nowoczesn(, minimalnie inwazyjn( procedur(, któr( 

wykonuje si# w przypadku z$amania kompresyjnego trzonu kr#gowego z towarzysz(cym 

temu z$amaniu bólem. W praktyce klinicznej z$amanie kompresyjne najcz#&ciej spotykane 

jest jako nast#pstwo urazu kr#gos$upa, szczególnie u osób z osteoporoz(. Autorzy 

przedstawiaj( w$asne do&wiadczenia dotycz(ce zastosowania kyfoplastyki balonowej w 

leczeniu z$ama" kompresyjnych trzonów kr#gowych w odcinku piersiowo-l#d%wiowym 

kr#gos$upa. 

Materia$ i metody: Badan( grup# stanowi 14 chorych, u których sumarycznie wykonano 21 

procedur przezskórnej kyfoplastyki balonowej w zakresie z$amanych trzonów kr#gowych w 

odcinku piersiowo-l#d%wiowym kr#gos$upa. Autorzy przedstawiaj( analiz# skuteczno&ci 

zastosowania kyfoplastyki balonowej w kontek&cie uzyskanych wyników leczenia oraz 

obserwowanych po zabiegu wska%ników morfometrycznych leczonych trzonów kr#gowych. 

Wniosek: Zabieg kyfoplastyki jest procedur( charakteryzuj(c( si# wysok( skuteczno&ci( 

kliniczn(. U 80% chorych uzyskuje si# szybki efekt przeciwbólowy oraz znacznie poprawia 

si# aktywno&! ruchowa, co sprawia, 'e pacjenci wcze&niej unieruchomieni podejmuj( 

normaln( aktywno&! 'yciow(. Jak wykazali autorzy, zastosowanie wysokoci&nieniowych 

balonów w znacz(cy sposób podnosi wysoko&! z$amanych trzonów kr#gowych oraz prowadzi 

do optymalizacji profilu kr#gos$upa redukuj(c nadmiern( kyfoz#. 

Introduction: Balloon kyphoplasty is a new, minimally invasive technique that is used in 

patients with painful vertebral body compression fractures. In clinical practice vertebral body 

compression fractures are usually found as a result of spinal trauma especially in individuals 

suffering from osteoporosis. The authors present their own surgical experience relating to 

balloon kyphoplasty in the treatment of vertebral body compression fractures (VBCF) in the 

thoracolumbar spine. 

Material / Methods: 21 consecutive kyphoplasty procedures were performed in 14 patients 

with VBCF in the region of thoracolumbar spine. The authors present clinical analysis of 

129

effectiveness of balloon kyphoplasty in the context of obtained clinical results as well as 

morphmetric studies performed on treated vertebral bodies . 

Results/Conclusion: Percutaneous balloon kyphoplasty was highly efficacious in the treatment 

of vertebral body compression fractures. In 80% of treated individuals there was a sudden 

onset of pain release with subsequent motor activation that leaded to normalization of daily 

activities. The authors postulate that usage of pressurized balloons leads to restoration of 

vertebral body height which in turn optimize the hyperkyphotic profile of the spine. 

12. T#tniak t#tnicy spoid"owobrze$nej bocznej z krwawieniem do uk"adu 

komorowego. 

Intraventricular callosomarginal artery aneurysm with intraventricular haemorrhage 

Olaf Pierzak, W.Wasilewski, P.Jende, W.Liczbik, H.Kasprzak, M.Niedba$a, W.Kloc. 

Oddzia$ Neurochirurgii, Pomorskie Centrum Traumatologii, 

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Miko$aja Kopernika w Gda"sku 

S$owa kluczowe: t#tniak wewn(trzkomorowy, krwawienie wewn(trzkomorowe 

Key words: intraventricular aneurysm, intraventricular haemorrhage. 

Wst#p i cel pracy: T#tniaki o lokalizacji wewn(trzkomorowej wyst#puj( bardzo rzadko. 

Najcz#&ciej s( to t#tniaki dystalnych odcinków t#tnicy naczyniówkowej tylnej i t#tnicy 

naczyniówkowej przedniej o lokalizacji w komorach bocznych oraz dystalnego odcinka 

t#tnicy mó'd'ku tylnej dolnej o lokalizacji w IV komorze mózgu. Celem pracy jest 

przedstawienie charakterystyki t#tniaków wewn(trzkomorowych na podstawie opisu 

przypadku pacjentki z bardzo rzadkim t#tniakiem t#tnicy spoid$owobrze'nej o lokalizacji 

wewn(trzkomorowej. 

Materia$ i metody: Przedstawiamy przypadek 34-letniej kobiety przyj#tej do Oddzia$u 

Neurochirurgii z powodu wyst#puj(cych od 24 godzin silnych bólów g$owy okolicy 

potylicznej z towarzysz(cymi nudno&ciami i wymiotami. W chwili przyj#cia GCS – 13 pkt., 

w skali Hunta-Hessa – II stopie", bez ogniskowych objawów neurologicznych. Wykonane 

badanie TK, AngioTK i AGF DSA wykaza$o krwawienie wewn(trzkomorowe z p#kni#tego 

t#tniaka t#tnicy spoid$owobrze'nej mózgu prawej o lokalizacji w rogu czo$owym komory 

bocznej. Pacjentk# zakwalifikowano do leczenia operacyjnego. W czasie operacji 

wspomagano si# technik( endoskopow( i neuronawigacj(. 

Wyniki: Leczenie operacyjne pozwoli$o na pe$ne wy$(czenie t#tniaka z kr('enia z bardzo 

dobrym efektem klinicznym. 

Wnioski:. W stosunku do t#tniaków ko$a Willisa t#tniaki dystalnych odcinków t#tnic 

mózgowych charakteryzuj( si# odmiennymi cechami i w$a&ciwo&ciami szczególnie pod 

wzgl#dem diagnostyki przedoperacyjnej jak i samego leczenia operacyjnego. Dok$adna 

diagnostyka oraz zastosowanie nowoczesnych metod wspomagaj(cych daje znacznie wi#ksz( 

szans# na pe$ne wyleczenie. 

Background and purpose: Intraventricular aneurysms are very rare. There are mostly 

aneurysms of the distal part of Anterior Choroidal Artery and distal part of Posterior 

Choroidal Artery in the lateral ventricles or distal part of Posterior Inferior Cerebellar Artery 

located in the fourth ventricle. The objective of this study is to present intraventricular 

aneurysms characteristics on the basis of a young female with a very rare intraventricular 

aneurysm of callosomarginal artery case description. 

130

Material and methods: 34-year-old woman was admitted to Neurosurgical Department 

because of severe headache accompanied by nausea and vomiting. On admission the patient 

was conscious but drowsy, GCS – 13, Hunt and Hess scale - grade 2, with no neurological 

deficits. Initial CT, angio-CT and four vessel angiogram showed intraventricular haemorrhage 

of origin in ruptured callosomarinal artery aneurysm located in the frontal horn of the right 

lateral ventricle. Patient underwent a surgery with endoscopic techniques and neuronavigation 

system utilised. 

Results: Surgical clipping of the aneurysm ended successfully. The outcome was good with 

no neurological deficits. 

Conclusions: In contrast to aneurysms of the circle of Willis, distal part of the cerebral arteries 

aneurysms are characterised by different features and qualities especially in preoperative 

diagnostics and treatment itself. Particulars diagnostics and use of new methods give 

significantly much more chance for full recovery. 

13. Gru&liczaki o!rodkowego uk"adu nerwowego. 

Central Nervous System Tuberculomas 

M. Niedba$a 1 , O. Pierzak 1 , W.Kloc 1 , W.Wasilewski 1 , P.Jende 1 , W.Liczbik 1 , H.Kasprzak 1 

Ewa I'ycka-,wieszewska 2 

1 



2 Gda"ski Uniwersytet Medyczny, Katedra i Zak$ad Patomorfologii 

S$owa kluczowe: gru%liczak o&rodkowego uk$adu nerwowego, diagnostyka gru%liczaków 

o&rodkowego uk$adu nerwowego, gru%lica, diagnostyka guzów o&rodkowego uk$adu 

nerwowego. 

Key words: central nervous system tuberculomas, central nervous system tuberculomas 

diagnostics, tuberculosis, central nervous system tumors diagnostics 

Wst#p i cel pracy: Gru%liczaki centralnego uk$adu nerwowego stanowi( jedn( 

z najgro%niejszych postaci gru%liczaków a ponadto s( du'ym problemem diagnostycznym. 

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie charakterystyki gru%liczaków OUN w oparciu 

o opis dwóch przypadków gru%liczaków OUN. 

Materia$ i metody: Dotychczas zdrowy, 46-letni m#'czyzna, cierpi(cy od 6 miesi#cy 

z powodu napadów padaczkowych i przemijaj(cego niedow$adu po$owiczego 

prawostronnego oraz 26-letnia kobieta leczona z powodu gru%licy p$uc z zespo$em 

zawrotowym. W badaniach laboratoryjnych obydwoje bez cech aktywnego procesu 

zapalnego. Badania obrazowe u m#'czyzny wykaza$y guza lewej pó$kuli mózgu, u kobiety 

guza prawej pó$kuli mó'd'ku. Pacjentów zakwalifikowano do leczenia operacyjnego. 

Wyniki: W obu przypadkach mas# guza usuni#to doszcz#tnie uzyskuj(c dobry wynik leczenia 

operacyjnego. Badanie histopatologiczne wykaza$o gru%liczaki. W 6 dobie po operacji w 

stanie ogólnym dobrym, bez objawów uszkodzenia OUN, pacjentów przekazano do Oddzia$u 

Zaka%nego celem dalszego leczenia. 

Wnioski: Gru%liczaki OUN w dalszym ci(gu sprawiaj( znaczne trudno&ci diagnostyczne. 

Proces gru%liczy mo'e objawi! si# w postaci guza OUN przy jednoczesnym braku 

klinicznych i laboratoryjnych cech procesu zapalnego. 

131

Introduction and objective: Central nervous system tuberculomas (CNSTs) are the most 

dangerous form of tuberculomas being concurrently a diagnostic challenge. The objective of 

the following study is to present CNSTs characteristics on the basis of two case reports. 

Material and methods: A 46-year-old man, previously healthy, of a 6 months of epileptic 

seizures with transient right hemiparesis history, and a 26-year old woman treated because of 

the lung tuberculosis with transient cerebellar syndrome symptoms. Laboratory studies of the 

patients’ blood samples did not reveal an active inflammatory process. Imaging studies 

showed a tumor in the left cerebral hemisphere in male, and in the right cerebellum 

hemisphere in woman. Patients were qualified for surgical tumor mass removal. 

Results and conclusion: A good outcome of surgical treatment was achieved in each case – 

tumors removed totally. Histopathological examination showed tuberculomas. Central 

nervous system tuberculomas continue to make considerable diagnostic difficulties. 

Tuberculous process may reveal as the CNS tumor, while the absence of clinical and 

laboratory features of the process of inflammation. 

14. Posttraumatic bilateral dissection of the internal carotid artery in the cervical 

region. Case report. 

A.Bimpis, Th. Gerasimou, M. Christopoulos, G. Pantazis, K. Kouzelis 

Neurosurgical department, Thriassio General Hospital,Greece 

Aims. Posttraumatic cerebral infraction resulting from bilateral extra-cerebral internal carotid 

artery occlusion is rare. With the advent of modern neurosurgical methods, it is believed that 

frequency of traumatic carotid artery dissection is higher than previously reported. 

Methods: We present a case of a 28 year old man with a major dominant hemisphere ischemic 

stroke syndrome after a motorcycle accident. On the admittance, he was in full consciousness 

without any neurological deficit. Several hours after the admittance, he developed aphasia, 

right-sided hemiparesis and seizures. The computed tomographic scan demonstrated a leftsided 

cerebral hemispheric infraction corresponding to the area supported from the left middle 

cerebral artery. A dissection of both extracerebral internal carotid arteries was 

angiographically confirmed. 

Results: The patient received anticoagulant therapy and his clinical status improved 

significantly. His neurological improvement was accompanied by a positive evolution of the 

findings of the digital subtraction angiography. 

Discussion: Patients with bilateral internal carotid artery dissection present a management 

dilemma. In our case, anticoagulation was administered despite the coexistent cerebral 

infraction in order to protect the right- sided cerebral hemisphere from ischemia. Our 

literature review revealed a similar case of a Japanese patient who was treated successfully by 

stent placement two months after a motorcycle accident. We also conclude that the strap of 

the helmet should be fixed firmly at the chin instead of the neck. 

15. Surgical treatment of hyperostotic spinal lesions 

G. Pantazis, Th. Gerasimou, A. Pankos, K. Kouzelis 

Neurosurgical Dpt, “Thriasio” General Hospital, Athens 

Background of Study: Hyperostotic spinal lesions show an insidious progression and result in 

severe neurological deficits. A few large case series are available, mainly reported by 

132

Japanese researchers. The purpose of our study was to evaluate the prognostic factors and 

outcome of surgically treated patients. 

Methods: Twenty four patients with ossification of the ligamentum flavum (OLF) at the 

lumbar spine and 4 patients with OLF at the thoracic spine received laminectomy. 

Additionally, 2 patients with symptomatic anterior cervical spine osteophytes secondary to 

diffuse idiopathic skeletal hyperostosis (DISH) received discectomy combined with removal 

of the osteophytes and rigid fixation. A retrospective study of the aforementioned 30 cases 

was conducted. The clinical status of the patients was recorded according to the Japanese 

Orthopedic Association scale. Follow up ranged from 2 to 8 years. 

Results: Ossified ligament flava were operatively removed in 65 levels. One-level 

decompression was performed in 5 patients (17%), 2-level in 12 (42%), 3-level in 8 (28%) 

and 4-level in 3 (10%). Surgery led to statistically significant neurological improvement. Two 

patients were reoperated at adjacent levels within 3 years after the first operation. Urinary 

incontinence did not resolve postoperatively. Dysphagia improved 4 to 6 weeks after removal 

of the anterior cervical spine osteophytes. 

Discussion: Multilevel neural decompression is often required in severe cases. Incomplete 

decompression may lead to neurological deterioration in the follow up period. The patients 

with urinary incontinence were at higher risk of poor postoperative outcome. 

16. Oponiaki podstawy !rodkowego do"u czaszkowego operowane w Oddziale 

Neurochirurgii WSS w Olsztynie. 

Meningiomas of the Middle Cranial Fossa Operated in Department of Neurosurgery 

WSS in Olsztyn 

Och W., Smó$ka M., Kope! J., Malinowski L., Tananis S, Szczepanik G., Staszkiewicz R., 

Budzisz T. 

S$owa kluczowe : oponiaki, &rodkowy dó$ czaszki 

Key words: meningioma, middle cranial fossa. 

Celem pracy by$o zebranie i przedstawienie wszystkich przypadków pacjentów operowanych 

w oddziale neurochirurgii w Olsztynie z powodu oponiaka podstawy &rodkowego do$u 

czaszkowego a tak'e analiza wyników odleg$ych tego leczenia . 

W oddziale neurochirurgii operowano 294 pacjentów z oponiakami w latach 1985–2007, 46 

z nich dotyczy$o podstawy &rodkowego do$u czaszkowego . Chorzy w wieku od 28 do 51 lat. 

Zebrana grup# chorych analizowano pod wzgl#dem rozpoznania histopatologicznego , 

rodzaju doj&cia operacyjnego, wieku, p$ci pacjenta i wyniku leczenia chorych. Okres 

obserwacji od 22 lat do 2 miesi#cy. 

Oponiaki &rodkowego do$u czaszki s( do&! cz#stym schorzeniem o dobrym rokowaniu. 

Pacjenci po leczeniu operacyjnym z doszcz#tnym usuni#ciem guza uznawani s( za 

wyleczonych . 

The aim of the paper was to collect and present all the cases operated in Neurosurgical ward 

in Olsztyn because of meningioma of the middle cranial fossa and to analyse the distant 

results of the treatment. 294 patients were operated in neurosurgical ward because of 

meningioma in the years 1985-2007. 46 out of 294 cases concerned middle cranial fossa. The 

range of age was from 28 to 51 years. 

133

All patients were analysed with respect to histopathology results, kind of surgical approaches, 

age, gender, and the results of the treatment. The period of the observation ranges from 22 

years to 2 months. 

The meningiomas of the middle cranial fossa are quite common medical problems with good 

prognosis. The patients after total resection are regarded as healed. 

17. Oponiaki podstawy tylnego do"u czaszkowego operowane w Oddziale 

Neurochirurgii WSS w Olsztynie 

Meningiomas of the Posterior Cranial Fossa operated in Department Neurosurgery 

WSS in Olsztyn 

Och W., Smó$ka M., Kope! J., Malinowski L., Tananis S, Szczepanik G., Staszkiewicz R., 

Budzisz T. 

S$owa kluczowe : oponiaki , tylny dó$ czaszki 

Key words: meningioma, posterior cranial fossa 

Wpracy przedstawiono pacjentów operowanych z powodu oponiaka podstawy tylnego do$u 

czaszki W oddziale neurochirurgii operowano 294 pacjentów z oponiakami w latach 1985 – 

2007 , 26 z nich dotyczy$o podstawy tylnego do$u czaszkowego. Chorzy w wieku od 28 

do 80 lat. 

Pacjentów analizowano pod wzgl#dem wieku, p$ci rozpoznania histopatologicznego, rodzaju 

dost#pu operacyjnego, wyników leczenia wczesnych jak i pó%nych . 

Oponiaki podstawy tylnego do$u czaszkowego s( zmianami trudnymi do usuni#cia, jednak ich 

ca$kowite usuni#cie gwarantuje wyleczenie 

The paper presents the collection and analysis of the cases operated in Neurosurgical ward in 

Olsztyn because of meningioma of the posterior cranial fossa. 294 patients were operated in 

neurosurgical ward because of a meningioma in the years 1985-2007. 26 out of 294 cases 

concerned posterior cranial fossa. The range of age was from 28 to 80 years. 

All patients were analysed with respect to histopathology results, kind of surgical approaches, 

age, gender, and the results of the treatment. 

The posterior cranial fossa meningiomas are hard to remove lesions but their total 

lesionectomy guarantees full recovery 

20.09.2009 (niedziela) - September 20th (Sunday) 

9.00-10.30 Sesja XIII Neurochirurgia dzieci#ca (Paediatrics neurosurgery) 

Przewodnicz(cy: Prof.L.Polis, Dr hab.M.Mandera 

1. Nowotwory o!rodkowego uk"adu nerwowego w pierwszym roku $ycia. 

Odr#bno!ci terapeutyczne i rokownicze. 

Brain tumors in children under 1 years of age. Therapeutic and prognostic distinctions. 

P. Daszkiewicz, M. Drogosiewicz, M. Roszkowski. ICZD Warszawa 

134

S$owa kluczowe: Nowotwór mózgu, niemowl#, leczenie, rokowanie 

Key words: Brain tumor, infant, treatment, outcome 

Uwagi ogólne. Nowotwory o&rodkowego uk$adu nerwowego (OUN) u dzieci poni'ej 1-go r.'. 

stwarzaj( szczególne trudno&ci diagnostyczne i terapeutyczne, z uwagi na odr#bno&ci 

fizjologiczne, niecharakterystyczny obraz choroby i ograniczon( mo'liwo&! oddzia$ywa" 

terapeutycznych. 

Cel pracy : przedstawienie do&wiadcze" Kliniki Neurochirurgii i Kliniki Onkologii IPCZD w 

leczeniu niemowl(t z nowotworami OUN. Materia$ i metoda. Prac# przeprowadzono metod( 

retrospektywnej analizy dokumentacji medycznej IPCZD oraz ogólnopolskiej 

neuroonkologicznej bazy danych. W latach 1980-2008 roku leczono ogó$em 221 dzieci 

poni'ej 1-go r.'. z nowotworem OUN. Ogólnopolska neuroonkologiczna baza danych (od 

2003 roku) obejmuje 61 takich dzieci. 

Wyniki. Dominowa$y guzy o lokalizacji nadnamiotowej, a w&ród typów histologicznych 

– gwia%dziaki o niskim stopniu z$o&liwo&ci, brodawczaki splotu naczyniówkowego 

i rdzeniaki. Stosowano zabiegi zarówno cytoredukcyjne, jak i paliatywne (te pierwsze nieco 

rzadziej, a te drugie nieco cz#&ciej ni' w starszych grupach wiekowych) oraz odpowiednie 

protoko$y chemioterapii. Prze'ywalno&! 5-letnia dzieci z guzem o niskim stopniu z$o&liwo&ci 

wynosi$a 94 %, natomiast w grupie guzów o wysokim stopniu z$o&liwo&ci – 33 %. 

Wnioski. Nowotwory OUN u dzieci poni'ej 1 r.'. ró'ni( si# pod wzgl#dem lokalizacji 

i typów histopatologicznych od starszych grup wiekowych. Stosowana strategia terapeutyczna 

jest podobna, ale uwzgl#dnia odr#bno&ci fizjologiczne noworodka i niemowl#cia. 

W przypadku guzów o niskim stopniu z$o&liwo&ci prze'ywalno&! jest podobna jak 

w starszych grupach wiekowych.. W przypadku guzów o wysokim stopniu z$o&liwo&ci wyniki 

s( wyra%nie gorsze. 

Background. Central nervous system tumors in children under 1 year of age pose special 

clinical problems due to diagnostic and therapeutic difficulties associated with non-specific 

clinical signs and limited tolerance of aggressive therapies. 

Aim of paper. Presentation of experiences of Departments of Neurosurgery and Oncology of 

the Children’s Memorial Health Institute (Warsaw, Poland) in the treatment this group of 

patients. Material and method. The paper is based on retrospective analysis of medical 

documentation and national neurooncological database. Since 1980 thru 2008, 221 children 

less than 1 year old with primary brain tumor were treated at our center. 

Results. Supratentorial tumors and low-grade gliomas, plexus papillomas and 

medulloblastomas predominated. Both cytoreductive and palliative procedures were 

implemented. The former were used less frequently and the latter – more frequently than in 

older patients. Tumor- and age-adjusted chemotherapy protocols were administered when 

indicated. 5-years’ survival rates in low-grade tumors were similar to those obtained in older 

patients, while in high-grade tumors they were significantly worse. 

Conclusions. Primary brain tumors in newborns and infants differ in terms of location and 

type from those seen in older patients. Therapeutic strategy is similar, but must account for 

physiologic peculiarities of this group of patients. In low-grade tumors, outcomes are similar 

to those obtained in older patients, while in high-grade tumors they are significantly worse. 

135

2. Ocena auksologiczna, hormonalna i metaboliczna dzieci leczonych z powodu 

czaszkogardlaka. 

Auxologic, endocrine and metabolic assessment of children treated for 

craniopharyngioma 

Maria Kalina*, Eliza Ska$a-Zamorowska*, Barbara Kalina-Faska*, Ewa Ma$ecka-Tendera*, 

Marek Mandera** 

*Katedra i Klinika Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Dzieci#cej, ,l(ski Uniwersytet 

Medyczny, Katowice 

**Oddzia$ Neurochirurgii Dzieci#cej, Górno&l(skie Centrum Zdrowia Dziecka, Katowice 

S$owa kluczowe: czaszkogardlak, dzieci, o& podwzgórzowo-przysadkowa, kontrola 

Key words: craniopharyngioma, children, hypothalamic-pituitary axis, metabolic control 

metaboliczna 

Celem pracy by$a ocena wzrastania, dojrzewania, zaburze" hormonalnych i metabolicznych 

u dzieci z czaszkogardlakami, leczonych w obr#bie jednego o&rodka. 

Grupa badana obejmowa$a 17 dzieci w wieku 1,4-16,7 lat (mediana 11,2 lat; &redni okres 

obserwacji 4 lata). U wszystkich pacjentów wykonano chirurgicznie usuni#cie guza (7 - 

radykalna operacja; 10 – subtotalna lub cz#&ciowa resekcja). Dodatkowo w 11 przypadkach 

zastosowano radioterapi# z powodu guza resztkowego lub cech progresji choroby. Przy 

rozpoznaniu i w trakcie pooperacyjnej obserwacji oceniano stopie" dojrzewania i parametry 

auksologiczne (liczba odchyle" standardowych od &redniego wzrostu populacyjnego hSDS; 

wska%nik masy cia$a BMI). St#'enia hormonów przysadkowych i obwodowych oznaczano 

immunometrycznie. Zaburzenia wydzielania ADH stwierdzano na podstawie objawów 

klinicznych i parametrów gospodarki wodno-elektrolitowej. Kontrol# metaboliczn( 

monitorowano poprzez glikemi#, poziomy insuliny, lipidów i transaminaz. 

Przy rozpoznaniu mediana hSDS wynosi$a -1,8 (zakres -4,3; 0,2). Sze&cioro dzieci by$o 

niskoros$os$ych. W kolejnych latach mediana zmiany hSDS wynosi$a 1,2 i tylko 3 dzieci 

zakwalifikowano do leczenia GH. Czworo pacjentów wymaga$o substytucji hormonami 

p$ciowymi. Moczówk# prost( rozpoznano u 8 dzieci (w ci(gu 0-1.8 lat obserwacji), 

niedoczynno&! kory nadnerczy u 9, a niedoczynno&! tarczycy u 13 pacjentów (w ci(gu 0-3,75 

lat obserwacji). Przy rozpoznaniu 5 pacjentów mia$o nadwag#, nast#pnie tylko 4 dzieci 

utrzyma$o prawid$owy wska%nik BMI. Dyslipidemi# stwierdzono u 11, a hiperinsulinemi# u 

8 pacjentów (w 5 przypadkach z insulinooporno&ci(), co wymaga$o interwencji dietetycznej 

i/lub farmakologicznej. 

Powy'sze obserwacje pozwoli$y na opracowanie w naszym o&rodku interdysplinarnego 

schematu prowadzenia dzieci z czaszkogardlakami zarówno w okresie oko$ooperacyjnym, jak 

i w obserwacji d$ugoterminowej. 

The aim of the study was to evaluate growth, development, endocrine and metabolic profile in 

children with craniopharyngioma, followed up by a single institution. 

The studied group comprised 17 children (median age at the diagnosis 11,2, range 1,4-16,7 

years; mean follow-up period 4 years). All patients had surgical resection of the tumour (7 - 

gross total resection, 10 - subtotal or partial removal). Surgery was followed by radiotherapy 

in 11 cases for tumour residue or progression. Sexual development and auxologic parameters 

(height standard deviation score hSDS, body mass index BMI) were evaluated at diagnosis 

and during follow-up. Levels of pituitary and peripheral hormones were determined by 

immunometric assays. Dysfunction of ADH was diagnosed on the grounds of clinical 

136

symptoms and water-electrolyte parameters. Metabolic control was monitored by levels of 

glucose, insulin, lipids and transaminases. 

At the diagnosis median hSDS was -1.8 (range -4.3; 0.2). Six children were short-statured. In 

following years median delta hSDS was 1,2 and only 3 children were qualified for GH 

therapy. Four patients started sex hormone replacement therapy. Diabetes insipidus was 

diagnosed in 8 patients (within 0-1,8 years of follow-up), hypocorticolism in 9, 

hypothyroidism in 13 subjects (within 0-3,75 years). Initially 5 children were overweight, 

during follow-up only 4 children sustained normal BMI. Dyslipidaemia was found in 11 and 

hyperinsulinaemia in 8 patients (5 were insulin-resistant), requiring dietary and/or 

pharmacological intervention. 

These observational data served us to elaborate an interdysplinary protocol of the 

management of children with craniopharyngioma peri-operatively and during the long-term 

follow-up. 

3. Skuteczno!( wentrikulocysternostomii endoskopowej w leczeniu dzieci 

z wodog"owiem. 

Effectivness of endoscopic third ventriculostomy in the treatment of children with 

hydrocephalus. 

Marek Mandera, Wojciech Szopa 

Oddzia$ Neurochirurgii Dzieci#cej, Górno&l(skie Centrum Zdrowia Dziecka, Katowice 

S$owa kluczowe: wodog$owie, dzieci, endoskopowa wentrikulocysternostomia, leczenie 

Key words: hydrocephalus, children, endoscopic third ventriculostomy, treatment 

Wentrikulocysternostomia endoskopowa (WE) jest metod( z wyboru w leczeniu chorych 

z trójkomorowym wodog$owiem obturacyjnym. Jednak istnieje szereg kontrowersji odno&nie 

skuteczno&ci WE w leczeniu innych postaci wodog$owia, zw$aszcza u najm$odszych dzieci. 

Celem pracy jest ocena skuteczno&ci WE w leczeniu wodog$owia u dzieci w zale'no&ci od 

jego etiologii i wieku chorych. 

W latach2001-2008 w naszym o&rodku przy pomocy WE leczonych by$o 117 dzieci 

z powodu wodog$owia w wieku od 2 dni do 18 lat. W grupie badanej 60 dzieci by$o 

m$odszych od 2 lat, w tym 50 by$o niemowl#tami. ,redni czas obserwacji wynosi$ 3,3 lat. 

Przyczyn( wodog$owia by$a stenoza wodoci(gu u 39 (33%) chorych, , guz u 29 (25%), zespó$ 

Dandy-Walker u 10 (9%), krwawienie dokomorowe i torbiel wewn(trzkomorowa u 7 (6%), 

przepuklina oponowo-rdzeniowa u 5 (4%), zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u 4 (3%) i 

inne przyczyny u 16 (14%) chorych. Jako kryterium niepowodzenia WE uznano konieczno&! 

implantacji uk$adu zastawkowego. 

WE okaza$a si# skuteczna u 84 (72%) dzieci w krótkim okresie pooperacyjnym i u 76 (65%) 

dzieci w ca$ym okresie obserwacji. Skuteczno&! WE by$a istotnie mniejsza u niemowl(t w 

porównaniu do starszych dzieci (p

Endoscopic third ventriculostomy (ETV) is a method of choice in the treatment of threeventricular 

obstructive hydrocephalus. However there are many controversies concerning 

efficacy of ETV in other types of hydrocephalus, especially in very young children. 

The object of the study was to assess the effectiveness of ETV in children treated for 

hydrocephalus in relation to age and etiology of hydrocephalus. 

Between January 2001 and December 2008, 117children in the age from 2 days to 18 years 

were treated at our center by ETV for hydrocephalus. Sixty children were younger than two 

years at the moment of surgery and 50 of them were infants. The mean follow-up for all 

patients was 3.3 years. The cause of hydrocephalus was aqueduct stenosis in 39 (33%) 

patients, , tumor in 29 (25%), Dandy-Walker malformation in 10 (9%), intraventricular 

hemorrhage, and intraventricular cysts in 7 (6%) patients each, myelomeningocele in 5 (4%), 

meningitis in 4 (3%) and other in 16 (14%) patients. ETV failure was defined as subsequent 

need for shunt implantation. 

ETV was successful in 84 (72%) cases in the short postoperative period and 76 (65%) cases 

during long-time follow-up. The success rate was significantly worse in the group of infants 

comparing to older children (p

powik$a" oko$oporodowych, towarzysz(cych wad, wielko&ci uk$adu komorowego przed 

zabiegiem. Najbardziej interesowa$a nas zmiana wielko&ci uk$adu komorowego, oceniana na 

podstawie zmodyfikowanego wska%nika Evansa i przyrost obwodu g$owy w czasie 

sprawnego dzia$ania zastawki. Celem pracy jest próba oceny przydatno&ci zastawek 

reguluj(cych przep$yw u ma$ych dzieci z wodog$owiem. 

The validity of clinical studies on shunt treated hydrocephalic patients is often hindered by 

inhomogeneitly of the patient population examined, technical devices used, or by other 

specific factors. In an effort to introduce a homogeneous clinical study on hydrocephalic 

patients (newborns and infants) have been treated exclusively with Orbis Sigma Valve. 

We retrospectively analyzed a series of 204 children (96 newborns and 135 infants) who 

underwent a shunting procedure using flow-regulating ventriculo - peritoneal valve, between 

1992 and 1994. All children underwent a primary shunt placement. The age at the time of 

operation rang from 1 day to 12 months (median 1 months). The patients had a variety of 

etiologies (congenital - 57 %, posthemorrhage - 23 %, status post meningitis - 20 %). 

Numerous reports on shunt complications have been published, but not much is know about 

the long term (>10 years) patency of the shunts. The average follow-up was 14 years. The 

overall probability of absence of surgical intervention after shunt surgery was 77,5% at 6 

months, 72,2 % at 1 year, 68,1% at 3 years, 65% at 5 years, 64 % at 10 years follow up. The 

aim of our article asses the usefulness of flow-regulating shunts in young children. 

5. Zaburzenia neurorozwojowe u dzieci leczonych z powodu izolowanego 

przedwczesnego zaro!ni#cia szwu czaszkowego i nast#powej kraniostenozy. 

Neurodevelopmental disturbances in children with isolated single suture 

craniosynostosis. 

Larysz Dawid, Larysz Patrycja, Pietras Katarzyna, Jamroz Ewa, Mandera Marek 

Oddzia$ Neurochirurgii Dzieci#cej, Górno&l(skie Centrum Zdrowia Dziecka, Katowice 

Dzieci z izolowanym przedwczesnym zaro&ni#ciem szwu czaszkowego (ISSC) i nast#pow( 

kraniostenoz( maj( podwy'szone ryzyko wyst(pienia zaburze" neurorozwojowych. Deficyty 

neuropsychologiczne dotycz( g$ównie problemów z uwag( i planowaniem, pr#dko&ci( 

przetwarzania informacji, procesami wzrokowo-przestrzennymi, mow( czynn(, czytaniem 

i pisaniem. Cz#sto&! ewidentnego klinicznie wzmo'onego ci&nienia &ródczaszkowego u 

dzieci z ISSC oceniana jest na 4-20%. Co wi#cej nieprawid$owe odleg$o&ci pomi#dzy 

g$ównymi strukturami mózgowia w zniekszta$conej czaszce mog( powodowa! niewielkie 

zaburzenia w kr('eniu impulsów w korze mózgu powoduj(c zaburzenia w przetwarzaniu 

informacji. 

Cel: Ocena neurorozwojowa dzieci z ISSC za pomoc( Monachijskiej Funkcjonalnej 

Diagnostyki Nerurorozwojowej przed i po zabiegu kranioplastyki. 

Grupa badana i metody: Do badania w$(czono 64 dzieci leczonych z powodu ISSC. ,redni 

wiek w chwili zabiegu wynosi$ 11,7 miesi(ca (zakres 1 – 41 miesi#cy). Grupa sk$ada$a si# z 

31 dzieci z $ódkog$owiem, 26 dzieci z czaszk( trójk(tn(, 4 dzieci z krótkog$owiem, 2 dzieci 

ze sko&nog$owiem przednim oraz jednego ze sko&nog$owiem tylnym. Czas obserwacji 

wynosi$ od 3 do 36 miesi#cy. Ocena neurorozwojowa obejmowa$a wiek raczkowania, 

chodzenia, siedzenia, chwytania, percepcji, mówienia, rozumienia mowy oraz wiek 

spo$eczny. 

Wnioski: ISSC mo'e powodowa! zaburzenia rozwojowe o &rednim lub ma$ym stopniu 

nasilenia. W badanej grupie rozwój psychoruchowy dzieci cz#sto by$ zaburzony zarówno 

139

w poszczególnych podskalach jak i w ca$o&ciowej ocenie. Najcz#stszym problemem by$o 

opó%nienie rozwoju mowy czynnej. 

Children with isolated single suture craniosynostosis ISSC are known to have a risk of 

neurodevelopmental delay. The specific neuropsychological deficits identified in children 

with ISSC include problems with attention and planning, processing speed, visual spatial 

skills, language, reading, and spelling. The incidence of clinically significant increases in ICP 

for infants with ISSC ranged from 4 to 20%. Moreover abnormal distances between major 

brain structures in misshaped skull could cause small perturbations in cortical connectivity, 

eventually producing functional changes in the way of the brain processes information. 

Aim: Neurodevelopmental assessment of children with ISSC with use of Munich Functional 

Neurodevelomental Diagnostic Tests Battery (MFND) before and after surgery. 

Material and Methods: 64 children were included into the study. All of them were treated 

surgically for ISSC. Mean age at time of surgery was 11,7 months (range: 1 – 41 months). 

The studied group consisted of 31 children with scaphocephaly, 26 children with 

trigonocephaly, 4 with brachycephaly, 2 with anterior plagiocephaly and one with posterior 

plagiocephaly. The time of observation ranged from 3 to 36 months. Neurodevelopmental 

assessment consisted of subscales assessing crawl age, going age, seating age, caught age, 

perception age, speaking age, speech understanding age and social age as well. 

Conclusions: ISSC could be associated with mild to moderate neurobehavioral impairment in 

a significant number of children. Studied group of children were categorized as either 

functioning abnormally in one or more of tested areas or having a documented learning 

disability. The most common disability concerns active speech language disturbcances. 

6. Nowotwory mózgu jako nast#pstwo profilaktycznej radioterapii o!rodkowego 

uk"adu nerwowego w przebiegu ostrej bia"aczki limfoblastycznej - analiza 

kliniczna, histologiczna i molekularna trzech przypadków. 

Brain Tumors After Prophylactic Irradiation for Acute Lymphoblastic Leukemia 

– clinical, histological and molecular study of three cases. 

Zakrzewska M 1 , Zawlik I 1 , Sikorska B 1 , Piaskowski S 1 , Zalewska-Szewczyk B 2 , Zakrzewski 

K 3 , Liberski PP 1,3 

1 

Zak$ad Patologii Molekularnej i Neuropatologii, Katedra Onkologii, Uniwersytet Medyczny, 

*ód% 

2 

Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii, Uniwersytet Medyczny, *ód% 

3 

Klinika Neurochirurgii, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki, *ód% 

S$owa kluczowe: ostra bia$aczka limfoblastyczna, histopatologia, nowotwór mózgu 

indukowany radioterapi(, prymitywny nowotwór neuroektodermalny 

Key words: ALL, CNS Primitive Neuroectodermal Tumor, Genetics, Histopathology, 

Radiation-induced brain tumor 

Nowotwory indukowane profilaktyczn( radioterapi( o&rodkowego uk$adu nerwowego (oun) 

s( rzadkim, odleg$ym powik$aniem leczenia dzieci z ostr( bia$aczk( limfoblastyczn( (ALL). 

Najcz#stszym typem histologicznym wyst#puj(cym w tej grupie nowotworów u dzieci s( 

glejaki wielopostaciowe, rzadziej oponiaki, natomiast najmniej cz#ste s( prymitywne 

nowotwory neuroektodermalne o&rodkowego uk$adu nerwowego (Central Nervous System 

Primitive Neuroectodermal Tumor, CNS PNET). 

140

W pracy przedstawiono analiz# kliniczn(, histologiczn(, i molekularn( trzech przypadków 

nowotworów powsta$ych w nast#pstwie radioterapii, u dzieci leczonych w Klinice 

Neurochirurgii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w *odzi. U trzech dziewcz(t w wieku 

11, 13 i 13 lat, wtórne nowotwory rozwin#$y si# odpowiednio 4, 6 i 8 lat po przebytej 

radioterapii. U dwójki chorych nowotwór mia$ charakter zmiany wieloogniskowej. 

We wszystkich przypadkach obraz histologiczny i profil immunohistochemiczny spe$nia$ 

kryteria rozpoznania CNS PNET z dwukierunkowym, glejowym i neuronalnym 

ró'nicowaniem. Analiza molekularna obejmowa$a bezpo&rednie sekwencjonowanie genów 

KRAS, IDH1 i TP53, ocen# stopnia metylacji genów TP53 i MGMT, ocen# profilu ekspresji 

genów PDGFRA, ERBB2 i SOX2 oraz ocen# obecno&ci utraty heterozygotyczno&ci (loss of 

heterozygosity, LOH) na chromosomach 1p, 1q, 9q, 10q, 17p i 22q. 

Sekwencjonowanie nie wykaza$o obecno&ci mutacji, nie stwierdzono tak'e zmian w profilu 

ekspresji badanych genów oraz utraty materia$u genetycznego. Jedyn( obecn( zmian( 

molekularn( by$a hipermetylacja regionu promotorowego genu MGMT. W bie'(cym 

pi&miennictwie podkre&la si# brak zwi(zku pomi#dzy dzia$aniem promieniowania 

jonizuj(cego a stopniem metylacji tego genu oraz jego wysoce prawdopodobny zwi(zek 

z onkogenez( nowotworów mózgu. 

Uzyskane wyniki pozwalaj( stwierdzi!, 'e epigenetyczne wyciszenie genu MGMT 

obserwowane we wszystkich analizowanych przypadkach sugeruje jego du'e znaczenie 

w rozwoju tych nowotworów. 

Praca finansowana w ramach grantu KBN nr N401 180 32/3580. 

Radiation induced tumors occurring after prophylactic central nervous system (CNS) 

radiation therapy in children surviving from acute lymphoblastic leukemia (ALL) are quite 

rare event. The most frequent of them are glioblastomas, fewer are meningiomas and 

occasionally occurres central nervous system primitive neuroectodermal tumor (CNS PNET). 

Here we report three cases of radiation induced brain tumors affecting children following 

radiation therapy for ALL, undergoing surgery at the Department of Neurosurgery, Polish 

Mother Memorial Hospital Research Institute. In three females, aged 11, 13 and 13 years, 

secondary brain tumors developed 4, 6 and 8 years after radiotherapy respectively. In two 

patients tumor was multifocal lesion. In all cases immunohistochemical profile was 

concordant to CNS PNET with both neuronal and glial differentiation. 

Molecular analyses including KRAS, IDH1 and TP53 genes direct sequencing, TP53 and 

MGMT methylation status and PDGFRA, ERBB2, SOX2 expression level as well as loss of 

heterozygosity (LOH) on chromosomes 1p, 1q, 9q, 10q, 17p i 22q were performed. 

Sequencing and expression analyses revealed no alteration within all analyzed genes and 

chromosomal regions. The sole molecular abnormality presented in all samples was 

methylation of MGMT promoter region. Correlation between DNA epigenetic methylation 

status and radiation exposure is not confirmed and data published up to now underline its 

close association with brain tumor oncogenesis. 

These results showed that epigenetic inactivation of MGMT gene may play the important role 

in development of radiation induced tumors. 

This work was supported by Minister of Science and Higher Education Grant No. N401 180 

32/3580. 

141

7. Badanie pó"kulowej dominacji dla mowy z u$yciem funkcjonalnego rezonansu 

magnetycznego a kliniczna ocena lateralizacji u dzieci 

z uszkodzeniami pó"kulowymi. 

Determination of language dominance using Firm and behavioral laterality assessment 

in children with hemispheric lesions. 

Agnieszka Ondruch, Agnieszka Maryniak, Marcin Roszkowski, Pawe$ Daszkiewicz, 

El'bieta Jurkiewicz, Beata Maszewska 

(CZD Warszawa) 

S$owa kluczowe: fMRI, dominacja pó$kulowa mowy 

Keywords: fMRI, hemispheric language dominance 

Okre&lenie dominacji pó$kulowej dla mowy jest elementem diagnozy przedoperacyjnej 

pacjentów z pó$kulowymi guzami o.u.n. Dzi#ki rozwojowi technik neuroobrazowania metody 

inwazyjne s( zast#powane przez techniki bardziej komfortowe i nie wymagaj(ce podawania 

osobom badanym znaczników radioaktywnych ani innych substancji, wp$ywaj(cych na 

funkcjonowanie organizmu. W Klinice Neurochirurgii Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia 

Dziecka” pó$kulowa lokalizacja o&rodków mowy jest okre&lana na podstawie badania 

funkcjonalnego rezonansu magnetycznego. Badanie rezonansowe poprzedzone jest diagnoz( 

neuropsychologiczn(, obejmuj(c( ocen# poszczególnych funkcji poznawczych (mowa, 

pami#!, gnozja, praksja) oraz dominacji stronnej cia$a (r#ka, noga, oko). Procedura badania 

fMRI jest dobierana indywidualnie do ka'dego dziecka, z uwzgl#dnieniem lokalizacji zmiany 

patologicznej, wieku, ewentualnych deficytów poznawczych i mo'liwo&ci wspó$pracy. 

Przedstawione zostan( badania 18 dzieci (8 dziewczynek, 10 ch$opców) w wieku 8-18 lat. W 

badanej grupie przewa'ali chorzy z lezjami lewostronnymi (15/3). 11 pacjentów by$o 

prawor#cznych, 5 lewor#cznych, u 2 brak by$o jednoznacznej przewagi jednej r#ki. fMRI w 6 

przypadkach wskazywa$ na lewopó$kulow(, a w 8 na prawopó$kulow( dominacj# dla mowy. 

U 4 badanych reprezentacja mowy by$a bilateralna. Ponad po$owa dzieci z lezjami 

lewostronnymi mia$a prawopó$kulow( dominacj# dla mowy (8), u dwojga stwierdzano 

bilateralno&!. Lewor#czno&! wi(za$a si# z prawopó$kulow( (4) lub bilateraln( (1) dominacj( 

dla mowy, za& u pacjentów prawor#cznych wyst#powa$o znaczne zró'nicowanie (6 – lewa 

pó$kula, 4 – prawa, 1 – bilateralnie) – (w te&cie Chi 2 Pearsona i Chi 2 NW p=0,01). Uzyskane 

wyniki wskazuj(, i' kliniczne badanie lateralizacji nie pozwala na okre&lenie dominacji 

stronnej dla mowy u dzieci z pó$kulow( patologi( o.u.n. Regu$a o przeciwstronnej do 

dominuj(cej r#ki reprezentacji pó$kulowej mowy nie potwierdzi$a si# zw$aszcza u pacjentów 

prawor#cznych z lewostronnymi lezjami. 

Hemispheric language dominance assessment is a part of preoperative diagnosis of patients 

with hemispheric lesions. Owing to development of neuroimaging techniques, invasive 

methods are replaced with more comfortable ones, that do not demand administration of 

radioactive markers and other substances. In Department of Neurosurgery, Children's 

Memorial Health Institute, hemispheric localization of language areas is determined by fMRI 

examination. The examination is preceded by neuropsychological diagnosis, including 

particular cognitive functions evaluation (speech, memory, gnosis, praxis) and behavioral 

laterality assessment (handedness, footness, eyedness). Procedure of fMRI study is selected 

individually for each patient, concerning lesion localization, age, possible cognitive deficits 

and ability to cooperate. Results of the study on 18 children (8 female, 10 male; aged 8-18 

years) will be presented. There was a prevalence of patients with left-side lesions (15/3). 11 

142

patients were right-handed, 5 left-handed and there was no hand preference in 2. fMRI study 

indicated left hemispheric dominance for language in 6 children, right in 8 and bilateral 

representation in 4. More than a half of the patients with left-side lesions had right 

hemispheric dominance for speech (8), in 2 it was bilateral. Left-handedness was connected 

with right (4) or bilateral (1) speech representation, while in right-handed patients there was a 

significant diversity (6-left hemisphere, 4-right, 1-bilateral) – (Chi ² Pearson and Chi²NW 

p=0,01). Results obtained indicate that behavioral laterality assessment does not let to 

determine hemispheric language dominance. The principle of contralateral to preferred hand 

language hemispheric dominance was not confirmed especially in right-handed patients with 

left-side lesions. 

8. Rzadki przypadek guza wewn%trzczaszkowego 

Mythology explained? Some medico-humanistic considerations based on the unusual 

case of so called „ Fetus-in-fetu „ localized partially intracranially. 

1,4 D. Adamek, 1 G. Drabik, 2 S. Kwiatkowski, 3 J.Lankosz-Lauterbach, 1 W. Mie'y"ski, 

4 E.Radwa"ska, 5 K. Kobylarz, 6 *. Wyrobek, 7 D. Piniewska. 

1 Department of Pathology, 2 Department of Pediatric Neurosurgery, 3 Department of Intensive 

Care, University Children’s Hospital, 4 Department of Neuropathology, Chair of Pathology, 

5 Department of Anaesthesiology, 6 Department of Radiology University Children’s Hospital, 

7 Chair of Forensic Medicine, Medical College, Jagiellonian University, Cracow. 

Wst#p: W&ród kilkudziesi#ciu rodzajów histopatologicznych guzów wewn(trzczaszkowych 

zjawiskiem niezwykle rzadkim jest p$ód paso'ytniczy okre&lany jako fetus In fetu .To ostatnie 

okre&lenie dotyczy obecno&ci drugiego p$odu w ró'nych jamach cia$a – jamie brzusznej,klatce 

piesiowej ,miednicy. Pierwszy opis pochodzi od Johana Meckela przed 200 laty i równie' 

oko$o 200 opisów znajduje si# w dotychczasowej literaturze nie licz(c opisu bólów g$owy u 

Zeusa i po konsultacji z Hermesem operacji wykonanej przez Hefajstosa i narodzin Ateny. 

Opis przypadku: U 24 letniej zdrowej kobiety w czasie I ci('y wykryto za pomoc( usg 

(rutynowe badanie)nieprawid$owy kszta$t g$owy , nast#pnie w badaniu MRI , guz 

wewn(trzczaszkowy z destrukcja ko&ci twarzoczaszki. Zadecydowano o przyspieszeniu 

porodu i ci#ciu cesarskim. Dziecko urodzone w dobrym stanie , przeniesione do oddzia$u IT 

Uniwersyteckiego szpitala Dzieci#cego a po wykonaniu badania CT zakwalifikowane do 

operacji w I dobie 'ycia czasie wprowadzania do znieczulenia wyst(pi$o gwa$towne 

pogorszenie stanu ogólnego ,niewydolno&! oddechowa i kr('eniow(, decyzj( anestezjologów 

zdyskwalifikowane od operacji neurochirurgicznej. Dziecko zmar$o po kilku godzinach w&ród 

objawów niewydolno&ci oddechowej jak si# okaza$o ci#'kiego zespo$u b$on szklistych. 

Autopsj# przeprowadzono w nast#pnym dniu przy czym badanie czaszki przeprowadzono tak 

jak planowany zabieg neurochirurgiczny celem oceny czy by$ on technicznie mo'liwy dla 

prze'ycia dziecka. Przedstawiono p[przebieg autopsji. Wykazano obecno&! fetus In fetu. 

Poniewa' badania obrazowe (MRI p$odowe i CT w pierwszej dobie wykazywa$o guz typu 

teratoma przypadek pokazuje konieczno&! ró'nicowania równie' w kierunku innej patologii 

Dyskusja: Czy w przypadku prawid$owego i wcze&niejszego rozpoznania nale'y w takich 

wadach podejmowa! operacje neurochirurgiczn(? 

Introduction: 

A medical contribution: The term “Fetus-in-fetu” (FIF) is believed to be introduced by Johann 

Friedrich Meckel, some 200 years ago. Less than 200 bona fide FIFs, (sometimes called also 

“parasitic fetuses”), were reported to date, mainly retroperitoneally. Intracranial FIFs are 

143

extreme rarities (11 cases reported). The authors present the case of inborn, partially 

intracranial FIF. 

A humanistic contribution: Greek mythology gives the following description of the birth of 

Athena. Zeus having seduced Titaness Metis and made her pregnant eventually swallowed her 

since the Oracle of Gaea prophesied that the male child of Metis would overthrow Zeus. After 

this, Zeus suffered from indescribable headache and according to the advice of Hermes, 

Hephaestus split open Zeus's skull using a sort of wedge. Out of the skull sprang Athena. 

Case description: A male newborn in a grave state presented with large partially intracranial 

tumor 9 cm of diameter distorting his head was admitted to University Children’s Hospital in 

Krakow. The tumor was detected prenatally and the pregnancy was terminated in 33-rd week 

of gestation by cesarean section. Just at the beginning of the operation of removal of the 

tumor the child abruptly deteriorated and eventually died the next day. 

The general autopsy showed the features of fetal respiratory distress syndrome. The large 

tumor in the head was located in right anterior, medial, and pterygopalatinal cranial fossa 

partially displacing child’s brain to the left. The tumor was entirely encapsulated and 

connected to the rest of the body by a distinct vascular stalk. After the incision of the capsule 

four relatively well developed limbs (with fingers) protruding from the rest of the tumor mass 

were seen. 

Microscopically, apart from well formed and covered with skin limbs, and a large mass 

consisting of different neuroectodermal derivatives (structures resembling primitive neural 

tubes, ganglions, neuroglial and ependymal formations), there were haphazardly distributed 

different tissues or fragments of organs like intestine, glands, muscles and fat tissue. 

Discussion: 

Medical contribution: According to some authors the presence of elements of axial skeleton 

(vertebrae) is necessary to diagnose FIF, however this postulate is questioned and moreover, 

the relation of FIF to teratoma has not been solved. In many cases (including the presented 

case) FIF accompanies teratoma. Such co-occurrence unnecessarily proves the common 

pathogenesis. One cannot exclude that e.g. FIF may merely play the role of predisposing 

factor for development of teratoma. 

Humanistic contribution: Considering the localization of FIF in the presented case and 

remembering the myth of the birth of Athena it seems to be justified to draw a conclusion that 

the mythical tale of the birth of Athena might have been based on a true event? However still 

there remains the act of swallowing Metis, which seems to be open for interpretation. Could it 

be of some importance regarding the pathogenesis of FIF (or teratoma)? Anyway it could be 

an invitation for possible medico-humanistic consideration and discussion… 

10.50-12.20 Sesja XIV Tematy wolne I (Free subjects I) 

Przewodnicz(cy : Prof. M.Z(bek, Dr n. med. W.Och 

1. Wyniki leczenia 64 przypadków nerwobólu nerwu trójdzielnego metod% 

przeskórnej termoablacji zwoju Gassera 

Treatment results of 64 cases of the trigeminal neuralgia through percutaneous 

Gasserian ganglion thermoablation 

Jeli'ski R, Dzier'anowski J, Be$dzi"ski P, Szmuda T 

Katedra i Klinika Neurochirurgii UMG 

144

Neuralgia nerwu tródzielnego, zwój Gasera, przeskórna termoablacja 

Trigeminal neuralgia, Gasserian ganglion ,Percutaneous thermoablation. 

Wst#p: G$ówn( przyczyn( nerwobólu nerwu trójdzielnego jest konflikt z naczyniem 

krwiono&nym w strefie jego wyj&cia z mostu. Oprócz operacyjnych metod odbarczenia lub 

przeci#cia ga$#zi nerwu V (operacje Janetty, Dandy’ego, Sjoqvista, Taarnhoja, Fraziera- 

Spillera, Wiklinsa-Kunickiego) powszechnie znane s( równie' ma$oinwazyjne, przezskórne 

techniki w tym termoablacja zwoju Gassera. 

Materia$ i metoda: Autorzy przedstawiaj( retrospektywn( analiz# 64 chorych z neuralgi( 

trójdzieln( leczonych drog( termoablacji w okresie od marca 2003 do grudnia 2008 

z uwzgl#dnieniem skuteczno&ci ocenianej w okresie po 6 i 12 miesi(cach i powik$a" po 

leczeniu. Wszystkie zabiegi wykona$o 2 chirurgów co umo'liwi$o podj#cie próby wykazania 

korelacji mi#dzy skuteczno&ci( procedury, a krzyw( „uczenia si#”. Termoablacj# 

wykonywano w krótkim znieczuleniu do'ylnym, pod kontrol( ramienia C, za pomoc( aparatu 

Stryker. 

Wyniki: W prezentowanym materiale (49 kobiet i 15 m#'czyzn, &rednia wieku 67,5 roku, 

&redni okres obserwacji 2 lata i 8 miesi#cy) dominowa$a neuralgia w zakresie nerwu 

szcz#kowego (23), nast#pnie 'uchwowego (13) i ocznego (4) oraz ból dwóch i trzech ga$#zi 

V1/V2(&), V2/V3 (16) i V1-V3 (4) w 24 przypadkach ból zlokalizowany by$ po stronie 

lewej, w 36 po prawej, a u 2 chorych obustronnie. W 2 przypadkach nie uda$o si# wykona! 

zabiegu z powodów technicznych, 6 chorych mia$o wcze&niej wykonan( operacj# 

mikrodekompresji, u 7 chorych ablacje wykonano wielokrotnie . U dwóch chorych neuralgia 

mia$a charakter pourazowy, u 1 pozapalny (wirus opryszczki), u 2 w przebiegu stwardnienia 

rozsianego. W jednym przypadku wyst(pi$o istotne powik$anie w postacie znieczulenia 

bolesnego. 

Wnioski: Przezskórna termoablacja jest skuteczn( technik( leczenia neuralgii nerwu 

trójdzielnego, b#d(ca alternatywa do technik chirurgicznych zw$aszcza dla pacjentów w 

starszej grupie wiekowej, obci('onej internistycznie. W analizowanych grupach nie 

wykazano istotno&ci statystycznej mi#dzy ilo&ci( wykonanych zabiegów, a wynikami 

leczenia. 

Introduction: It is generally accepted that the main cause of trigeminal neuralgia is 

a vasonerval conflict at the entry zone to the pons .Apart many surgical procedures(some of 

them historical)/Janetta,Frazier-Spiller,Sjoquist,Taarnhoj,Wilkins-Kunicki/there are known 

other minimal invasive percutaneous technics like Gasserian ganglion thermoablation. 

Material and Methods: The authors presents retrospective analysis of 64 patients with 

trigeminal neuralgia treated with percutaneuos termocoagulation of the Gasserian ganglion 

from March 2003 to December 2008 with regard to treatment effectiveness after 6 and 12 

months and complications. All procedures were performed by 2 surgeons so the authors tried 

to find correlation between procedure efficiency and learning curve.Termoablation was 

performed under intravenous sedation with fluoroscopy and Stryker impulse generator. 

Results: Material include 49 women and 15 men mean age 67,5 years with mean observation 

time 2 years and 8 months with dominant V2 neuralgia(23 patients) and V3 (13p) V1(4p) 

respectively.Neuralgia including two or three trigeminal branches was as follows V1/V2(), 

V2/V3(16) V1-V3(4).In 36 patients the pain was on the right side, in 24 on the left ,2 patients 

has bilateral pain.In two cases thermoablation was not done because of the technical problems 

to achive proper positioning of the active electrode, 6 patients were after earlier MVD,7 

patients had earlier thermoablations.The other than” spontaneous” causes of neuralgia in our 

series were 2 trauma patients,1 patients after hereptic infection and 2 with multiple 

sclerosis.There was one serious complication –anesthesia dolorosa . 

145

Conclusions: Percutaneous thermoablation is an effective treatment of trigeminal neuralgia as 

an alternative to surgical procedures especially in eldery seriously ill patients.There was no 

statistical difference between number of procedures and treatment results. 

2. Mapowanie i monitorowanie nerwu twarzowego w operacjach guzów k%ta 

mostowo-mó$dzkowego. 

Intraoperative mapping and monitoring of facial nerve during c-p angle tumours 

surgery. 

Marlena Hupa"o, Krzysztof Tybor, Piotr Komu"ski, Tomasz Papierz, Dariusz J. Jaskólski 



S$owa kluczowe: guzy k(ta mostowo – mó'd'kowego, nerw twarzowy, mapowanie 

i monitorowanie &ródoperacyjne, pora'enie po$owicze twarzy. 

Key words: c-p angle tumours, facial nerve, intraoperative mapping and monitoring, facial 

palsy 

Wst#p i cel pracy: Wzrokowa identyfikacja nerwu twarzowego podczas resekcji du'ych 

guzów k(ta mostowo-mó'd'kowego, zw$aszcza nerwiaków nerwu przedsionkowego jest 

trudna, a uszkodzenie nerwu twarzowego - cz#stym powik$aniem zabiegu. Wypracowano, 

wdro'ono i oceniono metodyk# mapowania nerwu twarzowego oraz ci(g$ego 

&ródoperacyjnego monitorowania jego czynno&ci. 

Materia$ i metody: W latach 2006-09 w naszej klinice zoperowano 42 chorych 

z nowotworami k(ta mostowo-mó'd'kowego wykorzystuj(c &ródoperacyjne mapowanie 

i monitorowanie nerwu twarzowego. Nerw identyfikowano za pomoc( badania 

przewodnictwa we w$óknach ruchowych, a istot( monitoringu - ci(g$y zapis EMG (ang. free 

run) rejestrowany elektrodami ig$owymi z wybranych mi#&ni zaopatrywanych przez nerw 

VII. Zagra'aj(ce uszkodzenie wywo$ywa$o charakterystyczne zmiany w zapisie uruchamiaj(c 

jednocze&nie alarm d%wi#kowy, co w wi#kszo&ci przypadków zapobieg$o nieodwracalnemu 

pora'eniu. Funkcj# nerwu oceniano w skali House’a-Brackmanna (ang. HB scale). 

Wyniki: U wszystkich chorych uda$o si# zlokalizowa! nerw twarzowy. U 36 (85,7%) chorych 

nerw zaoszcz#dzono (HB 1). U 6 (14,3%), mimo zidentyfikowania nerwu, nie uda$o si# 

zachowa! jego funkcji (HB 6), cho! u 3 utrzymano ci(g$o&! anatomiczn(. Odpowied% 

z mi#&ni twarzy na stymulacj# pnia nerwu pod koniec zabiegu mia$a warto&! rokownicz(. 

Prezentujemy krótki film. 

Wnioski: ,ródoperacyjne ci(g$e monitorowanie funkcji nerwu twarzowego istotnie redukuje 

ryzyko pora'enia twarzy i powinno by! standardowo stosowane w chirurgii guzów k(ta 

mostowo-mó'd'kowego. 

Visual identification of the facial nerve during excision cerebello-pontine angle tumours, 

particularly vestibular schwannomas is difficult, hence a damage to the nerve occurs 

frequently. We worked out, implemented and assessed technique of mapping the facial nerve 

and intraoperative monitoring of its function. 

Material and methodes: In years 2006-09 we operated on 42 patients with cerebello-pontine 

angle tumours whilst carring out intraoperative mapping and monitoring of the facial nerve. 

The nerve was identified by means of nerve conduction velocity and monitored with free run 

EMG recorded from needle electrodes placed in selected muscles innervated by the facial 

146

nerve. Imminent damage elicited characteristic changes in the recording and produced a 

warning sound informing the neurosurgeon about the danger. This helped to prevent the 

irreversible damage in the majority of cases. The nerve function was assessed using House- 

Brackmann scale. 

Results: The facial nerve was successfully identified in all cases. In 36 (85,7%) patients the 

nerve was spared (HB 1). In 6 (14,3%), despite identification the nerve’s function was lost 

(HB 6), although in 3 anatomical integrity of the nerve was preserved. The response from the 

facial muscles for stimulation of the nerve trunk at the end of the procedure proved to be of 

prognostic value. 

Conclusions: Intraoperative mapping and monitoring of the facial nerve substantially reduces 

the risk of facial palsy and therefore ought to be routinely used in surgery of the cerebellopontine 

angle tumours. 

3. Monitorowanie !ródoperacyjne podczas zabiegów operacyjnych w obr#bie pnia 

mózgu i rdzenia kr#gowego. 

Intraoperative monitoring in the brain stem and the spinal cord surgical treatment. 

K. Dzi#giel, W. Kloc, B. Szopa, W. Wasilewski, P. jende, W. Liczbik, H. Kasprzak, O. 

Pierzak, M. Niedba$a. (Gda"sk) 

Oddzia$ Neurochirurgii, Pomorskie Centrum Traumatologii, Wojewódzki Szpital 

Specjalistyczny im. Miko$aja Kopernika w Gda"sku 

Wst#p i cel pracy: W trakcie zabiegów na okolicy pnia mózgu i rdzenia kr#gowego istnieje 

du'e ryzyko uszkodzenia struktur o&rodkowego uk$adu nerwowego stosowano 

&ródoperacyjny monitoring neurofizjologiczny. Mia$ on na celu nadzorowanie stanu 

czynno&ciowego o&rodkowego uk$adu nerwowego poprzez &ledzenie odpowiedzi czuciowych, 

odpowiedzi ruchowych, fali D lub monitorowanie odpowiednich nerwów czaszkowych. 

Materia" i metody: Materia$ stanowi 7 chorych operowanych z powodu guza pnia mózgu 

i 12 chorych operowanych z powodu guza rdzenia kr#gowego, u których stosowano 

neurofizjologiczny monitoring &ródoperacyjny. U wszystkich chorych monitorowano 

potencja$y czuciowe. Podczas operacji wywo$ywano odpowiedzi czuciowe stymuluj(c nerwy 

po&rodkowe oraz $ydkowe. Monitorowanie SEP poprzez sta$( analiz# amplitudy i latencji 

potencja$u wywo$anego mo'e zwróci! uwag# na obrz#k, niedokrwienie czy ucisk struktur 

nerwowych. W zale'no&ci od przewidywanego konfliktu z nerwami czaszkowymi podczas 

zabiegu monitorowano nerwy czaszkowe III, IV, V, VII, VIII, IX, X, XI i XII. Oceny dróg 

ruchowych dokonywano przy pomocy MEP-ów ze stymulacj( pr(dem elektrycznym 

odpowiednich okolic mózgu przezczaszkowo i odbiorem z mi#&ni ko"czyn górnych (mi#&nie 

k$#bu) oraz ko"czyn dolnych (mi#&nie piszczelowe przednie i trójg$owe $ydki). Znad samego 

rdzenia (nadtwardówkowo) oceniano bardzo czu$y parametr, fal# D. Zmiana amplitudy fali D 

pozwala na ocen# czynno&ci szlaków piramidowych podczas zabiegu operacyjnego 

i rokowanie co do funkcji rdzenia po zako"czeniu operacji. W zestawieniu z wykonywanymi 

MEP-ami pozwala$o dok$adnie ocenia! miejsce ewentualnego uszkodzenia. 

Wyniki i wnioski: Zastosowanie monitorowania &ródoperacyjnego pozwoli$o unikn(! 

niepotrzebnych uszkodze" w operowanej okolicy. Zabiegi wykonywane bez 

neurofizjologicznego monitorowania &ródoperacyjnego w porównaniu do zabiegów z jego 

zastosowaniem wykazuj( wi#cej powik$a". 

147

Introduction and objective: In the course of treatment of the brain stem area and the spinal 

cord, where a high risk of damage to the structures of the central nervous system exists, 

intraoperative neurophysiological monitoring was used. It had to supervise central nervous 

system action state by follow up sensory responses, motor responses, D-wave, or by relevant 

cranial nerves monitoring. 

Material and methods: Material is 7 patients operated because of the brain stem tumor and 

12 patients operated because of the spinal cord tumor, where intraoperative 

neurophysiological monitoring was used. During surgeries of the brain stem, sensory response 

was evoked by stimulating median and sural nerves. SEPs monitoring by constant amplitude 

and latency analysis of evoked potential can lead to edema, ischemia or nerve structures 

oppression to be noted. In the light of possible conflict with cranial nerves during surgeries, 

cranial nerves III – V and VII – XII were monitored. Motor tracts were assessed by MEPs 

with electric current stimulation of the appropriate brain areas and reception from the upper 

and lower extremities muscles. From the above of the spinal cord there was a very sensitive 

parameter, D-wave amplitude, assessed. D-wave amplitude changes enable pyramidal tracts 

action to be assessed during surgery, and make a prognosis as to the functions of the spinal 

cord after the surgery. 

Results and conclusion: Application of intraoperative neurophysiological monitoring was 

very helpful in preventing unnecessary damage of the operated area. Procedures performed 

without intraoperative neurphysiological monitoring compared to treatment with 

intraoperative neurophysiological monitoring showed more complications. 

Key words: intraoperative neurophysiological monitoring, brain stem tumors monitoring, 

neurophysiological monitoring 

4. Dwa przypadki wczesnego aktywnego leczenia udaru niedokrwiennego mózgu 

o ró$nej etiologii. 

Two cases of early active treatment of different etiology cerebral ischemic stroke 

M. Smó"ka, G. Da$ek, W. Och, A. Tutaj, T. Budzisz 

Oddzia$ Neurochirurgii WSS w Olsztynie 

Oddzia$ Neurologii WSS w Olsztynie 

Autorzy przedstawiaj( dwa przypadki chorych z ci#'kim udarem niedokrwiennym w zakresie 

unaczynienia t. &rodkowej mózgu o ró'nej etiologii. U pierwszej chorej (67 l) zastosowano w 

ci(gu 3 godzin po udarze tkankowy aktywator plazminogenu(Actylise).U drugiej chorej(32 l) 

ze z$o&liwym, rozleg$ym zawa$em mózgu po wypadku komunikacyjnym wykonano w 2-giej 

dobie rozleg$( kraniektomi# obarczaj(c(.W obu przypadkach uzyskano b.dobry efekt 

terapeutyczny.Autorzy przedstawiaj(c wskazania zach#caj( do aktywnego leczenia udaru 

niedokrwiennego w okre&lonych przypadkach. 

The authors present two cases of patients with severe ischemic stroke in a middle cerebral 

artery territory with different etiology. First patient(woman 67 yrs old)was given Tissue 

plasminogen activator (t-PA) Actylise within 3 hours. Second patient (woman 32 yrs old) 

with malignant infarction in right hemisphere was operated on-large decompressive 

craniectomy was performed. The therapeutic results are very good in both cases. The authors 

presenting indications strongly recommend such methods for active treatment of ischemic 

stroke. 

148

5. Wyniki leczenia pacjentów ze st"uczeniami mózgu w materiale Oddzia"u 

Neurochirurgii WSS w Radomiu. 

The assessments of treatment of traumatic brain contusions in patients treated 

in Department of Neurosurgery at Multidisciplinary Medical Center in Radom. 

A. Harabin, M. Lekan, M. Pastuszko 

Oddzia$ Neurochirurgii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Radomiu. 

S$owa kluczowe: uraz czaszkowo-mózgowy, st$uczenie mózgu 

Key words: traumatic brain injury, brain contusion, enlargment of brain contusion 

W pracy przedstawiono wyniki leczenia pacjentów ze st$uczeniami mózgu hospitalizowanych 

w Oddziale Neurochirurgii WSzS w Radomiu w latach 2003-2008. Badaniem obj#to 59 

pacjentów, którzy doznali urazu g$owy w dniu przyj#cia do oddzia$u oraz mieli wykonane 

pierwsze kontrolne badanie TK g$owy do 3 dób od urazu. 

Analizowano mechanizm urazu, stan neurologiczny przy przyj#ciu, lokalizacj# ognisk 

st$ucze", dodatkowe zmiany pourazowe, ewolucj# ognisk st$ucze", metod# leczenia oraz stan 

pacjentów przy wypisie. 

Najcz#stsz( przyczyn( st$ucze" mózgu stanowi$y upadki (37%), upadki z wysoko&ci (20%) 

oraz potr(cenia przez samochód (20%). 

Najcz#stsz( lokalizacj( st$ucze" mózgu by$y p$aty czo$owe i p$aty skroniowe (od 44 do 49%), 

w nast#pnie mó'd'ek (10%). W 63% przypadków st$uczenia by$y wieloogniskowe. W 60% 

przypadków ogniska st$ucze" mózgu w kontrolnym badaniu TK g$owy ulega$y powi#kszeniu. 

17% pacjentów leczonych by$o operacyjnie. Wskazaniami do operacji by$o pogorszenie stanu 

neurologicznego z towarzysz(cym powi#kszeniem si# ogniska st$uczenia w kontrolnym 

badaniu TK g$owy. 

U 65% pacjentów uzyskano dobry wynik leczenia, zmar$o 30% pacjentów. 

Wnioski: 

1. Najcz#stsz( przyczyn( urazów g$owy ze st$uczeniami mózgu s( upadki 

2. Najcz#stsz( lokalizacj( ognisk st$ucze" mózgu s( p$aty czo$owe i skroniowe 

3. Ogniska st$ucze" mózgu w kontrolnym badaniu TK g$owy powi#kszaj( si# w ok.60% 

przypadków, najcz#&ciej w ci(gu pierwszych 24 godzin od urazu 

4. St$uczenia mózgu najcz#&ciej nie wymagaj( leczenia operacyjnego, wskazaniem 

do operacji jest pogarszanie si# stanu neurologicznego 

5. W 65% przypadków uzyskuje si# dobry wynik leczenia, do zgonów dochodzi 

w ok. 30% przypadków. 

The aim of the study was evaluation of patients with traumatic brain contusions treated in 

Department of Neurosurgery in Radom in years 2003-2008. The study included 59 patients 

after head trauma sustained at the day of admission with first control CT scan performed no 

longer than 3 days after the trauma. 

Mechanism of trauma, neurological examination at the admission, localization of brain 

contusions, additional posttraumatic changes in CT scan, evolution of contusions, method of 

treatment and neurological condition at the discharge were evaluated. 

The most frequent mechanism of trauma was falling (37%), falling from the height (20%) and 

hitting by car (20%). 

Brain contusions was localized most frequently in frontal and temporal lobes (44-49%), 

followed by cerebellum (10%). In 63% of cases contusions were multifocal. In 60% cases 

contusions tended to enlarge in control CT scan. 

149

17% of patients were treated surgically. Deterioration of neurological condition with 

enlargement of brain contusion was main indication to surgical treatment. 

Good results of treatment achieved in 65% of cases, 30% of patients died. 

Conclusions: 

1. The most frequent cause of head trauma with brain contusions is falling 

2. Brain contusion are localized most frequently is frontal and temporal lobes 

3. Brain contusions enlarge in control CT scan in 60% of cases, predominantly during the 

first 24 hours after the trauma 

4. Brain contusions usually do not require surgical treatment, indication for surgery is 

significant deterioration of neurological condition with enlargement of brain contusion 

5. 65% of patients were discharged in good condition, 30% of patients died. 

6. Leczenie z"ama' z#ba obrotnika. 

Treatment of the Odontoid Fractures 

Heliodor Kasprzak, Wojciech Wasilewski, Wies$aw Liczbik, Wojciech Kloc, Piotr Jende, 

Olaf Pierzak, Beata Szopa. 

Oddzia$ Neurochirurgii, Pomorskie Centrum Traumatologii, Wojewódzki Szpital 

Specjalistyczny im. M. Kopernika w Gda"sku 

S$owa kluczowe: z$amania z#ba obrotnika, dost#p pod'uchwowy, &ruby samodociskaj(ce, 

Key words: odontoid fractures, submandibular approach, self-tightening screws. 

Technika leczenia z$ama" z#ba obrotnika zmieni$a si# od czasu wprowadzenia dost#pu 

przedniego do kr#gos$upa szyjnego. Dotychczasowa szeroka stabilizacja potylicznokr#gos$upowa 

lub stabilizacja dwusegmentowa zosta$a zast(piona unieruchomieniem 

z$amanego z#ba do trzonu kr#gu. Celem pracy jest przedstawienie metody leczenia 

operacyjnego z zastosowaniem &rub samodociskaj(cych. 

Metoda: Materia$ kliniczny obejmuje 25 chorych leczonych w Oddziale Neurochirurgii 

Pomorskiego Centrum Traumatologii w Gda"sku z powodu z$amania z#ba obrotnika w latach 

2004-2009. Wszyscy chorzy mieli z$amanie z#ba obrotnika typu II wed$ug klasyfikacji 

Andersona i d’Alonzo, które jest z$amaniem niestabilnym, niebezpiecznym, trudno goj(cym 

si# i wymagaj(cym od pocz(tku leczenia operacyjnego. Z dost#pu pod'uchwowego dotarto 

do podstawy trzonu C2 i pod kontrol( fluoroskopii wprowadzano 1 lub 2 &ruby 

samodociskajace, uzyskuj(c dobr( stabilizacj# z$amanego z#ba. 

Wyniki: Wyniki leczenia oceniano bezpo&rednio po zabiegu operacyjnym oraz w trakcie 

bada" kontrolnych. Czas obserwacji wynosi od 2 – 48 miesi#cy. U 24 chorych uzyskano 

dobry zrost kostny stwierdzany podczas kolejnych bada" kontrolnych. W badaniu 

neurologicznym w porównaniu do stanu przedoperacyjnego uzyskano ust(pienie dolegliwo&ci 

pod postaci( zawrotów g$owy, bólów okolicy potylicznej z uczuciem usztywnienie oraz 

zaburze" równowagi. W 1 przypadku chory wymaga$ reoperacji z powodu krwiaka w lo'y 

pooperacyjnej a u nast#pnego dosz$o do wyp$o'enia &ruby z lo'y w podstawie z#ba. 

Wnioski: Zastosowanie stabilizacji z$amanego z#ba za pomoc( &rub samodociskaj(cych jest 

bardzo dobr( metod( leczenia, minimalizuj(c( wielko&! dost#pu operacyjnego. Ta technika 

pozwala na uzyskanie dobrego zrostu kostnego bez naruszenia zakresu ruchomo&ci 

kr#gos$upa i wy$(czenia jednostek ruchowych. Chorzy bezpo&rednio po operacji mog( by! 

uruchamiani i poddawani leczeniu usprawniaj(cemu. 

150

Surgical treatment of odontoid fractures has changed since the introduction of the anterior 

approach access to the cervical spine. Wide occipito-spinal stabilization or double segment 

stabilization of vertebral column has been replaced by fixation of a fractured odontoid to the 

vertebral body. The aim of this study is to present the method of surgical treatment with the 

use of self-tightening screws. 

Method: Clinical Material includes 25 patients treated in the Department of Neurosurgery due 

to odontoid fractures. All patients had an odontoid fracture of type II according to the 

classification of Anderson and d'Alonzo. With submandibular approach, the base of the C2 

vertebral body was reached, and under the control of fluoroscopy, 1 or 2 self-tightening 

screws were inserted. A good stabilization effect was achieved. 

Results: Treatment results were assessed immediately after the surgery and during the follow 

up period. Time of observation ranged from 2 - 48 months. In 24 patients a good bone 

concrescence was achieved, which was found in subsequent tests. Neurological examination 

in comparison to the preoperative revealed of complaints resolution. In one case patient 

required a second surgery due to postoperative hematoma in the surgery site, in another 

patient there was a screw fall out of the odontoid base. 

Conclusions: Application of stabilization in the odontoid fractures with the use of selftightening 

screws is a very good method of treatment that minimise the operational approach 

dimension. This technique allows to obtain a good bone concrescence, without prejudice to 

spine movements and motor units exclusion. 

7. Guzy zatok przynosowych i podstawy przedniego do"u czaszkowego. 

Tumors of the nasal sinus and the anterior cranial fossa base 

Wojciech Wasilewski¹, Wojciech Kloc¹, Andrzej Skorek², Czes$aw Stankiewicz² Ewa 

I'ycka-,wieszewska 3 

1 



2 Gda"ski Uniwersytet Medyczny, Katedra i Klinika Chorób Uszu, Nosa, Gard$a i Krtani 

3 Gda"ski Uniwersytet Medyczny, Katedra i Zak$ad Patomorfologii 

S$owa kluczowe: guzy podstawy przedniego do$u czaszki, guzy zatok przynosowych 

Key words: tumors of the nasal sinus, tumors of the anterior cranial fossa base. 

Wst#p i cel pracy: Przedstawiamy w$asne do&wiadczenie w leczeniu chorych z procesami 

patologicznymi zatok przynosowych z propagacj( do przedniego do$u czaszki. Leczenie tych 

guzów w dalszym ci(gu obarczone jest wysokim ryzykiem powik$a". 

Materia$: W latach 2003-2008 leczono 17 chorych z nowotworami z$o&liwymi oraz 8 chorych 

z guzami $agodnymi. Wszyscy chorzy mieli wykonane badanie MRI, angio-TK oraz 

rekonstrukcje kostne 3D, celem oceny stopnia destrukcji podstawy czaszki. U 17 chorych z 

procesami z$o&liwymi rozpoznano: Rak p$askonab$onkowy nisko zró'nicowany i 

Esthesioneuroblastoma – 1, Rak gruczo$owy – 6, Rak podstawnokmórkowy - 2, 

Hemangiopericitoma - 1, Rak p$askonab$onkowy – 5, Chondrosarcoma – 1. U 8 chorych z 

procesami $agodnymi rozpoznano: Oponiak – 3, Nerwiak – 1, Mucocele – 4 

Metoda: Zastosowano nast#puj(ce doj&cia operacyjne: kraniotomi# czo$owo-twarzow( - 11, 

kraniotomi# dwuczo$ow( z rinotomi( - 2, kraniotomi# czo$ow( – 2, kraniotomie dwuczo$ow( 

– 1, rinotomi# – 3, przez jam# nosa z zastosowaniem endokopu – 5, usuni#cie stropu oczodo$u 

– 3. Wszyskie operacje wykonano w zespole neurochirurgiczno-laryngologicznym. 

151

Rekonstrukcj# podstawy czaszki wykonano z zastosowaniem uszypu$owanego p$ata okostnej, 

powi#zi szerokiej uda, t$uszczu, kleju tkankowego, cementu kostnego i kleju tkankowego. 

Wyniki: ,miertelno&! – 0, wyst(pienie deficytów neurologicznych – 1, p$ynotok – 2 (w 1 

przypadku wszczepiono uk$ad zastawkowy komorowo-otrzewnowy, w 1 – drena' 

l#d%wiowy), &redni czas hospitalizacji – 10 dni. 

Wnioski: Zastosowanie techniki mikrochirurgicznej, neuronawigacji i endoskopu, 

rekonstrukcji podstawy czaszki z u'yciem przeszczepów autogennych, kleju tkankowego i 

cementu kostnego oraz praca w zespole neurochirurg-otolaryngolog znacznie zmniejszaj( 

ryzyko wyst(pienia powik$a". 

Introduction and objective: We reviewed our experience with nasal sinus and cranial basis 

tumors. Management of these tumors is controversial because of complications associated 

with aggressive resection and high rate of recurrence in case of subtotal resection. 

Material: Between 2003 and 2008, 17 patients with malignant and 8 with benign tumors of the 

anterior cranial fossa base were treated at the Neurosurgery Department of Pomeranian 

Traumatology Center of Regional Hospital in Gda"sk. Each patient was diagnosed by CT, 

AngioCT with 3D reconstruction and MRI. 17 malignant tumors involved: Squamous cell low 

grade carcinoma and esthesioneuroblastoma – 1, Adenocarcinoma – 6, Adenoid cystic 

carcinoma – 2, Hemangiopericitoma – 1, Adenoid squamous cell carcinoma – 5, 

Chondrosarcoma – 1.8 benign tumors were: Meningioma – 3, Neurilemmoma – 1, Mucocele - 

4. 

Method: Eleven patients were treated with craniofacial approach, two with combined bifrontal 

craniotomy and rhinotomy, two with frontal craniotomy, one with bifronal craniotomy, three 

with rhinotomy, five with endoscopic edonasal approach and three with upper wall of the 

orbital cavity removal. Each procedure was prepared by skull base team. Reconstruction of 

the cranial base was performed with the use of a vascularised flap, thetensor fascia lata, 

autolologic grafts of fatty tissue, cement and fibrinoid glue in order to prevent a cerebrospinal 

fluid fistulas. 

Results: Mortality – 0, neurological deficit deterioration- 1, CSF fistula – 2 (lumbo–peritoneal 

shunt – 1, lumbar external drainage - 1). Average time of hospitalization was 10 days. 

Conclusions: Microsurgery techniques, skull base team, neuronavigation systems and 

endoscopic techniques are very useful for total resection. 

8. Dost#p przednio – boczny do nowotworów kr#gos"upa w odcinku piersiowym 

i l#d&wiowym. 

Anterolateral approach for thoracolumbar spine neoplasm 

Zbigniew Franc, Ireneusz Kowalina, Marek Derenda, Wojciech Pulka, Piotr Gadaj. 

Oddzia$ Neurochirurgii W.Sz.Z. w Elbl(gu 

S$owa kluczowe: nowotwór kr#gos$upa, dost#p przednio-boczny do kr#gos$upa, stabilizacja 

przednia. 

key words: spinal neoplasm, thoracolumbar spine, anterolateral approach, anterior 

stabilization. 

Od roku 2000 w Oddziale Neurochirurgii w Elbl(gu operowano 18 chorych z powodu 

nowotworów kr#gos$upa z zastosowaniem dost#pu przedni-bocznego. 78% operacji dotyczy$o 

odcinka piersiowego. 22% l#d%wiowego. Autorzy starali si# ograniczy! kwalifikacje do 

operacji do przypadków pojedynczych ognisk nowotworowych, jednak nie by$ to warunek 

152

ezwzgl#dny, ka'dy chory rozpatrywany by$ indywidualnie. U prawie wszystkich pacjentów 

uzyskano popraw# stanu neurologicznego i zmniejszenie dolegliwo&ci bólowych. Rokowanie 

zale'a$o od choroby zasadniczej i podj#tego leczenia onkologicznego. Chorych podzielono na 

grupy pod k(tem rozpoznania histopatologicznego i dotychczasowego przebiegu choroby. 

1. nowotwory $agodne. 

2. plazmocytoma. 

3. odleg$e czasowo przerzuty raka. 

4. przerzuty w kr#gos$upie jako pierwsza manifestacja raka. 

W poszczególnych grupach omówiony zosta$ przebieg choroby, wyniki i rokowanie. 

Przedstawiamy tak'e technik# operacyjn( i w$asne do&wiadczenia w leczeniu chorób 

nowotworowych kr#gos$upa. 

Since 2000 Neurosurgery Ward in Elbl(g performed 18 operations of thoracolumbar spine 

neoplasm using anterolateral approach. 78% of operations were conducted on the thoracic 

spine segment and 22% on lumbar segment. One of the most important preconditions for 

surgery was spinal involvement on single level, however this condition was not applied 

strictly and each patient was considered individually. Neurological improvement and pain 

relief was observed in almost all cases. Long term results depended on the type of oncology 

disease and its treatment. Patients were divided into four groups in terms of histopathological 

result and previous follow up. 

1 .benign neoplasm 

2. plasmocytoma. 

3. metachronic metastasis. 

4. thoracolumbar spine metastasis as primary manifestation of cancer 

In each group follow up, results and prognosis was described in detail. 

We would also like to present our surgical technique and our experience in spine tumor 

management. 

9. Strategia chirurgicznego leczenia oponiaków z jednoczesnym zaj#ciem sierpu 

mózgu i namiotu mó$d$ku. 

Strategy of surgical management of falcotentorial meningiomas. 

Miros"aw Stempniewicz, Pawe$ S$oniewski 

Klinika Neurochirurgii , Uniwersytet Medyczny w Gda"sku 

Cel: Rozpoznanie u pacjenta oponiaka mózgu jednocze&nie zajmuj(cego sierp mózgu oraz 

namiot mó'd'ku w sposób niejednoznaczny kwalifikuje go do leczenia chirurgicznego. 

Niejednoznaczno&! w post#powaniu terapeutycznym oraz rzadko&! wyst#powania guza w tej 

okolicy to powód dla którego chcieliby&my podzieli! si# naszymi do&wiadczeniami. 

Metoda: W latach 2004 do 2009, 5 pacjentów poddano leczeniu operacyjnemu, u których 

przedoperacyjnie wykonano badanie rezonansu magnetycznego MRI oraz angiografi# naczy" 

mózgowych. Chirurgicznie stosowano obustronnie doj&cie nad-pod namiotowe. 

Wyniki: U 'adnego z pacjentów nie wykonano przedoperacyjnej embolizacji. Radykalno&! 

operacji uzyskano u 3 pacjentów, u jednego (Simpson stopie" 1), u dwóch (Simpson stopie" 

2), u pozosta$ych dwóch usuni#cie by$o cz#&ciowe (Simpson stopie" 4). W jednym przypadku 

wraz z nowotworem wyci#to zatok# poprzeczn( mózgu, w dwóch przypadkach po usuni#ciu 

guza z zatoki rekonstruowano jej &wiat$o. Najcz#stszym powik$aniem po operacji by$ deficyt 

wzroku (&lepota korowa); przej&ciowy u 3 pacjentów, utrwalony u 1. Nieoczekiwanie 

odnotowano zgon u 1 pacjenta w okresie oko$ooperacyjnym. 

153

Wnioski: O wyniku leczenia stanowi wnikliwa ocena przedoperacyjna, precyzyjna 

diagnostyka obrazowa przy planowaniu operacji oraz wiedza i umiej#tno&ci chirurga. 

Objective: Patients with meningiomas arising from falcotentorial region are not always 

considered as a candidate for surgery. Relatively rarity and ambiguous in management are the 

reason we share our surgical experience. 

Methods: From 2004 to 2009, 5 patients underwent surgery for meningioma of falcotentorial 

region. All patients were assessed preoperatively with MRI (magnetic resonance imaging) and 

cerebral angiography. In all patients bilateral supra-infratentorial approach was used. 

Results: No-one had preoperatively embolisation. Three patients had gross total resection 

(Simpson grade 1)- one patient, (Simpson grade 2)- two patients, and two had subtotal 

resection (Simpson grade 4). The excision of the transverse sinus (1 patient), and the 

reconstruction of the transverse sinus (2 patients) were noted. The most common complication 

after surgery were postoperative visual deficits, temporarily in 3 patients, and persistent in 1. 

Unexpectedly one patient’s death was noted. 

Conclusion: A thorough preoperative evaluation, detailed neuroimaging, and knowledge of 

the nuances of the surgical techniques are required. 

10. Delecja 1p/19q w nowotworach glejowych II stopnia z"o!liwo!ci wg WHO 

– wst#pne wyniki. 

Deletion of 1p/19q in II grade gliomas – preliminary results 

D.R#c"awowicz 1 , M.Stempniewicz 1 , P. S$oniewski 1 , W.Biernat 2 

1 Katedra i Klinika Neurochirurgii, GUMed 

2 

Zak$ad Neuropatologii Patologii Molekularnej, GUMed 

S$owa kluczowe: glejak wysoko zró'nicowany, delecja 1p/19q, zaburzenia genetyczne, 

rokowanie 

Keywords: low-grade glioma, 1p/19q deletion, genetic derangements, prognosis 

Nowotwory glejowe II-go stopnia z$o&liwo&ci wg WHO nie nale'( do cz#stych, ich cz#sto&! 

jest oceniana na 15% wszystkich nowotworów glejowych. Poniewa' dotycz( ludzi m$odych 

oraz wykazuj( progresj# do bardziej z$o&liwych form prowadzone s( zintensyfikowane 

badania nad ich w$a&ciwo&ciami. 

Delecja 1p/19q okazuje si# by! wa'nym czynnikiem predykcyjnym odpowiedzi na 

chemioterapi# oraz rokowniczym czasu prze'ycia. 

Do chwili obecnej zbadano materia$ genetyczny 26 chorych u których za pomoc( bada" 

immunogenetycznych okre&lono wyst#powanie delecji ramion chromosomalnych 1p i 19q. 

Delecja ramienia 1p wyst(pi$a u 10/26 (38%) pacjentów, natomiast delecja ramienia 19q u 

11/26 (42%). Obecno&! obu delecji jest silnie skorelowana i w 9 przypadkach wykazano 

jednoczesn( ubytek obu ramion. Analizowano wp$yw wieku, lokalizacji, typu histologicznego 

oraz wyst#powania delecji na czas prze'ycia chorych. W 'adnym przypadku nie wykazano 

istotno&ci statystycznej, prawdopodobnie ze wzgl#du na niedostateczn( liczb# chorych. 

Opisana praca stanowi pierwsze badanie w Polsce w której oceniano delecj# ramion 1p/19q w 

guzach glejowych OUN za pomoc( fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ. 

The occurrence of low-grade gliomas is not common. According to different sources the 

frequency reaches 15% of all glial tumors. LGG are most often found in younger patients; 

154

they sometimes tend to progress to more malignant tumors. Deletion 1p/19q seems to be an 

important prognostic factor in LGG patients (the worldwide data show its correlation to better 

sensitivity to chemotherapy and longer survival time). 

Up till now DNA from 26 patients was analyzed with fluorescent in situ hybridization (FISH). 

This technique allows identification of deletion of chromosomal arms 1p and 19q. Deletion of 

arm 1p was detected in 10/26 (38%) of patients, in turn deletion of chromosomal arm 19q in 

11/26 (42%). These deletions are strongly correlated as codeletion of both arms was present in 

9 cases. We attempted to correlate influence of age, location of tumor, histological type and 

1p/19q deletion on survival time. 

According to authors’ knowledge, this attempt detect to deletions of 1p/19q in LGG using 

FISH technique is a first survey of this kind in Poland. 

10:50-12:20 Sesja XV Tematy wolne II (Free subjects II) 

Przewodnicz(cy : Prof. A.Maciejczak, Dr.hab. M.Moska$a 

1. Wytwarzanie modeli medycznych dla potrzeb kranioplastyki. Medical models for 

cranioplasty. 

Medical models for cranioplasty 

Marek Moska$a (1), Jaros"aw Polak (1), Krzysztof Karbowski (2), 

Krzysztof Stachura (1), S$awomir Dyszkiewicz (1), Robert Chrzan (3) 

(1) Uniwersytet Jagiello"ski, Collegium Medicum, Klinika Neurochirurgii 

i Neurotraumatologii, 

(2) Politechnika Krakowska, Katedra In'ynierii Procesów Produkcyjnych 

(3) Uniwersytet Jagiello"ski, Collegium Medicum, Klinika Radiologii 

S$owa kluczowe: kranioplastyka, analiza obrazu, modelowanie komputerowe 

Keywords: cranioplasty, image analysis, computer designing 

Zazwyczaj przeprowadzany zabieg kranioplastyki wymaga przygotowania kszta$tu protezy 

czaszkowej w trakcie operacji. Aby wyeliminowa! konieczno&! &ródoperacyjnego 

kszta$towania kraw#dzi protezy podj#to prób# opracowania procedury, polegaj(c( na 

przygotowaniu modeli ubytków czaszkowych, które nast#pnie umo'liwi( przygotowanie 

protezy przed zabiegiem. Podstaw( do przygotowania modelu ubytku jest analiza danych 

obrazowych uzyskanych w badaniu tomografem komputerowym. Dokonywana jest przez 

specjalnie do tego celu opracowane oprogramowanie, które identyfikuje po$o'enie kraw#dzi 

ko&ci czaszki. Wynikiem opracowania jest przestrzenna chmura punktów, która jest podstaw( 

dla prac in'ynierskich - Catia. W systemie tym wykonywane jest wirtualne modelowanie 

czaszki dla centrum frezarskiego, za pomoc( którego zostanie wykonany model medyczny. 

Wykonany model plastyczny ubytku czaszkowego wykorzystywany jest do ukszta$towania 

kraw#dzi protezy, wykonywany w dowolnym czasie przed zabiegiem operacyjnym. 

Przygotowana w ten sposób proteza umieszczana jest w ubytku w trakcie zabiegu 

kranioplastyki bez dodatkowego dopasowywania lub tylko w minimalnym zakresie. 

Wykorzystanie modeli ubytków czaszkowych do przedoperacyjnego przygotowania protezy, 

w istotny sposób skraca czas zabiegu oraz pozwala na dok$adniejsze dopasowanie protezy. 

Ma równie' istotne zanczenie dla dok$adno&ci dopasowania przy nieregularnych kszta$tach 

ubytków, cz#sto spostykanych w urazach czaszkowo-mózgowych 

155

Usually cranioplasty requires the prosthesis, which is prepared during surgery operation. The 

paper presents the procedure for preparing the model of skull’s hole, which can be used for 

shaping the prosthesis before surgery operation. The computer tomography images of skull 

are analyzed by the special programmed software, which detects the bone’s edges. This 

special software generates the spatial cloud of points, which is sent into the computer aided 

design system Catia. The virtual model of skull and the technology for computer numerical 

control milling centre are prepared and the medical model of skull’s hole are machined. The 

machined model is used for preparing the prosthesis before surgery operation. The prosthesis 

is implanted into skull during cranioplasty operation. The prosthesis doesn’t require the 

additional shaping or little only. The conducted procedure is used for preparing the 

cranioplasty prosthesis before surgery operation, so it shortens the operation time and it gives 

the chance for more accurate prosthesis’s adjusting. 

2. Szybko!( eliminacji krwi z uk"adu komorowego u pacjentów z krwotokiem 

dokomorowym przy zastosowaniu tkankowego aktywatora plazminogeniu. 

Elimination rate of blood from ventricular system in patients with intraventricular 

haemorrhage after use of recombinant tissue plasminogen activator. 

W. Pietraszko, M. Betlej, W. Libionka, M. Moska$a 

Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii, Uniwersytet Jagiello"ski Collegium Medicum 

w Krakowie 

S$owa kluczowe: Krwotok dokomorowy, tkankowy aktywator plazminogenu, rtPA 

Keywords:Intraventricular haemorrhage, haematocephalus, recombinant tissue plasminogen 

activator, rtPA, 

Cel Celem pracy jest ocena szybko&ci eliminacji krwi z uk$adu komorowego przy 

zastosowaniu dokomorowej infuzji tkankowego aktywatora plazminogenu (rtPA) u pacjentów 

z krwotokiem dokomorowym (IVH). 

Materia$ i metoda Analizowano dokumentacj# 74 pacjentów leczonych w Klinice 

Neurochirurgii z powodu IVH w latach 1995-2009. Analizowano dane demograficzne, stan 

kliniczny, etiologi# i rozleg$o&! krwotoku, szybko&! eliminacji krwi z uk$adu komorowego 

oraz ewentualne powik$ania. 

Wyniki. W grupie 74 pacjentów z IVH, 12 wymaga$o jednokrotnego podania rtPA, 52 

- dwukrotnego, 6 - trzykrotnego i 4 - czterokrotnego. Rozleg$o&! krwotoku wynosi$a &rednio 

9,4 (pkt. w skali Graeb’a) przed podaniem rtPA, po pierwszej infuzji 5,7, a po drugiej infuzji 

3,4. Poprawa stanu klinicznego o co najmniej 1 pkt. H-H obserwowana by$a po pierwszej 

infuzji u 28 pacjentów, i u kolejnych 12, po drugiej infuzji. ,miertelno&! w ca$ej grupie 

wynios$a 41%. W grupie 40 pacjentów w stopniu 2-4 H-H &miertelno&! wynios$a 30% 

a pacjenci wypisani w stanie dobrym i bardzo dobrym (GOS 4 i 5) stanowili 60%. Spo&ród 34 

pacjentów przyj#tych w 5 st. H-H zmar$o 55%, a tylko 14% wypisanych by$o w stanie 

dobrym (GOS 4). Podobn( korelacj# stwierdzano pomi#dzy rozleg$o&ci( krwotoku 

a wynikami leczenia. 

Wnioski. Dokomorowa infuzja tkankowego aktywatora plazminogenu zapobiega zamykaniu 

drena'u przez skrzepy krwi oraz znacz(co przyspiesza ewakuacj# krwi z uk$adu 

komorowego. Miejscowe (dokomorowe) stosowanie rt-PA jest bezpieczne i nie zwi#ksza 

ryzyka krwotoku nawrotowego. Wczesne usuni#cie krwi z uk$adu komorowego prowadzi 

u wi#kszo&ci chorych do stabilizacji wegetatywnej i poprawy stanu klinicznego. 

156

Object The aim of the study was to determine the rate of elimination of blood from ventricular 

system after intraventricular administration of recombinant tissue plasminogen activator 

(rtPA) in patients with intraventricular hemorrhage (IVH). 

Materials and metods A retrospective review of 74 patients admitted between 1995-2009 with 

IVH was performed. Parameters that were analyzed included demographic data, clinical status 

on admission and discharge, etiology and severity of hemorrhage, rate of blood removal and 

complications. 

Results Among 74 patients with IVH -12 required one infusion of rtPA, 52 - two infusions, 6 

- three infusions and 4- four infusions. Mean severity of hemorrhage before rtPA 

administration was 9.4 (in Graeb scale), 5.7 after first infusion and 3,4 after second infusion. 

Improvement of clinical condition (at least 1 point in Hunt-Hess scale) was observed in 28 

patients after first infusion and in 12 cases after second infusion. Overall mortality was 41%. 

Among 40 patients admitted in good or moderate (2-4 degree of H-H scale), mortality was 

30% and good and very good outcome was observed in 60%. Among 34 patients admitted in 

poor condition (H-H 5) mortality was 55% and good outcome was observed in 14%. Similar 

correlation between severity of hemorrhage and GOS was also observed. 

Conclusions Intraventricular infusion of rtPA prevent blockage of external drainage and 

remarkably accelerate evacuation of blood from ventricular system. Recombinant tissue 

plasminogen activator is a safe local fibrinolytic agent that does not increase risk of rebleeding. 

Early evacuation of intraventricular blood clots stabilizes and improves clinical 

condition of patients. 

3. Znaczenie rokownicze biochemicznych markerów uszkodzenia tkanki mózgowej 

u pacjentów z urazem czaszkowo-mózgowym – wyniki wst#pne. 

Prognostic role of biochemical markers of brain tissue damage after severe traumatic 

brain injury: preliminary findings 

M. Pyrich, W. Pietraszko, W. Libionka, J. Tyrak, M. Moska$a 

Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii, Uniwersytet Jagiello"ski Collegium Medicum 

w Krakowie 

S$owa kluczowe: Uraz czaszkowo-mózgowy, NSE, bia$ko S100B, GFAP, Caspase-I, VEGF 

Key words: Traumatic brain injury, NSE, protein S100B, GFAP, Caspase-I, VEGF 

Cel. Celem pracy jest ocena znaczenia rokowniczego wyst#powania markerów 

biochemicznych (NSE, bia$ko S100B, GFAP, bia$ko Caspase-I, VEGF) w p$ynie mózgowordzeniowym 

(PMR) i surowicy pacjentów z ci#'kim urazem czaszkowo-mózgowym. 

Materia$ i metoda. Do badania dotychczas w$(czono pi#ciu pacjentów przyj#tych do Kliniki 

Neurochirurgii z powodu ci#'kiego urazu czaszkowo-mózgowego, którzy wymagali 

monitorowania ci&nienia wewn(trzczaszkowego (ICP). U wszystkich pacjentów oznaczano: 

bia$ko S-100, GFAP (glial fibrillary acidic protein),VEGF (vascular endothelial growth 

factor), Caspase-l oraz NSE (neuron specific enolase) w p$ynie mózgowo-rdzeniowym 

i surowicy w dniu przyj#cia oraz w 3 i 5 dobie. 

Wyniki. Spo&ród pi#ciu dotychczas w$(czonych pacjentów jeden zmar$, pozosta$a czwórka 

zosta$a wypisana. Bezpo&rednio po urazie obserwowano wysoki poziom bia$ka S100B 

w surowicy wszystkich pacjentów, znacznie wy'szy u pacjenta który zmar$. Poziom ten 

w kolejnych badaniach obni'a$ si# u wszystkich pacjentów, w mniejszym stopniu u pacjenta 

157

ze z$ym wynikiem leczenia. Podobny przebieg warto&ci wykazywa$ poziom GFAP 

w surowicy. Wysokie warto&ci NSE i Caspase-1 w PMR obserwowano równie' u wszystkich 

pacjentów bezpo&rednio po urazie, wy'sze u pacjenta który zmar$. U tych którzy prze'yli 

obserwowano stopniowy spadek poziomu NSE w PMR; spadku nie obserwowano u pacjenta 

ze z$ym wynikiem leczenia. Poziom VEGF nie korelowa$ z wynikami leczenia. 

Wnioski. Wysokie warto&ci poziomu GFAP i bia$ka S100B w surowicy mog( &wiadczy! 

o ci#'ko&ci uszkodzenia mózgu i niekorzystnym rokowaniu pacjentów po urazie czaszkowomózgowym. 

Podobne znaczenie mog( mie! wysokie warto&ci Caspase-1 i NSE w p$ynie 

mózgowo-rdzeniowym. Podwy'szony poziom bia$ka VEGF zarówno w PMR jak i surowicy 

prawdopodobnie nie jest czynnikiem rokowniczym u pacjentów z ci#'kim urazem 

czaszkowo-mózgowym. 

Object. The aim of the study was to determine the prognostic role of biochemical markers of 

brain tissue damage (NSE, protein S100B, GFAP, Caspase-I, VEGF) in serum and 

cerebrospinal fluid (CSF) of patients with severe traumatic brain injury (TBI). 

Materials and metods. So far we included five patients admitted to the Neurosurgery 

Department after severe traumatic brain injury, demanding intracranial pressure (ICP) 

monitoring. Serum and CSF level of protein S-100, GFAP (glial fibrillary acidic 

protein),VEGF (vascular endothelial growth factor), Caspase-l and NSE (neuron specific 

enolase) were measured on the day of admission, and on the 3rd and 5th day of 

hospitalization. 

Results. Among 5 included patients with TBI one died and 4 were discharged. High serum 

levels of protein S100B at admission were observed in all cases, higher in case with poor 

outcome. The levels in further examinations decreased in all cases, much slower in the case 

with poor outcome. Similar course of GFAP serum values were observed. High CSF levels of 

NSE and Caspase-1 were found in all initial measurements of TBI patients. NSE levels in 

further examinations remained elevated only in the non-survivor. Serum and CSF levels of 

VEGF did not correlate with clinical outcome. 

Conclusions. High serum levels of GFAP and protein S100B suggest severe damage of brain 

tissue and may be predictors of poor outcome after traumatic brain injury. High CSF levels of 

Caspase-1 and NSE may also be predictors of poor outcome. Elevated values of VEGF in 

CSF and serum are probably not a prognostic factor after traumatic brain injury. 

4. St#$enie D-dimerów, trombocytów oraz innych parametrów uk"adu krzepni#cia 

krwi w ocenie stanu klinicznego i rokowaniu u pacjentów z pourazowym 

krwiakiem namózgowym. 

D-dimers, thrombocytes and other blood coagulation parameters expressions as a 

useful tool for clinical condition and prognosis estimation in posttraumatic intracranial 

extracerebral hematoma 

Grzegorz Anczykowski, Piotr Gu%niczak, Janusz Smól, Bart$omiej Kopaczewski, Roman 

Jankowski 

Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii UM im. K. Marcinkowskiego w 

Poznaniu 

S$owa kluczowe: uraz czaszkowo-mózgowy, aktywno&! D-dimerów, wyniki leczenia 

Key words: craniocerebral trauma, D-dimer expression, results of treatment 

158

Krwiak wewn(trzczaszkowy wraz z obrz#kiem i st$uczeniem mózgu nale'y do najcz#stszych 

wtórnych urazów o&rodkowego uk$adu nerwowego (OUN). Urazy, których nast#pstwem jest 

krwawienie w obr#bie OUN, wi('( si# ze &miertelno&ci( od 30 do 40%. W przypadku 

podj#cia odpowiednich dzia$a" diagnostycznych i terapeutycznych cz#&! poszkodowanych 

mo'na uratowa!. Celem pracy by$a analiza czynników ryzyka oparta na ocenie klinicznej, 

wynikach bada" laboratoryjnych i obrazach badania KT g$owy u pacjentów z pourazowym 

krwiakiem wewn(trzczaszkowym. Szczególn( uwag# zwrócili&my na zale'no&ci pomi#dzy 

ci#'ko&ci( urazu czaszkowo-mózgowego a st#'eniem D-dimerów - odzwierciedlaj(cym 

aktywno&! uk$adu krzepni#cia i fibrynolizy, jak równie' wskazuj(cym na ryzyko powik$a" 

zakrzepowo-zatorowych. 

Analizowana grupa chorych stanowi$a 36 osób operowanych z powodu pourazowego krwiaka 

namózgowego w Klinice Neurochirurgii UM w Poznaniu. W badanym materiale przewa'ali 

m#'czy%ni (31 przyp.), a &redni wiek chorych wynosi$ 55 lat. Analizowano stan reaktywno&ci 

chorego (GCS), ubytkowe objawy neurologiczne, dokonano pomiaru przemieszczenia linii 

&rodkowej mózgu w badaniu KT g$owy, okre&lono st#'enie D-dimerów, poziom 

trombocytów, hemoglobiny, czas protrombinowy i wska%nik INR w osoczu krwi 'ylnej. 

Krwiak podtwardówkowy rozpoznano u 28 pacjentów: ostry (19 przyp.), podostry (2 przyp.) 

i przewlek$y (7 przyp.). Grupa zawiera$a 8 chorych z krwiakiem nadtwardówkowym. Stan 

reaktywno&ci chorych w skali GCS przy przyj#ciu do Kliniki wynosi$ 9 punktów (warto&! 

&rednia). ,miertelno&! w analizowanym materiale wynosi$a 26%. Stwierdzono istotn( 

statystycznie zale'no&! pomi#dzy stanem reaktywno&ci chorych przy przyj#ciu do szpitala 

a st#'eniem D-dimerów w surowicy krwi (p

5. Wp"yw polimorfizmu genu COMT na wyniki leczenia operacyjnego chorych 

z jednopoziomow% dyskopati% w odcinku l#d&wiowym kr#gos"upa. 

Effect of variation in the Catechol-O-methyltransferase gene on the clinical outcome 

after lumbar spine surgery of one level symptomatic disc disease. Preliminary report. 

Marcin Rut,Tomasz Szmuda,Daniel R#c$awowicz,Jaros$aw Dzier'anowski,Pawe$ 

S$oniewski, Monika Bia$ecka¹ 

Klinika Neurochirurgii, Gda"ski Uniwersytet Medyczny 

¹Zak$ad Farmakologii Klinicznej i Do&wiadczalnej, Pomorska Akademia Medyczna 

w Szczecinie 

S$owa kluczowe: Aktywnos! COMT, dyskopatia l#d%wiowa, jako&! 'ycia 

Key words : COMT activity, lumbar disc disease, quality of life 

Wprowadzenie: Zjawisko bólu u pacjenta ze zwyrodnieniem kr('ka mi#dzykr#gowego 

w odcinku l#d%wiowym kr#gos$upa jest z$o'onym procesem powi(zanym z uciskiem korzeni 

nerwowych, degeneracj( samego kr('ka mi#dzykr#gowego oraz destabilizacj( tego odcinka 

kr#gos$upa. Jednakowo' ci#'ko jest zrozumie! dlaczego jedni pacjenci czuj( si# lepiej po 

zabiegu operacyjnym ni' inni. Odczuwanie bólu przez pacjentów oparte jest na 

subiektywnych odczuciach, mo'e wynika! z zale'no&ci pomi#dzy aktywno&ci( COMT 

w surowicy krwi a klinicznym rezultatem po operacji odcinka l#d%wiowego kr#gos$upa. 

Cel pracy: Za$o'eniem niniejszej pracy jest stwierdzenie korelacji pomi#dzy aktywno&ci( 

COMT we krwi, a klinicznym rezultatem po operacji odcinka l#d%wiowego kr#gos$upa. 

Materia$ i Metoda: Dane do bada" zosta$y zebrane w Klinice pomi#dzy 2007 a 2009 rokiem. 

Liczba pacjentów uj#tych w badaniu wynios$a 62 osoby. Pacjenci byli operowani w Klinice w 

zwi(zku z jednopoziomow( dyskopati( odcinka l#d%wiowego kr#gos$upa. 

Stan pacjenta w klinice by$ rejestrowany poprzez ankiet# punktow( ODI i VAS dla bólu nóg 

i pleców osobno przed i po operacji. Badania genetyczne obejmowa$y ustalenie jednego 

z czterech genotypów dla genu COMT maj(cych wp$yw na jego aktywno&!. Pacjenci byli 

rozdzielani do trzech grup zale'nie od rodzaju genotypu COMT. 

Wyniki: ,rednia warto&! ODI zmala$a z 48,50±21,58 na 31,77±16,54 I &rednia warto&! 

VAS back i VAS Leg zmala$a odpowiednio z 6,59±2,62 i 6,32±2,86 na 3,23±2,45 i 3,38±2,25. 

Wyniki uzyskano poprzez porównanie stanu pacjentów przed i po zabiegu operacyjnym 

w zestawieniu z wynikami bada" genetycznych.Analiza statystyczna zosta$a wykonana za 

pomoca pakietu Statistica 8.0, minimalny poziom istotno&!i wynosi p

Methods: The data for this study was collected in our center between 2007 and 2009.A total 

of 62 subjects were included. Patients were operated on in our Department due to one level 

symptomatic disc disease. The patient’s clinical status was recorded by means of self reported 

questionnaires ODI and VAS score for back and leg pain separately received pre- and 

postoperatively. Each subject was genotyped for 4 SNPs in COMT gene, located in a common 

haploblock that has been shown to influence COMT enzymatic activity. Patients were divided 

into three groups depending on COMT diplotype: 1) H/H – 12 patients, low pain sensivity 2) 

H/M and H/L – 28 patients, average pain sensivity 3) M/L, M/M, L/L – 26 patients, high pain 

sesitivity . Clinical outcome was measured by difference between pre- and postoperative 

values in these three scales and those results were analyzed with genetics findings. 

Calculations were made by means of STATISTICA 7 software and the minimum level of 

significance was chosen at p

Wyniki: Rozk$ad genotypów badanych polimorfizmów u pacjentów z SAH i w grupie 

kontrolnej przedstawia$ si# nast#puj(co: 

Polimorfizm A192B genu PON1 w grupie z przebytym SAH: AA – 109 chorych (53.4%), AB 

- 82 (40.2%), BB - 13 (6.4%); w grupie kontrolnej: AA - 253 (55.5%), AB - 172 (37.7%), BB 

– 31 (6,8%). Polimorfizm L55M genu PON1 w grupie z SAH: LL – 85 chorych (42,3%), LM 

- 90 (44.8%), MM - 26 (12,9%); w grupie kontrolnej: LL - 176 (38,8%), LM - 229 (50,4%), 

MM – 49 (10,8%). Polimorfizm C311S genu PON2 w grupie z SAH: CC – 13 chorych 

(6,4%), CS - 80 (39,6%), SS - 109 (54,0%); w grupie kontrolnej: CC - 31 (6,8%), CS - 155 

(34,2%), SS – 268 (59,0%). W 'adnym przypadku ró'nice nie by$y istotne statystycznie. 

Wnioski: Uzyskane wyniki wskazuj(, i' badane polimorfizmy genów paraoksonaz nie s( 

czynnikami ryzyka krwotoku podpaj#czynówkowego z t#tniaka w populacji polskiej. 

Background: Paraoxonases are enzymes of multidirectional mechanism of action. They play 

an important role in the prevention of lipid peroxidation. The aim of this study was to 

investigate the association between paraoxonases polymorphism and a risk of aneurysmal 

subarachnoid hemorrhage (SAH). 

Methods: We studied the A192B (Q192R), L55M paraoxonase 1 (PON1) and C311S 

paraoxonase 2 (PON2) polymorphism. We have genotyped 204 patients with aneurysmal 

SAH and 456 controls. 

Results: We obtained presented allele frequencies: The A192B PON1 polymorphism - SAH 

patients: AA – 109 patients (53.4%), AB - 82 (40.2%), BB - 13 (6.4%); - controls: AA - 253 

(55.5%), AB - 172 (37.7%), BB – 31 (6,8%). The L55M PON1 polymorphism - SAH 

patients: LL - 85 (42,3%), LM - 90 (44.8%), MM - 26 (12,9%); - controls: LL - 176 (38,8%), 

LM - 229 (50,4%), MM – 49 (10,8%). The C311S PON2 polymorphism - SAH patients: CC – 

13 (6,4%), CS - 80 (39,6%), SS - 109 (54,0%); - controls: CC - 31 (6,8%), CS - 155 (34,2%), 

SS – 268 (59,0%). No statistically significant difference was found in the distribution of the 

polymorphism between the cases and controls. 

Conclusions: Obtained results indicate that A192B, L55M PON1 and C311S PON2 

polymorphism is not a risk factor for aneurysmal SAH in a Polish population. 

7. Nadekspresja peroksydazy glutationu nie redukuje spadków neurogenezy 

w obr#bie uszkodzonego, niedojrza"ego mózgu. 

Glutathione Peroxidase overexpression does not rescue impaired neurogenesis in the 

injured immature brain. 

Rados"aw Rola 1,2 , Matthew B. Potts 1 , Catherine P. Claus 1 , Donna M. Ferriero 3 , John R. 

Fike 1 , Tomasz Trojanowski 2 , Linda J. Noble-Haeusslein 1,4 . 

1 Brain and Spinal Injury Center, Department of Neurological Surgery, University of 

California 

2 Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej Uniwersytetu Medycznego 

w Lublinie 

3 Departments of Neurology and Pediatrics, University of California 

4 Department of Physical Therapy and Rehabilitation Science, University of California, 

San Francisco, California 

S$owa kluczowe: mechaniczny uraz o&rodkowego uk$adu nerwowego, neurogeneza, 

hipokamp, peroksydaza glutationu, mysz transgeniczna 

162

Key words: traumatic brain injury, neurogenesis, hippocampus, glutathione peroxidase, 

transgenic mice 

Cel bada": ocena wp$ywu urazu mechanicznego o&rodkowego uk$adu nerwowego (OUN) na 

neurogenez# w obr#bie zakr#tu hipokampa w rozwijaj(cym si# mózgu wraz z ocen# efektu 

zwi#kszonej ekspresji jednego z enzymów antyoksydacyjnych – peroksydazy glutationu 

(GPx) na neurogenez# i nast#pstwa urazu mechanicznego OUN. Materia$ i metody: 21 

dniowe samce myszy z nadekspresj( genu GPx oraz ich niemodyfikowane odpowiedniki 

poddawane by$y urazowi w mechanizmie kontrolowanego uderzenia korowego lub zabiegowi 

chirurgicznemu bez urazu. Dwa tygodnie po zabiegu przy pomocy immunohistochemii 

z zastosowaniem przeciwcia$ przeciwko Ki67 i Doublecortin oceniano odpowiednio ilo&! 

proliferuj(cych komórek i niedojrza$ych neuronów w obr#bie warstwy podziarniczej zakr#tu 

hipokampa. Nast#pnie celem oznaczenia wszystkich nowo powsta$ych komórek od 14 dnia po 

urazie przez tydzie" podawano zwierz#tom bromodeoksyurydyn# (BrdU), po czym 4 

tygodnie pó%niej oceniano prze'ywalno&! oraz ró'nicowanie nowopowsta$ych komórek 

poprzez barwienie immunofluorescencyjne z zastosowaniem przeciwcia$ przeciwko BrdU 

i markerowi ró'nicowania neuronalnego – NeuN. Wyniki: Po urazie stwierdzono znamienny 

spadek liczby komórek proliferuj(cych (Ki67) w 14 dobie po zabiegu - (P=0.0003) oraz 

spadek prze'ywalno&ci komórek prekursorowych (BrdU) 6 tygodni po urazie - (P=0.016). 

Zmianom tym towarzyszy$ trend w kierunku spadku ró'nicowania w kierunku linii 

neuronalnej (BrdU/NeuN) 6 tygodni po urazie (P=0.087) . Wnioski: Mechaniczny uraz OUN 

upo&ledza neurogenez# zaburzaj(c proces dojrzewania OUN. Nasze dane sugeruj(, 'e 

nadekspresja GPx nie ma wp$ywu na zaburzenia neurogenezy w nast#pstwie urazu OUN. 

Aim of study: to determine the influence of traumatic brain injury (TBI) on hippocampal 

neurogenesis within the developing brain along with the effects that the overexpression of an 

antioxidant enzyme - glutathione peroxidase (GPx) may exerts upon neurogenesis and TBI 

sequelae within immature brain. Materials and methods: 21 days old male transgenic mice 

that overexpress GPx and their wild-type littermates were subjected to controlled cortical 

impact or sham surgery. 2 weeks post-injury the numbers of proliferating cells and immature 

neurons within the subgranular zone of the hippocampus (SGZ) were scored by 

immunohistochemistry and light microscopy using Ki-67 and Doublecortin as respective 

markers. Subsequently, bromodeoxyuridine (BrdU) was administered for 7 days in order to 

label dividing cells within SGZ beginning 14 days post-injury. Cell survival (BrdU) and 

neuronal differentiation (BrdU/NeuN) were then measured 4 weeks later via 

immunofluorescence and confocal microscopy. Results: a significant reduction in subgranular 

zone proliferation (Ki-67) 14 days post-injury (P=0.0003) and precursor cell survival (BrdU) 

6 weeks post-injury (P=0.016) and a trend toward reduced neuronal differentiation 

(BrdU/NeuN) at 6 weeks post-injury (P=0.087). Conclusion: our data demonstrate that 

traumatic brain injury to the immature brain impairs neurogenesis within SGZ thus impairs 

CNS maturation. They also suggest that GPx overexpression cannot rescue this reduced 

neurogenesis. 

163

8. Ograniczona zdolno!( spontanicznego ró$nicowania in vitro i migracja ludzkich 

p"odowych nerwowych komórek macierzystych po transplantacji do mózgu 

doros"ego szczura. 

Restricted spontaneous in vitro differentiation and region specific migration of longterm 

expanded fetal human neural precursor cells after transplantation into the adult 

rat brain. 

Jaros"aw Maciaczyk 1 , Donata Maciaczyk 2 , Marcin Rusinek 3 , Guido Nikkhah 2 

1 Klinika Neurochirurgii Ogólnej, Uniwersytet we Freiburgu 

2 

Laboratorium Neurochirurgii Molekularnej, Klinika Neurochirurgii Stereotaktycznej, 

Uniwersytet we Freiburgu 

3 Klinika Neurochirurgii i Chirurgii G$owy, 10 Wojskowy Szpital Kliniczny, Bydgoszcz 

S$owa kluczowe: nerwowe komórki macierzyste, ró'nicowanie, migracja, neurotransplantacje 

Key words: neural stem cells, differentiation, migration, neuotransplantations 

Leczenie polegaj(ce na transplantacji ludzkiej p$odowej tkanki nerwowej, udowadniaj(c 

swoj( skuteczno&! w przypadku zwierz#cych modeli chorób neurologicznych jak równie' w 

wielu próbach klinicznych, mog$oby sta! si# warto&ciow( alternatyw( terapeutyczn(. 

Ograniczony dost#p do ludzkich nerwowych komórek macierzystych, pochodz(cych 

z rozwijaj(cego si# centralnego uk$adu nerwowego (CUN) sk$oni$ nas do proliferacji tych 

komórek w warunkach in vitro, oceny ich spontanicznego ró'nicowania po d$ugim okresie 

hodowli i badania ich potencja$u po implantacji do CUN zwierz(t laboratoryjnych. Ludzkie 

nerwowe komórki macierzyste pochodz(ce z p$odowej kory mózgowej, pr('kowia, 

&ródmózgowia i rdzenia przed$u'onego zaimplantowane zosta$y stereotaktycznie do 

pr('kowia i hippokampa doros$ego szczura. Komorki macierzyste pochodz(ce z p$odowej 

kory mózgowej i pr('kowia charakteryzowa$y si# wi#kszymi graftami i znacznie wi#ksz( 

zdolno&ci( migracji w porównaniu z nerwowymi komórkami macierzystymi pochodz(cymi ze 

&ródmózgowia i rdzenia przed$u'onego. Dodatkowo, komórki implantowane do pr('kowia 

szczura migrowa$y do struktur odleg$ych od miejsca transplantacji, g$ownie wzd$u' w$ókien 

dróg istoty bia$ej osi(gaj(c przednie cz#&ci w$ókien spoid$owych i le'(c( nad nimi kor# 

mózgow( jak równie' pie" mózgu. Wi#kszo&! migruj(cych komórek charakteryzowa$a si# 

ekspresj( nestyny – markera nerwowych komórek macierzystych – nawet 9 tygodni po 

implantacji. Pomimo to, cz#&! zaimplantowanych komórek ró'nicowa$a si# w kierunku 

neuronalnym wykazuj(c typow( morfologi# i ekspresj# markerów zró'nicowanych komórek 

nerwowych. Przedstawione dane dowodz( d$ugiego prze'ycia, odleg$ej migracji i 

ró'nicowania hodowanych in vitro ludzkich p$odowych nerwowych komórek macierzystych 

po transplantacji do mózgu doros$ego szczura. Dost#pno&! populacji niezró'nicowanych 

komórek macierzystych w obr#bie graftu daje mo'liwo&! dalszych manipulacji in vivo oraz 

rekrutacji ro'nych fenotypów komórek nerwowych do dalszego rozwoju terapii 

neurotransplantacyjnych w obr#bie CUN. 

Neuroreplacement therapy based on the transplantation of human fetal neural tissue due to its 

beneficial effects in animal models of human diseases and in several clinical trials might 

become a valuable therapeutical alternative. The limited availability of human neural stem 

cells (hNSCs) derived from fetal neuraxis prompted us to expand these cells in vitro, to 

investigate their spontaneous differentiation and to study their potential after intracerebral 

implantation. hNSCs derived from neocortex, striatum, midbrain and spinal cord were grafted 

into the rodent striatum and hippocampus. All grafts survived several weeks posttransplantation. 

In general, NSCs derived from neocortex and striatum generated larger grafts 

164

and showed more widespread cell migration as compared to NSCs from midbrain and spinal 

cord. In addition, grafting into the striatum resulted in a more distant migration compared to 

hippocampal transplantation. Typically, a number of hNSCs transplanted into the striatum 

were found to extensively migrate along white matter tracts reaching both rostral (anterior part 

of the corpus callosum with overlying cortex) and caudal (midbrain) brain regions. 

Consistently, the vast majority of migratory cells expressed the stem cell marker nestin even 

after 9 weeks. However, a fraction of grafted cells acquired a neuronal morphology and 

expressed more differentiated neuronal markers. Taken together, these data demonstrate longterm 

survival, long-distance migration, and neuronal differentiation of in vitro expanded 

hNSCs after transplantation. The availability of a large pool of grafted nestin-positive cells 

offers the possibility of further in vivo manipulation and recruitment of different neural 

phenotypes for cell replacement strategies in the CNS. 

9. Wp"yw warunków in vitro na zwi#kszenie populacji komórek macierzystych 

w pierwotnych hodowlach ludzkich guzów mózgu. 

The influence of in vitro conditions for the enrichment of stem-like cell population in 

primary human brain tumor cultures 

U. Kahlert 1 , D. Maciaczyk 1 , M. Rusinek 2 , G. Nikkhah 1 i J. Maciaczyk 3 

1 Laboratorium Neurochirurgii Molekularnej, Klinika Neurochirurgii Stereotaktycznej, 

Uniwersytet we Freiburgu 

2 Klinika Neurochirurgii i Chirurgii G$owy, 10 Wojskowy Szpital Kliniczny Bydgoszcz 

3 Klinika Neurochirurgii Ogólnej, Uniwersytet we Freiburgu 

S$owa kluczowe: komórki macierzyste guza, hodowla komórkowa, hipoksja 

Key words: brain tumor stem cells, cell culture, hypoxia, sonic hedgehog 

Odkrycie wolno proliferujacej populacji macierzystych komórek guza w glejakach z$o&liwych 

pochodz(cych od chorych ze wszystkich grup wiekowych, odpowiedzialnej za powstanie 

i rozwój nowotworu, pozwoli$o na identyfikacj# mechanizmów molekularnych le'(cych 

u podstaw oporno&ci na radio- i chemioterapie. Przedstawiony projekt koncentruje si# na 

zdefiniowaniu warunków hodowli in vitro prowadz(cych do zwi#kszenia populacji komórek 

macierzystych w pierwotnych hodowlach z$o&liwych glejaków pochodz(cych od pacjentów 

leczonych w naszych o&rodkach. 

Materia$ guza usuni#ty podczas zabiegu (n5) i ludzka p$odowa kora mózgowa hodowane by$y 

w warunkach in vitro z u'yciem dwóch po'ywek (DMEM/F12 i Neurocult®) i koncentracji 

tlenu (21% i 3%). Kinetyka wzrostu hodowli badana by$a przy pomocy testu MTS a populacja 

komórek macierzystych analizowana by$a metodami cytometrii przep$ywowej (FACS) 

z u'yciem znakowanych przeciwcia$ przeciw CD133 – markerowi komórek macierzystych. 

Dodatkowo, u'ycie rtPCR pozwoli$o na ilo&ciow( analiz# ekspresji onkogenów jak równie' 

genów charakterystycznych dla komórek macierzystych. 

Hodowla w obni'onej koncentracji tlenu i w pozywce Neurocult® powodowa$a znacz(ce 

spowolnienie proliferacji komórek. Jednocze&nie, analiza FACS wykaza$a, ze wolno 

proliferujace hodowle zawieraj( zdecydowanie wi#cej komórek CD133+ (do 15% 

w przypadku guzów i 61% w tkance p$odowej) w porównaniu z hodowl( szybko 

proliferujac(. Analiza rtPCR potwierdzi$a zwi#kszona ekspresj# genów typowych dla 

komórek macierzystych w warunkach hypoksji. 

165

Neurocult® wraz z obni'on( koncentracj( tlenu powoduj( zwi#kszenie populacji komórek 

macierzystych w pierwotnych hodowlach glejaków z$o&liwych i nerwowej tkanki p$odowej. 

Jakkolwiek, hypoksja wydaje si# odgrywa! podstawow( role w powy'szym procesie. 

Przedstawiony protokó$ pozwala na indukowanie w warunkach in vitro komórek 

macierzystych guza do dalszych manipulacji genetycznych i testowania ex vivo nowych 

metod terapeutycznych. 

Recently demonstrated stem-like cell population (BTSC) in adult and paediatric malignant 

gliomas, being responsible for tumor initiation and propagation, allowed the identification of 

the molecular mechanisms underlying their resistance to both chemo- and radiotherapy. Our 

project is focused on defining the in vitro conditions leading to enrichment of patient-derived 

glial tumor cultures in stem-like cell population for further ex vivo manipulations. 

Freshly resected malignant human gliomas (n5) and fetal-derived neural cortex were 

propagated in vitro. Two media-compositions (DMEM/F12 and Neurocult ® based) and 

oxygen concentrations (21% and 3%) were tested. Proliferation kinetic was investigated with 

MTS-Assay and BTSC population was analysed using fluorescence activated cell sorting 

(FACS) against stem cell marker CD133. Additionally, semi-quantitative PCR allowed the 

expression analysis of both oncogenic and stem cell specific genes. 

The growth curve of all investigated tumor- and fetal-derived cell lines showed that exposure 

to lowered oxygen levels in Neurocult ® based media resulted in significant decrease of 

proliferation rate. FACS analysis revealed that slower proliferating cultures contained 

significantly more CD133+ cells (up to 15% in case of tumors and 61% in fetal-derived 

cultures) compared to its fast proliferating counterparts. Semi-quantitative gene expression 

analysis confirmed higher expression of stem cell specific genes in the latter culture 

condition. Interestingly, the effect of relative hypoxia (3% O2) on BTSC enrichment was 

stronger then any changes of the culture media. 

Neurocult ® based media combined with lowered oxygen concentration increase the stem-like 

cell population in malignant glioma cultures and fetal-derived neural tissue. Hypoxia seems to 

play a key role in BTSC enrichment. This protocol allows the generation of significant 

numbers of BTSC for further genetic manipulations and ex vivo testing of novel therapeutic 

protocols. 

10. Ludzka krew p#powinowa w terapii komórkowej ischemii mózgu u rocznego 

dziecka – opis przypadku. 

Human Umbilical Cord Blood – derivatives for treatment of global cerebral ischemic 

injury in one year old child – a case study. 

Janowski M 1 , Kmie! T 2 , Jurkiewicz E 3 , Kropiwnicki T 4 , Habich A 1 , Kotulska K 2 , Jelonek E 5 , 

Sarnowska A 1 , Litwin M 6 , Boruczkowski D 7 , *ukomska B 1 , Walecki J 8 , Roszkowski M 4 , 

Jó%wiak S 2 , Doma"ska-Janik K 1 

1 Zak$ad Neurobiologii Naprawczej IMDiK PAN w Warszawie 

2 Klinika Neurologii i Epileptologii IP CZD w Warszawie 

3 Zak$ad Diagnostyki Obrazowej IP CZD w Warszawie 

4 Klinika Neurochirurgii IP CZD w Warszawie 

5 Klinika Rehabilitacji Neurologicznej IP CZD w Warszawie 

6 Klinika Nefrologii IP CZD w Warszawie 

7 Polski Bank Komórek Macierzystych w Warszawie 

8 Zak$ad Radiologii MSWiA w Warszawie 

166

Wprowadzenie: Dotychczasowe do&wiadczenia wskazuj(, 'e komórki progenitorowe (PC) 

pochodz(ce z krwi p#powinowej (HUCB) mog( znale%! zastosowanie w terapii udarów 

mózgu. Przedstawiamy tu pierwsz( prób# kliniczn( zastosowania &ródkomorowej 

transplantacji ukierunkowanych neuralnie, autologicznych komórek HUCB-PC w przypadku 

uogólnionego uszkodzenia ischemicznego mózgu dziecka. 

Opis przypadku: Roczne dziecko w 3 miesi(ce po przebyciu ci#'kiego uogólnionego 

uszkodzenia ischemicznego mózgu w wyniku zatrzymania akcji serca otrzyma$o trzykrotn( 

(w odst#pach miesi#cznych) infuzj# HUCB-PC, z których cz#&! zosta$a wyznakowana 

znacznikiem SPIO pozwalaj(cym na detekcj# komórek w MR. Obecnie zako"czono 12 

miesi#czny okres obserwacji pacjenta z wykonaniem wszystkich bada" zaleconych i 

zatwierdzonych przez Komisj# Etyczn( w IP-CZD w Warszawie. 

Wyniki: Zastosowana metoda transplantacji &ródkowomorowej oraz nast#pczego 

monitorowania komórek okaza$a si# w pe$ni bezpieczna i pozwoli$a na zaobserwowanie w 

MR pojawienia si# prawdopodobnego agregatu komórkowego (>10 6 komórek), 

utrzymuj(cego si# w pobli'u &ciany komory bocznej po stronie pierwszej iniekcji przez 

pierwsze miesi(ce od podania. Nie zaobserwowano 'adnych niepo'(danych reakcji poza 

krótkotrwa$( zwy'k( temperatury cia$a w pierwszej dobie po podaniu komórek. Badanie 

podmiotowe wykaza$o umiarkowan( popraw# stanu neurologicznego objawiaj(c( si# 

zmniejszeniem oczopl(su, spastyczno&ci i ilo&ci napadów padaczkowych. Jednak trudno jest 

obecnie zdecydowa! czy obserwowana poprawa jest nast#pstwem podania komórek czy te' 

mo'e równolegle prowadzonej rehabilitacji i farmakoterapii. 

Podsumowanie: Przedstawiony przypadek wskazuje na bezpiecze"stwo wybranego 

post#powania i potwierdza mo'liwo&! monitorowania losu przeszczepionych komórek w MR. 

Jednak pe$ne wykazanie korzy&ci i potencjalnych zagro'e" terapii komórkowej bazuj(cej na 

autologicznej krwi p#powinowej pacjentów po niedokrwiennym uszkodzeniu mózgu b#dzie 

wymaga! dalszych bada". 

Objective: Basing on the recent experimental results Human Umbilical Cord Blood (HUCB) 

derivatives transplantation can be proposed as a new treatment for stroke. In the first clinical 

approach described herein we administered an autologous, neurally committed HUCBprogenitor 

cells (PC) directly into cerebral ventricular system of the global cerebral ischemia 

patient. 

Subject: Three months after the onset of devastating, cardiac arrest-induced cerebral ischemia 

one year old child received monthly 3 subsequent intraventricular infusions of HUCB-PCs. 

Transplanted cells were prelabeled by SPIO for MR monitoring. Now the patient, who was 

firstly transplanted in July 2008, has finished the twelve month period of follow up and 

undergo all required examinations and tests previously approved by the ethical commission of 

The Children’s Memorial Health Institute in Warsaw. 

Results: The employed method for cells transplantation and monitoring was found safe and 

efficient for acquiring MR signal from the cell cluster (>10 6 cells) most probably formed in 

the wall of a lateral ventricle at the side of the first cell injection. No adverse events or 

abnormal reaction to implantation, except of transient increases in body temperature, was then 

observed. Mild functional improvement was found – decreased nystagmus, spasticity and the 

number of epileptic seizures. However it is difficult to judge either central delivery of HUCB- 

PCs or spontaneous recovery was decisive for the observed mild clinical improvement. 

Conclusion: This first case have demonstrated that intraventricular HUCB-PC transplantation 

is safe and can be monitored by MRI. The further studies would clarify the benefits and any 

detriments to this approach. 

167

168

ZJAZD SEKCJI PIEL"GNIARSKIEJ POLSKIEGO 

TOWARZYSTWA NEUROCHIRURGÓW 

CONGRESS OF THE NURSING SECTION 

OF THE POLISH SOCIETY OF 

NEUROSURGEONS 

Streszczenia 

Abstracts 

169

170


8:30-9:40 Sesja I 

WYBRANE ASPEKTY OPIEKI NAD PACJENTEM NEUROCHIRURGICZNYM 

CZ. 1 

Przewodnicz(: Lorencowicz R, S#k H 

1. Holistyczne podej!cie do pacjenta - obejmuj%ce post#powanie 

neurochirurgiczne, opiek# piel#gniarsk% i fizjoterapeutyczn% - celem 

optymalizacji leczenia guzów wewn%trzkana"owych kr#gos"upa. 

Holistic approach to the patient- covering neurosurgical management, nursing care 

andphysiotherapy- in order to optimize treatment of spinal canal tumours 

)wi%tkowska-Wróblewska K. 1 , Szweda A. 1 , Chantsoulis M. 1,2 Sakowski J. 1 

1 IV Wojskowy Szpital Kliniczny z Poliklinik( we Wroc$awiu, Kliniczny Oddzia$ 

Neurochirurgii. 

2 AWF we Wroc$awiu, Katedra Fizjoterapii w Dysfunkcjach Narz(du ruchu. 

s$owa kluczowe: guz wewn(trzkana$owy, kr#gos$up, leczenie neurochirurgiczne, opieka 

piel#gniarska, fizjoterapia oko$ooperacyjna 

key words: spinal canal tumour, spine, neurosurgical treatment, nursing treatment, 

physiotherapy 

Wst#p Zmiany rozrostowe w obr#bie kr#gos$upa mog( dotyczy! elementów kostnych jak te' 

lokalizowa! si# wewn(trzkana$owo. Wskazaniem do leczenia operacyjnego poza aspektem 

resekcji onkologicznej jest stenoza kana$u, niestabilno&! kr#gos$upa zwi(zana z destrukcj( 

kostn(, deficyt neurologiczny, a tak'e silne dolegliwo&ci bólowe. 

Materia$ i metody: Autorzy przedstawiaj( opis i ocen# dwóch przypadków kazuistycznych, 

zakwalifikowanych w trybie pilnym do leczenia operacyjnego z powodu 

wewn(trzkana$owych guzów kr#gos$upa, stanowi(cych podstaw# do omówienia optymalnego 

- holistycznego post#powania diagnostycznego, neurochirurgicznego, w zakresie opieki 

piel#gniarskiej oraz fizjoterapeutycznego. 

Wnioski: Wczesna diagnostyka oraz zastosowanie optymalnego leczenia operacyjnego, opieki 

piel#gniarskiej z intensywn( fizjoterapi( oko$ooperacyjn(, mog( wp$yn(c w decyduj(cy 

sposób stan funkcjonalny, co w efekcie przek$ada si# na jako&! 'ycia osób obj#tych tymi 

zmianami chorobowymi. 

Background: Neoplastic lesions of the spinal column can be located either in osseous 

elements or spinal canal. Apart from the oncologic aspects, spinal canal stenosis, spine 

instability due to bone destruction, neurologic deficit and severe pain are also indications for 

surgical treatment. 

171

Materials and methods: Authors present two patients suffering from tumours located in the 

spinal canal, qualified for urgent surgical treatment. Optimal – holistic therapeutic process 

consisting of nerosurgical, nursing and physiotherapeutic management is discussed. 

Conclusions: Early diagnosis and optimal surgical treatment together with nursing care and 

intensive perioperative physiotherapy all influence patient’s funcional status and are directly 

related to the quality of life among people with spinal canal tumours 

2. Piel#gnowanie pacjentów z krwotokiem podpaj#czynówkowym z t#tniaka 

w okresie przedoperacyjnym 

Wlazik B. Smolarek A., P$acheta A., Biskupska E. 

Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1, Oddzia$ Neurochirurgii i Onkologii CUN *ód% 

Praca podzielona jest na dwie cz#&ci. 

Pierwsza cze&! zawiera informacje ogólne o: 

1. t#tniakach 

a) przyczynach ich powstawania 

b) objawach miejscowych 

2. krwotoku podpaj#czynówkowym 

a) objawach 

b) leczeniu 

Druga cze&! po&wi#cona jest piel#gnowaniu pacjentów z krwotokiem podpaj#czynówkowym 

z t#tniaka po przyj#ciu do oddzia$u i po zabiegach operacyjnych. Zawiera równie' projekt 

Standardu opieki piel#gniarskiej nad pacjentami z krwotokiem podpaj#czynówkowym 

z t#tniaka. 

3. Zapotrzebowanie na opiek# piel#gniarsk% u chorych po operacyjnym leczeniu 

t#tniaka naczy' mózgowych. 

The demand for the nursing care of the patients treated surgically for the cerebral vessels 

aneurysym 

Andrzejewska L. 

Oddzia$ Neurochirurgii i Neurotraumatologii Szpital Uniwersytecki nr 2 im. Dr J. Biziela 

w Bydgoszczy 

S$owa kluczowe: t#tniak, nieprzytomno&!, niewydolno&! oddechowa, deficyt samoopieki. 

Keywords: aneurysym, unconsciousness, respiratory failure, self care deficiency 

Celem pracy jest przedstawienie zapotrzebowania na opiek# piel#gniarsk( u chorych 

z rozpoznanym t#tniakiem naczy" mózgowych leczonych metod( zabiegow(. 

Materia$ i metoda: Badaniem obj#to 44 chorych leczonych w Oddziale Neurochirurgii 

i Neurotraumatologii Szpitala Uniwersyteckiego nr.2 im. dr J. Biziela w Bydgoszczy, u 

których zdiagnozowano t#tniaka naczy" mózgowych i zakwalifikowano do leczenia 

zabiegowego w 2007 roku. Badanie wykonano metod( sonda'u diagnostycznego z u'yciem 

Glascow Come Scale (GCS) oraz Arkusza kategoryzacji chorych (AKCH). Oceny dokonano 

172

w pierwszej dobie po zabiegu i w dniu wypisu. Analizie poddano wyst#powanie objawów 

skurczu naczyniowego. 

Wyniki: Najliczniejsz( grup# badanych stanowi$y osoby powy'ej 41 roku 'ycia (62,6%). 

Niewydolno&! oddechow( manifestowa$o 77,6% pacjentów operowanych metod( klasyczn( 

i 10% leczonych metod( embolizacji. Wydolno&! oddechowa pozostawa$a w istotnie 

statystycznie zwi(zku z zastosowanym leczeniem (p

4. Zadania piel#gniarki wobec pacjenta po wszczepieniu stymulatora struktur 

nerwowych 

The nursery tasks to the patients after implantation the nervous system stimulator 

Gryszko R., Bana& N., Ruda& M., Harat M. 

10 Wojskowy Szpital Kliniczny z Poliklinik( SPZOZ Bydgoszcz 

Klinika Neurochirurgii i Chirurgi G$owy 

S$owa kluczowe: stymulator, jako&! 'ycia, zadania piel#gniarskie 

Key words: stimulator, quality of life, nursery tasks. 

Neurochirurgia czynno&ciowa poza metodami ablacyjnymi w coraz szerszym zakresie 

korzysta z metody ci(g$ej stymulacji poprzez implantowanie stymulatorów do 

poszczególnych struktur uk$adu nerwowego. Metod( t( blokuje si# przewodzenie impulsów 

nerwowych w wybranym rejonie mózgowia, zmniejszaj(c lub niweluj(c uci('liwe objawy 

maj(ce odbicie w codziennym funkcjonowaniu. Wykorzystywana jest w: zaburzeniach ruchu, 

przewlek$ych zespo$ach bólowych, padaczce lekoopornej, depresji lekoopornej, 

spastyczno&ci, zespole Tourettà oraz chorobie obsesyjno-kompulsyjnej (OCD). 

Powy'sze jednostki chorobowe znacz(co obni'aj( jako&! 'ycia pacjentów, którzy wymagaj( 

du'ej pomocy, niekiedy wyr#czenia w podstawowych czynno&ciach dnia codziennego, takich 

jak: mycie si#, ubieranie, poruszanie si#, samodzielne spo'ywanie posi$ków. Zmienia si# to 

po zaimplantowaniu stymulatora w wybranej strukturze mózgu. Zmianom ulegaj( wi#c role 

opiekunów oraz personelu piel#gniarskiego. W bezpo&rednim okresie pooperacyjnym zadania 

piel#gniarskie koncentruj( si# szczególnie na zadaniach terapeutycznych, opieku"czych, 

rehabilitacyjnych i edukacyjnych wobec tych pacjentów. 

Besides the ablation methods, functional neurosurgery in a wide range benefits from 

stimulation of CNS by implanting stimulating systems. This method blocks of conduction in 

the nervous system, in the chosen region of brain or spinal cord, decreasing or stopping 

inconvenient symptoms of diseases in everyday life. This method is used in :movement 

disorders, pain syndromes, drug-resistant epilepsy, depression, spasticity, Tourette syndrome, 

obsessive-compulsive disorder (OCD). 

These disorders given above considerably decrease the quality of life of patients who require 

a lot of help during the basic everyday activities, such as: washing up, dressing up, moving, 

eating. It changes after the implantation of a stimulator in the chosen structure of the brain or 

the spinal cord. The role of the caretaker and the medical personnel changes. Directly after the 

operation the nursery staff and caretakers concentrate specially on: therapeutic tasks, caring 

tasks, rehabilitation tasks and educational tasks. 

5. Biopsja stereotaktyczna – zadania piel#gniarki 

Bana& N., Kaczmarczyk T., Rakowska J., Furtak J., Harat M. 

Klinika Neurochirurgii i Chirurgii G$owy 


Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytet im. M. Kopernika w Toruniu 

S$owa kluczowe: guz mózgu, biopsja stereotaktyczna, zadania piel#gniarki 

Key worlds: brain tumor, stereotactic biopsy, the role of the nurse 

174

Guzy mózgu, zaraz po chorobach naczyniowych mózgu, stanowi( jedno z najcz#stszych 

schorze" uk$adu nerwowego. 

Biopsja stereotaktyczna stanowi inwazyjn( metod# diagnostyczn(, której celem jest 

rozpoznanie charakteru zmiany rozrostowej zlokalizowanej w mózgu. 

Ze wzgl#du na stosunkowo niewielki odsetek powik$a" oraz mo'liwo&! &ródoperacyjnego 

rozpoznania histopatologicznego, biopsja stereotaktyczna powinna wyprzedza! klasyczny 

zabieg neurochirurgiczny. 

Celem niniejszej pracy jest: 

1) przedstawienie statystyki biopsji stereotaktycznych wykonywanych w Klinice 

Neurochirurgii i Chirurgii G$owy 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Poliklinik( 

w Bydgoszczy w latach 2008 – 2009 

2) wskazanie zada" piel#gniarki wobec pacjenta poddanemu biopsji stereotaktycznej 

w okresie przed – i pooperacyjnym. 

Brain tumors, right after brain vascular system diseases, are one of the most frequent nervous 

system conditions. A stereotactic biopsy is an invasive diagnostic method the aim of which is 

the diagnosis of the kind of a growth lesion located in the brain. Due to quite low percentage 

rate of negative after effects and the possibility of intraoperative histopathologic diagnosis, 

stereotactic biopsy should precede classic neurosurgical procedure. 

The aim of this thesis is: 

- to present the statistics of stereotactic biopsy performed in Klinika Neurochirurgii 

i Chirurgii G$owy 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Poliklinik( in Bydgoszcz in 

the years 2008 – 2009 

- to indicate the role of the nurse dealing with the patient undergoing a stereotactic 

biopsy, before and after the procedure. 

6. Sródoperacyjna ocena stanu chorego leczonego neurochirurgiczne 

w pozycji siedz%cej. 

Intraoperative assessment of clinical status of neurosurgical patient treated surgically 

in sitting position 

Wojtan S. 1 , Kózka M. 2 

1 , Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, 

Zak$ad Piel#gniarstwa i Po$o'nictwa WNoZ CM UJ w Krakowie. 

2 Zak$ad Piel#gniarstwa Klinicznego , Instytut Piel#gniarstwa i Po$o'nictwa WNoZ CM UJ 

w Krakowie 

S$owa kluczowe: neurochirurgia, pozycja siedz(ca, powik$anie, stan pacjenta. 

Key words: neurosurgery, sitting position, complication, clinical status of the patient 

Operacje neurochirurgiczne w obr#bie tylnej jamy czaszki i szyjnego odcinka kr#gos$upa 

mo'na wykonywa! w u$o'eniu na brzuchu, na boku oraz w pozycji siedz(cej. Zastosowanie 

pozycji siedz(cej zwi(zane jest z mo'liwo&ci( wyst(pienia powik$a", gro%nych dla 

operowanych pacjentów. 

175

Przeprowadzona analiza dotyczy 139 zabiegów neurochirurgicznych wykonanych 

z zastosowaniem pozycji siedz(cej. W badanej grupie by$o 60% kobiet i 40% m#'czyzn. 

Najcz#&ciej wykonywano zabiegi z powodu guza mó'd'ku (47%) oraz guza k(ta mostowo – 

mó'd'kowego (29%). 

G$ównymi powik$aniami &ródoperacyjnymi by$y: spadek ci&nienia t#tniczego krwi 

po zmianie pozycji (61%), nag$y wzrost ci&nienia t#tniczego (41%), spadek ci&nienia 

t#tniczego po indukcji znieczulenia (29%) oraz zatorowo&! powietrzna (20%). Najwi#cej 

powik$a" wyst(pi$o w czasie operacji guzów IV komory, u pacjentów powy'ej 70r.'. oraz w 

stopniu ASA 4. Wyj(tkiem by$a zatorowo&! powietrzna, która najcz#&ciej wyst#powa$a w 

grupie pacjentów do 30r.'. i w stopniu ASA 1. Prawie po$owa badanych (42%) z rozpoznan( 

po zabiegu niewydolno&ci( oddechow( mia$a trzy lub wi#cej powik$a" &ródoperacyjnych 

równocze&nie. U prawie po$owy chorych (46%), u których wyst(pi$a zatorowo&! powietrzna, 

rozpoznano po zabiegu niewydolno&! oddechow(. 

Neurosurgical procedures within the posterior fossa and in cervical spine can be performed 

in prone, lateral and sitting position. Use of sitting position is associated with the possibility 

of complications that are threatening for patients. 

Present analysis includes 139 neurosurgical procedures performed in sitting position. Women 

constituted 60% of the studied group, and men created 40%. The most common neurosurgical 

procedures performed in the studied group included treatment of tumor of the cerebellum 

(47%) or resection of the cerebellopontine angle tumor (29%). 

The major intraoperative complications included decrease of the blood pressure after 

changing the position (61%), sudden increase of the blood pressure (41%), decrease of the 

blood pressure after the induction of anaesthesia (29%) and air embolism (20%). The greatest 

number of complications occurred during the surgical treatment of tumors of the fourth 

ventricle, in patients who were older than 70, and in patients having ASA score of 4. The 

exception was an air embolism that occurred most frequently in patients younger than 30 and 

in patients having ASA score of 1. Almost half of the studied group (42%) who subsequently 

developed respiratory failure, had 3 or more intraoperative complications simultaneously. 

The occurrence of air embolism most frequently (46%) caused respiratory failure in 

postoperative period. 

09.55-10.55 Sesja II 

WYBRANE ASPEKTY OPIEKI NAD PACJENTEM NEUROCHIRURGICZNYM 

CZ. 2 

Przewodniczy: Przybycie" M. 

1. Post#powanie piel#gniarskie wobec pacjenta z urazem czaszkowo-mózgowym 

w oparciu o zindywidualizowan% opiek#. Analiza przypadku. 

*urecka –Sobczak I., Bartosik M. 

SK im. WAM *ód% 

Poni'sze opracowanie jest analiz( post#powania piel#gniarskiego wobec pacjenta z urazem 

czaszkowo - mózgowym. 20 letni pacjent przyj#ty do kliniki w ramach ostrego dy'uru 

neurochirurgicznego po urazie g$owy - rana postrza$owa okolicy skroniowo – czo$owej 

prawej zadana narz#dziem s$u'(cym do zabijania zwierz(t w ubojni. Zakwalifikowany do 

176

zabiegu operacyjnego w trybie pilnym. Po zabiegu zaobserwowano u u chorego epizod 

zespo$u depresyjnego. Pacjent konsultowany psychologicznie, z powodu utrzymuj(cych si# 

reakcji l#kowych odby$a si# równie' konsultacja psychiatryczna. Psychiatra rozpozna$ epizod 

psychotyczno - paranoidalny i w$(czy$ leczenie lekami psychotropowymi. Chory wielokrotnie 

przes$uchiwany przez funkcjonariuszy policji i prokuratury – dzia$anie osób trzecich. 

Analiza tego przypadku w oparciu o zindywidualizowany plan opieki jest dowodem na to, 

i' sformu$owanie diagnozy nie jest bezzasadne, odzwierciedla mo'liwo&ci wspó$czesnego 

piel#gniarstwa w tym piel#gnowania. Odgrywa podstawow( rol# w rozpoznawaniu 

biopsychospo$ecznych potrzeb pacjenta, niezb#dnym do zapewnienia holistycznej opieki 

piel#gniarskiej. 

Praca ta jest prób( udowodnienia jak istotne znaczenie ma diagnoza piel#gniarska 

oraz indywidualny plan opieki piel#gniarskiej w zapewnieniu kompleksowej opieki nad 

pacjentem przebywaj(cym w szpitalu. Doj&cie do racjonalnych wniosków wyprowadzanych 

z analizy danych o podmiocie jest równoznaczne z diagnoz( piel#gniarsk( a to z kolei 

pozwala na uzyskanie odpowiedzi dotycz(cej zakresu i charakteru opieki profesjonalnej jaka 

jest potrzebna pacjentowi w powrocie do zdrowia. Przej&cie od danych o pacjencie do 

diagnozy piel#gniarskiej wymaga nie tylko wiedzy i umiej#tno&ci , ale tak'e podj#cia 

okre&lonego wysi$ku intelektualnego, polegaj(cego przede wszystkim na wyci(gni#ciu 

prawid$owych wniosków ze zgromadzonych danych. 

Kotara A. 

2. Rola piel#gniarki w opiece nad pacjentem po usuni#ciu guza przysadki 

metoda przez klinow% 

Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii SU w Krakowie 

S$owa kluczowe: guz przysadki, metoda przezklinowa, piel#gniarka. 

Przezklinowo usuwa si# mikrogruczolaki, guzy &ród i nadsiod$owe z rozrostem wertykalnym, 

oraz dost#p ten stosujemy jako pierwszy etap odbarczenia w przypadku guzów olbrzymich. 

Celem pracy jest przedstawienie roli piel#gniarki w opiece nad pacjentami po zabiegach 

usuni#cia guza przysadki metod( przezklinow(. 

Materia$ i metoda: W pracy pos$u'y$am si# analiz( dokumentacji. Badania przeprowadzi$am 

w roku 2005 w oddziale klinicznym kliniki Neurochirurgii szpitala Uniwersyteckiego 

w Krakowie. Metod( transsfenoidaln( operowanych by$o 48pacjentów w tym by$o: 16 

m#'czyzn w wieku 21 – 76 lat, 31 kobiet w wieku 17 – 84 lat i 1 dziecko w wieku 9 lat. 

Wyniki: Czas hospitalizacji chorych przed zabiegiem operacyjnym wynosi$ 1 do 2dni, oraz 2 

do 3dni po zabiegu operacyjnym. W I dobie po zabiegu, pacjent ma usuwany dren z nozdrzy, 

a nast#pnie jest uruchamiany. Przez okres pobytu w szpitalu &ci&le jest obserwowany: bilans 

p$ynów, aby moc zaobserwowa! objawy moczówki, a tak'e objawy p$ynotoku nosowego. 

Wnioski; Celem leczenia chirurgicznego guzów przysadki jest usuni#cie guza, uzyskanie 

poprawy widzenia lub zahamowanie pogarszania si# wzroku, zachowanie w$a&ciwych funkcji 

przysadki mózgowej aby unikn(! pooperacyjnej substytucji hormonalnej. Rol( piel#gniarki 

przed zabiegiem jest w$a&ciwe rozpoznanie i zaspokojenie potrzeb chorego który cz#sto jest 

uzale'niony od pomocy osób drugich, natomiast rola piel#gniarki po operacji polega na 

wnikliwej obserwacji i nadzorze pacjenta który jest w pe$ni samodzielny od I doby 

zabiegowej. 

177

The patients were operated transsphenoidal, which is a less invasive method from a classic 

open surgery. This method permits an early starting of the patients, shortening the stay in the 

hospital and what’s most important, the recovery of self dependency and improvement of 

quality of life. 

3. Problemy terapeutyczne w opiece nad chorym z guzem k%ta 

mostowo- mó$d$kowego 

Jab"o'ska R., ,lusarz R., Królikowska A., Beuth W., Swincow A. 

Szpital Uniwersytecki im. Biziela nr 2. w Bydgoszczy, Oddzia$ Neurochirurgii 

S"owa kluczowe: guz, k(t mostowo –mó'd'kowy, piel#gnowanie 

Key words: tumor, cerebellopontine angle, nursing 

K(t mostowo – mó'd'kowy jest dobrze zdefiniowan( okolic( anatomiczn(, zlokalizowan( w 

obr#bie tylnego do$u czaszkowego. Pomimo tego, 'e olbrzymia wi#kszo&! guzów k(ta 

mostowo – mó'd'kowego ma charakter $agodny, s( one wezwaniem dla ka'dego 

neurochirurga, a tak'e trudnym zadaniem dla piel#gniarek opiekuj(cych si# t( grup( chorych. 

W pracy omówiono przypadek chorego z guzem k(ta mostowo – mó'd'kowego oraz ukazano 

trudno&ci terapeutyczne na poszczególnych etapach leczenia i piel#gnowania. Do 

najci#'szych powik$a" po operacji zaliczono zaburzenia po$ykania i odksztuszania oraz 

opadni#cie powiek. Podstaw( sukcesu terapeutycznego s( z pewno&ci( wykonywane zabiegi 

neurochirurgiczne, ale tak'e do&wiadczenie, profesjonalizm oraz szybko&! decyzji 

piel#gniarskich. 

Cerebellopontine angle is a well-defined anatomical area located within the range of posterior 

cranial fossa. Apart from the fact that a huge majority of cerebellopontine angle tumors are 

benign, they become a challenge for every neurosurgeon as well as a difficult task for nurses 

nursing this group of patients. 

In this work there was presented a case of patient affected by cerebellopontine angle tumor 

and therapeutic difficulties on particular stages of treatment and nursing were shown. To the 

most serious complications after surgery we can number swallowing disorders, coughing up 

and eyelids falling. Performed neurosurgeries, experience, professionalism and making 

decisions very quickly are the principles of therapeutic success. 

4. Opieka nad dzieckiem po zabiegu operacyjnym guza stoku oraz z"%cza 

czaszkowo szyjnego na poziomie kr#gów C1-C2, opis przypadku 

Jagoda A., Mi$oszewska M 

Inst. Centrum Zdrowia Dziecka Warszawa 

S$owa kluczowe: problemy piel#gnacyjne, guz stoku, dziecko 

Opis przypadku dotyczy 3 – letniej dziewczynki z rozpoznanym guzem stoku oraz z$(cza 

czaszkowo-szyjnego na poziomie kr#gów C1-C2. W okresie od 12.08 do 04.12.2006r. zosta$a 

178

ona poddana wielokrotnie zabiegom operacyjnym. W trakcie leczenia wykonano: 

endoskopow( biopsj# guza, zabieg ca$kowitego usuni#cia nowotworu z dost#pu przez j. ustn( 

z przeci#ciem 'uchwy i j#zyka oraz za$o'eniem wyci(gu bezpo&redniego za czaszk#, który 

pó%niej zast(piono stabilizatorem Halo, wykonano równie' tracheostomi#, gastrostomi#, 

czasowy zewn#trzny drena' l#d%wiowy a nast#pnie komorowy. Po wyleczeniu neuroinfekcji i 

ust(pieniu p$ynotoku wykonano stabilizacj# i usztywnienie potyliczno – szczytowo – 

obrotowe. Na podstawie retrospektywnej analizy dokumentacji medycznej – historii choroby 

i raportów piel#gniarskich przedstawiono w pracy wybrane dzia$ania piel#gniarskie w opiece 

nad pacjentk(. Do wiod(cych dzia$a" w opiece nad pacjentk( nale'a$o utrzymanie dro'no&ci 

dróg oddechowych i prawid$owej wentylacji – fizykoterapia oddechowa, piel#gnacja rurki 

tracheostominej, prowadzenie czasowej tlenoterapii i stosowanie inhalacji a w ko"cowej fazie 

leczenia przygotowanie do dekaniulacji, piel#gnacja j. ustnej. Przez okres pi#ciu tygodni 

pacjentka nie przyjmowa$a pokarmów drog( dojelitow(. Zadaniem piel#gniarki by$o 

prowadzenie 'ywienia parenteralnego, piel#gnacja gastrostomii, ponawianie prób karmienia 

dojelitowego a nast#pnie karmienie przez gastrostomi#. Poza tym przez miesi(c chora 

wymaga$a utrzymania zewn#trznego drena'u l#d%wiowego, komorowego. Wówczas do 

dzia$a" piel#gniarskich w$(czono procedury zwi(zane z nadzorowaniem prawid$owego 

dzia$ania uk$adu drenuj(cego i zapobieganiem jego zaka'eniu. W czasie 4 – miesi#cznego 

pobytu dziecka w klinice podejmowano wiele innych dzia$a" z zakresu rehabilitacji ruchowej, 

profilaktyki p/odle'ynowej w tym piel#gnacji skóry pod kamizelk( stabilizatora Halo oraz 

wsparcia psychicznego, komunikacji, organizowania czasu wolnego. Dzia$ania piel#gniarskie 

by$y ukierunkowane na wspó$prac# ze wszystkimi uczestnikami procesu leczniczo 

– piel#gnacyjnego ze szczególnym uwzgl#dnieniem matki. 

5. Zaka$enia uk"adu zastawkowego i p"ynu mózgowo-rdzeniowego u dzieci 

leczonych z powodu wodog"owia 

Shunt and cerebro-spinal fluid infections in children treated for hydrocephalus. 

Wojtysiak J., Losa S., Walczuk K., Hofman K., Kozio$ M., Ko$odziej E. 

Oddzia$ Neurochirurgii Dzieci#cej , Górno&l(skie Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach 

S$owa kluczowe: wodog$owie, powik$ania, infekcja uk$adu zastawkowego 

Key words: hydrocephalus, treatment, complications, shunt infection 

Najcz#stsz( metod( leczenia wodog$owia jest odprowadzenie nadmiaru p$ynu mózgowordzeniowego 

poza jam# czaszki przy zastosowaniu ró'nego rodzaju uk$adów zastawkowych. 

W&ród najwa'niejszych powik$a" tej metody jest infekcja uk$adu zastawkowego i p$ynu 

mózgowo rdzeniowego. Cz#sto&! wyst#powania infekcji szacowana jest na 2-22% w 

wi#kszo&ci o&rodków neurochirurgicznych. 

Celem pracy by$a ocena cz#sto&ci wyst#powania powik$a" infekcyjnych po implantacji 

uk$adu zastawkowego u dzieci leczonych z powodu wodog$owia oraz znalezienie czynników 

zwi#kszaj(cych ryzyko wyst(pienia tego powik$ania. 

W latach 2005- 2007 w naszym o&rodku przeprowadzono 161 zabiegów implantacji uk$adu 

zastawkowego u dzieci z wodog$owiem. Dalszej analizie poddano grup# 8 pacjentów 

(5 ch$opców, 3 dziewczynki), u których rozpoznano infekcj# p$ynu mózgowo-rdzeniowego 

zwi(zan( z przeprowadzon( implantacj( uk$adu zastawkowego. W dalszej cz#&ci badania 

analizowano takie czynniki jak rodzaj bakterii, wiek dzieci, czas jaki up$yn($ od implantacji 

179

do wyst(pienia objawów neuroinfekcji, czas trwania operacji, objawy kliniczne, a tak'e 

przyczyn# wodog$owia i rodzaj implantowanego uk$adu zastawkowego. 

Wykazano, 'e powik$ania infekcyjne wyst(pi$y u 5% dzieci leczonych z powodu 

wodog$owia. Wiek dzieci u których stwierdzono infekcj# wynosi$ od 11 dni do 4 lat (&rednio 

8 miesi#cy). U 6 chorych przyczyn( implantacji uk$adu by$o wodog$owie wrodzone, a u 2 

pozosta$ych wodog$owie pokrwotoczne. Do rozpoznania infekcji dosz$o w okresie od 6 do 

126 dni od operacji (mediana 27,5 dni). Najcz#stszym czynnikiem etiologicznym infekcji 

by$o zaka'enie Staphylococcus epidermidis (5/8 chorych). Wykazano, 'e do powik$a" 

infekcyjnych dochodzi$o prawie wy$(cznie u niemowl(t (6/8 chorych). Przedstawiono 

standardowe post#powanie wypracowane w naszym o&rodku celem prewencji wyst(pienia 

powik$a" infekcyjnych w trakcie implantacji uk$adu zastawkowego. 

The most common method of treatment in children with hydrocephalus is diversion of 

cerebrospinal fluid (CSF) outside the cranium using various shunt systems. Infection of the 

shunt catheters and CSF is one of the most important complications. The incidence of shunt 

infection is estimated at 2-22% in most neurosurgical centers. 

The aim of our study was to estimate the infection rate in children treated with shunt 

implantation for hydrocephalus and to find factors which increase the risk of this 

complication. 

Between 2005-2007, 161 shunt implantations in children with hydrocephalus were performed 

at our center. Records of 8 cases (5 boys and 3 girls), identified as CSF and shunt infections 

were analyzed retrospectively. Subsequently such factors as species of bacteria, age of 

children, period of time from implantation to infection, duration of implantation procedure, 

clinical symptoms, but also etiology of hydrocephalus and type of shunt were analyzed. 

The infection ratio of 5% in children treated for hydrocephalus was revealed. Age of infected 

children ranged from 11 days to 4 year (mean age was 8 months). Congenital hydrocephalus 

was diagnosed in 6 cases and posthemorrhagic hydrocephalus was found in the next 2 cases. 

Shunt infection was revealed at 6 to 126 days from surgery. The most frequently isolated 

microorganism was Staphylococcus epidermidis (5/6 cases). The infection occurred nearly 

mainly in infants (6/8 cases). The proposition of the strategy for prevention of shunt infection 

which was worked out at our institution was presented. 

11:05-12:15 Sesja III 

JAKO), *YCIA CHORYCH Z DYSFUNKCJ- UK+ADU NERWOWEGO 

Przewodniczy: Soi"ska J. 

1. Zespo"y bólowe u chorych po operacjach stabilizacji kr#gos"upa l#d&wiowego 

Pain Syndromes In Patients Following Lumbar Spine Stability Surgeries 

Maziarz B. 1 , Czaja B. 1 , Krupiczoj!-Graf E. 1 , Huzior Z. 1 , Majkowicz M. 2 , Kloc W. 1 

1 Oddzia$ Neurochirurgii PCT Woj. Szpital Specjalistyczny 

im. Kopernika w Gda"sku 

2 Zak$ad Bada" nad Jako&ci( )ycia, Gda"ski UM 

180

S$owa kluczowe: zespó$ bólowy, skala VAS, stabilizacja mi#dzytrzonowa, stabilizacja przez 

nasadowa 

Keywords: pain syndrome, VAS scale, interbody fusion, transpedicular fixation. 

Cel pracy: Celem pracy by$o badanie i monitorowanie zespo$ów bólowych u pacjentów 

po operacji stabilizacji kr#gos$upa w odcinku l#d%wiowym i znalezienie odpowiedzi 

na nast#puj(ce pytania: 

1. Jaka by$a dynamika objawów bólowych w oparciu o skal# VAS? 

2. Jaka by$a ocena samopoczucia pacjentów mierzona za pomoc( skali HADS - M? 

3. Jakie by$y oceny aktualnych dozna" bólu za pomoc( ZAOB? 

4. Czy rodzaj operacji mia$ wp$yw na doznania bólowe po zabiegu operacyjnym? 

Materia$ i metoda: Materia$ kliniczny obejmowa$ 50 chorych hospitalizowanych z powodu 

niestabilno&ci kr#gos$upa w odcinku l#d%wiowym. 25 chorych operowano z zastosowaniem 

stabilizacji mi#dzytrzonowej, u pozosta$ych 25 zastosowano stabilizacj# mi#dzytrzonow( 

i przeznasadow(. Badania przeprowadzono w okresie od marca 2007 do marca 2008. 

Pacjentów badano trzykrotnie, w dniu przyj#cia, w dniu wypisu oraz miesi(c po zabiegu 

operacyjnym. Przez 10 dni po operacji rano i wieczorem kontrolowano poziom nat#'enia bólu 

krzy'a za pomoc( skali VAS. 

Wyniki: Analizuj(c badan( grup# chorych stwierdzili&my istotn( statystycznie popraw# we 

wszystkich obszarach bada", pomi#dzy badaniem przed zabiegiem operacyjnym a badaniem 

tydzie" po operacji. Poprawa ta mia$a charakter sta$y, poniewa' utrzymywa$a si# w badaniu 

trzecim. Pomi#dzy badaniem drugim a trzecim równie' istnieje tendencja do obni'ania 

nat#'enia bólu, l#ku i depresji. Jest ona jednak nieistotna statystycznie, mi#dzy innymi 

dlatego, 'e rejestrowane zmiany dotycz( dolnego pu$apu odczuwania wy'ej wymienionych 

dolegliwo&ci. 

Wnioski: Do zada" piel#gniarki nale'y równie' skrupulatna obserwacja pacjenta w kierunku 

ewentualnych powik$a" zwi(zanych z podawaniem niektórych analgetyków. Ci(g$y kontakt 

piel#gniarki z chorym, który jest nara'ony na doznania bólowe, pozwala na bie'(co reagowa! 

i minimalizowa! doznania bólowe. 

Objective: The aim of this work was to investigate, and monitor the pain syndromes that 

occur, in patients after vertebral column stabilization in the lumbar segment, and to answer 

the following questions: 

1. What was the pain symptoms dynamics on the basis of VAS scale? 

2. What was the evaluation of patients being measured by the HADS - M scale? 

3. What was the assessment of current pain experience in the ZAOB scale? 

4. Did the surgery type performed have an impact on the pain experience after operative 

treatment? 

Material and method: Clinical material included 50 patients hospitalised due to lumbar 

segment vertebral column instability. 25 underwent interbody fusion, the other 25 underwent 

interbody fusion and transpedicular fixation. Patients were examined three times – on the 

admission, at discharge and one month after the surgery. By 10 days after the operation, the 

morning and evening level of lumbar pain intensity was monitored with the use of VAS scale. 

Results: When analyzing the test group of patients, between the examination conducted before 

and after the surgery, statistically significant improvement was noticed. This improvement 

was of a permanent nature due to the fact it was present at the third examination. 

Conclusions: The tasks a nurse must also be careful to involve patient observation of possible 

complications related to the administration of certain analgesic drugs. Continuous contact of a 

nurse with a patient, who is prone to pain experiences, enables to react and minimize the 

ongoing experience of pain. 

181

2. Jako!( $ycia pacjentów po operacji szyjnej. 

Szyma'ska D., Kolasa M., Kolasa P. 

Oddzia$ Kliniczny Neurochirurgii WSS im. Kopernika w *odzi 

W ostatnich kilkudziesi#ciu latach dyskopatia szyjna stanowi coraz cz#stszy problem 

kliniczny. Literatura donosi, 'e 36% dolegliwo&ci bólowych dotyczy odcinka szyjnego. 

Zjawisko to wi('e si# m.in. ze zmian( stylu 'ycia, zmniejszeniem aktywno&ci 'yciowej, 

u$atwieniem warunków 'ycia w zwi(zku z coraz wi#kszym post#pem technicznym, a tak'e 

d$ugotrwa$ym przebywaniem w pozycji siedz(cej. Pojawienie si# choroby prowadzi do 

wyst(pienia takich dolegliwo&ci jak: ból, zaburzenia czucia, zaniki mi#&niowe, niedow$ady 

czuciowo – ruchowe ko"czyn górnych, zawroty g$owy co powoduje ograniczenie w 

funkcjonowaniu i pogorszenie stanu psychicznego. Wp$ywa tak'e na sytuacj# 'yciow( 

pacjentów. Mo'e utrudnia!, a nawet uniemo'liwia! pe$nienie ról rodzinnych, zawodowych 

i spo$ecznych. 

Maj(c mo'liwo&! obserwacji pacjentów po operacji dyskopatii szyjnej postanowi$am oceni! 

w jakim stopniu zabieg operacyjny wp$ywa na popraw# stanu fizycznego, psychicznego 

i spo$ecznego badanych, oraz jak( rol# odgrywa edukacja zdrowotna prowadzona przez 

piel#gniarki w podnoszeniu jako&ci ich 'ycia. 

3. Ocena jako!ci $ycia chorych leczonych cementoplastyk% po z"amaniu trzonów 

kr#gos"upa. 

Life Quality Assessment In Patients Following Cementoplasty After The Vertebral Body 

Fractures 

Czaja B., Maziarz B., Krupiczoj!-Graf E., Majkowicz M., Kloc W. 

Oddzia$ Neurochirurgii PCT Woj. Szpital Specjalistyczny im. Kopernika w Gda"sku 

S$owa kluczowe: osteoporoza, jako&! 'ycia, z$amania kompresyjne trzonów 

Key words: osteoporosis, life quality, compression fracture of vertebral body 

Wst#p i cel pracy: Ocena jako&ci 'ycia, uwarunkowana stanem zdrowia, jest cz#st( metod( 

u'ywan( do mierzenia ci#'ko&ci choroby i okre&lenia efektów leczenia i piel#gnacji. Du'e 

znaczenie w ocenie jako&ci ma subiektywne odczuwanie bólu, a z$amania b#d(ce 

powik$aniem osteoporozy najcz#&ciej uwidaczniaj( si# w momencie odczuwania przez 

pacjentów dolegliwo&ci bólowych. Tego rodzaju z$amania mog( prowadzi! do 

unieruchomienia na d$ugi czas, co znacznie obni'a jako&! 'ycia pacjentów, mo'e prowadzi! 

do inwalidztwa, a nawet do &mierci. Celem pracy jest ocena jako&ci 'ycia chorych poddanych 

operacji przezskórnej cementoplastyki. 

Materia$ i metoda: Przedmiotem bada" by$a grupa 50 chorych ze z$amaniem trzonu 

kr#gos$upa leczonych cementoplastyk( w Pomorskim Centrum Traumatologii Wojewódzkim 

Szpitalu Specjalistycznym w Gda"sku. Do oceny wyników leczenia zastosowano metod# 

wywiadu przeprowadzonego - w dniu przyj#cia do szpitala i miesi(c po zabiegu 

cementoplastyki. 

182

Wyniki i wnioski: Zabiegi cementoplastyki trzonów kr#gowych w istotny sposób wp$ywaj( 

na obni'enie poziomu l#ku, depresji oraz odczuwanych dolegliwo&ci bólowych, co wp$ywa na 

ocen# jako&! 'ycia chorych. 

Introduction and purpose: Life quality assessment, conditioned by the state of health, is often 

the method used to measure the severity of the disease and determine the effects of treatment 

and care. An important element of the life quality assesment is subjective pain experience, a 

complications of osteoporotic fractures are the most apparent at the time by patients suffering 

pain. Vertebral fracture is a common complication of osteoporosis, which affects the general 

health of patients, but also provides a medical, social and economic problem. Such fractures 

may lead to immobilisation of the long time which significantly reduces the quality of 

patients’ life, may lead to disability and even death. The aim of this work is to convey the 

current knowledge about treatment options for patients with osteoporotic complications such 

as compression fractures, and to assess the quality of life of patients through the analysis of 

perceptible pain, anxiety and depression. 

Material and method: The subject of the study was a group of 50 patients with vertebral body 

fracture treated with cementoplasty at Neurosurgery Department. The history was taken twice 

– for the first time on the day of admission to the hospital, second a month after the 

cementplasty was performed. The study objective was to determine what impact on the life 

quality improvement cementoplasty had. 

Results and conclusion: Vertebral body cementoplasty has significant impact on reduction in 

the level of anxiety, depression, and pain experienced, which impacts the quality of life 

assessment by patients. 

4. Problemy emocjonalne pacjentów hospitalizowanych w oddziale 

neurochirurgii 

Emotional problems of patients hospitalized in a department of neurosurgery 

Kozyra A. 1 , Lorencowicz R. 2 , Skrobowska G. 1 , Brzozowska A. 3 , Parzyszek B. 1 , Stachyra 

U. 1 , Podkowi"ski A 1 

Klinika Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej SPSK 4 w Lublinie 

Katedra i Zak$ad Piel#gniarstwa Neurologicznego WPi NoZ MU Lublin 

Zak$ad Matematyki i Biostatystyki Medycznej UM w Lublinie 

S$owa kluczowe: l#k, depresja, rozdra'nienie, pacjent leczony neurochirurgicznie 

Keywords: fear, depression, irritation, neurosurgically treated patient 

Choroby uk$adu nerwowego, zw$aszcza te wymagaj(ce interwencji neurochirurgicznej 

powoduj( nie tylko wyst#powanie objawów somatycznych, ale tak'e rozleg$e konsekwencje 

natury psychicznej. Stan emocjonalny pacjenta jest wa'nym czynnikiem rzutuj(cym na jego 

jako&! 'ycia, a tak'e satysfakcj# z opieki. W znacznym uproszczeniu mo'na przyj(!, 'e 

emocjonalnie na chorob# (jako czynnik frustracyjny) pacjent mo'e reagowa! w trojaki 

sposób: l#kiem, depresj( (przygn#bieniem) lub agresj( ( rozdra'nieniem). 

Celem pracy by$a ocena negatywnych emocji w postaci l#ku, depresji i rozdra'nienia 

w grupie chorych hospitalizowanych w oddziale neurochirurgii. Badaniami obj#to grup# 

50 losowo wybranych pacjentów hospitalizowanych w Klinice Neurochirurgii 

i Neurochirurgii Dzieci#cej SPSK 4 w Lublinie, z powodu schorze" kr#gos$upa (27 osób), 

183

chorób naczyniowych mózgu (5 osób), guzów mózgu (18 osób). Do oceny stanu emocji 

u pacjentów wykorzystano skal# HADS-M, która bada emocje, pozwala na lepsze rozeznanie 

w obszarze emocji negatywnych, a co za tym idzie, stwarza mo'liwo&! bardziej trafnych 

decyzji opieku"czych i terapeutycznych. 

Wyniki: Badania wykaza$y, 'e &rednie nasilenie emocji negatywnych w badanej grupie 

wynios$o 15,56 pkt. (max 48, min 0). ,redni poziom l#ku w badanej grupie wyniós$ 8,16 pkt. 

(max 21pkt. min 0), by$ wy'szy w grupie kobiet (9,16pkt.) ni' m#'czyzn (7,55pkt), w grupie 

osób leczonych z powody schorze" kr#gos$upa (8,70 pkt. )ni' g$owy (7, 52). Najwy'szy 

poziom l#ku (9,46 pkt.) stwierdzono w grupie pacjentów z wy'szym wykszta$cenie. ,redni 

poziom depresji wynosi$ 5,16pkt. (max 21, min 0), w grupie kobiet wyniós$ 6,16pkt. za& 

m#'czyzn 4,58pkt. Tu równie' stwierdzono wy'szy poziom depresji w grupie pacjentów ze 

schorzeniami kr#gos$upa (5,48 pkt ) ni' z chorob( mózgu (4,83). Poziom rozdra'nienia 

utrzymywa$ si# na poziomie &rednim wyniós$ 2,24 pkt (max 6 pkt. min 0), by$ wy'szy w 

grupie kobiet (2,58 pkt). ni' m#'czyzn (2.00). 

Diseases of the central nervous system, especially the ones requiring neurosurgical 

intervention cause not only appearing of somatic manifestations, but also extensive 

consequences of the psychological nature. Emotional state of the patient is an important factor 

having an effect on their quality of life, as well as satisfaction of the care. In short, it is 

possible to accept that the patient can react emotionally to illness (as the frustrated factor) in 

the triple way: with fear, with depression or with aggression (with irritation). An evaluation of 

negative emotions in the form of fear, depression and aggression in the group of patients 

hospitalized in the department of neurosurgery was the purpose of the research. A group of 50 

randomly chosen patients hospitalized in the Department of Neurosurgery of Medical 

University in Lublin due to spine diseases (27 persons), vascular pathologies of the brain (5 

persons) or brain tumours (18 persons) was analyzed. The HADS-M scale was used for the 

evaluation of the state of patients’ emotions. This scale allows to study emotions, gives a 

better insight into the area of negative emotions, and consequently, it creates the possibility of 

more appropriate protective and therapeutic decisions. 

Results: Research showed that escalation of negative emotions in the examined group had 

gained on average 15.56 pt. (0-48 pt.). The average level of fear in the examined group was 

8.16 pt. (0- 21 pt.). It was higher in the group of women (9.16 pt.) than of men (7.55 pt.), in 

the group of patients treated because of spine diseases (8.7 pt.) than head (7, 52 pt.). High 

level of fear (9.46 pt.) was noted in the group of patients with higher education. The average 

level of depression was 5.16 pt. (0-21 pt.), in the group of women reached 6.16 pt. whereas in 

men 4.58 pt. A higher level of depression was also stated in the group of patients with spine 

diseases (5.48 pt) than with illnesses of the brain (4.83 pt.). The level of irritation remained on 

the average level of 2.24 pt (0-6 pt.) and it was higher in the group of women (2.58 pt). than 

in men (2.00 pt.). 

5. Przekonania na temat kontroli bólu oraz strategie radzenia sobie z bólem 

w grupie pacjentów leczonych w oddziale neurochirurgii z powodu schorze' 

kr#gos"upa. 

Beliefs about the control of pain and strategies of dealing with pain in patients 

treated in the department of neurosurgery due to spine diseases 

Stachyra U. 1 ,Lorencowicz R. 2 , Parzyszek B. 1 , Kozyra A. 1 , Skrobowska G. 1 , Brzozowska A. 

3 , Podkowi"ski A 1 . 

184

1 Klinika Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej SPSK 4 w Lublinie 

2 Katedra i Zak$ad Piel#gniarstwa Neurologicznego WPi NoZ UM Lublin 

3 Zak$ad Matematyki i Biostatystyki Medycznej UM w Lublinie 

S$owa kluczowe: pacjent z problemem dyskopatii, przekonania na temat kontroli bólu, 

strategie radzenia sobie z bólem, 

Keywords: spine diseases, pain control, strategies of dealing with pain 

Choroby kr#gos$upa wi('( si# z dolegliwo&ciami, z których najbardziej dokuczliwym jest 

ból. Ból a nawet &wiadomo&! mo'liwo&ci jego pojawienia si# mo'e wp$ywa! na sposoby 

radzenia sobie z zagro'eniem, sk$ania! do poszukiwania pomocy, modyfikowa! zachowania 

zdrowotne, zmienia! proces leczenia. Ból determinowany jest przez warunki somatyczne, 

psychologiczne i spo$eczne. 

Celem pracy by$o okre&lenie umiejscowienia kontroli bólu oraz sposobów radzenia sobie 

z bólem w grupie pacjentów hospitalizowanych w klinice neurochirurgii. 

Badaniami obj#to grup# 30 pacjentów hospitalizowanych w okresie kwietnia i maja 2009 w 

Klinice Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej SPSK 4 w Lublinie. Do oceny kontroli 

bólu oraz strategii radzenia sobie z bólem pos$u'ono si# testem PBCQ (Kwestionariusz 

Przekona" na temat Kontroli Bólu skonstruowany przez Suzanne Skevington w adaptacji 

Juczy"skiego Z.) oraz testem CSQ (Kwestionariusz Strategii Radzenia Sobie z Bolem Anne 

C. Rosenstiel i Frances J. Keefe w adaptacji Juczy"skiego Z.). Test zak$ada, 'e im wy'szy 

wynik testu tym wi#ksze przekonanie, 'e ból mo'e zosta! opanowany przez dany czynnik. 

Przeprowadzona analiza wykaza$a, i' &redni wynik dla kontroli wewn#trznej w badanej 

grupie wyniós$ 14,20; w grupie kobiet 13,67 i 14,78 w grupie m#'czyzn (warto&! testu min 5, 

max 30). W zakresie wp$ywu lekarza (min 4,max 24) badania wykaza$y, i' &redni wynik dla 

grupy wyniós$ 16,68; 16,93 w grupie kobiet oraz 14,42 w grupie m#'czyzn. Przypadkowe 

zdarzenia (min 4,max 24) zdaniem badanej grupy uzyska$y &rednio 12,89 pkt; 13, 27 zdaniem 

kobiet i 12,5 zdaniem m#'czyzn. 

W dalszej analizie okre&lono, które strategie radzenia sobie z bólem s( najcz#&ciej wybierane 

przez pacjentów cierpi(cych z powodu schorze" kr#gos$upa. Dokonano równie' analizy 

wp$ywu akceptacji choroby na podstawie testu AIS na rodzaj przekona" o kontroli bólu oraz 

wybór strategii radzenia sobie z bólem. 

Spine diseases are connected with problems, from which pain is most annoying. Pain, not to 

mention the awareness of the possibility of its appearance, can influence the ways of dealing 

with the danger, induce seeking help, modify health behaviours and change the treatment 

process. Pain is determined by somatic, psychological and social conditions. 

Determining the locus of control of pain and ways of dealing with pain in the group of 

patients hospitalized in the department of neurosurgery was the purpose of the research. 

A group of 30 patients hospitalized in April and May 2009 was provided with a questionnaire 

and analyzed. 

To the assessment of pain control and strategies of dealing with pain we used the PBCQ test 

(questionnaire form of Beliefs about the Control of Pain constructed by Suzanne Skevington, 

adapted by Z. Juczy"ski) and with CSQ test (questionnaire form of the Strategy of advising 

oneself with pain Anne C. Rosenstiel and Frances J. Keefe, adapted by Z. Juczy"ski). The 

idea of the test is that the higher the test result, the greater the belief that pain can be 

controlled by the given factor. 

185

Conducted analysis showed that for the internal control in the examined group, the test had 

amounted to the average score 14.20 (5-30); in the group of women 13.67 and 14.78 in the 

group of men. 

Research showed that the average result of the influence of the doctor reached 16.68 (4 - 24); 

in the group of women 16.93 and 14.42 in the group of men. 

Accidental events according to the examined group reached on average 12.89 pt.(4-24); 

13.27 for women and 12.5 for men. 

In more further analysis it was determined which strategies of dealing with pain were most 

often chosen by the patients suffering because of spine diseases. We also conducted an 

analysis of the effect of approval of illness according the AIS test used to assess beliefs about 

the control of pain and strategy selection of dealing with pain. 

6. Problem bólu w procesach rozrostowych uk"adu nerwowego 

)lusarz R 1 ., Królikowska A. 1 , Jab$o"ska R. 1 , Beuth W. 2 

1 Zak$ad Piel#gniarstwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego CM UMK (Bydgoszcz) 

2 Katedra i klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii CM UMK 

S$owa kluczowe: ból, cechy bólu, proces rozrostowy, zabieg neurochirurgiczny 

Wst#p. Ból jest to zjawisko psychosomatyczne, w którym oprócz wra'enia zmys$owego 

(element somatyczny), istnieje spostrze'enie bólu (element poznawczy) oraz towarzysz(ce 

mu uczucie przykro&ci (element emocjonalny). 

Cel. Celem pracy by$o dokonanie oceny dolegliwo&ci bólowych wyst#puj(cych u pacjentów 

neurochirurgicznych przed i po zabiegu operacyjnym. 

Materia$ i metoda. Badania przeprowadzono w Klinice Neurochirurgii i Neurotraumatologii 

Szpitala Uniwersyteckiego CM UMK na grupie pacjentów operowanych z powodu patologii 

w uk$adzie nerwowym. W badaniach zastosowano obserwacj# bezpo&redni( oraz analiz# 

dokumentacji medycznej (lekarskiej i piel#gniarskiej). Do oceny nat#'enia bólu przed i po 

zabiegu operacyjnym zastosowano zmodyfikowan( dla potrzeb badania wizualno-analogow( 

skal# bólu VAS. Do oceny cz#sto&ci wyst#powania bólu przed i po zabiegu operacyjnym 

zastosowano zmodyfikowan( dla potrzeb badania sze&ciopunktow( skal# s$own( Likert ’ a 

VRS. Do oceny wydolno&ci funkcjonalnej chorego przed i po zabiegu operacyjnym 

zastosowana zosta$a Skala Karnofskiego – KPS i Skala Wydolno&ci Funkcjonalnej - FCS. 

Wnioski. 1)Stopie" nat#'enia dolegliwo&ci bólowych przed zabiegiem operacyjnym by$ 

znacznie wi#kszy w porównaniu z okresem po zabiegu. 2)Dolegliwo&ci bólowe wyst#powa$y 

cz#&ciej przed zabiegiem operacyjnym. 3)Ból w istotny sposób ogranicza$ wydolno&! 

funkcjonaln( chorego przed zabiegiem w porównaniu z okresem po zabiegu. 

4)Umiejscowienie bólu w okolicy skroniowej by$o znacz(ce po zabiegu w porównaniu 

z okresem przed zabiegiem. 5)Istnieje ró'nica w dobowym wyst#powaniu dolegliwo&ci 

bólowych przed i po zabiegu. Przed zabiegiem ból wyst#powa$ w sposób ci(g$y (dzie" i noc), 

po zabiegu wyst#powa$ w ci(gu dnia. 

186

12:25-13:35 Sesja IV 

JAKO), OPIEKI W NEUROCHIRURGII 

Przewodnicz(: ,lusarz R., Jab$o"ska R 

1. Jako!( opieki !wiadczonej w oddziale neurochirurgicznym z perspektywy 

piel#gniarek. 

Quality of care in a neurosurgical ward from nurses perception. 

Cie&la D., Pastuszko M 

1 

Zak$ad Piel#gniarstwa Klinicznego, Wydzia$ Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet 

Medyczny, Warszawa, Polska 

2 

Zak$ad Piel#gniarstwa Klinicznego, Wydzia$ Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet 

Medyczny, Warszawa, Polska 

S$owa kluczowe: jako&! opieki piel#gniarskiej, zapewnienie opieki, neurochirurgii 

Key words: quality of care, nursing, provided care, neurosurgery 

Cel. Celem bada" by$o okre&lenie postrzegania przez piel#gniarki jako&ci opieki &wiadczonej 

pacjentom w oddziale neurochirurgicznym. 

Wst#p. Obecnie pacjent jest aktywnym odbiorc( us$ug opieki zdrowotnej. Piel#gniarki 

powinny zapewni! opiek# na wysokim poziomie. Jak wygl(da &wiadczenie opieki z punktu 

widzenia piel#gniarki? Nadal bardzo ograniczona liczba bada" koncentruj(cych si# na jako&ci 

opieki &wiadczonej przez piel#gniarki w oddziale neurochirurgii. 

Metody. Badanie kwestionariuszem ankiety zosta$o przeprowadzone w 2008 roku w&ród 130 

piel#gniarek pracuj(cych w Oddzia$ach Neurochirurgicznych w szpitalach na terenie 

województwa mazowieckiego. 

Wyniki. Postrzeganie jako&ci opieki &wiadczonej przez piel#gniarki zosta$o zbadane 

w zakresie: wiedzy dotycz(cej jako&ci opieki, realizowania opieki piel#gniarskiej dla 

pacjenta, oraz ogólne warunki dotycz(ce wsparcia organizacyjnego. Mniej ni' po$owa 

respondentów (40,6%) posiada wiedz# na temat jako&ci opieki na wystarczaj(co dobrym 

poziomie, jednak respondenci nie dali ca$kowitego/dok$adnego wyja&nienia na temat jako&ci 

opieki. 89% piel#gniarek uwa'a$o, 'e opieka piel#gniarska realizowana wobec pacjenta jest 

prowadzona na wysokim poziomie. Oko$o po$owa (48%) zg$osi$a wysoki poziom wypalenia. 

Mniej ni' jedna trzecia piel#gniarek (28%) poinformowa$a, 'e systematycznie korzysta 

z dodatkowych %róde$ informacji i edukacji (literatura, konferencje). 

Wnioski. Piel#gniarki nie by$y zadowolone ze wsparcia organizacyjnego otrzymanego 

w oddziale neurochirurgii i w szpitalu. Piel#gniarki wyra'aj( swoje potrzeby, aby uzyska! 

wi#cej informacji i edukacji, zw$aszcza zwi(zanej z ich obecnym miejscem pracy. 

Aim. The aim of the study was to identify nurses perception of the quality of care delivered to 

patients in the neurosurgical ward. 

Background. Nowadays patient is an active recipient of care services. Nurses should provide 

care at the good level. How looks like provided care from nurses’ point of view? There is still 

very limited studies have focused on the quality of care from nurses’ perception in the 

neurosurgical ward. 

187

Methods. A questionnaire survey was conducted with 130 nurses in a Neurosurgery Wards of 

hospitals in Mazovian Voivodship in 2008. 

Results. Nurses perception about quality of care was examined in the areas of quality of care 

knowledge, nursing care provided for patient, organizational support (in general). Less than 

half of the respondents (40.6%) have knowledge about quality of care good enough,but they 

didn’t gave at real/good level explanations about quality of care. 89% of nurses thought that 

nursing care provided for patients was at the good level; About half of nurses (48%) reported 

about high burnout level. Less than one third of nurses (28%) reported that they 

systematically were benefit from information and extra education (literature review, 

conferences). 

Conclusions. Nurses were not satisfied with the organizational support they received in the 

neurosurgical ward and in the hospital in general. Nurses express their need for more 

information and education, especially those related to their current working place. 

2. Dlaczego jako!( opieki jest wa$na w oddziale neurochirurgicznym? 

Why quality of care is important in a neurosurgical ward? 

1 Cie!la D., 2 Vehvilainen-Julkunen K., 3 Kvist T., 4 He Hong-Gu 

1 Zak$ad Piel#gniarstwa , Wydzia$ Nauk Spo$ecznych Uniwersytet w Kopio, Finlandia 

2 Wydzia$ Nauk Spo$ecznych Uniwersytet w Kopio, Finlandia. 

3 Zak$ad Piel#gniarstwa , Wydzia$ Nauk Spo$ecznych Uniwersytet w Kopio, Finlandia. 

4 Alice Lee Centrum Piel#gniarstwa, Yong Loo Lin Sko$a Medyczna, Narodowy Uniwersytet 

w Singapurze, Singapur 

S$owa kluczowe: jako&! opieki, neurochirurgia, piel#gniarstwo 

Key words: quality of care, neurosurgery, nursing 

Cel. Celem bada" by$o okre&lenie znaczenia jako&ci opieki w oddziale neurochirurgii.. 

Wst#p. Rozwój praw pacjenta i oczekiwanie zwi(zane z publiczn( opiek( zdrowotn( 

rozpocz#$y si# w 1960s. Prawa pacjenta w Finlandii zacz#$y zwi#ksza! si# od lat 90-tych XX 

wieku. Rola pacjenta jako klient / odbiorcy opieki staj( si# coraz bardziej wa'ne. Poj#cie 

jako&ci opieki zosta$o zdefiniowane na ró'ne sposoby. Jednak'e bardzo niewiele bada" 

koncentruje si# na jako&ci opieki w oddziale neurochirurgii. 

Metody. Systematycznego przegl(d literatury na temat jako&ci opieki, opublikowanych 

w ostatnich 20 latach przeprowadzono w celu zbadania koncepcji jako&ci opieki w ogólnym 

uj#ciu, oraz poj#cia jako&ci opieki w uj#ciu opieki neurochirurgicznej. Artyku$y i badania 

empiryczne dotycz(ce jako&ci opieki by$y wyszukiwane z baz Medline i CINAHL. Szukano 

wed$ug u'ywanych terminów: jako&! opieki, klient, neurochirurgia, piel#gniarstwo 

Wnioski. Jako&! opieki zosta$a opisana , jako istniej(ca w piel#gniarstwie od ponad 20 lat. 

Jednak'e literatura sugeruje, 'e w rzeczywisto&ci i w praktyce nie odpowiada to teorii. Nadal 

brak informacji dotycz(cych jako&ci opieki piel#gniarskiej w neurochirurgii. 

Aim. The aim of the study was to identify the importance of quality of care in the 

neurosurgical ward. 

Background. Development of patient rights and expectation from public health care started in 

1960s. The patient’s rights in Finland have been increased since 1990s. The patient’s role as a 

client/recipient of care becomes more and more important. The concept of quality of care has 

188

een defined in different ways. However, very limited studies have focused on the quality of 

care in the neurosurgical ward. 

Methods. A systematic review of literature about quality of care published in the past 20 years 

was conducted to explore the concept of quality of care in general and the concept of quality 

of care in neurosurgical wards. Articles and empirical studies related to quality of care were 

searched from Medline and CINAHL databases. Search terms used included ‘quality of care’, 

’customer’, ‘neurosurgery’, ‘nursing’. 

Conclusions. Quality of care has been advocated within nursing for more than 20 years. 

However, the literature reviewed suggests that the reality in practice does not match 

the rhetoric. There is still lack of information concerning quality of care in neurosurgical 

nursing. 

3. Ocena jako!ci opieki piel#gniarskiej w Oddziale Neurochirurgii 

Quality of the nursing care in a Department of Neurosurgery 

Lorencowicz R. 1 , Ostrowska A., Parzyszek B. 2 , Stachyra U. 2 , Skrobowska G. 2 , Kozyra A. 

2 , Brzozowska A. 3 , 




S$owa kluczowe: jako&! opieki, metoda BOHIPSZO, pacjent leczony neurochirurgicznie 

Keywords: quality of the care, BOHIPSZO method, neurosurgically treated patient 

Zagadnienia zwi(zane z jako&ci( us$ug zdrowotnych stanowi( obszar docieka" zarówno 

w Polsce jak i na &wiecie. Jeden z podstawowych komponentów jako&ci odnosi si# do 

poziomu opieki piel#gniarskiej. 

Celem pracy by$o okre&lenie poziomu jako&ci opieki piel#gniarskiej w oddziale 

neurochirurgii. 

Badaniami obj#to grup# 100 losowo wybranych pacjentów hospitalizowanych w Klinice 

Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej SPSK4 w Lublinie w okresie od listopada 2008 do 

kwietnia 2009. Do oceny jako&ci piel#gniarskiej wykorzystano standaryzowany arkusz 

BOHIPSZO (skrót pochodzi od tre&ci komponentów uznanych za najwa'niejsze 

w piel#gnowaniu. 

Wyniki bada" wskazuj( na do&! dobry poziom opieki w badanym oddziale (70,84% stanu 

po'(danego). Stwierdzono, 'e najlepsz( ocen# uzyska$y standardy: Ochrona przed 

zaka'eniem (92,17%) i Zabiegi leczniczo-piel#gnacyjne (96,78%). Ni'szy wska%nik realizacji 

standardów wykazano w zakresie: Informowania (68,86%), Podmiotowo&ci (66,22%) oraz 

standardu Us$ugi hotelowe wraz z zaspokajaniem potrzeb egzystencjonalnych (61,75%). 

Najni'szy wska%nik opieki stwierdzono w zakresie realizacji standardu - Samopi#l#gnacja 

(51,67%). 

Badania potwierdzi$y istotne statystycznie ró'nice w zakresie realizacji standardów opieki 

w grupach chorych z ró'n( przyczyn( hospitalizacji oraz zale'nych od wieku i p$ci 

pacjentów. 

189

The issues associated with the quality of health service are the subject of the research both in 

Poland as well as in the whole world. One of basic components of the quality is the level of 

the nursing care. 

Determining the quality level of the nursing in a department of neurosurgery was the purpose 

of the research. 

A group of 100 randomly chosen patients hospitalized in the Department of Neurosurgery in 

the Medical University in Lublin in the period from November 2008 to April 2009 was 

analyzed. A standardized BOHIPSZO sheet was used for the nursing quality assessment (the 

abbreviation derives from contents regarded most important in nursing). 

Our findings indicate quite a good level of nursing in the examined department (70.84 % 

desired state). Standards that obtained the best marks are: Safeguard against infection (92.17 

%) and healing-nursing Treatments (96.78 %). The lower indicator of the realization of 

standards was shown in the scope: of Informing (68.86 %), Subjectivities (66.22 %) and of 

standard of the Hotel Service (61.75 %). The lowest indicator of the care was stated in the 

realization of the standard - Self-care (51.67 %). 

Examinations confirmed statistically significant differences of standards within the scope of 

the realization of the care in groups of patients with the different cause of the hospitalization 

and dependent on the age and the sex of patients. 

4. Satysfakcja z us"ug medycznych w oddziale neurochirurgii 

Satisfaction from medical services in the Neurosurgery Department 

Karabanowicz A., ,lusarz R. 

Klinika Neurochirurgii i Chirurgii G$owy 


Zak$ad Piel#gniarstwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego CM UMK (Bydgoszcz) 

s$owa kluczowe: satysfakcja, jako&! opieki, us$uga medyczna 

key words: satisfaction, quality of medical care, medical service 

Zadowolenie pacjenta obok poprawy stanu jego zdrowia jest bardzo wa'nym celem opieki 

medycznej, a ocena opieki przez do&wiadczenia pacjenta u'ytecznym kryterium jako&ci 

funkcjonowania oddzia$u. Dla uzyskania obiektywnych wyników dotycz(cych jako&ci 

w opiece zdrowotnej konieczne jest posiadanie informacji zarówno od biorców opieki, jak 

i osób &wiadcz(cych us$ugi. 

Cel pracy: Ocena poziomu satysfakcji pacjentów z opieki i leczenia oraz poznanie opinii 

zespo$u piel#gniarskiego dotycz(cych poziomu &wiadczonych us$ug. 

Materia$ i metoda: Badania przeprowadzono w Klinice Neurochirurgii i Chirurgii G$owy 10 

Wojskowego Szpitala Klinicznego z Poliklinik( SP ZOZ w Bydgoszczy, Katedrze i Klinice 

Neurochirurgii i Neurotraumatologii Szpitala Uniwersyteckiego im. dr A. Jurasza 

w Bydgoszczy oraz Oddziale Neurochirurgii i Neurotraumatologii Szpitala Uniwersyteckiego 

nr 2 im. dr J. Biziela w Bydgoszczy. W badaniu uczestniczy$a 55 osobowa grupa piel#gniarek 

i piel#gniarzy, zatrudniona na w/w oddzia$ach oraz 200 hospitalizowanych pacjentów. 

Narz#dziami badawczymi w niniejszej pracy by$y autorskie kwestionariusze ankiet. 

Wyniki i wnioski: Badania wykaza$y, 'e: 

• pacjenci wyra'aj( ogólne zadowolenie z us$ug medycznych &wiadczonych 

w oddziale neurochirurgii 

190

• opinie personelu piel#gniarskiego dotycz(ce jako&ci &wiadczonych us$ug 

medycznych s( pozytywne 

• istnieje zwi(zek mi#dzy odpowiedziami pacjentów i zespo$u piel#gniarskiego na 

poszczególne pytania w zakresie wybranych obszarów z wyj(tkiem trzech pyta" 

dotycz(cych oceny udzielania przez piel#gniark# informacji o wykonywanych 

czynno&ciach i zabiegach, oceny poszanowania przez piel#gniark# godno&ci 

osobistej pacjenta, oceny reakcji piel#gniarki na pro&by pacjenta. 

Both patient satisfaction and the improvement of their state of health are very important 

purposes of the medical care and the estimation of this care based on patient’s experiences 

becomes a useful criterion when it comes to the quality of functioning of the given 

department. In order to obtain objective results of the quality of medical care it is essential to 

have some information both from the receivers and the people who provide medical services. 

Aim of the work: The measurement of patient satisfaction and recognition of the opinion of a 

nursing staff considering the level of the providing services. 

Materials and methods: Research was carried out in the Neurosurgery and Head Surgery 

Department of the 10 th Clinical Military Hospital in Bydgoszcz, Chair and Neurosurgicentre 

and Neurotraumatology Centre in A.Jurasz University Hospital in Bydgoszcz, Neurosurgery 

and Neurotraumatology Department in J.Biziel University Hospital in Bydgoszcz. Fifty-five 

nurses employed in the given departments and two hundred hospitalized patients took part in 

the survey. Gathered information derives from the inquiry forms. 

Results: Survey implies that: 

• in general, patients are pleased with the medical services providing by the 

Neurosurgery Department 

• opinions of a nursing staff concerning the quality of the providing medical services 

are positive 

• there is a similarity between patients and nursing staff answers to the most of the 

questions. Different answers appear in the questions concerning estimation of the 

information given by a nurse about her accomplishing work and medical measures; 

estimation of respect for patient dignity; estimation of a nurse respond to patient 

requests. 

5. Ocena poziomu satysfakcji z opieki piel#gniarskiej pacjentów 

hospitalizowanych w oddziale neurochirurgii 

Satisfaction of the nursing care provided for patients hospitalized in a neurosurgery 

department. 

Skrobowska G 1 .,Lorencowicz R. 2 , Parzyszek B. 1 , Stachyra U. 1 , Kozyra A. 1 , Podkowi"ski 

A. 1 , Brzozowska A. 3 , 




S$owa kluczowe: satysfakcja z opieki piel#gniarskiej, opieka w oddziale neurochirurgii 

Keywords: satisfaction of the nursing care, care in a neurosurgery department 

191

Celem pracy by$o okre&lenie poziomu satysfakcji z opieki piel#gniarskiej w grupie pacjentów 

leczonych neurochirurgicznie. 

Badaniami obj#to grup# 50 losowo wybranych pacjentów hospitalizowanych w Klinice 

Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej UM w Lublinie w okresie kwiecie"-maj 2009 r. 

Oceny dokonano w dniu wypisu pacjenta. Do oceny poziomu satysfakcji z opieki u'yto 

standaryzowanego kwestionariusza EUROPEN. 

Wyniki: Przeprowadzona analiza wykaza$a, 'e poziom satysfakcji utrzymywa$ si# na 

poziomie 87.6% stanu po'(danego. Pacjenci najwy'ej ocenili relacje piel#gniarka-pacjent, 

wska%nik satysfakcji wyniós$ 97,28%. Najni'ej oceniono element informowania i wspierania 

pacjenta (80,90%) w zakresie przygotowania do samoopieki, zapoznania z planem opieki oraz 

w zakresie realizacji zada" piel#gniarskich. Aspekt opieki medyczno-technicznej zosta$ 

oceniony na wysokim poziomie i wyniós$ 88,16%, za& elementy dotycz(ce organizacji 

dost#pno&ci opieki 87,6%. Niespe$na po$owa badanej grupy (46%) potwierdzi$a, i' jest bardzo 

zadowolona z opieki, 31% stwierdzi$o, 'e jest zadowolona z opieki, za& 14% nie umia$o 

okre&li! stopnia zadowolenia z opieki. Tylko 5 % badanych by$o niezadowolonych z opieki, 

za& 4 % wyrazi$o opini#, i' byli bardzo niezadowoleni z piel#gniarskiej. 

Wnioski: Badanie potwierdzi$o wysoki poziom zadowolenia z opieki piel#gniarskiej. 

Niepokoi fakt ni'szej oceny w zakresie informowania i wspierania pacjentów. 

Determining the level of satisfaction from the nursing in the group of neurosurgically treated 

patients was the purpose of the research. 

A group of 50 randomly chosen patients hospitalized in the period of 2 months in the 

Department of Neurosurgery at the Medical University in Lublin was analyzed. We carried 

out the research on the day of the discharge from hospital. For the assessment of the level of 

satisfaction of the nursing care we used the standardized EUROPEN questionnaire form. 

Results Conducted analysis showed that the level of satisfaction was over 85% of desired 

state level (87.6%). Patients judged relations between nurse and patient best - the indicator of 

satisfaction reached 97.28 %. They judged worst (80.9%) an element of informing and 

supporting the patient within preparation for the self-care, explaining the plan of the care and 

the range of nursing execution of tasks. The medical and technical aspects of care were 

judged high and it reached 88.16 %. Elements concerning the organization of the 

accessibility of care were judged at the level of 87.6 %. Less than half of the examined group 

(46 %) confirmed that they were very much satisfied from the care, 31 % stated that they were 

satisfied from the care, whereas 14 % could not describe their level of satisfaction from the 

care. Only 5 % of the examined patients were dissatisfied from the care, whereas 4 % 

expressed the opinion that they were very dissatisfied from the nursing care. 

Conclusions The research confirmed high level of satisfaction of the nursing care. The fact of 

lower evaluation in informing and supporting patients is worrying 

Przybysz H. 

6. Wspó"praca piel#gniarki w opiece nad dzieckiem z guzem tylnej jamy czaszki 

w opinii rodziców 

Inst. Centrum Zdrowia Dziecka Warszawa 

S$owa kluczowe: wspó$praca piel#gniarka –rodzic, opieka pacjenta 

192

Dla rodziców choroba dziecka jest niew(tpliwie sytuacj( trudn(, lecz ich obecno&! podczas 

hospitalizacji jest wskazana. Pobyt rodziców w oddziale to nie tylko czuwanie przy $ó'eczku 

dziecka, lecz czynny udzia$ w procesie leczniczo – piel#gnacyjnym. Dobra wspó$praca 

piel#gniarki z rodzicami niew(tpliwie wp$ywa pozytywnie na przebieg ca$ego procesu 

leczniczo – piel#gnacyjnego. Nawi(zanie takiej wspó$pracy jest cz#sto bardzo trudne, lecz 

konieczne by przygotowa! rodziców do aktywnej opieki nad dzieckiem. Efekty tej 

wspó$pracy b#d( zadawalaj(ce, je'eli personel piel#gniarski pozna opini# rodziców w tym 

zakresie. Celem bada" by$o poznanie opinii ankietowanych w obszarach: 

! Uprzejmo&!, 'yczliwo&! piel#gniarki i atmosfera panuj(ca w oddziale. 

! Ilo&! i jako&! przekazywanych informacji 

! Sprawno&! komunikacji piel#gniarka – pacjent – rodzic 

! Udzia$ piel#gniarki w rozwi(zywaniu problemów piel#gnacyjnych sprawiaj(cych 

trudno&ci w realizacji opieki rodzicom 

! Wsparcie i czas po&wi#cony rodzicom, dziecku przez piel#gniark# 

! Oczekiwania rodziców uczestników procesu leczniczo – piel#gnacyjnego 

Do bada" wykorzystano metod# sonda'u diagnostycznego z wykorzystaniem specjalnie 

skonstruowanego kwestionariusza ankiety. Badaniami obj#to 32 rodziców dzieci 

z rozpoznanym guzem w tylnej jamie czaszki hospitalizowanych w Klinice Neurochirurgii 

w okresie od 15-01-2009 do 15 -03- 2009r. 

Uzyskane wyniki bada" wykaza$y, 'e rodzice bardzo dobrze ocenili piel#gniarki za ich 

'yczliwo&!, uprzejmo&!, zrozumienie, zainteresowanie, zaanga'owanie oraz tworzenie 

przyjaznej atmosfery podczas pobytu w oddziale. Do&! dobrze w zakresie zach#cania 

rodziców do udzia$u w opiece, czasu po&wi#conego dziecku i rozwi(zywaniu jego 

problemów. Mniej pozytywne wyniki dotyczy$y takich obszarów jak: przekazywanie 

informacji, komunikacji oraz konfrontacji z trudnymi pytaniami dotycz(cymi problemów 

piel#gnacyjnych dziecka. Podsumowanie wyników stanowi$y komentarze w$asne 

ankietowanych. 

13:45- 14:45 Sesja V Varia 

Przewodnicz(: Parzyszek B. 

1. Czynniki ergonomiczne i fizyczne w pracy piel#gniarki operacyjnej podczas 

instrumentowania przy stabilizacji transpedikularnej Aesculap S4 

Bartosik M., )urecka-Sobczak I., 

Klinika Neurochirurgii i Chirurgii Nerwów Obwodowych SK im. WAM. *ód% 

W opracowaniu zosta$y przedstawione realne obci('enia fizyczne, na jakie nara'ona jest 

piel#gniarka operacyjna pracuj(ca na bloku neurochirurgii. Zabieg stabilizacji 

transpedikularnej Aesculap S4 to trwaj(cy kilka godzin zabieg operacyjny obci('aj(cy 

fizycznie dla wszystkich cz$onków zespo$u operacyjnego. 

Podczas samego przygotowania, instrumentowania podczas zabiegu oraz porz(dkowania 

stolika narz#dziowego po zako"czonej pracy piel#gniarka musi wielokrotnie podnosi!, 

odbiera! i przek$ada! narz#dzia o wadze od kilkudziesi#ciu do kilkuset gramów. *(czna 

waga narz#dzi wykorzystywanych podczas tego typu stabilizacji (waga podana $(cznie 

z kontenerami ochronnymi) to 41,5 kg. Dodatkowym obci('eniem jest pozostawanie w 

193

pozycji stoj(cej od pocz(tku przygotowania sto$ów narz#dziowych do zako"czenia pracy (5-8 

h), w tym w pozycji wymuszonej podczas instrumentowania (4-7 h). Podczas jednego z 

etapów zabiegu trwaj(cego zwykle od 2 do 5 h wykonywanego pod kontrol( RTG 

instrumentariuszka jest ubrana w fartuch o$owiany oraz ma za$o'on( os$on# tarczycy. 

Zabezpieczenie te wa'( 5,7 kg czyli &rednio 1/10 wagi kobiety. 

Rozporz(dzenie Rady Ministrów z dnia 10 wrze&nia 1996 r. w sprawie wykazu prac 

wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr .114 poz. 545.) zakazuje kobietom r#cznego podnoszenia 

i przenoszenia ci#'arów o masie przekraczaj(cej: 

12 kg - przy pracy sta$ej, 

20 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzin# w czasie zmiany roboczej). 

Nie precyzuje jednak ile kilogramów mo'na podnosi! w ci(gu godziny czy dy'uru. 

Praca piel#gniarki operacyjnej niesie wiele zagro'e". Czynniki chemiczne, biologiczne, 

psychiczne po$(czone z du'ymi wymaganiami nak$adanymi na personel, stresem, 

niedoborami personelu w dobie kryzysu oraz z tak du'ym obci('eniem fizycznym sprawia, 'e 

praca piel#gniarki operacyjnej jest prac( bardzo obci('aj(c( dla zdrowia kobiety. 

2. Piel#gniarstwo transkulturowe na przyk"adzie emigracji polskich piel#gniarek 

*urecka-Sobczak I., Bartosik M., 

Klinika Neurochirurgii i Chirurgii Nerwów Obwodowych SK im. WAM. *ód% 

Praca porusza bardzo aktualn( dzi& problematyk# wielokulturowo&ci w odniesieniu do 

modelu piel#gniarstwa transkulturowego, którego twórczyni( i propagatork( jest Madelaine 

Leininger. Przyj#$a ona za$o'enie, 'e braki w zapewnieniu troskliwej opieki zgodnej 

z kultur(,wywo$uj( stres, kulturowe konflikty i trudno&ci etyczne zaburzaj(ce wspó$dzia$anie 

w przywracaniu zdrowia. W dobie szeroko rozumianej emigracji zawodowej piel#gniarek jest 

to temat wyj(tkowo wa'ny. Jak g$osi hymn piel#gniarek „ w &wiat niesiemy swe serca 

gor(ce(...) by cierpi(cym przywróci! nadziej#” musimy przekracza! granice i nie&! sw( 

wiedz# i umiej#tno&ci do ka'dego wymagaj(cego pomocy cz$owieka, niezale'nie od jego 

kultury, religii czy narodowo&ci. 

Do analizy wykorzystano autorsk( ankiet# sk$adaj(c( si# z 18 pyta", któr( wype$ni$y 

piel#gniarki pracuj(ce w zawodzie poza granicami Polski w 7 ró'nych krajach Europy. 

G$ównym celem pracy by$a wieloaspektowa ocena pracy polskich piel#gniarek pracuj(cych 

poza granicami Polski. Ocenie poddano zrozumienie obcej kultury i jej warto&ci, barier# 

j#zykow( oraz inne trudno&ci jakie utrudniaj( wchodzenie w role zawodowe piel#gniarkom 

w praca za granic(. Przeprowadzono tak'e analiz# danych dotycz(c( przygotowania 

zawodowego polskich piel#gniarek, ich motywacji do emigracji oraz poziom zadowolenia 

piel#gniarek z wykonywanej pracy. 

Posiadanie wiedzy na temat wielokulturowo&ci, relatywizmu kulturowego czy uniwersalizmu 

kulturowego, który jest jedn( z koncepcji wchodzenia w role zawodowe z pewno&ci( 

sprawi$o by, 'e piel#gniarkom $atwiej by$o by pracowa! poza granicami Polski i pomaga! 

pacjentom wychowanym w innej kulturze. 

194

3. Wdra$anie partnerskiego modelu lekarz/ piel#gniarka / rehabilitant/ pacjent we 

wczesnym okresie pooperacyjnym 

Implementation of partnership model of interaction doctor / nurse / rehabilitant / 

patient in the early postoperative period 

Krzy$anowska E., So$owiej S., Susczyk K., Herbowski L. 

SPWSZ Szczecin , Oddzia$ Neurochirurgii i Neurotraumatologii 

S$owa kluczowe: partnerski model, kompleksowa opieka, potrzeby pacjentów. 

Keywords: partnership model, complex care, patient needs. 

Wst#p i cel pracy: Autorzy podejmuj( kompleksow( ocen# potrzeb zdrowotnych oraz 

psychologicznych i &rodowiskowych problemów pacjentów po operacjach 

neurochirurgicznych. Zadanie to realizuje zespó$ terapeutyczny sk$adaj(cy si# z lekarza, 

piel#gniarki, rehabilitanta lub psychologa w &cis$ej wspó$pracy z pacjentem w ci(gu ca$ego 

pobytu pacjenta w oddziale neurochirurgicznym. 

Materia$ i metody: W 2009 roku wdra'any jest w Oddziale Neurochirurgii WSZ w Szczecinie 

partnerski model interakcji lekarz / piel#gniarka / rehabilitant / psycholog / pacjent. 

W pierwszym etapie zespó$ terapeutyczny przygotowa$ wyra'ane i ukryte potrzeby pacjenta 

ze schorzeniami kr#gos$upa w ró'nych okresach hospitalizacji, pocz(wszy od dnia przyj#cia, 

a ko"cz(c na wypisie ze szpitala. Na tej podstawie powsta$a wszechstronna ankieta potrzeb 

pacjenta. W drugim etapie wprowadzono w codzienn( praktyk# tak przygotowan( ankiet# 

potrzeb oraz jednocze&nie oceniano stopie" nat#'enia bólu wed$ug skali analogowowzrokowej 

oraz poziom l#ku i agresji wed$ug zmodyfikowanej skali HADS. Poszczególne 

ankiety i pytania rozwi(zywane s( ka'dego dnia przez osoby zespo$u terapeutycznego 

wspólnie z pacjentem. Ca$o&! sprawowanej opieki ocenia pacjent przy wypisie wype$niaj(c 

ankiet# zadowolenia. 

Wyniki: Wspólna i kompleksowa opieka nad pacjentem opiera si# na nieustannej wspó$pracy 

zespo$u terapeutycznego realizuj(cego opiek# medyczn(, rehabilitacyjn(, piel#gniarsk(, 

socjaln( i psychologiczn(. Zespó$ terapeutyczny - w opiece nad pacjentem - stosuje 

pomocniczo proste narz#dzia instrumentalne w postaci ankiet i skal informuj(cych o 

rzeczywistych potrzebach pacjentów oraz skuteczno&ci ich zaspokojenia. 

Wnioski: Partnerski model interakcji lekarz / piel#gniarka / rehabilitant / psycholog / pacjent 

podnosi na wy'szy poziom jako&! sprawowanej opieki nad pacjentem neurochirurgicznym. 

Introduction and purpose of work: The authors take a comprehensive assessment of health 

needs and environmental and psychological problems of neurosurgical patients after 

operations. The therapeutic team consists of doctor, nurse, psychologist or rehabilitant, and 

they all together are in close cooperation with the patient throughout the hospitalization. 

Material and methods: In the year 2009 there is implemented partnership model of interaction 

doctor / nurse / rehabilitant / psychologist / patient in the Neurosurgery Dept. of Provincional 

Hospital in Szczecin. In the first stage, the therapeutic team has expressed and hidden needs 

of patients with spine disorders in different periods of hospitalization from the date of 

admission to discharge from the hospital. On this basis, a comprehensive survey of the 

patient’s needs bas been constructed. In the second phase the survey has been introduced in 

daily practice as necessary and at the same time the questionnaire of intensity of pain was 

assessed by visual-analogue scale and the level of fear and aggression by a modified scale of 

HADS. The various surveys and questions are addressed every day by the therapeutic team 

195

together with the patient. The complex care was evaluated by the patient by completing a 

satisfaction questionnaire at the end of hospitalization. 

Results: A common and comprehensive care for patients is based on the continuous 

collaboration of team performing therapeutic medical care, rehabilitation, nurse care, social 

and psychological supports. The therapeutic team uses the simple instrumental tools in the 

form of questionnaires and scales informing about the actual needs of patients and the 

effectiveness of their needs supply. 

Conclusions: The model of the interaction partnership of doctor / nurse / rehabilitant / 

psychologist / patient increases to a higher level of overall quality of neurosurgical patient 

care. 

4. Analiza zaka$e' szpitalnych u pacjentów leczonych w Klinice Neurochirurgii 

i Neurochirurgii Dzieci#cej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 

Analysis of nosocomial infections in the population of patients treated in the 

Department of Neurological Surgery of Medical University in Lublin 

B.Parzyszek 1 ,R.Lorencowicz 2, ,R.Rola 1 , G.Skrobowska 1 ,U.Stachyra 1 , A.Kozyra 1 , 

Podkowi"ski A. 1 ,T. Trojanowski 1 . 

1 Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej UM, Lublin 

2 Katedra i Zak$ad Piel#gniarstwa Neurologicznego, WPiNoZ, UM, Lublin 

S$owa kluczowe: zaka'enia, hospitalizacja, pacjent 

Key words: infections, hospitalization, patient 

Zaka'enie szpitalne to rozpoznane klinicznie i potwierdzone mikrobiologicznie zaka'enie, 

które powstaje i ujawnia si# podczas pobytu w szpitalu lub po wypisaniu chorego do domu 

wtedy, gdy czas pojawienia si# objawów klinicznych infekcji jest krótszy ni' okres inkubacji 

danej choroby. Celem poni'szej pracy by$o dokonanie analizy profilu zaka'e" szpitalnych 

u pacjentów leczonych operacyjnie w Klinice Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej 

Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Materia$ i metoda: Retrospektywna analiza 

dokumentacji pacjentów leczonych w Klinice Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci#cej 

w 2008 roku, u których wykonane by$y posiewy, w zwi(zku podejrzeniem infekcji. Wyniki: 

Z hospitalizowanej grupy 2295 chorych wy$oniono dokumentacj# 148 chorych (6,45%), 

u których stwierdzono kliniczne cechy infekcji. W 72 (48, 6%) przypadkach uzyskano 

pozytywny wynik posiewu a 76 (51,4%) przypadków by$o negatywnych. Flora patogenna 

obejmowa$a Staphylococcus aureus u 23 (32%) osób, Pseudomonas aeruginosa u 13 (18%) 

osób, Escherichia coli u 8 (12%) osób, Klebsiella sp. u 6 (8%) osób, Acinetobacter sp. u 6 

(8%) osób, Enterococcus feacalis u 6 (8%) osób, Candida sp. u 5 (7%) osób, Proteus 

mirabillis u 3 (4%) osób, Neisseria sicce u 1 (1,5%) osoby i Citrobacter u 1 (1,5%) osoby. 

Wnioski: Cz#sto&! wyst#powania zaka'e" szpitalnych u pacjentów operowanych w Katedrze 

i Klinice Neurochirurgii UM w Lublinie jest ni'szy od &redniej podawanej w literaturze. 

Profil patogenów odpowiedzialnych za zaka'enia szpitalne w badanej grupie pacjentów nie 

odbiega od opisywanego w literaturze &wiatowej. 

Nosocomial infection is defined as an infection diagnosed clinically and confirmed 

microbiologically that develops and presents itself either during hospitalization or after 

patients discharge in case when the time between clinical presentation and discharge is shorter 

196

than incubation period for a given illness. The aim of the study was to analyze the profile of 

nosocomial infections in patients treated surgically in the Department of Neurological 

Surgery, Medical University in Lublin. Materials and methods: Retrospective analysis of 

documentation of patients’ treated in 2008 in the Department of Neurological Surgery, 

Medical University in Lublin who had any cultures based on clinical suspicion of infection. 

Results: Analysis revealed 148 patients (6.45%) with clinical signs of infections out of 2295 

patients treated. In 72 cases (48.6%) cultures were positive, in 76 (51.4%) negative. 

Pathogens included Pseudomonas aeruginosa in 13 (18%) patients, E. coli in 8 (12%) patients, 

Klebsiella sp. in 6 (8%) patients, Acinetobacter sp. in 6 (8%) patients, Enterococcus feacalis 

in 6 (8%) patients, Candida sp. in 5 (7%) patients, Proteus mirabilis in 3 (4%) patients, 

Neisseria sicce in 1 (1,5%) patient and Citrobacter in 1 (1,5%) patient. Conclusions: The 

incidence of nosocomial infections in patients treated in the Department of Neurosurgery, 

Medical University in Lublin is lower than the average reported in the literature. Pathogens’ 

profile in the group analyzed is analogous to the reported in the literature. 

5. Profil rzeczywistego dawcy narz%dów w materiale Oddzia"u Intensywnej 

Terapii USzK w Bia"ymstoku 

Profile of the effective organ donor in the material of Intensive Care Unit B – 

University Hospital in Bia$ystok 

1 Jazykow T., 2 +ebkowski W. 

1 Oddzia$u Intensywnej Terapii USZK w Bia$ymstoku 

2 Klinika Neurochirurgii UM w Bia$ymstoku 

Przeszczepianie narz(dów od dawców zmar$ych jest uznan( metod( leczenia zaawansowanej 

niewydolno&ci narz(dowej. W wi#kszo&ci przypadków, dawców rekrutuj# si# spo&ród osób, 

które dozna$y pierwotnego nadnamiotowego lub podnamiotowego uszkodzenia mózgu. 

Celem bada" by$a retrospektywna analiza pacjentów leczonych i zmar$ych w Oddz. 

Intensywnej Terapii B (profil neurochirurgiczny), w aspekcie okre&lenia profilu dawcy 

rzeczywistego. 

Materia$ i metody: Retrospektywnej analizie poddano dokumentacj# pacjentów którzy zmarli 

w Oddziale Intensywnej Terapii B USK w Bia$ymstoku. Uzyskane dane porównano 

z ogólnopolskimi danymi statystycznymi udost#pnionymi przez Centrum Organizacyjno- 

Koordynacyjne d/s Spraw Transplantacji „Poltransplant”. W okresie od 01.01.2005 roku do 

31.12.2007 roku (3 lata), w OIT-B zmar$o 188 pacjentów. Analizie ko"cowej poddano grup# 

30 przypadków (23 m#'czyzn -76.7%), 7 kobiet -23.3%), w których dokonano pobrania 

narz(dowego (w tym w 9 wielonarz(dowego) po uprzednim rozpoznaniu &mierci mózgu. 

Wyniki: G$ówn( przyczyn( &mierci mózgu w analizowanej grupie by$y urazy czaszkowomózgowe 

– 56.7% zgonów (17 przypadków) i choroby naczyniowe mózgu 40% (12 

przypadków), a zatem odwrotnie ni' &rednio w Polsce: 56.2% – choroby naczyniowe OUN, 

36.75% – urazy OUN. Dominowali dawcy w wieku 51 – 65 lat (53.4%) – &rednia krajowa 

34.97%. W analizowanym okresie dokonano pobrania 68 narz(dów, w tym 56 nerek, 

7 w(trób oraz 4 serc. W 70% przypadków dokonano pobrania wy$(cznie nerek, a w 30% by$y 

to pobrania wielonarz(dowe – w analogicznym okresie &r. krajowa 46.7%. W&ród pobra" 

wielonarz(dowych dominowa$o jednoczesne pobranie nerek i w(troby – 55.6%. 

Wnioski: Najliczniejsz( grup# dawców rzeczywistych stanowi$y osoby po urazach 

czaszkowo-mózgowych. Dominuj(c( cz#&! dawców narz(dów stanowili m#'czy%ni. 

197

Najwy'szy odsetek pobra" dotyczy$ nerek. ,rednio pobrano wi#cej ni' 2 narz(dy od jednego 

dawcy. 

The organ transplantation is well recognized method of treatment in cases of organ failure. 

In most cases the organ donors are patients with severe primary supratentorial or infratentorial 

brain damage. 

The aim of study was retrospective analysis of patients died in ICU B (neurosurgical profile), 

to determine the effective organ donor profile. 

Material and methods: The records of patients died in the ICU B - Clinical Hospital in 

Bia$ystok, were analyzed retrospectively. The obtained data were compared with statistical 

records of „Poltransplant” Centre. Since January 1 st 2005 till December 31 st 2007, 188 

patients died in the ICU B. The analyzed group consisted of 30 cases (23 males – 76.7%, 

7 females – 23.3%). All individuals were organ donors (9 multidonors), after the brain death 

was diagnosed and established. 

Results: The main reason of brain death was brain trauma – 56.7%, and cerebral bleeding 

– 40%, inversely as statistically in Poland: 56.2% – cerebral bleeding, 36.75% – brain 

trauma. Predominated were donors in age 51-60 yrs (53.4%) vs. 34.97% mean in Poland. 

During above mentioned period of time, 68 organs were harvested, 56 kidneys, 7 livers, and 4 

hearts. In 70% of cases single organs were taken, and 30% it was a multiorgan donation vs. 

mean in Poland 46.7%. Among multiorgan donations, dominant was simultaneous donation of 

liver and kidneys– 55.6%. 

Conclusions: The organ donors are mostly recruited among the patients with brain trauma. 

The dominant organ donors are males. The most often taken organ is kidney. The mean organ 

donation was more than two organs from single donor. 

198

KsiÄ…Å¼ka - WojewÃ³dzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?