µ - Khamkoo

:
2551

:
2551

. .
. .
.

2
“”
“”
“
” 4 4
“”

:
()
.
.
1)
“”
2)
“”
3)
“”
.. 2543 10
1–10
(RCSS)
-
3

1)
4
2)
(RCSS)
3)
4

Thesis Title
Author
Degree
Thesis Advisory Committee
School of Displaced People: Nationalism
Construction Through Schooling at
Shan State Army Base
Mr. Prawit Wongpeng
Master of Arts (Regional Studies)
Assoc. Prof. Dr. Siwarak Siwarom Chairperson
Assoc. Prof. Dr. Kosum Saichan Member
ABSTRACT
This study has 3 objectives 1) to study forms and schooling system of “School of
Displaced People”, at the Shan State Army Base in the context of internal displaced people
2) to examine role and duty of “School of Displaced People” in producing Shan nationalism
ideology and 3) to study the result of Shan nationalism ideology in schooling of Shan nationalism
ideology at Shan State Army Base. This is a qualitative research project, analyzing data from
documents and interviews.
The study found that the schooling management of the school which was established
since 2000 has a form and program for 10 year, from level 1-10, exclude pre-primary level.
The school is under the control of Education Department of Restoration Council of Shan State.
The schooling was adjusted to appropriate with the unstable situation of internal displaced state
on Thailand- Burma border.
The school plays the roles on nationalism production as an ideological state apparatus.
There are 3 factors which are significant elements 1) school’s subjects: history, geography and
“the Four Nobel Principles and Six Objectives”, with contents and instruction integrated
the displacement experienced of the Shan 2) form of education management under the structure of
RCSS’s Education Department which has policy to manage schooling for Shan State’s fighting

for independence 3) Environments and context of the school effected to the student’s livelihood
that always faces unstable and insecure situation under the control of the military.
The nationalism transmission of schooling at Doi Tai Laeng has resulted the students
expressed their awareness by paying loyalty to the Four Nobel Principles of the Shan and through
their practices with gratitude to their ethnic group by studying in this system and return to work
with the Army after their graduation.

ฌ
สารบาญ
กิตติกรรมประกาศ
บทคัดยอภาษาไทย
บทคัดยอภาษาอังกฤษ
สารบาญตาราง
สารบาญภาพ
หนา
ค
ง
ฉ
ญ
ฎ
บทที่ 1 บทนํา
1.1 ที่มาและความสําคัญของปญหา 1
1.2 วัตถุประสงคของการศึกษา 8
1.3 นิยามศัพท 8
1.4 กรอบแนวคิดในการศึกษา 9
1.5 ระเบียบวิธีการวิจัย 12
1.5.1 หนวยการวิเคราะห 12
1.5.2 ขอบเขตและกลุมเปาหมาย 14
1.5.3 วิธีการเก็บขอมูลและวิเคราะหขอมูล 17
1.6 ผลที่คาดวาจะไดรับ 18
1.7 ระยะเวลาในการศึกษา 18
บทที่ 2 แนวคิดทฤษฎีและทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวของ
2.1 แนวคิดที่ใชในการศึกษา 19
2.1.1 แนวคิดผูพลัดถิ่นภายในประเทศ (internally displaced people) 19
2.1.2 แนวคิดโรงเรียนในฐานะกลไกในการเผยแพรอุดมการณของรัฐ 25
(ideological state apparatus)
2.1.3 แนวคิดชาตินิยมแบบวัฒนธรรม (cultural nationalism) 37
2.2 การทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับชนชาติไทใหญ 40
2.2.1 ประวัติศาสตร ภาษา และวัฒนธรรมไทใหญ 41

ญ
2.2.2 ไทใหญในฐานะผูพลัดถิ่น (displace person) 47
บทที่ 3 ไทใหญในรมเงาของ “ประเทศพมา”
3.1 ไทใหญ: ในฐานะชนกลุมนอยในพมา 52
3.2 ไทใหญ: ภายใตการปกครองของชาวอังกฤษในสมัยอาณานิคม 54
(ชวงป พ.ศ. 2369-2490)
3.2.1 นโยบายแบงแยกและปกครองของชาวอังกฤษในพมา 55
3.2.2 ไทใหญ: รัฐอารักขาของอังกฤษ 57
3.2.3 อังกฤษ พมา และไทใหญ: ความลมเหลวของการแบงแยก 58
และปกครอง
3.3 ไทใหญ: เหยื่อของนโยบายการแปลงใหเปนพมา (Burmanization) 60
3.3.1 “ลิ๊กหมหมายปางโหลง”: สัจจะของคนไทใหญ 61
3.3.2 สี่ตัด (four cuts): ปฏิบัติการละเมิดสิทธิมนุษยชน 66
ก) การบังคับโยกยายถิ่นฐาน: ประสบการณของ “จายตา” 67
ข) การขมขืน: ความรุนแรงบนรางกายผูหญิงไทใหญ 70
3.4 สรุปผล 73
บทที่ 4 บนเสนทางพลัดถิ่น: ดินแดนดอยไตแลง
4.1 “ลุกขึ้นจับอาวุธ” กับจุดเริ่มตนของการกูชาติ 75
4.2 MTA-SSA: จากกองทัพเมิงไต สูกองกําลังกูชาติไทใหญ 82
4.3 ดอยไตแลง ดินแดนของคนพลัดถิ่น 85
4.4 สรุปผล 92
บทที่ 5 “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น”: การศึกษาเพื่อการสรางชาติ
5.1 กอนจะเปน “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” 96
5.1.1 ครอบครัวตางชาติในบทบาทของผูอุปถัมภเด็กกําพรา 96
5.1.2 จากครอบครัวฝรั่งสูฝงดอยไตแลง 100
5.2 “โฮงเฮนเจื้อจาด”: โรงเรียนของคนพลัดถิ่น 101
5.2.1 โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงป พ.ศ. 2543-44 101
ก) เจามอนแสง: ผูบุกเบิกการศึกษา 102

ฎ
ข) หลักการสําคัญของการจัดการศึกษา 103
ค) สภาพทั่วไปของโรงเรียน 104
ง) หลักสูตรของการศึกษา 107
จ) รูปแบบการเรียนการสอน 107
ฉ) โครงสรางของบุคลากร 108
5.2.2 โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงป พ.ศ. 2544-50 110
ก) ครูเคอแสน: ผูหญิงที่วางรากฐานการศึกษา 110
ของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
ข) หลักการสําคัญของการจัดการศึกษา 111
ค) สภาพทั่วไปของโรงเรียน 112
ง) หลักสูตรของการศึกษา 113
จ) รูปแบบการเรียนการสอน 116
ฉ) โครงสรางของบุคลากร 117
5.2.3 โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงป พ.ศ. 2550-51 118
ก) ครูเมืองหอบ: การศึกษาเพื่อการสรางชาติ 119
ข) หลักการสําคัญของการจัดการศึกษา 119
ค) สภาพทั่วไปของโรงเรียน 120
ง) หลักสูตรของการศึกษา 122
จ) รูปแบบกาจัดการศึกษา 123
ฉ) บทบาทหนาที่ของฝายศึกษาธิการของ RCSS 125
ช) การจัดระบบการศึกษาของโรงเรียน 126
ซ) วันหยุดของโรงเรียน 126
ฌ) จํานวนนักเรียน 127
ญ) การแตงกายของนักเรียน 129
ฎ) โครงสรางของนักเรียน 130
ฏ) กฎระเบียบในเวลา และเวลาเลิกเรียน 132
ฐ) การดูแลในระบบหอพัก 132
ฑ) กฎระเบียบในการรับนักเรียน 134
ฒ) โครงสรางการบริหาร 135
ณ) กฎระเบียบของของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง 139

ฏ
5.3 “โฮงเฮนเจอจาด”: โรงเรียน อุดมการณ และชาตินิยมในระบบการศึกษา 141
5.3.1 เขาแถว เคารพธงชาติ: เชื้อชาติและระเบียบวินัย 142
5.3.2 “ทอดแมดสี่เยิ่ง”: 4 สถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ของคนไทใหญ 145
ก) ชาติ 146
ข) เมือง 147
ค) ภาษา 148
ง) ศาสนา 149
5.3.3 หลักนํา 6 ขอ: หนทางสูเอกราช 150
5.3.4 จากคําปฏิญาณสูขอปฏิบัติ 152
5.3.5 แบบเรียน: การสื่อสารจากหนังสือสูชีวิตจริง 155
ก) “ปนไต” ในวิชาประวัติศาสตร 156
ข) “ปทวี” ภูมิศาสตรในแบบเรียน 162
5.3.6 กิจกรรมเสริมหลักสูตรกับภารกิจนอกหองเรียน 168
5.3.7 เมื่อผมอยากเปนครู แตหนูอยากเปนนักขาว: ความหวังเล็กๆ 171
ของเด็กในหอพัก
5.4 SSSNY: โรงเรียนทางเลือกของเด็กนักเรียนดอยไตแลง 177
5.5 สรุปผล 179
บทที่ 6 วิเคราะหและสรุปผล
6.1 วิเคราะหผล 180
6.1.1 “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” กับการจัดการศึกษาไรดินแดน 182
6.1.2 โรงเรียน: สังเวียนแหงการถายทอดอุดมการณชาตินิยม 183
ก) อดีตสูปจจุบัน: แผนดินใน “ประวัติศาสตร” สูการไรรัฐ 184
บน “แผนที่”
ข) รูปแบบการสอน: สวนเติมเต็มอุดมการณชาตินิยม 186
ค) โรงเรียน พรมแดน และทหาร: การจัดการศึกษาในบริบท
ของความไมมั่นคง 187
6.1.3 จากผลผลิตของโรงเรียนสูผมสัมฤทธิ์ทางอุดมการณ 189
6.2 ขอเสนอแนะ 191

ฐ
บรรณานุกรม 192
ประวัติผูเขียน 199

ฑ
สารบาญตาราง
ตารางที่ หนา
5.1 ตารางแสดงจํานวนนักเรียนโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงประจําป 2551 128

ฒ
สารบาญภาพ
รูป
หนา
1.1 แผนที่แสดงที่ตั้งของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง 6
1.2 กรอบแนวคิดวิเคราะหแบบที่ 1 10
1.3 กรอบแนวคิดวิเคราะหแบบที่ 2 11
1.4 หนวยการวิเคราะห 13
1.5 โครงสรางสภากอบกูเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (Restoration Council 14
Of Shan State)
3.1 สนธิสัญญาปางโหลง 63
4.1 ภาพวาดการทําสัญญาปางโหลง 77
4.2 การทําสัญญาปางโหลง 77
4.3 เจานอยซอหยั่นตะ 78
4.4 เจากอนเจิง 79
4.5 ขุนสาหรือจางซีฟู 81
4.6 สันเขาขุนน้ําเพียงดิน หรือดอยไตแลง 86
4.7 ซุมทางเขาเขตกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA) 87
4.8 สภาพหมูบานของทหารในเขตกองกําลังกูชาติไทใหญที่ดอยไตแลง 88
4.9 พันเอกเจายอดศึกและกรรมาธิการสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) 89
4.10 ตราสัญลักษณสภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน (RCSS=Restoration Council 92
of the Shan State)
4.11 โครงสรางสภากอบกูเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (Restoration Council 93
Of Shan State)
5.2 เด็กนักเรียนกับครอบครัวชาวอเมริกัน 97
5.3 แผนผังอาคารเรียนโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงป พ.ศ. 2543 105
5.4 แผนผังอาคารเรียนโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงป พ.ศ. 2544 106
5.5 โครงสรางของบุคลากรในชวงป พ.ศ. 2543-44 109
5.6 แผนผังอาคารเรียนโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงป พ.ศ. 2545 112
5.7 ภาพตัวอยางหนังสือครูเคอแสนที่ไดเขียน 115

ณ
5.8 โครงสรางของบุคลากรในชวงป พ.ศ. 2544-50 117
5.9 โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง หรือโฮงเฮนเจอจาด หรือสถานที่สอนเด็กกําพรา 120
5.10 ตัวอยางชุดแตงกายของนักเรียนที่ถูกระเบียบ 130
5.11 โครงสรางนักเรียนในโรงเรียนและหอพัก 131
5.12 หอพักนักเรียนชายและหญิง 133
5.13 โครงสรางของบุคลากรในโรงเรียนและคณะกรรมการของสถานศึกษา 136
5.14 ธงชาติไทใหญ 144
5.15 หนังสือ หนังสือ “ทอดแมดสี่เยิ่งแลหลั๊กนําหกขอ” (x.wfrswfjoDb,ldifj
146
tvj vuf;erf;[luf;acMj)
5.16 ตัวอยางหนังสือประวัติศาสตรไทใหญ 156
5.17 ตัวอยางหนังสือภูมิศาสตร 163
5.18 กิจกรรมตางของเด็กนักเรียนในโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง 169
5.19 สภาพหอพักนักเรียนของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง 174
5.20 ตราสัญลักษณโรงเรียน School for Shan State Nationalities Youth (SSNY) 177

บทที่ 1
บทนํา
1.1 ที่มาและความสําคัญของปญหา
“ลิกไผโคน ก็เครือมันหายเยา ลิกไผตาย ก็เครือมันสุดเยา”
(ภาษาสูญ ชาติหาย ภาษาตาย ชาติสิ้น)
“ฮูลิกเปนแฮงเมิง เอาเคือเฮิงปนเปน”
(รูหนังสือเปนแรงเมือง พาเอาเชื้อเครือเรืองกวาผูอื่น)
(ฉลาดชาย รมิตานนท, วิระดา สมสวัสดิ์และเรณู วิชาศิลป,2541)
ในผืนแผนดินใหญเอเชียตะวันออกเฉียงใตประกอบดวยกลุมชนชาติตางๆ มากมายที่อยู
รวมกัน มีปฏิสัมพันธตอกันทางวัฒนธรรม สังคม การเมืองและการปกครองมาเปนระยะเวลานาน
หลายชาติพันธุที่เคยรุงเรืองในอดีต แตปจจุบันไดสูญหายไป ในขณะเดียวกันก็เกิดชาติพันธุใหม
ขึ้นมาในประวัติศาสตร ซึ่งอาจเกิดขึ้นดวยสาเหตุอยางนอยสองประการคือ ประการแรก เปนชาติ
พันธุที่เกาแกดั้งเดิม แตมิไดมีการเอยถึงในประวัติศาสตร มิไดมีอํานาจหรือบทบาททางสังคม
วัฒนธรรม การเมืองหรือการปกครอง ตอมาพัฒนาการสังคมและประวัติศาสตรของชาติ
พันธุที่ไมเคยไดรับการเอยถึงนี้ ไดเริ่มมีอํานาจทางวัฒนธรรม การเมือง การปกครองขึ้น จึงทําให
ประวัติศาสตรของกลุมชาติพันธุนี้จึงเริ่มตนขึ้นมา ในขณะที่กลุมชาติพันธุเกาที่มีอํานาจแตเดิมอาจ
ถูกทําลายหรือถูกกลืนไปกับกลุมชาติพันธุใหมตามกาลเวลา จนไมเหลือเคาของความรุงเรืองใน
อดีตแหงกลุมชาติพันธุนั้นเลย ประการที่สอง การผสมผสานทางวัฒนธรรมและสังคมของกลุมชาติ
พันธุที่แตกตางกันอาจกอใหเกิดกลุมชนกลุมใหม และใชชื่อเรียกตามแนวคิดแบบรัฐชาติแบบใหม
โดยอาจจะไมไดคํานึงถึงเชื้อสายชาติพันธุดั้งเดิม
ประเทศพมา หรือสหภาพเมียรมา ก็เปนหนึ่งในประเทศในแถบตะวันออกเฉียงใต ที่มี
ความหลากหลายทางชาติพันธุอาศัยอยูในประเทศมากมายหลายกลุม อาทิ กระเหรี่ยง คะยา คะฉิ่น
ชิน มอญอาระกัน รวมถึงไทใหญ และชาติพันธุอื่นๆ อีกมากมาย ซึ่งภายใตความหลากหลายทาง
ชาติพันธุประเทศพมามีประวัติศาสตรของการปกครองที่เกิดขึ้นทามกลางความขัดแยง และปญหา

2
กับกลุมชาติพันธุตางๆ ในประเทศมาโดยตลอดอยางตอเนื่อง ซึ่งปญหาความขัดแยงตางๆ นั้นก็
ยังคงเปนประเด็นที่ทําใหคนทั่วโลกยังใหความสนใจและจับตามองอยางใกลชิด
หากจะกลาวถึงความขัดแยงทางชาติพันธุในประเทศพมานั้น ไทใหญเปนหนึ่งในกลุม
ชาติพันธุที่อาศัยอยูในประเทศ หลายคนอาจจะรูจักในชื่อเรียกที่แตกตางกันไป เชน ไต ชาน หรือ
ฉาน ลวนแลวแตเปนกลุมชาติพันธุเดียวกันทั้งสิ้น ซึ่งคนในกลุมชาติพันธุนี้ ถือไดวามี
ประวัติศาสตรความเปนมายาวนาน มีภาษา วัฒนธรรม ประเพณี และระบบการปกครอง เปนของ
ตนเอง หากจะขาดก็แตแผนดินที่เปนขอบเขตอํานาจอธิปไตยของตนเทานั้น
ไทใหญในอดีตเคยเจริญรุงเรืองเปนอยางมาก ซึ่งการตั้งเมืองในสมัยกอนนั้นเปน
รูปแบบของรัฐอิสระ แตกตางกันกับรัฐชาติ หรือประเทศชาติในปจจุบัน การปกครองสมัยนั้นอยูใน
อิทธิพล หรือผูที่มีกําลังและอํานาจของผูปกครองรัฐเรียกวาเจาฟา และมีทายาททําหนาที่ในการ
สืบทอดอํานาจในการปกครองรัฐตอไป ดวยเหตุวาการมีรัฐที่เขมแข็งนั้นจะตองอาศัยผูปกครอง
หรือเจาฟาที่เขมแข็งดวย ทําใหการตั้งเมือง หรือรัฐ จึงขึ้นอยูกับอํานาจและความสามารถของเจาฟา
ดวยเหตุนี้ รัฐไทใหญในอดีตจึงมีหลายยุคหลายสมัย บางพื้นที่ หรือบางรัฐก็มีอํานาจความความ
เจริญในยุคเดียวกัน
ตอมาเมื่อพมาเริ่มเขามามีอํานาจในเมืองไทใหญ หรือรัฐฉาน คือ สมัยบุเรงนอง มีอํานาจ
แผขยายอํานาจมาถึงเมืองไทใหญ ทําการยึดเปนเมืองขึ้น แตชาวไทใหญก็พยายามที่จะปกปอง
ตนเองอยูเสมอ จึงไดมีการตอสูกับพมาอยูมิขาดเรื่อยมา จนกระทั่งเมื่ออังกฤษเขามายึดพมาเปน
อาณานิคมเมืองไทใหญก็กลายเปนสหพันธรัฐฉานภายใตรัฐอารักขาของอังกฤษ ซึ่งในครั้งนั้น
รัฐฉานเปนรัฐที่มีอิสระในการปกครองตนเอง
แตเมื่อประเทศพมาไดรับอิสรภาพจากประเทศอังกฤษ ในป พ.ศ. 2491 ภายใตการ
ปกครองของประเทศพมานั้น ชาวไทใหญตองประสบกับความรุนแรงจากการ พยายามรวบอํานาจ
ทางการปกครองและการทหารของรัฐพมา ตอมารัฐฉานไดรับคําสัญญาวา หลังจากนั้นสิบป รัฐฉาน
จะไดรับสิทธิในการปกครองตนเอง แตคําสัญญานี้ไมเคยเปนจริง ซึ่งนับตั้งแตการยกเลิก
สนธิสัญญาปางโหลงที่รองรับการแยกตัวเปนอิสระของรัฐฉาน ชาวไทใหญถูกบังคับใหใชแรงงาน
ถูกบังคับใหโยกยายถิ่นที่อยู ซึ่งถูกแบงออกเปนสวนๆตามการควบคุมของรัฐ นับตั้งแตพื้นที่สีดํา
อันเปนพื้นที่ซึ่งกองกําลังของฝายตอตานรัฐบาลสามารถครอบครองได พื้นที่สีน้ําตาล หมายถึง
พื้นที่ซึ่งมีการตอสูชวงชิงระหวางรัฐบาลและกองกําลังฝายตอตานและพื้นที่สีขาว หมายถึงพื้นที่ซึ่ง
ปลอดอํานาจของกองกําลังตอตานรัฐบาลความรุนแรงของรัฐที่กระทําตอกลุมชาติพันธุไทใหญ

3
ในขณะเดียวกันการตอตานความเปนชนชาติกลุมนอยของไทใหญในประเทศพมา ก็เริ่ม
เกิดขึ้นนับตั้งแตครบ 10 ป ตามสัญญาปางโหลงที่ไทใหญมีสิทธิ์แยกตัวออกจากพมา เพื่อตั้ง
ประเทศเปนเอกราชแตพมาไดตระบัดสัตยไมยอมคืนเอกราชใหไทใหญ รวมถึงการกระทําอันบอบ
ช้ําตางจากนโยบายของรัฐบาลพมา ซึ่งนอกจากพมาไมทําตามสัญญาปางหลวงแลว การทวงสิทธิ
เสรีภาพและเสมอภาคตามกฎหมายรัฐธรรมนูญก็ไมเปนผล จึงมีการเรียกประชุมบรรดาเจาฟาที่
เมืองไหย และวางแผนตั้งกองกําลังกูชาติขึ้นกูชาติขึ้นเพื่อทวงถามความเปนธรรม และเพื่อแยกเมือง
ไต (รัฐฉาน) ออกเปนประเทศเอกราชตามที่ระบุไวในขอตกลงสัญญาปางหลวงป 2490
ตอมาการตอตานความเปนชนชาติกลุมนอยของไทใหญในประเทศพมา เริ่มเกิดขึ้น
นับตั้งแตครบ 10 ป ตามสัญญาปางหลวงที่ไทใหญมีสิทธิ์แยกตัวออกจากพมา เพื่อตั้งประเทศเปน
เอกราชแตพมาไดตระบัดสัตยไมยอมคืนเอกราชใหไทใหญ ซึ่งขบวนการตอสูกูชาติไทใหญก็เริ่ม
ดําเนินการขึ้นทันที ภายใตกลุมผูนําขบวนการกูชาติไทใหญในแตละชวงพัฒนาการ อาทิเชน
กองกําลังกูชาติ “ หนุมศึกหาญ ”, “ กลุมสหปฏิวัติรัฐฉาน ” SURA (Shan United Revolution
Army), กองทัพรัฐฉาน SUA ( Shan United Army), “ กองทัพเมิงไต ” MTA( Mong Tai Army )
จนกระทั่งเปน “ กองทัพกูชาติไทใหญ ” SSA ( Shan State Army ) ภายใตการนําของเจายอดศึก
จากประวัติศาสตรของการปกครอง การถูกกดขี่ และการตอสูของคนไทใหญตอ
ประเทศพมานั้นแสดงใหเห็นถึงการสรางตัวตนของรัฐชาติหนึ่งๆ ที่เปนการไปเปลี่ยนสมดุลของ
กลุมเชื้อชาติ/ชาติพันธุตางๆในสังคมจากเดิมที่วางอยูบนฐานของวัฒนธรรมสูฐานทางการเมือง
ความเปนอันหนึ่งอันเดียวกันของชาติ จึงไดมาดวยการใชอํานาจ/ความรุนแรงเขาไปเก็บกดปดกั้น
กดทับความแตกตางในชาติไว ไปจัดระบบระเบียบกลุมคนอื่นๆเชื้อชาติอื่นๆในชาติไว
ผานกระบวนการสรางความหลงลืมในรูปของตํานานเรื่องเลาขานประจําชาติแบบตางๆหรือ
ผานยุทธศาสตรเชิงวาทกรรม อยางเชนวลีเรื่อง “เอกภาพและความมั่นคงของชาติ” หรือ “การอยู
รวมกันอยางสงบสุขระหวางคนชาติพันธุตางๆ” เปนตน กลุมเชื้อชาติ/ชาติพันธุที่ถูกเก็บกด ปดกั้น
จากกระบวนการสรางชาติดังกลาว ก็จะพยายามเคลื่อนไหวเพื่อเรียกรองความเปนอิสระใหกับ
ตนเอง ในรูปของขบวนการปลดปลอยเพื่อแยกออกไปตั้งรัฐ-ชาติของตนเอง (a nation of liberation
movement) ขณะเดียวกันกลุมเชื้อชาติ/ชาติพันธุหลักที่เปน “ตัวแทน” ของชาติ และมีอํานาจรัฐอยู
ในมือก็จะปราบปรามกลุมเชื้อชาติ/ชาติพันธุเหลานั้นใหราบคาบไป
ซึ่งนอกจากการใชอํานาจของรัฐสมัยใหมของประเทศพมาที่พยายามควบคุมคน
ในฐานะประชากรไมใหเคลื่อนยายไปไหนและจําตองอยูติดที่ภายในขอบเขตของรัฐชาติ
ในขณะเดียวกันพรอมๆ กันนั้นประเทศพมาก็พยายามสรางจิตสํานึกหรือจินตนาการรวมของชาติ
ขึ้นมา ภายใตการนําของผูนําเชื้อสายพมา (Burman) ซึ่งไดจินตนาการความเปนพวก แตไดละเลย

4
และลดทอนความสําคัญของความแตกตางทางวัฒนธรรมของกลุมชาติพันธอื่นๆ กองทัพไดแสดง
บทบาทอยางสําคัญในกระบวนการ Burmanization ซึ่งความแตกตางทางวัฒนธรรมของกลุมชาติ
พันธุตางๆ ที่ปรากฏถูกมองวาเปนการละเมิดตอความมั่นคงของชาติ (Keyes, 1994: 75-79) ผานการ
ควบคุมหรือการจัดการทางดานการศึกษาในระบบของ “โรงเรียน” ในฐานะแหลงผลิตอุดมการณ
ความเปนชาติของชนกลุมนอยที่เปนปฏิปกษตอความเปนรัฐ-ชาติ ซึ่งปฏิบัติการดังกลาวกอใหเกิด
สิ่งที่เรียกวา “ความเปนศูนยกลางและชายขอบ” (ชายแดน) ของรัฐชาติขึ้นมา (วาสนา ละอองปลิว,
2548: 9)
สําหรับประชาชนไทใหญแลวประสบการณจากการกดขี่ของรัฐบาลทหารพมา เปนสิ่งที่
ปรากฏในชีวิตประจําวันที่ผานนโยบายการแปลงใหเปนพมา (Burmanization) อันเปนนโยบาย
สําคัญในการสรางรัฐชาติที่เปนหนึ่งเดียวทางชาติพันธุ (ethnocratic native state) ดังที่งานศึกษา
จํานวนมากไดวิเคราะหไววายุทธศาสตรทางการทหารของพมาในการครอบงํา สรางความเปนใหญ
และเปนหนึ่งเดียวของชาติ ดวยการใชกําลังนั้นแสดงออกในการปฏิบัติหลายรูปแบบ ไมวาจะเปน
การกดขี่ทางวัฒนธรรม ภาษา ศาสนาวัฒนธรรม และการแทรกซึมกําลังทหารเขาไปในพื้นที่ตาม
แนวพรมแดนตางๆ ภายใตยุทธศาสตรที่ผสมผสานหลายอยาง ไมวาจะเปนการใชกองกําลังเขาไป
ปราบปราม การบังคับใหยอมจํานนและหยุดยิง หรือการใชการควบคุมผานการพัฒนาเปนตน
(ปนแกว เหลืออรามศรี, 2549: 61)
ซึ่งในการสรางชาติของทุกประเทศ สิ่งที่ผูมีอํานาจภายในสังคมพยายามสรางขึ้นก็คือ
ระบบคิดที่เปนอันหนึ่งอันเดียวกันระหวางชนในชาติ ซึ่งอาจเรียกไดวาเปน อุดมการณชาติ เพื่อที่
ชนในชาติจะยึดถือความคิดนี้ไวเปนสวนรวม สงผลเปนเปาหมายมุงมั่นเพื่อเกิดการบรรลุรวมกัน
ซึ่งอุดมการณมีบทบาทในการสรางระบบความรูสึกนึกคิดของประชาชนใหเปนไปในทิศทาง
เดียวกันเพื่อใหเกิดความตั้งใจในการประพฤติปฏิบัติตนใหสอดคลองกับเปาหมายของรัฐ ถือไดวา
เปนความสําเร็จที่กอใหเกิดผลประโยชนแหงชาติทางดานอุดมการณ ที่ถือไดวาเปนผลประโยชน
แหงชาติที่สําคัญมากประการหนึ่งในการที่รัฐจะสามารถสรางและสงผานความคิดของการมี
ประชากรที่พึงประสงคอันจะนําไปสูผลประโยชนในดานอื่นๆตอไป
ในขณะที่วาทกรรมเรื่องชาติ เรื่องรัฐชาติไดเขามาทําลายและลดทอนความเปนพลเมือง
ที่มีสิทธิมีเสียงลงอยางเห็นไดชัด รัฐชาติไดมาพรอมกับประวัติศาสตรการสรางตัวตนและการสราง
ความเปนอื่นใหกับชนในชาติ ทําใหคนบางกลุมในชาติกลายเปน “คนอื่น” ของชาติอยางตั้งใจ
เนื่องจาก“พวกเขา”ในสายตาคนบางกลุมถูกทําใหกลายเปนกลุมคน “นอกพรมแดน” ถูกจัดใหอยู
ในพื้นที่นอกระเบียบหรืออยูชายขอบ (marginality) (อดิศร เกิดมงคล และบุษยรัตน กาญจนดิษฐ,

5
2548: 11-14) ไทใหญเองก็ถูกทําใหตกอยูภายใตสภาวการณ “พลัดถิ่น” ทั้งภายในและภายนอก
ประเทศ ภายใตของความเปน “รัฐ-ชาติ” ของพมาไปโดยปริยาย
แตภายหลังการอพยพยายฐานที่ตั้งและ “กองกําลังกูชาติไทใหญ” SSA
(Shan State Army) เขามาตั้งฐานที่มั่นกองบัญชาการสูงสุดแหงกองทัพกูชาติไทใหญ ที่บริเวณขุน
น้ําเพียงดิน เขตรอยตอระหวางเมืองปนและเมืองโตนในรัฐฉาน ประเทศพมา ตรงขาม อําเภอปาง
มะผา จังหวัดแมฮองสอน ไดกอใหเกิดความเปลี่ยนแปลงทุกๆ ดาน นอกเหนือจากการเปนฐาน
ปฏิบัติการใหญที่มีศักยภาพและความพรอมในการตอกรกับทหารพมามากที่สุด แลวก็ไดพัฒนา
สาธารณูปโภค เสนทางคมนาคม รวมถึง โรงเรียน ซึ่งเปนสถานศึกษา และบมเพาะเด็กและเยาวชน
ที่จะเปนกําลังชาติไทใหญตอไป
ในขณะที่การจัดตั้ง “โรงเรียน” ของ “กองกําลังกูชาติไทใหญ” SSA (Shan State Army)
ในฐานะสถาบันที่สําคัญในการเพาะบมพลเมืองของรัฐ ที่นอกเหนือจากผลิตทหารของกองทัพกู
ชาติไทใหญ ภายใตบริบทของการเปนผูพลัดถิ่นในประเทศพมา โรงเรียนนอกจากทําหนาที่สอนให
รูหนังสือ รูสิทธิหนาที่พลเมืองเพื่อกอใหเกิดการปกครองหรือการจัดการที่มีระบบระเบียบแหง
เหตุผล ระบบระเบียบอันหนึ่งที่กอตัวขึ้นมาบนเหตุผลและบรรทัดฐานแลว อีกทั้งยังรับใช
อุดมการณของความเปนชาติไทใหญ ดังคําสัมภาษณพันเอกเจายอดศึก ผูนําสูงสุดของชุมชนแหงนี้
“ดอยไตแลงไมใชแคที่ฝกทหาร หรือเปนแคหมูบานทหาร” 1 นอกจากนี้ยังใหคําอธิบายถึงความ
มุงมั่นของกองทัพกูชาติไทใหญอยางชัดแจง โดยกลาวถึงการเปดโรงเรียนสอนเด็กไทใหญบนยอด
ดอย เปนการพยายามพัฒนาดอยไตแลงใหเปนศูนยกลางในการสืบตอภาษาและวัฒนธรรมไทใหญ
และจิตวิญญาณรักชาติของเยาวชนไทใหญวา
"ในอดีตเรามุงพัฒนาแคกองกําลัง จึงเนนการเกณฑทหาร
คอนขางมาก แตปจจุบันสถานการณโลกเปลี่ยนแปลงไป การรบตองควบคู
ไปกับการเมืองอยางไมอาจหลีกเลี่ยงได ฉะนั้น การศึกษาจึงเปนสิ่งสําคัญที่
จะพัฒนาชนชาติไทใหญใหทัดเทียมกับอารยประเทศ ทําใหสามารถคิดและ
วางแผน เพื่อสูเปาหมายชัยชนะอันยาวไกลได นอกจากนี้เราจัดงานตางๆขึ้น
เพื่อใหเด็กไดเรียนรูและรูจักประเพณีของไทใหญ วัฒนธรรมไทใหญเปน
สายเลือดของประชาชน หากกูชาติไดแตแผนดินกลับคืนมา แตวัฒนธรรม
1 พันเอกเจายอดศึก,นิพัทธพร เพ็งแกว,นวลแกว บูรพวัฒน. กอนตะวันฉาย “ฉาน”. Openbooks: 2550, หนา 99.

6
ถูกทําลายหมดสิ้น คนไทใหญไมรูจัก ไมมีวัฒนธรรมของตนเอง ไมเหลือ
ความเปนไทใหญอยูในหัวใจเด็กของเรา มันก็ไมมีประโยชนอะไร” 2
ภาพที่ 1.1 แผนที่แสดงที่ตั้งของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
ที่ตั้ง
“โรงเรียนของคน
พลัดถิ่น”
บนฐานที่มั่นกอง
กําลังกูชาติไทใหญ
ณ ดอยไตแลง
ที่มาภาพ : ขอมูลภาพจากหนังสือการพลัดถิ่นฐานภายในประเทศในพมาแถบตะวันออกรายงาน
การสํารวจ พ.ศ. 2549 องคการมนุษยธรรมชายแดนไทย – พมา
2 เรื่องเดียวกัน

7
ดังที่กลไกทางการศึกษา เปนกลไกทางอุดมการณสําคัญกลไกหนึ่ง การศึกษาเปนเรื่องที่
ไมสามารถแยกพิจารณาออกเปนเอกเทศจากระบบสังคม การศึกษาถือเปนระบบยอย (sub system)
ของสังคมที่มีความสัมพันธกับระบบอื่นๆ ไมวาจะเปน เศรษฐกิจ การเมือง และวัฒนธรรม กอตัว
และคลี่คลายมาในกระบวนการทางประวัติศาสตรของสังคมนั้นๆโดยเฉพาะอยางยิ่งระบบการศึกษา
มักถูกกําหนด โดยระบบเศรษฐกิจการเมือง บทบาทของการศึกษาจึงไมไดจํากัดอยูเพียงการให
ความรูเพื่อพัฒนาตนเองเทานั้น แตการศึกษายังมีบทบาทในดานการเปนเครื่องมือของรัฐในการ
กลอมเกลาและสงผานอุดมการณของสังคม สงตอ และกําหนดความคิด อุดมการณ และความสํานึก
ในความเปนชาติอีกดวย (สมเกียรติ, 2524)
ในสถานการณบริบทของ “รัฐพลัดถิ่น”ภายในประเทศพมา การผลิตพลเมืองที่มี
จิตสํานึก และมีอุดมการณรักชาติบานเมือง นับไดวาเปนสิ่งสําคัญ และทาทายอยางยิ่ง ซึ่งหาก
เปรียบโลกใบนี้เปนหองเรียนที่ใหญที่สุด โรงเรียนก็คงจะเปนปริมณฑลหนึ่งของหองเรียนนั้น
หองเรียนที่นํามาซึ่งความรูที่เปนผลผลิตของโลกสมัยใหม ในขณะเดียวกันโลกสมัยใหมก็มุงผลิต
“คน” หรือ “พลเมือง” ของรัฐ ในฐานะผูรับใชสังคมหรือรัฐชาตินั้นๆ ดังนั้น การศึกษาครั้งนี้จึงเปน
ความพยายามที่จะศึกษาวา “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” ของฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ ที่ดํารง
อยูในสภาวการณของ “รัฐพลัดถิ่น”ภายในประเทศพมา มีพัฒนาการการกอตั้งอยางไร ในการ
จัดรูปแบบ และระบบการศึกษาที่ตอบสนองหรือรับใชการสรางอุดมการณความเปนชาติของคนไท
ใหญ ซึ่งศึกษาจากบทบาทและการทําหนาที่ของโรงเรียนในฐานะแหลงเพาะบมหรือถายทอด
อุดมการณความเปนชาตินิยม ซึ่งการศึกษาครั้งนี้จึงมีคําถามการวิจัยดังนี้
1.1.1 กลุมชาติพันธุไทใหญบนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติ มีรูปแบบและระบบการจัด
การศึกษาของโรงเรียนอยางไร ในบริบทของการถูกทําใหเปน “คนพลัดถิ่น
ภายในประเทศพมา” จากกระบวนการ Burmanization
1.1.2 “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” บนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญมีบทบาทและทํา
หนาที่อยางไร ในการสรางอุดมการณชาตินิยมไทใหญ
1.1.3 ภายใตระบบการศึกษาใน “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” บนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติ
ไดมีการผลิตสรางอุดมการณชาตินิยมไทใหญแบบไหน อยางไร ใหกับเด็ก
นักเรียนในฐานะของประชาชนของกลุมชาติพันธุ

8
1.2 วัตถุประสงคของการศึกษา
1.2.1 เพื่อศึกษารูปแบบและระบบการจัดการการศึกษาของ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น”
บนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ ภายใตบริบทของคนพลัดถิ่นภายในประเทศ
พมา
1.2.2 เพื่อศึกษาบทบาท และหนาที่ของ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” บนฐานที่มั่นกอง
กําลังกูชาติไทใหญ ในการสรางผลิตสรางอุดมการณชาตินิยมไทใหญ
1.2.3 เพื่อศึกษาผลของการผลิตสรางอุดมการณชาตินิยมไทใหญในระบบการศึกษาใน
“โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” บนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ
1.3 นิยามศัพท
ผูพลัดถิ่นฐานภายในประเทศ (internally displaced people) หมายถึง บุคคลซึ่งถูก
บังคับหรือกดดันใหตองหลบหนี หรือละทิ้งสถานที่อยูอาศัยเพื่อหลีกเลี่ยง หรือเนื่องจากไดรับ
ผลกระทบจากสงคราม สถานการณรุนแรงอันแผกวาง การละเมิดสิทิมมนุษยชนภัยธรรมชาติ หรือ
ภัยจากฝมือมนุษย โดยยังมิไดขามพรมแดนระหวางรัฐ
โรงเรียนคนพลัดถิ่น (school of displaced people) หมายถึง โรงเรียนแหงชาติ
ดอยไตแลง ซึ่งมีที่ตั้งอยูในพื้นที่ตะเข็บชายแดนไทย-พมา ฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ
SSA (Shan State Army)เขตรัฐฉาน ประเทศพมา ตรงขามอําเภอปางมะผา จังหวัดแมฮองสอน
การศึกษาในระบบโรงเรียน หมายถึง ระบบการเรียนการสอนที่อยูในขอบเขตและการ
หนาที่โรงเรียน
อุดมการณชาติ (national ideology) หมายถึง หมายถึงระบบความคิดที่คนในชาติยึดถือ
เปนสวนรวม เพื่อการธํารงรักษาสรางสรรคชาติ และทุกคนในชาติมุงมั่นที่จะปฏิบัติใหบรรลุถึง
รวมกันโดยเปาหมายของอุดมการณชาติ สามารถเปลี่ยนแปลงไปไดตามกาลเวลาและบริบททาง
สังคมอุดมการณชาติประกอบไปดวย อุดมการณทางการเมือง อุดมการณทางสังคมและวัฒนธรรม
และอุดมการณชาตินิยม ที่เปนระบบคิดที่คนสวนใหญในประเทศยึดถือ

9
ชาตินิยมแบบวัฒนธรรม (cultural nationalism) หมายถึง ชาตินิยมเกิดจากแรงผลักดัน
ของกลุมชนที่ใหความสําคัญกับสิ่งที่เขามีอยูรวมกัน เชน เชื้อชาติ ภาษา วัฒนธรรม ศาสนา แลวกอ
ตัวเปนชาติขึ้นมา ชาตินิยมประเภทนี้จึงมีลักษณะที่เนนความเปนเอกลักษณของตน นอกจากนั้น
ยังใหความสําคัญสูงยิ่งแกจารีตประเพณีดั้งเดิม ลึกซึ้ง เกาแก และมีความเปนเฉพาะของตน
1.4 กรอบแนวคิดในการศึกษา
ในการศึกษาครั้งนี้ ผูศึกษาพยายามทําความเขาใจกับชาติพันธไทใหญ ภายใตการเปนผู
พลัดถิ่นภายในประเทศ (internally displaced person) ที่มีประสบการณอันบอบช้ํา ทั้งทางดาน
ประวัติศาสตร วัฒนธรรม ประเพณี ภาษา หรือแมกระทั่งทางดานของกายภาพ รวมถึงทั้งทางดาน
สถาบันสําคัญๆ ตางๆ เชน สถาบันกษัตริย การปกครอง การศึกษา ฯลฯ ซึ่งในที่นี้จะใหความสําคัญ
กับสถาบันการศึกษา โดยการศึกษานี้จะเปนการเนนบทบาท และการทําหนาที่ของการจัดการศึกษา
ในระบบโรงเรียน ที่มีสถานะของความไมมั่นคง หรือในภาวะของการพลัดถิ่นฐานบานชอง ใน
บริบทของการศึกษาซึ่งเปรียบเสมือนเครื่องมือสําคัญในการผลิต/ สรางคนในชาติใหมีความรู
ความสามารถ ที่เปนพื้นฐานของการดํารงไวซึ่งชาติบานเมือง
จากแนวคิดของคนพลัดถิ่นทําใหมองเห็นถึงคนพลัดถิ่นในมิติของการใหความสําคัญ
กับบริบทมากกวา คือตั้งคําถามวา ภายใตเงื่อนไขที่ทําเกิดภาวการณพลัดถิ่นหรือคนพลัดถิ่น และ
การมาปะทะกับจิตสํานึกแบบอื่นๆ นั้น กลุมคนเหลานี้จะทําใหการกอรูปจิตสํานึกตางๆออกมา
อยางไร โดยเฉพาะจิตสํานึกทางดานของอุดมการณชาตินิยม ผานการใชกลไกเผยแพรอุดมการณ
ชาตินิยม ในระบบของการศึกษาของโรงเรียน ซึ่งเปนการจัดการแบบลักษณะเฉพาะตัวของ
โรงเรียนพลัดถิ่น
ในขณะเดียวกันประสบการณของการเปนคนพลัดถิ่นจะถูกสื่อหรือแสดงออกมา
อยางไร ในระบบของการเรียนการสอนของโรงเรียน เพื่อเปนการผลิตสรางของคนในชาติ ไป
พรอมๆ กับการใหวิชาความรู ซึ่งถือวาเปนสิทธิขั้นพื้นฐานแหงรัฐ เพื่อที่จะเปนการเตรียมความ
พรอมใหกับคนของชาติตอไปในอนาคต ไดมีความรู ประสบการณ ในการเผชิญกับโลกแหงความ
เปนจริงในสังคมปจจุบัน
อุดมการณของชาตินิยมก็เปนสวนสําคัญสําหรับงานศึกษาครั้งนี้ ซึ่งชาตินิยมแบบ
วัฒนธรรม (cultural nationalism) ถูกสรางใหรับใชกับการสรางความเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน เปน
การผลิตสรางอุดมการณในการถายทอดใหกับคนในฐานะที่เปนพลเมืองหรือประชากรของชาติ ซึ่ง
ตองการหลอมรวมในการตอสูเรียกรองความเปนอิสระของชนชาติไทใหญ ดังนั้นการศึกษานี้จะ

10
พยายามคนหาอุดมการณชาตินิยมแบบวัฒนธรรม (cultural nationalism) ที่ถูกสอดแทรก หรือ
ถายทอดอยางไร ภายของเครื่องมือของการศึกษาในระบบของโรงเรียน
จากกรอบแนวคิดที่กลาวมาทั้งหมดสามารถแสดงแผนภูมิความสัมพันธ ในการ
วิเคราะหการศึกษา โรงเรียนของคนพลัดถิ่น : การสรางอุดมการณชาตินิยมไทใหญในระบบ
การศึกษาของโรงเรียนบนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ ไดดังนี้
ภาพที่ 1.2 กรอบแนวคิดวิเคราะหแบบที่ 1
ชนชาติพมา
-ประวัติศาสตร/การเมือง /การ
ปกครอง/สังคม/วัฒนธรรม/
เศรษฐกิจ/ภาษา ฯลฯ
Burmanization
ภาวการณพลัดถิ่น
ชนชาติไทใหญ
-ประวัติศาสตร/การเมือง /การ
ปกครอง/สังคม/วัฒนธรรม/
เศรษฐกิจ/ภาษา ฯลฯ
ในประเทศ
นอกประเทศ
กองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA)
สภาการกอบกูเอกราชของรัฐฉาน
สํานักงาน RCSS
อุดมการณชาตินิยมไทใหญ
ฝายการศึกษา
โรงเรียนพลัดถิ่น
การถายทอดอุดมการณของรัฐ
รูปแบบการเรียนการสอน
-โครงสราง
-การจัดตารางการสอน
-กิจกรรมการสอนในและนอก
หลักสูตร
-วิชาภูมิศาสตร
-วิชาประวัติศาสตร
-สถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4
บริบทของโรงเรียน
-บุคลากรในสถานศึกษา
-นักเรียน
-สภาพแวดลอม

11
ภาพที่ 1.3 กรอบแนวคิดวิเคราะหแบบที่ 2
Burmanization
ชนชาติพมา
-ประวัติศาสตร/การเมือง /การ
ปกครอง/สังคม/วัฒนธรรม/
เศรษฐกิจ/ภาษา ฯลฯ
การแปลงใหเปนพมา
ชนชาติไทใหญ
-ประวัติศาสตร/การเมือง /การ
ปกครอง/สังคม/วัฒนธรรม/
เศรษฐกิจ/ภาษา ฯลฯ
การพลัดถิ่น
ภายในประเทศ
สภาการกอบกูเอกราช
ของรัฐฉาน(RCSS)
อุดมการณชาตินิยมไทใหญ
หลักสูตร
-ประวัติศาสตร
-ภูมิศาสตร
-สถาบันอัน
ศักดิ์สิทธิ์
โรงเรียนของคนพลัดถิ่น
รูปแบบการเรียนการสอน
-โครงสราง
-ตารางการสอน
-กิจกรรมการสอนในและ
นอกชั้นเรียน
บริบทของโรงเรียน
-บุคลากรใน
สถานศึกษา
-นักเรียน
-สภาพแวดลอม

12
1.5 ระเบียบวิธีวิจัย
1.5.1 หนวยของการวิเคราะห
การศึกษาชิ้นนี้เปนงานวิจัยเชิงคุณภาพที่วิเคราะหจากเอกสารและบริบทระบบการจัด
การศึกษา “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” บนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ ซึ่งตั้งอยูบริเวณตรงขาม
อําเภอปางมะผา จังหวัดแมฮองสอน ของประเทศไทย ซึ่งพื้นที่แหงนั้นเปนพื้นที่ระหวางของเสน
แบงเขตแดน หรือตะเข็บชายแดน ระหวางประเทศไทย กับประเทศพมา พื้นที่แหงนี้ไดเปนฐานที่
มั่นสําคัญของกองกําลังกูชาติไทใหญ ที่เปนทั้งฐานทัพของกองกําลังกูชาติ เปนที่ตั้งของสถานที่
สําคัญตางๆ ทางทหาร วัด โรงพยาบาล รวมถึงโรงเรียน ที่เปนพื้นที่ของการศึกษาวิจัยในครั้งนี้
งานชิ้นนี้เลือกที่จะศึกษาคนไทใหญพลัดถิ่นในฐานะคนพลัดถิ่นภายในประเทศ
(internally displaced people) เพื่อถายทอดประวัติศาสตรของกลุมไทใหญ ในฐานะของการถูก
กระทําใหกลายเปนคนพลัดถิ่นภายในประเทศ ซึ่งคนไทใหญกลุมนี้ยอมมีประวัติศาสตร และ
ประสบการณความเจ็บปวด ความบอบช้ํา จากการถูกกดขี่ในรูปแบบตางจากรัฐบาลทหารพมา ที่
แตกตางกันไป แตในขณะเดียวกันประวัติศาสตร และประสบการณ ความรูสึกเหลานั้นจะถูก
ถายทอดหรือรับใชความเปนชาติพันธุไทใหญอยางไร ในการสรางอุดมการณชาตินิยมไทใหญ
ใหกับประชาชนคนรุนหลังมีความรักชาติบานเมือง ซึ่งเปนประเด็นที่นาสนใจในการนํามาอธิบาย
งานศึกษาชิ้นนี้
ภายใตบริบทของโรงเรียนก็เปนอีกหนึ่งหนวยของการวิเคราะห กลาวคือ การศึกษาใน
ระบบโรงเรียน จึงจําเปนตองดูบริบท องคประกอบสรางของโรงเรียนดวย อาทิเชน หลักสูตร
เนื้อหา การจัดการเรียนการสอน แบบเรียน ครู นักเรียน รวมถึงสภาพแวดลอมของโรงเรียน ซึ่งสิ่ง
เหลานี้จะเปนเหมือนกุญแจสําคัญที่ทําใหเห็นถึงบทบาทและการทําหนาที่ของโรงเรียนในการทํา
หนาที่ของโรงเรียนในฐานะกลไกในการเผยแพรอุดมการณของรัฐ (ideological state apparatus) ที่
มีจัดการศึกษา หลักสูตร และแบบเรียน ที่ถือวาเปนปจจัยหลักที่มีความสําคัญตอการสรางความเปน
พลเมืองดี ตามคุณสมบัติของรัฐปรารถนา (วารุณี โอสถารมย, 2544: 24-25) เพราะโรงเรียนจะสอน
เนื้อหาวิชาตางๆ เพื่อเปนการหลอหลอมเด็กโดยมีเปาหมายเพื่อค้ําจุนอุดมการณหลักมีประสิทธิภาพ
ดียิ่งขึ้น (Louis Athusser, 2529: 37) ผานการจัดการศึกษาในระบบ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” ใน
ฐานะกลไกการเผยแพร ถายทอดอุดมการณชาตินิยม

13
อุดมการณชาตินิยมในที่ศึกษานี้ พิจารณาจากบริบทของความเปนชาติพันธุ หรือเชื้อ
ชาติ เปนฐานของการธํารงไวซึ่ง ประวัติศาสตร วัฒนธรรม ภาษา ประเพณี และตัวตนของความเปน
ชาติไทใหญ จากประสบการณ ของการเปนผูพลัดถิ่นภายในประเทศพมา ที่เกิดจากกระบวนการทํา
ใหเปนพมา (Burmanization) ในการ เผยแพร ถายทอดอุดมการณชาตินิยม ผานกลไกของบทบาท
และการทําหนาที่ของ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” ใหกับเด็กซึ่งเปนประชาชนคนไทใหญตอไป
ภาพที่ 1.4 หนวยการวิเคราะห
ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้ จึงนําแนวคิดตางๆ มาใชรวมกับหนวยของการวิเคราะห แนวคิด
ผูพลัดถิ่นภายในประเทศ (internally displaced people) แนวคิดโรงเรียนในฐานะกลไกในการ
เผยแพรอุดมการณของรัฐ (ideological state apparatus) และแนวคิดชาตินิยมแบบวัฒนธรรม
(cultural nationalism) เพื่อทําใหเห็นบทบาท และการทําหนาที่ของโรงเรียนในการผลิตสราง
อุดมการณชาตินิยม ภายใตบริบทของการพลัดถิ่นภายในประเทศ ผานการจัดระบบการศึกษาใน
โรงเรียนของคนพลัดถิ่น

14
1.5.2 ขอบเขตและกลุมเปาหมาย
โรงเรียนแหงนี้อยูภายใตการกํากับดูแลของโครงสรางสภาการกอบกูเอกราชของรัฐฉาน
(Restoration Council of Shan State) (อางจากเอกสารใน www.thaifreedom.com)
ภาพที่ 1.5 โครงสรางสภาการกอบกูเอกราชของรัฐฉาน (Restoration Council of Shan State)
คณะกรรมการราง
รัฐธรรมนูญแหงรัฐ
ฉาน
สภาการกอบกูเอกราชของรัฐฉาน ที่ปรึกษา
ประธาน RCSS ฝายวิทยุการสื่อสาร
สํานักงาน RCSS
ฝายสวัสดิการ
ฝายปกครอง
ฝายการศึกษา
ฝายขาวกรอง ฝายชาติพันธุ
ฝายสัมพันธ
ฝายปองกัน
ฝายตางประเทศ
ฝายสุขภาพ
ฝายประสานงาน
กองบัญชาการ
การศึกษาและ
อบรม
ฝายการเงิน
คณะกรรมการ ที่ปรึกษา
สํานักงาน
โรงเรียน
ใน
รัฐฉาน
ใน
จังหวัด
ลายขา
เกซี
เมืองกึง
โรงเรียน
ในรัฐ
ฉาน
ในพื้นที่
กองกําลัง
365
หมอก
ใหม
กั่นตูออน
โรงเรียน
ในรัฐ
ฉานใน
พื้นที่ กอง
กําลัง 364
เมืองนาย
น้ําจาง
โรงเรียน
ในรัฐฉาน
ในพื้นที่
กองกําลัง
363 เกียงลม
เกียงตอง
โรงเรียนใน
รัฐฉาน
ในพื้นที่
กองกําลัง
361กั่นตุ
หลง
โรงเรียน Secondary
ดอยไตแลง
การเกษตร
การเลี้ยงสัตว
หอพักนักเรียน
โรงเรียนPrimary
โรงเรียน
ดอยกอ
วัน
โรงเรียน
ดอยหลํา
คณะ
กรรม
การ
โรงเรียน
คณะกรรมการ

15
ก) ขอบเขตดานพื้นที่
โรงเรียนแหงนี้อยูในพื้นที่ตะเข็บชายแดนไทย-พมา ฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ
SSA (Shan State Army) เขตรัฐฉาน ประเทศพมา ตรงขามอําเภอปางมะผา จังหวัดแมฮองสอน เริ่ม
กอตั้งขึ้นเมื่อ ป พ.ศ.2542 สรางโดย พันเอกเจายอดศึกรวมกับนักรบกูชาติไทใหญและชาวบานใหม
(คนปายเพ) หรือหมูบานคนยากจน ที่อาศัยอยูบนดอยไตแลงและไดเปดการเรียนการสอน เดือน
มีนาคม ปพ.ศ.2543 มีจํานวนนักเรียนทั้งหมด 33 คน โดยครูไดไปรับเด็กกําพรา ตามหมูบานตาง ๆ
จากอําเภอฝางและอําเภอสันกําแพง จังหวัดเชียงใหม เขามาเรียนที่โรงเรียนสอนเด็กกําพรา
ดอยไตแลง พรอมกับจัดที่พักอาศัย มีอาหารให แตเด็กกําพราตองประกอบอาหารเอง ซึ่งอยูภายใต
การกํากับดูแลของคณะครู เปดสอนระดับ อนุบาล – ชั้น 10
ข) ขอบเขตดานเนื้อหา
สวนที่ 1 ศึกษาประวัติ และพัฒนาการการจัดการศึกษาของโรงเรียนพลัดถิ่น เขตฐานที่
มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ SSA (Shan State Army)
- ประวัติศาสตร ความเปนมาการตั้งถิ่นฐานของผูพลัดถิ่นไทใหญเขตฐานที่มั่นกอง
กําลังกูชาติไทใหญ SSA
- พัฒนาการของการของการจัดระบบรูปแบบการศึกษาของโรงเรียนพลัดถิ่น
สวนที่ 2 ศึกษาระบบ รูปแบบ หลักสูตร และโครงสรางการจัดการศึกษาของโรงเรียน
พลัดถิ ่น เขตฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ SSA
- ปณิธาน ปรัชญา วิสัยทัศน และยุทธศาสตร ของการศึกษาโรงเรียนพลัดถิ่น
- โครงสรางของการจัดการศึกษาของโรงเรียนของคนพลัดถิ่น
- หลักสูตรของการศึกษาของโรงเรียนของคนพลัดถิ่น
- ฐานขอมูลพื้นฐานของโรงเรียนพลัดถิ่น เชน ครู นักเรียน เปนตน
- เนื้อหา วิชาเรียน แบบเรียน ที่ใชในการเรียนการสอนในโรงเรียนของคนพลัดถิ่น
- แบบเรียนวิชาประวัติศาสตร ชั้น 3 – 9

16
- แบบเรียนวิชาภูมิศาสตร ชั้น 2 - 9
- แบบเรียนสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน คือ ชาติ บานเมือง ภาษา และศาสนา ชั้น 4–5
- รูปแบบการเรียนการสอน
- โครงสรางการศึกษา
- การจัดตารางการเรียนการสอน
- กิจกรรมทั้งในและนอกหองเรียน
- บริบทของโรงเรียนคนพลัดถิ่น
- บุคลากรในโรงเรียน เชน ผูอํานวยการ ผูจัดการ ครู ผูเขียนหลักสูตร เปนตน
- นักเรียน
- สภาพแวดลอมทั้งภายในและภายนอกโรงเรียนคนพลัดถิ่น
สวนที่ 3 ศึกษาบทบาท และการทําหนาที่ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” ในการสราง
อุดมการณชาตินิยมไทใหญ
สวนที่ 4 ศึกษาผลของผลิตสรางอุดมการณชาตินิยมไทใหญ โดยการวิเคราะหเชื่อมโยง
กับแนวคิดคนพลัดถิ่น โรงเรียนในฐานะกลไกในการเผยแพรอุดมการณของรัฐ (ideological state
apparatus) และแนวคิดชาตินิยมแบบวัฒนธรรม (cultural nationalism)
ค) ขอบเขตดานประชากร
ประชากรที่ศึกษาสถานศึกษาแหงนี้คือ ครู นักเรียน ชาวไทใหญ และผูที่มีสวนเกี่ยวของ
ทางการศึกษา ที่อาศัยอยูในพื้นที่ตะเข็บชายแดนไทย – พมา และอาศัยบนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติ
ไทใหญ SSA รัฐฉาน ประเทศพมา ตรงขามอําเภอปางมะผา จังหวัดแมฮองสอน

17
1.5.3 วิธีการเก็บขอมูลและวิเคราะหขอมูล
การศึกษาครั้งนี้ใชการเก็บขอมูลทั้งในสวนของขอมูลเอกสารและขอมูลภาคสนาม
ขอมูลเอกสาร เปนการสํารวจขอมูลในเอกสารเชิงประวัติศาสตร ซึ่งเขียนโดยทั้ง
นักวิชาการไทย นักวิชาการไทใหญ เพื่อเปนการทําความเขาใจตอประวัติศาสตรพมาที่มีตอไทใหญ
ประวัติศาสตรไทใหญ ในบริบทที่สัมพันธกับพลัดถิ่นภายในประเทศพมาของชาวไทใหญ ซึ่งใน
การสํารวจเอกสารประวัติศาสตรนี้ยังใหความสําคัญกับความสัมพันธดานการตอตาน และการจัดตั้ง
กองกําลังกูชาติ รวมถึงการจัดการศึกษาในระบบ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” บนพื้นที่กองกําลังกู
ชาติ เพื่อศึกษาถึงพลวัตของบทบาท การทําหนาที่ของโรงเรียนของคนพลัดถิ่นในการจัดการศึกษา
ในการถายทอด ผลิต/สรางอุดมการณชาตินิยมของคนไทใหญ
ขอมูลภาคสนาม ในการเก็บขอมูลภาคสนามนั้น สามารถแบงออกไดเปน การเก็บขอมูล
แบบการสังเกตการณอยางมีสวนรวม ทั้งในพื้นที่ของโรงเรียนที่เปนสถานที่ในการจัดการเรียนการ
สอนใหกับนักเรียนไทใหญ บรรยากาศ สภาพแวดลอมภายในและภายนอกหองเรียน รวมถึงใน
โอกาสวันสําคัญๆ ตาง เชน วันชาติ วันกองทัพ เปนตน เพื่อเปนการสังเกตการณและสัมภาษณ
อยางมีสวนรวมกับผูใหขอมูลสําคัญ (key informant) ซึ่งเปนชาวไทใหญพลัดถิ่น รวมถึงการพูดคุย
อยางไมเปนทางการและการสัมภาษณแบบเจาะลึกกับผูที่มีสวนเกี่ยวของกับการจัดระบบการศึกษา
ในโรงเรียนพลัดถิ่นดังกลาว เชน ผูอํานวยการ ผูจัดการโรงเรียน ครู นักเรียน ผูที่เขียนหลักสูตร
ฯลฯ โดยการเก็บขอมูลเชิงสัมภาษณจะตองมีกระบวนการตรวจสอบแบบสามเสา ผานเครื่องมือ
ของกระบวนการวิจัยแบบมีสวนรวม (Participation Research Action - PRA) ที่แตกตางกัน เชน
สนทนากลุมยอย สัมภาษณเชิงลึก เพื่อเปนการตรวจสอบขอมูลของผูใหขอมูล นอกจากนี้ยังสํารวจ
และศึกษาเอกสารวิชาการ, ขาว, สื่อ, ประกาศตางๆที่เกี่ยวของ การจัดการศึกษาใน “โรงเรียนของ
คนพลัดถิ่น”

18
1.6 ผลที่คาดวาจะไดรับ
1.6.1 ทําใหเขาใจถึงความสําคัญ บทบาทและการทําหนาที่ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น”
ในบริบทของกลุมชาติพันธุไทใหญในประเทศพมา
1.6.2 ทําใหเขาใจถึงเนื้อหา สาระสําคัญ ของการถายทอดอุดมการณชาตินิยมไทใหญ
ภายใตเงื่อนไขทางประวัติศาสตร ผานกลไกของการจัดระบบการศึกษาใน “โรงเรียนของคนพลัด
ถิ่น”
1.6.3 เปนการสรางมุมมองของการศึกษาในระบบ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” จากคน
ภายนอกกลุมชาติพันธุ ในการสะทอนเงื่อนไข และขอจํากัดของการจัดระบบการศึกษา
1.7 ระยะเวลาในการศึกษา
ชวงการทบทวนวรรณกรรมเพิ่ม เดือนกันยายน – ตุลาคม พ.ศ.2550
ศึกษาเก็บขอมูลในพื้นที่จริง เดือนพฤศจิกายน – เมษายน พ.ศ.2551
ประมวลขอมูลเพื่อวิเคราะห เดือนพฤษภาคม – กรกฎาคม พ.ศ.2551
สรุปขอมูลรวมกับอาจารยที่ปรึกษา เดือนกรกฎาคม – สิงหาคม พ.ศ.2551
นําเสนอวิทยานิพนธ เดือนกันยายน พ.ศ.2551

บทที่ 2
แนวคิดทฤษฎีและทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวของ
ในการศึกษาโรงเรียนของคนพลัดถิ่น: การสรางอุดมการณชาตินิยมในระบบการศึกษา
ของโรงเรียนบนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ ไดศึกษาแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวของสําหรับงานวิจัย
นี้คือ ผูพลัดถิ่นภายในประเทศ (internally displaced people) โรงเรียนในฐานะกลไกในการเผยแพร
อุดมการณของรัฐ (ideological state apparatus) และชาตินิยมแบบวัฒนธรรม (cultural nationalism)
รวมถึงไดทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับชนชาติไทใหญใน 2 ประเด็น ไดแก งานศึกษาเกี่ยวกับ
ชนชาติไทใหญ และไทใหญในฐานะคนพลัดถิ่น (displaced people) ดังนี้
2.1 แนวคิดที่ใชในการศึกษา
2.1.1 แนวคิดผูพลัดถิ่นภายในประเทศ (internally displaced people)
การศึกษาเกี่ยวกับผูพลัดถิ่น (displaced people) นั้นผูศึกษาเห็นวาไดมีผูที่ใหคําจํากัด
ความและลักษณะของผูพลัดถิ่น (displaced people) ในหลายรูปแบบซึ่งขึ้นอยูกับตัวของผูพลัดถิ่น
เอง และบริบทของการถูกทําใหเปนผูพลัดถิ่น ทําใหในปจจุบันเรามักจะเห็นคําหลายๆ คําที่พยายาม
จะใหคํานิยามที่แตกตางหลากหลายออกไป เชน คนพลัดถิ่น (diaspora) หรือผูพลัดถิ่น
(displace people) โดยมีนักคิดและนักทฤษฎีหลายทานก็ไดแสดงถึงความแตกตางของการใหคํา
นิยามที่มีความชัดเจนแตกตางกันไป ซึ่งผูศึกษาไดนํางานของ ฐิรวุฒิ เสนาคํา เพื่อแสดถึงการศึกษา
คนพลัดถิ่นในคํานิยามของผูพลัดถิ่น (diaspora) ในบริบทตางๆ ดังที่จะกลาวดังตอไปนี้
จากงานศึกษาแนวคิดคนพลัดถิ่นกับการศึกษาชาติพันธุของ ฐิรวุฒิ เสนาคํา (2547)
ไดสรุปงานศึกษาเกี่ยวกับแนวคิดคนพลัดถิ่นวา ปจจุบันแนวคิดคนพลัดถิ่นไดรับความสนใจอยาง
สูง Phil Cohen ระบุวาระหวางป ค.ศ. 1975-1999 มีหนังสือไมนอยกวา 216 เลมที่ใชคนพลัดถิ่นเปน
หัวเรื่องหลักและหัวเรื่องรอง (Phil, 1999; อางใน ฐิรวุฒิ เสนาคํา, 2547: 56-59) นอกจากหนังสือ

20
ยังมีวารสารออกใหมที่อุทิศเนื้อหาใหกับการศึกษาคนพลัดถิ่นโดยตรงวารสารบางฉบับมีบทความ
วาดวยคนพลัดถิ่นลงพิมพอยางสม่ําเสมอ นับตั้งแตทศวรรษ 1990 เรื่อยมา
Khacig (1996) กลาววาคนพลัดถิ่นแปลความจาก “diaspora” ซึ่งแปลมาจากภาษากรีก
อีกทอดหนึ่ง “diaspora” มีความหมายเทากับ “through” หรือ “ทะลุ/ ผานเขาไป” และ “speirein”
หมายถึง “sow/ scatter” หรือ “หวาน/ เพาะเมล็ด”รวมความแลว diaspora มีความหมายถึง การแพร
ออกไป การกระจายออกไป หรือ “to sow wider” (การหวานกระจายออกไปอยางกวางขวาง)
“to saw the seeds” (การหวานเมล็ด)
Jonh (1976) ไดพูดถึงแนวคิดคนพลัดถิ่น (diaspora as typological tool) ไดรับการ
พัฒนามาคอนขางยาวนาน ในบทความชิ้นบุกเบิก John Armstrong ใหความหมายคนพลัดถิ่น
วาหมายถึง ชุมชนเชื้อชาติที่ปราศจากพื้นที่ที่เปนหนวยทางการเมืองของตน และจําแนกคนพลัดถิ่น
เปนสองประเภท คือ คนพลัดถิ่นประเภทกรรมมาชีพ และคนพลัดถิ่นที่ไดรับการกระตุน
ในบทความตีพิมพในวารสาร Disapora ฉบับแรก William Safran ไดสรางตัวแบบ
คนพลัดถิ่น และใหความหมายคนพลัดถิ่นวาหมายถึง ชนกลุมนอยที่ถูกขับออกจากดินแดน
ที่สมาชิกมีลักษณะรวมหกประการคือ (William: 1976; อางใน ฐิรวุฒิ เสนาคํา, 2547: 56-59)
- ถูกขับออกจากศูนยกลาง ถิ่นกําเนิดไปอยูตางแดน ตั้งแตสองแหงขึ้นไป
- ยังคงรักษาความทรงจํารวม และมายาคติเกี่ยวกับถิ่นกําเนิด
- ไมไดรับการยอมรับโดยสมบูรณจากสังคมประเทศที่อาศัย จึงรูสึกแปลกแยก
โดดเดี่ยว
- ถือวามาตุภูมิคือบานที่แทหรือบานในอุดมคติ และเปนสถานที่ที่ตองกลับไปใน
เวลาที่เหมาะสม
- มีพันธะที่จะตองรักษา บูรณะ ฟนฟู หรือสถาปนามาตุภูมิของตน
- มีสายสัมพันธกับมาตุภูมิ ทั้งโดยสวนตัวหรือโดยฐานะตําแหนงสายสัมพันธ
ดังกลาวมีความสําคัญอยางยิ่งยวด เพราะเปนที่มาของสํานึกความเปนเชื้อชาติและ
ความสมานฉันทของเชื้อชาติ
Michel (Michell, 2001) สรางตัวแบบการศึกษาคนพลัดถิ่นในความหมายกวางขึ้น
โดยไดกําหนดเกณฑวา คนพลัดถิ่นคือคนกลุมที่
- ตระหนักหรืออางความเปนอัตลักษณทางชาติพันธุ หรืออัตลักษณแหงชาติ
- มีองคกรทางการเมือง ศาสนา และวัฒนธรรมของกลุมในตางแดน

21
- สัมพันธกับมาตุภูมิ ทั้งในแงที่เปนจริงและในจินตนาการ
Floya Anthias (1998) มองวางานที่เปนตัวแทนของแนวคิดนี้ในปจจุบันคืองานของ
Robin Cohen กาวเลยไปจากตัวแบบการศึกษาคนพลัดถิ่นที่ไดจากการศึกษาคนยิว เพราะเห็นวา
ตัวแบบการศึกษาจากประสบการณดังกลาวอาจจะไมเพียงพอกับการอธิบายคนพลัดถิ่นในปจจุบัน
ดังนั้น Cohen จึงใหความหมายคนพลัดถิ่นใหมวา หมายถึงกลุมคนหรือชุมชน ขามพรมแดน
รัฐ-ชาติ ที่มีลักษณะสําคัญเกาประการคือ (Robin, 1977; อางใน ฐิรวุฒิ เสนาคํา, 2547: 73-74)
- กระจายตัวอยูนอกมาตุภูมิตั้งแตสองแหง หรือสองประเทศขึ้นไป
- เหตุของการกระจายนี้ อาจมาจากการบังคับ การแสวงหางานทํา การคาหรือ
นโยบายของเจาอาณานิคม
- มีความทรงจํารวมเกี่ยวกับถิ่นกําเนิด
- มีอุดมคติและพันธะรวมในการรักษา ฟนฟู สรางความปลอดภัย ความมั่งคั่งแก
มาตุภูมิ
- มีสํานึกรวมและกระบวนการเคลื่อนไหวเพื่อกลับมาตุภูมิ
- มีสํานึกความเปนกลุมชาติพันธุที่เขมขน และสํานึกดังกลาวไดรับการธํารงไว
ขามกาลเวลา
- มีความสัมพันธไมราบรื่นกับสังคมของประเทศที่ตนอาศัยอยูในปจจุบัน
- มีความเห็นอกเห็นใจและมีความเปนปกแผนหรือความสมานฉันทกับคนพลัดถิ่น
ชาติพันธุเดียวกันในอีกประเทศ
- อาจจะมีชีวิตที่เฉพาะ สรางสรรค และมั่งคั่งในประเทศที่พักพิง ที่มีขันติธรรม
ตอความแตกตางทางเชื้อชาติและวัฒนธรรม
ลักษณะรวมดังกลาวไมจําเปนจะตองพบครบทุกประการในชุมชนคนพลัดถิ่น และ
จากเกณฑดังกลาว Cohen แบงคนพลัดถิ่นออกเปนหาประเภท คือ
1) คนพลัดถิ่นที่เกิดจากการบีบบังคับหรือตกเปนเหยื่อ (victim diasporic community)
2) ชุมชนพลัดถิ่นดานแรงงาน (labor diasporic community)
3) ชุมชนพลัดถิ่นที่เกิดจากกิจกรรมการคา (trade diasporic community)
4) ชุมชนพลัดถิ่นที่เกิดมาจากระบบจักรวรรดินิยม (imperial diasporic community)
5) ชุมชนพลัดถิ่นดานวัฒนธรรม (cultural diasporic community)
จากแนวคิดคนพลัดถิ่นที่ไดมีคนใหคํานิยามไวมากมาย ไมวาจะมองทางดานของตัวคน
พลัดถิ่น การสรางโมเดลอธิบาย หรือเงื่อนไขของการพลัดถิ่น เหลานี้ลวนแลวแตเปนการกลุมคํา
ที่มาใชในการอธิบายความเปนคนพลัดถิ่นที่กระจาดกระจายออกไปจากถิ่นฐานบานเกิดเดิมของตน

22
การอธิบายเหลานั้นมักจะใชฐานของการวิเคราะหผานพื้นที่เดิมกับพื้นที่ใหมในสังคมขามพรมแดน
มาใชในการอธิบาย (ฐิรวุฒิ เสนาคํา: เพิ่งอาง)
อยางไรก็ตาม บทความของ ฐิรวุฒิ เสนาคํา (2547) ไดสรุปภาพรวมของการศึกษาคน
พลัดถิ่น เพื่อใหเกิดความเขาใจที่ชัดเจนขึ้นไวอยางนาสนใจ โดยไดจําแนกกลุมของงานศึกษา
เกี่ยวกับคนพลัดถิ่นออกเปน 2 กลุมคือ แนวคิดตัวแบบคนพลัดถิ่น (diaspora as typological tool)
และแนวคิดเงื่อนไขคนพลัดถิ่น (diaspora as social condition) ซึ่งแนวคิดทั้งสองกลุมนี้แตกตางกัน
ที่การตั้งคําถามตอคนพลัดถิ่น (diaspora) กลาวคือ
แนวคิดแรกนั้น เปนการหยิบเอาคนพลัดถิ่นที่มีการนิยามความหมายและการจัดจําแนก
ประเภทอยางคับแคบ และไมยืดหยุน (fix boundary) แลวมาจับใสกลองที่เรียกวาเปนตัวแบบ
(model) โดยมีลักษณะทั่วไปคือ มีการกระจายอยูนอกมาตุภูมิทั้งในแงลบ คือ การตกเปนเหยื่อที่ถูก
ทําใหพลัดถิ่นออกไปจากมาตุภูมิ และแงบวก คือ เปนการพลัดถิ่นภายใตความสมัครใจที่จะออกจาก
ดินแดนที่เปนมาตุภูมิ เพื่อวัตถุประสงคตางๆ เชน การเดินทางเพื่อทําการคาและการตั้งชุมชนนอก
มาตุภูมิของชาวจีนและชาวเลบานอน การเขาไปตั้งถิ่นฐานในอาณานิคมของคนจากประเทศ
อาณานิคม เชน ดัตช อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมัน สเปน และโปรตุเกส การแสวงหางานทํา เปนตน
โดยที่กลุมคนเหลานี้มีความทรงจําเกี่ยวกับมาตุภูมิ และพันธะสัญญารวมในการฟนฟู
รักษา สรางความปลอดภัย และความมั่งคั่งแกมาตุภูมิ มีสํานึกรวมความเปนกลุมชาติพันธุที่เขมขน
และมีกระบวนการเคลื่อนไหวเพื่อกลับมาตุภูมิ มีความสัมพันธทั้งราบรื่นหรือไมราบรื่นกับสังคม
ของประเทศที่อาศัยอยูในปจจุบัน (Safran 1991, Cohen 1996, Cheng and Katz 1998; อางใน ฐิรวุฒิ
เสนาคํา, 2547: 52-60) ซึ่งมีนัยของการมองกลุมคนพลัดถิ่นเหลานี้ในลักษณะที่เปนกลุมชาติพันธุ
ที่มีความเปนเอกภาพ ความเปนหนึ่งเดียว (homogenous) ไมเปลี่ยนแปลง ปราศจากความขัดแยง
ทางเพศ ชนชั้น เชื้อชาติ และวัย
ขณะที่แนวคิดแบบหลัง เปนการใหความสําคัญกับบริบทมากกวา คือตั้งคําถามวา
ภายใตเงื่อนไขอะไรที่ทําเกิดภาวการณพลัดถิ่นหรือคนพลัดถิ่นขึ้นมา และการมาปะทะกับจิตสํานึก
แบบอื่นๆนั้นจะทําใหกอรูปจิตสํานึกตางๆ อยางไร โดยใชงานศึกษาของ Stuart Hall ซึ่งให
ความสนใจกับประเด็นอัตลักษณในการศึกษาคนพลัดถิ่นเปนหลัก โดยมองวา หากทําความเขาใจ
คนพลัดถิ่นที่อัตลักษณจะพบวา คนพลัดถิ่นไมมีบานเกิดและมาตุภูมิศักดิ์สิทธิ์ แตบานถูกเปลี่ยน

23
และเลาใหม โดยที่บานอาจมีหลายบานและไมจําเปนตองมีจุดเริ่มตน ดังนั้นอัตลักษณคนพลัดถิ่น
จึงเปนอัตลักษณผสมหรือพันทาง เปนเรื่องเลา ไมมีแกนแกน แตกลับเปนสิ่งที่ถูกสรางขึ้นใน
ทางประวัติศาสตร วัฒนธรรม การเมือง และวาทกรรม ภายใตกระบวนการเปลี่ยนความเหมือน
(changing same) นั่นคือ แมวาคนพลัดถิ่นจะมีประวัติศาสตรหรือวัฒนธรรมรวม แตคนพลัดถิ่น
มีความแตกตางกัน (ฐิรวุฒิ เสนาคํา, เพิ่งอาง)
Hall (1990) ไดศึกษาคนพลัดถิ่นในการนําเสนออัตลักษณ (identity) จากภาพยนตรที่มา
จากโลกที่สาม (third cinemas) ซึ่ง Hall ใหความสําคัญกับตําแหนงแหงที่ (position) คือ ณ ตําแหนง
แหงที่ใดที่สรางภาพลักษณนั้นขึ้นมา ซึ่งตําแหนงแหงที่ดังกลาวมีนัยยะในความสัมพันธเชิงอํานาจ
และทางการเมือง ในขณะเดียวกันแนวความคิดของ Hall ก็มีลักษณะที่เปนการขัดกัน (paradox)
อยู คือ การจะเขาใจจิตสํานึกของคนผิวดําเหลานี้วามีจิตสํานึกในการถูกกดขี่ไมสามารถเกิดขึ้นได
ถาไมถูกกดขี่ แนวคิดแบบ marxism คือ บริบทกําหนดโครงสราง (structure) ซึ่งหากมองอยางนี้
อาจจะกลาวไดวา “พมาเปนตัวกระทําการ (actor) ที่สําคัญมาก หรือ ก็คือสรางความทรงจําที่
เจ็บปวด เปนตัวขับเคลื่อนใหเกิดจิตสํานึกของอัตลักษณชาวไทใหญ
ในงานของ Silliman (Silliman, 2002) ซึ่งบทความนี้เปนการโตแยงกับแนวคิดที่มอง
เรื่องความเจ็บปวดกับการยายถิ่น จากประสบการณของหญิงชาวยิวที่เกิดและเติบโตมาจากสังคมยิว
ที่ Calcutta ซึ่งมองในประเด็นอัตลักษณ (identity) ผานแหลงอํานาจ ชนชั้น รวมกับผูพลัดถิ่น
(diaspora) ในที่นี้แสดงใหเห็นถึงคนพลัดถิ่น (diaspora) มีอํานาจในการฉกฉวยผานการตอรอง
ในการจัดการกับการปะทะกันของโลกแหงจินตนาการกับโลกของความเปนจริง ซึ่งในบทความนี้
ทําใหเห็นวามีการใชศาสนา การอางอิงกับโลกตะวันตก ในการแสดงการปรับตัว
Nonini (1997) ไดศึกษาคนพลัดถิ่นชาวจีนที่ไมไดจํากัดอยูเฉพาะชนชั้นสูง (elite)
เทานั้น ซึ่งผูเขียนไดใชแนวคิดของ Foucault มาใชกับเรื่องของ “การสรางวินัย” ซึ่งมีการพยายาม
สรางวินัยเพื่อทําใหเกิดความเปนชาติพันธุจีนขึ้นมา เปนการกระทําผานรางกาย/ตําแหนงแหงที่
(disciplined body) ซึ่งในสังคมจีนจะพบวา “ความกตัญู” เปนกระบวนการสรางวินัยใหเด็กรู
ตําแหนงแหงที่ของตนเอง จากการศึกษานี้พบวาคนจีนที่เปนคนพลัดถิ่น (diaspora) ที่ไมใชชน
ชั้นสูง (non-elite) มีจินตนาการขามชาติของคนพลัดถิ่นชาวจีน ซึ่งเปนกลยุทธที่ชวยใหคนกลุมนี้

24
สามารถหลีกหนีจากการเปนชนกลุมนอยของตนเอง ภายใตความเปนรัฐแบบมาเลเซีย
ซึ่งจินตนาการขามชาติ คือ การไมยึดติดกับจินตนาการของความเปนชาติ
จากบทความ Memory of Displacement มีการศึกษาประวัติศาสตรความเจ็บปวดผาน
ความทรงจําที่เปนประสบการณสวนตัวของคนพลัดถิ่น โดยที่ความทรงจํามันไมเปนกลาง มันถูก
เขียนในความโนมเอียง ดังนั้น ประวัติศาสตรที่เขียนขึ้นมาจากความทรงจํามันจึงไมเปนกลาง
ซึ่งเมื่อมองเรื่อง “บาน” กับ “ภาวะพลัดถิ่น” จึงมักถูกมองแบบคูตรงขาม ซึ่งบทความนี้ใชแนวคิด
discourse of value มาใชในการมอง “บาน” ของคนพลัดถิ่น โดยใชวิทยาการวิเคราะหสัญญะ
(textual analysis) ซึ่งระบบความคิดของ “บาน” มันมี Rooted แสดงถึงความสัมพันธเชิงอํานาจ และ
การมองเรื่องวิญญาณ กลาวคือ เปนการใหความหมายกับ “บาน” ที่พนไปจากพื้นที่ทางกายภาพของ
บาน นอกจากนี้ “บาน” มันยังผูกติดกับความเปน “ชาติ” หรือ “รัฐชาติ”
จากแนวคิดคนพลัดถิ่น จะเห็นไดวามีผูที่ศึกษาไวจํานวนมาก จากการศึกษาดังกลาวก็
ไดทําใหเห็นคนพลัดถิ่น ในมิติที่แตกตางกันไปตามประเด็นของการศึกษา ซึ่งในการศึกษานี้ให
ความสําคัญกับคนพลัดถิ่นไทใหญตามองคการมนุษยธรรมชายแดนไทย-พมา (Thailand Burma
Border Consortium) (2549) ที่นําเสนอคนพลัดถิ่น ในรูปแบบการพลัดถิ่นฐานภายในประเทศ
(internally displaced people) ซึ่งไดใหความหมายของ ผูพลัดถิ่นภายในประเทศ คือ ผูที่ถูกบังคับ
ผลักไสใหตองละทิ้งถิ่นที่อยูอาศัย ทวายังคงอยูในประเทศบานเกิดของตนเอง คํานิยามดังกลาวเปน
ที่ยอมรับในกฎหมายสิทธิมนุษยชนสากล กฎหมายมนุษยธรรม และกฎหมายผูลี้ภัยใหนิยาม
ผูพลัดถิ่นภายในประเทศดังนี้
ผูพลัดถิ่นฐานภายในประเทศ หมายถึง บุคคลซึ่งถูกบังคับหรือกดดันใหตองหลบหนี
หรือละทิ้งสถานที่อยูอาศัยเพื่อหลีกเลี่ยง หรือเนื่องจากไดรับผลกระทบจากสงคราม สถานการณ
รุนแรงอันแผกวาง การละเมิดสิทิมนุษยชนภัยธรรมชาติ หรือภัยจากฝมือมนุษย โดยยังมิไดขาม
พรมแดนระหวางรัฐ (UN, 1998: 46)
การศึกษาครั้งนี้จึงมองคนไทใหญพลัดถิ่นในฐานะผูพลัดถิ่นฐานภายในประเทศ ผนวก
กับแนวคิดของคนพลัดถิ่น (Diaspora) ในมิติของการใหความสําคัญกับบริบทมากกวา คือตั้งคําถาม
วา ภายใตเงื่อนไขที่ทําเกิดภาวการณพลัดถิ่นหรือคนพลัดถิ่น และการมาปะทะกับจิตสํานึก
แบบอื่นๆนั้น กลุมคนเหลานี้จะทําใหกอรูปจิตสํานึกตางๆ ออกมาอยางไร โดยเฉพาะจิตสํานึก

25
ทางดานของอุดมการณชาตินิยม ที่เกิดจากประสบการณ เรื่องเลา ประวัติศาสตรของชนชาติตนเอง
อยางไร ผานการใชเทคโนโลยีของเครื่องมือการสรางอุดมการณ ในระบบของการศึกษาในโรงเรียน
ที่เปนการจัดการแบบลักษณะเฉพาะตัวของ “โรงเรียนคนพลัดถิ่น”
2.1.2 แนวคิดโรงเรียนในฐานะกลไกในการเผยแพรอุดมการณของรัฐ (ideological state
apparatus)
การศึกษาในระบบโรงเรียนที่เปนที่รูจักกันในทุกวันนี้ เปนสิ่งที่เกิดขึ้นในรัฐสมัยใหม
นับตั้งแตพุทธศตวรรษที่ 24 (คริสตศตวรรษที่ 19) เพื่อใชเปนกลไกในการเผยแพรอุดมการณของรัฐ
เพื่อสรางความสํานึกในความเปนอันหนึ่งอันเดียวกันในชาติ การอบรมเพาะบมเยาวชนในทิศทาง
ที่ชาติตองการ ตลอดจนภารกิจในการถายทอด สรางสรรค และอนุรักษวัฒนธรรมของชาติ
เจตนารมณ ของการศึกษาเพื่อผลิตคน และสรางสังคม จัดเปนระบบและนโยบายแหงชาติ และ
ยังเปนสถาบันหนึ่งของสังคมมนุษย
กาญจนี ละอองศรี (2544) กลาววาการจัดการศึกษาอยางครบวงจรจะตองมีโรงเรียน
มีหลักสูตร แบบเรียน ครู นักเรียน การวัดผล แตละหนวยลวนมีบทบาท หนาที่ของตน หลักสูตร
เปนการกําหนดทิศทางของเนื้อหาความรู กระบวนการเรียนการสอน โดยมีแบบเรียนหรือตําราเรียน
เปนสื่อความรู ความคิด มีครูเปนสื่อถายทอด มีนักเรียนเปนผูรับสื่อ และมีการวัดผลเพื่อประเมิน
ผลสัมฤทธิ์
ในขณะเดียวกัน โรงเรียนก็ไดจัดการศึกษา หลักสูตร และแบบเรียน ถือวาเปนปจจัย
หลักที่มีความสําคัญตอการสรางความเปนพลเมืองดี ตามคุณสมบัติของรัฐปรารถนา (วารุณี โอสถา
รมย, 2544: 24-25) ซึ่งโรงเรียนจะสอนเนื้อหาวิชาตางๆ เพื่อเปนการหลอหลอมเด็กโดยมีเปาหมาย
เพื่อค้ําจุนอุดมการณหลักมีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น (Louis Athusser, 2529: 37)
ธงชัย วินิจกุล (2537) กลาววา ทั้ง Anderson และนิธิ ไดชี้ถึงการทําหนาที่ของโรงเรียน
ในระบบของการศึกษาสมัยใหม ซึ่งเปนกระบวนการที่รัฐใชปลูกฝงสํานึกในชาติ เรียกไดวา
รัฐแพรกระจายสํานึกแบบหนึ่งจากบนสูลางสําเร็จไดอยางราบรื่น โดยผานการกลอมเกลาสมอง
ตั้งแตเด็กจนโต แตอันที่จริงไมความรูใดๆ ความหมายใดๆ ในเรื่องใดๆ เลยที่ปราศจากคูแขง

26
คูขัดแยงตอสู ไมมีความรูใดๆ เลยที่สามารถผลิตหรือประดิษฐสิ่งใหมๆ ขึ้นมาอยางลําพังอํานาจ
ของตน แตกลับไปเกี่ยวของ แลกเปลี่ยน ปะทะ ขัดแยง หรือผสมผสานกับความรูใกลเคียงที่ดํารงอยู
กอนเสมอ อยางนอยที่สุดสํานึกในชุมชนแบบเดิมตองปะทะประสานกับสํานึกในความเปนชาติ
Eric Hobsbowm ไดชี้ใหเห็นวาระบบการศึกษา ที่รัฐอางวาจัดขึ้นเพื่อเปนการพัฒนา
ประเทศ และปลดปลอยประชากรยังถูกใชเปนเทคนิคทางอํานาจ หรือ “เครื่องมือในกระบวนการ
หลอหลอมทางสังคมทางการเมือง” (Machine for Political Socialization) ของรัฐในการสรางความ
เปนพลเมืองใหกับประชาชน เชนการเคารพธงชาติในชีวิตประจําวัน (ชนิดา ชิตบัณฑิตย, 2545:
202-209)
เรื่องการสอนลัทธิชาตินิยมในโรงเรียน โดยเจตจํานงแลวลัทธิชาตินิยมในหมู
ผูสนับสนุนเปนสิ่งที่ดีโดยทั่วไป ความรักบาน ความรักดินแดนทองถิ่น แมกระทั่งความภาคภูมิใจ
ในความสําเร็จทางประวัติศาสตรเปนสิ่งที่สมควรจะภูมิใจ ความรักชาติเปนความรูสึกซับซอน
ซึ่งเกี่ยวของ กับความรักผืนแผนดิน และสภาพแวดลอม รากฐานของความรูสึกดั้งเดิมไมเกี่ยวของ
กับเศรษฐกิจ หรือการเมือง ความรักชาติเปนความรูสึกเพื่อบานเมืองของตน ไมใชความรูสึกตอตาน
ประเทศอื่นๆ การสอนใหซื่อสัตย จงรักภักดีถือเปนสวนหนึ่งของกระบวนการชาตินิยมที่สมบูรณ
ที่สุด เชน การเคารพธงชาติ ธงชาติเปนสัญลักษณแทนความสามารถทางการรบของชาติ ซึ่งบงชี้
ถึงการตอสู สงคราม การเอาชนะ และวีรกรรมของวีรชน ในโลกตะวันตก เด็กชายหญิงจะถูกสอน
วา ความจงรักภักดีทางสังคมที่สําคัญที่สุด คือ ความจงรักภักดีตอรัฐ และหนาที่ของเขาตอรัฐ คือ
การปฏิบัติตามทิศทางของรัฐบาล พวกเขาถูก สอนประวัติศาสตรที่ผิดพลาดนโยบายที่ผิดพลาด
และเศรษฐกิจอันไมถูกตอง เรียนรูถึงพฤติกรรม ที่ไมถูกตองของรัฐตางชาติ แตจะไมถูกสอน
เกี่ยวกับพฤติกรรมที่ไมถูกตองของรัฐบาลตนเอง พวกเขาถูกสอนใหสรุปวา สงครามทุกครั้งที่รัฐตน
เกี่ยวของดวยนั้น เปนสงครามเพื่อปองกันตนเอง
ในขณะที่ตางชาติเปนผูรุกราน การรับราชการถูกเสนอวาเปนการเตรียมตัวอันสูงสงใน
การปองกันประเทศของตน แตไมมีการกลาวถึงสิ่งที่จะทําใหเยาวชนตระหนักวากิจกรรมทางทหาร
ของประเทศตนถาเปนประเทศที่ทรงอํานาจมักเปนการรุกรานตางชาติมากกวาการปองกันประเทศ
ของตน เด็กๆ มักถูกสอนวาประเทศของตนเปนประเทศที่ดีที่สุด (สุวรรณา สถาอานันท แปล.
2533: 131-144)

27
การสอนใหเกิดขอขัดแยงทางประวัติศาสตรในอดีตยังพบในแบบเรียนของประเทศใน
เอเชียตะวันออกเฉียงใต แตอยางไรก็ตามการเรียนการสอนยังตองขึ้นอยูกับจุดมุงหมายนโยบายของ
รัฐ ตลอดจนการกําหนดไวในหลักสูตรวาเปนสิ่งสําคัญ พิพัฒน พสุธารชาติ (2545: 235 – 236)
ไดกลาวถึง อุดมการณรัฐในแบบเรียนไววาระบอบการปกครองใดๆ ก็ตามจะดํารงอยูไดก็ตอเมื่อคน
ในสังคมนั้น ๆ มีความเชื่อหรือมีอุดมการณทางการเมืองที่รองรับกับระบบการปกครองนั้นๆ โดยที่
อุดมการณทางการเมืองนั้นจะตองไดรับและถูกหลอเลี้ยงเอาไวเพื่อธํารงอยูซึ่งระบบการปกครองใน
แบบที่รัฐพึงพอใจ เมื่อเปนเชนนั้นรัฐจึงตองสราง และถายทอดอุดมการณทางการเมืองดังกลาว
จากรัฐสูประชาชน และสรางมันใหกลายมาเปนอุดมการณทางการเมืองที่ประชาชนยอมรับ และ
ถือเอาไวรวมกันอยางไมเสื่อมคลาย
คําวา อุดมการณ หรือ ideology นั้น ไดมีจุดกําเนิดในการใชภายหลังการปฏิวัติฝรั่งเศส
ใน ค.ศ 1789 ถูกใชครั้งแรกโดย Antoine Louis Claude Destutt De Tracy (1754 -1836) มโนทัศน
ในการตีความ และใหความหมายอุดมการณไดมีพัฒนาการไปหลายบทบาท คําวาอุดมการณไดมี
การถกเถียงและใหคํานิยามในเหลาปญญาชนยุโรปสมัยนั้นในหลายรูปแบบ ทั้งการมองอุดมการณ
ในดานบวก และอุดมการณในดานลบ ทั้งในดานความคิด และในดานทางปฏิบัติในเริ่มแรก
ความหมายของอุดมการณ ไดถูกกลาวถึง โดย De Tracy ในฐานะที่วาอุดมการณคือ ศาสตรแหง
ความคิด (science of ideas) การมองอุดมการณในแงนี้เปนการมองอุดมการณในแงบวก ที่วา
ลักษณะของอุดมการณในแงนี้หลุดพนจากอคติทางศาสนามาเกี่ยวพัน กลาวคือ เปนการมอง
อุดมการณที่มีลักษณะเปนวิทยาศาสตร ที่เชื่อวาความคิดมีที่มามาจากประสาทสัมผัส (sensation)
และโดยวิธีการประจักษทางวิทยาศาสตรจึงจะบรรลุถึงที่มาของความคิดได การเขาถึงที่มาของ
ความคิดไดนี้จะนําไปสูการสรางระบบการศึกษาสาธารณะ (public education) อุดมการณ
ในรูปแบบนี้ยังถือวาเปนอุดมการณที่มีลักษณะเปนวัตถุนิยม (materialism) ทางความคิด เพราะวา
เปนการใชหลักการทางวิทยาศาสตรมีจุดมุงหมายทางการเมืองที่มุงใหเกิดการสงผานระเบียบสังคม
ผานการศึกษาสาธารณะ (หทัยรัตน มั่นอาจ, 2549:21-23)

28
การตีความในแงลบของอุดมการณไดถูกเริ่มตนขึ้นครั้งแรก โดย Napolean Bonapatre
(1769-1821) หลังพายศึกที่รัสเซีย ทั้งนี้เขาไดกลาววิจารณปญญาชนผูศึกษาเรื่องอุดมการณนี้วาเปน
พวก ideologue กลาวคือเปนกลุมพวกที่ไมเขาใจในความเปนจริงของสังคมและยึดติดกับความคิด
และทฤษฎีที่ไมสามารถปฏิบัติใหเปนรูปธรรมได
วนัส ปยะกุลชัยเดช (2548) ในบทความเรื่อง “อุดมการณแบบมารกซิสต: จากการปกปด
สูสิ่งเลื่อนลอยจนถึงวิทยาศาสตร, พัฒนาการของมโนทัศนอุดมการณจากมารกซถึงเลนิน”
ไดวิเคราะหการมองและการตีความหมายของอุดมการณในแนวทางแบบ marxist ของเหลา
นักวิชาการที่มิใช marxist ไดแบงการใหความหมายและตีความอุดมการณออกเปนแนวทางใหญๆ
สามแนวทางกลาวคือ
1) อุดมการณในความหมายของความคิดที่เปนเท็จ (false Idea) ที่ผิดพลาดจากความเปน
จริงซึ่งจะมีคําที่ใชเชน อุดมการณในฐานะที่เปนจิตสํานึกจอมปลอม (false conciousness) ภาพมายา
illusion เปนตน
2) อุดมการณในฐานะเปนจิตสํานึกทางชนชั้น class consciousness
3) อุดมการณในแงของจิตสํานึกเรื่องผลประโยชนของชนชั้นปกครองอุดมการณ
ในความหมายที่หนึ่งที่เปนแนวดานลบนั้นบุคคลสําคัญที่ออกมากลาวถึงคือ Karl Marx ซึ่งเห็นวา
อุดมการณและเหลาปญญาชนที่พยายามอธิบายอุดมการณนั้นเปนเพียงการอธิบายเทานั้นมิสามารถ
ที่จะเปลี่ยนแปลงโลกใหดีขึ้นได ซึ่ง Marx เองไดเขียนเอาไวในงานของเขาชื่อวา The German
Ideology กลาวถึงความสามารถเชิงปฏิบัติของอุดมการณที่ไมเปนจริง อุดมการณจึงหมายถึง
ความคิดที่เปนเท็จและเปนจิตสํานึกจอมปลอมในความคิดของ Marx ความคิดนี้ก็ไดถูก แพรหลาย
ออกไปในชวง ค.ศ. ที่ 20 อุดมการณ จึงถือเปนเพียง “มายา” “สํานึกจอมปลอม” (หทัยรัตน มั่นอาจ,
2549: อางแลว)
อุดมการณถือเปนเครื่องมือที่ชนชั้นปกครองใชมอมเมาผูปกครอง เพื่อแยกวิทยาศาสตร
กับอุดมการณออกจากกันอุดมการณในแนวที่สามถูกใหความหมายเปนกลาง อาจเปนแนวบวกหรือ
ลบก็ได กลุมนี้ ไดแก Lenin,Gramsci และ Athusser ผูซึ่งเห็นวาอุดมการณเปนจิตสํานึกของชนชั้น
1
1 วนัส ปยะกุลชัยเดช, “อุดมการณแบบมารกซิสต: จากการปกปด สูสิ่งเลื่อนลอยจนถึงวิทยาศาสตร,พัฒนาการของมโนทัศน
อุดมการณจากมารกซถึงเลนิน” รัฐศาสตรสาร 26,2 (2548): 131-249

29
และเปนผลประโยชนของผูปกครอง ซึ่งมโนทัศนเรื่องอุดมการณของ Gramsci (1971) ไดสราง
ทฤษฎีสําคัญในเรื่องของอุดมการณของรัฐที่เรียกวา “ทฤษฎีการครองอํานาจ” (hegemony)
โดยกลาววา รัฐประกอบดวยสองสวนประกอบ สวนที่หนึ่งเปน สวนของสังคมการเมือง (political
society) และสวนที่สองเรียกวาสังคมพลเมือง (civil society) ซึ่งการจะเปนใหญไดนั้นจะตอง
ครอบงําทางอุดมการณของประชาชนทั้งทางการเมือง และวัฒนธรรมไว นั่นก็คือเปนการ
“สรางพลเมืองที่ดี” มากกวา “ปจเจกชนที่ดี”สวนนักวิชาการอีกคนหนึ่งก็คือ Louis Athusser (1984)
ไดแสดงแนวคิดเรื่อง การค้ําจุนการดํารงอยูของรัฐและสถาบันหลักของรัฐหนึ่งๆนั้นวา อาศัยกลไก
หลัก 2 ประการ คือ กลไกทางการเมืองและกลไกอุดมการณคือ
1. กลไกทางการเมืองของรัฐ (repressive state apparatus) ไดแกระบบบริหาร การทํา
หนาที่ของรัฐบาลและขาราชการ เปนตน กลไกดังกลาวนี้อาศัยการใชลักษณะการควบคุมทาง
กายภาพและมาตรการการลงโทษตางๆ โดยเฉพาะการใชกลไกความรุนแรง (by force) เชน กองทัพ
ตํารวจ ฯลฯ เปนตัวบังคับใหคนในประชาสังคมปฏิบัติตามกฎเกณฑและคุณคาที่สังคมนั้นกําหนด
ขึ้น
2. กลไกทางอุดมการณของรัฐ (ideological state apparatus) จะเปนตัวทําหนาที่สราง
ทัศนคติทางการเมืองใหแกประชาชนเพื่อนําไปสูการยอมรับการดํารงอยูของรัฐและสถานภาพทาง
สังคมในขณะนั้น โดยการสรางความเชื่อ ความเคยชิน และความรักตอสถาบันหรือสัญลักษณของ
อุดมการณและพรอมจะปกปองคุมครองสถาบัน และสถานะทางสังคมที่เปนอยู หากมีใครจะมา
ละเมิดหรือสั่นคลอนสภาพดังกลาวโดยที่รูสึกวาเปนภาระหนาที่และเปนความชอบธรรม
ในการกระทําดังกลาว (นฤมล ทับจุมพล, 2531: 8)
ทฤษฎีแนวความคิดแบบ Marxism แมวาจะมุงศึกษาสังคมทั้งระบบ (in totality)
ไมใชเพียงแงใดแงหนึ่งตามแขนงวิชาที่แบงกันอยูอยางไรก็ตาม ทฤษฎีแนวความคิดแบบ Marx
ก็ขีดวงความสนใจตามแขนงวิชา เพราะฉะนั้นเราจึงพบวามีเศรษฐศาสตรในแนวแบบ Marx
(Marxist Economics) มีสังคมวิทยาในแนวแบบ Marx (Marxist Sociology) แตกระนั้นก็มีความ
เขาใจกันอยูวา ยังไมมีรัฐศาสตรในแนว Marx (Marxist Political Science)

30
ไชยันต รัชชกูล (2524) ในบทความเรื่อง “รัฐตามความหมายของทฤษฎีแนวความคิด
แบบมารกซ ” 2 มุงพิจารณาความหมายของรัฐ ในแนวแบบ Marx ถาเราจะรับกันวา รัฐศาสตรนั้น
มีเนื้อหาที่เปนหัวใจอยูที่การศึกษา “รัฐ” หรือรัฐศาสตรนั้นคือวิทยาศาสตรวาดวยรัฐ (Science of the
state) ในงานเขียนคลาสสิค โดยเฉพาะของMarx ผูใฝศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับรัฐ ก็จะมุงไปที่ The
Civill War in France และ The Eighteen Brumaire of Louis Bonarparte เปนหลัก แตโดยทั่วๆ
ไปแลวทั้งผูนิยม Marx และผูที่ตอตาน Marx ก็จะไปดูที่งานเขียนของเลนิน โดยเฉพาะ“The State
and Revolution และ The State ซึ่งถือกันวาเปนตนตํารับที่ถูกตอง”
การศึกษาแนวความคิดใดในทฤษฎีแนวความคิดแบบ Marx โดยวิธีหาคํานิยามในงาน
เขียนคลาสสิคนี้มีขอจํากัดอยูมาก เพราะเปนการดึงงานเขียนชั้นนั้น หรือ คํานิยามนั้นออกนอก
บริบท (context) หรือความคิดรวมของ Marx และ Lenin แทนการศึกษาจากงานเขียนทั้งหมด
จากขอจํากัดนี้ทําใหรัฐตามความหมายของผูนิยม Marx เสนอออกเปน 2 แนวคือ
1. แนวความคิดที่วารัฐเปนเครื่องมือของชนชั้น (Instrumentalist conception) กลาวคือ
รัฐเปนผลมาจากความสมานกันไมไดของความเปนปฏิปกษระหวางชนชั้นและรัฐเปนเครื่องมือ
สําหรับการบีบบังคับเอามูลคาจากแรงงานของชนชั้นที่ถูกกดขี่
2. แนวความคิดที่วารัฐเปนสถาบันจัดการทางเทคนิคและเศรษฐกิจ (technical
economic conception) กลาวคือรัฐเปนโครงสรางสวนบน ที่สะทอนโครงสรางฐานทางเศรษฐกิจรัฐ
จะทําหนาที่ไมเพียงแตกําหนดการประกอบของความสัมพันธทางการผลิตเทานั้น แตยังสราง
เงื่อนไข และสภาพทั่วๆ ไป ที่อยูนอกการผลิต (to reproduce the general external conditions of
production) อีกดวย (ไชยันต รัชชกูล, 2524: อางแลว)
Nicos Poulantzas (1937 – 1980) ผูนิยม Marx ชาวกรีกซึ่งสอนอยูในมหาวิทยาลัยใน
ฝรั่งเศส ไดเสนอแนวความคิดเกี่ยวกับรัฐในระบบทุนนิยมที่นาใสใจหลายประการ อันเปนการขยาย
และทําใหความหมายของรัฐในแนวทฤษฎีแนวความคิดของ Marx กวางยิ่งขึ้น
ขอคิดของ Nicos Poulantzas โดยพื้นฐานแลวก็สอดคลองกับแนวความคิด 2 แนว
ขางตน แตเขาขยายความและเสริมขึ้นจากแนวความคิดใหมที่เสนอโดยผูนิยมมารกคนอื่น เชน
Antonio Gramsci เขาเสนอความคิดวา รัฐเปนศูนยกลางการใชอํานาจทางการเมืองโดยที่อํานาจ
ของชนชั้นนั้นจัดระเบียบ (organized) อยูในสถาบันตาง ๆ ซึ่งเปนศูนยกลางตาง ๆ ของอํานาจรัฐ
2 ไชยันต รัชชกูล, “รัฐตามความหมายของทฤษฎีแนวความคิดแบบมารกซ ” รัฐศาสตรสาร, คณะรัฐศาสตร,
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, ปที่ 7 ฉบับที่ 3 ปรัชญาการเมือง, พ.ค.-ส.ค., 2524:82-90

31
จึงเปนพลังการเมืองที่รวบรวมเปนระเบียบ (organized) จัดตั้งกลุมการเมือง (power block)
ของชนชั้นที่บงการ (dominant class) ใหคงอยูในอํานาจควบคูไปกับการทําใหชนชั้นที่ถูกขม
(dominated class) ใหระส่ําระสาย (disorganized) การกระทําของรัฐนี้ไมใชอยูในรูปของการบังคับ
กดหัว ขูเข็ญ (coercion)เทานั้น (อันเปนความหมายหลักของแนวความคิดที่ 1) แตยังทําใหเกิดการ
ยอมรับ ใหความยินยอม (consent) อีกดวย ฉะนั้นจึงจะตองเขาใจรัฐทั้ง 2 ดานนี้ นั้นคือ การใช
พระเดช และทําใหยอมรับโดยใชพระคุณควบกับพระเดชใหยินยอม “coercion plus consent”
เขาเห็นวาแนวความคิดที่ Bukharin เสนอนั้นมีคายิ่ง กลาวคือ สังคมนั้นเปนระบบ
(system) ของความสมดุลที่ไมมั่นคง (unstable equilibrium) ซึ่งภายในนี้รัฐมีบทบาทเปนผูวาง
ระเบียบ ตั้งกฎ เปนตัวบังคับตาง ๆ (regulator) หรืออีกนัยหนึ่งก็คือ รัฐนั้นเปนตัวที่ปองกันไมให
ความขัดแยงทางชนชั้นแตกออก ตราบเทาที่ความขัดแยงนั้นยังสะทอนถึงความเชื่อมกันอยูของ
สังคม โดยความหมายนี้รัฐจะเสมือนเปนปจจัยเชื่อมประสานของการรวมตัวกันที่ระดับตาง ๆ
ของโครงสรางสังคม
โครงสรางสังคมในที่นี้พิจารณาจากแนวความคิดที่วาสังคม (social formation)
หนึ่งในชวงใดชวงหนึ่งนั้นมีวิถีการผลิต (modes of production) อยูหลายวิถีซอนทับกันอยู
เพราะฉะนั้นรัฐจึงทําหนาที่ประสานวิถีการผลิตตาง ๆ นี้เขาดวยกัน พรอมกับจัดการ (regulate)
ใหวิถีการผลิตอื่น ๆ ทํางานอยูใตการกําหนดของ วิถีการผลิตที่เดนอยู (dominant mode of
production) กลาวคือในกรณีของสังคมที่มีวิถีการผลิตแบบศักดินาและทุนนิยมอยูควบคูซอนกัน
วิถีการผลิตแบบศักดินานั้นถูกกําหนดใหอยูใตกฎเกณฑ (law) และความเปนไป (logic) ของวิถี
การผลิตแบบทุนนิยม รัฐทางสังคมนี้จะตองเปนรัฐตามลักษณะของวิถีการผลิตแบบทุนนิยมหนาที่
ของรัฐจึงเปนไปอยางสอดคลองตอการพัฒนาของวิถีการผลิตนี้ โดยวิถีการผลิตแบบศักดินาอยูใต
(subordinated) โดยนัยนี้รัฐจึงทําหนาที่ทั้งเปนการขม และกําหนดทิศทาง (dominance and
direction) การขมนั้นเปนการทํางานของอํานาจรัฐโดยทั่วไป (อํานาจนิติบัญญัติ อํานาจตุลาการ
อํานาจทางทหาร) สวนการกําหนดทิศทางนั้นเฉพาะอยูที่อํานาจของรัฐบาล (government power)
แนวความคิดอีกแนวหนึ่ง ซึ่งเปนประโยชนแกความหมายของรัฐ คือความเปนประมุข
(hegemony – เหนือและนํา) อันเปนแนวความคิดหลักสําคัญของ Gramsci ในการเสริมทฤษฎี
แนวความคิดของ Marx ความหมายของความเปนประมุข (hegemony) นี้ตองโยงกับแนวความคิด
อื่น ๆ ที่สัมพันธกัน หรืออาจกลาวไดวาความหมายของแนวความคิดนี้จะเขาใจไดดวยการทําความ
เขาใจตอความคิดของ Gramsci ทั้งหมด อยางไรก็ตามมีผูเสนอความหมายไววา ความเปนประมุข
นั้นหมายความถึงสถานการณทางสังคมและการเมือง ซึ่งปรัชญาและการปฏิบัติของสังคมหนึ่ง
หลอมรวมกันอยูหรืออยูในภาวะสมดุลในลักษณะเรียงเปนลําดับชั้น (order) ที่วิถีชีวิตหนึ่งความคิด

32
หนึ่ง ครอบงําอยู ที่การมองความเปนจริงแบบหนึ่งนั้นแพรไปทั่วสังคมและปรากฏทั้งระดับสถาบัน
และบุคคลในการสรางหลักเกณฑของความรูสึกนึกคิด รสนิยม บทสอนใจ ขนบธรรมเนียม
ประเพณี ศาสนา และการเมือง รวมไปถึงความสัมพันธทางสังคมทั้งปวง
โดยเฉพาะในเชิงปญหาความคิดและจริยธรรมจรรยา ความเปนประมุข (hegemony)
เปนการนําของชนชั้น (class leadership) ควบคูอยูกับการปกครองของชนชั้น (class rule)
ฐานแนวคิดนี้ Gramsci มองรัฐเปน ความเปนประมุขที่มีความรุนแรงหุมเปนเกราะ (hegemony
armoured by coercion) ในแงนี้ทําให Gramsci ไดชื่อวาเปนนักทฤษฎีโครงสรางสวนบน
แนวความคิดเรื่องรัฐของเขาตางจากแนวคิดที่วารัฐกระทําการใชพระเดชและทําใหยอมรับโดยใช
พระคุณควบกับพระเดช (coercion plus consent) ขางตน สําหรับเขาการปกครองของชนชั้นหนึ่งนั้น
รวบอํานาจอยูที่กลุมอํานาจทางการเมืองของชนชั้นนั้น (power block) ปรากฏอยู 2 วิธี คือ
เปนการขมใหอยูใตอํานาจ (domination) 1. เปนการนําทางปญญาความคิดและ จริยธรรมจรรยา
(intellectual and morall leadreship) อีก 1 การปฏิวัติของชนชั้นกรรมาชีพจะมีมาไดเมื่อชนชั้นนี้
ครองความเปนประมุข (Hegemony) เมื่อการนําทางปญญาความคิดและจริยธรรมจรรยาของชนชั้น
ผูปกครองเกิดวิกฤติและระส่ําระสาย การนําของชนชั้นกรรมาชีพก็จะเขาสวมตําแหนงการนําแทน
แนวความคิดเรื่องรัฐของ Gramsci นี้ Athusser นํามาขยายกระทําใหแนนขึ้นใน
บทความ Ideology and Ideological State Apparatuses (โลกทัศนและเครื่องกลไกของรัฐทางโลก
ทัศน) โลกทัศน (Ideology) ในที่นี้หมายถึงระบบของความคิดและทัศนะตางๆ ซึ่งมีอํานาจเหนือ
จิตใจของคนหรือกลุมสังคม
Athusser แบงเครื่องกลไกของรัฐเปน 2 สวน คือ สวนที่หนึ่งทําหนาที่หลักดาน
ความรุนแรง (ทหาร, ตํารวจ, ศาล, คุก ฯลฯ) และสวนที่สองทําหนาที่หลักดานระบบความคิด
(ศาสนา การศึกษา ครอบครัว ระบบการเมือง พรรคการเมือง การสื่อสาร วัฒนธรรม-วรรณกรรม
ศิลป การกีฬา ฯลฯ) เพื่อความกระชับทางทฤษฎี เขาเนนถึงความสําคัญของการแยกระหวาง
“รัฐ” “อํานาจรัฐ” และ “เครื่องกลไกของรัฐ” (state apparatus) “รัฐ” นั้นไมมีความหมายนอกการทํา
หนาที่ของ อํานาจรัฐ การตอสูทางชนชั้นทางการเมืองนั้นหมุนรอบอยูในวง “รัฐ” นั่นคือเปนเรื่อง
การยึดอํานาจ และการดํารงรักษาอํานาจโดยชนชั้น หรือพันธมิตรระหวางชนชั้น หรือสวนยอยของ
ชนชั้น
ความแตกตางระหวาง “อํานาจรัฐ” กับ “เครื่องกลไกของรัฐ” นั้น ยิ่งสําคัญทั้งใน
เชิงทฤษฎีและปฏิบัติ อํานาจรัฐอาจจะถูกยึดเปลี่ยนมือจากชนชั้นหนึ่งไปสูอีกชนชั้นหนึ่ง แตเครื่อง
กลไกของรัฐอาจจะยังคงเดิมอาจจะเรียกไดวา การยึดอํานาจรัฐนั้นเปนเพียงการปฏิวัติแงการเมือง
(political revolution) กรณีของปารีสคอมมูนบี 1871 นั้น มิใชเพียงเปนการยึดอํานาจรัฐ

33
แตยังเปลี่ยนไปถึงกลไกของรัฐดวย ในกรณีของไทยเมื่อเหตุการณ “14 ตุลาคม 2516” นั้น อํานาจรัฐ
ไดถูกเปลี่ยนมือชั่วคราวแตกลไกของรัฐ ฝงคงเดิมทุกประการ
Athusser ยกประเด็นขึ้นวา ถึงแมบรรดาผูนิยม Marx จะตระหนักถึงความซับซอนของ
ความหมายของรัฐในความเปนจริง แตก็มิไดสื่อความหมายในทฤษฎีสวนที่ยังมิไดย้ําเนนคือ
เครื่องกลไกของรัฐในสวนที่ทําหนาที่หลักดานระบบโลกทัศน (The Ideological State Apparatuses)
ISA ในที่นี้หมายถึง เครื่องกลไกของรัฐที่ทําหนาที่ทางโลกทัศน (function by ideology) อันตางจาก
เครื่องกลไกของรัฐที่ทําหนาที่ทางดานความรุนแรง (function by violence) หรือ Repressive State
Apparatuses –RSA ISA ในทางรูปธรรม พอยกเปนตัวอยางได เชน
- เครื่องกลไกทางศาสนา (สถาบันวัด,สถาบันสงฆ)
- เครื่องกลไกทางการศึกษา (สถาบันการศึกษา, ระบบโรงเรียนการแยกระหวาง
สายสามัญ สายอาชีพ และระดับการศึกษาอาชีวะ หรือ มหาวิทยาลัย เปนการเอื้อเสริม
การแบงแรงงานในสังคม)
- เครื่องกลไกของครอบครัว (สถาบันครอบครัว)
- เครื่องกลไกทางกฎหมาย
- เครื่องกลไกทางสื่อสารมวลชน (หนังสือพิมพ วิทยุ โทรทัศน ฯลฯ)
- เครื่องกลไกทางวัฒนธรรม (วรรณกรรม, ศิลปะ การกีฬา ฯลฯ) (ไชยันต รัชชกูล,
2524: อางแลว)
Athusser นอกจากจะแยก ISA จาก RSA ในแงความแตกตางระหวางความรุนแรงกับ
โลกทัศนความรูสึกนึกคิดแลว ยังมีขอที่นาสังเกตอีกวา RSA นั้นเปนลักษณะรวมอยูเปนองคการ
เดียวกัน ในขณะที ่ ISA นั้นเปนลักษณะหลากหลาย (public) สวน ISA นั้นอยูในสวนที่เปนสวนตัว
(private) ในแงนี้แลวความหมายของรัฐจึงไมเพียงจํากัดอยูเพียงสวนที่เปนสาธารณะหรืออีกนัยหนึ่ง
ก็คือรัฐนั้นครอบคลุมในทุก ๆ แงมุมของชีวิต ตั้งแต “ในบาน” จนถึง “สนามหลวง”
อยางไรก็ตามมิไดหมายความวา ISA นั้นทําหนาที่เพียงดานความรูสึกนึกคิด หรือRSA
ทางดานความรุนแรง ISA ก็ทําหนาที่ทางดานความรุนแรงดวย เชนการลงโทษ การขับไล การทํา
ใหอยูในวินัย การคัดเลือกในโรงเรียนหรือความรุนแรงในครอบครัว (การฝกสอนเด็กให “ทําให
ถูกตอง” ตามตองการทางสังคมของตน) ในทํานองเดียวกับที่ RSA ก็ทําหนาที่ทางโลกทัศน
ความรูสึกนึกคิดดวย เชน ในสถาบันการทหาร ตํารวจ ที่ปลูกฝง เรียกรองความจงรักภักดีตอ “สี”
ของตน และมีคานิยม (values) แบบแผน (norms) ที่ตองถือปฏิบัติตาม เพราะฉะนั้นทั้ง ISA และ
RSA จึงทําหนาที่ทั้ง 2 ดาน การแบงนั้นเพียงแตเปนการเนนถึงหนาที่หลัก เทานั้น

34
Athusser เนนถึงความสําคัญของ ISA วาไมมีชนชั้นใดที่จะยึดรักษาอํานาจรัฐไดเปน
เวลานานโดยที่ไมไดบงการ ISA อยู โดยยกตัวอยางความพยายามอยางยิ่งยวดของ Lenin ในการ
ปฏิวัติระบบการศึกษา และนี่อาจจะเปนคําอธิบายวา ทําไมตอสูในแนวความคิดทางวรรณกรรมใน
สหภาพโซเวียตจึงเปนเรื่องความเปนความตายสําหรับในประเทศนั้น ซึ่งวรรณกรรมสัมพันธกับ
ชีวิตของราษฎรอยางลึกซึ้ง (ไชยันต รัชชกูล, 2524: อางแลว)
จาก Athusser ที่กลาววา กลไกของรัฐมีอยูสองกลไกดังกลาวมาขางตน ทําใหเห็น
แนวคิดเรื่องหนาที่และปรัชญาการศึกษาที่วาการศึกษามีความเกี่ยวพันทางสังคม ที่มีความแตกตาง
ในแนวคิดที่วาการศึกษาและโรงเรียนเปนสถานที่เปนกลาง (neutral place) สอดคลองกับแนว
พิจารณาเรื่อง “การถือครองของอุดมการณหลัก” ของ กรัมซี่ในการกําหนด และสงผานอุดมการณ
หลักของสังคมเพื่อสรางสังคมการเมือง และสังคมพลเมือง ไปยังกลไกทางอุดมการณทางดานตางๆ
เชน ระบบการศึกษาภาคบังคับ และสื่อสารมวลชน เพราะฉะนั้นการศึกษาจึงถือไดวาเปนกลไก
หนึ่งใน การสงผานอุดมการณที่ถือวาเปนอุดมการณหลักของสังคมเกิดขึ้น
ขณะที่ Gramsci (1971) ไดสรางทฤษฎีเรื่องอุดมการณของรัฐขึ้น โดยเรียกอุดมการณที่
รัฐตองการสรางนี้วา “การครองอํานาจนํา” (hegemony) เขามองวารัฐมีสวนประกอบ 2 สวนสวน
แรกคือสังคมการเมือง (political society) อันไดแกรัฐ ซึ่งเปนตัวแทนของการใชกําลังอํานาจ บังคับ
ไดแก กองทัพ ตํารวจ รวมถึงการออกกฏหมาย สวนที่สองคือ สังคมพลเมือง (civil Society) ซึ่งเปน
ตัวแทนของความเห็นชอบรวมกัน หรือประชามติ เขาเห็นวา เมื่อใดมีความขัดแยงระหวางรัฐ และ
สังคมพลเมือง เมื่อนั้นจะเกิดการแบงแยกอํานาจ
Gramsci ยังเสนอวา การที่รัฐจะสามารถถือครองความเปนใหญ (hegemony ) ไดนั้น
รัฐจะตองสามารถครอบงําอุดมการณของประชาชนใหไดทั้งดานการเมือง และวัฒนธรรม ดวยเหตุ
นี้รัฐ หรือชนชั้นปกครอง จึงพยายามสรางความชอบธรรมใหกับตนเอง ดวยการสรางความยินยอม
พรอมใจ และหาเสียงสนับสนุนจากประชาชนผูถูกครอบงํา และวิธีการหนึ่งที่รัฐสมัยใหมนิยมคือ
การถายทอดอุดมการณของรัฐสูประชาชนโดยผานการศึกษาจากการที่รัฐใหความสําคัญกับความ
มั่นคงของรัฐเองเปนหลักการศึกษาของรัฐจึงมุงเนนไปที่การสราง “พลเมืองที่ดี” มากกวาการสราง
“ปจเจกชนที่ดี” เนื่องจากพลเมืองที่ดียอมจะเปนประโยชนกับรัฐโดยตรงมากกวาปจเจกชนที่ดี
แมวา รัฐจะปลูกฝงอุดมการณดานใดก็ตามความรักชาติ และความภาคภูมิใจในชาติของ
ตน สามารถเปนไปในทางสรางสรรคโดยไมจําเปนไปในทางทําลาย ความรูสึกรักชาติอยางมีเหตุผล
และความใจกวางไมจําเปนตองมีความรุนแรงจนกอใหเกิดความรูสึกเหยียดหยามชาติอื่นวามี
ความตํ่าตอยกวาชาติตน ในประวัติศาสตรโลกที่ผานมา จะพบวามีผูนําของบางชาติในบางสมัยได

35
ปลุกเราความรักชาติใหกับพลเมืองของตนอยางเกินเหตุ สงผลใหเกิดความคิดที่จะทําลายชนชาติอื่น
ที่ตนเกลียดชังใหดับสูญไป (พิพัฒน พสุธารชาติ, 2545: 79 )
กลไกรัฐ (State apparatus) ในทางทฤษฎีมารกซีสต ไดแก สถาบันและองคกรที่มีและใช
อํานาจรัฐในการดําเนินการกิจการที่มีผลตอวิถีชีวิตของคนในสังคม นักวิชาการมารกซิสตที่สนใจ
วิเคราะหโดยใหความสําคัญตอความสัมพันธอันสลับซับซอนระหวางอํานาจรัฐ (State power)
กับกลไกของรัฐ (State apparatus) คือ Althusser โดยการวิเคราะหโครงสรางภายในของรัฐกลไกรัฐ
มีบทบาทสําคัญในการสืบทอดการดํารงอยูของรัฐและสังคมหรือบางคนเรียกวา “การผลิตซํ้า”
(Reproduction) กลไกของรัฐซึ่งเปนโครงสรางเบื้องบนดานกฎหมาย การเมืองและอุดมการณ
วัฒนธรรม มีบทบาทสําคัญในการสืบทอดความสัมพันธทางสังคมในรูปแบบตาง ๆ
ในสมัยกอนการศึกษา ศาสนา และครอบครัว มีบทบาทหนาที่โดยตรงในการสืบทอดความสัมพันธ
ทางสังคมการศึกษาวิเคราะหกลไกของรัฐโดยนักวิชาการมารกซีสตปจจุบันมักไดรับอิทธิพลทาง
ความคิดจาก Gramsci และ Althusser ซึ่งตางก็เนนบทบาทกลไกของรัฐในแงการเมือง โดยเฉพาะ
ทางดานการหลอหลอมอุดมการณและจิตสํานึก ดังกลาวมา กลไกของรัฐจึงมีบทบาทสําคัญตอการ
สืบทอดระบบเศรษฐกิจการเมืองและสังคมโดยสวนรวม
ในขณะที่ Eric Hobsbowm ชี้ใหเห็นวา ระบบการศึกษา ที่รัฐอางวาจัดขึ้นเพื่อเปนการ
พัฒนาประเทศ และปลดปลอยประชากรยังถูกใชเปนเทคนิคทางอํานาจ หรือ “เครื่องมือใน
กระบวนการหลอหลอมทางสังคม ทางการเมือง” (machine for political socialization) ของรัฐใน
การสรางความเปนพลเมืองใหกับประชาชน เชน การเคารพธงชาติ ซึ่งกลายเปนสวนหนึ่งของ
พิธีกรรม การแสดงความรักชาติในชีวิตประจําวัน (ชนิดา ชิตบัณฑิตย. 2545: 202-209)
ในปรัชญาแหงอุดมการณทางการเมือง มีการกลาวถึงอุดมคติ สังคมนิยมไว 3 ลักษณะ
(ปรีชา ชางขวัญยืน, 2538: 202-206) คือ
1. รัฐเปนเจาของกิจการผลิต ไดแกการที่สังคมนิยมเปนเจาของและควบคุมปจจัยการ
ผลิตที่สําคัญ ๆ วิธีการที่จะทําใหปจจัยการผลิตมาเปนของรัฐคือ การโอนกิจการผลิตมาเปนของรัฐ
และใชระบบสหกรณใหกลุมคนรวมกันเปนเจาของ
2. รัฐใหสวัสดิการแกประชาชนโดยการจัดรัฐสวัสดิการ ดวยวิธีเก็บภาษีเงินได
ภาษีมรดกในอัตราสูง เพื่อนํามาใชจายใหการศึกษา บริการดานสาธารณสุข ชวยเหลือคนตกงาน
คนกลุมนอย คนชรา และสตรี เปนตน
3. จุดมุงหมายทางสังคม ไดแก การทําใหคนหลุดพนจากการเปนทาสวัตถุ คือ
ความเทาเทียมกันทางเศรษฐกิจ

36
ดังที่กลาว “การศึกษา” จึงเปนเครื่องมือสําคัญอยางหนึ่งของรัฐสมัยใหมในการสราง
อุดมการณทางการเมือง ไมวาจะเปนระบบวิธีคิด โลกทัศน ความเชื่อ และคานิยมตอเด็ก ซึ่งจะ
เติบโตเปนประชาชนผูใหญในวันขางหนา รัฐจะเปนผูกําหนดวาจะสอนวิชาอะไร จะใหมีความรู
เรื่องอะไร ไมใหรูเรื่องอะไร ตลอดจนตัดสินใจวานักเรียนควรจะไดรับการถายทอดอุปนิสัยใจคอ
เชนไร ดังนั้นการจัดการศึกษาในลักษณะนี้อาจทําใหเกิดลัทธินิยมในการศึกษา
เรื่องการสอนลัทธิชาตินิยมในโรงเรียน โดยเจตจํานงแลวลัทธิชาตินิยมในหมู
ผูสนับสนุนเปนสิ่งที่ดีโดยทั่วไป ความรักบาน ความรักดินแดนทองถิ่น แมกระทั่งความภาคภูมิใจ
ในความสําเร็จทางประวัติศาสตรเปนสิ่งที่สมควรจะภูมิใจ ความรักชาติเปนความรูสึกซับซอน
ซึ่งเกี่ยวของกับความรักผืนแผนดิน และสภาพแวดลอม รากฐานของความรูสึกดั้งเดิมไมเกี่ยวของ
กับเศรษฐกิจหรือการเมือง ความรักชาติเปนความรูสึกเพื่อบานเมืองของตน ไมใชความรูสึกตอตาน
ประเทศอื่นๆ การสอนใหซื่อสัตย จงรักภักดีถือเปนสวนหนึ่งของกระบวนการชาตินิยมที่สมบูรณ
ที่สุด เชนการเคารพธงชาติ ธงชาติเปนสัญลักษณแทนความสามารถทางการรบของชาติ ซึ่งบงชี้ถึง
การตอสู สงคราม การเอาชนะ และวีรกรรมของวีรชน
ในโลกตะวันตก เด็กชายหญิงจะถูกสอนวา ความจงรักภักดีทางสังคมที่สําคัญที่สุด คือ
ความจงรักภักดีตอรัฐ และหนาที่ของเขาตอรัฐ คือ การปฏิบัติตามทิศทางของรัฐบาล พวกเขาถูก
สอนประวัติศาสตรที่ผิดพลาด นโยบายที่ผิดพลาด และเศรษฐกิจอันไมถูกตอง เรียนรูถึงพฤติกรรม
ที่ไมถูกตองของรัฐตางชาติ แตจะไมถูกสอนเกี่ยวกับพฤติกรรมที่ไมถูกตองของรัฐบาลตนเอง
พวกเขาถูกสอนใหสรุปวา สงครามทุกครั้งที่รัฐตนเกี่ยวของดวยนั้น เปนสงครามเพื่อปองกันตนเอง
ในขณะที่ตางชาติเปนผูรุกราน การรับราชการถูกเสนอวาเปนการเตรียมตัวอันสูงสงใน
การปองกันประเทศของตน แตไมมีการกลาวถึงสิ่งที่จะทําใหเยาวชนตระหนักวากิจกรรมทางทหาร
ของประเทศตนถาเปนประเทศที่ทรงอํานาจมักเปนการรุกรานตางชาติมากกวาการปองกันประเทศ
ของตน เด็ก ๆ มักถูกสอนวาประเทศของตนเปนประเทศที่ดีที่สุด (สุวรรณา สถาอานันท แปล,
2533: 131-144)
ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้จะศึกษา “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” ในฐานะกลไกในการ
เผยแพรอุดมการณของรัฐ (ideological state apparatus) ซึ่งจากแนวคิดดังกลาวแสดงความสัมพันธ
โรงเรียนกับการศึกษาทําใหเห็นวา โรงเรียน ในฐานะผูผลิต หรือการจัดการศึกษา มีบทบาทสําคัญ
อยางมาก ทั้งนี้โรงเรียนเปน พื้นที่ๆ เกิดการปะทะประสานระหวางความรู ความจริง และอํานาจ
ผานเครื่องมือทางการศึกษา ซึ่งการศึกษานี้พยายามจะคนหาบทบาทและความสัมพันธระหวาง
โรงเรียนในการทําหนาที่ของการทอดความรู และอุดมการณของชาตินิยม เพื่อรับใชรัฐสมัยใหม

37
“การศึกษา” กลายเปนเครื่องมือสําคัญอยางหนึ่งของรัฐสมัยใหม ในการสรางอุดมการณ
ทางการเมือง ไมวาจะเปนระบบวิธีคิด โลกทัศน ความเชื่อ และคานิยมตอเด็ก ซึ่งจะเติบโตเปน
ประชนในวันขางหนา รัฐจะเปนผูกําหนดวาจะสอนวิชาอะไร จะใหมีความรูเรื่องอะไร ไมใหรูเรื่อง
อะไร ตลอดจนตัดสินวานักเรียนควรจะไดรับการถายทอดอุปนิสัยใจคอเชนไร ดังนั้นการจัด
การศึกษาในระบบโรงเรียนจึงทําใหเกิดลัทธิชาตินิยมในการศึกษา
2.1.3 แนวคิดชาตินิยมแบบวัฒนธรรม (cultural nationalism)
แนวคิดชาตินิยมมีความสําคัญตอการกอตัวหรือการรื้อฟนประวัติศาสตรของหลาย
ประเทศในโลกชวง 200 ปที่ผานมา ในชวงปลายศตวรรษที่ 19 ลัทธิชาตินิยมไดกลายมาเปน
การเคลื่อนไหวทางการเมือง อุดมการณชาตินิยมซึ่งสังเกตไดจากการปกธงชาติ การรองเพลงชาติ
การเสนอบทกวีหรือวรรณกรรมที่เกี่ยวของกับความรักชาติ เทศกาลชุมนุมหรือมีวันหยุดของชาติ
ซึ่งไดกลายเปนจุดประสงคทางการเมือง แตละชาติมักอางความมีเอกลักษณของชาติเหนือความเปน
ชาติอื่น (Heywood, 1998: 152-185)
นรินทร พุดลา (2546) กลาวาชาตินิยมถือไดวาเปนอุดมการณหนึ่งของการตอตาน
การลาอาณานิคม เห็นไดจากประเทศโลกที่สามที่มีความเชื่อในชนชาติและพยายามสรางรูปแบบ
ของชาตินิยมขึ้นมาใหมโดยผนวกความเปนชาติเขากับลัทธิมารกซิสต โดยเห็นวาเปาหมายของทาง
การเมืองอยูที่ความเปนอิสระของชาติตน และเปนสวนหนึ่งของการปฏิวัติทางสังคมดวย รวมทั้ง
การตอตานตะวันตก ซึ่งแนวคิดสําคัญของชาตินิยมมี 4 ประการคือ
1. ความเปนชาติ (nation) ปญหาที่ตามมาคือ ความเปนชาตินั้นเปนอยางไร แบงแยก
อะไร ชาติที่มีเชื้อหลายชาติพันธุจะแบงอยางไร ความเปนชาติอาจจะดูจากวัฒนธรรมวามีคานิยม
หรือประเพณีรวมกันหรือไม ชาติพันธเดียวกันหรือไม อยูในขอบเขตพื้นที่เดียวกัน ใชภาษา ศาสนา
และมีประวัติศาสตรรวมกันหรือไม แตโดยทั่วไปความเปนชาติมักจะดูจากลักษณะทางวัฒนธรรม
แลมากกวาทางชีววิทยา แตอยางไรก็ตามความเปนชาติสวนใหญจะขึ้นอยูกับการมีประวัติศาสตร
และประเพณีรวมกัน ซึ่งมักแสดงถึงความรุงโรจนในอดีต ความเปนเอกราช วันเกิดของผูนํา
วันสําคัญของชาติ หรือสงครามครั้งสําคัญๆ ของชาติ เพื่อสรางความเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน

38
2. ความเปนหนึ่งเดียวกันของกลุมชน (organic community) ไมวาคนในชาติ
จะแตกตางกันทั้ง ชนชั้น เพศ ศาสนา และภาษา ก็ลวนสําคัญตอสังคมการรวมคนใหเปนอันหนึ่งอัน
เดียวกัน เปนความคิดสําคัญของชาติ ที่แสดงใหเห็นรากเหงาวัฒนธรรมและภาษาที่ใชรวมกัน
รวมกันสรางชาติ
3. การเปนตัวของตัวเอง (self-determination) ไดแกความเปนตัวเองทางการเมือง
และความเปนตัวเองทางวัฒนธรรม จากแนวคิดที่วามาจากคนสวนใหญของประชาชนหรือรัฐควรมี
อํานาจในการปกครองตนเอง ความเปนชาตินิยมจึงมีเปาหมายอยูที่การคนพบความเปนรัฐชาติ
(nation state) ซึ่งเกิดขึ้นได 2 ลักษณะ คือกระบวนการการรวมมือกันของคนในชาติ
และความตองการเปนอิสระจากการบีบบังคับของชาติอื่น ความเปนรัฐ-ชาติ จึงเกิดขึ้นเนื่องจาก
การจัดระเบียบทางการเมือง หรือบางครั้งนักชาตินิยมจึงเชื่อในการใชกําลังเพื่อสรางความเปน
รัฐ-ชาติ
4. ความเปนตัวตนทางการเมือง (identity politics) คือคนในชาติมีเปาหมายเดียวกัน
มีประวัติศาสตรรวมกัน และมีความรักชาติ เปนสิ่งที่แสดงใหเห็นตัวตนของความเปนชาติ
แตอยางไรก็ตามความเปนตัวตนทางการเมืองยอมแตกตางกันไปตามนโยบายสําคัญของแตละชาติ
ชาตินิยมบางครั้งจึงเปนกระบวนการตอสูเพื่อเอกราชทางการเมือง หรือการที่ผูนํา
ทางการเมืองรับเอาแนวคิดนี้มาใชในการเผยแพรขยายอํานาจทางการเมือง หรือการที่ผูนําทางการ
เมืองรับเอาแนวคิดนี้มาใชเพื่อประโยชนในการเผยแพรอํานาจทางทหาร และกอใหเกิดสงคราม
หรือการใชอุดมการณชาตินิยมเพื่อตอตานการเปนอาณานิคมของตางชาติ ดังนั้นลักษณะทางการ
เมืองชาตินิยม ในแตละประเทศจึงมีความแตกตางกันตามความหลากหลายทางวัฒนธรรมและปจจัย
ทางประวัติศาสตร
ในศตวรรษที่ 21 ความเปนชาตินิยมถูกสรางขึ้นดวยกระบวนการรุกรานทางเศรษฐกิจ
และการเมืองโดยผานองคกรระหวางประเทศ ซึ่งลวนมีผลครอบงําการเมืองโลก ทําใหตัดสินใจ
เรื่องตางๆ อยูในกํามือของคนเพียงกลุมใดกลุมหนึ่งหรือชาติหนึ่ง ปรากฏการณนี้เรียกวา
กระบวนการโลกาภิวัตน ที่สงผลทางเศรษฐกิจ ไมวาจะเปนการจัดการทรัพยากรที่เจาของประเทศ
ไมสามารถตัดสินใจเองได หรือทางดานวัฒนธรรม การทองเที่ยว การสื่อสารทางไกล กอใหเกิดการ
แพรกระจายทางวัฒนธรรมของตะวันตก สงผลตออุดมการณชาตินิยม ทําใหความเปนชาติหายไป

39
กลายเปนสวนหนึ่งของโลกาภิวัตนและเปนสวนหนึ่งของโลก ทําใหเกิดการสรางชาติดวยความเปน
อันหนึ่งอันเดียวกันและเอกลักษณทางวัฒนธรรม รวมทั้งการผลิตซ้ําทางดานตางๆ โดยมี
จุดประสงคเพื่อปรับตนเองและการแขงขัน
งานของ Hans Kohn (1995) ไดจําแนกความคิดชาตินิยมเปน 2 แบบ คือ แบบตะวันตก
และแบบตะวันออก ดังนี้ คือ
แบบตะวันตก คือ ชาตินิยมแบบพลเมืองและการเมือง กลาวคือ ชาติเกิดจากคนใน
อาณาเขต (territory) ที่แนนอน มาตัดสินใจใชอํานาจทางการเมืองของตนอยางสมัครใจ จึงเปน
ชาตินิยมการเมืองหรือชาตินิยมพลเมือง และชาตินิยมแบบสมัครใจ (political citizen
และ voluntaristic nationalism) เพื่อกําหนดความเปนรัฐและความเปนชาติขึ ้น
แบบตะวันออก คือ ชาตินิยมเกิดจากแรงผลักดันของกลุมชนที่ใหความสําคัญกับสิ่งที่
เขามีอยูรวมกัน เชน เชื้อชาติ ภาษา วัฒนธรรม ศาสนา แลวกอตัวเปนชาติขึ้นมา ชาตินิยมประเภทนี้
จึงมีลักษณะที่เนนความเปนเอกลักษณของตน นอกจากนั้นยังใหความสําคัญสูงยิ่งแกจารีตประเพณี
ดั้งเดิม ลึกซึ้ง เกาแก และมีความเปนเฉพาะของตน ชาตินิยมประเภทนี้จึงเรียกไดวาเปน ชาตินิยม
แบบวัฒนธรรม (cultural nationalism)
กลาวไดวาแนวคิดชาตินิยมแบบวัฒนธรรมซึ่งถือกําเนิดในเยอรมัน แพรขยายไปทั่วโลก
เพราะเปนเครื่องมือสรางความผูกพันโยงกับคนในประเทศไดกวางขวาง ในชวงศตวรรษที่ 19
เปนชวงความคิดชาตินิยมแบบชาติพันธุ ภาษา วัฒนธรรม แพรกระจายไปทั่วโลก ทุกประเทศ
พยายามสรางความหมาย ความเกาแก ความรุงเรือง สรางประวัติศาสตรใหกับเชื้อชาติ ภาษา
วัฒนธรรม ประเพณีของตน ประดิษฐสรางบุคคล วีรบุรุษ ตํานาน สัญลักษณ ดนตรี ละครใหมๆ
ขึ้นมา
ในสังคมตะวันตก รัฐชาติเกิดจากความจําเปนที่ตองการรวมคนที่มีภาษาและวัฒนธรรม
แบบเดียวกันเขาดวยกันภายใตชุมชนทางการเมืองชนิดใหมที่เรียกวา “ชาติ” จากนั้นจึงสรางรัฐ
ขึ้นมา เพื่อดูแล บริหาร และเปนตัวแทนของรัฐชาติ จึงเรียกอยางเต็มรูปแบบวา “รัฐ-ชาติ”
แตในกรณีของประเทศโลกที่สาม กระบวนการสรางชาติและรัฐชาติในสังคมที่มีกลุมเชื้อชาติ/ ชาติ
พันธุที่หลากหลาย ยอมหลีกเลี่ยงไมไดที่จะตองไปสลายบรรดาเอกลักษณตางๆของสังคมเดิมลง
ภายใตขออางของการรวมชาติ/ การสรางความเปนอันหนึ่งอันเดียวกันในชาติ แลวสรางเอกลักษณ

40
ชุดใหมขึ้นมาสวมรอยแทนที่เรียกวา “เอกลักษณประจําชาติ” ซึ่งโดยทั่วไปแลว “เอกลักษณประจํา
ชาติ” ชุดนี้ ไดมาจากการชูเอกลักษณของกลุมชาติพันธุหลักในสังคม เปนสิ่งที่แตละชาติ
แตละวัฒนธรรมกําหนด/สรางขึ้น ภายหลังกระบวนการอบรมเลี้ยงดู และผานระบบการศึกษา เปน
ระบบความหมาย/ระบบคุณคาที่สรางความเปนชาติ และเอกลักษณตัวตนของคนในชาตินั้นๆ ขึ้นมา
โดยกระทําผานการสรางตํานาน เรื่องเลาตางๆ เพื่อสรางตัวตนของชาติขึ้นมา (identity
tales/ narratives) ในรูปของประวัติศาสตร วรรณคดี วัฒนธรรมพื้นบาน ระบบสัญลักษณตางๆ
เพื่อสรางความรูสึกรวมของคนในชาติใหเกิดขึ้น โดยเรื่องเลาเหลานี้จะเนนถึงจุดกําเนิด
ความตอเนื่อง ขนบธรรมเนียมประเพณี จารีต พิธีกรรมประจําชาติ
การศึกษาครั้งนี้ก็พยายามใชแนวคิดเรื่องของชาตินิยม ตาม Hans Kohn(1995) ชาตินิยม
แบบวัฒนธรรม (cultural nationalism) คือ ชาตินิยมเกิดจากแรงผลักดันของกลุมชนที่ให
ความสําคัญกับสิ่งที่เขามีอยูรวมกัน เชน เชื้อชาติ ภาษา วัฒนธรรม ศาสนา แลวกอตัวเปนชาติขึ้นมา
ชาตินิยมประเภทนี้จึงมีลักษณะที่เนนความเปนเอกลักษณของตน นอกจากนั้นยังใหความสําคัญสูง
ยิ่งแกจารีตประเพณีดั้งเดิม ลึกซึ้ง เกาแก และมีความเปนเฉพาะของตน เขามาวิเคราะหการจัด
การศึกษาในระบบโรงเรียน ซึ่งเครื่องมือสําคัญในการถายทอดอุดมการณชาตินิยม ในการสราง
ความเปนอันหนึ่งอันเดียวกันของคนในรัฐที่มีฐานะเปนผูพลัดถิ่น ที่มีเงื่อนไข ขอจํากัด
ประสบการณของการถูกกดทับทางวัฒนธรรม ภาษา ประเพณี เชื้อชาติ ฯลฯ สิ่งเหลานี้ลวนเปน
สวนสําคัญของการดํารงของความเปนเชื้อชาติของตน และเปนสิ่งที่ถูกนํามาผลิตซ้ํา เพื่อตอกย้ํา
ความเปนชาตินิยมของคน
ผูศึกษาพยายามมองชาตินิยมที่ในศึกษานี้ ในบริบทของความเปนชาติพันธุ หรือเชื้อชาติ
เปนฐานของการธํารงไวซึ่ง ประวัติศาสตร วัฒนธรรม ภาษา ประเพณี และตัวตนของความเปนชาติ
ไทใหญ จากประสบการณ ของการเปนผูพลัดถิ่นภายในประเทศพมา (internally displaced person)
ที่เกิดจากกระบวนการทําใหเปนพมา (Burmanization) ในการเผยแพร ถายทอดอุดมการณชาตินิยม
ผานกลไกของบทบาทและการทําหนาที่ของ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” ใหกับเด็กซึ่งเปนประชาชน
คนไทใหญตอไป

41
2.2 การทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับชนชาติไทใหญ
2.2.1 ประวัติศาสตร ภาษา และวัฒนธรรมชองชนชาติไทใหญ
กลุมชาติพันธุไทใหญ (ไต) เปนชนเผาหนึ่งที่ไดอยูรวมกับชนเผาอื่นๆ มาเปนเวลาชา
นานในเขตผืนแผนดินใหญเอเชียตะวันออกเฉียงใต ไดเคยมีนักประวัติศาสตร ปราชญ และ
นักวิชาการหลายสาขาพยายามสันนิษฐานถึงถิ่นกําเนิดดั้งเดิมของชนเผานี้ จนถึงปจจุบันคําถามที่วา
คนไทใหญมาจากไหน ยังคงเปนที่ใครรูของนักประวัติศาสตร ปราชญ นักวิชาการ และคนทั่วไป
ไมมีขอสันนิษฐานหรือทฤษฎีใดที่จะใหคําถามไดเปลี่ยนไปและวิธีการศึกษาก็แปรเปลี่ยนไปดวย
โดยเฉพาะอยางยิ่งวงการศึกษาในแนวมานุษยวิทยาที่กําลังแพรหลายทั่วไปขณะนี้ ทําใหการศึกษา
เกี่ยวลับชาติพันธุไต เปนการศึกษากลุมชาติพันธุอื่นๆ อันรวมไปถึงความสัมพันธดานการคา และ
ดานอื่นๆ ที่เกี่ยวของกัน
ปจจุบันกลุมชาติพันธุไทใหญอาศัยในผืนแผนดินใหญเอเชีย นับตั้งแตตอนเหนือ
ของประเทศเวียดนาม ตลอดแนวตอนใตของประเทศจีน ประเทศลาว ประเทศไทย ทางตอนเหนือ
ของประเทศพมาไปจนถึงแควนอัสสัมทางตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศอินเดีย (สมพงศ
วิทยศักดิ์พันธุ, 2544: 12) ดวยชนชาติไทใหญกระจายขยายตัวไปตั้งรกรากถิ่นฐานบานเรือนเปน
อาณาบริเวณกวาง กลุมชาติพันธุไทใหญกลุมนี้จึงมีชื่อเรียกมากมาย แปรเปลี่ยนไปตามประเทศที่
ตนอาศัยอยู คํารวมที่ชาวตางชาติเรียกชนกลุมนี้คือ ชาน (ฉาน) สยาม เสียมหรืออาหม (อานันท
กาญจนพันธุ, 2541: 6) ซึ่งสันนิฐานวามาจากรากศัพทเดียวกันคือ สยาม แตออกเสียงตางกันไปตาม
ทองถิ่น อยางไรก็ตามกลุมชาติพันธุกลุมนี้สวนใหญแลวมักจะเรียกตนเองวา ไต (ออกเสียงวา ไต
หรือ ไท) หรือชื่ออื่นๆตามลักษณะทองถิ่น ซึ่งในปจจุบันชาวไทใหญ (ไต) มีถิ่นฐานอยูในประเทศ
ตางๆ หลายประเทศ ไดแก
1. ประเทศพมา ชาวไทใหญอาศัยอยูในเขตรัฐฉาน (รัฐไทใหญ) ในภาคเหนือของ
ประเทศพมา มีเมืองตางๆ ที่เปนเมืองของไทใหญมาแตโบราณอันไดแก เมืองแสนหวี สีปอ น้ําคํา
หมูเจ เมืองนาย เมืองปน เมืองยองหวย เมืองตองกี เมืองกาเล เมืองยาง เมืองมีด และเมืองอื่นๆ อีก
มากมาย (บุญชวย ศรีสวัสดิ์, 2503: 232)

42
2. ประเทศจีน ชาวไทใหญจํานวนมากอาศัยอยูในเขตภาคตะวันตกเฉียงใตของ
มณฑลยูนนานอันมีเมืองมาว เมืองวัน เมืองหลา เมืองตี เมืองขอน เจฝาง เมืองแลง เมืองฮึม เมืองยาง
เมืองกึ๋งมา เมืองติ่ง เมืองแข็งหรือเมืองแสง เมืองบอหรือเมืองกู เมืองเมือง เปนตน
3. ประเทศไทย มีชาวไทใหญอพยพเขามาทํามาหากินในจังหวัดแมฮองสอน
เชียงราย และเชียงใหม สวนใหญเพิ่งอพยพเขามาตั้งถิ่นฐานไมนานนัก
4. ประเทศอินเดีย ในรัฐอัสสัม มีชาวไทใหญที่อพยพมาจากประเทศพมาเขาไปตั้ง
รกรากทํามาหากินเปนระยะเวลามากวา 600 ปขึ้นไป
5. ประเทศลาว ในภาคเหนือก็มีชาวไทใหญที่เรียกตนเองวาไทเหนืออาศัยอยูจํานวน
หนึ่งอีกดวยเชนกัน (สมพงษ วิทยศักดิ์พันธุ, 2544: 23)
จากหลักฐานตางๆ ที่นักประวัติศาสตรคนพบ ชนชาติไทใหญอพยพลงมาจากตอนใต
ของจีนในปจจุบันเมื่อพันกวาปที่ผานมา และเขามาตั้งถิ่นฐานเปนปกแผนบนแผนดินฉานในลุมน้ํา
สาละวิน ทามกลางผืนปาและขุนเขา คนฉานแยกยายปกครองบานเมืองตัวเองเปนอิสระจากกันใน
ลักษณะ “นครรัฐ” มีเจาฟาปกครองโดยการสืบสันตติวงศ ในอดีตนครรัฐฉานเคยรุงเรืองเปนที่รูจัก
ในนามของ “อาณาจักรไทมาว” อันยิ่งใหญ เปนปกแผนดวยความรวมมือของ 9 รัฐ บางสมัย
อาณาจักร 9 เจาฟาไดขยายดินแดนพมาตอนบนและตะวันออกทั้งหมด บางยุคแผอํานาจไปจรดเขต
มอญซึ่งอยูทางตอนกลางของพมาในปจจุบัน แตในที่สุดก็คอยๆ สูญเสียอํานาจและดินแดนใหกับ
พมาไปทีละเล็กทีละนอย นครรัฐตางๆ แตกยอยลงและรบพุงกันเองจนเหลือเพียงอาณาเขตที่รูจัก
กันในนามรัฐฉาน หรือที่คนไทใหญเรียกวา “เมิงไต” (นิพัทธพร เพ็งแกว และนวลแกว, 2549: 22)
ในขณะที่คนไตในประเทศพมา ไดปรากฏหลักฐานทางประวัติศาสตรเมื่ออาณาจักรศรี
เกษตรหรือ ปยูสิ้นสุดลง อาณาจักรพุกามเริ่มมีอํานาจขึ้นมา และพัฒนาตอมาเปนสหภาพพมา
เมื่อกอนสงครามโลกครั้งที่สอง โดยรวมเอาชนชาติ ๆ มาเปนสวนหนึ่งของสหภาพทางตอนเหนือ
ของประเทศพมา ชนชาติไทใหญเคยรุงเรืองสมัยอาณาจักรเมืองมาวและอาณาจักรเมืองเชียงรุงหรือ
สิบสองพันนา และลานนาบางสวน เมื่ออาณาจักรพมาเขมแข็งก็ไดรบรวมพมากวาดตอนคนไต
ในเขตลานนา ทําใหลานนาตกเปนประเทศราชของพมาถึงสองรอยปการตอสูเพื่อคงความเปนเอก
ราชและความยิ่งใหญระหวางคนไตหรือฉานในพมา ก็ไดดําเนินตอเนื่องกันมาเปนเวลานาน

43
คนไตเหลานี้แบงการปกครองเปนเมืองเล็กเมืองนอยแตละเมืองมีเจาเมืองหรือ “เจาฟา”
เปนผูปกครองเมือง แมในปจจุบันเมืองตาง ๆ เหลานั้นยังคงอยู แตปราศจากเจาฟาที่มีอํานาจเชนเดิม
เมืองตางๆ ที่ยังคงอยูไดแกเมืองเชียงตุง เมืองนาย เมืองปาย เมืองยองหวย เมืองสี่ปอ เมืองแสนหวี
เมืองมีด เปนตน เมืองทั้งหมดไดรวมตัวกันสหพันธรัฐฉานเพื่อความเปนอิสระและพยายามจะ
แยกตัวออกจากพมาและการตอสูเพื่อความเปนเอกราชของชาวไตยังคงดําเนินอยูแมในปจจุบัน
คนไทใหญที่อยูในสหภาพพมาสามารถแบงออกเปนกลุมๆ ได 3 กลุมใหญๆ ดังนี้
1. ไตลื้อ เมืองเชียงตุงเปนรัฐทางตะวันออกเฉียงเหนือของไทยใหญ (ปจจุบันถูกพมา
ปกครอง)ติดตอกับทางตอนใตของจีนและลาว จึงไมนาแปลกใจที่พลเมืองของรัฐนี้สวนหนึ่งเปน
ชาวไตลื้อ คนเมืองเชียงตุงมักเรียกตนเองวา ไตขึน (หรือไตเขิน ในภาษาลานนา) และเรียกตนเองวา
ไตยองสําหรับคนเมืองยองเปนตน จากหลักฐานทางประวัติศาสตรไมวาจะเปนตํานาน คําบอกเลา
หรืออื่นๆพบวาเมืองเชียงตุงมีความสัมพันธกับอาณาจักรสิบสองพันนาและอาณาจักรลานนาอยาง
แนนแฟน ดังนั้นจะพบไดวาในแงของภาษา ศาสนา และวัฒนธรรมดานตาง ๆ จึงมีความคลายคลึง
กัน ในทางตรงกันขาม ดูเหมือนวา ไตลื้อแหงรัฐเชียงตุงทั้งหมดมีความสัมพันธกับคนไตกลุมอื่น ๆ
ที่เปนชนกลุมใหญกวาซึ่งถูกเรียกวาเงี้ยวหรือไตใหญ นอยกวาการติดตอกับกลุมไตลื้อในลานนา
และสิบสองพันนาชาวไตเขินแหงเมืองเชียงตุงใชอักษรธรรมเชนเดียวกับสิบสองพันนาหรือลานนา
และเรียกอักษรของตนเองวาอักษรไตขึน ภาษและอักษรไตขึนนี้ไมมีความแตกตางจากอักษร
ลานนาหรืออักษรไตลื้อมากนัก ความแตกตางที่มองเห็น ไดเกิดจากวิธีการเขียนบางอยางที่ไดไดรับ
อิทธิพลจากพมา และแนนอนวาในแงของภาษายอมมีคําภาษาพมาปรากฏมาก ในขณะที่ภาษาไตลื้อ
ยอมมีภาษาจีน และภาษาลานนามีภาษาไตปะปนเขาไปมากนั่นเอง
2. ไตใหญ หรือไต คําวา “ไทยใหญ” เปนคําที่คนไตในประเทศไทยใชเรียก
เชนเดียวกับตางชาติใชคําวา “ชาน” หรือ “ฉาน” เรียกชนเผาไตกลุมนี้ แตชาวไตเรียกตนเองวา “ไต
หรือคนไต” ไทใหญเปนพลเมืองของอาณาจักรเมืองมาวแถบลุมน้ําคงหรือสาละวินที่เคยรุงเรือง
มากในประวัติศาสตร การลมสลายของอาณาจักรนี้ทําใหชนเผาไตตั้งเมืองเปนอิสระตอกัน
โดยมีเจาฟาหรือเจาหอคํา เปนเจาเมืองปกครองดินแดนของตน เมืองเล็กเมืองนอยเหลานี้มีจํานวน
แตสมัยพมาเริ่มเขามามีอํานาจในเมืองไต หรือรัฐฉาน คือ สมัยบุเรงนอง มีอํานาจแผขยายอํานาจ
มาถึงเมืองไต ทําการยึดเปนเมืองขึ้น แตชาวไตก็พยายามที่จะปกปองตนเองอยูเสมอ จึงไดมีการตอสู

44
กับพมาอยูมิขาด เหตุการณเชนนี้ดําเนินเรื่อยมาแมกระทั่งเมื่ออังกฤษเขามายึดพมาเปนอาณานิคม
สหพันธรัฐฉานก็ตกเปนของอังกฤษไปดวย
3. ไตอายตอนและไตคําที่ (คําตี) ทางตอนเหนือของสหพันธรัฐฉานมีชนเผาไตอาศัย
อยูสองกลุมคือ ชาวไตอายตอน และชาวไตคําตี ไมหลักฐานทางประวัติศาสตรวาชาวไตทั้งสอง
กลุมนี้สามารถรวมกันเปนกลุมกอนเพื่อกอตั้งเปนเมืองมีอํานาจรัฐของตนได ชนสองกลุมนี้
นอกจากพบในประเทศพมาแลว บางสวนยังไดอพยพเขาไปอยูในรัฐอัสสัมของอินเดียอีกดวย
จากการทบทวนดานตางๆที่เกี่ยวของกับไทใหญที่นอกเหนือจากการศึกษา
ในเชิงประวัติศาสตร การตั้งถิ่นฐานแลว ก็พบวาจากการศึกษาประวัติศาสตรไทใหญของสมพงษ
วิทยศักดิ์พันธุ (2544) ไดคนพบวาไทใหญมีการผลิตซ้ําทางวัฒนธรรมของตนเองจากตํานาน
ประวัติศาสตร ขนบธรรมเนียมประเพณี และดานอื่น ซึ่งถึงแมวาเมื่อดูจากประวัติศาสตรของการ
เคลื่อนยาย และพบกับความเปลี่ยนแปลงตางๆ กับอาณาจักรหรือกลุมชาติติพันธุอื่นๆ
ในประวัติศาสตรที่ผานมาดังเชน จีนหรือพมาก็ตาม แตขณะเดียวกันสมปอง ไตตุมแกน (2544) ก็
ไดศึกษาเกี่ยวกับพัฒนาการทางดานของการตั้งถิ่นฐานรกรากของคนไทใหญที่อาศัยอยูในประเทศ
พมา เขตรัฐฉาน ในแถบของแมน้ําอิรวดี และแมน้ําคงคา
ในดานของการศึกษาชนชาติไทใหญ นอกจากการศึกษาทางดานประวัติศาสตร
การตั้งถิ่นฐานแลว ภาษาก็นับไดวามีความสําคัญอีกประการหนึ่ง เพราะภาษาเปนรากฐานสําคัญ
ของการเปนอารยะชน ซึ่งการศึกษาเกี่ยวกับภาษาของคนไทใหญเริ่มขึ้นเมื่ออังกฤษเขามายังดินแดน
ไทใหญ เพราะถือวาเปนสวนหนึ่งของพมาหรือดวยเหตุผลอื่น (สมพงศ วิทยศักดิ์พันธุ , 2538)
จากการศึกษาของ Revernd J.N. Cushing (1880) บาทหลวงชาวอังกฤษ ไดเรียนและแตงตํารา
ชื่อ Elementary Handbook of the Shan Language ซึ่งเปนหนังสือคูมือภาษาไทใหญเบื้องตน
ไมใชหนังสือแบบเรียนทั่วไป ในแตละบทนั้น เนื้อหาไดแสดงถึงจุดประสงคของการเรียน
ภาษาไทใหญไวอยางเดนชัดวา เพื่อใหผูเรียนสามารถสื่อสาร สั่งการกับคนในทองถิ่น สามารถ
หาขอมูลโดยตรงโดยไมไดผานลาม แตการศึกษาของ Fang – Kuei Li (1960, 1977) เปนการเก็บ
รวบรวมคําศัพท รวมถึงจําแนกภาษากลุมตระกุลไทออกเปนสามกลุมดวยเกณฑของคําศัพทและ
พัฒนาการของเสียงพยัญชนะ

45
James chamberlain (1992, 1975) ไดสันนิษฐานตนกําเนิดของภาษาไทตามแนวคิดของ
ศาสตราจารยวิลเลี่ยม เกดนี่ย ที่แบงภาษาตระกูลไทออกเปน 2 กลุม และมีตนกําเนิดมาจากตอน
เหนือของเวียดนาม-มณฑลกวางสีของจีนซึ่งพบวาเมืองไทที่กอตั้งในราวศตวรรษที่ 10-12
มีลักษณะที่เปนไปตามแนวคิดของศาตราจารยเกดนี่ยที่วางไว แตการศึกษานี้ก็ไดศึกษาจากขอมูล
เอกสารที่ทําไวแลว เชน พจนานุกรมของ Cushing หรือรายการคําของจิมมี่ แฮริส เปนตน ในขณะที่
ผลงานของอาจารยบรรจบ เมธา (2522) นับเปนผลงานชิ้นแรกที่ชี้ใหเห็นถึงความแตกตางทางดาน
ภาษาชานเหนือ ชานใต ไทมาว ไทเหนือ และไทคําตี่ ทําใหผูอื่นไดเขาใจอิทธิพลจากภาษาพมาและ
ภาษาจีน
สวนLind Wai Ling Young (1989) ก็ไดศึกษาภาษาไทใหญอีกเลมหนึ่งที่เก็บขอมูลจาก
ผูอพยพ ไทใหญในเมืองเชียงใหม ซึ่งเปนการศึกษาในแงของภาษาและการเก็บนิทานไทมาว พรอม
ทั้งคําศัพททายเลม ในขณะที่อาจารยทวี สวางปญญากูร รวมกับพระนันตา ฐานวโร (2530) ก็ได
จัดทําตําราเรียนภาษาไทใหญ โดยยึดเอาตําราเรียนเดิมของไทใหญในพมา และไทใตคงในจีนเปน
หลัก แตเพิ่มคําอานหรือการออกเสียงภาษาไทย ซึ่งมีความแตกตางจากของอาจารยชายชื้น คําแดง
ยอดไตย (2535) ที่มุงเนนใหผูเรียนเขาใจภาษาไทใหญใหสามารถอานไดดวยสําเนียงภาษาไทย
กลาง
นอกจากนี้นันทริยา สาเอี่ยม (2544) ก็ไดเขียนบทความที่ศึกษาจากแบบเรียนไทใหญ
ซึ่งเปนการตีความเนื้อหาของแบบเรียนที่สะทอนวิถีชีวิต สังคม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ
สภาพภูมิศาสตร และตัวตนของคน ไทใหญ แตงานดานตําราการเรียนการสอนภาษาไทใหญของ
เรณู วิชาศิลป (2547) ก็ไดศึกษาหลักการใชภาษาไทใหญ บทอาน การออกเสียง ตามหลักไวยากรณ
เพื่อใชในการจัดการเรียนการสอนภาษาไทใหญ ก็เปนอีกผลงานหนึ่งทางดานภาษาที่มี
ความนาสนใจ
การศึกษาทางดานวัฒนธรรมที่เปนรากฐานของการดํารงชีวิตในวิถีประจําวัน ซึ่งมีผูที่
สนใจศึกษาอยูสม่ําเสมอ เรณู อรรถฐาเมศร (2541) ก็ไดศึกษาวิถีชีวิต สังคม วัฒนธรรม ประเพณี
ของคนไทใหญที่อาศัยอยูที่บานใหมหมอกจาม ซึ่งถึงแมวาการยายถิ่นฐานจากถิ่นเดิมในประเทศ
พมามา ชาวไทใหญยังคงรักษาขนบธรรมเนียมประเพณี วัฒนธรรม และปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตใน
บางอยางใหสอดคลองกับพื้นที่และสถานภาพ ในขณะที่ นงนุช จันทราภัย (2541) เลือกศึกษา

46
พิธีกรรมดั้งเดิมของคนไทใหญผานประเพณีปอยสางลอง เพื่อสืบคนวาการสืบทอดประเพณี
ดังกลาวหรือมีพัฒนาการหรือการปรับเปลี่ยนใหมอยางไร
ตางจากสุมิตรและคณะ (2545) ที่ศึกษาโครงสรางทางสังคมและวัฒนธรรมของชุมชน
คนไทใหญที่อาศัยอยูในเขตประเทศพมา และประเทศจีน รวมถึงประคอง นิมมานเหมินทร (2538)
ก็เนนศึกษาโครงสรางทางสังคม ประเพณี ความเชื่อ และศิลปะดานตางๆ นอกจากนี้งานของวันดี
สันติวุฒิไมตรี (2545) ที่สนใจการสรางตัวตนหรือ อัตลักษณทางวัฒนธรรมของคนไทใหญใน
บริเวณชายแดนไทย-พมา ผานการแสดงออกทางดานตางๆ เชน หนังสือ การแสดงพื้นบาน หรือ
แมกระทั่งรอยสัก เปนตน
จากงานศึกษาขางตนที่ไดทบทวนวรรณกรรม เปนงานที่ศึกษาที่ยึดความเปนชนชาติ
ไทใหญในบริบทตางๆ ตั้งแตประวัติศาสตรของการตั้งถิ่นฐาน สังคม วัฒนธรรม ภาษา ซึ่งเปนสิ่งที่
ยึดติดอยูกับความเปนตัวตนเฉพาะ ภายใตความคิดที่ผูกติดกับคนกับพื้นที่ และตัวตนทางวัฒนธรรม
เปนหลัก ทั้งนี้เพื่อเปนการสะทอนหรือสืบคนการคงอยู หรือการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นตอชนชาติ
ไทใหญ ที่มีรากฐานของความเปนกลุมชาติพันธุที่มี ภาษา วัฒนธรรม ประเพณี และเชื้อชาติของตน
ในประวัติศาสตรที่ผานมา ซึ่งในการศึกษาครั้งนี้พยายามที่จะมองประวัติศาสตรของคนไทใหญ
เชื่อมโยงกับประวัติศาสตรของพมา ซึ่งทั้งสองประวัติศาสตรมีการประทะประสาน และถูกนํามาใช
ในบริบท หนาที่ และการถายทอดที่แตกตางกัน ขึ้นอยูกับวาคนกลุมไหนเปนผูเลือกที่จะหยิบนํามา
เลา หรือสรางประวัติศาสตรนั้นๆ
การศึกษานี้จึงเลือกใชงานการศึกษาที่เกี่ยวของกับกลุมไทใหญ ในฐานะประวัติศาสตร
การเมือง การปกครอง ศิลปวัฒนธรรม ภาษา ในการแสดงถึงความเปนมาของคนไทใหญ
ในประเทศพมา ตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน เพื่อนํามาอธิบายถึงสภาพการณของคนไทใหญที่อาศัยอยู
ในเขตพื้นที่รัฐชาติของพมา ที่มีการปะทะประสาน กันตลอดเวลา รวมถึงการเลือกใชประวัติศาสตร
ในการถายทอด และนําเสนอตอคนรุนหลังในการดํารงไวซึ่งความเปนชาติพันธุไทใหญสืบไป

47
2.2.2 ไทใหญในฐานะผูพลัดถิ่น (displaced people)
นอกเหนือจากประเทศตางๆ ในโลกนี้แลว กลุมชาติพันธุไทใหญก็เปนอีกกลุมชาติพันธุ
หนึ่ง ซึ่งเคยยิ่งใหญและไดถูกใหเปนชนกลุมนอยของประเทศในแถบภูมิภาคนี้ไป อันไดแกชนชาติ
สวนนอยชาวไตในประเทศจีน เวียดนาม พมา และอินเดีย ในขณะที่การเมืองการปกครองสมัยใหม
ไมเปดโอกาสใหกลุมชาติพันธุไทใหญไดปกครองตนเองอยางเปนอิสระเหมือนกับสมัยกอน
อํานาจรัฐจากรัฐบาลกลางไดแทรกเขาไปจัดการเกี่ยวกับวิถีชีวิต สังคม และวัฒนธรรมของชุมชน
อยางไมมีทางหลีกเลียง เทคโนโลยีสมัยใหมไมวาจะเปนการคมนาคม โทรคมนาคม
การสื่อสารมวลชน และอุดมคติของรัฐชาติสมัยใหม ลวนเขามามีบทบาทในการทําใหความเปนชน
ชาติสวนนอยถูกกลืนหายเขาไปอยูในกระแสของความเปน “ชาติ” เดียวกันและเปนเจาของ
“ประเทศ” เดียวกันมากขึ้น ลักษณะเชนนี้เปนปรากฏการณสากลของสังคมโลก การตานกระแส
เชนนี้ยอมนําไปสูความขัดแยงทางเชื้อชาติ โดยนัยก็คือการตอตานการกลืนชาติจากรัฐบาลกลาง
นั่นเอง
การใชอํานาจของรัฐสมัยใหมของประเทศพมาที่พยายามควบคุมคน ในฐานะประชากร
ไมใหเคลื่อนยายไปไหนและจําตองอยูติดที่ภายในขอบเขตของรัฐชาติ ในขณะเดียวกันพรอมๆ
กันนั้นประเทศพมาก็พยายามสรางจิตสํานึกหรือจินตนาการรวมของชาติขึ้นมา ภายใตการนําของ
ผูนําเชื้อสายพมา (Burman) ซึ่งไดจินตนาการความเปนพวก แตไดละเลยและลดทอนความสําคัญ
ของความแตกตางทางวัฒนธรรมของกลุมชาติพันธุอื่นๆ กองทัพไดแสดงบทบาทอยางสําคัญใน
กระบวนการ Burmanization ซึ่งความแตกตางทางวัฒนธรรมของกลุมชาติพันธุตางๆ ที่ปรากฏถูก
มองวาเปนการละเมิดตอความมั่นคงของชาติ (Keyes, 1994: 133)
สําหรับประชาชนไทใหญแลว ประสบการณจากการกดขี่ของรัฐบาลทหารพมา เปนสิ่ง
ที่ปรากฏในชีวิตประจําวันที่ผานนโยบายการแปลงใหเปนพมา (Burmanization) อันเปนนโยบาย
สําคัญในการสรางรัฐชาติที่เปนหนึ่งเดียวทางชาติพันธุ (ethnocratic native state) ดังที่งานศึกษา
จํานวนมากไดวิเคราะหไววา ยุทธศาสตรทางการทหารของพมาในการครอบงํา สรางความเปนใหญ
และเปนหนึ่งเดียวของชาติ ดวยการใชกําลังนั้นแสดงออกในการปฏิบัติหลายรูปแบบ ไมวาจะเปน
การกดขี่ทางวัฒนธรรม ภาษา ศาสนาวัฒนธรรม และการแทรกซึมกําลังทหารเขาไปในพื้นที่ตาม

48
แนวพรมแดนตางๆ ภายใตยุทธศาสตรที่ผสมผสานหลายอยาง ไมวาจะเปนการใชกองกําลังเขาไป
ปราบปราม การบังคับใหยอมจํานนและหยุดยิง หรือการใชการควบคุมผานการพัฒนาเปนตน
(ปนแกว เหลืองอรามศรี, 2549:61)
ประวัติศาสตรของการปกครอง การถูกกดขี่ และการตอสูของคนไทใหญตอประเทศ
พมานั้นแสดงใหเห็นถึงการสรางตัวตนของรัฐชาติหนึ่งๆ ที่เปนการไปเปลี่ยนสมดุลของ
กลุมเชื้อชาติ/ชาติพันธุตางๆในสังคมจากเดิมที่วางอยูบนฐานของวัฒนธรรมสูฐานทางการเมือง
ความเปนอันหนึ่งอันเดียวกันของชาติ จึงไดมาดวยการใชอํานาจ/ ความรุนแรงเขาไปเก็บกดปดกั้น
กดทับความแตกตางในชาติไว ไปจัดระบบระเบียบกลุมคนอื่นๆเชื้อชาติอื่นๆในชาติไว
ผานกระบวนการสรางความหลงลืมในรูปของตํานานเรื่องเลาขานประจําชาติแบบตางๆหรือ
ผานยุทธศาสตรเชิงวาทกรรม อยางเชนวลีเรื่อง “เอกภาพและความมั่นคงของชาติ”หรือ “การอยู
รวมกันอยางสงบสุขระหวางคนชาติพันธุตางๆ” เปนตน กลุมเชื้อชาติ/ ชาติพันธุที่ถูกเก็บกด ปดกั้น
จากกระบวนการสรางชาติดังกลาว ก็จะพยายามเคลื่อนไหวเพื่อเรียกรองความเปนอิสระใหกับ
ตนเอง ในรูปของขบวนการปลดปลอยเพื่อแยกออกไปตั้งรัฐ-ชาติของตนเอง (a nation of liberation
movement) ขณะเดียวกันกลุมเชื้อชาติ/ ชาติพันธุหลักที่เปน “ตัวแทน” ของชาติ และมีอํานาจรัฐอยู
ในมือก็จะปราบปรามกลุมเชื้อชาติ/ ชาติพันธุเหลานั้นใหราบคาบไป
ไทใหญในฐานะชนชาติพันธุพลัดถิ่น จึงเปนที่สนใจของผูที่ศึกษาทั่วไปจํานวนมาก
ซึ่ง สุรสม (2546) ไดกลาวถึงไทใหญในฐานะที่เปนหนึ่งในชนกลุมนอยในประเทศพมาวายังคงถูก
“บีบบังคับ” ใหลี้ภัยพลัดถิ่นออกนอกประเทศอยางไมขาดสาย เนื่องจากนโยบายของประเทศพมาที่
เนนเขาไปจัดการและควบคุม “พื้นที่” ที่ชนกลุมนอยเหลานี้อาศัยอยูอยางเขมขน ผานโครงการที่
เรียกวา “การพัฒนา” ในดานขององคการที่รณรงคเรื่องของสิทธิมนุษยชนชาวไทใหญที่ใชชื่อวา
Shan Women Action Network หรือ SWAN (2548) ก็ไดทํารายงานในชื่อ License to Rape หรือ
ใบอนุญาตขมขืน ที่สะทอนการกระทําของทหารชนชาติพมาใชการขมขืนที่กระทําตอผูหญิงและ
เด็กสาวไทใหญเปนอาวุธลางเผาพันธุ ซึ่งรายงานชิ้นนี้ไดเปลี่ยนมิติมุมมองทางการเมืองในสงคราม
พมาและกองกําลังชนกลุมนอยขึ้นใหม โดยเปลี่ยนมิติปญหาความขัดแยงที่มักถูกมองวาเปน
สงครามภายในประเทศ หรือเปน “ปญหาภายใน” ระหวางรัฐชาติพมาและชนกลุมนอย ให
กลายเปน “ปญหาสากล” วาดวยการละเมิดสิทธิมนุษยชน

49
ผลของการพลัดถิ่นจากประเทศพมา ไมเพียงแตจะถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนในพมา
เทานั้น สุภางค จันทวานิช (2548) ก็ยังพบวาการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนของไทใหญยังถูกกระทํา
อยางตอเนื่อง โดยการเปนแรงงานขามชาติที่ตกเปนเหยื่อของการถูกลอลวง และถูกบังคับ
ใชแรงงาน ถูกลวงละเมิดทางเพศ เชนเดียวกับกฤติยา อาชวนิจกุล (2543) ที่กลาวถึงการแสวงหา
ผลประโยชนของเจาหนาที่รัฐไทย ตั้งแตกระบวนการเริ่มเดินทางเขามาจนกระทั่งอาศัยและลักลอบ
ทํางานในประเทศไทย นอกจากนี้ความรุนแรงทางดานสุขภาพอนามัยที่ไมปลอดภัย
ในขณะที่มีนักวิจัยอีกกลุมหนึ่งที่สนใจศึกษาไทใหญพลัดถิ่น ในบริบทของการดิ้นรน
ปรับตัว และประสบการณที่ปะทะสังสรรค กับโลกภายนอก วาสนา ละอองปลิว (2548) มองผาน
เรื่องความสัมพันธของคนไทใหญทั้งกอนมาเปนแรงงานและชีวิตที่เต็มไปดวยการตอรองและ
สรางความหมาย ในชวงหลังจากเขามาเปนแรงงานขามชาติแลว เชนเดียวกับกลุมชาติพันธุตางๆ
ภายในประเทศพมา ชาวไทใหญตองประสบกับความรุนแรงจากการ พยายามรวบอํานาจทางการ
ปกครองและการทหารของรัฐพมา นับตั้งแตการยกเลิกสนธิสัญญาปางโหลงที่รองรับการแยกตัว
เปนอิสระของรัฐฉาน ชาวไทใหญถูกบังคับใหใชแรงงาน ถูกบังคับใหโยกยายถิ่นที่อยู ซึ่งถูกแบง
ออกเปนสวนๆ ตามการควบคุมของรัฐ นับตั้งแตพื้นที่สีดํา อันเปนพื้นที่ซึ่งกองกําลังของฝายตอตาน
รัฐบาลสามารถครอบครองได พื้นที่สีน้ําตาล หมายถึงพื้นที่ซึ่งมีการตอสูชวงชิงระหวางรัฐบาลและ
กองกําลังฝายตอตาน และพื้นที่สีขาว หมายถึงพื้นที่ซึ่งปลอดอํานาจของกองกําลังตอตานรัฐบาล
เชนเดียวกับอรัญญา ศิริผล (2548) มุงเนนศึกษาเปรียบเทียบชาวไทใหญ 2 กลุมที่อพยพ
เขามาในระยะเวลาตางกัน เพื่อใหเห็นถึงกระบวนการดิ้นรน ตอรอง ผูกสรางความสัมพันธ
ในสถานะภาพที่แตกตางกัน ซึ่งชุมชนทั้งสองตางมีวิธีการผูกรวมจินตนาการของผูคนที่กระจัด
กระจายอยู ไปสูการสรางพื้นที่หรือจัดวางตําแหนงแหงที่ในชุมชนแตกตางกัน ซึ่งเปนการปรับตัว
จากการปรับเปลี่ยนการดํารงชีวิตในพื้นที่แหงใหม งานวิจัยชิ้นนี้พบวาทั้งสองชุมชนตางใชเวที
ทางศาสนาเปนหลักในการสรางความหมายดังกลาว
พรอมกันนั้น ปนแกว เหลืองอรามศรี (2548) ก็เลือกที่จะศึกษาความสัมพันธระหวาง
รัฐชาติและปฏิบัติการขามชาติของผูหญิงไทใหญ โดยศึกษาจากกรณีการรณรงคขององคกร
ที่ทํางานดานสิทธิมนุษยชนชาวไทใหญที่ชื่อวา Shan Women Action Network หรือ SWAN
ชี้ใหเห็นวา กระบวนการสรางชาติทั้งหลายลวนแตเปนโครงการของผูชาย เนื่องจากผูหญิง

50
มักถูกวางไวนอกปริมณฑลของความเปนชาติ ในขณะเดียวกันผูหญิงก็เปนกลุมแรกที่ไดรับ
ความเจ็บปวดจากกระบวนการสรางชาติ แตความรุนแรงที่กระทําตอผูหญิงกลับถูกมองวาเปน
เรื่องสวนตัวหรือเปนปญหาภายในบาน ไมใชปญหาการเมือง ดังจะเห็นไดจากกรณีการรณรงค
ใบอนุญาตขมขืนของกลุม SWAN ที่เปดเผยใหเห็นมายาคติของการสรางชาติ ดวยการตั้งคําถาม
ของผูหญิงและมุมมองทางการเมืองเรื่องเพศสภาพ (gender politics)
จากการทบทวนวรรณกรรมดังกลาวทําใหเห็นถึง หลากหลายมิติในการมองของนักวิจัย
ที่มีตอชนชาติไทใหญในฐานะที่เปนผูพลัดถิ่น เริ่มตั้งแตมูลเหตุปจจัยที่ทําใหเกิดการพลัดถิ่น
จนกระทั่งการละเมิดสิทธิมนุษยชนทั้งภายในและนอกประเทศ ที่สงผลใหคนไทใหญเหลานี้
ตองดิ้นรน ตอรอง ผูกสรางความสัมพันธภายใตบริบทที่แตกตางกันไป ซึ่งงานเหลานี้สะทอนถึง
ประสบการณของคนไทใหญที่ตองเผชิญอยูตลอดเวลา เชนเดียวกับงานที ่จะศึกษาในครั้งนี้ก็จะเปน
การสืบคนประสบการณจากการเปนผูพลัดถิ่น ซึ่งนับวาเปนตัวแปรสําคัญที่กลุมคนเหลานี้นํามาใช
ถายถอด สงตอ ผานประวัติศาสตรของความกดทับ กดขี่ ของคนในชนชาติในรูปแบบของ
อุดมการณรักชาติ หรือชาตินิยม
เนื่องจากนโยบายการแปลงใหเปนพมา (Burmanization) อันเปนนโยบายสําคัญ
ในการสรางรับชาติที่เปนหนึ่งเดียวทางชาติพันธุ (ethnocratic native state) ของพมาสงผลตอ
การพลัดถิ่นของคนไทใหญจํานวนมาก ทั้งเปนการพลัดถิ่นภายนอกประเทศ และการพลัดถิ่น
ภายในประเทศ (internally displacement)ซึ่งในงานศึกษาของงานชิ้นนี้เลือกที่จะศึกษาคนไทใหญ
พลัดถิ่นในฐานนะคนพลัดถิ่นภายในประเทศ (internally displaced people) เพื่อพยายามถายทอด
ประวัติศาสตรของกลุมไทใหญ ในฐานะของการถูกกระทําใหกลายเปนคนพลัดถิ่นภายในประเทศ
(internally displaced people) ซึ่งคนไทใหญกลุมนี้ยอมมีประสบการณความเจ็บปวด ความบอบช้ํา
จากการถูกกดขี่ในรูปแบบตางจากรัฐบาลทหารพมา ที่แตกตางกันไป แตในขณะเดียวกัน
ประสบการณ ความรูสึกเหลานั้นจะถูกถายทอดหรือรับใชความเปนชาติพันธุไทใหญอยางไร
ในกระบวนการสรางความเปนชาตินิยมไทใหญ ใหกับประชาชนคนรุนหลังมีความรักชาติ
บานเมือง ซึ่งเปนประเด็นที่นาสนใจในการนํามาอธิบายงานศึกษาชิ้นนี้ตอไป

บทที่ 3
ไทใหญในรมเงาของ “ประเทศพมา”
ในบทนี้จะเปนการแสดงใหเห็นถึงประวัติศาสตรของคนไทใหญที่มีความเปนมาอยาง
ยาวนาน โดยเฉพาะผูศึกษาไดพยายามไดเลือกประเด็นที่เกี่ยวของการงานวิจัยในครั้งนี้ ที่ทําใหเห็น
ถึงการอยูภายใตของความเปนประเทศพมาตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน นอกจากนี้ยังทําใหเห็น
สถานการณและความเปนอยูภายใตของนโยบายแปลงเปนพมา (Burmanization) ที่พยายามใหเกิด
ความเปนเอกภาพภายใตนโยบายของรัฐ ทั้งนี้ไดยกกรณีตัวอยางเพื่อใหเห็นถึงสถานการณที่เกิด
ขึ้นกับประชาชนคนไทใหญอยางเปนรูปธรรม
ดังนั้นผูศึกษาจึงแบงประเด็นที่จะศึกษา และนําเสนอสถานภาพตางๆ เพื่อใหเห็นมิติ
ของพัฒนาการและความเปลี่ยนแปลง ดังนี้ คือ ประวัติศาสตรคนไทใหญที่อยูบนผืนแผนดินของ
ตนเอง และภายใตของการเปนรัฐอารักขา รวมถึงการเปนชนกลุมนอยของสหภาพพมาที่เนน
ความเปนเอกภาพภายในชนชาติ ผานการใชนโยบายแหงรัฐอยางหลีกเลี่ยงไมได ซึ่งจะกลาว
ในรายละเอียดดังตอไปนี้
ความเปนเอกภาพของประเทศ เปนนโยบายที่สําคัญของประเทศพมามาเปนเวลานาน
ทั้งนี้เพราะประเทศพมาไดผานประสบการณของสงครามภายในชนชาติมาเปนเวลากวา 4 ทศวรรษ
สงครามภายในนี้ คือ สงครามระหวางรัฐบาลซึ่งเปนชาวพมา กับกองกําลังชนกลุมนอยที่อาศัยอยูใน
ประเทศเดียวกัน ชนกลุมนอยเหลานี้ไดแก ไทใหญ กะเหรี่ยง คะยาห คะฉิ่น ฉิ่น มอญ วา จีนโกกัง
รวมทั้งชนภูเขาตางๆ กองกําลังชนกลุมนอยเหลานี้อาศัยอยูบริเวณชายแดนของประเทศ ขณะที่
ชาวพมาเหลานี้อาศัยอยูบริเวณที่ราบลุมใจกลางแมน้ําประเทศ ดวยลักษณะภูมิประเทศที่มีภูเขาและ
เทือกเขาสูงโอบลอมแมน้ํา ทําใหกลุมชาติพันธุเหลานี้ถูกแยกออกจากกัน ที่มีลักษณะตางคนตางอยู
ไมมีโอกาสรวมตัวกันเปนปกแผน
ตามประวัติศาสตร อาณาจักรที่ปกครองโดยกษัตริยพมาจะมีอํานาจที่กลาแข็ง และมี
อิทธิพลเหนือพื้นที่ของชนกลุมนอยกลุมตางๆ แตราชสํานักพมาก็มิไดมีความพยายามที่จะรวบรวม
อาณาเขตเหลานั้นใหอยูในขอบเขตที่ไดรับอิสระในการปกครองแกผูนําชุมชนตางๆ และพอใจเพียง
เครื่องราชบรรณาการเทานั้น

52
พมาในสมัยอาณานิคม ภายใตการปกครองของอังกฤษ ไดมีการเปลี่ยนแปลงโครงสราง
การปกครองมาใชนโยบาย “แบงแยกและปกครอง” แทนของเดิม โดยแบงเขตชายแดนออกจากที่
ราบลุมแมน้ํา อังกฤษเขาปกครองในเขตที่มีชุมชนพมาอาศัยอยูเรียก “พมาแท” และปลอยเสรีใหกับ
เขตชายแดนใหผูนําชุมชนเดิมปกครองกันเองตอไป แตอยูภายใตการควบคุมดูแลของขาหลวง
ชาวอังกฤษ
เมื่อพมาไดรับเอกราชจากอังกฤษ รัฐบาลพมาก็ยังไมสามารถแกไขปญหาความแตกแยก
ระหวางรัฐของชนกลุมนอยกับรัฐบาลกลางได แมจะประสบความสําเร็จในระดับหนึ่งคือ
มีขอตกลงรวมกันที่เรียกวา “ขอตกลงปางโหลง” ซึ่งเปดโอกาสใหรัฐของชนกลุมนอยสามารถ
แยกตัวเปนอิสระไดในอนาคต แตขอตกลงนี้ไมไดรับการเคารพจากฝายรัฐบาลพมา จึงเปนที่มาของ
ความขัดแยงและบานปลายกลายเปนสงครามกลางเมืองนับตั้งแตป ค.ศ. 1947 จนถึงปจจุบัน
3.1 ไทใหญ: ในฐานะชนกลุมนอยในพมา
ดวยสภาพทางภูมิศาสตร ประเทศพมาไดแบงแยกออกจากกันเปนสองสวน คือ สวนที่
อยูใจกลางของประเทศ ซึ่งจะไดแกพื้นที่บริเวณลุมแมน้ํา เชนที่ราบลุมแมน้ําอิระวดีตอนลาง
แมน้ําสะโตง และแมน้ําชินวิน พื้นที่ใจกลางบริเวณนี้จะถูกลอมรอบดวยเทือกเขาสูง และบริเวณที่
ราบสูงกินอาณาเขตจรดชายแดนของพมาทั้งทางดานตะวันตก ตะวันออก และภาคเหนือ
พื้นที่บริเวณเทือกเขาสูงนี้จะกินอาณาเขตประมาณ 2 ใน 3 ของเนื้อที่ทั้งประเทศ
ชาวพมาแทซึ่งเปนประชากรสวนใหญประมาณ 68 % จะอาศัยอยูในบริเวณพมาแทหรือ
บริเวณที่ราบริมแมน้ํา อาทิเชน แมน้ําอิระวดี แมน้ําสะโตง และแมน้ําชินวิน เปนตน นอกจาก
ชาวพมาแลวยังประกอบไปดวยชาวมอญและกะเหรี่ยงที่อพยพลงมาจากภูเขาสูง ในขณะที่
ชนกลุมอื่นจะอาศัยอยูในบริเวณที่ราบสูงหรือเทือกเขาสูงบริเวณชายแดน ซึ่งประกอบไปดวย
กลุมชาติพันธกลุมตางๆ อาทิเชน ไทยใหญ (Shan) กะเหรี่ยง (Karen) คะฉิ่น (Kachin) ฉิ่น (Chin)
วา (wa) ยะไข (Arakanist) และชาวเขาเผาตางๆ เชน มูเซอ อีกอ ลีซอ ปะหลอง จีนโกงกัง เปนตน
ชนกลุมนอยตางๆ เหลานี้รวมกันประมาณรอยละ 32 ของประชากรพมา โดยมีกลุมไทยใหญ
กลุมกะเหรี่ยง กลุมมอญ และกลุมคะฉิ่น จะมีจํานวนเปนรองลงมาจากชาติพันธุพมาตามลําดับ
ดวยปญหาสภาพทางภูมิประเทศเปนอุปสรรค ทําใหชนกลุมนอยในบริเวณชายแดน
และชาวพมาในบริเวณที่ราบลุมแมน้ําไมคอยไดติดตอสัมพันธกันมากเทาใด การสัญจรไปมา
ในบริเวณเทือกเขาสูงและปาทึบทําไดไมคอยสะดวกสวนใหญเปนทางเดินเล็กๆ เหมาะกับการ
สัญจรดวยเทาหรือกองคาราวานที่อาศัยสัตวเปนพาหนะ เชน ชาง มา วัว ควาย และลา เปนตน

53
ปจจุบันยังคงสภาพเดิมอยูในบริเวณภูมิประเทศที่เปนเทือกเขาและที่ราบสูง ซึ่งยังทําหนาที่เสมือน
เสนแบงแดนที่แยกชนกลุมนอยออกจากชาวพมา รวมทั้งศูนยอํานาจรัฐพมาจากสวนกลางอีกดวย
(พรพิมล ตรีโชติ, 2542: 1-2)
Martin Smith มองวา รัฐพมาในความเปนจริงแลว “เปนพื้นที่อันเปนถิ่นที่อยูของ
ชนตางกลุมชาติพันธุที่มีวัฒนธรรมหลากหลาย ตางฝายตางมีการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมใหแกกันใน
หลายพื้นถิ่น หากจะเปรียบก็เหมือนรูป หรือลวดลายโมเสสที่เกิดจากการจัดวางของแผนหินชิ้นเล็ก
ๆ หรือเศษแกวหลากสี มากกวาที่จะเปนแผนที่ของกลุมชนที่มีเชื้อชาติเดียวกัน หรืออาณาบริเวณที่
สามารถแบงแยกออกจากกันไดอยางงายดาย 1 กลาวคือ ธรรมชาติของรัฐพมาเปนที่รวมของกลุม
ชาติพันธุที่หลากหลายมากกวาจะเปนรัฐของกลุมชาติพันธุกลุมใดกลุมหนึ่ง อยางไรก็ตาม
ในบรรดากลุมชาติพันธุที่แยกกระจายกันอยูในอาณาบริเวณที่เรียกวารัฐพมานั้น ตางมีผูนํา
เปนผูปกครองดูแลของตน
กลุมที่โดดเดนขึ้นมาไดแก กลุมพมา (Burman) ที่มีระบบการปกครองที่เปนระบบ
โดยมีพระมหากษัตริยเปนผูนําอันสูงสุด ปกครองอาณาบริเวณที่พระราชอํานาจสามารถแผปกปอง
ไปถึงในขณะที่ชนกลุมนอยบางกลุมเหลานี้ เชน ไทยใหญในรัฐฉาน จะมีวัฒนธรรมที่เจริญไมนอย
ไปกวาชาวพมา มีระบบการปกครองภายใตผูปกครองนครหรือแควนที่เรียกวา เจาฟา (Sawbwa)
ซึ่งเปนตําแหนงผูนําทางการปกครองที่ถายทอดกันภายในราชวงศ นอกจากนี้ก็ยังมีชนชั้นระดับผูนํา
ลดหลั่นกันไปตามลําดับ บริเวณที่อาศัยของชาวไทยใหญ ไดแก ที่ราบสูงฉาน (Shan Plateau) และ
ที่ราบในบริเวณใกลเคียง แบงการปกครองออกเปน 33 แควน แตละแควนมีเจาฟาเปนผูปกครอง
นอกจากนี้ยังมีกลุมชาววา ชาวคะฉิ่น ซึ่งมีโครงสรางการปกครองคลายคลึงกับกลุมไทใหญ คือ
มีผูปกครองซึ่งสืบเชื้อสายมาจากตระกูลเกาแก กลุมคะฉิ่นอาศัยอยูในบริเวณเทือกเขาดานทิศ
ตะวันตก สวนกลุมกะเหรี่ยงจะกระจายตัวอยูทั้งบริเวณที่ราบลุ มกับชาวพมาและอาศัยอยูบริเวณ
เทือกเขาสูง
จากประวัติศาสตรของพมาที่ผานมาจะเห็นไดวา กลุมชาติพันธุแตละกลุมในพมา
โดยเฉพาะกลุมชาติพันธุขนาดใหญ จะมีการปกครองเปนของตนเองในลักษณะของนครรัฐ
ยามเมื่อใดรัฐใดออนแอก็มักจะถูกรัฐรอบขางรุกราน กอนยุคอาณานิคมบริเวณที่เปนถิ่นอาศัยของ
กลุมชาวพมาและปกครองปกครองโดยผูนํารัฐพมา คือ บริเวณตอนกลางของลุมแมน้ําอิระวดี และ
บริเวณดินดอนปากแมน้ําตอนลางเทานั้น สํานึกในความเปนชาติจึงมิไดเกิดขึ้นในหมูของ
กลุมชาติพันธุอื่นๆ ที่อยูนอกเขตการปกครองของรัฐพมา ทั้งนี้มิใชเพราะจากการที่รัฐพมาสวนกลาง
1
Martin Smith, Burma (Myanmar): The Time for Change, Minority Rights Group International, UK. 2002 : 6
5

54
ไมไดพยายามรวบรวมดินแดนเหลานี้เขามาภายใตโครงสรางรัฐเพียงประการเดียวเทานั้น หากเปน
เพราะกลุมชาติพันธุใหญๆ สวนมากมีนครรัฐหรืออาณาจักรของตนเองอยูแลว เชน แควนยะไขหรือ
อาระกัน และรัฐฉาน พมาเพิ่งจะแผอํานาจเขาไปถึงในสมัยพระเจาปะดุง ซึ่งตรงกับ
ตนกรุงรัตนโกสินทรนี่เอง
3.2 ไทใหญ: ภายใตการปกครองของชาวอังกฤษในสมัยอาณานิคม (ชวงป พ.ศ. 2369 - 2490)
กลุมไทใหญนับวาเปนกลุมชาติพันธุที่มีจํานวนมากเปนที่สองรองจากชาวพมา
รัฐไทใหญตั้งอยูทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของพมา โดยมีพรมแดนติดกับรัฐคะฉิ่นทางตอน
เหนือ และจีนตอนเหนือและตะวันออก ในขณะที่ทางภาคตะวันออกนั้นมีพรมแดนติดกับ
ประเทศไทยและลาว และในภาคใตและภาคตะวันตกมีพรมแดนติดกับรัฐกะยา มัณฑะเลย สะกาย
รัฐกะเหรี่ยงในพมา ตามลําดับ รัฐไทใหญนั้นมีเนื้อที่ประมาณหนึ่งในสี่ของพื้นที่ทั้งหมดของ
ประเทศพมา หรือประมาณ 8 ลานคน เขตบริเวณที่อาศัยอยูไดแกที่ราบสูงฉาน (Shan Plateau)
จากหลักฐานตางๆ ที่นักประวัติศาสตรไดคนพบ เชื่อวาชาวไทใหญอพยพมาจากบริเวณตอนใต
ของจีนในปจจุบันเมื่อประมาณทศวรรษที่ 7 โดยบางกลุมก็อาศัยอยูในบริเวณที่ราบรวมกับชาวพมา
และชาวมอญ ในขณะที่บางพวกแยกตัวขึ้นไปอยูบริเวณที่ราบสูงและไดแบงแยกดินแดนออกเปน
2
33 แควน แตละแควนมีเจาฟาปกครองโดยการสืบสันตติวงศ
ความสัมพันธระหวางรัฐฉานกับราชสํานักพมาเปนไปอยางหลวมๆ บางยุคสมัย
อาณาจักรไทใหญก็จะแยกตัวเปนอิสระ แตในบางยุคเมื่อพมามีความเขมแข็งก็จะผนวกรัฐฉาน
เขามาอยูในอํานาจ แตราชสํานักก็จะปลอยใหบรรดาเจาฟาปกครองแวนแควนของตนเอง และจะสง
ขาราชการชั้นผูใหญมาประจําราชสํานักของรัฐฉาน เพื่อทําหนาที่ที่ปรึกษา พรอมกันนี้ก็ไดสงนาย
พลซึ่งควบคุมกองทัพทหารพมาจํานวนหนึ่งประจําการที่เมืองนาย (Mongnai) เพื่อทําหนาที่ดูแล
ควบคุมความเปนระเบียบเรียบรอย และคอยปราบปรามเจาฟาที่ยังทาทายอํานาจรัฐจากสวนกลาง
ความสัมพันธของเจาฟาแควนตางๆ ของรัฐฉานที่มีตอราชสํานักแตกตางกันออกไป
บางแควนที่มีความจงรักภักดี ก็จะสงราชบุตรหรือราชธิดาไปประจําราชสํานักของกษัตริยพมาหรือ
บางแควนก็จะสงราชธิดาไปเปนบาทบริจาริกาของกษัตริยพมาเพื่อสืบสานสายใยกับอํานาจ
สวนกลาง ลักษณะรูปแบบของความสัมพันธระหวางเจาฟาตางๆ ของรัฐฉานกับราชสํานักพมาจึง
หลากหลายกันไป
2 Steinberg,Burma : A Socialist Nation of Southeast Asia, p. 6.

55
สวนสัมพันธระหวางเจาฟาดวยกันเองก็มิไดมีความสมานสามัคคีกันแตประการใด
มีการแยงชิงดีชิงเดนและสูรบกันเองอยูตลอดเวลา ในชวงเวลาใดที่ศูนยกลางอํานาจของรัฐพมา
ออนแอลง ก็มักจะมีเจาฟาแควนไทใหญแควนใดแควนหนึ่งพยายามแผอํานาจ ดวยการโจมตีแควน
ไทใหญดวยกันเอง
ในขณะที่ความสัมพันธระหวางเจาฟาไทใหญกับราชสํานักพมาเปนไปอยางหลวมๆ
ความสัมพันธระหวางประชาชนในแวนแควนตางๆ ของรัฐฉานกลับไมมีความสัมพันธหรือผูกพัน
ใดๆ กับราชสํานักพมา ความรูสึกสวามิภักดิ์กลับมามีใหกับเจาฟาผูปกครองแวนแควนของตน และ
ความรูสึกดีผูกพันกับแผนดินในรัฐฉานมากกวาจะรูสึกวาตนเปนประชาชนของรัฐพมา
3.2.1 นโยบายแบงแยกและปกครองของอังกฤษในพมา
การเขามาของอังกฤษในรัฐพมาแบงออกเปน 3 ชวงดวยกัน คือ ป พ.ศ. 2369 พ.ศ. 2395
และ พ.ศ. 2429 โดยในระยะแรกเปนการเขามาแทรกแซงพมาในนามของบริษัทอินดิสตอินเดีย
(East India Company) จนกระทั้งกลายมาเปนการแผอิทธิพลของรัฐบาลอังกฤษในป พ.ศ. 2401
ในชวงแรกบริษัทอิสตอินเดียไดชัยชนะและครอบครองพื้นที่ 2 สวนใหญๆ ของพมา คือ ยะไข
(Arakan) และตะนาวศรี (Tennasserim) ตอมาพื้นที่ทั้ง 2 สวนนี้ถูกผนวกเขากับพะโค (Pegu) ในป
พ.ศ. 2395 ในระยะแรกนี้แตละเขตยังถูกแยกสวนจากกัน จนกระทั่งป พ.ศ. 2429 อังกฤษไดชัยชนะ
เหนือพมาตอนบน (Upper Burma) และไดรวบรวมสวนตางๆ ของพมาเขาเปนมณฑลเดียวของ
อินเดียตั้งแตนั้นมา
เมื่ออังกฤษผนวกพมาเขาเปนมณฑลหนึ่งของอินเดีย อังกฤษก็ใชระบบการปกครองที่
ใชในอินเดียมาใชกับประเทศพมาดวย โดยการยกเลิกการปกครองระบบสมบูรณาญาสิทธิราชยโดย
พระมหากษัตริยและราชสํานัก ซึ่งปกครองพมาเปนระยะเวลาชานาน พรอมทั้งแตงตั้งขาหลวงใหญ
จากอินเดียมาปกครองพมา และนําขาราชการฝายปกครองจากอินเดียเขามาบริหารรัฐพมาแทน
ขาราชการในราชสํานักดั้งเดิม
อังกฤษไดแบงพมาออกเปน 2 สวน คือ พมาแท (proper Burma) และสวนบริเวณภูเขา
(hill areas) หรือเขตชายแดน (frontier areas) ในสวนของพมาแทไดรวบรวมดินแดนบางสวนใน
อาระกันและมอญเขาไวดวย ซึ่งในสวนนี้อังกฤษใชวิธีการปกครองโดยตรง (direct rule) และ
ปกครองบริเวณภูเขาโดยออม (indirect rule) โดยยังคงปลอยใหผูปกครองเผาหรือแวนแควนที่เคย
ปกครองกันมาแตดั้งเดิมปกครองตอไป แตใหอยูภายใตการดูแลและคําแนะนําของผูบริหารชาว

56
อังกฤษ บริเวณสวนนี้ไดแก ไทใหญ คะฉิ่น คะเรนนี (คะยาห) เทือกเขาคะฉิ่น (Chin Hill) และ
กะเหรี่ยง ในบริเวณแมน้ําสาละวิน บางสวนของอาระกัน และเทือกเขานากา (Naga Hill)
ในขณะที่การปกครองในสวนของพมาแท มีวิวัฒนาการของรูปแบบการปกครอง
ในระบบประชาธิปไตยซึ่งเปนระบบใหมที่แนะนําโดยอังกฤษ และมีพัฒนาการเติบโตไปตาม
ครรลองภายใตการดูแลและควบคุมของรัฐบาลอังกฤษ การปกครองในสวนของบริเวณภูเขาซึ่ง
ภายหลังอังกฤษเรียกวา บริเวณชายแดน (frontier areas) กลับยังคงอยูในระบบเดิม และถูกมองวา
เปนเขตลาหลัง (backward areas) อังกฤษไมคอยใหความสนใจเทาใดนัก การปกครองของแควน
ตางๆ ยังอยูภายใตการปกครองของผูปกครองดั้งเดิม และภายใตการแนะนําหางๆ ของขาหลวงใหญ
และขาราชการทองถิ่นซึ่งสังกัดหนวยงานที่มีหนาที่ดูแลโดยตรง คือ Burma Frontier Service
แมแตภายใตการปกครองโดยออม (indirect rule) ในบริเวณภูเขาหรือบริเวณชายแดน
ผูปกครองอังกฤษไดใชวิธีการปกครองในเขตนี้เชนกัน ซึ่งไดกอใหเกิดความ “แตกแยก” หรือ
บางครั้ง “ลักลั่น” กลาวคือ ในสวนที่เปนแควนตางๆ ของรัฐฉานซึ่งอังกฤษถือวามีระบบ
การปกครองที่มีพัฒนาการเหนือกวาชนชั้นกวาชนกลุมนอยกลุมอื่นๆ ผูปกครองอังกฤษไดจัดตั้ง
เปน “สหพันธรัฐฉาน” ขึ้น มีสภานิติบัญญัติประกอบไปดวย เจาฟาผูครองแควนหรือเจาเมืองแตละ
แควนเปนสมาชิกและมีขาหลวงชาวอังกฤษเปนประธานสภาฯ สภานี้จะทําหนาที่อภิปรายและ
แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับกิจการภายในสหพันธรัฐฉาน ตอมายังไดจัดตั้งคณะกรรมการสามัญ
ประจําสภา (Standing Committee) เพื่อมาทําหนาที่ประสานงานติดตอโดยตรงกันกับขาหลวงใน
กิจการที่เกี่ยวกับรัฐฉานโดยตรง 3 ดังนั้นจึงเทากับอังกฤษยกระดับการปกครองของรัฐฉานขึ้นมาให
อยูเหนือการปกครองสวนอื่นๆ ของบริเวณชายแดนอีกขั้นหนึ่ง
นโยบายการปกครองของอังกฤษนี้จึงถูกเรียกวา นโยบายการแบงแยกและปกครอง
(divide and rule) ดังจะเห็นไดจากการที่อังกฤษแยกสวนของพมาแทออกจากสวนที่เปนบริเวณภูเขา
หรือบริเวณชายแดน ซึ่งตามสภาพภูมิศาสตรและประวัติศาสตรแลว สองสวนนี้ก็แทบจะไมมี
ความสัมพันธกันอยูแลว อันเนื่องมาจากสภาพภูมิประเทศ แตนโยบายการปกครองของอังกฤษทํา
ใหโอกาสที่ทั้งสองสวนนี้ของพมาจะเขามารวมอยูภายใตการบริหารงานของคณะบริหารชุด
เดียวกัน และมีวิวัฒนาการทางการเมืองไปพรอมๆกันหมดสิ้นไป ดังนั้น เราจึงเห็นภาพของรัฐพมา
ที่ถูกแบงออกเปนสองสวนใหญที่มีการปกครองแตกตางกัน นอกจากนั้น ภายในสองสวนใหญยัง
ถูกซอยยอยใหมีความแตกตางกันไปอีก ดังกรณีของแควนตางๆ ภายในรัฐฉาน ซึ่งไดรับการ
ยกระดับขึ้นมาอยูเหนือสวนอื่นๆ ของบริเวณชายแดน พรอมทั้งมีระบบสถาบันทางการเมือง เชน
สภานิติบัญญัติ และคณะกรรมการสามัญประจําสภา ซึ่งไดรับการแตงตั้งจากผูปกครองของอังกฤษ
3 Josef Silverstein, Burma Politics, (New Jersey : Rutgers University Press,1980), p.30

57
และไดรับการสนับสนุนใหมีพัฒนาการทางการเมืองไมนอยหนาสถาบันทางการเมืองในสวนที่เปน
พมาแท ในขณะที่สวนอื่นๆ ของบริเวณชายแดนยังคงอยูภายใตการปกครองระบบดั้งเดิมของชนเผา
ตนเอง
3.2.2 ไทใหญ: รัฐอารักขาของอังกฤษ
เมื่ออังกฤษแผอิทธิพลเขามาในพมา ชวงสงคราม Anglo-Burmese ครั้งที่ 3 อังกฤษได
รุกเขาสูดินแดนชายขอบของพมาบริเวณรัฐฉานและรัฐอื่นๆ ในบริเวณเทือกเขาสูง นโยบาย
ของอังกฤษนั้นตองการผนวกบริเวณชายแดนนี้เขาเปนสวนหนึ่งของอังกฤษกอน ทั้งยังเปน
ความพยายามอีกประการหนึ่งในการที่จะหาเสนทางเขาสูจีน สําหรับไทใหญนั้น อังกฤษได
วางแผนการดําเนินนโยบายไว 5 ประการ 4 คือ
1. เพื่อบังคับใหชาวไทใหญยอมรับอํานาจการปกครองของอังกฤษ
2. เพื่อเสริมสรางและรักษาความสงบในบริเวณรัฐฉาน
3. หลีกเลี่ยงหรือแทรกแซงกิจการภายในรัฐฉานใหนอยที่สุดเทาที่จะทําได
4. เปดเสนทางการคาในบริเวณรัฐฉานอีกครั้งหนึ่ง
5. ประหยัดงบประมาณและกําลังคนในการปกครองรัฐฉานโดยการปกครองทางออม
พรอมกันนั้นก็ไดมอบใหขาหลวงชาวอังกฤษดูแลบริเวณนี้โดยตรง และใหขึ้นตรงกับ
อังกฤษที่ยางกุง ระบบการปกครองที่เปนอิสระนี้อนุญาตใหบรรดาเจาฟาสามารถบริหารแควนของ
ตนเองไดเหมือนเดิม ไมวาจะเปนการบริหารการปกครอง การตัดสินคดีความ รวมไปถึงการจัดการ
กับกิจการตางๆ อันจะมีผลตอการแทรกแซงทางการเมืองภายในแควนตางๆ ขึ้นรวมเปน “สหพันธ
รัฐฉาน” (Federation of Shan State) และจัดตั้งสภาผูนําแหงสหพันธรัฐฉาน (Federation Council of
Shan Chiefs) ซึ่งประกอบไปดวยเจาฟาแวนแควนตางๆ เพื่อทําหนาที่ดูแลเรื่องกิจการภายในรัฐฉาน
รวมทั้งการใชงบประมาณดวย
4 Josef Silverstein,Burma Politics, (New Jersey : Rutgers University Press, 1980),p.29.

58
3.2.3 อังกฤษ พมา และไทใหญ: ความลมเหลวของการแบงแยกและปกครอง
พมาในสมัยการปกครองของอังกฤษนั้นไมไดรับการสงเสริม ใหมีการรวมตัวเปนชาติ
แตอยางใด เมื่ออังกฤษเขามาปกครองพมาอยางเต็มที่ในป พ.ศ. 2429 อังกฤษก็ใชนโยบายแบงแยก
และปกครอง(devide and rule) คือ การแยกสวนพมาจากสวนกลาง (Proper Burma) และชายแดน
(Frotier Areas) ออกจากกัน และปรับใชระบบการปกครองที่มีอยูในขณะนั้น คือปลอยใหแควน
ตางๆ บริเวณชายแดนยังคงการปกครองระบบดั้งเดิมของตนไวภายใตการควบคุมดูแลของขาหลวง
ใหญชาวอังกฤษ ในขณะที่ปกครองดูแลและบริหารงานในสวนที่เปนพมาแทโดยตรงโดยใชระบบ
สองสภา กลาวโดยยอไดวา ในนโยบายการปกครองของชาวอังกฤษสมัยอาณานิคมนี้เองที่ไดทําให
โอกาสการรวมตัวของชนเผาตางๆ ของรัฐพมาเกิดขึ้นไดยาก นอกจากจะเกิดขึ้นไดยากแลว
ยังกอใหเกิดปญหาขัดแยงขึ้นตามมาอีกหลายประการดวย
อังกฤษใหอิสรภาพแกพมาในป ค.ศ. 1948 แตกอนที่อังกฤษจะออกจากพมา อังกฤษก็
ไดทิ้งปญหาความขัดแยงระหวางชนเผาตางๆ ของพมาไวใหเปนภาระของรัฐบาลในสมัยตอมา
ซึ่งรัฐบาลพมาตั้งแตป ค.ศ. 1948 จวบจนรัฐบาลสมัยปจจุบันลวนตางก็มีปญหาชนกลุมนอยตรงกัน
คือความพยายามที่จะรวมรัฐชนกลุมนอยเขาไวอยูในสหพันธรัฐพมา แมวาจะมีความตางในเรื่อง
ของรายละเอียดอยูบาง ซึ่งก็ขึ้นอยูกับทัศนคติของผูนําของรัฐบาลตอปญหาชนกลุมนอยในแตละ
ชวง แตนโยบายหลักยังคงเหมือนเดิม คือ คงความเปนเอกภาพของสหพันธรัฐพมาเอาไว (พรพิมล
ตรีโชติ, 2542: 56)
Mary Callahand นักวิชาการผูเชี่ยวชาญดานการเมืองของพมา ตั้งขอสังเกตไววา
“เนื่องจากรัฐบาลเกิดขึ้นทามกลางความขัดแยงระหวางองคกรทางการเมืองของกลุมตาง ๆ ในสวน
ตาง ๆ ของประเทศที่ตางก็ปฏิเสธอํานาจบริหารของรัฐบาลกลาง อีกทั้งการเจรจาหรือกระบวนการ
ในการแสวงหาฉันทานุมัติรวมกันก็เปนไปไดยากในชวงของสถานการณการทําสงคราม ทําให
รัฐบาลพมาไมเคยพัฒนากลไกใด ๆ ในการรับมือหรือหาขอตกลงของความขัดแยงทางแนวคิด
ทางการเมือง วิสัยทัศน และเปาหมายทางการเมืองระหวางกันไดเลย” 5 ดังนั้นจึงเปนเรื่องไมแปลก
ที่กลไกเดียว หรือยุทธศาสตรเดียวที่รัฐบาลพมาใชในการแกไขความขัดแยงทางการเมืองคือการใช
ปฏิบัติการทางทหารผานทางกองทัพพมา
5 Mary P.Callahan, “On time Warps and Warped Time : Lessons from Burma’s Democratic Era” in Burma :
Perspective for a Democratic Era (Washington D.C. : Broooking Institution Press, 1998), p. 53.

59
ความสัมพันธของประชากรกลุมนอยตออํานาจรัฐพมาจากสวนกลาง จึงมีนอยมากหรือ
แทบจะไมมีเลย ในขณะที่ความสัมพันธระหวางประชาชนกับผูนําทองถิ่นประจําแควนหรือ
ชาติพันธุของตนเองจะมีสูงกวา ดังนั้น ความสํานึกในความเปนสมาชิกของกลุมชาติพันธุและ
ความผูกพันกับผูนําทองถิ่นจึงมีสูงกวาสํานึกในการเปนสมาชิกของรัฐพมาโดยรวม ซึ่งอาจกลาวได
วาแทบจะเปนศูนย และนี่เปนสาเหตุของปญหาการสรางชาติของพมาในสมัยหลังอาณานิคม
ดังนั้น พมาภายใตการปกครองของอังกฤษจึงไมมีความเปนเอกภาพทางดานการเมือง
ทั้งนี้อันเนื่องมาจากนโยบายการปกครองของอังกฤษนั่นเอง นอกจากจะไมมีความเปนเอกภาพและ
ไมมีความเสมอภาคทางดานการเมืองการปกครองแลว ยังไมมีความเปนเอกภาพางดานเศรษฐกิจ
และสังคมอีกดวย ทั้งนี้เพราะอังกฤษใหความสนใจแกพมาแทมากกวาสวนที่เปนบริเวณชายแดน
อังกฤษไดทุมเทความเจริญทางดานการศึกษาและโครงสรางพื้นฐาน สาธารณูปโภค ในบริเวณพมา
แท จึงทําใหบริเวณชายแดนถูกทิ้งใหมีวิถีชีวิตไปตามครรลองดั้งเดิมของจารีตและวัฒนธรรม
ทางการเมือง การศึกษา สาธารณสุข และเศรษฐกิจเทาเทียมกับสังคมชาวพมาในเขตพมาแทไดรับ
การปกครองแบบนี้กอใหเกิดความแตกราวในระหวางประชากรของรัฐเดียวกัน และ
กอใหเกิดสภาวะการของการเปนศัตรูกันและกันดวย เพราะในสภาวการณที่อังกฤษใชทหารที่เปน
กลุมชาติพันธุปราบปรามชาวพมาที่พยายามตอสูกับอังกฤษนั้น เทากับการแบงแยกชาวพมาออก
จากกลุมชาติพันธุ ทําใหชาวพมารังเกียจและถึงขั้นเกลียดชังกลุมชาติพันธุในฐานะที่เปนฝาย
เดียวกันกับอังกฤษ และยอมที่จะเปนทาสรับใชชาวอังกฤษ แทนที่จะมาเขาใจชาวพมาและชวยกัน
รบกับอังกฤษ สํานึกของความเปนน้ําหนึ่งใจเดียวกันของคนในชาติไมอาจเกิดขึ้นภายใตเงื่อนไข
การปกครองของอังกฤษ ตรงกันขามกับนโยบายการปกครองของอังกฤษกลับไดอนุรักษความ
แปลกแยกระหวางประชากรกลุมตางๆ ของพมาเอาไวมากกวาที่จะทําใหมันลดลง
ดังนั้น เมื่อชาวพมากลุมหนึ่งไดพัฒนาจิตสํานึกของความเปน “ชาติ” และ “ชาตินิยม”
ในชวงสงครามโลกครั้งที่สอง พัฒนาการทางดานความคิดนี้จึงมิไดเปน “สํานึกรวม” ของประชากร
สวนใหญของรัฐพมา อีกทั้งขบวนการเคลื่อนไหวเพื่อใหไดมาซึ่งอิสรภาพจากการเปนอาณานิคม
ของอังกฤษ ก็มิไดรับความรวมมือจากทุกชุมชนและทุกสังคมในรัฐ คงเปนความพยายามของ
ชาวพมาแทเพียงกลุมเดียวเทานั้น ในขณะเดียวกัน ชนกลุมนอยที่ยังคงภักดีตอผูปกครองชาวอังกฤษ
ก็ยังคงมีอยู อาทิเชน กลุมไทใหญ ที่มีความผูกพันกับอังกฤษมากกวารัฐบาลพมา

3.3 ไทใหญ: เหยื่อของนโยบายการแปลงใหเปนพมา (Burmanization)
60
กลุมชาติพันธุไทใหญถือเปนกลุมที่มีประชากรมากเปนอันดับสองรองจากพมา และ
ถือวาตนเองมีประวัติศาสตรที่มาคนละชุดกับรัฐพมา การเคลื่อนไหวตอสูเพื่อเอกราชของ
ชาวไทใหญซึ่งดําเนินตอเนื่องมาหลายศตวรรษนั้นไดใชขออางความชอบธรรมจากประวัติศาสตร
ของระบอบการปกครองแบบเจาฟาของไทใหญ ซึ่งปกครองเมืองตางๆ ในไทใหญโดยเปนเอกเทศ
จากพมาในยุคจักรวรรดินิยมอังกฤษระบอบการปกครองดังกลาวไดรับการยอมรับอยางเปนทางการ
โดยอังกฤษไดใหไทใหญปกครองในฐานะสหพันธรัฐไทใหญ (Federated Shan States)
รัฐฉานมีอิสระในการปกครองตนเองภายใตการปกครองของอังกฤษสืบมาจนถึง
สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ในชวงนี้เองรัฐฉานที่เคยสงบตองเผชิญหนากับกองทัพในรูปแบบ
ตางๆกัน นับตั้งแตกองทัพญี่ปุนที่เขามาปฏิบัติการในพมาและรัฐฉาน กองกําลังของอังกฤษ
กองกําลังของพมา และกองกําลังของกองทัพจีน ซึ่งเขามาควบคุมและปองกัน “ถนนพมา” (Burma
Road) ที่เชื่อมระหวางยางกุงและคุนหมิง ผานมัณฑะเลย ลาเชี่ยว แสนหวี หวั่นติง (ปางสาง) เช ฟง
เปาซาน และตาลีฟู กองกําลังตางๆเหลานี้ใชรัฐฉานเปนสมรภูมิของการสูรบ ทําใหบานเมือง
ตองบอบช้ํามาก สิ่งกอสรางตาง ๆ ถูกทําลายเหลือไวเพียงแตซากเถาถาน สะพานและถนนหนทาง
ถูกทําลาย ทหารญี่ปุนสามารถควบคุมเมืองยุทธศาสตรและยุทธภูมิสําคัญไวไดหลายแหงในป
พ.ศ.2485 ขณะที่กองทัพอากาศของฝายพันธมิตรก็ใชกําลังกดดันกองทัพญี่ปุนอกจากนี้
ยังมีเจาหนาที่จากหนวยราชการทั้งทีเปนชาวไทใหญ คะฉิ่น กะเหรี่ยง และพมา ตางก็โดดรมเขามา
เพื่อการจารกรรมในรัฐฉาน 6
ผลจากการสูรบทําใหประชาชนในรัฐฉานพากันละทิ้งบานชองหนีสงครามทิ้งบาน
ทิ้งเมืองเพื่อหลบหนีเขาไปอยูในปา ไมมีเวลาทํามาหากิน ทําใหเกิดสภาพแรนแคนทั่วรัฐฉาน
ในขณะเดียวกัน กองทัพญี่ปุนก็ไดหวานลอมปลุกระดมชาวไทใหญใหรวมมือกับญี่ปุน
เพื่อสนับสนุนแนวความคิดที่วา “เอเชียเพื่อชาวเอเชีย” ในขณะที่กองทัพของฝายพันธมิตร
ก็ชูประเด็น “อิสรภาพและประชาธิปไตย” ทั้งสองฝายตางปลุกเราใหชาวไทใหญตอสูเพื่อพิทักษ
“แผนดินแม” ของตนไว สถานการณอยางนี้ไดจุดประกายความรักชาติ รักแผนดิน ใหเกิดขึ้น
ในหมูของชาวไทใหญ ประชาชนชาวไทใหญ อีกทั้งชนกลุมนอยตางๆ ไมวาจะเปนชาวคะฉิ่น ฉิ่น
6 Chao Tzang Yawnghwe,The Shan of Burma : Memoirs of a Shan Exile, (Singapore : Institute of Southeast Asian
Studies,1987),pp. 83-84.

61
หรือกะเหรี่ยง ใหตระหนักถึงอันตรายในการมอบอนาคตแผนดินแมของตัวอยูในอํานาจการ
ตัดสินใจของผูอื่น โดยตนเองไมมีสวนในการตัดสินใจรวมเลย 7
3.3.1 "ลิ๊กโหมหมายปางโหลง": สัจจะของคนไทใหญ
" เมืองแหงอิสรภาพของชาวไทยใหญตามขอตกลงปางโหลง
มอบใหสัญญากันไวเปนมั่นเหมาะ
แลวกลับคํากันไดหรือไร
ใครทรยศก็รูแกใจ
ไมใชชาวไทยใหญแนนอน
ความจริงใจของเรายอมประจักษ
สัญญาปางโหลงที่ใหนั้น
จากไปพลันกับออง ซานฤๅไฉน" 8
ในชวงสงครามโลกครั้งที่ 2 ป พ.ศ. 2490 อังกฤษและสหรัฐฯ ไดจัดทําขอตกลง
“Atlantic Charter” ที่ระบุวาเมื่อสงครามโลกยุติลง ทั้งอังกฤษและสหรัฐฯ จะคืนเอกราชใหกับ
ประเทศตาง ๆ ที่เปนอาณานิคม พรอมทั้งสงเสริมใหประเทศเหลานั้นจัดตั้งรัฐบาลเพื่อปกครอง
ตนเอง สําหรับกรณีพมา ซึ่งเปนอาณานิคมของอังกฤษและแบงการปกครองออกเปน 2 สวน
อังกฤษมีความเห็นวาถาพมาตองการไดรับเอกราชจากอังกฤษ ก็ควรจะรวมการปกครองใหเปนหนึ่ง
เดียวเสียกอน เพื่อจะไดเจรจาขอเปนเอกราชจากอังกฤษได เขตพมาแทจึงชักชวนเขตภูเขาใหมา
รวมตัวเปนประเทศเดียวกันเปนการชั่วคราว
อยางไรก็ตาม เพื่อประโยชนของความรวมมือกับรัฐบาลพมา โดยการประสานงานของ
นายพลออง ซาน ที่เรียกรองและขอความรวมมือจากเจาฟารัฐฉาน ผูนําของฉิ่น คะฉิ่นและคะยาห
ในการรวมตัวเพื่อความเปนเอกภาพของสหภาพพมา ที่จะประกาศตนเปนอิสระจากการเปน
ขาอาณานิคมของอังกฤษตามขอตกลงในการประชุมปางโหลง (Palong Agreement) โดยไดลงนาม
เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ ค.ศ. 1947 ระหวางตัวแทนชาวพมาแทและสภาผูนํารวมสหพันธรัฐเทือกเขา
(Supreme Council of the United Hill People: S.C.O.U.H.P.) ที่เมืองปางโหลง รัฐฉาน
ซึ่งประกอบดวยตัวแทนจากรัฐชาน รัฐกะฉิ่น และรัฐชิน จํานวน 23 คน ที่ตกลงจะรวมมือกันจัดตั้ง
7 (Ibid., p. 84).
8 สาละวินโพสต ฉบับที่ 27 (16 พฤศจิกายน - 31ธันวาคม 2548).

62
รัฐบาลเฉพาะกาลขึ้นเพื่อเรียกรองเอกราชจากอังกฤษเทานั้น ซึ่งเจาฟารัฐฉานก็ยอมอยูภายใต
การปกครองของรัฐบาลกลางที่ยางกุง
ขอตกลงปางโหลงไดรับการบันทึกในรัฐธรรมนูญพมาฉบับป พ.ศ. 2490 ที่ใหสิทธิ
พิเศษแกรัฐบาลชนกลุมนอยที่เขารวมประชุม คือ รัฐฉาน คะยาห รัฐคะฉิ่น และฉิ่น ใหสามารถ
แยกตัวเปนอิสระหลังการรวมตัวอยูภายใตสหภาพพมาครบ 10 ป เงื่อนไขนี้ไดรับการรับรองจาก
รัฐบาลพมาและรัฐธรรมนูญการปกครองพมา สําหรับรัฐอื่นๆ ที่ไมไดเขารวมลงนามในสัญญาปาง
โหลง เนื่องจากยังมีขอกังขาเรื่องความจริงใจของรัฐบาลพมาในการใหอิสระแกรัฐในภายหลัง
โดยเฉพาะรัฐกะเหรี่ยง
ทั้งนี้ สาระสําคัญของสัญญาปางโหลงไดระบุขอตกลงไว 9 ประการ อาทิ ตัวแทนของ
สภา S.C.O.U.H.P. สามารถดํารงตําแหนงรัฐมนตรีที่ปรึกษาในคณะรัฐบาลพมาได 1 ตําแหนง
โดยสหพันธรัฐเทือกเขามีสิทธิปกครองตนเองอยางอิสระ และสหพันธรัฐเทือกเขาตองมี
สิทธิเสรีภาพเทาเทียมกับพมาแททุกประการ เปนตน 9
หลังจากพมารวมประเทศเปนหนึ่งเดียวแลว พมาไดจัดใหมีการเลือกตั้งสมาชิกสภาใน
เดือนเมษายน พ.ศ. 2490 เพื่อทําหนาที่รางรัฐธรรมนูญฉบับแรกของพมา โดยไดบรรจุเรื่องสิทธิการ
แยกตัวของรัฐตาง ๆ ที่รวมลงนามในขอตกลงในสัญญาปางโหลงไวในรัฐธรรมนูญดวย
9 http://www.exim.go.th/doc/research/targeted_country/6921.pdf.

63
รูปภาพที่ 3.1 สนธิสัญญาปางโหลง
10
10 http://www.shanland.org/resources/history/panglong_agreement.htm/.

64
ผลการเลือกตั้งปรากฏวานายอองซาน ผูกอตั้งองคกรสันนิบาตเสรีภาพตอตานฟาสซิสต
แหงมวลชน (the Anti-Fascist People's Freedom League: AFPFL) ไดรับชัยชนะอยางทวมทนและ
ไดรับการแตงตั้งใหดํารงตําแหนงนายกรัฐมนตรี อยางไรก็ตาม เมื่อวันที่ 19 กรกฎาคม พ.ศ.2490
ขณะที่นายอองซานและคณะรัฐมนตรีกําลังประชุมเพื่อจัดทํารางรัฐธรรมนูญฉบับดังกลาวอยู ไดมี
คนรายลอบบุกเขาสังหาร สงผลใหนายอองซานและรัฐมนตรีอีก 6 คน เสียชีวิต นายอูนุ สมาชิกใน
กลุม AFPFL ไดเขารับตําแหนงนายกรัฐมนตรีตอจากนั้นดวยการสนับสนุนของอังกฤษ
เมื่อรัฐธรรมนูญฉบับดังกลาวเสร็จสมบรูณและประกาศใชอยางเปนทางการในวันที่ 24 กันยายน
พ.ศ. 2490 อังกฤษจึงไดใหเอกราชแกพมาเมื่อวันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2491
ในชวงสิบปแรกของการอยูรวมกันระหวางรัฐฉานและรัฐบาลพมานับตั้งแตพมา
ประกาศอิสรภาพจากอังกฤษในป พ.ศ. 2491 เปนตนมา ผูนํารัฐฉานตางใหความรวมมืออันดีใน
การปกครองและบริหารประเทศรวมกันกับรัฐบาลพมา แมวาในระยะเวลาเดียวกันนี้จะเกิดการตอสู
ทางการเมืองระหวางรัฐบาลกลางของพมาและพรรคคอมมิวนิสตพมา อีกทั้งองคกรเคลื่อนไหว
ทางการเมืองของกะเหรี่ยงและมอญ แตชาวไทใหญก็ยังคงใหคงใหความรวมมือและมั่นคงอยูกับ
รัฐบาลของพมาจนถึงชวงปลาย พ.ศ. 2493
หลังไดรับเอกราชความสัมพันธระหวางพมาแทและรัฐตางๆ เปนไปอยางไมราบรื่นนัก
โดยรัฐบาลพมาพยายามจะคุมอํานาจเหนือรัฐตาง ๆ รวมถึงรัฐที่ไมไดเขารวมเจรจาใน
สัญญาปางโหลงดวย สงผลใหรัฐบาลพมาตองเผชิญกับกลุมกบฏตาง ๆ อาทิ กลุมกะเหรี่ยง (หรือที่
มักเรียกวา กะหยิ่น) ซึ่งเปนกลุมที่ตอตานการเขารวมลงนามในสัญญาปางโหลงกับเขตพมาแท
มาตั้งแตตน จนกระทั่งป พ.ศ. 2501 ซึ่งครบ 10 ป ที่พมาไดรับเอกราชจากอังกฤษ รัฐตางๆ จึงขอ
แยกตัวเปนอิสระตามขอตกลงในสัญญาปางโหลง แตรัฐบาลกลางพมาภายใตการนําของนายอูนุ
กลับไมยอมใหเปน ไปตามขอตกลง เนื่องจากกลัววาจะสูญเสียรายไดจํานวนมากที่ไดจาก
ทรัพยากรธรรมชาติในดินแดนของรัฐตางๆ ซึ่งอุดมไปดวยอัญมณี หยก แรธาตุ กาซธรรมชาติ และ
น้ํามัน
ขณะที่ในเขตพมาแทแทบไมมีทรัพยากรใด ๆ สงผลใหรัฐตางๆ ไมพอใจและตอตาน
การกระทําของรัฐบาลพมาอยางหนัก ความขัดแยงระหวางรัฐบาลพมากับกลุมผูตอตานไดดําเนินมา
อยางตอเนื่อง จนกระทั่งวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2505 ประชาชนในรัฐชานและรัฐกะยาไดกอเหตุ
ประทวงเพื่อเรียกรองใหรัฐบาลพมาใหอิสระในการปกครองตนเอง สงผลใหนายพลเนวิน
ซึ่งขณะนั้น ดํารงตําแหนงผูบัญชาการทหารบกของพมา ใชเหตุการณดังกลาวเปนขออางในการทํา
รัฐประหารยึดอํานาจจากนายอูนุ และประกาศยุบสภา รวมทั้งยกเลิกการใชรัฐธรรมนูญฉบับป
พ.ศ. 2490 สงผลใหสัญญาปางโหลงกลายเปนโมฆะไป

65
ตอมาความไมสงบในรัฐฉานนั้นเกิดขึ้นเพราะรัฐบาลกลางของพมาพยายามจะแผ
อํานาจเขาไปครอบงําเหนือผูนํารัฐฉานทั้งหลาย นโยบายในการบริหารและปกครองรัฐฉานถูก
กําหนดโดยรัฐบาลกลางจากยางกุง นักการเมืองพมาใชอิทธิพลครอบงํานักการเมืองไทใหญ จนผูนํา
รัฐฉานแทบจะไมมีสิทธิมีสวนรวมในการปกครองและบริหารประเทศแตอยางไร
สาเหตุสําคัญอีกประการหนึ่งที่รัฐฉานตองการแยกตนเปนอิสระจากการปกครองของ
พมานั้น เพราะพมาตองการที่จะยึดอํานาจการปกครองของรัฐฉานและถายโอนอํานาจของบรรดา
เจาฟาทั้งหลายใหเขาสูอํานาจสวนกลางของรัฐบาลกลางที่ยางกุง นอกจากนี้ รัฐบาลพมายังได
พยายามที่จะเขาไปแทรกแซงในกิจการภายในของรัฐฉานอยูตลอดเวลา ในชวงป พ.ศ. 2492
เมื่อกองทหารกะเหรี่ยงกลุมกองกําลังปองกันชาติกะเหรี่ยง (Karen National Defense Organization
- KNDO) ไดแผอิทธิพลเขาไปในรัฐฉานและยึดเมืองตองยีไวในอํานาจ รัฐบาลพมาไดสงกองทัพ
เขาไปปราบกลุมกะเหรี่ยง และถือโอกาสปกหลักที่เมืองตองยีเพื่อใหความคุมครองประชาชน
ในรัฐฉาน แตกองทัพพมาไดทําหนาที่มากกวาหนาที่คุมครองความปลอดภัย คือไดพยายาม
เขาแทรกแซงในกิจการของรัฐฉานทั้งดานการเมืองและสังคม จนกอใหเกิดความระแวงจากบรรดา
เจาฟาและเปนที่หวาดกลัวของชาวไทใหญ
นอกจากความพยายามเขาแทรกแซงในกิจการภายในรัฐฉานแลว รัฐบาลกลางของพมา
ยังไดพยายามที่จะทําลายโครงสรางการปกครองดั้งเดิมของรัฐ คือ ระบบเจาฟาอีกดวย ในป
พ.ศ. 2495 รัฐบาลไดแตงตั้งคณะกรรมการขึ้นมาคณะหนึ่งชื่อ คณะกรรมการสอบสวนการปกครอง
รัฐฉาน (The States Administrative Enquiry Commission) เพื่อหยั่งเสียงประชาชนชาวไทใหญวา
ยังคงเห็นชอบคิดวาอยากจะไดระบบการปกครองชนิดใดมาแทนที่ แตแลวคระกรรมการก็ถูก
ลมเลิกไป ตอมารัฐบาลไดเสนอใหบรรดาเจาฟายกเลิกฐานันดรในฐานะเจาผูครองแควนและยกเลิก
สิทธิในการปกครองแควนตามที่ไดระบุไวในรัฐธรรมนูญ ซึ่งในที่สุดบรรดาเจาฟาแควนตางๆ
ของรัฐฉานก็จําตองยินยอมลงนามในขอตกลงกับรัฐบาลพมายกเลิกฐานันดรและสิทธิ
ในการปกครองและนิติบัญญัติ เพื่อแลกกับคาตอบแทนซึ่งรัฐบาลจัดสรรใหในป พ.ศ. 2502 11
ปญหาความวุนวายภายในรัฐฉานอีกประการหนึ่ง ที่ทําใหรัฐบาลพมาสงกองกําลังทหาร
เขามาสูรัฐฉานเกิดขึ้นภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อกองกําลังจีนคณะชาติหรือกกมินตั๋งซึ่งตอสู
กับจีนคอมมิวนิสตในแผนดินใหญไดถอยรนเขามาสูรัฐฉาน และใชรัฐฉานเปนฐานที่หลบพักกอน
จะเขาไปโจมตีกองทหารจีนคอมมิวนิสต เมืองตางๆ ที่กองกําลังกกมินตั๋งเขาไปพํานักในรัฐฉาน
ไดแก โกกัง (Kokang) เวียงงุน (Ving Ngun) เมิงเลิน (Muang Loen) เมืองชู (Muang Hsu) และที่เคย
ครอบครองไปถึงทาขี้เหล็ก ซึ่งเปนเมืองชายแดนติดกับอําเภอแมสาย จังหวัดเชียงราย
11 Silverstein, Burma Politics, p. 215

66
เพื่อเปนการยับยั้งการปฏิบัติการของกองกําลังกกมินตั๋ง รัฐบาลพมาจึงไดสงทหารเขามา
ในรัฐฉานเพื่อขับไลกองกําลังกกมินตั๋ง และตองตอสูกับกองกําลังของพรรคคอมมิวนิสตพมา ซึ่งมี
ฐานปฏิบัติการอยูในรัฐฉานบริเวณรอยตอชายแดนจีน-พมา ความบังเอิญทางดานการเมืองระหวาง
ประเทศในครั้งนี้เปดโอกาสใหรัฐบาลพมาสงกองทัพเขามาประจําในรัฐฉาน สงผลใหดินแดนของ
รัฐฉานถูกทหารของกองทัพพมาเขาควบคุมพื้นที่
ดินแดนรัฐฉานในชวงพ.ศ. 2493 จึงวุนวายและปกคลุมไปดวยกลิ่นอายของการสูรบอีก
ครั้ง ไมผิดจากชวงสงครามโลกครั้งที่ 2 ในครั้งนี้ดินแดนรัฐฉานมีกองกําลังของพรรคคอมมิวนิสต
พมา กองกําลังกกมินตั๋งซึ่งสูรบกับกองทัพทหารพมา และกองกําลังของชนกลุมนอยซึ่งเคลื่อนไหว
เพื่อตอตานอํานาจรัฐพมา เชน กองกําลังของกลุมปะที่เคลื่อนไหวตอสูกับรัฐบาลพมา รวมกับกลุม
เคลื่อนไหวทางการเมืองของกะเหรี่ยงกลุมกองกําลังปองกันชนชาติกะเหรี่ยง (Karen National
Defense Organization – KNDO) ในบริเวณตอนใตของรัฐฉาน กองกําลังของทหารคะฉิ่น
ซึ่งแยกตัวอยูภายใตการนําของรอยเอกนอ แสง (Captain Naw Seng) ซึ่งแยกตัวออกมาจาก
กองทัพพมา
สถานการณรัฐฉานในยุคนี้จึงตอกย้ําความชอบธรรมของพมาในการที่จะคงกองกําลัง
ทหารไวที่รัฐฉาน แมวากองกําลังกกมินตั๋งจะถูกสั่งใหถอนออกจากรัฐฉานตามมติขององคการ
สหประชาชาติในป พ.ศ. 2497 ก็ตาม แตกองทัพพมาก็ยังคงตั้งมั่นอยูเพื่อภารกิจในการปราบปราม
กองกําลังกลุมอื่นๆ อีกตอไป และในระหวางที่ปฏิบัติภารกิจนี้ ทหารพมาก็เริ่มทําการปลดอาวุธ
ชาวไทใหญ คนหาอาวุธและจับกุมบรรดาชาวไทใหญที่มีพฤติกรรมอันเปนปรปกษกับรัฐบาลพมา
สงผลใหผูนําทองถิ่นของรัฐฉานถูกจับกุมขังคุกทรมานหรือฆาตายไปเปนจํานวนไมนอย บรรดา
ผูนําชาวไทใหญ ไมวาจะเปนผูแทนราษฎร นักการเมืองหรือเจาฟา ไมสามารถตานทานอํานาจเผด็จ
การของทหารพมาได ประชาชนชาวไทใหญอยูในสภาพไรที่พึ่งทางการเมืองจากผูนําของตนและ
ถูกขมขืนจากทหารพมา สภาพการณนี้เองทําใหบรรดาชาวไทใหญพากันรวมตัวเขากับกองกําลัง
หรือกลุมเคลื่อนไหวทางการเมืองกลุมตางๆ ที่มีอุดมการณตอตานรัฐบาลพมาตั้งแตนั้นเปนตนมา
3.3.2 สี่ตัด (Four Cuts): ปฏิบัติการละเมิดสิทธิมนุษยชน
เมื่อประเทศพมาไดรับอิสรภาพจากประเทศอังกฤษ ในป พ. ศ. 2491 รัฐฉานไดรับคํา
สัญญาวา หลังจากนั้นสิบป รัฐฉานจะไดรับสิทธิในการปกครองตนเอง แตคําสัญญานี้ไมเคยเปน
จริง สงครามภายในระหวางกลุมชนชาติตาง ๆ กับผูปกครองไดเกิดขึ้น นับตั้งแตป พ.ศ. 2505
เปนตนมา ประเทศพมามีทหารขึ้นมาปกครองประเทศหลายชุดดวยกัน สงครามการตอสูระหวาง

67
ชนชั้นปกครองซึ่งประกอบดวยชนชาติพมาเปนสวนใหญกับกลุมชนชาติอื่น ๆ เกิดขึ้นอยางตอเนื่อง
สงผลใหประชาชนภายในประเทศพมาตองประสบกับความทุกขยากมาเปนเวลาหลายทศวรรษ
ความทุกขยากเพิ่มมากขึ้นภายใตการปกครองของ สภาเพื่อสันติภาพและการพัฒนาแหงรัฐ (State
Peace and Development Council-SPDC) ที่ยึดอํานาจการปกครองหลังจากไดใชกําลังปราบปราม
อยางรุนแรงตอผูชุมนุมประทวงอยางสงบในป พ.ศ. 2531
การเลือกตั้งทั่วไปในป พ.ศ. 2533 ซึ่งพรรคสันนิบาติแหงชาติเพื่อประชาธิปไตย
(National League of Democracy - NLD) ไดรับชัยชนะอยางทวมทน แตสภาเพื่อสันติภาพและ
การพัฒนาแหงรัฐ (SPDC) ปฏิเสธที่จะรับรองผลการเลือกตั้งและจวบจนทุกวันนี้ก็ยังใชกําลังของ
กองทัพในการดํารงไวซึ่งอํานาจสูงสุดในการปกครองประเทศ สภาเพื่อสันติภาพและการพัฒนา
แหงรัฐ (SPDC) ไดเพิ่มมาตรการสูงสุดทางทหารและรณรงคตอตานการเคลื่อนไหวของ
ชาวไทใหญและกลุมชนชาติในพื้นที่ตาง ๆ กลุมผูปกครองทหารในพมาไดดําเนินโยบายที่เรียกวา
“สี่ตัด” คือมุงที่จะตัดปริมาณอาหาร เงินชวยเหลือ การรวบรวมกําลังคนและขอมูลขาวสารตางๆ
ตอกลุมกองกําลังตอตานโดยใชวิธีการขมขูคุกคาม ควบคุม ทําใหยากจนตอพลเรือนที่อยูอาศัย
ในเขตพื้นที่เพื่อที่พลเรือนเหลานั้นจะไดหมดโอกาสหรือหมดหนทางใด ๆ ที่จะชวยเหลือหรือ
สนับสนุนฝายตอตาน
วิธีการหลัก ๆ ของนโยบาย “สี่ตัด” ก็คือ เอาชาวบานและผูสูงอายุไปคุมขัง ทรมาน หรือ
ฆา หากรูวามีการติดตอกับฝายตอตานไมวาจะดวยวิธีใดก็ตาม หรือบังคับขูเข็ญและปลนเอาพืชผล
ในไรนา อาหาร สัตวเลี้ยง เงินสดและสิ่งของมีคาตาง ๆ จากชาวบาน หรือบังคับใหพลเรือนไปใช
แรงงานในกองทัพและลิดรอนเวลาที่จะทํางานอื่นใด และเพิ่มการบังคับใหโยกยายถิ่นฐานไปยัง
สถานที่หรือหมูบานที่อยูภายใตการควบคุมโดยตรงของกองทัพฝาย SPDC 12 มีผลทําใหประชาชน
ตองโยกยายถิ่นที่อยูภายในประเทศพมา รวมทั้งประชาชนจํานวนมากทะลักเขาสูประเทศไทยและ
ประเทศเพื่อนบานในฐานะผูลี้ภัย
ก) การบังคับโยกยายถิ่นฐาน: ประสบการณของ “จายตา”
นโยบายสี่ตัดกลายเปนยุทธศาสตรหลักของรัฐบาลทหารพมา ในการขยายแสนยานุภาพ
ของตนไปยังพื้นที่ชายขอบทั้งหลาย และนํามาซึ่ง การบังคับพลัดถิ่นภายในรัฐ (internal
displacement) ของชาวไทใหญจํานวนมาก ไดมีการประมาณการวา นับตั้งแตเดือนมีนาคม
พ.ศ. 2539 เปนตนมา ทหารพมาไดทําการบังคับโยกยายชาวบานไมนอยกวา 1,400 หมูบานในพื้นที่
12 http:www.db.idpproject.org.

68
กวา 7,000 ตารางไมลในรัฐไทใหญตอนกลาง ซึ่งยังผลใหชาวไทใหญไมนอยกวา 300,000 คน
13
ถูกบังคับใหอพยพออกจากบานเกิดของตนเขาไปอยูในพื้นที่รองรับทางยุทธศาสตร
ในทางปฏิบัติแลว นโยบายดังกลาวนําไปสูการอพยพโยกยายหมูบานที่ถูกหมายหัววา
เปนหมูบานตองสงสัย ซึ่งสวนใหญเปนหมูบานตามแนวพรมแดนหรือหางไกลจากศูนยกลาง
ปฏิบัติการโยกยายมักดําเนินควบคูไปกับการเผาทําลายหมูบานและผลผลิตในหมูบาน การขมขืน
ผูหญิง การทํารายชาวบานในหมูบานตองสงสัย การขมขูคุกคาม การสังหาร และการลดจํานวน
ประชากรของพื้นที่ตองสงสัยลง เพื่อตัดตอนการสนับสนุนกองกําลังกูชาติ ปฏิบัติการดังกลาว
ดําเนินไปอยางเขมขน โดยเฉพาะอยางยิ่งในเขตตอนกลางของรัฐไทใหญ 14
นอกจากนี้ชาวบานเหลานั้นยังไดถูกบังคับใหเปนแรงงาน (forced labor) ในโครงการ
ตางๆ ของพมา ขณะเดียวกันก็มีชาวบานอีกจํานวนไมนอยที่พากันหลบหนีและลี้ภัยอยูในเขตปา
และอีกกวาครึ่งลานคนที่พากันหนีอพยพเขามาในไทย ที่ซึ่งสถานภาพของชาวไทใหญไมไดรับ
การยอมรับจากรัฐบาลไทย
ในขณะที่รัฐบาลทหารตัดสินใจปราบกองกําลังไทใหญกลุมสุดทายดวยกันดําเนิน
นโยบายบังคับโยกยายถิ่นฐานครั้งใหญที่สุดในรัฐฉาน จากรายงานกลุมสิทธิมนุษยชนไทใหญ
เปดเผยวา ในชวงป พ.ศ. 2539-40 รัฐบาลทหารพมาสั่งใหชาวไทใหญจํานวนมากวา 300,000 คน
ซึ่งสวนใหญเปนชาวนา ชาวไรจาก 1,400 หมูบานในชนบทอพยพไปอยูในที่ยุทธศาสตรที่ใกลถนน
ใหญและใกลคายทหารพมา ชาวบานเหลานั้นจําเปนตองละทิ้งไรนา และอาชีพของเขาโดยไมไดรับ
คาตอบแทนใดๆ จากรัฐบาลทหารพมา คนจํานวนมากถูกบังคับใหเปนแรงงานรับจางรายวัน และ
อีกจํานวนมากตองกลายเปนขอทาน
โดยเฉพาะอยางยิ่งตอประชาชนในรัฐฉาน นับตั้งแตป พ.ศ. 2539 ประชาชนในรัฐฉาน
ไดตกเปนเปาของการสังหารโดยกลุมทหารเพื่อหยุดยั้งความชวยเหลือที่ประชาชนมีตอกองกําลัง
แหงรัฐฉานและเพื่อที่จะไดเขาครอบครองพื้นที่ในเขตนี้ซึ่งอุดมสมบูรณดวยทรัพยากรธรรมชาติ
กองทัพพมาไดบังคับขับไลใหชาวไทใหญจํานวน 300,000 คน และกลุมชนชาติอื่น ๆ ที่อาศัยอยูใน
รัฐฉานตอนกลางละทิ้งบานเรือนและตองออกจากที่ดินของตนเอง
ปรากฏการณการละเมิดสิทธิมนุษยชนโดยปฏิบัติการทางทหารและการอางสิทธิเหนือ
ทรัพยากรธรรมชาติภายใตการพัฒนาทางเศรษฐกิจในอภิมหาโครงการทั้งหลาย กอใหเกิดความ
13 (Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO), 2000, Electonic Document,
http://www.unpo.org/print.phb?arg=47&par=434.)
14 Shan Human Rights Foundation, “Dispossessed : a report on forced relocation and extrajudicial killings in Shan State, Burma,
Chiang Mai : SHRF,” 1998, Electronic Document, http://www.shanland.org/resources/bookspub/humanrights/dispossessed/.

69
เดือดรอนในพื้นที่ที่เปนที่อยูอาศัยของกลุมชาติพันธุเปนจํานวนมาก ประกอบกับความเปนหวง
ในการหมดสิ้นไปของทรัพยากรธรรมชาติ และความเสื่อมโทรมทางนิเวศและสิ่งแวดลอมเปน
ปจจัยสําคัญของการตอสูบนขบวนการตอตานรัฐของกลุมชาติพันธุชนกลุมนอย ทั้งนี้โดยมี
เปาหมายเพื่อการพิทักษปกปองสิทธิและความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่
นั่นเอง
นโยบายดังกลาวกอใหเกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชนชาวไทใหญอยางรุนแรง เนื่องจาก
ทหารพมาจะบังคับใหอพยพจากถิ่นเดิม โดยการบอกกลาวดวยวาจาหรือเปนลายลักษณอักษรให
อพยพจากหมูบานภายในระยะเวลาที่กําหนดไวเพียง 3-7 วัน ถาพบวายังมีชาวไทใหญหลงเหลืออยู
ในหมูบานเดิมภายหลังวันที่กําหนดไวจะยิงทิ้งทันที อยางไรก็ตาม ในหลายกรณี ทหารพมาไมได
รอจนกวาจะถึงวันที่กําหนด และเริ่มตนกระทําการรุนแรงตอชาวบานทันทีที่มีคําสั่งหรือขณะที่
ชาวบานกําลังอยูระหวางการอพยพ 15
จายตา เด็กวัยรุนชายอายุ 17 ป ซึ่งขณะนี้เปนหนึ่งในเด็กกําพรา 229 คนบนดอยไตแลง
เลาใหฟงถึงความทรงจําเมื่อ 10 ปกอนวา
"ผมอยูที่บานหนองแดง เมืองนาย รัฐฉาน ป 2539 ผมยังเด็กมาก
อายุ 6-7 ขวบ พี่สาวผมเพิ่งอายุ 14 ป ถูกทหารพมา 4-5 คนมาเอาตัวจากที่
บานไปรุมขมขืน พอผมถูกจับไปเปนลูกหาบใหหาบอาวุธใหทหารพมา
หายไปนานพอกลับมาแผลเต็มตัว แตพอเด็กอื่นไปตายไมไดกลับ หลังจาก
นั้นทหารพมาเขามาในหมูบานสั่งใหทุกคนยายออกใน 7 วัน ใครไมไปถูกยิง
เขาเขามาเผาหมูบาน ชาวบานหนีออกหมด บางคนยายไมทันลูกเล็กถูกเผา
ตายในกองไฟ เสียงรองไหดังทั่ว พอแมผมรองไห หมดตัวไมรูจะไปไหน
พอแมผมกับครอบครัวลุงอองหนีไปอยูในปา ไมมีอะไรกิน ไมมีที่อยู หลบ
อยูตามปาขุดหาเผือกมันกิน อยูกัน 6-7 เดือน วันหนึ่งผมไปดักนกไดยินเสียง
ปน ผมแอบในปาจนค่ํากลับมาดูเห็นพอแมโดนยิงตายเลือดเต็มหนา ลุงออง
ถูกฆาตัดหัวเสียบไวกลางปา เหลือผมคนเดียวไมรูไปไหน เดินรองไหไป
เรื่อยๆ ปารกก็บุกไป ไมไดกินอะไรวันหนึ่งเต็มๆ สัตวปารองทั้งคืนผมกลัว
15 สาละวินโพสต : ฉบับที่ 22 วันที่ 1 เม.ย. – 15 พ.ค. 2548 ; หนา 3.

70
มาก เดินไปจนไปเจอชาวบานที่หลบอยูในปา เขาเลยพาผมไปสงไวกับ
ทหารไทใหญในปาเมืองโขหลํา" 16
นับตั้งแตป พ.ศ. 2535 เปนตนมา คณะกรรมาธิการวาดวยสิทธิมนุษยชน (United
Nations Commission on Human Rights- UNHCR) ไดผานมติเห็นชอบที่จะประณามการละเมิด
สิทธิมนุษยชนใด ๆ ที่เกิดขึ้นภายในรัฐฉานและตอชนชาติอื่น ๆ ในประเทศพมา ตอมาในป
พ.ศ. 2537 คณะกรรมาธิการผูลี้ภัยแหงสหประชาชาติ (UNHCR) ไดเสนอแนะวา “รัฐบาล
ของประเทศพมา ควรจะดําเนินการตามขั้นตอนที่จําเปน ในอันที่จะทําใหทหารไมวาจะเปน ทหาร
ทั่วไปหรือ ทหารที่มียศตําแหนงระดับสูง กระทําการอยูในกรอบอันเปนที่ยอมรับไดของ มาตรฐาน
ทางดานสิทธิมนุษยชนนานาชาติและมาตรฐานทางดานมนุษยธรรม เพื่อที่พวกเขาเหลานั้น จะไมใช
อํานาจในการฆาคนตามอําเภอใจหรือ ขมขืนหรือยึดเอาทรัพยสิน หรือบังคับใหใชแรงงาน ขนสง
โยกยายหรือกระทําการใด ๆ ที่แสดงออกซึ่งความไมเคารพตอศักดิ์ศรีความเปนมนุษย” ในรายงาน
ของผูตรวจการรายงานพิเศษวาดวยเรื่องประเทศพมาประจําป พ.ศ. 2546 ก็ปรากฏรายงานใน
ทํานองเดียวกันนี้ แตแมกระนั้นก็ตาม ตราบจนทุกวันนี้ คณะผูปกครองทหารพมาก็ ยังคงกระทํา
การละเมิดสิทธิมนุษยชนอยางรุนแรงตอประชาชนชาวพมาตลอดมา
ข) การขมขืน: ความรุนแรงบนรางกายผูหญิงไทใหญ
SWAN และ Shan Human Right Foundation (SHRF) ไดรวมกันเปดตัวรายงาน
“ใบอนุญาตขมขืน” (License to Rape) เมื่อวันที่ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2545 รายงานดังกลาวเปนผลมา
จากการรวบรวมขอมูลสัมภาษณที่ SWAN และ SURF ไดดําเนินการมาตั้งแตมกราคม พ.ศ. 2544
ถึงมีนาคม พ.ศ. 2545 โดยเปนการสัมภาษณบุคคล 173 คน เพื่อประมวลปญหาการขมขืน
ขนาดใหญที่ดําเนินอยางตอเนื่องมาเปนเวลานานกวา 6 ป (พ.ศ. 2539-2545) โดยทหารที่กระทําตอ
ผูหญิงและเด็กสาวชาวไทใหญจํานวน 625 คน ซึ่งในแทบทุกกรณีเปนการขมขืนตอหนากองทหาร
พมา วิธีการขมขืนเปนไปอยางทารุณและโหดราย โดยเหยื่อกวา 25 % เสียชีวิตจากการขมขืน
ในขณะที่ 61 % ถูกขมขืนรวมหมู จํานวนไมนอยของเหยื่อเหลานี้ถูกกักขังเพื่อการขมขืนรวมหมู
จํานวนไมนอยของเหยื่อเหลานี้ถูกกักขังเพื่อการขมขืนตอเนื่องในตลอดชวงที่กองทหารพมา
ประจําการอยู บางรายเปนเวลาไมนอยกวา 4 เดือน พื้นที่ของการขมขืนจํานวนมากเกิดขึ้นในชวงที่
ผูหญิงและเด็กออกเก็บหาอาหารนอกพื้นที่รองรับการอพยพ (relocation site) ขณะเดียวกันการ
16 www.palungjai.com/page018.html.

71
ขมขืนยังเกิดขึ้นในระหวางที่ผูหญิงถูกบังคับใหเปนแรงงานแบกของโดยไมมีคาตอบแทนใหกับ
ทหารพมา และในจุดตรวจที่ตางๆ ที่ทหารพมาประจําการอยู 17
รูปแบบความรุนแรงมีตั้งแตการทุบตี ทรมานรางกายและการขมขืนผูหญิงอยางโหดราย
ทารุณ ดังเชน คําบอกเลาของชาวบานไทใหญซึ่งปรากฏในรายงานใบอนุญาตขมขืนที่จัดทําโดย
เครือขายปฏิบัติงานสตรีไทใหญเมื่อป พ.ศ. 2545
“...ระหวางขนยายขาวของครอบครัวนี้ไดหยุดพัก เมื่อทหารพมา
มาถึงไดจับผูเปนพอมัดและใชเชือกแขวนเขาไวกับขื่อของกระทอมแลวจุด
ไฟขางลางเพื่อยางเขาทั้งเปน จากนั้นทหารไดรุมขมขืนลูกสาววัยรุนของเขา
แลวฆาเธอทิ้ง ผูเปนพอตายในอีกสองสามวันตอมาจากกรถูกทรมาน ขณะที่
ผูเปนแมกลายเปนคนเสียสติจากการเห็นสามีและลูกสาวถูกทรมานและฆา
ทิ้งตอหนา...” 18
ในขณะที่ เด็กหญิงจามเฮือง อายุ 7 ขวบ อยูบานคานมน จังหวัดหัวเมือง ตรงขาม
จังหวัดแมฮองสอนแมฮองสอน นั่งเลนกับนองชายอายุ 3 ขวบอยูใตถุนบาน วันนั้นพอแมของเธอ
ออกไปทํางาน จามเฮืองเลาวา
“เธอไมทันรูตัวเมื่อผูชายตัวดํา ๆ ใหญ ๆ นุงโสรง ใสเสื้อทหาร
พมา เขาประชิดตัว เอาแตงกวายัดปากเธอไมใหเสียงรองดังออกมา มัดมือ
เธอไวขางหลัง อุมเธอตัวปลิวขึ้นไปบนบาน ดึงผาถุงเธอออกและขมขืนเธอ
จามเฮืองบอกวา เธอไมรูทหารพมาทําอะไร แตเจ็บมากและเลือดไหลเต็มไป
หมด หลังจากนั้นทหารพมาแกมัดเธอ หันหลังเดินออกไป จามเฮืองเดินไม
ไหว ไดแตรองไหคลานลงบันไดบาน ไปหลบอยูขางกอไม ขณะที่เลือดไหล
ไมหยุด สักพักพอแมกลับมาบาน เห็นสภาพจามเฮืองก็รูวาลูกโดนขมขืน พอ
แมรีบพาจามเฮืองไปหาหมอ หมอถามวาโดนอะไรมา แมไมกลาบอก หมอ
ถามวาใครทํา ฉีดยาใหแลวบอกใหไปแจงความ หลังจากนั้นตํารวจพมาไป
17 Shan Human Rights Foundation (SHRF) and the Shan Women’s Action Network. License to Rape : The Burmese Regime’s Use
of Sexual Violence in the Ongoing War in Shan State, Burma (Chiang Mai : SHRF and SWAN, 2002).
18 สาละวินโพสต : ฉบับที่ 22 วันที่ 1 เม.ย. – 15 พ.ค. 2548 ; หนา 3.

72
เอาคนมา 5 คนใหชี้ตัว จามเฮืองชี้ไมไดเพราะไมเห็นหนา ตํารวจก็ไมทํา
อะไรอีก”
สิบหาวันแรกที่นอนปวย จามเฮืองลุกไมไดเพราะแผลอักเสบมาก เธอปวยหนักอยูเดือน
หนึ่งเต็ม ๆ หลังจากนั้นพอแมกลัวทหารพมาจะตามมาทําราย พอจามเฮืองเริ่มเดินได ญาติพี่นองจึง
ไปชวนทั้งครอบครัวใหมาอยูที่ดอยไตแลง เพราะเปนที่เดียวที่ทหารพมาจะเขามาทํารายประชาชน
19
ไทใหญไมได
สําหรับประชาชนไทใหญแลว ประสบการณจากการกดขี่ของรัฐบาลทหารพมา เปนสิ่ง
ที่ปรากฏในชีวิตประจําวันที่ผานนโยบายการแปลงใหเปนพมา (Burmanization) อันเปนนโยบาย
สําคัญในการสรางรัฐชาติที่เปนหนึ่งเดียวทางชาติพันธุ (ethnocratic native state) ดังที่งานศึกษา
จํานวนมากไดวิเคราะหไววายุทธศาสตรทางการทหารของพมาในการครอบงํา สรางความเปนใหญ
และเปนหนึ่งเดียวของชาติ ดวยการใชกําลังนั้นแสดงออกในการปฏิบัติหลายรูปแบบ ไมวาจะเปน
การกดขี่ทางวัฒนธรรม ภาษา ศาสนาวัฒนธรรม และการแทรกซึมกําลังทหารเขาไปในพื้นที่ตาม
แนวพรมแดนตางๆ ภายใตยุทธศาสตรที่ผสมผสานหลายอยาง ไมวาจะเปนการใชกองกําลังเขาไป
ปราบปราม การบังคับใหยอมจํานนและหยุดยิง หรือการใชการควบคุมผานการพัฒนาเปนตน
นโยบายที่มีผลรุนแรงมากที่สุดตอประชาชนในชนบท เห็นจะไดแก นโยบายสี่ตัด หรือ
four cuts policy อันเปนนโยบายเพื่อตอบโตตอกองกําลังกูชาติ ดวยการตัดกําลังหนุนชวยประชาชน
ใหมีตอกองกําลังดังกลาวในสี่สายดวยกัน คือ อาหาร ทุน การขาว และกําลัง หรือเทากับเปนการตัด
สายสัมพันธระหวางกองกําลังกูชาติกับครอบครัวและหมูบานนั่นเอง 20
19 http://www.sarakadee.com/web/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=734.
20 Martin Smith, Burma : Insurgency and the Politics of Ethnicity (Dhaka : The University Press ; Bangkok : White Lotus ;
London : Zed Books Ltd., 1993).

73
3.4 สรุปผล
แตเดิมแตละกลุมชาติพันธุในพมามีโครงสรางทางสังคมและการปกครองเปนของ
ตนเอง รัฐพมาจากสวนกลางหรือพมาแทจึงมิไดมีความพยายามจะรวบรวมดินแดนเหลานี้เขามาอยู
ภายใตโครงสรางของรัฐพมา แตยังคงใหสิทธิเสรีภาพแกผูปกครองกลุมตางๆ เหลานั้น
ในการปกครองดูแลตนเอง ในบางทองที่อาจจะสงขาราชการผูใหญไปคอยดูแลเพื่อทําหนาที่ปรึกษา
และรวบรวมภาษีแตก็มิไดแทรกแซงในกิจการปกครองภายใน นโยบายการปกครองชนกลุมนอย
ของรัฐพมาจึงเปนการปกครองแบบกระจายอํานาจใหกับผูปกครองนครรัฐเดิม
ตอมาเกิดมีการกดขี่โดยรัฐบาลทหารพมาภายในประเทศของตนเองที่ดําเนินมายาวนาน
กวาครึ่งศตวรรษประวัติศาสตรหลังยุคอาณานิคมของพมาเปนประวัติศาสตรที่เต็มไปดวย
ความขัดแยงและความรุนแรงทางชาติพันธุ การรวมกันตอสูเพื่อปลดปลอยตัวเองออกจากการ
ปกครองของเจาอาณานิคมอังกฤษของชาวพมาและกลุมชาติพันธุตางๆ ซึ่งประสบความสําเร็จในป
พ.ศ. 2490 กลับนํามาซึ่งความยุงเหยิงและขัดแยงไมวาจะเปนการเสียชีวิตของนายพลอองซาน
จากการถูกลอบสังหารในป พ.ศ. 2490 ตามมาดวยการรัฐประหารยึดอํานาจของนายพล
อุนุ และนายพลเนวินตามลําดับ ซึ่งไดทําการลมลางสนธิสัญญาปางโหลง อันเปนสนธิสัญญาฉบับ
ประวัติศาสตรที่ลงนามรวมกันระหวางผูนําพมากับผูนํากลุมชาติพันธอื่นๆ รวมทั้งไทใหญ ซึ่งระบุ
ถึงสิทธิในการแยกตัวเปนอิสระของกลุมชาติพันธุตางๆ ภายหลังจากการอยูรวมกันภายใตสหภาพ
พมาครบ 10 ปนับจากวันที่ลงนามในสัญญาในป พ.ศ. 2490 ภายใตการปกครองของรัฐบาลทหาร
พมา ( State Law and Order Restoration-SLORC) อันเปนรัฐบาลที่ปกครองประเทศพมา (ซึ่งตอมา
ไดเปลี่ยนชื่อเปน State Peace and Development Council-SPDC) ผูนําทางการเมืองไทใหญ และ
กลุมชาติพันธุอื่นๆ จํานวนมากไดถูกจับกุมคุมขังตลอดจนประหารชีวิต ในขณะที่ขบวนการ
นักศึกษาประชาชนไดถูกปราบปรามลงอยางสิ้นเชิงในวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2531
ซึ่งอุดมการณของสถาบันทหารของพมาคือ การธํารงไวซึ่งเอกภาพของประเทศ ซึ่งถือ
เปนภารกิจและพันธะกิจที่สําคัญของรัฐบาล และเปนพันธะกิจที่ยากเย็นยิ่งนัก ทั้งนี้เพราะตลอด
ระยะเวลาของประวัติศาสตรสมัยใหมของพมา (modern history)ไมเคยมีสักครั้งที่อาณาบริเวณที่
เรียกวาประเทศพมาอันประกอบดวยพื้นที่ของชุมชนชาติพันธุอันหลากหลายจะรวมกันเปนหนึ่ง
อยางมีความหมายในฐานะประเทศ 21 อีกทั้งไมเคยมีสถาบันการปกครองใดของรัฐ ไมวาจะเปน
สมัยกอนอาณานิคม หรือสมัยอาณานิคมที่สามารถพัฒนากลไกการควบคุมอํานาจจากรัฐบาลกลาง
21 Mary P.Callahan, on time Warps and Warped Time: Lessons from Burma’s “Democratic Era” p. 56.

74
ของพมาไปจนจรดอาณาบริเวณชายแดนที่อังกฤษเปนผูขีดเสนพรมแดนเอาไวในศตวรรษที่ 19 22
ความพยายามของสถาบันทหารในอันที่จะรวมอาณาบริเวณทั้งหลายเขาดวยกัน จึงเปนพันธะกิจ
ที่ไมเคยมีมากอนในประวัติศาสตรการเมืองของพมา
เปาหมายและอุดมการณของสถาบันทหารจึงพัฒนาขึ้นมาพรอม ๆ กับพันธะกิจที่ได
วางไว นั่นก็คือ สรางความเปนเอกภาพใหเกิดขึ้นใหไดในรัฐชาติที่เรียกวาพมานี้ และวิธีการเดียว
ที่ทหารใชก็คือ การใชวิธีการทางทหาร (militarization) นั่นเอง ทั้งนี้เพราะประวัติศาสตรการเมือง
ของพมาไมมีกลไกและกระบวนการที่จะมาบริหารจัดการความขัดแยงภายในประเทศ ในทาง
กลับกัน รัฐบาลพมาทั้งที่เปนรัฐบาลพลเรือนและรัฐบาลทหารตางเลือกใชปฏิบัติการทางทหารมา
เปนกลไกสําคัญในการแกไขความขัดแยง แมวาในประวัติศาสตรจะมีการใชวิธี “เจรจา” กับ
บรรดากลุมตอตานรัฐทั้งหลายใหเขาสูกระบวนการหยุดยิง (ceasefire) อยูบาง แตแลวก็หวนกลับ
ไปสูการใชกําลังในเวลาไมนานนัก สวนกลุมตอตานรัฐที ่เขาสูกระบวนการเจรจาหยุดยิงนั้น
หากแตพิจารณาที่มาที่ไปของการเจรจาแลวจะพบวาหลายกลุมกระทําไปหลังจากถูกปฏิบัติการทาง
ทหารจากกองทัพจนไมมีทางเลือกอื่นนอกจากการยอมจํานน
แมวาการชุมนุมประทวงอยางสันติของนักศึกษา ประชาชนไดถูกลอมปราบอยางทารุณ
โดยทหาร ตํารวจ และไดนําไปสูคลื่นการหลั่งไหลเขาปาของนักศึกษาจํานวนมาก เพื่อรบกับการตอ
สูดวยกําลังอาวุธดวยการลงนามในสัญญาหยุดยิง (cease fire agreement) กับรัฐบาลทหารพมา เชน
รัฐคะฉิ่น และกลุมไทใหญทางตอนเหนือ แตการตอสูดวยอาวุธเพื่อกอบกูเอกราชของกลุมชาติพันธุ
ตางๆ ก็ยังคงดําเนินตอไป
การตอสูเพื่อเอกราชของชาวไทใหญนับเปนการตอสูที่ยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร
การเคลื่อนไหวของกลุมชาติพันธุเพื่อกูชาติ (Ethno-Nationalist Movement) ในพมาก็วาได
ขบวนการตอตานในยุคแรกๆ นั้น เริ่มตนจากกลุมหนุมศึกหาญ ภายใตการนําของ
เจานอยซอหยั่นตะ ในป พ.ศ. 2528 และนับตั้งแต พ.ศ. 2503 เปนตนมา การปฏิวัติเพื่อกูชาติไดแพร
ขยายไปทั่วรัฐไทใหญ และพัฒนาไปสูกลุมกองกําลังมากมายหลายกลุมภายใตการนําของผูนําที่มี
ความคิด ความเชื่อที่แตกตางกัน เชน Shan State Army (SSA), Shan United Revolutionary Army
(SURA), Shan National Army (SNA), Shan United Army (SUA), Shan State Restoration Council
(SSRC) และ Mong Tai Army (MTA) ตางๆ เปนตน
22 Ibid, p. 57.

75
อยางไรก็ตาม ประวัติศาสตรการตอสูเพื่อเอกราชของกองกําลังเหลานี้ ก็เต็มไปดวย
ความแตกแยกและความขัดแยงภายในดวยเชนกัน จนไมสามารถที่จะรวมเปนกลุมเปนกอนที่เปน
อันหนึ่งอันเดียวกันได ในป พ.ศ. 2539 MTA นําโดยขุนสา ราชายาเสพติดของโลก ไดยอมจํานนตอ
รัฐบาลทหารพมา นําไปสูการยุติบทบาทการตอสูทางการทหารของกองกําลังไมใหญลง อยางไรก็
ตาม ทหารของ MTA จํานวนหนึ่งซึ่งไมเห็นดวยกับการตัดสินใจยอมจํานนดังกลาว ไดพากัน
ตั้งกองกําลังขึ้นมาใหมภายใตชื่อ Shan State Army (SSA) นําโดยเจายอดศึก ซึ่งเคลื่อนไหวในพื้นที่
เขตพรมแดนไทยพมา และยังไดรับการสนับสนุนจากประชาชนไทใหญทั่วรัฐไทใหญ การตอสูเพื่อ
เอกราชของชาวไทใหญยังไดพัฒนาไปในหลายพื้นที่และปริมณฑล โดยเฉพาะอยางยิ่งภายนอก
พื้นที่ของรัฐชาติ ดังเชนการกอตั้งสหภาพประชาธิปไตยไทใหญ หรือ The Shan Democratic Union
(SDU) ซึ่งเปรียบเสมือนเปนกระทรวงตางประเทศพลัดถิ่นของชาวไทใหญที่จะกลาวในบทตอไป

บทที่ 4
บนเสนทางพลัดถิ่น : ดินแดนดอยไตแลง
บทนี้จะกลาวถึงประวัติและพัฒนาการของกองกําลังกูชาติไทใหญภายหลังจากที่
กองกําลังกูชาติไทใหญที่นําโดยพันโทเจายอดศึก ที่ไมยอมวางอาวุธเมื่อครั้งที่
กองกําลังกูชาติไทใหญของ “กองทัพเมิงไต” (MTA) ไดยอมแพแกกองทัพของทหารพมา และ
ยอมมอบอาวุธและกองกําลังใหกับพมาไป ซึ่งในเนื้อหาของบทนี้จะเปนการเนนย้ําถึงความยิ่งใหญ
ของกองกําลังกูชาติไทใหญตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบันที่ไดยายกองกําลังกูชาติฯ มาตั้งถิ่นฐานที่
ดอยไตแลง เพื่อตั้งเปนกองบัญชาการที่ใหญที่สุดในขณะนี้
ในบทนี้จะแบงเนื้อหาที่สําคัญออกเปน 3 ชวงใหญๆ คือ ตั้งแตการลุกขึ้นมาจับอาวุธ
ของกองกําลังกูชาติไทใหญ ภายหลังของการละเมิดสัญญาปางโหลงของรัฐบาลทหารพมาที่ใหไว
กับกลุมชาติพันธุตางๆที่อยูในประเทศพมา ในชวงที่สองจะกลาวถึงการเปลี่ยนแปลงของ
กองกําลังกูชาติไทใหญภายใตชื่อกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA: Shan State Army) ในยุคของการ
เปลี่ยนผานจากกองกําลังที่อยูในความดูแลของขุนสา “กองทัพเมิงไต” และในสวนสุดทายจะเปน
การกลาวถึงเสนทางของการพลัดถิ่นของกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA) มาสูพื้นที่ดอยไตแลง
ซึ่งจะทําใหเห็นถึงพัฒนาการสําคัญทั้ง 3 ชวงของกองกําลังกูชาติฯ ไดอยางชัดเจน
4.1 “ลุกขึ้นจับอาวุธ”กับจุดเริ่มตนของการกูชาติ
ในประวัติศาสตรชนชาติไทใหญนั้น มีการอพยพลงมาจากทางจีนตอนใตในปจจุบัน
กอนที่จะเขามาตั้งถิ่นฐานในรัฐฉาน แถบบริเวณลุมแมน้ําสาละวิน แตภายหลังจากที่อังกฤษได
ปกครองพมา นายพลอู อองซาน นักการเมืองพมาก็ไดดําเนินการตอสูเรียกรองเอกราชใหกับพมา
ซึ่งในเวลาตอมาก็ไดพยายามใหชนชาติไทใหญและชนชาติอื่น ๆ ที่อยูในพมา ซึ่งประกอบไปดวย
ฉิ่น และคะฉิ่นก็ไดรวมกันลงนามในสัญญา“ปางโหลง” เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ พ.ศ.2490
ในสัญญามีสาระสําคัญที่เขียนไวในรัฐธรรมนูญฉบับแรกของพมาไววา เมื่อไดเอกราชจากอังกฤษ
ครบ 10 ป ฉาน (ไทใหญ) คะฉิ่นและฉิ่น จะสามารถแยกตัวเปนอิสระปกครองตนเองได แตภายหลัง
เมื่อถึงกําหนดที่ไดเอกราชจากอังกฤษครบ 10 ป พมากลับผิดสัญญาและไมปฏิบัติตามขอตกลง
ดังกลาว

77
ภาพที่ 4.1 ภาพวาดการทําสัญญาปางโหลง
ที่มาภาพ: http://www.taifreedom.com/Thai/sarmluangfa.com/history/plagreement1.htm.
เหตุการณดังกลาวไดเกิดขึ้นในสมัยทานอูนุ เปนนายกรัฐมนตรีของพมา ซึ่งไดยกเลิก
สัญญาปางโหลงทิ้ง ภายหลังนับตั้งแตที่พมาไดผิดสัญญาที่เคยลงนามไวในสัญญา ก็ไดสรางความ
อาฆาตเคียดแคนใหกับกลุมชนเผาตาง ๆ โดยเฉพาะกลุมที่รวมลงนามในสัญญาปางโหลง และ
ในเวลาตอมารัฐบาลพมาที่นําโดยนายพลเนวิน ไดบีบบังคับชนกลุมตาง ๆ ใหอยูในอํานาจของ
ตนเองไดอยางราบคาบ โดยใชเผด็จการจากทหารพมา ซึ่งในปพ.ศ. 2502 นายพลเนวิน ก็ได
ยึดอํานาจจากไทใหญและทําการกวาดลางเจาฟาองคตางๆ ของชนชาติไทใหญและชนชาติอื่นๆ
จนหมดสิ้นแทบจะเรียกวาลางโคตรไมใหเหลืออะไรเลย
ภาพที่ 4.2 การทําสัญญาปางโหลง
ที่มาภาพ: http://taiyai.net/Panglong.html

78
ภายหลังจากปฏิบัติการดังกลาวเปนเหตุใหสิทธิและเสรีภาพที่ไดรับนั้นเกิดความเหลื่อม
ล้ําไมเทาเทียมกัน จึงทําใหมีการลุกขึ้นจับอาวุธตั้งเปนกลุมตอตานขึ้นมาจํานวนมาก เพื่อแสดงถึง
ความไมพอใจรัฐบาล ชนกลุมนอยตางๆ จึงพากันนําลูกนองของตัวเองหนีเขาปา รวมทั้งกลุม
สามัคคีเพื่อชาติพมาก็ไดพากันหนีเขาปาเปนจํานวนนับพันคนเพื่อจับอาวุธตอสูกับฝายรัฐบาล
(นิพัทธพร, 2550: 31)
ตอมาเมื่อวันที่ 21 เดือนพฤษภาคม พ.ศ.2501 เจานอยซอหยั่นตะ ไดกอตั้ง
กองกําลังกูชาติ “ หนุมศึกหาญ ” เปนกองกําลังกูชาติไทใหญกลุมแรก ที่มีนักรบกูชาติเพียง 31 คน
และปนลาสมัยเพียง 17 กระบอก ที่หวยปุ เมืองหาง ในเขตรัฐฉาน โดยมีวัตถุประสงคที่จะ
กอบกูเอกราชใหแกรัฐฉาน ซึ่งตอมาไดยายมาตั้งกองบัญชาการที่ดอยปางตอง ตรงขามอําเภอฝาง
จังหวัดเชียงใหม แลวทําการรวบรวมกําลังพล ซึ่งมีกลุมนักศึกษามารวมดวยเปนจํานวนมาก
หลังจากที่มีกําลังพลเพิ่มมากขึ้นดวยเหตุที่กลุมหนุมหาญทํางานเพื่อเอกราชของรัฐฉาน ยังมี
นโยบายทางดานการเมือง บรรดาเหลากลุมนักศึกษาจึงไดเสนอคําแนะนําใหแกเจานอยปฏิเสธไม
ยอมรับคําแนะนําของบรรดาเหลานักศึกษา(อางแลว น.40)
รูปภาพที่ 4.3 เจานอยซอหยั่นตะ
ที่มาภาพ: http://www.mongloi.org

79
ตอมา พ.ศ.2512 นายพลโมเฮง หรือที่ชาวไทใหญเรียกวาเจากอนเจิง เปนผูนําขบวนการ
กูชาติไทใหญ มารวมกับเจานอยที่กองกําลังดอยปางตอง และไดมีการจัดการประชุมขึ้นที่ดอยอาง
ขางฝงประเทศไทย ป พ.ศ. 2503 โดยในที่ประชุมนั้นบรรดาแกนนํานักศึกษาไดเสนอใหมี
การเปลี่ยนแปลชื่อกลุมจากหนุมหาญทํางานเพื่อเอกราชของรัฐฉาน (มุกจุมหนุมหาญเฮ็ดกานลอด
แลวกอนขอจึ้งไต) เปนกองกําลังอิสระรัฐฉาน (ตั๊บศึกลอดแลวกอนขอจึ้งไต – Shan State
Independent Army - SSIA) ที่ใช SSIA นั้นแกนนํานักศึกษาเห็นวาเพื่อใหการสื่อสารกับชาวโลกได
เนื่องจาก “หนุมหาญ” เปนชื่อที่ไมอาจจะเขาใจไดในทางสากล แตเจานอยไมยอม เรื่องนี้จึงเปน
สาเหตุสวนหนึ่ง ซึ่งตอมายิ่งระยะเวลาเนิ่นนานขึ้น ดวยเหตุที่ความคิดเห็นไมตรงกันมองแต
ผลประโยชนสวนตัวและที่สําคัญไมมีนโยบายทางดานการเมืองที่ชัดเจน จึงทําใหกลุมหนุมหาญ
ทํางานเพื่อเอกราชของรัฐฉานสลายตัว แตกออกไปเปนหลายกลุม
ภาพที่ 4.4 เจากอนเจิงหรือนายพลโมเฮง
ที่มาภาพ: http://www.taifreedom.com/Thai/sarmluangfa.com/ssa/ssa.htm
ในขณะที่ทางกลุมนักศึกษาแตกออกมาตั้งกลุม SSIA เมื่อวันที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2503
และถึงแมวาในขณะนั้นเจากอนเจิงจะไดพยายามขอรองหรือหามปรามแตก็ไมสําเร็จ จากนั้น
เจากอนเจิงไดจัดการประชุมใหญขึ้นในพื้นที่ตาดหมอก เขตอําเภอลายคา และไดมีมติในการกอตั้ง
กองทัพโดยตั้งชื่อเปนทางการวา “ กลุมสหปฏิวัติรัฐฉาน ” SURA ( Shan United Revolutionary
Army) ในวันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2512 โดยไดกําหนดนโยบายยุทธศาสตรดานการเมือง 5 ขอดังนี้

80
1. ตอตานคอมมิวนิสต (พมา)
2. ความเปนเอกราช
3. ความเปนประชาธิปไตย
4. ความสามัคคี
5. ความรมเย็น สงบสุข 1
นโยบายยุทธศาสตรดานการเมือง 5 ขอดังกลาวของเจากอนเจิงนี้ ทําให
กลุมจีนคณะชาติกกมินตั๋ง (KMT) กองพล 3 ไดเขาเปนพันธมิตรดวย และจากนโยบายตอตาน
คอมมิวนิสตและความสามัคคี ทางกองทัพปฏิวัติแหงรัฐฉาน SURA กับพรรคคอมมิวนิสตพมา
BCP และดวยเหตุนี้เองที่เจากอนเจิงมองเห็นอนาคตของรัฐฉานในวันขางหนาวา หากทุกกลุม
ไมสามัคคีขึ้นมา และตอมาอีก 15 ปในวันที่ 16 มิถุนายน ป พ.ศ.2526 ไดออกหนังสือแถลงการณ
ประกาศเรียกรองความสามัคคีเชิญชวนไปยังกลุมตางๆ ตอมาในเดือน สิงหาคม พ.ศ. 2526
กองทัพรัฐฉาน SSA (ภาคใต) ซึ่งมีเจาจามใหมเปนผูนํากองกําลังเขามารวมกับกองทัพปฏิวัติ
แหงรัฐฉาน SYRA ของเจากอนเจิง ตอมาในวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2527 จึงไดรวมกันกอตั้ง
สภาไตปฏิวัติ TRC (Tailand Revolutionary Council) และกองทัพไตปฏิวัติ TRA (Tailand
Revolutionary Army ) (อางแลว น.40-42)
ในวันที่ 3 มีนาคม ป พ.ศ.2528 จางซีฟู หรือ ขุนสา ผูนํากองทัพรัฐฉาน SUA ( Shan
United Army) เสนอตัวนํากลุมของตนเขารวมกับเจากอนเจิง โดยใหการสนับสนุน อาวุธ กองกําลัง
และการเงิน โดยเจากอนเจิงไดเปนผูนําทางการเมืองสวนขุนสาเปนผูนําทางการทหารและเศรษฐกิจ
และไดเปลี่ยนชื่อจากเดิม “ กลุมสหปฏิวัติรัฐฉาน ” เปน “ กองทัพเมิงไต ” MTA( Mong Tai Army )
นโยบายหลักของขุนสามี 3 ขอ คือ
1. ใครใหการชวยเหลือสนับสนุนเรา ถือวาเปนมิตร ใครทํารายหรือนํากําลังมาโจมตี
เราถือวาเปนศัตรู
2. กอบกูเอกราช
3. ปญหายาเสพติด หากไดมาซึ่งการปกครองบานเมืองแลว จึงคอยดําเนินการขุดราก
ถอนโคนใหสิ้นซาก 2
1 พันเอกเจายอดศึก,นิพัทธพร เพ็งแกว,นวลแกว บูรพวัฒน. กอนตะวันฉาย “ฉาน”. Openbooks: 2550, หนา 41.
2 เรื่องเดียวกัน,อางแลว: 44.

81
ภาพที่ 4.5 ขุนสาหรือจางซีฟู
ที่มาภาพ: http://www.shanland.org/politics/2006/Images/Khun%20Sa.jpg/image_view_fullscreen
หลังจากนั้นอีกไมนาน ขุนสาไดนํากองทัพกูชาติไทใหญ ( กองทัพเมิงไต ) เขาพัวพัน
กับการคายาเสพติดอยางเต็มที่ ทามกลางความไมพอใจของนักรบไทใหญในกองทัพ ตอจากนั้น
เพียงไมกี่ปถัดมา กองทัพเมิงไตก็ถูกบอนทําลายจากภายในทําใหออนแอลงเรื่อย ๆ บางครั้ง
นายทหารไทใหญที่มีความสามารถก็ถูกโยกยายออกจากการคุมหนวยกองกําลังสําคัญหลายคนก็ถูก
ฆาทิ้งเนื่องจากเกงและรูมากเกินไป
ตอมาเจากอนเจิง เสียชีวิตใน ป พ.ศ.2534 ดวยโรคมะเร็ง ขุนสาไดยกระดับตัวเองขึ้น
เปนผูนําสูงสุดของกองทัพเมิงไต และไดพากองทัพเมิงไตเขาสูภาวะย่ําแยสุด ๆ ขณะนั้นขุนสายังได
แอบติดตอกับรัฐบาลพมาอยางลับ ๆ โดยไมแจงใหกับผูนําไทใหญรับรู ผูนําไทใหญบางคนจึง
ตัดสินใจนํากําลังทหารบางสวนแยกตัวไป บางคนถูกขุนสาจับไดวาทําตัวเอาใจออกหางก็จะทําการ
ฆาทิ้งทันที จนกระทั่งในที่สุดกองทัพเมิงไต (MTA) ที่นําโดนขุนสา ก็มาถึงทางตันของการนํา
กองกําลังของตนไปสูยังอุดมการณของการกอบกูชาติบาเมืองใหกับประชาชนชาวไทใหญในที่สุด
จึงประกาศเพื่อวางอาวุธใหกับกองทัพทหารพมาในเวลาตอมา

82
4.2 MTA – SSA: จากกองทัพเมิงไต สูกองกําลังกูชาติไทใหญ
เมื่อกองทัพเมิงไตประสบปญหาภายในจนถึงขีดสุด ขุนสาก็ตัดสินใจประกาศสงมอบ
อาวุธทั้งหมดใหกับรัฐบาลพมา ในวันที่ 3 มกราคม พ.ศ.2539 ทามกลางความเศราโศกเสียใจ
ทอแทและผิดหวังของคนไทใหญทั้งรัฐฉานและที่อาศัยอยูตามแนวตะเข็บชายแดนไทย – พมา
ในชวงหยุดยิงและวางอาวุธใหกับรัฐบาลพมาของขุนสา พันเอกเจายอดศึก ทหารเอก
ของเจากอนเจิง ซึ่งฝกมากับมือ เปนนักรบที่มีความสามารถและไมยอมจํานนตอขุนสา วางแผน
แยกตัวออกมาตั้งกองกําลังอิสระ ไดพาทหารภายใตการบังคับบัญชา 700 กวานาย 3 ขามลําน้ํา
สาละวิน กลับเขาไปในปาลึกใจกลางรัฐฉาน ใชเวลา 3 ป ตรากตรําในการสะสมอาวุธและรวบรวม
กําลังพลจํานวนหนึ่งและไดตั้งชื่อกลุมวา “กองทัพกูชาติไทใหญ” SSA (Shan State Army) ภายใต
การนําของพันเอกเจายอดศึก ซึ่งอพยพยายฐานที่ตั้งและกองกําลังทั้งหมดที่สะสมไดตอนนั้น เขามา
ตั้งฐานที่มั่นกองบัญชาการสูงสุดแหงกองทัพกูชาติไทใหญ
สงผลใหชนเผาตางๆ ลุกขึ้นมาตอสูเพื่อชิงเอกราชกลับคืนจากพมา และแสวงหา
ความเปนธรรม ซึ่งถึงปจจุบันก็ตองยอมรับวากลุมที่มีความเขมแข็งที่สุด คือกองกําลังกูชาติไทใหญ
และในบรรดาฐานที่มั่นตามรอยตะเข็บชายแดนไทย-พมา อาทิ ฐานกอเมือง-กอฟา-กอวัน ตรงขาม
ดอยแมสลอง อําเภอแมฟาหลวง จังหวัดเชียงราย ฐานสันจุ ตรงขาม อําเภอฝาง ฐานปางใหมสูง
ดานตรงขามอําเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม แมจะมีการเตรียมพรอม และใหทหารจาก
กองกําลังกูชาติไทใหญหมุนเวียนไปประจําอยูตลอดเวลา แตเทคโนโลยีดานการสื่อสาร รวมถึง
ชัยภูมิ ลวนแตยังดอยกวาบนฐาน “ดอยไตแลง” มากนัก
สาเหตุสวนหนึ่งที่เจายอดศึกไดเขียนไวในหนังสือ “บันทึกจากสนามรบ” ไดบอก
เกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดความขัดแยงแตกแยกจนถึงขั้นลมสลายของกองทัพเมิงไตนั้นวา เกิดมา
จากความขัดแยงกันทางความคิดดานการบริหารงานภายใน และไมมีการประสานความเขาใจ
ระหวางในระดับสูงและระดับลาง ทําใหฝายตรงขามจึงนําจุดออนนี้ไปใชในการแทรกแซงจนทําให
เกิดความขัดแยงในที่สุด ทําใหภายหลังจากที่องทัพเมิงไตแตกแยกนั้น ก็ไดเกิดกลุมยอยๆอีกหลาย
กลุม ซึ่งบางกลุมก็ไดเขาไปรวมกับทางกองทัพของพมา บางกลุมเจรจาที่จะหยุดยิง
3 พันเอกเจายอดศึก,นิพัทธพร เพ็งแกว บรรณาธิการ.สํานักพิมพศยาม,2548: น. 30.

83
ในขณะที่เจายอดศึกมีความคิดเห็นวา
“หากเรายังมีอุดมการณในการตอสูเพื่อกอบกูบานเมืองของเรา
นั้น การยอมอยูภายใตอุงมือของศัตรูแลวทําการสะสมกําลังเพื่อดําเนินการ
อยางใดอยางหนึ่งนั้น ไมมีทางเปนไปได” 4
ประกอบกับไทใหญไดมีประวัติศาสตรการตอสูเพื่อกอบกูเอกราชมายาวนาน มีทั้ง
ลมลุกคลุกคลาน มีทั้งประสบความสําเร็จ รวมถึงการประสบความสูญเสียมามากมาย แตก็ไมมี
กลุมใดที่จะสามารถทําใหขอตกลง หรือความหวังตางๆ ที่ไดใหกับพี่นองคนไทใหญไดสมหวัง
ประสบความสําเร็จ ทําใหเจายอดศึกในขณะนั้นมีความคิดที่จะไมยอมแพ เพราะมีความเชื่ออยาง
หนึ่งที่เจายอดศึกไดเขียนไวก็คือ
“มีความเชื่อมั่นและหวังวาคนที่รักชาติบานเมืองทุกคนจะมี
ความเขาใจตอแผนดินรัฐฉานของเรา หากเราไมมีแผนดินที่เปนอิสระ
ชนชาติของเราก็ไมมีโอกาสพัฒนาใหเกิดความเจริญรุงเรืองขึ้นมาได เราตอง
มีขุมกําลังของบานเมือง ไมวาจะเปนกําลังทางการเมือง การทหาร รวมทั้ง
ประชาชนผูรักชาติบานเมือง จะตองรวมมือ รวมแรง รวมใจผนึกใหเกิด
ความสามัคคีเปนน้ําหนึ่งใจเดียวกัน เพื่อกอบกูแผนดินบานเองของเรา
คืนมา” 5
หลังจากนั้นปฏิบัติการของการไมวางอาวุธจึงเริ่มตนเกิดขึ้น ทําใหเจายอดศึกในฐานะ
ของการเปนผูนําจึงตองรวบรวมทหารที่มีอุดมการณเดียวกันประมาณ 700 กวานายไดเคลื่อนยาย
กองกําลังของตนขามแมน้ําสาละวิน โดยแบงออกเปน 3 ชุด ซึ่งมีประมาณ 300 นายที่ไดติดตามกับ
ชุดของเจายอดศึก และในระหวางนั้นก็ไดพยายามติดตอกับกลุมอื่นๆ ที่อยูกระจายในเขตรัฐฉาน
ตางๆ ใหเขารวมกับกองกําลังของตน และเรียกรองใหอยาเพิ่งวางอาวุธตอกองทัพพมา และพยายาม
ชี้แจงกับนายทหารตางๆ ถึงประเด็นของการลมสลายของกองทัพเมิงไต และเหตุผลของการ
รวบรวมกําลังใหมใน 3 ประเด็นดังนี้
4 เรื่องเดียวกัน, อางแลว: น 22.
5 เรื่องเดียวกัน, อางแลว.

84
1. สาเหตุที่กองทัพเมิงไต (MTA) ตองวางอาวุธ เนื่องมาจากผูใหญแตกแยกกัน ทําใหมี
ผลกระทบถึงกลุม
2. ที่ผานมากองทัพเมิงไต (MTA) ไมมีนโยบายที่ชัดเจนทางดานการเมือง
3. เรารักแผนดินและชาติของเรา ดังนั้น เราจะตองจัดตั้งกองกําลังขึ้นมาใหม และ
จะตองปรับปรุงเปลี่ยนแปลงนโยบายใหมทั้งหมด 6
ตอมาจึงไดจัดตั้งกองพลตางๆ และใชชื่อกลุมในชวงแรกวา SURA ในวันที่ 15 มีนาคม
พ.ศ. 2539 ที่เมืองอุมมุ โดยมีกลุม SSA และ SSNA ของเขารวมดวย ซึ่งเมื่อประกาศใชชื่อกลุม
SURA อยางเปนทางการแลวแลว ทางการจึงประกาศใชหลักนํา 6 ขอ ดังนี้
1. ความเปนเอกภาพภายในชาติ
2. น้ําใจปางโหลง
3. ประชาธิปไตย
4. พัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน
5. ตอตานยาเสพติด
6. ความสงบสุข 7
หลักนําดังกลาวถูกประกาศขึ้นเพื่อใชเปนแนวทางรวมของกลุมเพื่อประชาชนใน
แผนดินรัฐฉานไปสูจุดหมายที่เปนแนวทางเดียวกัน เพื่อที่จะใหประชาชนทุกชนชาติในผืนแผนดิน
รัฐฉานไดมีแนวทางระเบียบกฎเกณฑในการที่จะคิดและนําไปปฏิบัติใหชาติและบานเมืองไดรับ
ประโยชนสูงสุด
ตอมาเมื่อวันที่ 1 เดือนเมษายน พ.ศ. 2540 ก็ไดมีการจัดตั้งหนวยทหารที่ขึ้นตรงตอผูนํา
สูงสุดของกองทัพที่เรียกวา คอล’ลัม 8 ขึ้นมา 3 คอล’ลัม และเปดฝกขึ้นที่หลอยคิม นานประมาณ 6
เดือน แตเมื่อทางฝายทหารพมาทราบขาวจึงไดยายหลบไปอยูที่ผางบ กอนที่จะยายกลับมายังที่เดิม
อีกครั้ง ซึ่งก็ไดมีการประชุมเพื่อวางแผนในการเคลื่อนยายการมาตั้งฐานทัพและการจัดตั้งกําลังขึ้น 3
คอล’ลัม ภายใตชื่อ คอล’ลัมเสือขานฟา คอล’ลัมขุนสางตนฮุง และคอล’ลัมกอนเจิง กอนที่จะมีการ
วางแผนเพื่อเขาชิงพื้นที่ตางๆ ของกลุมอื่นที่เขารวมกับทหารพมาตอไป
6 เรื่องเดียวกัน, อางแลว: น 40.
7 เรื่องเดียวกัน, อางแลว: น 44.
8 คอล’ลัม คือ หนวยทหารที่ขึ้นตรงกับผูนําสูงสุดของกองทัพ มาจากคําวา Colum.

85
ในระยะเวลาของการใชชื่อกลุม SURA จนกระทั้งถึงวันที่ 1 เดือนมกราคม พ.ศ. 2541
นั้น เจายอดศึกก็ไดเปดเผยถึง การที่ไดมีการประชุมทั้งหมด 201 ครั้ง และไดมีการยึดปนของพมา
ได 80 กระบอก ทหารพมาหนีมาอยูกับทางกองกําลังของตน 8 คน และอื่นๆ อีกมากมายที่แสดงถึง
การประสบความสําเร็จของการรวบรวมกําลังของกลุมตนเองที่ไดทําเมื่อครั้งผานมา
ในวันเดียวกันนั้นทางเจายอดศึกในฐานะของผูนําสูงสุดในตอนนั้นก็ไดมีการจัดประชุม
ประจําปครั้งที่ 2 ประกาศเปลี่ยนชื่อกลุมของตนเองจาก SURA มาเปน SSA (Shan State Army)
ซึ่งเปนกองกําลังกูชาติไทใหญในปจจุบัน ตามมติของขอตกลงในการประชุม 3 กลุม เมื่อวันที่ 13
เดือนกันยายน พ.ศ. 2539 และอีกเหตุผลหนึ่งก็คือเพื่อใหรัฐฉานมีกองทัพเพียงกองทัพเดียว
ภายหลังของการผนึกกําลังไดมากขึ้น ทางกองกําลังกูชาติไทใหญ (SAA) ก็ได
เคลื่อนยายกองกําลังของตนเขามาอยูใกลกับบริเวณชายแดนไทยมากขึ้น ทําใหในปจจุบันไดมี
การตั้งฐานบัญชาการของกองกําลังกูชาติไทใหญที่ใหญที่สุดตรงขามกับชายแดนไทย-พมา
บริเวณตรงขามจังหวัดแมฮองสอนของประเทศไทย
จากอดีตจนถึงปจจุบันจะทําใหเห็นถึงพัฒนาการของกองกําลังกูชาติไทใหญที่มี
ความอดทนตอการตอสูทั้งในระหวางกองกําลังของคนในชนชาติเดียวกัน และตางชนชาติ ที่มี
การตอสูเพื่อแยงชิงอํานาจของการประกาศเอกราชใหกับแผนดินรัฐฉาน และคนไทใหญ ทั้งนี้
ในแตละชวง แตละยุคสมัยของผูนําหลายๆ คนก็มีแนวทาง นโยบาย และการวางระบบการทํางานที่
แตกตางกันไป ซึ่งในบางครั้งอาจจะนํามาซึ่งความสําเร็จในบางชวง หรือในบางครั้งอาจจะนํามาซึ่ง
ความสูญเสีย และความบอบช้ําที่กอตัวขึ้นเพื่อเปนทั้งประสบการณ และความขมขื่นของคนในชาติ
อยางไมมีวันจบสิ้น แตอยางไรก็ตามกองกําลังกูชาติก็ยังไมสิ้นสุดการปฏิบัติภารกิจเพื่อที่จะกอบกู
เอกราช และความเปนอิสระแหงเชื้อชาติ แผนดิน บานเมือง ดังสุภาษิตไทใหญที่วา “เมื่อเกวียนติด
หลมโคลน ก็ตองเอาเกวียนลากออก รถติดหลมโคลนก็ตองเอารถลากออก” 9 ที่เจายอดศึก
ผูนําสูงสุดกองกําลังกูชาติไทใหญไดใชเปนคติเตือนใจในการนําพากองกําลังของตนตอสูตอไป
4.3 ดอยไตแลง ดินแดนของคนพลัดถิ่น
ในปจจุบันฐานกองกําลังกูชาติของคนไทใหญที่ใหญที่สุด ซึ่งถือไดวาเปนศูนยกลาง
ของการกูชาติไทใหญไดตั้งอยูบนสันเขา ที่บริเวณขุนน้ําเพียงดิน เขตรอยตอระหวางเมืองปนและ
เมืองโตนในรัฐฉาน ประเทศพมา ตรงขาม อําเภอปางมะผา จังหวัดแมฮองสอน ประมาณ 20
9 เรื่องเดียวกัน, อางแลว: น. 23.

86
กิโลเมตร สูงจากระดับน้ําทะเลราว 1,375 เมตร สภาพภูมิประเทศเปนภูเขาสูง ทําใหมองเห็น
ภูมิประเทศโดยรอบอยางชัดเจน ตอมาไดเปลี่ยนชื่อจากขุนน้ําเพียงดินเปน “ดอยไตแลง” ซึ่งมี
ความหมายวา “ แผนดินที่คนไทใหญรุงเรืองสวางไสว ” ตั้งแตป พ.ศ.2542 เปนตนมา
ภาพที่ 4.6 สันเขาขุนน้ําเพียงดิน หรือ ดอยไตแลง
ที่มาภาพ: ผูศึกษา
สาเหตุที่ พ.อ.เจายอดศึก ไดตัดสินใจในการตั้งกองบัญชาการอยูใกลชายแดนไทยมี
สาเหตุอยู 3 ประการคือ
1. สถานการณการเมืองทั้งภายในและภายนอกประเทศมีการเปลี่ยนแปลงอยู
ตลอดเวลา
2. การเมืองของไทใหญจําเปนจะตองประสานกับนานาประเทศ
3. ตองการหาพื้นที่พักพิงและสถานที่เรียนหนังสือที่ปลอดภัยสําหรับเด็กกําพรา
จํานวนมาก ซึ่งพระสงฆไดใหความชวยเหลือไว แตที่ผานมายังไมมีที่อยูเปนหลัก
เปนแหลงและขาดความปลอดภัย
4. เนื่องจากมีกลุมพอคายาเสพติดจํานวนมากที่อางชื่อของกองทัพ SSA
ในการบังหนาคาขาย ซึ่งทําใหตองเปดตัวกับโลกภายนอก เพื่อพิสูจน
ความบริสุทธิ์ใจ (เจายอดศึก,นิพัทธพร เพ็งแกว บรรณาธิการ: 2548 น. 55)

87
นับตั้งแต เขามาบุกเบิกตั้งฐานที่มั่นบนดอยไตแลง ตรงกันขามเขตอําเภอปางมะผา
จังหวัดแมฮองสอน เมื่อป พ.ศ.2542 ถึงปจจุบัน ไดกอใหเกิดความเปลี่ยนแปลงทุกๆ ดาน นับตั้งแต
สาธารณูปโภค เสนทางคมนาคม กระทั่งกลายเปนฐานปฏิบัติการใหญที่มีศักยภาพและความพรอม
ในการตอกรกับทหารพมามากที่สุดดอยไตแลง
ถึงปจจุบันฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญบนดอยไตแลง มั่นคงและเปนปกแผนมาก
ขึ้น ถนนดินเกรดเรียบทอดผานเชื่อมตอชุมชน หมูบาน คายทหาร และพื้นที่สําคัญทางยุทธศาสตร
ซึ่งตั้งอยูรายรอบ บนดอยไตแลงมีโรงพยาบาลขนาดยี่สิบเตียง มีหมอประจําซึ่งสามารถผาตัดเล็กๆ
นอยๆ ได มีหองแล็ปตรวจหาเชื้อมาลาเรีย มีเครื่องปนไฟฟาพลังน้ํา สามารถรับขาวสารทั่วโลก
ผานทางวิทยุและโทรทัศนไดตลอด 24 ชั่วโมง มีสถานีวิทยุสงคลื่นกระจายเสียงภาษาไทใหญเขาไป
ในรัฐฉานเอาไวประชาสัมพันธถึงบทบาทของกองทัพบอกเลาเรื่องราวเกี่ยวกับวัฒนธรรมใหความรู
ตางๆ ที่เปนประโยชนกับชาวไทใหญ บนยอดดอยมีคายฝกทหารสองแหง ใชเวลาฝกทหารใหมแต
ละรุน 3-6 เดือนกอนจะสงกลับเขาไปทําการสูรบกูชาติแทรกซึมทั่วรัฐฉาน
ภาพที่ 4.7 ซุมทางเขาเขตกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA)
ที่มาภาพ: ผูศึกษา

88
นอกจากนี้ ยังมีโรงเรียนสําหรับเด็กๆ ชาวไทใหญ ทั้งลูกของทหารและลูกชาวบาน
รวมถึงเด็กกําพราทั่วทุกสารทิศที่หนีการถูกกดขี่ขมเหงจากทหารพมา ปจจุบันมีคนอยูบนดอยไต
แลงเปนพันๆ คน สวนกองกําลังที่อยูบนดอยไตแลงและสวนที่แทรกซึมตามพื้นที่ทั้งหมดไมทราบ
จํานวนที่แนนอน มีประมาณ 7,000 – 20,000 นาย
พ.อ.เจายอดศึก ประธานสภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน (RCSS=Restoration Council of the
Shan State) ยอมรับวา ดอยไตแลงเปนฐานที่มั่นสําคัญที่สุด จึงไดเรงพัฒนาเสนทางคมนาคม ระบบ
สาธารณูปโภค ระบบสาธารณสุข การสื่อสาร โดยขณะนี้แบงพื้นที่ออกเปน 2 โซน คือ โซนราษฎร
และโซนทหาร เพื่อใหการจัดระบบรักษาความปลอดภัยมีความรัดกุมยิ่งขึ้น และดูเหมือนวาการ
ตอสูเพื่อชิงเอารัฐฉานคืนมาจากพมา ไดมีการปรับเปลี่ยนกลยุทธใหม เพราะหลังจากจับปนตอสูกับ
ทหารพมามาเปนเวลานาน ก็ยังไมเห็นทิศทางที่ชัดเจนวาจะไดแผนดินแมกลับคืนมา จึงไดมีการ
ประชุมคณะกรรมการสภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน และเห็นพองตองกันวาตองอาศัยการเมืองระหวาง
ประเทศนําหนาการทหาร เพราะลําพังการสูรบเพียงอยางเดียว คงไมสามารถแยงชิงเอารัฐฉานคืนมา
ได 10
ภาพที่ 4.8 สภาพหมูบานของทหารในเขตกองกําลังกูชาติไทใหญที่ดอยไตแลง
ที่มาภาพ: ผูศึกษา
10 สาละวินโพสต : ฉบับที่ 22 วันที่ 1 เม.ย. – 15 พ.ค. 2548.

89
วิธีการคือ การขอความชวยเหลือจากนานาประเทศ โดยเฉพาะอังกฤษ และ
สหประชาชาติ ทําการกดดันรัฐบาลพมา โดยอาศัยการที่รัฐบาลพมา ปลอยปละละเลยใหมีการ
ละเมิดสิทธิมนุษยชน ขมเหงรังแกชาวไทยใหญในรัฐฉาน และการไมปฏิบัติตามสัญญาปางโหลง
ซึ่งเชื่อวาจะตองเห็นผลเปนรูปธรรม
นอกจากนี้ พ.อ.เจายอดศึก ยังเห็นดวยอยางยิ่งกับผูนํารัฐบาลไทย จะวางตัวเปนกลาง
และประสานงานระหวางพมากับชนกลุมตางๆ เพื่อใหมีการเจรจาสันติภาพ แมขณะนี้จะยังไมมี
ความชัดเจน แตในความคิดของชาวไทใหญทุกคน ก็อยากใหเกิดสันติภาพ ทวาที่ผานมาไมเคย
ประสบความสําเร็จ เนื่องจากพมาขาดความจริงใจในการแกไขปญหา
ภาพที่ 4.9 พันเอกเจายอดศึกและกรรมาธิการสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS)
ที่มาภาพ: ผูศึกษา
แผนการเจรจาสันติภาพที่จัดขึ้นโดยรัฐบาลพมาแตละครั้ง จะมีเงื่อนไขวา ชนกลุมตางๆ
ที่จะเขารวมตองวางอาวุธ ยอมจํานนกอนเทานั้น จึงจะมีการเจรจากัน ซึ่งถือวาไมเปนธรรมกับ
ชนกลุมตางๆ รวมทั้งไทใหญ เพราะหากยอมวางอาวุธ ก็เทากับเปนการทรยศตอประชาชน
ชาวไทใหญที่ใหการสนับสนุนกองทัพมาตลอด และหวังพึ่งพิงทหารใหชวยกอบกูบานเมือง

90
ปลดออกจากรัฐบาลทหารพมา ที่มองเห็นไทใหญเปนเยี่ยงทาสไมใชเพื่อนมนุษยที่อยูรวมสังคม
เดียวกัน
ในสวนของกองกําลังนั้น พ.อ.เจายอดศึก เลาวา เดิมมีการเกณฑทหารจากชายไทใหญ
ที่มีอายุ 18 ปขึ้นไป แตในชวง 3 ปที่ผานมา นับตั้งแตมีการสรางฐานที่มั่นดอยไตแลง ก็ไดผอนปรน
ขึ้นมาก โดยถาพบวาใครอยากเรียนหนังสือ ก็จะสนับสนุนใหเลาเรียนตามขีดความสามารถจนถึง
ชั้นสูงสุด เชน ระดับปริญญาตรี หรือปริญญาโท ในตางประเทศ เพื่อจะไดกลับมาเปนมันสมอง
ใหกับชาวไทยใหญ ชวยกันวางแผนยุทธศาสตรดานการรบ และพัฒนาบานเมืองใหเจริญกาวหนา
ยิ่งขึ้น ซึ่ง พ.อ.เจายอดศึก ไดกลาววา
"ในอดีตเรามุงพัฒนาแคกองกําลัง จึงเนนการเกณฑทหาร
คอนขางมาก แตปจจุบันสถานการณโลกเปลี่ยนแปลงไป การรบตองควบคู
ไปกับการเมืองอยางไมอาจหลีกเลี่ยงได ฉะนั้น การศึกษาจึงเปนสิ่งสําคัญที่
จะพัฒนาชนชาติไทใหญใหทัดเทียมกับอารยประเทศ ทําใหสามารถคิดและ
วางแผน เพื่อสูเปาหมายชัยชนะอันยาวไกลได" 11
อยางไรก็ตาม ตองยอมรับวา คนที่จะเขามาเปนทหาร ตองมีใจรักชาติบานเมืองอยาง
แทจริง พรอมที่จะเสียสละความสุขสวนตัว เพราะมีเงินเดือนใหแค 200 บาทเทานั้น ในชวงปแรก
จะฝกคอนขางหนัก ทําใหทหารเหลานี้มีครอบครัวในชวง 2-3 ปแรกไมได ตองผานพน 3 ปไปแลว
ถึงจะแตงงานกัน ซ้ํายังยายพื้นที่ประจําการไปเรื่อยๆ ปลอยใหครอบครัวรอคอยดวยใจระทึกอยู
เบื้องหลัง
ดวยเหตุผลเหลานี้ ทําใหชวงปที่ผานๆมา มีคนสมัครใจเขามาเปนทหาร รวมทั้งที่ถูก
เกณฑ ประมาณ 1,500 คน แตในปนี้มีจํานวนไมถึง 1,000 คน หางจากเปาหมายที่ตั้งไวประมาณ
50,000 คนคอนขางมาก ทางกองกําลังกูชาติไทยใหญ จึงไดแกปญหาดวยการดึงพันธมิตร อาทิ
กะเหรี่ยงคริสต (KNU) กะเหรี่ยงคะยา (KNPP) ยะไข (ALP) ชิน (CNF) เขารวมซอมรบดวย เพื่อให
เกิดความสามัคคีและเปนปกแผนยิ่งขึ้น
ทางดาน ร.ท.ปายเมือง ลายใส อายุ 66 ป อดีตทหารที่จับปนตอสูกับทหารพมามาเปน
เวลานานกวา 30 ป ซึ่งเปนที่ปรึกษาประธานสภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน กลาวถึงรูปแบบของการ
ตอสูของกองกําลังรัฐฉานวา ประสบปญหาหลายประการ เชน ไมสามารถอานแผนที่ทางทหาร
จึงทําใหกําหนดพื้นที่การโจมตีทหารพมาไมชัดเจน ซ้ําการติดตอสื่อสารไมดี ทั้งกับทหารแนวหนา
11 พันเอกเจายอดศึก,นิพัทธพร เพ็งแกว,นวลแกว บูรพวัฒน. กอนตะวันฉาย “ฉาน”. Openbooks: 2550, หนา 99.

91
และกองบัญชาการ สงผลใหการแจงขาวสาร การปรับเปลี่ยนทิศทางการสูรบทําไดคอนขางชา
ขณะเดียวกัน การหาขาวจากกองทัพพมาก็ไมบรรลุผลสําเร็จ จึงไมทราบวากองทัพพมาจะ
เคลื่อนกําลังเวลาไหน ทิศทางใด เมื่อเกิดการตอสูขึ้น จึงถูกกองทัพพมาบดขยี้จนตองถอยรนมา
อยูติดแนวชายแดนไทย-พมา
ดังนั้นจะเห็นไดวานอกจากการพัฒนาทางดานกองกําลังที่มีความเขมแข็งมากขึ้น
ซึ่งจะเห็นไดจากจํานวนของทหารและประชาชนที่มีอุดมการณดานการกูชาติบานเมืองที่มีจํานวน
มากขึ้นแลว ทางดานสภาพแวดลอม และสิ่งอํานวยความสะดวกตางๆของทางกองกําลังฯ ก็ไดรับ
การพัฒนาเพื่อรองรับการใหบริการแกกลุมคนเหลานั้น ในขณะที่ปญหาและอุปสรรคของการทหาร
ก็ยังมีปญหาในดานของการใชเทคนิคและการพัฒนาศักยภาพของกองกําลังใหมีประสิทธิภาพมาก
ขึ้น ทําใหกองกําลังตองพยายามสรางรูปแบบและพัฒนาขีดความสามารถในการตอรองกับ
กองทัพทหารพมาอยูตลอดเวลา
ที่นี่เชนกันไดมีการวางโครงสรางของกลุมที่มาทําหนาที่บริหารทั้งดานการเมือง
การทหาร และการดูแลทุกขสุขของประชาชนไทใหญทั้งหมดที่อยูภายใตการดูแลของ
กองกําลังกูชาติไทใหญ ซึ่งเปนการจัดตั้งกลุมทีมีบทบาทสําคัญอยางมากในปจจุบันที่ใชชื่อวา
สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน (RCSS=Restoration Council of the Shan State) บนผืนแผนดินพลัดถิ่น
แหงนี้
ภายหลังจากที่กองกําลังกูชาติไทใหญไดมาตั้งถิ่นฐานเพื่อใชเปนกองบัญชาการสูงสุดที่
ดอยไตแลงแหงนี้ ก็ไดจัดตั้งสภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน (RCSS=Restoration Council of the Shan
State) เพื่อเปนกลุมในการบริหารดานการเมือง การทหาร และประชาชนไทใหญทั้งหมดที่อยู
ภายใตการดูแลของกองกําลังฯ โดยมีพันโทเจายอดศึก เปนประธานสภาฯ ซึ่งสภาฯ นี้ไดจัดตั้ง
อยางเปนทางการเมื่อวันที่ 2 เดือนตุลาคม ป พ.ศ. 2542 มีการใชสัญลักษณเปนดวงอาทิตยทอแสง
ตรงกลาง และไดใหความหมายดังนี้
1. หากไมมีความสวางจากแสงอาทิตยก็คงอยูบนโลกนี้ไมได
2. เปนสัญลักษณของความสวางรุงเรือง
3. เปนพลังที่รอนแรงทําใหจิตใจกลาหาญ
12
4. เปนแสงสวางสองนําทางใหคนไทใหญ
12 http://www.taifreedom.com/Thai/sarmluangfa.com/ssa/rcss.%20ssa.htm

92
ภาพที่ 4.10 ตราสัญลักษณสภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน (RCSS=Restoration Council of the Shan
State)
ที่มารูปภาพ: http://www.taifreedom.com/Thai/sarmluangfa.com/index.htm
สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน (RCSS=Restoration Council of the Shan State)
เปนโครงสรางที่ครอบคลุมการดูแลในดานตาง 13 หนวยงาน ซึ่งกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA)
ก็อยูภายใตโครงสรางนี้เมื่อ มีการประชุมประจําปของกองทัพครั้งที่ 4 ระหวางวันที่ 23-27 เดือน
พฤษภาคม พ.ศ. 2543 รวมถึงการประชุมในครั้งนี้ก็ไดมีมติใหมีการเปลี่ยนแปลงหลักนําขอที่ 2
ใน 6 ขอ ใหเปลี่ยนเปนเอกราช แทนน้ําใจปางโหลง ซึ่งไดยึดถือมาจนถึงในปจจุบัน
โครงสรางของสภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน (RCSS=Restoration Council of the Shan
State) 13 ประกอบไปดวยหนวยงานตางดังนี้ ซึ่งเปรียบไดกับการบริหารจัดการกระทรวงตางๆ ของ
ประเทศไทย
13 จากเอกสาร ydlifc.wfbz.wfjnkyfGydlifbz.if;irf;c.ifbc.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.).
จายหนุมเคอ ปหยา แปล. http://www.taifreedom.com/Taifreedom/rcss_admini_structure/StructureOfRCSS_2008.pdf วันที่ 27
กันยายน 2550.

93
ภาพที่ 4.11 สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน (RCSS=Restoration Council of the Shan State)
คณะกรรมการราง
รัฐธรรมนูญแหงรัฐฉาน
สภาการกอบกูเอกราชของรัฐฉาน(RCSS)
ประธาน RCSS
ที่ปรึกษา
ฝายวิทยุการสื่อสาร
ฝายสวัสดิการ
ฝายปกครอง
สํานักงาน ฝายการศึกษา RCSS
ฝายขาวกรอง
ฝายชาติพันธ
ฝายสัมพันธ
ฝายปองกัน
ฝายตางประเทศ
ฝายสขภาพ
ฝายประสานงานNGOs
กองบัญชาการ การศึกษาและอบรม ฝายการเงิน
จากโครงสรางของสภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน (RCSS=Restoration Council of the Shan
State) จะทําใหเห็นถึงการวางระบบการทํางานที่ชัดเจน ซึ่งในแตละแผนกจะทําหนาที่แตกตางกัน
ไปตามขอบเขตและอํานาจของแผนกที่เกี่ยวของ ซึ่งทําใหแตละแผนกมีภาระที่จะตองพัฒนาแผนก
ของตนเองใหสอดรับกับนโยบายหลักทางดานของการดูแลประชาชนไทใหญใหมีเอกราชเปนของ
ตนเอง
4.4 สรุปผล
ในบทนี้แสดงใหเห็นวาบนเสนทางพลัดถิ่นของกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA)
มีประวัติศาสตรของการลุกขึ้นจับอาวุธเพื่อตอสูกับความเปนเอกภาพของกลุมตนเองมาอยาง
ยาวนาน จนกระทั้งเปนที่มาของกองกําลังตางๆ เกิดขึ้นเพื่อเปนรากฐานอันสําคัญของกองกําลังใน
ปจจุบัน จากการสั่งสมประวัติศาสตรของการตอสูดังกลาว ที่เริ่มตนตั้งแตหลังการไมปฏิบัติตาม

94
กติกาของรัฐบาลทหารพมากับขอสัญญาของสัญญาปางโหลงที่ใหไวกับชนชาติตางๆ เรื่อยมาจนถึง
การเกิดขึ้นของกองกําลังกูชาติกลุมตางๆ ของไทใหญ
จากประวัติศาสตรดังกลาวก็ไดแบงเปน 3 ชวงสําคัญที่มีผลตอการเปลี่ยนแปลงของ
กองกําลังกูชาติไทใหญที่แสดงใหเห็นในขางตน ซึ่งพอจะสรุปไดดังนี้ คือ ในชวงของการเกิดขึ้น
ของการผนึกกองกําลังที่นําโดยเจานอยซอหยั่นตะ ภายหลังของการครบรอบ 10 ปของ
สัญญาปางโหลง ตอมาในชวงเปลี่ยนผานของกองกําลังกูชาติไทใหญภายใตชื่อของ
“กองทัพเมิงไต” หรือ MTA ที่มีขุนสา เปนผูนําในขณะนั้น ซึ่งยกใหตนเปนผูนําภายหลังจากที่
กองกําลังกูชาติของเจากอนเจิงในชื่อของ SURA ไดสิ้นสุดบทบาทลงเมื่อเจากอนเจิงไดเสียชีวิตลง
ซึ่งในยุคของการนําของขุนสาในชวงนี้เอง ก็เปนเหตุใหกองกําลังกูชาติไทใหญไดมาถึงจุดที่ตกต่ํา
ที่สุด นอกจากนี้ยังเปนเหตุใหชื่อเสียงของกองกําลังกูชาติไทใหญไดไปพัวพันกับการคายาเสพติด
ที่ทําใหชาวโลกไดรูจักกองกําลังกูชาติไทใหญในฐานะของราชายาเสพติด และในยุคสุดทายที่ใน
บทนี้ไดกลาวถึง ซึ่งเปนยุคปจจุบันของกองกําลังกูชาติไทใหญ ภายใตการนําของเจายอดศึก
ผูนําสูงสุด ที่ไดนําพากองกําลังกูชาติไทใหญ ภายหลังจากที่ไมยอมวางอาวุธไปพรอมกับขุนสา
ผูนํากองทัพเมิงไต
ในชวงนี้เองที่ทําใหดอยไตแลง ในฐานะของผืนแผนดินรอยตอของชายแดนไทย-พมา
ในบริเวณตรงขามกับอําเภอปางมะผา จังหวัดแมฮองสอนไดกลายเปนพื้นที่พลัดถิ่นของ
กองกําลังกูชาติไทใหญที่ใชเปนฐานปฏิบัติการทางการกอบกูเอกราชจากประเทศพมาที่ใหญที่สุด
ในขณะนี้ ซึ่งตอมาทางกองกําลังกูชาติไทใหญก็ไดพัฒนากองกําลังของตนเองใหมีความโดนเดน
และมีการพัฒนาโครงสรางตางๆ ทั้งกายภาพ และศักยภาพ ใหสามารถตอรองกับการรุกรานของ
กองทัพทหารประเทศพมา
ดังนั้นจะเห็นไดวาการพัฒนาตางๆที่เกิดขึ้นสงผลตอการวางรากฐานบุคลากรทั้งในสวน
ของกองกําลังทหาร และประชาชนไทใหญที่อยูภายใตการดูแลของกองกําลังกูชาติไทใหญ ที่จัดตั้ง
ใหสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน(RCSS=Restoration Council of the Shan State) ดูแลและวาง
ระบบในแตละแผนกที่เกี่ยวของกับการบริหารดานการเมือง การทหาร และการปกครองประชาชน
ทั่วไปใหมีแนวทางในการปฏิบัติ และใหอยูในกรอบของความคาดหวังที่มีตอกลุมคนตาง ซึ่งเปน
ทรัพยากรที่สําคัญตอการนําพาเอาเชื้อชาติ แผนดิน บานเมือง และประชาชนที่เปนของรัฐฉานได
กาวไปสูอุดมการณที่ยิ่งใหญของคนพลัดถิ่นเหลานี้ได

บทที่ 5
“โรงเรียนของคนพลัดถิ่น”: การศึกษาเพื่อการสรางชาติ
ในบทนี้จะกลาวถึงพัฒนาการของการจัดการศึกษาของโรงเรียนดอยไตแลง เพื่อทําให
เห็นถึงพัฒนาการ และรูปแบบของการจัดการศึกษาที่มีผลตอถายทอดอุดมการณชาตินิยมไทใหญ
ของผูที่มีบทบาทสําคัญในการกอตั้งและคณะกรรมการทางดานการจัดการศึกษา รวมถึงผูที่มี
บทบาทที่เกี่ยวของในแตละยุคของโรงเรียน ซึ่งการศึกษานับไดวามีความสําคัญอยางยิ่ง
ในการพัฒนาคนในชาติใหมีความรู ความสามารถ และศักยภาพในดานตางๆ เพื่อที่จะเปนแรงกําลัง
ของคนในชาติในรุนตอไป ดังนั้นการศึกษาจึงเปนความจําเปนขั้นพื้นฐานในการที่จะตองจัดใหมี
ใหกับคนในชาติ
การจัดการศึกษาสําหรับโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงเปนการจัดระบบของการศึกษา
ตามรูปแบบของการศึกษาในประเทศพมา เนื่องจากการวางระบบรากฐานการศึกษาของประเทศ
อังกฤษเมื่อครั้งที่ประเทศพมาตกเปนอาณานิคม จึงทําใหรัฐฉานในฐานะหนึ่งในมณฑลที่เปนรัฐใน
อารักขารับเอาระบบของการศึกษาดังกลาวมาเปนระบบของการศึกษาตั้งแตในอดีตจนถึงปจจุบัน
การวางระบบของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงใชระบบการศึกษา 10 ชั้น 1 ดังนี้
1. ชั้นออน 2 เทียบเทาการศึกษาในระดับศูนยพัฒนาเด็กเล็ก
2. ชั้นเหงา 3 เทียบเทาการศึกษาในชั้นอนุบาล
3. ชั้น 1-4 เทียบเทาการศึกษาในระดับประถมศึกษา
4. ชั้น 5-7 เทียบเทาการศึกษาในระดับมัธยมศึกษาตอนตน
5. ชั้น 8-10 เทียบเทาการศึกษาในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย 4
ดังนั้นในสวนของพัฒนาการของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง จึงไดถูกพัฒนาและวาง
รูปแบบของการศึกษาที่แตกตางกันตามแตละชวงของผูที่มีบทบาทที่รับผิดชอบในสวนของ
การศึกษาในขณะนั้น จากพัฒนาการดังกลาวจะทําใหเห็นถึงการทําหนาที่ของโรงเรียนในฐานะ
1 ระบบการศึกษาศึกษาแบบ 10 ป นั้นจะไมไดหมายรวมถึงชั้นออน และชั้นเหงา ที่เทียบเทาศูนยพัฒนาเด็กเล็ก และชั้นอนุบาล
2 ชั้นออน เปนภาษาไทใหญ แปลวาชั้นเรียนสําหรับเด็กเล็ก
3 ชั้นเหงา เปนภาษาไทใหญ แปลวาชั้นเรียนสําหรับเด็กกอนวัยเรียน
4 สัมภาษณครูโองมหาน อดีตผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 10 เมษายน 2551

96
ของการองคกรแหงการถายทอดอุดมการณของรัฐที่เปนการปลุกจิตสํานึกในการรักชาติตามทฤษฎี
ของชาตินิยมที่แตกตางกันไป ในขณะที่ในบางชวงนั้นโรงเรียนมีความชัดเจนอยางมากกับ
การทําหนาที่ในฐานะของการใหการศึกษาเปนเครื่องมือในการกูชาติ
5.1 กอนจะเปน “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น”
“โฮงเฮนเจอจาด” 5 หรือในความหมายของภาษาไทยวา “โรงเรียนแหงเชื้อชาติ” ซึ่งเปน
ชื่อของโรงเรียนที่ใชในการศึกษาครั้งนี้ที่ผูศึกษาไดเรียกวาเปน “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” 6 ในที่นี้
หมายถึง “โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง” ซึ่งเปนของกองกําลังกูชาติไทใหญ ณ ฐานกองบัญชาการ
สูงสุดดอยไตแลง โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงมีที่มาและพัฒนาการของการกอตั้งภายหลังจากที่
การยายฐานกองกําลังกูชาติไทใหญครั้งสําคัญของเจายอดศึก ผูนําสูงสุดของกองกําลังกูชาติไทใหญ
หลังจากที่ไมยอมวางอาวุธ เมื่อกองทัพเมิงไตภายใตการนําของขุนสาที่ฐานบัญชาการสูงสุดที่บาน
ใหมในเขตพรมแดนไทยพมา ตรงขามบานหลักแตง ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวียงแหง
จังหวัดเชียงใหมไดแตกลง
5.1.1 ครอบครัวตางชาติในบทบาทของผูอุปถัมภเด็กกําพรา
กอนที่จะมีการจัดการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ณ ฐานที่มั่น
กองกําลังกูชาติไทใหญในปจจุบันนั้น ก็ไดมีการจัดการศึกษาใหกับเด็กที่ทาง
กองกําลังกูชาติไทใหญไดรับผิดชอบอยู ซึ่งประมาณในชวงกลางป พ.ศ. 2542 ทางกองกําลังกูชาติ
ไทใหญไดสงนักเรียนซึ่งเปนนักเรียนชายลวนที่อยูในความดูแลของตนเอง จํานวน 33 คน
สวนใหญจะเปนเด็กที่มาจากเขตตอนในของรัฐฉาน แตบางสวนก็เปนเด็กที่อยูในเขตรอยตอของ
รัฐฉานกับไทย โดยใหไปเรียนกับครอบครัวของฝรั่งชาวอเมริกัน ที่ทําการเปดบานพักตึกแถว
ในบริเวณในเมืองอําเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม เพื่อทําการเรียนการสอนใหกับเด็กๆ ของกองกําลังฯ
ที่มาอยูที่นี่ในรูปแบบของโรงเรียนพักนอนที่ใหเด็กไดเรียนหนังสือและมีอาหารใหกินครบทั้ง 3 มื้อ
สาเหตุที่ทางกองกําลังกูชาตินําเด็กนักเรียนมาฝากไวกับครอบครัวดังกลาว ก็เนื่องจากวา
ในขณะนั้นทางกองกําลังฯ ยังไมมีความพรอมทางดานการจัดการดูแล และใหการศึกษากับเด็ก
นักเรียนเหลานั้นได เพราะเปนชวงที่มีการยายฐานบัญชาการใหญจากบานปางใหมสูง เขตติดตอกับ
5 ออกเสียงตามภาษาไทใหญ ซึ่งหมายถึงโรงเรียนเชื้อชาติ
6 ในที่นี้จะหมายถึงโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง หรือ สถานที่สอนเด็กกําพรา หรือโฮงเฮนเจอจาด

97
บานหลักแตง ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวียงแหง ในเขตประเทศไทย ไปยังฐานที่ตั้งกองบัญชาการ
ดอยไตแลง ซึ่งอยูบริเวณเขตชายแดนไทย-พมา ตรงขามกับอําเภอปางมะผา จังหวัดแมฮองสอน
นอกจากนี้ทางครอบครัวชาวอเมริกันก็ไดเสนอใหความชวยเหลือเพื่อใหการศึกษากับเด็กที่กลัววา
จะไมไดรับการศึกษาอยางตอเนื่อง และไมมีความปลอดภัย ซึ่งทั้งนี้ไดมีการชวยเหลือระหวาง
ทั้งสองฝาย ที่ผูศึกษาคิดวาเปนเงื่อนไขของพันธะสัญญาทางการเมือง
สวนการจัดการเรียนการสอนที่นี่จะใหเด็กไดเรียนทั้งภาษาไทย ภาษาอังกฤษ
ภาษาไทใหญ และคณิตศาสตร เปนหลัก โดยเด็กที่มาอยูที่นี่จะตองมีกิจวัตรประจําวันตามตารางที่
จัดไวของครูชาวอเมริกันที่ลักษณะเหมือนกันเปนประจําดังนี้
1. ทุกวันเด็กตองตื่นนอนตอนประมาณตี 5
2. ใหทานอาหารเชาตอน 6 โมงเชา และมีอาหารวาง
3. ในตอนเย็นจะมีกิจกรรมเสริมตางๆ เชน วันจันทรและศุกรเลนเกม วันพุธใหดูทีวี
สวนวันอังคารและพุธจะใหพักผอน 7
ภาพที่ 5.1 เด็กนักเรียนกับครอบครัวชาวอเมริกัน
ที่มาภาพ: จายหนุมเคอ ปหยา
สวนใหญการเรียนการสอนที่นี่จะใชระบบการเรียนที่เปนภาษาอังกฤษเปนหลัก
จึงทําใหเด็กที่นี่ไดใชภาษาอังกฤษสื่อสารกับครูชาวอเมริกัน ไปพรอมๆกับการใชภาษาไทใหญ
7 สัมภาษณจายหนุมเคอ ปหยา( อดีต)นักเรียนรุนแรกที่เคยเรียนในสถานที่แหงนี้ วันที่ 9 เมษายน 2551.

98
สื่อสารระหวางกลุมเพื่อนกันเอง จายหนุม ซึ่งเปนหนึ่งในนักเรียนที่เคยเรียนกับครอบครัวนี้เลาให
ฟงวา
“ตอนแรกๆที่พวกเรายายมาอยูที่นี่ ก็ตองปรับตัวกันมาก
เหมือนกัน เพราะวาพวกเราสื่อสารภาษาอังกฤษไมไดเลย” 8
ตอมาเมื่อเด็กเหลานี้อยูกับครอบครัวของชาวอเมริกันมาสักระยะหนึ่งก็ทําทําใหปรับตัว
ได และไดเรียนอยางเปนระบบมากขึ้น จากการสัมภาษณทําใหรูวาเด็กกลุมนี้เมื่อมาอยูที่นี่คอนขาง
ที่จะไดรับการดูแลเปนอยางดี ทั้งในเรื่องของการเรียน และความเปนอยูที่ไดรับการดูแลอยางเต็มที่
จายหนุมเลาใหฟงวา
“ที่นี่พวกเราไดกินอาหารครบ 3 มื้อ และพวกเราแตละคนกิน
ขาวกันเยอะมาก เพราะตอนที่เราอยูในฝงนูน เราไมคอยมีอาหารกินอยาง
เพียงพอ และอรอยเหมือนที่นี่” 9
ซึ่งจากที่คําบอกเลามาทําใหรูสึกถึงคุณภาพชีวิตของเด็กกลุมนี้ไดอยางชัดเจนถึง
ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น และความรูสึกที่ดีขึ้นของเด็กๆ กลุมนี้ หลังจากนั้นเมื่อเด็กเหลานี้ไดอยู
กับครอบครัวของชาวอเมริกันได 1 เดือน ก็เกิดการเปลี่ยนแปลงขึ้นอีกครั้งหนึ่ง ทําใหเด็กๆกลุมนี้
ตองเผชิญกับความไมแนนอนกับชีวิตของพวกเขาอีกครั้ง โดยที่พวกเขาไมรูถึงการเปลี่ยนแปลงที่จะ
เกิดขึ้นกับตนเอง
ตอมาจึงรูวาพวกตนตองยายออกจากสถานศึกษาแหงนี้ที่เปนการดูแลของครอบครัว
ชาวอเมริกัน โดยที่ไมรูถึงสาเหตุที่แทจริง ซึ่งอาจจะมาจากเงื่อนไขทางดานการเมือง ที่ผูที่มีอํานาจ
ในการตัดสินใจในชวงนั้นไดเลือกที่จะยายเด็กกลุมนี้ไปยังอีกครอบครัวหนึ่ง ซึ่งทําใหพวกเด็กๆ
ตองยายออกมาจากหองแถวที่เปนโรงเรียน และที่พักของชาวอเมริกัน แตพวกเขารูแตเพียงอยาง
เดียววาทางผูใหญใหไปอยูกับครอบครัวของฝรั่งอีกครอบครัวหนึ่ง ซึ่งมารูภายหลังวาเปนครอบครัว
ฝรั่งชาวนอรเว
จากการบอกเลาของจายหนุมไดบอกถึงสาเหตุที่ตองยายมาที่นี่จากที่เขารูมาก็คือ
ครอบครัวชาวนอรเวมาขอไปอยูดวยในบานพักแถวๆนอกเมืองของอําเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม
8 สัมภาษณคนเดียวกัน, อางแลว
9 สัมภาษณคนเดียวกัน, อางแลว

99
ซึ่งก็เปดบานเพื่อเปดสอนหนังสือใหกับเด็กๆเชนเดียวกับครอบครัวชาวอเมริกันแตอยูหางจากที่เดิม
ที่ตั้งอยูในบริเวณของตัวเมือง ของอําเภอฝาง
สําหรับความเปนอยูของที่นี่คอนขางแตกตางจากที่เดิมอยางสิ้นเชิง ในขณะที่กอนจะ
ยายมาที่นี้ทางครอบครัวนี้ก็ไดรับรองถึงสภาพของการดูแล และความเปนอยูที่จะใหกับเด็กๆกลุมนี้
อยางดี ซึ่งจายหนุมก็เลาใหฟงวา
“ที่นี่คอนขางแยกวาที่พักกับครอบครัวของชาวอเมริกันที่ไปอยู
ดวย เพราะที่นี่ยังสรางไมเสร็จเลยขณะที่พวกเรายายเขาไปอยูดวย มีแค
ที่นอน และพื้นก็เปนไมฟาก ก็มีหลายคนที่ไมอยากมาที่นี่และก็รองไห
ทุกวันเลย” 10
นอกจากนี้ยังอธิบายถึงความเปนอยูของที่นี่ ซึ่งในวันแรกๆที่เด็กๆมาอยูที่นี่ก็ไมได
กินอาหารที่เพียงพอ ในบางวันชวงเชาตองถึงกับอดอาหาร จะไดกินอีกทีก็ประมาณชวงบาย 2 โมง
ตอมาการกินอาหารของเด็กๆก็ถูกจํากัดดวยปริมาณของขาวที่มีอยูอยางจํากัด เด็กๆ ไดโควตา
การกินอาหารคนละ 1 ถวยตวง
ความเปนอยูของเด็กที่อยูกับครอบครัวของชาวตางชาตินั้น ตองอยูแบบลับๆ เพราะ
เปนการชวยเหลือระหวางประเทศที่ยังไมถูกกฎหมาย เพื่อใหเด็กไดรับการศึกษาและมีคุณภาพชีวิต
ที่ดีตามหลักมนุษยธรรม และสิทธิเด็ก ดังนั้นเวลาจะไปไหน หรือทําอะไรก็ตองไมสราง
ความแตกตางหรือโดดเดน ประกอบกับเด็กๆ สวนใหญไมคอยไดออกไปไน นอกจากอยูใน
สวนของโรงเรียนของครอบครัวชาวตางชาติเทานั้น
ตอมาเด็กๆ ก็อยูที่นี่ไมถึงป สวนหนึ่งก็มาจากสาเหตุขางตน ประกอบกับวัสดุอุปกรณ
การเรียนการสอนก็ไมพรอม มีหองเรียน 3 หอง และมีการสอนถึงแคระดับชั้น 4 เทานั้น รวมถึง
การจัดการสอนไมเหมือนกับครอบครัวอเมริกันที่อยูมากอนหนานั้น แตในขณะเดียวกันก็มีปญหา
ทางดานการจัดการเรื่องงบประมาณภายใน จึงทําใหเกิดความขัดแยงระหวางผูที่รับผิดชอบ
ทางดานการจัดการ และระหวางนักเรียนกันเอง ซึ่งทั้งหมดเลานี้จึงเปนสาเหตุสําคัญที่เจายอดศึกขอ
ยายเด็กมาดูแลเองที่ดอยไตแลง
10
สัมภาษณคนเดียวกัน, อางแลว

100
5.1.2 จากครอบครัวฝรั่งสูฝงดอยไตแลง
การเปลี่ยนแปลงสําหรับเด็กๆ เหลานี้ยังเกิดขึ้นอยางตอเนื่อง ซึ่งภายหลังจากการที่เกิด
ความขัดแยงภายใน และความเดือดรอนของเด็กๆ ทําใหทางกองกําลังฯ พยายามหาทางแกไขดวย
การพาเด็กทั้งหมดมายังฐานกองกําลังกูชาติไทใหญ ที่ดอยไตแลงเพื่อเปนการแกไขปญหาเบื้องตน
ถึงแมวาทางกองกําลังฯ เอง จะยังไมมีความพรอม แตก็อยากใหเด็กไดรับความสบายใจ และ
มีคุณภาพของชีวิตและการศึกษาที่ดีขึ้น แตในขณะที่ในสวนของฐานกองกําลังก็ยังไมเขาที่เขาทาง
เพราะเพิ่งจะยายมาที่นี่ใหม ทําใหทางกองกําลังตองรับภาระหนักทั้งในสวนของกองกําลัง และ
ในสวนของการดูแลเด็กที่รับมาจากครอบครัวของชาวนอรเวย
ทางดานของเด็กๆ เอง ก็ตองเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงอีกครั้งกับการที่จะตองโยกยาย
และปรับตัวกับสถานที่แหงใหม ซึ่งมีความแตกตางอยางสิ้นเชิงอีกครั้ง กับสภาพของการอาศัยอยู
ภายใตการดูแลของกองกําลังกูชาติไทใหญ ซึ่งตั้งอยูบนสันเขาในปาที่ไมมีสิ่งอํานวยความสะดวก
ใดๆ นอกจากนี้ยังรวมถึงเรื่องของอาหารการกิน และที่อยูที่พัก ที่เราจะตองดูแลและจัดการใหกับ
เด็กๆ เหลานี้ ซึ่งสาเหตุที่ยายเด็กที่เรียนในอําเภอฝางมาเรียนที่นี่ เจามอนแสงไดใหเหตุผลวา
“ที่เมืองฝางเปนครูฝรั่งที่สอนเด็ก และนับถือศาสนาคริสต แตเด็กของ
เรานับถือศาสนาพุทธ ทําใหเด็กอยากออกมา” 11
ผลจากความเปลี่ยนแปลงดังกลาวมีสวนทําใหความหวังของการศึกษาดูเหมือนวาจะเกิด
ความไมตอเนื่อง ตั้งแตสถานที่ทําการเรียนการสอน ผูที่มาใหความรู และวัสดุอุปกรณตางๆที่จําเปน
ตอการศึกษาก็ไมมีใหกับเด็กกลุมนี้ ดังนั้นการยายมายังฐานกองกําลังกูชาติที่นี่ เด็กเหลานี้
แทบจะตองเปนผูบุกเบิกรวมกับกองกําลังกูชาติ ทําใหเด็กเหลานี้ตองชวยกันดูแลซึ่งกันและกัน
เพื่อใหไดรับการศึกษาเหมือนกับที่ตั้งความหวังไว
ตอมาเมื่อทุกอยางเริ่มเขาที่เขาทาง ดูเหมือนวาการศึกษาที่จะเกิดขึ้นบนดินแดนแหงนี้จะ
มีความหวัง และมีแนวโนมที่ดีขึ้น จากการเห็นถึงความสําคัญของอนาคตของชาติบานเมืองที่จะเปน
กําลังสําคัญของการกูชาติใหกับชนชาติไทใหญที่อาศัยอยูบนผืนแผนดินนี้ ทําให “โฮงเฮนเจอจาด”
หรือโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ไดกลายมาเปนโรงเรียนของคนพลัดถิ่นที่มีความหวังแหง
การกอบกูชาติบานเมืองอยางชาๆ ขึ้นมาจึงทําใหโรงเรียนแหงนี้ไดมีพัฒนาการที่เปลี่ยนแปลงไป
ตามยุคสมัยตางๆดังที่จะกลาวในหัวขอลําดับตอไป
11 สัมภาษณเจามอนแสง (อดีต)ผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงป พ.ศ. 2543 วันที่ 11 เมษายน 2551.

101
5.2 “โฮงเฮนเจื้อจาด” : โรงเรียนของคนพลัดถิ่น
“โฮงเฮนเจอจาด” เปนโรงเรียนของคนพลัดถิ่นที่รูจักในฐานะที่เปนโรงเรียนแหงชาติ
ดอยไตแลงของกองกําลังกูชาติไทใหญ ที่ในป พ.ศ. 2543 หลังจากที่เด็กๆ ไดเรียนที่อําเภอฝาง
ถูกยายมาที่ “ดอยไตแลง” เขตรอยตอรัฐฉานกับไทยตรงบริเวณตรงขามกับอําเภอปางมะผา
จังหวัดแมฮองสอนนั้น ซึ่งเปนที่ตั้งของฐานกองกําลังกูชาติไทใหญที่เพิ่งยายฐานกองกําลัง
จากบริเวณชายแดนรัฐฉานกับตําบลเปยงหลวง อําเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหมมาเมื่อตนป
เดียวกัน
ในขณะที่ในชวงแรกนั้นทางกองกําลังฯ ก็ยังไมมีแผนการดูแลเด็กเหลานี้ แตในขณะที่
เด็กเหลานั้นก็จําเปนที่จะตองไดรับการศึกษาอยางตอเนื่องจึงทําใหตองมาเริ่มพัฒนาและจัดระบบ
การเรียนการสอนไปพรอมๆกับผูใหญที่มีสวนเกี่ยวของโดยตรง
ณ ดอยไตแลง เจายอดศึก ผูนําสูงสุดไดมอบหมายให เจามอนแสงเปนผูรับผิดชอบใน
การจัดเตรียมสําหรับการเรียนการสอนใหกับเด็กที่รับมาจากอําเภอฝางทั้งหมด ตั้งแตสถานที่ และ
เนื้อหาตางๆที่จําเปนตอการจัดการสอนใหกับเด็กๆ ดังนั้นในชวงแรกๆเด็กๆจึงตองไปอยูที่วัดกอน
เพื่อใชเปนสถานที่เตรียมสําหรับจัดการสอน
หากจะทําใหเห็นถึงพัฒนาการของโรงเรียนดอยไตแลงตั้งแตเริ่มกอตั้งในป
พ.ศ. 2543 -2551 ไดนั้น ผูเขียนจึงแบงออกเปน 3 ชวง เพื่อใหเห็นพัฒนาการของโรงเรียนทั้ง 3 ชวง
ในมิติ ของผูที่มีบทบาท นโยบาย แนวคิดในการจัดทําหลักสูตร ลักษณะทั่วไปของโรงเรียน
รูปแบบและการจัดการสอนในแตละชวง ซึ่งมีความแตกตางกันไปอยางสิ้นเชิง ตามความพรอม
สถานการณ และศักยภาพของทั้งตัวบุคคล และองคกรที่เปนตัวแปรสําคัญในชวงนั้นๆ ดังที่จะกลาว
ตอไปนี้
5.2.1 โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงป พ.ศ. 2543 -44
โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงนี้เมื่อกลาวถึงการจัดการศึกษาแลวนับไดวาเปน
ชวงของรอยตอระหวางของการโยกยายฐานกองบัญชาการใหญ ภายหลังของการไมยอมวางอาวุธ
ของกองกําลังกูชาติไทใหญที่นําโดยพันโทเจายอดศึกที่นํากองกําลังบางสวนยายมายังดอยไตแลง
ซึ่งนอกจากนี้ยังตองหมายรวมถึงภาระของการที่ตองดูแลประชาชนไทใหญที่เขารวมกับการกูชาติ
ตามแนวชายแดนไทยพมาตลอดฝงที่ติดกับจังหวัดทางภาคเหนือของประเทศไทย

102
ในสวนที่สําคัญอีกสวนหนึ่งของกองกําลังฯ ก็คือภาระที่ตองรับผิดชอบเด็กทั้งหมดที่
ทางกองกําลังฯ ไดใหความชวยเหลือทางดานของการศึกษา ซึ่งขาดความตอเนื่องระหวางของยาย
ฐานทัพฯ ทําใหทางกองทัพตองรับภาระในสวนนี้อยางกะทันหัน ไปพรอมๆกับการพัฒนาฐานทัพ
ที่ดอยไตแลง
ก) เจามอนแสง : ผูบุกเบิกการศึกษา
เจามอนแสงเปนคนแรกที่ไดรับมอบหมายจากเจายอดศึก ผูนําสูงสุดของ
กองกําลังกูชาติไทใหญ ที่ตองดูแลและจัดระบบการศึกษาของโรงเรียนแหงนี้
ซึ่งเจามอนแสงเองก็ไดพูดถึงในชวงแรกของการที่ไดรับมอบหมายใหดูแลเรื่อง
การศึกษาของเด็กๆ ที่รับมาจากเมืองฝาง ซึ่งเจามอนแสงเองก็ไมไดมีความรูอะไร
มากมายสําหรับที่จะจัดการศึกษาใหกับเด็กๆเหลานี้ แตในเมื่อรับเด็กมาอยูที่นี่แลวก็ตอง
จําเปนที่จะตองมีที่เรียนและครูในการสอนใหกับเด็กเหลานั้น ซึ่งเจามอนแสงก็ไดเลาถึง
ในชวงแรกๆวา
“กองกําลังทหารไทใหญไดยายกองทัพมาตั้งอยูที่ดอยไต
แลงเมื่อวันที่ 11 มีนาคม ป พ.ศ. 2543 ตอมาเมื่อวันที่ 27 มีนาคม จึง
ไปรับตัวเด็กนักเรียนกลุมแรกที่อยูอําเภอฝางจํานวน 27 คน และมา
จากเชียงใหมอีก 6 คน รวมเปน 33 คน” 12
ตอมาในเดือนชวงปลายเดือนพฤษภาคม – มิถุนายน ก็ไดไปรับเด็กที่อยู
ในเขตรัฐฉานเขามาเรียนเพิ่มเติม ซึ่งเมื่อมีเด็กที่มาเรียนมากขึ้นทําใหทางกองกําลังฯ
ตองจัดระบบการดูแลเด็กที่นี้ใหไดรับความรู และการดูแลในเรื่องตางๆ รวมถึงเงื่อนไข
ของการเขามาอยูภายใตของการดูแลของกองกําลังอยางชัดเจน เจามอนแสงจึงตอง
แบงการดูแลเด็กออกเปน 2 แบบเพื่องายตอการดูแลใหความชวยเหลือ และ
มีความชัดเจนตอการจัดการตามเงื่อนไขในระยะตอไป ทั้งนี้เพื่อใหตอการดูแล
ในทุกๆ ดานตั้งแตการศึกษา สถานที่ รวมถึงการใชชีวิต จึงแบงเด็กออกเปนสัดสวน 2
แบบ ดังนี้
12 สัมภาษณเจามอนแสง (อดีต)ผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงป พ.ศ. 2543 วันที่ 11 เมษายน 2551

103
1. เด็กระบบ 75 % หมายถึงเด็กที่ทางกองกําลังฯ ใหการดูแลในเรื่องของ
การศึกษา และการดูแลเรื่องความเปนอยูบางสวน ซึ่งสวนใหญจะเปนลูก
ของทหารและชาวบานที่ยังคงสามารถใหการดูแลลูกตนเองไดอยางเต็มที่
2. เด็กระบบ 100 % หมายถึงเด็กที่ทางกองกําลังฯ ใหการดูแลในเรื่องของ
การศึกษา และการดูแลเรื่องความเปนอยูทั้งหมด ซึ่งสวนใหญจะเปนลูก
ของชาวบานที่เสียชีวิตจากสงคราม และการทํารายของทหารพมา รวมถึง
ครอบครัวที่ยากจน โดยสวนใหญจะเปนเด็กที่ตองพลัดพรากจากครอบครัว
หรือเปนเด็กกําพรา
การศึกษาในชวงนี้ นับไดวายังไมเปนระบบที่ชัดเจน ดังนั้นจึงทําให
การจัดการศึกษาในชวงของเจามอนแสงนั้นจึงเปนการตอบสนองแคใหเด็กไดรับ
การศึกษาตอเนื่องจากที่เดิม และมีความเปนอยูที่ดี และเหมาะสมตามสภาพเทานั้นเอง
ข) หลักการสําคัญของการจัดการศึกษา
หลักการสําคัญของการจัดการศึกษาในชวงนี้สวนใหญจะเนนหนักไปทาง
ดานของการจัดระบบตางๆ ใหเขาที่เขาทาง รวมถึงจัดหาสถานที่ใหเด็กไดมีที่เรียนและ
ที่อยูอยางเหมาะสม ซึ่งจากการสัมภาษณเจามอนแสง ไดพูดอยางชัดเจนอยางหนึ่ง
เกี่ยวกับการศึกษาของโรงเรียนวา “ใหเด็กไดเรียนตอเนื่อง” ดังนั้นเจามอนแสงจึงตอง
ใหความสําคัญกับสถานที่ใชในการทําการเรียนการสอน รวมถึงสรรหาครูซึ่งจะตอง
ทําหนาที่ในการสอนใหกับเด็กเหลานี้ไดมีการศึกษาอยางไมขาดตอน
ในขณะที่บุคลากรที่จะตองมาสอนใหกับเด็กในชวงนั้นก็ไมมี เพราะเนื่องจาก
สวนใหญก็เปนทหารและชาวบานเปนสวนใหญที่มาอยูในการดูแลของกองกําลังฯ
ทําใหจําเปนตองอาศัยการคนหาบุคคลที่อยูในบริเวณนั้นมาอาสาที่จะใหความรูกับเด็ก
ไปพรอมๆกับพัฒนากองกําลังฯ
ค) สภาพทั่วไปของโรงเรียน
ในชวงแรกเด็กก็ไดเรียนในวัด ซึ่งเปดประมาณชวงเดือนมิถุนายน พรอมๆ
กับการมีกิจกรรมเสริมเพื่อเปนการทําใหมีอาหารรับประทานที่เพียงพอ เชน การเลี้ยงไก

104
หมู และการปลูกผักตางๆ เด็กๆไดอยูที่นี่ประมาณ 3 เดือน เจามอนแสงก็ไดเลาใหฟง
ถึงความยากลําบากในการหาครูมาชวยสอนในชวงของการเริ่มตนเปดสอนหนังสือ
ที่บนดอยไตแลงวา
“...ในขณะนั้นมีแมครูเมี๊ยะจิ่งใหมาเปนครูใหญ ที่มาจาก
เมืองฝาง สวนครูคนอื่นๆ ก็อาศัยไปหาที่ตลาดเกา บริเวณที่เปน
รอยตอระหวางเขตแดนไทยกับไทใหญ ดวยการเดินเขาไปสอบถาม
ถึงคนที่มีความรูและพอที่จะสอนใหความรูกับเด็กกอนในชวงนั้น
ซึ่งก็ไดพบกับครูนน ซึ่งมีการศึกษาในระดับชั้น 4 จากประเทศพมา
และก็ไดพบกับครูคนอื่นๆอีก เชนครูซื้อ ซึ่งจบในระดับชั้น 7...” 13
ซึ่งตอมาก็ไดสรางอาคารชั่วคราว แลวก็ไดเปดทําการอยางเปนทางการ
เมื่อวันที่ 24 สิงหาคม ในปเดียวกัน ลักษณะโดยทั่วไปของอาคารที่ไดจัดทํา
การสรางใหกับนักเรียนที่นี่ ซึ่งใชพื้นที่ในบริเวณวัดในปจจุบันเปนสถานที่สรางอาคาร
โดยมีการจัดการสอนตั้งแตระดับชั้น อนุบาลจนถึงชั้น 4 มีลักษณะเปนอาคารชั้นเดียว
แตแบงออกเปน 4 หองเรียน ซึ่งในแตละชั้นก็ไมไดมีการแบงกั้นอยางชัดเจน
ดังภาพตัวอยาง
13 สัมภาษณเจามอนแสง อดีตผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงป พ.ศ. 2543 วันที่ 11 เมษายน 2551.

105
ภาพที่ 5.2 แผนผังอาคารเรียนโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงป พ.ศ. 2543 14
ชั้น 4 ชั้น 3 ชั้น 2
ชั้น 1 ชั้นอนุบาล
ตอมาเมื่อวันที่ 29 เดือนกันยายน ปเดียวกันโรงเรียนก็ไดยายจากอาคารชั่วคราว
ที่วัดมาอยูในที่ปจจุบัน แลวไดมีการสรางอาคารเรียนที่มีโครงสรางที่มั่นคงขึ้น ในขณะ
ที่อาคารเดิมที่เปนอาคารชั่วคราวก็ไดมอบหมายใหนางญิงแสงหมวยดูแลเด็กที่อยู
ในระดับชั้นกอนวัยเรียนเปดเปนศูนยพัฒนาเด็กเล็กแทน
พอปลายป พ.ศ. 2544 ทางโรงเรียนก็ไดงบประมาณในการจัดสรางโรงเรียน
ที่เปนอาคารของตนเองขึ้นมา ทําใหจากที่เคยมีเด็กประมาณ 84 คนในชวงแรกๆที่ทํา
การเปดโรงเรียน จนมีเด็กใน ณ ขณะนั้นมีเด็กเพิ่มขึ้นเปนจํานวน 123 คน ซึ่งอยูใน
ระหวางชวงตนเทอมที่ 2 ของภาคการศึกษา ป 2543
ตอมาจํานวนเด็กก็ไดมีการเพิ่มเติมเรื่อยๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อมีเริ่มมีการเปด
ในระดับชั้นที่สูงขึ้น จึงทําใหนักเรียนเพิ่มขึ้นตามชั้นป จากจํานวนของเด็กนักเรียน
ชุดแรกที่มาเรียนที่นี่ และขณะเดียวกันในป พ.ศ. 2543 โรงเรียนก็ไดขยับเปดชั้นเรียน
เพิ่มตามปการศึกษาของเด็กที่จะตองเลื่อนชั้น จนในขณะนั้นจึงไดถึงระดับชั้น 5
สวนรูปแบบของอาคารเรียนนั้นมีลักษณะของตัวพยัญชนะ E ตามรูปแบบที่เจา
มอนแสงไดออกแบบ ดังภาพตัวอยาง
14 สัมภาษณจายหนุมเคอ ปหยา อดีตนักเรียนที่จบการศึกษาจากโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 8 เมษายน 2551.

106
ภาพที่ 5.3 แผนผังอาคารเรียนโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงป พ.ศ. 2544 15
ชั้น 5
ลักษณะอาคารที่ใชทําการเรียนการสอนในชวงป พ.ศ. 2544
ชั้น 4 ชั้น 2 ชั้นอนุบาล
ชั้น 3
ชั้นอนุบาล
ชั้น 1
โดยสภาพทั่วไปของลักษณะของอาคารจะเปนอาคารไมโดยใชชื่อวา
“โรงเรียนเชื้อชาติดอยไตแลงหมายเลข 1” ภายในมีโตะและเกาอี้ที่ทํามาจากไมไผ
หลังจากนั้นตอมาเมื่อมีเด็กเขามาเรียนเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในชั้นตนๆ เชน อนุบาล และ
ชั้น 1, 2 จึงตองใหมีการปรับเปลี่ยนและเพิ่มหองเรียนใหเหมาะสมกับจํานวนเด็กมาก
ขึ้น สงผลใหบางหองตองขยับขยายและยายหองตามความเหมาะสม
15 สัมภาษณจายหนุมเคอ ปหยา อดีตนักเรียนที่จบการศึกษาจากโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 8 เมษายน 2551.

107
ง) หลักสูตรของการศึกษา
ในชวงของการดูแลของเจามอนแสงนั้น ก็ยังไมมีหลักสูตรในการจัดการศึกษา
อยางชัดเจน ซึ่งเจามอนแสงก็ไดมีการจัดซื้อหนังสือตําราตางๆ ที่เปนแบบเรียน
แบบสําเร็จจากที่ตางๆ มาใชในการจัดการเรียนการสอน เพื่อใหเด็กนักเรียนไดเรียน
และมีความรูตามสภาพของการจัดการศึกษาในขณะนั้น
หลักสูตรของการศึกษาในขณะนั้นจะเนนเพียงใหเด็กไดเรียนวิชาหลักๆ เชน
ภาษาไทใหญ ภาษาอังกฤษ คณิตศาสตร โดยในชวงแรกนั้นไดใชวิธีการสอนเพียงใหครู
ที่ขออาสาใหมาชวยสอนตามความรูพื้นฐานของครู และการตอยอดของพื้นฐาน
การเรียนของเด็กที่ไดเรียนผานมาแลว
ดังนั้นการเรียนสอนในชวงแรกจึงยังไมมีหลักสูตรที่ชัดเจน เพราะยัง
เปนในชวงของการจัดระบบใหเขาที่เขาทาง และเนนสอนตอเนื่องใหกับเด็กที่ยายมา
จากอําเภอฝางมากกวา ประกอบกับในชวงนั้นทั้งสถานที่ และบุคลากรก็ยังไมพรอม
ดวย ทําใหเด็กไดเรียนแบบปรับพื้นฐานใหมอีกรอบ เชนภาษาอังกฤษก็ตองเริ่มสอน
ตั้งแตการอาน เขียนพยัญชนะ และคณิตศาสตรก็สอนการบวก ลบ คูณ หาร เบื้องตน
เปนตน แตในสวนของภาษาไทใหญก็สอนตอเนื่องจากชั้นระดับชั้น 4 เปนระดับชั้น 5
ซึ่งเนื่องจากเปนวิชาที่ครูผูสอนในขณะนั้นมีความพรอมในการสอนมากที่สุด
จ) รูปแบบของการเรียนการสอน
รูปแบบในการเรียนการสอนก็เปนแบบเรียนรวมกัน ซึ่งในขณะนั้นเด็กตอง
เรียนในระดับชั้น 4 ซึ่งตอเนื่องจากที่เคยเรียนมา ทําใหการเรียนจึงเปนไปแบบไมเปน
ทางการโดยใหครูผูสอนเปนเหมือนพี่เลี้ยงคอยสอน โดยใชรูปแบบของการบรรยายและ
ใหทําแบบฝกหัดในหองรวมกัน ซึ่งจายหนุม อดีตนักเรียนในขณะนั้นเลาใหฟงวา
“ในตอนนั้นครูที่มาสอนก็ไมไดสอนอะไรมากมาย
สวนใหญจะสอนแบบพื้นฐานทั่วไป เพราะตอนที่เราเรียนจาก
ครอบครัวฝรั่งเราไดเรียนมาเยอะแลว ทําใหพอมาเรียนที่นี้จึงเปน
อะไรที่เราเคยเรียนมาแลว เชน วิชาคณิตศาสตรก็เรียนแค บวก ลบ

108
คูณ หาร ธรรมดา สวนภาษาอังกฤษก็ตองเริ่มตนเรียนพยัญชนะใหม
ทําใหเด็กที่เคยเรียนจากฝรั่งรูสึกเบื่อ” 16
พื้นที่ที่ใชในการสอนนั้นมีการเปลี่ยนแปลงหลายแบบ ซึ่งในชวงแรกจะอยูใน
บริเวณของวัด ซึ่งตอมาก็ไดขยับขยายออกมาสรางอาคารเรียนของตนเอง ทําใหเด็กใน
ภาคการศึกษานั้นจึงเปนสวนหนึ่งกลุมคนที่มีบทบาทตอการวางรากฐาน โครงสราง
และพื้นที่ในการเรียนการสอนที่มีพัฒนาการมาจนถึงปจจุบัน
ในชวงนี้จึงทําใหเห็นถึงบรรยากาศที่ยังไมมีความพรอมของระบบการศึกษาที่
ยังไมลงตัว ทําใหเด็กที่ยายมาจากฝางบางคนเลิกที่จะเรียนตอ แตในขณะที่ก็ไดเด็กคน
อื่นๆ ไดยายเขามาเรียนที่นี่เพิ่มมากขึ้น เพราะไดรูวาที่นี่มีการเรียนการสอนหนังสือ
ดังนั้นจึงไดพากันเขามายังโรงเรียนแหงนี้ ทําใหทางกองกําลังฯ ตองรับภาระในการดูแล
และจัดการเรียนการสอนเพิ่มมากขึ้น
ฉ) โครงสรางของบุคลากร
เมื่อการจัดการศึกษาที่โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงลงตัวมากขึ้น ในชวงของ
ของเจามอนแสงที่ทําหนาที่ของกรรมาธิการแหงการศึกษา ทางโรงเรียนจึงมีรูปแบบ
และโครงสรางการของการบริหาร และบทบาทหนาที่ที่ชัดเจนดังนี้
16 สัมภาษณจายหนุมเคอ ปหยา อดีตนักเรียนที่จบการศึกษาจากโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 8 เมษายน 2551.

109
ภาพที่ 5.4 โครงสรางของบุคลากรในชวงป พ.ศ. 2543-44 17
เจามอนแสง
กรรมาธิการฝายการศึกษา
แมครูเมี๊ยะจิ่ง
ครูใหญโรงเรียน
ครูผูสอน ครูผูสอน ครูผูสอน
ในปตอมาก็ไดมีจํานวนนักเรียนเพิ่มมากขึ้น จากภาคสวนตางๆ ของเขตรัฐฉาน
ตอนในที่ไดขาววาที่ดอยไตแลงไดมีการเปดโรงเรียนสอนใหกับเด็กตางๆ รวมถึงก็มีครู
เพิ่มมาดวยจากที่ตาง ๆ ที่มีใจอยากจะมาเปนครูเพื่อสอนใหกับเด็กที่นี่ ทําใหโรงเรียน
แหงชาติดอยไตแลงไดเปนที่รูจักในแวดวงของคนไทใหญในสวนตางๆ มากขึ้น
เมื่อทุกอยางเริ่มมีความลงตัว ทําใหเจามอนแสงไดมอบหมายใหกับครูรุนใหมๆ
ที่เขามาอยูกับกองกําลังไดพัฒนาการศึกษาไดเต็มกําลังมากขึ้น ซึ่งสวนหนึ่งก็จะไดให
ผูที่มีความรูความสามารถที่ตรงกับการจัดการศึกษาไดมีสวนในการวางรูปแบบ และ
นโยบายที่สอดคลองที่จะใหโรงเรียนแหงนี้ไดทําหนาที่ของการเปนองคกรที่พัฒนาให
คนในชาติไดมีความรักชาติ ที่เปนแรงกําลังใหกับทางกองกําลัง และในฐานะของการ
เปนพลเมืองของรัฐฉานที่จําเปนตองมีความรู และความสามารถเปนรากฐานสําคัญใน
การกอบกูเอกราชบานเมืองตอไป
17 สัมภาษณเจามอนแสง (อดีต)ผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงป พ.ศ. 2543 วันที่ 11 เมษายน 2551.

110
5.2.2 โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวง พ.ศ. 2544 – 50
โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงชวงนี้เปนชวงที่มีพัฒนาการและความเปลี่ยนแปลงสูงมาก
ซึ่งนอกจากจะเปนชวงที่มีการพัฒนาไดเขาที่เขาทางแลว ในชวงนี้ยังมีผูที่ดํารงตําแหนงทางดาน
ของฝายกรรมาธิการฝายการศึกษาที่มีความพรอมทั้งทางดานของวัยวุฒิ คุณวุฒิทางการศึกษาที่
เหมาะสม จึงทําใหในชวงนี้มีการพัฒนาของโรงเรียนเขาสูระบบของทางกองกําลังฯ มากขึ้น
ภายหลังของการวางรากฐานทางการศึกษาของเจามอนแสงไดพักหนึ่ง ก็ไดมีจํานวน
นักเรียนและครูที่อาสาเขามาจัดการเรียนการสอนสําหรับโรงเรียนที่นี่ ในขณะที่ครูเคอแสนหนึ่งใน
ครูผูสอนก็ไดรับความไววางใจจากเจายอดศึก ผูนําสูงสุดใหรับตําแหนงของเลขาธิการแหง
“สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน” RCSS (Restoration Council of Shan State) 18 ซึ่งเปนหนวยงานที่
ดําเนินงานทางดานการเมืองและการทหารที่เปรียบเสมือนฝายกูชาติไทใหญ
พรอมกันนั้นครูเคอแสนก็ไดรับการแตงตั้งใหเปนกรรมาธิการฝายการศึกษาดวย ซึ่งถือ
ไดวาในชวงของการเขามาดูแลทางดานการศึกษาของครูเคอแสนนั้นมีบทบาทในการวางรากฐาน
สําคัญใหกับโรงเรียนอยางมากจนถึงปจจุบัน
ก) ครูเคอแสน : ผูหญิงที่วางรากฐานการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
ครูเคอแสน 19 ครูหญิง อดีตผูนํานักศึกษาไทใหญที่เคยติดคุกตั้งแตยังเปนสาว
รุนอายุ 18 ป ซึ่งจบการศึกษาในระดับมหาวิทยาลัยในประเทศพมาในยุคแรกๆ และ
ทํางานดานการศึกษาใหกับคนไทใหญมาหลายสิบป และที่นี่ครูเคอแสนก็ไดเขารวมกับ
กองกําลังกูชาติไทใหญในฐานะเลขาธิการแหง “สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน” RCSS
(Restoration Council of Shan State) และกรรมาธิการฝายการศึกษา ครูเคอแสนเปน
หนึ่งในผูที่มีบทบาทของการศึกษาในโรงเรียนดอยไตแลงเปนอยางมากอีกทานหนึ่ง
18 พันเอกเจายอดศึก,นิพัทธพร เพ็งแกว บรรณาธิการ.บันทึกจากสนามรบ. สํานักพิมพศยาม,2548: น. 60.
19 พันเอกเจายอดศึก,นิพัทธพร เพ็งแกว,นวลแกว บูรพวัฒน. กอนตะวันฉาย “ฉาน”. Openbooks: 2550, หนา 97.

111
ข) หลักการสําคัญของการจัดการศึกษา
สําหรับการจัดการศึกษาที่โรงเรียนในชวงนี้ ซึ่งครูเคอแสนมีความชัดเจน
ทางดานจัดการศึกษาใหกับเด็กที่มาเรียน ณ โรงเรียนแหงนี้ ครูเคอแสนเริ่มตน
ดวยการถามเจายอดศึก ในฐานะของการเปนผูนําสูงสุดของกองกําลังกูชาติไทใหญ
ถึงความคาดหวังหรือทิศทางที่ทางทานผูนําอยากใหเด็กนักเรียนที่นี่ไดเปนภายหลังจาก
ที่ไดรับการศึกษาจากโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ครูเคอแสนเลาใหฟงวา
“เราถามเจา วาเจาอยากใหเด็กที่นี่เปนอยางไร
เจาตอบวาเรื่องของการศึกษาใหทางครูเคอแสนจัดการเลย เราจึง
ถามตอไปอีกวาในฐานะที่ทานเปนผูนําทานอยากเห็นเด็กของ
ทานเปนอยางไร เจายอดศึกก็ตอบอีกวาอยากใหเด็กมีความรัก
ชาติบานเมือง” 20
จากบทสนทนาดังกลาวนี้เองครูเคอแสนจึงไดแนวทางสําคัญใน
การจัดการศึกษาใหกับเด็กที่โรงเรียนนี้ จึงไดนําเสนอนโยบายซึ่งถือไดวาเปนหัวใจ
สําคัญของการจัดการเรียนการสอนในรูปแบบของหลักสูตร หลักปฏิบัติ รวมถึง
การเขียนตําราตางๆ ที่จะออกมาใหกับครูคนอื่นๆ ใชในการจัดการเรียนการสอนใหกับ
เด็กตอไป สําหรับการจัดการศึกษาที่นี่ครูเคอแสนไดมีนโยบาย 4 ขอสําคัญที่เสนอ
ใหกับเจายอดศึกคือ
- การใหเด็กทุกเชื้อชาติที่อยูบนผืนแผนดินของรัฐฉานไดเขาถึงการศึกษา
และสามารถอานออกเขียนได
- การใหเด็กที่เขาถึงการศึกษาทุกคนมีความรักชาติบานเมือง
- การใหรัฐฉานเปนประเทศแหงเกษตรกรรม
- เมื่อรัฐฉานเปนประเทศแหงเกษตรกรรมไดแลวก็ใหกาวไปสูประเทศ
อุตสาหกรรมตอไป 21
20 สัมภาษณครูเคอแสน (อดีต)เลขาธิการแหง “สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน” RCSS (Restoration Council of Shan State) อดีต
ผูอํานวยการโรงเรียนและผูเขียนหลักสูตร วันที่ 8 เมษายน 2551.
21 สัมภาษณคนเดียวกัน,อางแลว.

112
นโยบายสําคัญของครูเคอแสนในขณะนั้นจึงเปนการพยามใหการศึกษา
เปนรากฐานสําคัญของการกูชาติ สวนที่เหลือเพื่อใหไดมีความรูและนําไปใชได
อยางเหมาะสมกับพื้นฐานของตนเอง และรากเหงาทางวัฒนธรรม และการเมือง
จากนโยบายที่สําคัญดังกลาวทําใหครูเคอแสนจัดการเรียนการสอนที่เปนหลักสูตร
เรงรัด เพื่อใหเด็กไดเรียนรูและนําไปใชไดอยางเร็วที่สุด
ค) สภาพทั่วไปของโรงเรียน
ในขณะที่ระดับชั้นของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงไดเพิ่มระดับชั้นขึ้นเรื่อยๆ
ซึ่งในป พ.ศ. 2545 นักเรียนที่อยูระดับชั้น 5 ก็ขึ้นระดับชั้น 6 ทําใหจําเปนตองมีการปรับ
หองเรียนเพื่อใชขยายขึ้นสําหรับชั้นที่เปดเพิ่มขึ้นอีก และในปนี้ก็ทําใหมีเด็กเพิ่มขึ้นจาก
เดิมเปน 500 กวาคน ในสวนของอาคารก็เริ่มเปนอาคารแบบแข็งแรงมากขึ้น แทนที่
อาคารที่เปนไม ซึ่งอยูทางดานขวามือของอาคารหลังเดิม และคอยๆตอเติมใหเปน
อาคารปูนซีเมนตมากขึ้นเรื่อยๆ นอกจากนี้ยังมีการสรางหอพักชายอยูบริเวณหนาอาคาร
เรียนทางดานขวามือเชนกัน
ภาพที่ 5.5 แผนผังอาคารเรียนโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงป พ.ศ. 2545
ชั้น 3
ชั้น 4
ชั้น 5
ชั้น 2 (หอง 1) ชั้น 2 (หอง 2)
ชั้น 1
ชั้นอนุบาล

113
ตอมาในป พ.ศ. 2546 ชั้น 7 ก็เริ่มเปดสอนเพิ่มเติม สวนจํานวนเด็กในปนี้
ก็มีจํานวนเพิ่มขึ้นเปน 600 คน และอาคารเรียนก็สรางดวยปูนซีเมนตครบทั้งสองฟาก
ในปนี้เอง ทางดานของหอพักชายก็ไดยายจากขางหนาโรงเรียนมาเปนตรงบริเวณตลาด
เกาของเจาเคอเงินที่ไดสรางตรงบริเวณดานลางทางดานขวามือของโรงเรียน ในขณะที่
หอพักของนักเรียนหญิงก็ยังคงตั้งอยูที่เดิม คือบริเวณศาลเจาเมือง ตั้งแตในป พ.ศ. 2544
ในปเดียวกันโรงเรียนก็ไดมีชั้น 8 โดยที่จํานวนของเด็กที่เรียนถึงชั้นระดับสูงๆ
ก็มีจํานวนลดลงเรื่อยๆ ซึ่งสวนหนึ่งก็มาจากความสนใจและความตอเนื่องของเด็กที่
ตองการเรียนในระดับชั้นสูงๆ ลดลงดวย กลาวคือ จากในปแรกๆ ของกลุมเด็กที่เปน
รุนแรกที่มาเรียนที่นี้มีประมาณ 33 คน ตอจากนั้นมาก็ลดนอยลงเรื่อยๆ เชน ในป
พ.ศ. 2547 ก็เหลือเด็กที่เรียนในชั้น 8 แค 8 คน เปนตน
ทั้งนี้เนื่องมากจาการเรียนในระดับสูงขึ้นนั้นมีความยากมากขึ้น ประกอบกับ
สถานการณที่ไมมีความมั่นคงนั้น จึงทําใหนักเรียนบางสวนตองเลิกเรียน แตก็ไมได
หมายความวาจะหมดสภาพของการเปนคนที่จะตองอยูในความดูแลของกองกําลังฯ
ซึ่งบางสวนก็ตองไปทํางานชวยของสภากอบกูเพื่อเอกราชรัฐฉาย (RCSS) ตามเงื่อนไข
ของการดูแลของกองกําลังที่ผานมา โดยการทํางานในสวนตางๆ ของสภาฯ นั้นจะ
ขึ้นอยูกับความถนัดและความสนใจของเด็กคนนั้นๆ รวมถึงความเหมาะสมที่จะไดรับ
มอบหมาย ยกเวนการทํางานในสวนของการเปนทหาร ซึ่งหากอายุไมถึง 18 ปขึ้นไปนั้น
จะยังไมอนุญาตใหทํางานในสวนนี้
ง) หลักสูตรของการศึกษา
กอนจะเปนหลักสูตรที่เดนชัดเจนนั้น นโยบายหลัก 4 ขอดังกลาวก็ ถือไดวา
เปนจุดเปลี่ยนแปลงของการศึกษาที่นี่อยางมาก ซึ่งในเวลาตอมาครูเคอแสนก็ไดมี
การแบงเนื้อหลักสําคัญสําหรับการจัดการเรียนการสอนสําหรับเด็กในแตละชั้น
โดยครูเคอแสนไดเลาใหฟงถึงความยากลําบากของการออกแบบหลักสูตรที่ใชในการ
เรียนการสอนในชวงนั้นวา
“กอนที่จะไดหลักสูตร และเนื้อหาสําหรับการสอน
ในโรงเรียนแหงนี้ แมครูตองศึกษาเอกสารตําราเรียนจาก

114
หลากหลายแหง เชน สิงคโปร พมา ฟลิปปนส อินเดีย นอรเว และ
อื่นๆ อีกหลายที่รวมทั้งของไทยเอง ซึ่งในแตละที่ก็มีจุดออนจุดแข็ง
แตกตางกันไป แตแมครูก็ไดเลือกเนื้อหาและรูปแบบที่เปนสากลมา
ใชสอนสําหรับเด็กที่นี่” 22
ขอสรุปสําคัญที่เปนปจจัยสําคัญของความเหมาะสมระหวางพื้นที่และตัวผูเรียน
ที่ครูเคอแสนไดใหรายละเอียดไวดังนี้
- ดอยไตแลงเปนฐานทัพของกองกําลังกูชาติไทใหญที่เพิ่งยายมาอยูที่นี้ ทําให
สถานการณของความไมแนนอนกับพื้นที่ที่มีผลตอการอพยพโยกโยกยายอยู
ตลอดเวลา
- สําหรับเด็กที่นี่ไมมีเวลามากมายสําหรับที่จะใหเขาไดเรียนหรือศึกษาในระดับ
กวางมากนัก ทําใหตองคัดเลือกเนื้อหาที่จําเปนตอการศึกษาที่เหมาะสมเปน
อยางมาก
- เด็กที่มาเรียนที่นี่มีความหลากหลายทั้งทางดานชวงอายุ สถานภาพ และชวง
ชั้น ดังนั้นสงผลทําใหเกิดความยากในการจัดการศึกษาที่เหมาะสมตามความ
หลากหลายดังกลาว
- หลักของการสอนในรูปแบบของหลักสูตรที่มีความเรงรัดที่ใหเหมาะสมกับ
พื้นที่และสถานการณความไมมั่นคงของสิ่งตางๆรอบตัว จึงจําเปนจะตองจัด
การศึกษาใหกับเด็กไดเรียนรูจักสิ่งที่กวาง และเนื้อหาที่ใหญไกลตัวกอนแลว
คอยเจาะเขามาในสวนเรื่องในหนวยที่เล็กลง และมีความละเอียดมากขึ้น
ที่เหมาะสม ใกลตัว และสามารถถนําไปใชไดจริง 23
จากหลักการวิเคราะหกลุมเปาหมายของพื้นที่ และตัวผูเรียนดังกลาวทําให
ครูเคอแสนตองวางโครงสรางหลักสูตรในรูปแบบที่ใหเด็กในระดับชั้นเริ่มตนไดศึกษา
วิชาตางๆ ในรูปแบบของเนื้อหาแบบกวางๆ จากตัวและมีเนื้อหาบางสวนบางตอน
เทานั้น ซึ่งไมจําเปนตองลงรายละเอียดมาก แตในสวนของเด็กที่มีลําดับชั้นที่สูงๆ
22 สัมภาษณครูเคอแสน (อดีต)เลขาธิการแหง “สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน” RCSS (Restoration Council of Shan State) อดีต
ผูอํานวยการโรงเรียนและผูเขียนหลักสูตร ที่ 8 เมษายน 2551.
23 สัมภาษณคนเดียวกัน, อางแลว.

115
ขึ้นไปคอยใสรายละเอียดเนื้อหาที่แคบลง แตตองมีความลึกลงไปในรายละเอียดใหมาก
ที่สุด
ตอมาไดเขียนตําราที่เปนหนังสือแบบเรียนภาษาไทใหญหลากหลายวิชา เชน
ภูมิศาสตร คณิตศาสตร วิทยาศาสตร เปนตน สําหรับการจัดการเรียนการสอนที่นี่
ครูเคอแสนไดเขียนแบบเรียนใหกับเด็กในแตละชั้นที่เนนเนื้อหาที่คอนขางจะแตกตาง
จากแบบเรียนและเนื้อหาที่เด็กเคยไดเรียนผานมา ซึ่งแมครูไดใหเหตุผลสําหรับ
การจัดหลักสูตรแบบนี้วา
“สําหรับเด็กที่นี่ เราไมมีเวลามากสําหรับที่จะมาจัดการ
เรียนการสอนแบบคอยเปนคอยไป เพราะเด็กที่นี่มีความจําเปนที่
จะตองเรียนแบบเรงรัด เนื้อหาที่เรียนตองเรียนจากระบบที่ใหญมาสู
ในระบบที่เล็กและใกลตัว เมื่อถึงระดับชั้นที่โตขึ้น ดังนั้นเนื้อหา
ตองเลือกใหเหมาะสมกับเรื่องใกลตัวที่เด็กตองเรียนรู แตในสวน
ของเนื้อหาประกอบอื่นๆ ไมจําเปนตองไปจําและเรียนรูมาก” 24
ภาพที่ 5.6 ภาพตัวอยางหนังสือที่ครูเคอแสนไดเขียน
ที่มาภาพ: ผูศึกษา
24 สัมภาษณคนเดียวกัน, อางแลว

116
จ) รูปแบบของการเรียนการสอน
ในสวนของรูปแบบและบรรยากาศในการเรียนก็จะเนนใหครูที่สอน ในขณะ
นั้น ไดทําการสอนแบบไมจําเปนตองใชหนังสือเรียนตลอดเวลา เนนใหครูผูสอน
ไดมีความรูในการสอนกอนอยางเขาใจ แลวคอยไปทําการสอนใหกับเด็ก
สวนกระบวนการสอนก็มีทั้งในภาคของการบรรยายและใหเด็กไดเรียนตามแบบฝกหัด
ที่ครูผูสอนไดมอบหมาย
แตก็มีเด็กสวนใหญ และครูบางทานที่มีความคิดแตกตางจากทาน จึงไดแสดง
ความคิดเห็นวาเนื้อหาที่ครูเคอแสนไดจัดใหกับเด็กในแตละชวงชั้นนั้นมีความยาก
เกินไป และในบางเรื่องยังเปนเรื่องที่เหนือความเปนจริง ซึ่งมักจะมีความคิดเห็นโตแยง
วาเนื้อหาดังกลาวเปนการแตงเรื่องขึ้นมาที่นอกเหนือจากความเปนจริง ทั้งๆที่ในเรื่อง
ดังกลาวเปนหลักของวิทยาศาสตรตามหลักสากล เชน ตัวอยางการโตแยงในกรณีที่
ครูเคอแสนนําเสนอตําราสอนวิชาภูมิศาสตรเกี่ยวกับโลกที่มีลักษณะกลม แตเกิด
ขอถกเถียงจากฝายที่ไมเขาใจหลักวิทยาศาสตรวาเปนการที่พูดเกินความจริง เปนตน
ผลงานสําคัญของครูเคอแสน ก็คือการที่ไดเขียนตําราเรียนสี่ภาษาใหเด็ก
ไทใหญเรียนกันทั้งภาษาพมาภาษาไทย ภาษาไทใหญ ภาษาอังกฤษ ชั่วเวลาสองป
ครูเคอแสนเพียงคนเดียวสามารถเขียนตําราเสร็จ ตีพิมพเรียบรอยถึงรวมยี่สิบเลม เปน
ตําราประวัติศาสตรไทใหญ ภูมิศาสตร คณิตศาสตร ภาษาอังกฤษวิทยาศาสตรธรรมชาติ
มีกระทั่ง Picture Dictionary เทียบคําภาษาไทใหญกับภาษาอังกฤษ มีรูปประกอบงดงาม
รวมทั้งสอนเรื่องโลกจักรวาล พรอมกับสอนใหเด็กไทใหญดูดาวบนฟา แถมมี
ภาพประกอบสีสันสดสวย ครูเคอแสน วาดลงสี ทั้งหมดดวยฝมือตัวเอง
ในป พ.ศ. 2550 ครูเคอแสนก็ไดยุติบทบาทของการทําหนาที่ทางดานการศึกษา
ใหกับโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง และเลิกเขียนตําราเรียนสงใหกับทางโรงเรียน
เนื่องจากเกิดความขัดแยงภายใน ซึ่งสวนหนึ่งมาจากระบบความคิดที่แตกตางกัน ทําให
การอุดมการณไมตรงกัน จึงทําใหครูเคอแสนถอนตัวออกมาจากการทํางานดังกลาว
สงผลใหในปจจุบันหลายวิชาไดไดขาดความตอเนื่องในรูปแบบของตําราเรียน เชน
วิชาหลักๆในชั้นที่ 7, 8, 9, จึงทําใหการเรียนการสอนในวิชาเหลานั้นบนดอยไตแลง
ตองแปลเอกสารจากหลากหลายตํารา เชน พมา และตางประเทศเปนตน

117
ฉ) โครงสรางของบุคลากร
ในชวงของการดูแลของครูเคอแสนที่ดํารงตําแหนงกรรมาธิการฝายการศึกษามี
บุคลากรที่อยูในโรงเรียนเพิ่มมากขึ้น โดยมีครูกอนแลงเปนผูอํานวยการโรงเรียน แตก็มี
บุคลากรที่เปลี่ยนแปลงอยูบอยครั้ง ทั้งนี้ก็เนื่องมาจาดสภาพความเปนอยูที่คอนขาง
ลําบาก ซึ่งในบางครั้งการทํางานในดานการศึกษาก็ตองอาศัยความอดทนอยางมากที่จะ
ทําใหเด็กเรียนรูและเขาใจ และอีกดานหนึ่งคือการทํางานทางความคิดแกบุคคลากร
ตางๆ ที่สวนใหญจะเปนระบบสังคมแบบทหาร จึงทําใหความอิสระทางความคิด
บางอยางอาจจะไมสามารถแสดงออกมาไดทั้งหมด ซึ่งครูเคอแสนไดเลาถึงการทุมเท
ในการสรรหาครูมาชวยสอนที่โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงวา
“สมัยนั้นเราตองไปชวนเพื่อนๆ และครูที่อยูในเขตรัฐฉาน
มาชวยสอนที่นี่ เราตองไปรับเขาถึงในรัฐฉานเพื่อใหมาที่นี่
เงินเดือนก็นอยแตครูเขาก็มา เพราะอยากจะมากูชาติดวยกัน
ตอนนั้นที่โรงเรียนจึงมีครูเยอะมาก” 25
ภาพที่ 5.7 โครงสรางบุคลากรในชวงป 2544-50 26
ครูเคอแสน
กรรมาธิการฝายการศึกษา
ครูกอนแลง
ผูอํานวยการโรงเรียน
ครูผูสอน ครูผูสอน ครูผูสอน
25 สัมภาษณคนเดียวกัน, อางแลว.
26 สัมภาษณคนเดียวกัน, อางแลว.

118
การจัดระเบียบครูในตอนนั้น ครูเคอแสนคอนขางจะเขมงวดกับการทํางาน
ของครู โดยใหมีระบบตรวจสอบการทํางานของครูอยางเขมงวด เชน ใหครู
เขียนรายงานการเรียนการสอนทุกวัน ในขณะที่ก็ใหนักเรียนสามารถเขียนผลสะทอน
การเรียนการสอนสงใหกับครูเคอแสนไดโดยตรง ซึ่งการจัดระบบแบบนี้ทําใหครูและ
นักเรียนอยูในระบบมากขึ้น ถึงแมวาครูเคอแสนจะไมไดอยูประจําโรงเรียนทุกวัน
แตก็ไมทําใหระบบการทํางานขาดประสิทธิภาพ
5.2.3 โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงป พ.ศ. 2550 – 51 27
โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในขณะนี้อยูในชวงที่ 3 ซึ่งหลังจากมีการพัฒนามาหลาย
ชวงที่ผานมา ทําใหโรงเรียนมีทิศทางในการบริหารจัดการอยางเต็มรูปแบบมากขึ้น และที่สําคัญ
ทิศทางของโรงเรียนกับการถายทอดของอุดมการณชาตินิยมไทใหญไดมีรูปแบบที่ชัดเจนขึ้นดวย
ซึ่งในรายละเอียดของพัฒนาการ และรูปแบบของจัดการศึกษาของโรงเรียนจะลงในรายละเอียดมาก
ขึ้น เพื่อใหเห็นถึง “โฮงเฮนเจอจาด” ในบทบาทของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ที่เปนพื้นที่ของ
คนพลัดถิ่นในการจัดการศึกษาเพื่อการกอบกูชาติบานเมือง ที่อยูในระบบของการศึกษา โดยผูศึกษา
จะเนนรายละเอียดของการจัดการศึกษาในชวงนี้ เพื่อใหเห็นถึงรายละเอียดของการจัดการศึกษาใน
การถายทอดอุดมการณชาตินิยมในระบบโรงเรียน ทั้งนี้ผูศึกษาจะแบงในสวนของเนื้อหา และ
กระบวนการถายทอดอุดมการณชาตินิยมแยกออกมาในอีกประเด็นหนึ่ง ซึ่งจะกลาวในรายละเอียด
ตอไป
พัฒนาการของโรงเรียนในชวงนี้จะเริ่มตนตอจากที่ครูเคอแสนไดยุติบทบาท
ในการรับผิดชอบของการเปนเลขาธิการแหง “สภากอบกูเอกราชรัฐฉาน” และในฐานะของการ
เปนผูรับผิดชอบทางดานการศึกษาลงนั้น ครูเมืองหอบก็ไดเขามารับผิดชอบฝายการศึกษาแทน
ภายใตของสถานการณ และบริบทตางๆ ไดเปลี่ยนไป รวมถึงแนวความคิด และการวางนโยบาย
ตางไดปรับประยุกตตามวาระและโอกาสที่เปลี่ยนไป
27 ผูศึกษาจะทําการศึกษาวิเคราะหการจัดระบบการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงถึงเพียงชวงป พ.ศ. 2551 เพราะเปนชวง
สุดทายของผูที่มีบทบาทของการจัดการศึกษาในยุคที่ 3 ซึ่งจะกลาวในรายละเอียดตอไป

119
ก) ครูเมิงหอบ : การศึกษาเพื่อสรางชาติ
ครูเมืองหอบ ในอดีตเปนชาวเมืองทา ในเขตรัฐฉาน ซึ่งเคยเปนอาจารยสอนอยู
เมืองกึ๋ง ในป พ.ศ. 2526-2531 หลังเกิดเหตุการณเรียกรองประชาธิปไตยในพมา เขาได
กลับมาอยูที่เมืองทา และรวมขบวนการกูชาติไทใหญ ตอมาป พ.ศ. 2539 เมื่อขุนสาวาง
อาวุธ ทหารพมามาอยูเต็มเมือง ตนเองจึงรูสึกไมปลอดภัย ตอมาก็ไดยายมาอยูเมืองไทย
ไดสักพัก ในป พ.ศ. 2545 ก็กลับเขามารวมขบวนการกูชาติกับเจายอดศึก มาจนถึง
28
ปจจุบันนี้
ข) หลักการสําคัญของการจัดการศึกษา
นโยบายสําคัญของการเขามารับตําแหนงดังกลาวของครูเมืองหอบ ก็คือ
การวางรากฐานทางการศึกษาของโรงเรียนดอยไตแลงใหม โดยไดวางแนวทางใน
การจัดการการศึกษา และรูปแบบ โครงสรางของการดูแลเด็กในโรงเรียนที่พยายามให
อยูในระบบเดียวกันหมดในจํานวนของโรงเรียนที่สังกัดภายใตสภากอบกูเอกราช
รัฐฉาน เพื่อใหเปนมาตรฐานของการจัดการศึกษาของโรงเรียนภายใตการดูแลของ
สภาฯ ซึ่งหลักการสําคัญของการจัดการศึกษาของสภาฯ คือ
“เด็กวันนี้คือผูใหญในวันหนา หรือเด็กวันนี้คือพลังของ
ชาติบานเมือง เพราะฉะนั้น การเรียนการสอนตองมีระเบียบ ใหเด็ก
อยูในระเบียบวินัย เพื่อใหมีนิสัยดี คือเปนผูที่เขากับระเบียบไดดี
ถาโรงเรียนสอนใหเด็กอยูในระเบียบ เคารพกฎในวัยเด็ก ถาโตมาก็
จะเปนพลเมืองดี อยูภายใตระเบียบของบานเมืองได และผลดีตอมา
ก็จะนําไปสูความรูความกาวหนาพัฒนา” 29
28 บทสัมภาษณครูเมิงหอบ จากเวบไซต http://www.prachatai.com/05web/th/home/13090
วันที่ 27 สิงหาคม 2551
29 ขอความจากเอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb
c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.).
จายหนุมเคอ ปหยา แปล. http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf
วันที่ 27 กันยายน 2550

120
ค) สภาพทั่วไปของโรงเรียน
เมื่อป พ.ศ. 2548 ที่ผานมา โรงเรียนก็ไดเปดถึงชั้นที่ 9 ซึ่งถือไดวาเปนชั้นที่
เกือบถึงชั้นสูงสุดของโรงเรียนดอยไตแลงที่ตองการเปดถึงระดับชั้น 10 ที่ถือไดวาเปน
ชั้นที่สูงสุดของหลักสูตรของการศึกษาที่ไดพัฒนามาจากพมา แตในขณะเดียวกัน
จํานวนของเด็กก็ลดลงเรื่อยๆ จนเหลือเด็กในชั้นนี้เพียง 3 คน ซึ่งสาเหตุสวนหนึ่ง ทําให
เด็กในบางสวนเกิดความไมมั่นใจ และความไมมั่นคงของโรงเรียน จึงทําใหนักเรียนได
ทยอยออกไปเรียน และทํางานขางนอกมากขึ้น แตที่เหลือสวนหนึ่งก็หันไปชวยงานของ
กองทัพฯ ในสวนตางๆ มากขึ้น
ทางดานของสถานที่ของการจัดสอนหนังสือของโรงเรียนก็ตองขยายสําหรับ
การรับเด็กในชั้นตนๆมากขึ้น ทําใหในปเดียวกันนี้ ไดยายนักเรียนในระดับชั้น 4, 5 และ
6 ลงไปสอนในบริเวณหอพักชาย ทําใหตรงบริเวณของโรงเรียนทําการสอนเฉพาะเด็ก
ชั้นที่ 1-6 เทานั้น สวนปายชื่อของโรงเรียนก็ไดเปลี่ยนจาก “โรงเรียนเชื้อชาติดอยไต
แลง” เปน “โรงเรียนเด็กกําพราดอยไตแลง” 30 ซึ่งที่มาของชื่อโรงเรียนนั้น ก็เพื่อเปน
การทําใหแขกที่มาเยือนนั้นไดรูถึงสถานภาพของเด็กที่เรียนในนี้สวนใหญ จะเปน
เด็กกําพรา
ภาพที่ 5.8 โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง หรือ โฮงเฮนเจอจาด หรือ สถานที่สอนหนังสือเด็กกําพรา
30 สัมภาษณครูโองมหาน( อดีต)ผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 10 เมษายน 2551.

121
ที่มาภาพ: ผูศึกษา
ในขณะที่เมื่อโรงเรียนไดเปดถึงในระดับชั้นที่ 9 นั้น เหลือเด็กที่เรียนถึง
ในระดับนี้เพียงแค 4 คนเทานั้น แตทางกองทัพฯ ก็ไดสนับสนุนใหเด็กนักเรียนไดเรียน
ในระดับที่สูงขึ้นไปอีก โดยที่สงนักเรียนจํานวน 2 คนไปเรียนที่โรงเรียน SSSNY 31 จึง
ทําใหในป พ.ศ. 2550 จําเปนตองรวมเด็กนักเรียนที่เหลือจากระดับชั้น 9 ซึ่งมีเพียง 2 คน
ใหยุบเรียนซ้ําชั้นเดิมกับเด็กนักเรียนที่เลื่อนระดับชั้นจากชั้นที่ 8 ขึ้นระดับชั้นที่ 9 อีก
รอบหนึ่ง แทนการเปดสอนในระดับชั้นที่ 10 ทั้งนี้เนื่องจากจํานวนนักเรียน และ
31
โรงเรียน SSSNY หรือที่มีชื่อยางเปนทางการวา “School for Shan State Nationalities Youth” ซึ่งเปนโรงเรียนสําหรับเยาวชนที่
อาศัยอยูในรัฐฉานทุกเชื้อชาติ โรงเรียนแหงนี้เริ่มทําการเปดเมื่อป 2001 โดยมีจามตอง ซึ่งเปนหนึ่งในผูกอตั้งที่เปนนักตอสูทางดาน
สิทธิมนุษยชนในพมาที่เปนคนไทใหญที่มีชื่อเสียงมาจากการเปนผูกอตั้งองค SWAN

122
บุคลากรที่จะตองทําการสอน รวมถึงทางดานขององคความรูและวัสดุอุปกรณก็ยังไม
พรอมที่จะทําการเปดสอนในระดับชั้นที่ 10 ได ซึ่งถือไดวาเปนชั้นสูงสุด 32
ตอมาภายหลังเมื่อเด็กนักเรียนกลุมนี้ไดเรียนจบชั้นในระดับชั้นที่ 9 คือ
ในปการศึกษา 2550 ทางโรงเรียนและกองทัพฯ ก็มีนโยบายใหเด็กนักเรียนจํานวน 5 คน
ที่จบในระดับชั้นดังกลาวนั้น ไดเขาศึกษาตอยังโรงเรียน SSSNY แทนการเปดสอน
ในระดับชั้นที่ 10 ของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ซึ่งโรงเรียนแหงนี้มีที่ทําการสอน
แหงหนึ่งของจังหวัดเชียงใหม
สวนในป พ.ศ. 2551 ทางโรงเรียนก็ไดสงเด็กนักเรียนอีกจํานวน 4 คน ไปศึกษา
ตอยังโรงเรียน SSSNY ดวยเชนกัน ทั้งนี้การสงไปเรียนยังดังโรงเรียนดังกลาวนั้น
จะตองผานการคัดเลือกจากโรงเรียน SSSNY กอนจึงจะสามารถไปเรียนได ซึ่งภายหลัง
ของการจบจากโรงเรียนนี้แลว นักเรียนหลายคนก็ตองกลับมาทํางานใหกับสภาเพื่อ
การกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) ที่ผานมาก็มีเด็กนักเรียนที่เรียนจบแลวกลับมาเปนครู
หมอ ทหาร และในสวนงานสํานักงานของสภาฯ รวมถึงในสวนงานอื่นๆดวย
ง) หลักสูตรของการศึกษา
หลักสูตรของโรงเรียนในชวงนี้จะมีความชัดเจนทางดานของการจัดการศึกษา
ใหกับนักเรียนเพื่อเปนการจัดการศึกษาเพื่อการกูชาติอยางชัดเจน ตามปณิธานของ
ครูเมืองหอบ ซึ่งเปนผูที่รับผิดชอบทางดานการศึกษาของสภาฯ ไดเลาใหฟงวา
“เมื่อเขามาบนดอยไตแลง ผมก็มาชวยเหลืองานกูชาติ
ดานการศึกษา ดังนั้นการจัดการศึกษาคืออีกแนวทางหนึ่งของการกู
ชาติ ซึ่งจะตองพยายามใหครูในโรงเรียนที่รักบานเมืองของตน
ไดหาโอกาสสอนลูกหลานชาวไทใหญใหรูจักภาษาไทใหญ
วัฒนธรรมไทใหญ และประวัติศาสตรไทใหญ ใหเด็กรูจัก
วัฒนธรรมไทใหญ ภาษาไทยใหญ แลวสักวันหนึ่งเขาจะมีโอกาส
เอาบานเอาเมืองคืนไดเอง" 33
32 สัมภาษณครูโองมหาน (อดีต)ผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 10 เมษายน 2551.
33 บทสัมภาษณครูเมิงหอบ จากเวบไซต http://www.prachatai.com/05web/th/home/13090
วันที่ 27 สิงหาคม 2551.

123
ครูเมืองหอบ ยังพยายามเนนย้ําใหคนไทใหญทั้งบนดอยไตแลง รวมไปถึง
พี่นองไทใหญที่อยูตามแนวชายแดน หรือที่อาศัยอยูในเมืองไทย วาจําเปนอยางยิ่งที่เรา
จะตองปลูกฝงใหเด็กๆ รูจักประเทศที่เขาเกิด เชื้อชาติที่เขาเปน ภาษาที่เขาพูด แผนดินที่
เขามีชีวิตอยู ศาสนาที่เขานับถือ ถาไมทําแบบนี้ เขาก็จะไมรูวา ในอนาคตของเขาจะเปน
อยางไร
โรงเรียนไดมีการวางเนื้อหาของวิชาตางๆ ที่เด็กในแตละชวงชั้นจะไดเรียนนั้น
ตามความเหมาะสมของเด็ก รวมถึงมีการวางเนื้อหาใหกับเด็กไดซึมซับทั้งวิชาความรู
และการปลุกจิตสํานักความรักชาติ ที่แฝงอยูในลายละเอียดของเนื้อหาวิชาที่สอดแทรก
อยู ดังนั้นสามารถแยกไดดังนี้
- สอนภาษาไทใหญ จะสอนตั้งแตชั้นอนุบาลถึงชั้น 6
- สอนภาษาไทย จะสอนตามหลักสูตรถึงระดับถึง ชั้น 10
- สอบภาษาอังกฤษจะสอนตั้งแตชวงชั้นอนุบาลถึงชั้น 10
- สอนภาษาพมาจะสอนตั้งแตชวงชั้นอนุบาลถึงชั้น 10
- ประวัติศาสตรไทใหญ “หยาจาวาง” หมายความวา ประวัติของผูปกครอง ซึ่ง
เปนตระกุลเจา หรือเจาฟา กษัตริย จะสอนเฉพาะชวงชั้น 4
- สอนการเขาแถว จะสอนตั้งแตชวงชั้นที่1-4
- สอนพื้นฐานการเก็บขอมูลขาวสาร จะสอนตั้งแตชวงชั้น 5-10
- สอน “สถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน” จะสอนตั้งแตชวงชั้น 4-5
- สอนรองเพลงเคารพธงชาติ และเพลงสาบานของทหาร จะสอนตั้งแตชวงชั้น
อนุบาลถึงชั้น 10
- สอนใหทําวัตร รับศีลของฆราวาส จะสอนตั้งแตชวงชั้นอนุบาลถึงชั้น 10
- สอนการทํางานในสํานักงาน และ คอมพิวเตอร จะสอนตั้งแตชวงชั้น 8-10
- สอนวาดรูป และออกแบบ จะสอนตั้งแตชวงชั้นอนุบาลถึงชั้น 10
- สอนระบบการปกครองของRCSS จะสอนตั้งแตชวงชั้น 7-10
- สอนยุทธวิธีการรบ จะสอนตั้งแตชวงชั้น 7-10
- สอนการเกษตร และเลี้ยงสัตว จะสอนตั้งแตชวงชั้น 5-10

124
- สอนเรื่องการเปนผูนํา และ ความรูวาดวยการใชปญญา (หนังสือเลมนี้ แต
กอนจะใชในโรงเรียนนายทหาร เรียบเรียงโดยครูทหาร) 34
จ) รูปแบบการศึกษา
ในชวงนี้จึงมีการวางโครงสรางและระบบของการศึกษาของโรงเรียนเปนระบบ
โครงสรางมากขึ้น มีการวางโครงสรางของการจัดการบริหารโรงเรียนอยูภายใต
โครงสรางของสภากอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) ในขณะที่กอนหนานี้โครงสรางของ
โรงเรียนอยูภายใตการดูแลและบริหารจากกองทัพโดยตรง
ในปจจุบันโรงเรียนแหงนี้อยูภายใตการกํากับดูแลของโครงสรางสภาการกอบ
กูเอกราชของรัฐฉาน(Restoration Council of Shan State) 35
โครงสรางสภาการกอบกูเอกราชของรัฐฉาน(Restoration Council of Shan State)
คณะกรรมการราง
รัฐธรรมนูญแหงรัฐฉาน
สภาการกอบกูเอกราชของรัฐฉาน(RCSS)
ที่ปรึกษา
ประธาน RCSS
ฝายวิทยุการสื่อสาร
สํานักงาน RCSS
ฝายสวัสดิการ
ฝายปกครอง
ฝายการศึกษา
ฝายขาวกรอง ฝายชาติพันธุ
ฝายสัมพันธ
ฝายประสานงานNGOs
ฝายปองกัน
ฝายตางประเทศ
ฝายสุขภาพ
34 จากเอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb
c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.). กองบัญชาการ จายหนุมเคอ ปหยา แปล. การศึกษาและอบรม ฝายการเงิน
http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550
35 จากเอกสาร
ydlifc.wfbz.wfjnkyfGydlifbz.if;irf;c.ifbc.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S
.).
จายหนุมเคอ ปหยา แปล http://www.taifreedom.com/Taifreedom/rcss_admini_structure/StructureOfRCSS_2008.pdf
วันที่ 27 กันยายน 2550.

125
คณะกรรมการ ที่ปรึกษา
สํานักงาน
โรงเรียน
ใน
รัฐฉาน
ในจังหวัด
ลายขา เกซี
เมืองกึง
โรงเรียน
ในรัฐ
ฉาน
ในพื้นที่
กองกําลัง
365
หมอก
ใหม
กั่นตูออน
โรงเรียน
ในรัฐ
ฉานใน
พื้นที่ กอง
กําลัง 364
เมืองนาย
น้ําจาง
โรงเรียน
ในรัฐฉาน
ในพื้นที่
กองกําลัง
363 เกียงลม
เกียงตอง
โรงเรียนในรัฐฉาน
ในพื้นที่ กองกําลัง
361กั่นตุหลง
โรงเรียน Secondary
ดอยไตแลง
การเกษตร
การเลี้ยงสัตว
หอพักนักเรียน
โรงเรียน Primary
โรงเรียน
ดอยกอ
วัน
โรงเรียน
ดอยหลํา
คณะกรรม
การโรงเรียน
คณะกรรมการ
จากการวางโครงสรางของโรงเรียนอยูภายใตโครงสรางของสภาฯ นั้นทําให
มีการวางกฎเกณฑสําหรับบทบาทหนาที่ของคณะกรรมการศึกษาธิการที่อยูภายใต
โครงสรางนี้อยางชัดเจน ทั้งในแงของการออกแบบหลักสูตร การปกครอง การดูแลเด็ก
ในระบบของการเปนเด็กที่ทางสภาฯ ตองรับผิดชอบออกเปน 2 แบบ คือ เด็กที่อยูใน
ระบบของหอพัก ซึ่งเปนเด็กในความดูแลของสภาฯ 100 % และเด็กที่อยูบาน ซึ่งอยูใน
ความดูแลของสภาฯ แบบไมเต็มรูปแบบ โดยใหการสนับสนุนทางดานการศึกษา
อยางเดียวไมรวมถึงการดูแลที่นอกเหนือจากที่เด็กที่อยูในระบบหอพักไดรับ จึงจัดให
เด็กกลุมนี้อยูในระบบ 75 %
ฉ) บทหนาที่ของฝายศึกษาธิการ ของ RCSS
บทบาทสําคัญในการทําหนาที่ของฝายการศึกษา นั้นประกอบไปดวย

126
- ใหการปกครองดูแลโรงเรียนทุกแหงที่อยูในพื้นที่ และไดรับการสนับสนุนจาก
กองกําลังฯ และ ปกครองดูแลโรงเรียนในเขตกองบัญชาการใหญ โรงเรียน
ดอยไตแลง
- การจัดหาหนังสือใหครู
- การจัดทําหลักสูตร
- การบริหาร จัดการงบ
- การปกครองครู
- การจัดมาตรฐานความรูของครู ใหการอบรมเพิ่มพูนความรูของครู
- การออกกฎตองหาม (Curfew) ตามสถานการณ
- การคัดเลือกผูที่จะมาเปนครู (อยางนอยใหจบชั้นสิบของพมา หรือ ม.6 ของ
ไทย)
- การเชิญผูปกครองเด็กและครู มาเพื่อรับการเรียนเรื่องตางๆ ในตอนเปดเทอม
และตอนปดเทอม
- การตักเตือน พิจารณาความผิดของครู ในกรณีกระทําผิดกฎระเบียบของ
การศึกษา และกฎระเบียบครู
- การทํารายงาย และรายวัน (ขาวประจําวัน) สงที่สํานักงานใหญของ
กองบัญชาการ 36
ช) การจัดระบบการศึกษาของโรงเรียน
โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงมีการเรียนการสอนของโรงเรียน โดยแบงภาค
เรียน 1 ป เปน 2 ภาคเรียน ดังนี้
- ภาคเรียน ที่ 1 ตั้งแตเดือนพฤษภาคม ถึง เดือนกันยายน
- ภาคเรียน ที่ 2 ตั้งแตเดือนตุลาคม ถึง เดือนมีนาคม
ซ) วันหยุดของโรงเรียน
36 เอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb
c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.). จายหนุมเคอ ปหยา แปล.
http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550

127
วันหยุดของโรงเรียนใน 1 สัปดาห จะหยุด 2 วัน คือ วันเสาร-วันอาทิตย แตถา
เปนในชวงของเดือนที่อยูในชวงเขาพรรษจะหยุดวันอาทิตย และวันพระ ซึ่งทําใหเห็น
ถึงการปรับเปลี่ยนใหเหมาะสมกับประเพณีวัฒนธรรมของคนไทใหญที่ยึดถือ
พุทธศาสนาอยางเครงครัด ซึ่งสามารถแบงวันหยุดของโรงเรียนเพื่อใหเห็นภาพชัดเจน
ไดดังนี้
1. ในชวงเดือนที่เขาพรรษา จะมีวันหยุดดังนี้
- ขึ้น 8 ค่ําของทุกเดือน จะหยุดทั้งวัน
- ขึ้น 14 ค่ําของทุกเดือน จะเรียนครึ่งวัน
- วันเพ็ญ จะหยุดทั้งวัน
- แรม 8 ค่ํา จะหยุดทั้งวัน
- แรม 14 ค่ํา จะเรียนครึ่งวัน
- วันแรม 15 จะหยุดทั้งวัน
2. ในชวงเดือนที่ออกกพรรษา จะหยุดวันเสาร-อาทิตย
3. วันปใหมไต จะหยุด 2 วัน
4. วันแหงชาติไทใหญ จะหยุด 2 วัน
5. วันแหงกองทัพ จะหยุด 2 วัน
6. วันมาฆบูชา (วันเพ็ญเดือนสาม) จะหยุด 1 วัน
7. วันทอดกฐิน เดือนสิบสอง จะหยุด 1 วัน
8. วันพอ จะหยุด 1วัน
9. วันแม จะหยุด 1วัน
10. วันเด็ก จะหยุด 1วัน
11. วันเพ็ญเดือนสี่-วันเพ็ญเดือนหก เปนเวลาปดเทอม
12. แรม 1 ค่ํา เดือน 6 จะเริ่มเปดเรียนทุกๆ โรงเรียน
จากวันหยุดสวนใหญจะเห็นไดวาโรงเรียนใชระบบของวันตามจันทรคติ ควบคู
กับวันที่เปนตามสุริยคติ รวมถึงการใหความสําคัญกับวันสําคัญตางๆ ของเชื้อชาติ

128
กองกําลัง และวันสําคัญที่สอดคลองกับวันสําคัญของประเทศไทย เชนวันพอ วันแม
37
และวันเด็กแหงชาติ
ฌ) จํานวนนักเรียน
นักเรียนของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงมีความเปลี่ยนแปลงมาโดยตลอด
ตั้งแตเมื่อครั้งเริ่มกอตั้งในป พ.ศ. 2543 ที่มีจํานวนเด็กเพียง 33 คน และมีจํานวนเด็ก
เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในทุกๆ ป ซึ่งสวนหนึ่งเปนเพราะมีเด็กจํานวนมากทีอยูในเขตรัฐฉาน
ตอนในไมไดเรียนหนังสือ ทําใหเมื่อรูวาที่โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงเปดสอนก็ทําให
เด็กที่อยากเรียนหนังสือหลั่งไหลมาอยูที่นี่ และสวนหนึ่งก็มาจากพอแมผูปกครองที่
อยากใหลูกหลุดพนจากการทําราย และการเอาไปเปนแรงงานของทหารพมา จึงสงให
มาอยูภายใตการดูแลของกองกําลังกูชาติไทใหญ
เด็กนักเรียนที่นี่จึงมีความหลากหลาย ทั้งที่เปนเด็กกําพรา เด็กที่เปนลูกของ
ชาวบานทั่วไป และเด็กที่เปนลูกหลานของทหารไทใหญที่อยูที่นี้ดวย ซึ่งในปจจุบันมี
เด็กประมาณทั้งหมด 858 คน ที่เรียนอยูในลําดับชั้นแตกตางกันไป จากจํานวนดังกลาว
สามารถแยกตามชั้นเรียน และจํานวนเด็กชาย และเด็กหญิงไดดังนี้
ตารางที่ 5.1 ตารางแสดงจํานวนนักเรียนโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงประจําป 2551 38
ระดับชั้น จํานวน ชาย (คน) หญิง (คน) หมายเหตุ
กอนวัยเรียน 90 เทียบเทาระดับศูนยพัฒนาเด็กเล็ก
ชั้นเหงา 154 78 76 เทียบเทาระดับอนุบาล
ชั้น 1 163 89 74
ชั้น 2 101 55 46
ชั้น 3 103 60 53
เทียบเทาระดับประถมศึกษา
37 สัมภาษณครูโองมหาน อดีตผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 10 เมษายน 2551.
38 สัมภาษณครูโองมหาน อดีตผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 10 เมษายน 2551.

129
ชั้น 4 74 48 26
ชั้น 5 65 34 31
ชั้น 6 53 41 12
ชั้น 7 37 17 20
ชั้น 8 12 9 3
ชั้น 9 6 6 -
ชั้น 10 - - -
เทียบเทาระดับมัธยมศึกษา
ตอนตน
เทียบเทาระดับมัธยมศึกษาตอน
ปลาย
ปจจุบันยังไมมีการเปดสอนในระดับชั้นที่ 10 เพราะวายังไมมีความพรอมทั้ง
ทางดานบุคลากรที่จะสอน และวัสดุอุปกรณ จะเห็นไดวาที่ผานมาทางโรงเรียนใช
วิธีการสงตอตัวเด็กใหไปเรียนศึกษาตอภายนอกเชน โรงเรียน SSSNY หรือที่มีชื่ออยาง
เปนทางการวา “School for Shan State Nationalities Youth” ซึ่งเปนโรงเรียนสําหรับ
เยาวชนที่อาศัยอยูในรัฐฉานทุกเชื้อชาติ แทนการเปดชั้น 10 และในบางสวนก็ใหทํางาน
ชวยกองกําลังกูชาติเลย ในตําแหนงตางๆ ที่เด็กนักเรียนมีความสนใจ ทั้งนี้ก็ขึ้นอยูกับ
เงือนไขทางการศึกษาของกองกําลังฯที่ดูจากสถานภาพของนักเรียนแบบ 75 % หรือ
เด็กนักเรียนแบบ 100 % ที่มีภาระในการทํางานชวยทางกองกําลังฯ ในระยะเวลา 5 ป
หรือในระยะเวลาตลอดชีวิต
นอกจากทางโรงเรียนจะสงไปเรียนตอที่ SSSNY และชวยงานในกองกําลังแลว
ในปจจุบันยังใหเด็กที่อยูในระดับชั้น 7-9 ใหมาคัดเลือกสอบเขากับโรงเรียนตามแนว
ชายแดนของประเทศไทย ใหมาอยูในระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1 ใหม ทั้งนี้เพื่อเปนการ
ตอยอดทางการศึกษาใหเขาระบบกับการศึกษาของประเทศไทย และใหอิสระกับเด็กที่
ตองการเรียนตอในระดับสูงสุดเทาที่เด็กตองการศึกษา ซึ่งหลังจากนั้นก็จะตองกลับมา
รับใชประเทศในฐานะเปนบุคคลากรที่มีความรูความสามารถเพื่อใหทําประโยชนตอ
กองกําลัง และสภากอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) ตอไป
ญ) การแตงกายของนักเรียน
- สําหรับนักเรียนหญิง เสื้อสีขาว กระโปรงสีฟา รองเทาผาใบสีดํา ถุงเทาสีขาว
พรอมยามไทใหญสีดํามีธงไทใหญ

130
- สําหรับนักเรียนชาย กางเกงสีเทา รองเทาสีดํา ถุงเทาสีขาว/ดํา พรอมยามไท
ใหญสีดํามีธงไทใหญ
- นักเรียนหญิง ที่เรียนชวงชั้น 5-10 ตองไวผมยาว แตหามไวผมหยิก
- นักเรียนชาย ตองตัดผมทรงสั้น (ทรงนักเรียน)
- ชุดนักเรียน ไมควรสวมใสอยูที่บาน หรือในหมูบาน 39
ภาพที่ 5.9 ตัวอยางชุดแตงกายของนักเรียนที่ถูกระเบียบ 40
ที่มาภาพ:
http://www.taifreedom.com/Taifreedom/rcss_admini_structure/StructureOfRCSS_2008.pdf
ฎ) โครงสรางของนักเรียน
39 เอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb
c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.). จายหนุมเคอ ปหยา แปล.
http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550
40 เรื่องเดียวกัน,อางแลว

131
โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงมีการวางระบบของนักเรียนแบงออกเปน 2 ระบบ
คือ ในระบบของนักเรียนในโรงเรียน และในระบบของนักเรียนที่อยูในหอพัก ซึ่งใน
ระบบของนักเรียนทั้งหมดที่อยูในโรงเรียนจะตองมีประธานนักเรียน เพื่อทําหนาที่
ควบคุมดูแลนักเรียนทั้งหมดในการทํากิจกรรมของโรงเรียน และระบบการปกครอง
ของโรงเรียน ซึ่งนักเรียนในสวนนี้จะแบงการปกครองเปนระดับชั้นเรียนอีก โดยมี
หัวหนาชั้นเรียนดูแลสมาชิกของตนเองในชั้นเรียน และทํางานใหบรรลุเปาหมายตาม
ภาระงานที่ไดรับมอบหมายจากประธานนักเรียน ในชวงที่มีกิจกรรมของโรงเรียน
สวนเด็กที่อยูในระบบหอพักก็จะมีประธานนักเรียนหอพัก และประธานของ
แตละหอพักที่แบงออกเปน 2 สวน คือ หอพักชาย และหอพักหญิง และในแตละหอพัก
ก็จะแบงใหหัวหนาแตละหอพักยอยที่เรียกวาหัวหนาหมูดูแลอีกที ซึ่งก็จะแบงยอยลงไป
อีกในระดับแถวของแตละหอพัก โดยใหหัวหนาแถวเปนคนดูแล ควบคุมความมี
ระเบียบวินัย และทําภารกิจของกลุมตนเองที่ไดรับมอบหมายใหสําเร็จ
ภาพที่ 5.10 โครงสรางนักเรียนในโรงเรียนและหอพัก 41
41 สัมภาษณครูโองมหาน (อดีต)ผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 10 เมษายน 2551

132
โครงสรางของนักเรียน
โรงเรียน
หอหัก
ประธานนักเรียน
ประธาน
รองประธานนักเรียน
เลขา
รองประธาน
เลขา
หัวหนาชั้นเรียน
หัวหนาหมู
หัวหนาแถว
** หอพักชายมี 3 หมู
** หอพักหญิงมี 1 หมู
ฏ) กฎระเบียบในเวลาเรียน และเวลาเลิกเรียน 42
42 เอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb
c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.). จายหนุมเคอ ปหยา แปล.
http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550.

133
สําหรับเด็กนักเรียนทั้งหมดและครูผูสอน จะตองมีกิจวัตรประจําวันที่จะตองทํา
ใหตรงกับกฎระเบียบของโรงเรียนที่เหมือนกัน เพื่อใหเกิดความมีระเบียบวินัย และเปน
แบบอยางที่ดีดังนี้
- เวลา 08.00 น. ตองเขาแถว รองเพลงเคารพธงชาติ และกลาวคําปฏิญาณตน 4
ขอ พรอมกัน
- เขาหองเรียนแลว นักเรียนทุกคนทําความเคารพครู (ยกมือไหว พรอมกลาว
“สวัสดีครับคุณครู” )
- เวลาเรียน ตองตั้งใจและอยูในความสงบ ไมควรเลนกันเด็ดขาด
- ในสมุดของนักเรียนเรียน นอกจากสิ่งที่สอนในโรงเรียน ไมควรเขียนสิ่งอื่นลง
- ครูทุกทานไมควรมาสาย ถาสายควรไดรับโทษ
- ครูทุกทานไมควรดื่มเหลา สูบบุหรี่ในเวลาสอน
- เวลา 15.30 คือเวลาเลิกเรียน ตองทําวัตรสวดมนต กราบอาราธนาศีลหากอน
จึงกลับจากโรงเรียน
- ตอนเดินกลับบาน นักเรียนคนเดินชิดซาย ไมควรเดินตรงกลางถนน
- กลับถึงบานแลว ตองยกมือกราบสวัสดีพอแมกอน จึงเก็บกระเปา เปลี่ยนเสื้อผา
ชวยงานบาน
- บทเรียนสําหรับวันพรุง ที่ครูใหอาน ตองอานกอนนอน การบาน หรือ
แบบฝกหัดที่ครูให ไมควรมาทําที่โรงเรียน ถึงโรงเรียนเขาหอง ตองสงครูทันที
ฐ) การดูแลในระบบหอพัก
ปจจุบันโรงเรียนดอยไตแลงมีหอพักใหสําหรับเด็กนักเรียนที่มาเรียนที่นี่
โดยแบงหอพักออกเปน 2 สวน คือ หอพักสําหรับเด็กชาย และหอพักสําหรับเด็กหญิง
ซึ่งทั้ง 2 หอพักจะแยกการอยูและมีครูดูแลรับผิดชอบแยกสวนกันโดยสิ้นเชิง ซึ่งหอพัก
ชายจะอยูในสวนดานในของเขตกองทัพทหาร หลังจากที่ไดมีการโยกยายใหเหมาะสม
หลายครั้ง สวนหอพักเด็กหญิงหลังจากที่โยกยายมาหลายแหงเหมือนกัน ทําใหปจจุบัน
ตั้งอยูบริเวณดานขางของโรงเรียนซึ่งเปนเขตรอตอระหวางประเทศไทยกับเขตรัฐฉาน
ภาพที่ 5.11 หอพักนักเรียนชายและนักเรียนหญิง

134
ที่มาภาพ: ผูศึกษา
เด็กนักเรียนที่อยูในหอพักทั้งหมด เปนเด็กนักเรียนในระบบ 100 % ดังนั้นทาง
โรงเรียนจึงตองใหการดูแลชวยเหลือทั้งหมด เชน อาหาร เสื้อผา ที่พัก อุปกรณการเรียน
เปนตน ตามเงื่อนไขของสภาฯ ที่ไดกําหนดไว รวมถึงการที่จะตองทํางานใหกับ
กองทัพฯ ภายหลังที่เด็กไดจบการศึกษาขั้นสูงสุด ซึ่งเปนหนึ่งในเงื่อนไขที่สําคัญ
ของเด็กแบบ 100 % ทั้งนี้ก็เพื่อจะทําใหการดูแลและใหความชวยเหลือเด็กนักเรียนที่นี่
ไดเปนระบบระเบียบมากขึ้น อีกทั้งยังเปนการปองกันที่ความปลอดปลอดภัยใหกับเด็ก
และที่สําคัญเด็กนักเรียนจะไดฝกการจัดการตัวเองใหมีความรับผิดชอบตอตัวเองใน
เบื้องตน

135
โดยการจัดการของหอพักที่นี่จะใชระบบการดูแลใหมีครูผูรับผิดชอบดูแล
ในดานตางๆ ใหกับเด็กนักเรียนซึ่งเปนเวรแบบประจํา ไมมีการผลัดเปลี่ยน เพราะอยาก
ใหครูผูรับผิดชอบไดดูแลเด็กอยางเต็มที่ และมีแนวทางหรือระบบดูแลที่ชัดเจน 43
โดยในแตละหอพักจะมีครูดูแลอยางนอย 3 คนหลัก นอกจากนี้ในแตละหอพักก็จะตอง
แตงตั้งหัวหนาประจํากลุมหอพักเพื่อดูแลเรื่องของกิจกรรมตางที่เด็กในหอพักจะตอง
รับผิดชอบตามกลุมของตนเอง เชน การทําอาหาร การตักน้ํา การหาฟน เปนตน
โดยกิจกรรมเหลานี้จะตองทําแยกกันไปตามหอพัก ซึ่งมีตารางการทํากิจกรรมที่
คลายๆกันดังนี้
- ออกกําลังกายตอนประมาณเวลา 04.30 น.
- ทํากิจกรรมสวนตัว ทําเวรประจํากลุม เชนทําอาหาร ตักน้ํา
ทําความสะอาดเปนตนประมาณเวลา 05.30 น.
- ทานอาหารเชาประมาณเวลา 07.00 น.
- ไปโรงเรียนประมาณเวลา 07.30 น. 44
ฑ) กฎระเบียบในการรับนักเรียน 45
ในการศึกษาในโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงจําเปนจะตองมีกฎระเบียบในการ
รับนักเรียนเขามาในโรงเรียนแหงนี้ เนื่องจากโรงเรียนถูกจัดตั้งขึ้นภายใตของสภาเพื่อ
การกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) ซึ่งตองเปนผูที่ตองรับผิดชอบนักเรียนทั้งหมดที่มา
เรียนในโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ดังนั้นทางโรงเรียนจะตองปฏิบัติดังนี้
- อธิบายใหผูปกครองไดเขาใจโรงเรียน
- ควรถามวาจะฝากลูกเปนนักเรียน 100% หรือ 75% ใหชัดเจน
- นักเรียน 75% ตองปฏิบัติงาน 5 ป หลังจากเรียนจบ กอนจะสามารถไปทํางาน
สวนตัว
43
สัมภาษณครูโองมหาน อดีตผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 10 เมษายน 2551.
44 สัมภาษณเด็กหญิงแสงมน นักเรียนในระดับชั้นที่ 4 ของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 12 เมษายน 2551.
45 เอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.).
จายหนุมเคอ ปหยา แปล. http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550.

136
- นักเรียน 100% คือนักเรียนขององคกร จบมาก็ตองทํางาน เปนแกนกลางของ
องคกร ผูปกครองไมสามารถพาไปที่อื่นได และไมควรชวนเด็กใหอยากลาออก
และถาตองการเรียนตอก็องคกรจะรับผิดชอบ สงเรียนเอง ถาพอแมแอบพาหนี
ไป หรือพาเด็กไปโดยไมไดรับอนุญาต พอแมจะมีความผิด และถูกลงโทษ
- นักเรียนที่อยูบาน ซึ่งเวลามาเรียนนั้น ผูปกครองตองอบรมใหตั้งใจเรียน
และพามาเรียนใหทันตามเวลาปกติของโรงเรียน และอบรม ใหความอบอุน ให
กําลังใจใหขยันเรียน ใหอานหนังสือ สังเกตเด็กอานหนังสือ
ฒ) โครงสรางการบริหาร
ในปจจุบันโครงสรางของการบริหารโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงมีจํานวน
บุคคลกรทั้งสิ้น 24 คน ซึ่งมีครูเมืองหอบ ทําหนาที่ฝากรรมาธิการฝายการศึกษา และมี
ครูโองมหานเปนผูอํานวยการโรงเรียน และมีครูผูชวยสอนอีก 21 คน 46 ที่รับผิดชอบใน
การเรียนการสอนตามรายวิชาตาง นอกจากนี้ยังมีคณะกรรมการของสถานศึกษาที่เปน
บุคคลในฝายของผูปกครองในระบบการปกครองของหมูบาน และผูปกครองนักเรียน
ใหเขามามีสวนรวมในการจัดการเรียนการสอน และการทํากิจกรรมที่เปนสวนรวมของ
โรงเรียน
โดยแตละตําแหนงก็จะมีหนาที่ความรับผิดชอบที่แตกตางกันไป เพื่อใหเกิด
การบริหารจัดการทั้งการเรียนการสอน การบริหารงบประมาณ และการดูเด็กนักเรียน
ใหอยูในระบบไดอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้น ซึ่งสามารถแสดงแผนภูมิโครงสรางได
ดังนี้
ภาพที่5.12 โครงสรางของบุคลากรในโรงเรียนและกรรมการของสถานศึกษา 47
ฝายการศึกษา
โครงสรางของโรงเรียน
โครงสรางของ
46 สัมภาษณครูโองมหาน (อดีต)ผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 10 คณะกรรมการโรงเรียน เมษายน 2551.
47 คนเดียวกัน, อางแลว
ผูอํานวยการ
เจาอองเมิง เจาเคือสาง จายซอหาน
รองผูอํานวยการ เลขา

137
บทบาทหนาที่และความรับผิดชอบของบุคลากรฝายโรงเรียน 48 สามารถแบงได
ออกเปน 2 สวน คือ คณะกรรมาธิการของฝายการศึกษา และคณะกรรมการโรงเรียน
ซึ่งในสวนของคณะกรรมาธิการของฝายการศึกษานั้น จะมีหนาที่ความรับผิดชอบ
โดยตรง ที่แบงตามแตละตําแหนงดังนี้
- กรรมาธิการฝายการศึกษาของ RCSS
• ปกครองคณะกรรมการการศึกษา
• ดูแลงบของ ฝายการศึกษา
• ปกครองครูทุกๆ โรงเรียนใหทําตามระเบียบของโรงเรียน และระเบียบครู
• จัดการอบรมเพิ่มพูนความรูของครู
• ติดตอประสานงาน รายงานทีสํานักงานกองบัญชาการใหญ
- ผูอํานวยการ หรือรองกรรมาธิการฝายการศึกษา
• ตรวจสอบบัญชีเงินเขา/ออก/เหลือ
• ชวยกรรมาธิการตรวจสอบงาน และรายงานตอกรรมาธิการฝายการศึกษา
• รับคําแนะนําจากกรรมาธิการฝายการศึกษา
- เลขา
48 เอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb
c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.). จายหนุมเคอ ปหยา แปล.
http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550

138
• ดูแลงานในสํานักงานของฝายการศึกษาทุกอยาง
• ฝายบัญชีเงินเขา/ออก และขาวของ ทางฝายการศึกษา
• ทํารายงายสงกรรมาธิการฝายการศึกษา
- ผูชวยเลขา
• ทํางานในสํานักงาน และชวยเลขาในงานตางๆ
• ถาเลขาไมอยู จะตองรักษาการณแทนเลขา
• จะตองรับผิดชอบงานทุกอยางของเลขา
- กรรมการ
• แนะนํา ใหคําปรึกษากรรมาธิการฝายการศึกษา
• ชวยตรวจสอบงาน และนําเสนอในคณะกรรมการ ในที่ประชุม
- ผูใชงบประมาณ ควรมี 2 ทาน
• คณะกรรมการโรงเรียน 1 ทาน
• คณะกรรมการครู 1 ทาน รับเงินไปจากผูจัดการไปใชตองมีบิล และ
ใหบัญชีที่ซื้อแกเลขาทุกอยาง
• กรรมาธิการฝายการศึกษาไมมีหนาที่ไปจายตลาด มีหนาที่ดูแลงบ และ
สั่งซื้องบประมาณ และขาวของที่ไดจากการบริจาค ตองสงใหสํานักงาน
ใหญ และเบิกใชพรอมบัญชีที่โปรงใส
สวนบทบาทหนาที่และความรับผิดชอบของคณะกรรมการโรงเรียนนั้น
จะมีหนาที่ความรับผิดชอบในการดูแลโรงเรียนในดานตางๆ ดังนี้
- ดูแลในเรื่องตางๆของ โรงเรียนทั้งหมดทั้งทางดานดี และดานเสีย
- ทําการสรางโรงเรียนใหม หรือทําการซอมแซม
- กําชับผูปกครอง ใหเด็กไดมาเรียนในเวลาปกติของโรงเรียน
- พิจารณา และแกไขปญหาที่อาจเกิดขึ้นระหวางครูกับนักเรียน ชวยสอดสอง
ใหครูและนักเรียนอยูรวมกันดวยดี
- พิจารณา และแกไข ปญหาระหวางครูและผูปกครอง
- พิจารณา งบประมาณ ที่ฝายสํานักงานใหญของการศึกษาและ ครูใชไมถูกตอง
คือใชงบผิดกับกฎระเบียบ
นอกจากนี้ครูผูสอนของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงนั้น ก็จะตองมีบทบาท
หนาที่สําคัญในดานของการจัดการศึกษาตามบทบาทหนาที่ในโครงสรางของ
การบริหารของโรงเรียนดังนี้

139
- ครูมีหนาที่สอนนักเรียน ตามเวลาที่กําหนดให มิควรขาด
- ครูมีหนาที่ดูแลเด็กในเวลาเรียน และเวลาอยูที่โรงเรียน
- ครูควรรักนักเรียน เปรียบเสมือนนอง ลูก หลานของตน และซื่อสัตย
- ครูที่ประจําการอยูโรงเรียน (โรงเรียนในเขดกองบัญชาการสูงสุด) มีหนาที่
ดูแลเด็กที่อยูที่หอพัก (นักเรียน 100 %) ในเรืองกินอยู การดูแลตัวเอง
การแตงกาย ใหมีความประพฤติดี และทํารายงาน รายวัน(ขาวประจําวัน)
สงสํานักงานการศึกษาธิการ 49
สําหรับครูผูสอนก็จําเปนตองมีกฎระเบียบใหปฏิบัติ เพื่อใหเปนแบบอยางที่ดี
ตอเด็กในโรงเรียน ซึ่งครูผูสอนจะตองปฏิบัติตนดังนี้
- ในเวลาสอน ครูทุกคนตองแตงตัวใหเรียบรอย
- ครูไมควรดื่มเหลา สูบบุหรี่ในเวลาสอนเด็ดขาด
- ครูไมควรมาสาย
- ในเวลาเรียน ครูไมควรเลนกับนักเรียน หรือเยาะเยยนักเรียน
- ครูตองตรวจสอบนักเรียน นักเรียนทําตามการบานที่สั่งหรือไม
- ครูควรสังเกต ถามนักเรียน นักเรียนชวยพอแมทํางานบานหรือไม
- ตรวจการแตงกายของนักเรียน
- ตรวจเล็บมือ/เทา ผมของนักเรียน สัปดาหละครั้ง
- ในเวลาทานอาหารใหดูแล ใหรักความสะอาด และลางจานใหสะอาด
สวนการคัดเลือกครูที่จะมาทําการสอนที่โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง จะตอง
มีคุณสมบัติ หรือเกณฑในการคัดเลือกดังนี้
- ตองจบชั้น10 ของพมา เทียบเทา ม.6 ของไทย จึงจะรับเปนครู
- ไมใชบุคคลที่เสพยา หรือเลิกยา
- ไมใชบุคคลที่กระทําผิดที่อื่นมา มีคดีที่อื่น
- ไมใชบุคคลติดเหลา
- ตองรูจักครอบครัว ญาติพี่นองของบุคคลคนนั้น
- พิจารณาประวัติการทํางานที่เคยทํา
- ตองเปนผูที่สนใจในการศึกษา
- ตองเปนผูที่รักอาชีพครู และรักนักเรียน
49 เอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.).
จายหนุมเคอ ปหยา แปล. http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550.

140
- ใหทําความเขาใจเกี่ยวกับ นโยบายขององคกร และหลักการของโรงเรียน
- ถาตัดสินใจเขารับหนาที่เปนครู ควรทําหนาที่ 5 ป จึงจะลาออกได
- ไมควรเอาโรงเรียนเปนขออางในการประกอบธุรกิจสวนตัว 50
ณ) กฎระเบียบของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง 51
โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ในฐานะของการเปนโรงเรียนที่อยูภายใต
การดูแลของสภาฟนฟูกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) จึงมีกฎระเบียบตางที่ทาง
คณะกรรมการของสภาฯ ไดออกกฎไว เพื่อเปนแนวทางที่ใหเปนมาตรฐานของการ
จะพัฒนา และมีรูปแบบในการจัดการเรียนการสอน และการดูแลเด็กใหอยูในระบบ
เดียวกันดังนี้
- โรงเรียนที่กองบัญชาการนี้ จะมีโครงการ เชน การเกษตร การเลี้ยงสัตว การเย็บ
ผา ใหเด็กไดเรียนรู และนําไปใชในชีวิตได เหตุที่อยากใหมีโครงการเชนนี้
เพราะองคกรมีจุดประสงควา เด็กที่มาเรียนที่กองบัญชาการสูงสุด ตอง
มีความสามารถที่จะชวยพัฒนาชาติ ใหกาวหนาไปสูความเจริญ และในเมื่อจบ
จากโรงเรียนแลว ใหชวยตัวเองใหอยูรอด และไมวาความรูดานการทหาร
การเมือง การทํางานในสํานักงาน ใหไดเรียน และมีความรูเหลานี้พรอมที่จะ
เปนผูนํา ผูพาชาติใหกาวหนา
- เด็กกําพรา หรือเด็กที่ญาตินํามาฝากใหองคกร กําหนดเปนนักเรียน100%
ฉะนั้นองคกรจําตองดูแลในทุกๆอยาง ตั้งแตการอยูกิน เสื้อผา ขาวของเครื่องใช
และฝกใหเขาดูแลตัวเองได สอนใหมีความรู ความสามารถ และเปนคนฉลาด
และโตมาก็จะไดรับหนาที่ทํางานในองคกร และเปนกําลังสําคัญขององคกร
ฉะนั้นใหปฏิบัติตามหลักสูตรที่กําหนดเอาไวอยางเขมงด
- เด็กนักเรียนที่มีผูปกครอง เปนทหาร หรือ เปนชาวบาน คือเด็กนักเรียนที่อยู
ที่บาน มาเรียน อธิบายใหผูปกครองไดเขาใจตอนรับสมัครนักเรียนวา จะฝาก
เด็กใหเปน นักเรียน100% หรือ 75% ใหชัดเจน ถาเปนนักเรียน75% โรงเรียน
50 เอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.).
จายหนุมเคอ ปหยา แปล. http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550.
51 เอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.).
จายหนุมเคอ ปหยา แปล. http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550.

141
จะสนับสนุนสมุด ปากกา เรื่องเสื้อผา อาหารผูปกครองตองรับผิดชอบเอง
ถาเรียนจบแลวตองรับหนาทีปฏิบัติงานชวยองคกร 5 ปกอน จึงจะสามารถไป
ทํางานสวนตัวชวยครอบครัวได
- เด็กนักเรียนที่ยายที่อื่นมาเรียนที่โรงเรียนดอยไตแลง ตองพิจารณาวา เด็กเคย
นั้นเรียนที่ไหนมา ใชโรงเรียนที่ ฝายการศึกษาธิการสงใหหรือไม ถาใช
เด็กจบ ชั้น 4 มาก็สามารถตอชั้น 5 ไดเลย ถาไมใชหลักสูตรที่กองบัญชาการสง
ใหก็ถึงแมวาจบชั้น 4 จะตองอยูในขั้นตอนการพิจารณาวาเด็กจะมีความรูเทียบ
ไดไม ถาเทียบไดก็จะไดเรียนตอชั้น 5 แตถาไมก็จะตองเรียนตอ ชั้น 4 อีกครั้ง
หนึ่ง ตอไปตองตรวจผลการสอบที่โรงเรียนที่เด็กเคยเรียนมา ถาครูที่นั้นจัดสง
ใหแฟมประวัติ หรือหนังสือสงตัวมายิ่งดี
- เด็กนักเรียนที่ยายจากที่อื ่นมา ตองใหผูปกครอง พิจารณาดีๆ วา จะสงลูกตนให
องคกรดูแล หรือไม ถาใหองคกรดูแล ตองเขาเปนนักเรียน100% และ
ใหผูปกครองไดเขาใจรายละเอียดดีๆ ถาฝากลูกใหเขาเปน นักเรียน 75% ก็ตอง
เขาใจรายละเอียดนั้นใหดี เพื่อไมใหมีปญหาตอไป
- เด็กนักเรียนที่ผูปกครองมาฝากใหโรงเรียนที่กองบัญชาการสูงสุดดูแล
โดยเฉพาะเด็กที่มาอยูหอพักนั้น ไมวาจะเปนนักเรียน100% หรือ 75% ก็ตาม
ตองอยูตามระเบียบเหมือนเด็กทุกคน คาอาหารที่ผูปกครองออกใหตองเอาไป
รวมในกองทุนอาหาร คาเสื้อผาตองฝากไวที่ครู และใหผูปกครองเชื่อถือได
- การเกษตร การเลี้ยงสัตว การเย็บผา สิ่งที่โรงเรียนไดจัดทําโครงการใหนั้น
ตองทําใหมีระเบียบ และใชใหมีระเบียบ และเก็บอุประปกรณอยางมีระเบียบ
สิ่งประดิษฐที่ขายได ใหเก็บเงินเปนกองทุน และทําใหหมุนเวียนขยายตัวเพิ่ม
มากขึ้น ไมควรเอาไปเปนประโยชนสวนตัว
- กฎระเบียบในการดูแลอุปกรณและเงินนั้น ตองตั้งคณะกรรมการ อยางนอยให
มีคณะกรรมการหาทานดังนี้
• ผูจัดการ มีหนาที่ดูแลเงิน
• รองผูจัดการ มีหนาที่ตรวจสอบ
• เลขา มีหนาที่ทําบัญชี
• กรรมการ มีหนาที่รับเงินจากผูจัดการได
• กรรมการ มีหนารูเห็นในการใชจายเงิน

142
จากการนําเสนอในสวนนี้จะเห็นวาการจัดการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
นั้นมีการเปลี่ยนผานมาหลายชวง ซึ่งในแตละชวงนั้นก็มีความแตกตางกันในรายละเอียดของผูที่มี
บทบาทสําคัญนั้นๆ เริ่มตั้งแตในชวงที่เปนการกอตั้งโรงเรียน จนถึงปจจุบันที่ถือไดวาโรงเรียน
คอนขางที่จะมีระบบของการบริหารจัดการที่ดีในระดับหนึ่ง แตในบางสวนของการบริหารจัดการก็
ยังทําไดไมเต็มที่ ทั้งนี้ก็มีหลากหลายเหตุปจจัยที่เขามามีผลตอการบริหารจัดการ
ในสวนของการวิเคราะหถึงกระบวนการจัดการการศึกษา และรูปแบบ ที่มีผลตอการ
ถายทอดอุดมการณชาตินิยมไทใหญนั้นจะอยูในลําดับตอไป เพื่อทําใหเห็นถึงกระบวนการ ขั้นตอน
และรูปแบบที่ชัดเจน เพื่อเชื่อมโยงไปสูการทําหนาที่ของโรงเรียนในฐานะของการถายทอด
อุดมการณแหงรัฐ
5.3 “โฮงเฮนเจอจาด”: โรงเรียน อุดมการณ และชาตินิยมในระบบการศึกษา
สําหรับในหัวขอนี้ผูศึกษาจะแสดงใหเห็นถึงการถายทอดอุดมการณชาตินิยมไทใหญใน
ระบบของการศึกษา โดยจะเปนการวิเคราะหที่สอดคลองกับกรอบ และแนวคิดของการศึกษา ซึ่งที่
ผูศึกษาจะเรียงลําดับของเนื้อหาในหัวขอดังกลาว ตามสถานการณ หรือกิจกรรมของการจัดการ
เรียนการสอนในโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง เพื่อสะทอนใหเห็นถึงการถายทอดอุดมการณ
ชาตินิยมในแตละกิจกรรมที่นักเรียนจะตองไดปฏิบัติเปนประจําอยางตอเนื่องทั้งภายในหองเรียน
และนอกหองเรียน
5.3.1 เขาแถว เคารพธงชาติ: เชื้อชาติและระเบียบวินัย
“เด็กวันนี้คือผูใหญในวันหนา หรือเด็กวันนี้คือพลังของชาติ
บานเมือง เพราะฉะนั้น การเรียนการสอนตองมีระเบียบ ใหเด็กอยูใน
ระเบียบวินัย เพื่อใหมีนิสัยดี คือเปนผูที่เขากับระเบียบไดดี ถาโรงเรียนสอน
ใหเด็กอยูในระเบียบ เคารพกฎในวัยเด็ก ถาโตมาก็จะเปนพลเมืองดี
อยูภายใตระเบียบของบานเมืองได และผลดีตอมาก็จะนําไปสูความรู
ความกาวหนาพัฒนา” คํานําของสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน 52
52 เอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.).
จายหนุมเคอ ปหยา แปล. http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550.

143
ทันทีที่เสียงระฆังดัง นั่นเปนเวลาที่นักเรียนทุกคนรูโดยอัตโนมัติวาเปนสัญญานของ
การที่ทุกคนจะตองไปรวมกัน ณ สถานที่เปนศูนยกลางของโรงเรียน ซึ่งมีเสาธงชาติตั้งเดนเปน
สัญลักษณถึงความเปนชาติไทใหญ เมื่อทุกอยางเงียบลง พรอมๆ กับแถวของนักเรียนที่เปนเสนตรง
แบงแยกระหวางแถวของเด็กผูชาย และเด็กผูหญิงตรงเหยียดจากหนาเสาธงมายังปลายแถว โดยมี
ลําดับความสูงของคนในแถวจากเตี้ยไปหาสูง ทําใหเห็นถึงลําดับขั้นของเด็กตามลําดับชั้นของการ
เรียน
เมื่อทุกอยางเขาประจําที่ ประธานนักเรียนก็พรอมที่จะสั่งใหเด็กนักเรียนทุกคนอยูในทา
เตรียมพรอมสําหรับการเคารพธงประจําชาติ อันเปนสัญลักษณของความเปนชนชาติไทใหญ ซึ่ง
ภายใตผืนผาสี่เหลี่ยมจัตุรัสขนาดความยาว 5 ฟุต กวาง 3 ฟุต และวงเดือนจุดเสนผานศูนยกลาง 9
นิ้ว ที่มีแถบสี 3 สี ประกอบไปดวย สีเหลือง สีเขียว สีแดง และวงกลมสีขาวตรงกลาง ที่ถูก
กําหนดใหเปนธงประจําชาติไทใหญเมื่อวันที่ 7 เดือนกุมภาพันธ ป พ.ศ. 2490 เปนตนมา โดยเจาฟา
และกลุมปลดปลอยรัฐฉาน 53 เพลงชาติ
เคอ ไต เคอ รา ชา
จอม ปว ซ่ํา จั๋น ตา
เลือน คํา เจา จาก จา
จาด เฮา มี เต จะ
พอม เปง ใจ หวา จา
สู เจา เฮา เปน พู มี ใจ สัจ จา
แตงโดย ดร.ปะญาณ เมื่อป 1947
คําแปล
ชาวเครือไตเปนเชื้อชาติพงษราชา
ดวงจันทราประทับธงยุติธรรม
53 ไมปรากฏนามผูแตง, หนังสือ x.wfrswfjoDb,ldifj tvj vuf;erf;[luf;acMj , 2542: 48

144
ชาติเรามีเดชแกรงกลาสุดเลิศล้ํา
ตางนอมนําใจสมัครสามัคคี
ชาติไตเรามีสัจจะไมผันแปร 54
เมื่อธงชาติขึ้นสูยอดเสา ประธานนักเรียนก็จะสั่งใหนักเรียนทุกคนทําความเคารพ
ดวยการยืนตรงแลวโคงคํานับคางไวประมาณ 5 วินาที เปนจํานวน 3 ครั้ง ซึ่งเด็กนักเรียนจะตองมี
กิจวัตรหนาเสาธงทุกวันที่โรงเรียนมีการทําการเรียนการสอน
ภายใตกิจกรรมของการเขาแถวเคารพธงชาติที่เด็กนักเรียนไดทําอยูทุกวันนั้น มีเนื้อหาที่
สําคัญที่สอดแทรกเพื่อตอกย้ําถึงความเปนคนไทใหญที่มีธงชาติเปนของตนเอง ซึ่งในความหมาย
ของธงชาตินั้นก็จะแสดงถึงทั้งตัวตนของคนไทใหญทั้งดานเชื้อชาติ ประเพณี วัฒนธรรม และความ
สมบูรณทางทรัพยากร รวมถึงที่สําคัญที่สุด คือ จิตใจ ที่แสดงถึงการเปนบุคคลที่มีพุทธศาสนา และ
การเปนบุคคลที่มีสัจจะวาจา ทั้งนี้ยังเปนการตอกย้ําถึงภารกิจครั้งสําคัญของบรรพชนคนไทใหญที่
ไดสรางหลักฐานชิ้นสําคัญไวเมื่อ 50 ปที่แลว นั่นก็คือ “สัญญาปางโหลง” จนกอกําเนิดธงชาติสี
เหลืองเขียวแดง และขาว ไดโบกสะบัดมาไดจนถึงทุกวันนี้
ภาพที่ 5.13 ธงชาติไทใหญ
ที่มาภาพ: http://taiyai.net/index.html
สีเหลือง หมายถึง ชนชาติไทใหญเปนคนเชื้อชาติตระกูลมองโกลอย มีผิวเหลืองและ
พระพุทธศาสนาที่ชนชาติรัฐฉานนับถือ
54 http://taiyai.net/index.html

145
สีเขียว หมายถึง ผืนแผนดินมาตุภูมิแหงไทยใหญมีความอุดมสมบูรดวย ภูเขา ปาไม
มีทรัพยากรธรรมชาติมากมายทั้งในดินและบนดินและหมายถึงชนชาติรัฐฉาน
เปนชนชาติที่รักสงบไมรุกรานใคร
สีแดง หมายถึง ความรักชาติ ความกลาหาญของชนชาติรัฐฉาน
วงจันทร หมายถึง ความบริสุทธิ์ ความยุติธรรม ความมีสัจจะของชนชาติรัฐฉาน 55
เมื่อธงชาติเปนสิ่งสําคัญยิ่งของความเปนเชื้อชาติ และประเทศแลว ดังนั้นการทําความ
เคารพของคนในชาติก็จะตองประกอบไปดวยการแสดงออกถึงความเคารพ ในรูปแบบของการ
มีระเบียบวินัย ใหเกียรติ์ แกธงชาติอันหมายถึงสัญลักษณของคนไทใหญ ซึ่งการเขาแถวอยางพรอม
เพรียงกัน และเงียบสงบ แลวโคงคํานับอยางสุภาพนั้น หมายถึงการยอมรับ และยกใหธงชาตินั้น
อยูเหนือศีรษะ ที่ไมสามารถใหใครมาเหยียบย่ํา หรือทําลาย สัญลักษณแหงเชื้อชาติได
ถึงแมวากิจวัตรนี้จะใชเวลาในการปฏิบัติเพียงไมกี่นาที แตสิ่งเหลานี้ไดรับการตอกย้ํา
และใหนักเรียนพึงสังวรวาตนเองเปนชนชาติที่มีความยิ่งใหญ มีประวัติศาสตร มีภาษา มีวัฒนธรรม
และผืนแผนดินของตนที่อุดมสมบูรณ รวมถึงการเปนคนที่มีจิตใจที่ดีงาม ผานเพลงชาติที่ดังกึกกอง
ในโรงเรียนแหงนี้ จากหนึ่งเสียงเปนรองเสียงที่ประสานกัน เพื่อบงบอกถึงความรักของคนในชาติ
ที่มีตอผืนแผนดินไทใหญตั้งแตอดีตมาจนถึงในปจจุบัน
5.3.2 “ทอดแมดสี่เยิ่ง” 56 : 4 สถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ของคนไทใหญ
“ทอดแมดสี่เยิ่ง” (x.wfrswfjoDb,ldifj) หรือสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน
นั้น คนไทใหญทุกคนตางรูจักกันดี และยกใหสถาบันทั้ง 4 นี้ อยูเหนือศีรษะของตนเอง หากจะแปล
ตามความหมายที่ เขี ยนไว ในหนั งสื อ “ท อดแม ดสี่ เยิ่ งแลหลั๊ กนํ าห กข อ ”
(x.wfrswfjoDb,ldifj tvj vuf;erf;[luf;acMj) ของกองกําลังกูชาติไทใหญที่เจา
ยอดศึก ในฐานะของการเปนผูนําสูงสุด และประธานสภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน (Restoration
Council of Shan State) ไดเขียนในคํานําของหนังสือเลมนี้เอาไววา
“เพื่อที่จะใหประชาชนทุกชนชาติในผืนแผนดินไทใหญ
มีแนวทางระเบียบกฎเกณฑในการที่จะคิดและนําไปปฏิบัติใหชาติบานเมือง
55 http://taiyai.net/index.html
56 เปนการออกเสียงตามภาษาไทใหญ แปลวาสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน

146
ไดรับประโยชนสูงสุดนั้น จึงไดเขียนสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน และ
หลักนํา 6 ขอ ขึ้นมา ... เพื่อเปนหนังสือคูมือสําหรับผูที่รักชาติทั้งหลาย...” 57
สถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน ที่ไดเขียนไวในหนังสือเลมนี้ประกอบไปดวยสถาบัน
สําคัญ 4 สถาบันดังที่จะกลาวตอไปนี้
1. ชาติ
2. บานเมือง (ประเทศ)
3. ภาษา (หมายรวมถึงวัฒนธรรม)
4. ศาสนา
ภาพที่ 5.14 หนังสือ หนังสือ “ทอดแมดสี่เยิ่งแลหลั๊กนําหกขอ” (x.wfrswfjoDb,ldifj
tvj vuf;erf;[luf;acMj)
ที่มาภาพ: ผูศึกษา
57 ไมปรากฏนามผูแตง, หนังสือ x.wfrswfjoDb,ldifj tvj vuf;erf;[luf;acMj , 2542: 32.

147
สถาบันทั้ง 4 สถาบันนี้ถูกเปรียบเปนเหมือนกับโครงสรางหลักที่ใหพันธุไมเลื้อยให
สามารถเกาะไต เจริญงอกงาม ผลิตดอก ออกผล ไดฉันใด มนุษยชาติก็ยอมที่จะตองมีโครงหลัก
เพื่อปกปองสิทธิประโยชน ความเจริญรุงเรือง รมรื่นเย็น และเสรี ฉันนั้น ประกอบกับสถาบันทั้ง 4
นี้ถูกทําใหเปนแนวทาง ระเบียบ และกฎเกณฑ ที่เจายอดศึกไดเขียนไวในขางตนที่กลาวมาแลว
ดังนั้น เพื่อเปนการทําใหเห็นการทําหนาที่ที่ชัดเจนของทั้ง 4 สถาบันนี้ จึงจะใหคําอธิบายและ
ความหมายของทั้ง 4 สถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ ดังนี้
ก) ชาติ
ในที่นี้หมายถึง ชนชาติทุกเผาพันธุ ที่อาศัยอยูในผืนแผนดินเดียวกันที่รวมทุกข
รวมสุข กันมาตั้งแตครั้งโบราณกาล ซึ่งประกอบไปดวย ไทใหญ ปะหลองหรือตอาง ปะ
โอ วา คะฉิ่น ทนุ อางซา ลาหู อาขา โกกาง ปะตอง หรือคะยา ลีซอ ยางดํา ยางแดง ยาง
ลาย ตองเลอ แขกหรือกรูขา รวมถึงชนชาติสวนนอย เชน แอน ขมุ ทะเนาะ ปะแล ซึ่ง
ชนชาติเหลานี้ลวนอยูในผืนแผนดินรัฐฉานมาเปนเวลานับพันป ที่แสดงถึงการมี
ประวัติศาสตร และแผนดินไมนอยหนาของชนชาติอื่นใดๆในโลกใบนี้ แตที่ผานมายัง
ไมมีความสามัคคีกัน จึงทําใหการที่จะทําใหกอบกูเอกราชบานเมืองใหเปนอิสระไมได
ดังนั้นจึงเปนการบงบอกถึงใหทุกเชื ้อชาติที่อยูในผืนแผนดินนี้ มีความเปนชาติเดียวกัน
เพื่อสรางความสามัคคีใหเกิดขึ้น
ข) บานเมือง
ในที่นี้มีความหมายที่แตกตางจากชาติ ซึ่งไดกลาวไววา เมื่อมีชาติแลว หากไมมี
แผนดินหรือบานเมืองที่เปนที่อยูอาศัย ชาติอื่นก็ไมไดใหความเคารพยําเกรง และ
สามารถที่จะเขามาย่ํายี รุกราน กดขี่ ขมเหงได ดังนั้นบานเมืองจึงเปนสถาบันอัน
ศักดิ์สิทธิ์ที่ยิ่งใหญและสําคัญมาก สําหรับมนุษยชาติทุกหมูเหลา ทําใหการให
ความหมายของบานเมืองในที่นี้มีรายละเอียดดังนี้
1. แผนดินไทใหญ ที่มีประวัติศาสตร กษัตริยปกครอง อิสระ และมีกองทัพ
ปกปองมาโดยตลอด รวมถึงการรับรองการมีอาณาเขตของพื้นที่ทั้งหมด
62,500 ไมล จากประเทศอังกฤษ จีน และไทย ในป พ.ศ. 2437

148
2. แผนดินไทใหญเปนผืนแผนดินที่มีความอุดมสมบูรณทั้งในดานของพื้นที่
และแรงงาน ที่ทําใหคนไทใหญไดมีอาชีที่หลากหลาย และมีผลผลิตใน
ดานตางๆ มากมาย เชน การเพาะปลูก การเลี้ยงสัตว เปนตน
3. แผนดินไทใหญมีระบบชลประทานที่ใชในการเกษตรใหกับประชาชนที่
อาศัยอยูในผืนแผนดินนี้ประมาณ 18 แหง ที่แสดงถึงความสมบูรณของ
ระบบชลประทาน
4. แผนดินไทใหญมีแมน้ําสายสําคัญที่หลอเลี้ยงผูในในแผนดินนี้ ประมาณ
13 สาย
5. แผนดินไทใหญมีทรัพยากรปาไมที่มีความหลากหลายของพันธุไมที่สําคัญ
อยางนอย 10 พันธุ
6. แผนดินไทใหญมีทรัพยากรธรรมชาติใตดินที่มีคุณคา เชน พลอย บุษราคัม
หยก เปนตน
7. แผนดินไทใหญมีเมืองสําคัญตางๆ ที่เปนเมืองใหญ แบงออกเปน 3 ภาค คือ
ภาคเหนือ ภาคใต และภาคตะวันตก และมีเมืองที่เปนศูนยกลางสําคัญตางๆ
เชน ตองยี เชียงตุง ลาเสี้ยว ฯลฯ
ดังที่กลาวมาจะเห็นไดวาในความหมายของบานเมืองในสถาบันนี้มีไมใชเพียง
ที่อยูอาศัยเทานั้น แตยังหมายถึงผืนแผนดิน อาณาเขต ทรัพยากร และเมืองสําคัญตางๆ
ที่อยูแผนดินรัฐฉาน และในสถาบันนี้ยังถูกกําหนดใหมีความสําคัญที่สุด อันหมายถึง
ทําใหผูคนที่อยูในผืนแผนดินนี้ไดมีความรูสึกเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน และรูสึกถึงความ
เปนเจาของรวมกันที่เกี่ยวของโดยตรงตั้งแตในระดับของตัวบุคคลไปจนถึงในระดับ
ของชาติ บานเมือง
ค) ภาษา
ก็เปนอีกสถาบันหนึ่งที่ไดรับการยกใหเปนหนึ่งในสี่ของสถาบันดังกลาวที่
สําคัญ ซึ่งภาษาในที่นี้ไมไดหมายถึงเพียงการสื่อสารทั้งในรูปแบบของการพูดและการ

149
เขียนเทานั้น แตยังหมายรวมถึงวัฒนธรรมประเพณีของคนไทใหญอีกดวย ในขณะที่
ภาษาที่เปนในรูปของอักษรเขียนนั้นก็ยังคงมีความหลากหลายที่ใชในแผนดินไทใหญ
เชน ภาษาจีน พมา ไตขึน ปะหลอง ปะโอ วา ลาหู และภาษาอังกฤษ จึงทําใหไมมี
ความเปนเอกภาพในการใชไดอยางอิสระ อันเนื่องมาจากการอยูภายใตการปกครอง
ของชนชาติอื่น
นอกจากนี้ยังหมายถึงวัฒนธรรมที่ประกอบไปดวย การพูด การแตงกาย
ลักษณะทีอยูอาศัย เครือมือในการประกอบอาชีพ อาหาร และศิลปะการแสดงแขนง
ตางๆ ซึ่งจากวัฒนธรรมนี้เอง ที่ไดกลาวเปรียบเทียบไววา “ภาษาวัฒนธรรมใคร
เจริญรุงเรือง ชาตินั้นก็เจริญรุงเรือง ภาษาวัฒนธรรมใครตกต่ํา ชาตินั้นก็ตกต่ํา” ดังนั้น
การยกใหภาษาและวัฒนธรรมเปนสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์อีกสถาบันหนึ่งก็เพื่อที่วาใหเปน
การปลุกเราประชาชนคนรุนตอๆไปไดศึกษาเรื่องราวตางๆ ในการสืบสาน
ประวัติศาสตร และใหเปนที่รูจักแพรหลายในนานาอารยประเทศ
ง) ศาสนา
เปนสิ่งที่มนุษยทุกคนพึงใหการพึ่งพา เคารพนับถือ ซึ่งสําหรับคนไทใหญแลว
ศาสนานั้นเปนสิ่งสําคัญยิ่งกวาสิ่งไหน ในแผนดินไทใหญสวนใหญรอยละ 85 นั้น
นับถือศาสนาพุทธ และที่เหลือจะเปนศาสนาคริสต ฮินดู และนับถือผีบาง ในขณะที่
คนสวนใหญใหการนับถือศาสนาพุทธ ดังนั้นจึงมีอิทธิพลสูงมากสําหรับ
พุทธศาสนิกชนที่นี่ ดังจะเห็นไดจากการปฏิบัติธรรม การกอสรางศาสนสถาน และการ
นําหลักทางพุทธศาสนาเขามาประยุกตใชในชีวิตประจําวัน รวมถึงการเชื่อมโยงให
เหมาะสมกับสถานการณของบานเมืองอีกดวย 58
ทั้งหมดที่กลาวมานี้เปนรายละเอียดที่สําคัญของสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ทั้ง 4
สถาบัน ที่เขามามีบทบาทสําคัญในการวางโครงสราง ระบบ ระเบียบ และวิถีทาง
แหงการสรางความสํานึกของความเปนชนชาติไทใหญ ภายใตการนําของ
กองกําลังกูชาติไทใหญ ซึ่งจะเห็นไดวานอกจากสถาบันทั้ง 4 นี้จะถูกเขียนขึ้นมาใหเปน
หนังสือคูมือสําคัญของผูที่รักชาติแลว ในระบบของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
ดังที่ไดนําเสนอไวในบทที่ผานมานั้น
58 ไมปรากฏนามผูแตง, หนังสือ x.wfrswfjoDb,ldifj tvj vuf;erf;[luf;acMj , 2542: 35-44.

150
โดยการเรียนการสอนนั้นจะถูกบรรจุใหอยูในหลักสูตรของเด็กที่อยูใน
ระดับชั้นที่ 4-5 ซึ่งจะเปนการใหรายละเอียดลงลึก นอกเหนือจากที่เด็กนักเรียนทุกคน
และประชาชนจะตองมีความรูความเขาใจในเบื้องตนอยูแลว เพื่อใหเห็นภาพมากขึ้น
จายหนุมอดีตนักเรียนที่เคยไดรับการศึกษาเกี่ยวกับสี่สถาบันนี้ไดกลาวถึงความสําคัญไว
วา
“ทอดแมดสี่เยิ่ง หรือสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน เขา
เปรียบเทียบวา ชาติเปนเสมือน พอ บานเมืองเปรียบเสมือน แม
ภาษาเปรียบเสมือนการสื่อการของคนที่ตองมีการพูดจา และศาสนา
นั้นเปรียบหัวใจของคน ดังนั้น การที่คนๆ หนึ่งเกิดมาไดนั้นจําเปน
จะตองมี 4 สิ่งนี้ คือ พอ แม การสื่อสาร และจิตใจ” 59
จากตัวอยางนี้ทําใหเห็นถึงความสําคัญของสถาบันที่สี่นี้ วาทําไมตองเปน
คูมือสําหรับคนรักชาติ และทําไมถึงตองมีการถายทอดใหกับเด็กนักเรียนที่จะเปน
ความหวังทางดานประชากรของคนไทใหญในรุนตอไป
5.3.3 หลักนํา 6 ขอ: หนทางสูเอกราช
หลักนํา 6 ขอ “หลั๊กนําหกขอ” (vuf;erf;[luf;acMj) 60 เปนแนวทางในการปฏิบัติของ
คนไทใหญที่จะกาวไปสูความเปนอิสระ และเกภาพแหงชนชาติของตน ซึ่งหลักนําทั้ง 6 ขอนี้ก็เปน
อีกขอปฏิบัติของกองกําลังกูชาติไทใหญไดบัญญัติขึ้น เพื่อเปนแนวทางในการนําพาเอาแผนดิน
ไทใหญไดรับความสงบสุข และเปนเอกภาพ ซึ่งหลักนําทั้ง 6 ขอประกอบไปดวยหลักการสําคัญ
ตางๆ ที่พอจะสรุปไดดังนี้
1. ความเปนเอกภาพภายในชนชาติ ซึ่งถือไดวาเปนสิ่งสําคัญที่สุด ดังนั้นคนในชาติ
จะตองแสดงออกทั้งกาย วาจา และใจ ภายใตความเชื่อมั่นที่มีตอสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์
ทั้ง 4 สถาบัน เพื่อใหสถาบันมีความเจริญรุงเรือง ซึ่งจะตองอาศัยความรวมมือของคน
59 สัมภาษณจายหนุมเคอ ปหยา อดีตนักเรียนที่จบการศึกษาจากโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 8 เมษายน 2551.
60 ออกเสียงตามภาษาไทใหญ แปลวาหลักนํา 6 ประการ

151
ในชาติใหการสนับสนุน และรวมปฏิบัติภารกิจในดานบวกรวมกัน ซึ่งหนึ่งในนั้นก็คือ
การมีการเปดใหมีการเรียนการสอนในสถานศึกษา โรงเรียน และวัด
2. น้ําใจปางโหลง 1947 ในที่นี้ไมไดเกี่ยวของกับสนธิสัญญาปางโหลง เมื่อป พ.ศ. 2490
แตเปนการยกยองของการเกิดขึ้นของธงชาติไทใหญ ที่เหลาบรรดาเจาฟาไดมีมติให
กําหนดขึ้นภายหลังจากการประชุมทําสนธิสัญญาปางโหลง ซึ่งทําใหธงชาติทีมีสี
เหลือง เขียว แดง และวงกลมสีขาวตรงกลางไดเกิดขึ้น ในวันที่ 7 เดือนกุมภาพันธ
พ.ศ. 2590 อันหมายถึงความสามัคคีพรอมใจกัน ซึ่งเทียบเทากับวาไทใหญไดมีเอกราช
แลว ซึ่งตอมาหลังจากที่มีการจัดตั้งสภาเพื่อกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS)
ของกองกําลังกูชาติไทใหญที่ดอยไตแลง ก็ไดมีการประชุมแลวลงมติใหมีการเปลี่ยน
หลักนําขอนี้จาก น้ําใจปางโหลง มาเปนเอกราชแทน
3. ประชาธิปไตย เปนระบอบที่สมควรใหมีการนํามาใชในการปกครองชนชาติตางๆ
ในผืนแผนดินรัฐฉานเปนอยางยิ่ง เพราะระบอบประชาธิปไตยจะใหสิทธิ เสรีภาพอยาง
เทาเทียมกัน ทั้งนี้จะตองไมกระทบกระเทือนถึงประเพณี วัฒนธรรม และกฎหมายการ
ปกครองอยางเด็ดขาด ซึ่งจะตองมีขอบเขตของประชาธิปไตยเปนของตนเอง
4. พัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน เปนเปาหมายหลักสําคัญของการทํางานตอไปของ
กองกําลังกูชาติ หากไดรับเอกราชและไดมีการจัดตั้งรัฐบาลเปนของตนเอง จะตองมี
การพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนทุกชนชาติใหมีความเจริญกาวหนา มีสิทธิ
เสรีภาพทัดเทียมกันตามความสามารถของแตละบุคคล
5. การตอตาน และปราบปรามยาเสพติด ซึ่งที่ผานมานั้นประชาชนคนไทใหญไดรับ
ประสบการณตางๆ ที่เลวราของผลกระทบที่มาจากยาเสพติด ซึ่งมีรากเหงามาจากการ
ปลุกฝน ซึ่งเปนพืชที่ประเทศเจาอาณานิคมอังกฤษในสมัยนั้นนํามาใหคนไทใหญได
ปลูก ตอมาจึงเกิดปญหาตางๆ ทางดานของยาเสพติดขึ้นมาอีกมากมาย ดวยเหตุนี้จึง
จําเปนจะตองตอตานและปราบปรามยาเสพติดใหหมดไปจากแผนดินของไทใหญ
โดยแกไขจากรากเหงาของปญหามากกวาแกปญหาที่ปลายเหตุที่เกิด
6. ความรมเย็นสงบสุข ซึ่งในขอนี้ไดกลาวอางถึงความสงบรมเย็นของผืนแผนดินไทใหญ
ตั้งแตครั้งที่เสือขานฟา และเจาสามหลวงฟา วีรบุรุษผูยิ่งใหญของคนไทใหญ เมื่อครั้งที่

152
ยังมีชีวิตอยู และตอมาหลังจากนั้นก็ไมมีความสงบรมเย็นเลย ดังนั้นหากทุกคน
อยากใหมีความสงบรมเย็นในผืนแผนดินไทใหญจึงจําเปนจะตองปฏิบัติตามหลักนํา
ทั้ง 6 ขอ เพื่อที่จะไดมีความเปนเอกภาพในชาติที่จะนําพาไปสูเอกราช เสรีภาพ และ
ความเจริญรุงเรือง ซึ่งความเปนเอกภาพจะสามารถปองกัน ปกปองบานเมือง และ
สงเสริมใหเกิดการปกครองในระบอบประชาธิปไตย แลวจึงจะสามารถพัฒนาคุณภาพ
ชีวิตของประชาชน ไปพรอมๆกับการปราบปรามยาเสพติด จึงจะเกิดความรมเย็นสงบ
สุขตามมา 61
จากหลักนําทั้ง 6 ขอ ที่กลาวมาแลวจะทําใหเห็นถึงเสนทางของการวางแผนเพื่อใหได
เอกราชของการทํางานกูชาติของคนไทใหญ ที่มีผลตอการถายทอดอุดมการณทางดานของ
การสรางความสามัคคีของคนในชาติใหมีทิศทางและความหวังรวมกัน ภายใตความเชื่อมั่นของ
สถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน และหลักนํา 6 ขอ ที่ไดบัญญัติไวเพื่อสรางคนในชาติใหมีอุดมการณ
เดียวกัน และในโรงเรียนก็เชนการไดมีการถายทอดความรูความเขาใจเกี่ยวกับหลักนําทั้ง 6 ขอ
ใหกับเด็กนักเรียนในระบบของการศึกษา โดยสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบันจะสอนตั้งแตชวงชั้น
4-5 เพื่อที่จะเปนบุคลากรที่สําคัญในการรักษา และถายทอดใหกับคนรุนตอๆ ไป
หากจะดูในเนื้อหาและรายละเอียดนั้นจะทําใหเห็นถึงวิธีการเชื่อมโยงเปาหมายในแตละ
ขอใหมีความเกี่ยวของเชื่อมโยงกันอยาง เพื่อเปนการใหคนในชาติไดเห็นภาพเดียวกัน โดยที่เปน
เหตุเปนผลระหวางแตละขอจากเปาหมายสูงสุดมาสูหลักปฏิบัติที่ทุกคนสามารถชวยกันปฏิบัติ และ
เชื่อมั่นในการนําของสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ทั้ง 4 สถาบันอยางเกื้อกูลซึ่งกันและกัน
5.3.4 จากคําปฏิญาณสูขอปฏิบัติ
เมื่อสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน และหลักนํา 6 ขอ ไดถูกกําหนดขึ้น หนาที่อีกอยาง
หนึ่งของคนในชาติจะตองมีสวนสําคัญในการรับไปใชเปนแนวทาง เพื่อสนองตออุดมการณแหงรัฐ
โดยเฉพาะนักเรียนในฐานะของการเปนผูที่ศึกษาในระดับของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
จึงจําเปนที่จะตองมีความรูความเขาในขอปฏิบัตินี้อยางเครงครัด ผานการนํามาปรับใชในการเรียน
61 ไมปรากฏนามผูแตง, หนังสือ x.wfrswfjoDb,ldifj tvj vuf;erf;[luf;acMj , 2542: 45-58.

153
การสอน และการทองปฏิญาณตน เพื่อเปนการยกยองเชิดชูสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน
จึงมีแนวทางในการปฏิบัติดังนี้
1. ตองมีความเชื่อมั่นในสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 ประการนั้น เทิดทุนไวเหนือศีรษะ
ตลอดเวลา ทั้งกาย วาจา ใจ ก็ตองปฏิบัติเพื่อสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์
2. ในการที่จะทําใหสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน มีความเจริญรุงเรืองไดนั้น ทั้งกาย
วาจา และใจ ก็ตองปฏิบัติตามหลักนํา 6 ขอนั้นใหดี
3. การที่จะไดทําใหหลักนํา 6 ขอ ใหเห็นผลเปนขั้นเปนตอนนั้น จะตองมีแผนการ
จัดการ การตรวจสอบ และการปรับปรุงแกไขอยูตลอดเวลา
4. การที่จะบริหารคนและงานนั้น ตองมีระเบียบแบบแผนในการควบคุมดูแลระเบียบ
แบบแผนที่วานั้น ก็คือ ตองมีความเขาใจในงานของฝายอํานวยการทั้ง 5 สายงาน
อยางถองแท
5. การที่จะทําใหระเบียบแบบแผนมีความมั่นคง และความยุติธรรมอยางครบถวน
6. ในการที่จะทําใหความเปนเอกภาพภายในชาติมีความมั่นคงเจริญรุงเรืองนั้นตอง
รักกัน รวมมือ ใหความชวยเหลือกัน และแกไขปรับปรุงซึ่งกันและกัน
7. ในการที่จะทําใหเกิดความรัก ความรวมมือ ความชวยเหลือ และการปรับปรุงซึ่งกัน
และกันนั้น ตองเชื่อมั่นในหลักการ รัก 4 รัก เชื่อ 4 เชื่อ และสัจจะ 4 ประการ ดังนี้
- รัก 4 รัก ไดแก
• รักตนเอง ทําอยางไรจึงจะอยูรอดปลอดภัย
• รักหนาที่ การงานของตนเอง และทําหนาที่ใหมีความ
เจริญกาวหนา
• รักหมูคณะของตนเอง เพื่อปกปองรักษาชาติ
• รักผูนํา ที่คิด พูด และปฏิบัติงานเพื่อชาติ
- เชื่อ 4 เชื่อ
• เชื่อในความสามารถของตนเอง อยาเชื่อผูอื่นมากกวาตนเองมาก
เกินไป
• เชื่อในชาติของเรามากยิ่งกวาตางชาติ

154
• เชื่อทานผูนําที่ทรงความยุติธรรม
• เชื่อในหมูคระตนเองเพื่อปองกันรักษาชาติ
- สัจจะ 4 ประการ
• ใหมีสัจจะตอชาติ อยาทรยศตอชาติ
• ใหมีสัจจะตอหมูคณะ อยาทรยศตอหมูคณะ
• ใหมีสัจจะตอทานผูนํา อยาทรยศตอทานผูนํา
• ใหมีสัจจะตอเพื่อน อยาทรยศเพื่อน 62
จากคําปฏิญาณดังกลาวจะทําใหเห็นถึงการที่จะยกยองหรือนําสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4
สถาบัน และหลักนํา 6 ขอมายึดถือปฏิบัตินั้น จะตองยกเอาหลักการทั้งหมดใหอยูเหนือศีรษะที่ถือ
วาสําคัญยิ่ง และใหเชื่อมั่นในหลักดังกลาวอยางสูงสุด แลวจึงปฏิบัติใหไดอยางเครงครั้ง ตั้งแตกาย
วาจา และจิตใจ ซึ่งครอบคลุมการปฏิบัติทั้งหมดของคนๆ หนึ่งที่จะเปนไปได โดยที่ยังอธิบายถึง
กรอบของการที่จะตองปฏิบัติตัว การใหความรัก การใหความเชื่อถือ และการยึดหลักของสัจจะที่
เปนพันธะสัญญาที่จะทําใหการปฏิบัติตามหลักดังกลาวนั้นไดผลดีเปนอยางยิ่ง
ถึงแมวาคําปฏิญาณดังกลาวจะเปนหลักการสําคัญของการทํางานทางดาน
กองกําลังกูชาติไทใหญ แตหลักการดังกลาวก็ไดถูกใชในระบบการศึกษาในโรงเรียนดวย ดังจะเห็น
ไดจากการวางหลักสูตร และเนื้อหาในหาสอนสําหรับเด็กที่อยูในโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงซึ่ง
จะสอนตั้งแตชวงชั้น อนุบาลถึงชั้น 10 ในประเด็นนี้โรงเรียนไดทําหนาที่ของการถายทอด
อุดมการณชาตินิยมไทใหญไดอยางเต็มรูปแบบตั้งแตการนํามาเปนหลักในการการบรรจุลงใน
เนื้อหาที่จะตองใหเด็กในโรงเรียนไดรู และเขาใจอยางลึกซึ้ง ประกอบกับการนําหนักดังกลาวมาใช
เปนคําปฏิญาณเพื่อบงบอกและตอกย้ําใหเกิดความแนใจวามีความเขาใจและสามารถนําไปปรับ
ประยุกตใชไดอยางแทจริง
นอกจากนี้ในสถานการณทั่วไปเด็กนักเรียนก็ตองเจอสภาพและการปฏิบัติตามหลัก
ดังกลาวไดอยางเปนปรกติ เนื่องจากสถานที่ตั้งของเด็ก และตัวของเด็กเองก็อยูในสังคมของทหารที่
อยูในฐานบัญชาการสูงสุดแหงนี้ ทําใหระบบของสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน และหลักนํา 6 ขอ
จึงปรากฏใหเห็นและใหไดปฏิบัติอยางปรกติ รวมถึงการใหขอมูลขาวสารของสถานีวิทยุในระบบ
FM ของกองกําลังกูชาติไทใหญที่ถายทอดสัญญาณใหบริการแกพื้นที่ของกองกําลังกูชาติไทใหญ
ดอยไตแลง และในบริเวณพื้นที่ของรัฐฉานตอนใน ในทุกๆ วันชวงเวลาตั้งแต เวลาประมาณ 18.00-
62 ไมปรากฏนามผูแตง, หนังสือ x.wfrswfjoDb,ldifj tvj vuf;erf;[luf;acMj , 2542: 59-60.

155
22.00 น. เพื่อเปนการกระจายขาวสาร สาระความรู และความบันเทิงที่สงผานไปยังผูคนใน
เขตบริการ
ในระบบของการสงสัญญาณวิทยุนี้เอง จะมีชวงหนึ่งของเปดสถานีวิทยุในชวงเวลา
18.00 น. หลังจากเพลงชาติ และเพลงโหมโรงพื้นบานจบลง ก็จะมีผูประกาศประจําสถานีทองคํา
ปฏิญาณทั้งหมดตั้งแตสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน หลักนํา 6 ขอ ขอควรปฏิบัติในการยกยอง
สถาบันและหลักนํา หลักการปฏิบัติรัก 4 รัก เชื่อ 4 เชื่อ และสัจจะ 4 ประการ ดังกลาว เพื่อ
เปนการถายทอดและตอกย้ําถึงหลักการปฏิบัติสําคัญที่ผูคนที่อาศัยอยูบนผืนแผนดินนี้ไดรับเอาเปน
หลักปฏิบัติไวเหนือศีรษะที่สําคัญยิ่งกวาสิ่งใด
5.3.5 แบบเรียน: การสื่อสารจากหนังสือสูชีวิตจริง
ในระบบของการศึกษานั้น แบบเรียนเปนเครื่องมือชิ้นสําคัญที่เปนเครื่องถายทอดสาร
สาระสําคัญที่ผูเขียน หรือผูที่บทบาทสําคัญของการวางโครงเรื่องนั้นๆ ตองการสื่อออกมา ดังนั้น
หากจะเปรียบเทียบแบบเรียนเปนเสมือนแผนที่นําทางก็คงจะไมผิดมากนัก แบบเรียนประกอบไป
ดวยเนื้อหา รูปภาพ และสัญลักษณตางๆ ที่ทําหนาที่ถายทอดจากสารไปสูผูรับสาร ซึ่งดูเหมือนวา
แบบเรียนหรือหนังสือนั้นจะเปนสิ่งที่อยูตรงกลางระหวางผูที่ตองการสื่อสาร ผูที่ใชสาร และผูที่รับ
สาร ซึ่งหากจะนําสารในฐานะของการเปนแบบเรียนจึงจําเปนจะตองพิจารณากับตัวแปรสําคัญทั้ง 3
สวนดังกลาว
กอนที่จะไปวิเคราะหแบบเรียนในตัวแปรทั้ง 3 สวนนั้น ผูศึกษาจําเปนที่จะตองชี้แจงถึง
เงื่อนไขของแบบเรียนที่จะนํามาวิเคราะหในเบื้องตนกอน เพื่อใหทราบถึงวัตถุประสงค และหลัก
ในการเลือกแบบเรียนดังกลาว คือ ในการศึกษาครั้งนี้ผูที่ศึกษาไดวางกรอบของการวิเคราะห
ในดานของเนื้อหาในแบบเรียนไว 3 สวน ดังนี้
1. การศึกษาแบบเรียนในรายวิชาประวัติศาสตร เพื่อใหทราบถึงการสื่อสารเนื้อหาของ
ประวัติศาสตรไทใหญที่นําไปสูการถายทอดอุดมการณชาตินิยม
2. การศึกษาแบบเรียนในรายวิชาภูมิศาสตร เพื่อใหทราบถึงการสื่อสารเนื้อหาของ
ภูมิศาสตร และอาณาเขต ที่สื่อออกมาถึงความเปนรัฐที่มีอาณาเขต และดินแดนของ
ตนเอง
3. การศึกษาแบบเรียนในรายวิชาสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน เพื่อใหทราบถึง
ความสําคัญของสถาบันทั้ง4 ที่นํามาใชเพื่อเปนระบบ ระเบียบ ของการสราง

156
ระเบียบวินัยที่มีผลตอการถายทอดอุดมการณแหงรัฐ ซึ่งไดวิเคราะหไปแลวใน
หัวขอที่แลว
การวิเคราะหในสวนของแบบเรียนผูศึกษาจะวิเคราะหแยกตามรายวิชา กับ 3 ตัวแปร
ที่สําคัญดังนี้
ก) “ปนไต”( ydkef;wB;) 63 ในวิชาประวัติศาสตร
“ปนไต” หรือประวัติศาสตรไทใหญที่ใชในการเรียนการสอนของ
โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงนั้น เปนแบบเรียนที่เขียนขึ้นมาใหมในชวงของครูเคอแสน
รับผิดชอบทางดานการศึกษาเมื่อประมาณป พ.ศ. 2545 ซึ่งไดเริ่มเขียนตําราเรียนตางๆ
ตามหลักสูตรที่ไดวางไว โดยใหการเรียนการสอนวิชาประวัติศาสตรนั้นเริ่มสอนตั้งแต
ในระดับชั้น 3 – 10 แตในระดับชั้น 5 - 10 นั้นจะเริ่มมีประวัติศาสตรโลกเขามาสอน
เพิ่มเติม เพื่อใหนักเรียนไดรูประวัติศาสตรของตนเองไปพรอมๆกับประวัติศาสตรของ
โลก
จากแบบเรียนที่ครูเคอแสนไดเขียนไวนั้นจะทําใหเห็นถึงการวางเนื้อหาของ
ประวัติศาสตรที่เริ่มตนจากการใหเด็กนักเรียนไดรูจักคําวาประวัติศาสตร หรือ “ปน”
ในภาษาไทใหญ ซึ่งเนื้อหาสวนใหญในรายวิชาประวัติศาสตรของชั้นที่ 3 ที่ถือไดวาเปน
ชั้นเริ่มตนของการสอนประวัติศาสตรนั้น มีเนื้อหาที่เหมือนกับเปนการแนะนําใหเด็กได
รูจักประวัติศาสตร อะไรคือประวัติศาสตร มีที่มาที่ไปอยางไร รวมถึงเปนการสอนถึง
ขอสังเกตหรือขอแตกตางระหวางประวัติศาสตรกับนิทาน ที่มีองคประกอบของเนื้อหา
อางอิงตางกัน
ภาพที่ 5.15 ตัวอยางหนังสือประวัติศาสตรไทใหญ
63 ออกเสียงตามภาษาไทใหญ แปลวา ประวัติศาสตรไทใหญ

157
ที่มาภาพ: ผูศึกษา
จากการสัมภาษณครูเคอแสนผูเขียนตําราเลมนี้ไดอธิบายถึงสาเหตุของ
การเริ่มตนสอนประวัติศาสตรที่มีเนื้อหาแบบนี้ ครูเคอแสนไดกลาววา
“เนื่องจากการสอนประวัติศาสตรเปนเรื่องที่คอนขางยาก
ยิ่งสําหรับเด็กที่อยูในวัยนี้ ดังนั้นการที่จะรูจักประวัติศาสตรของตน
ที่ถูกตอง จะตองรูจักแยกแยะใหเปนระหวางประวัติศาสตรที่มี
องคประกอบดวยเมื่อไหร ที่ไหน ใคร ทําอะไร ซึ่งจะมีสิ่งประกอบ
เหลานี้อางอิง จึงมีความแตกตางจากนิทานที่ไมสามารถหาหลักฐาน
อางอิงได” 64
สาเหตุสําคัญอีกประการหนึ่งก็คือในสังคมของคนไทใหญตั้งแตอดีตจนถึง
ปจจุบันมักจะผูกติดกับเรื่องเลา นิทาน ที่บอกตอกันมา จนบางครั้งอาจจะทําใหเกิด
ความเขาใจผิดระหวางประวัติศาสตร และนิทานได
ในบทตอๆ มาก็จะเปนการใหความรูเกี่ยวกับชนชาติไทใหญวาเปนใคร มาจาก
ไหน มีกี่เผาพันธุ มีลักษณะของความเหมือนหรือแตกตางกันอยางไร รวมถึงมีแหลงที่
อยูกระจายตัวอยูที่ไหนบาง และไทใหญในแตละที่นั้นมีวิถีชีวิต ความเปนอยู สังคม
64 สัมภาษณครูเคอแสน (อดีต)เลขาธิการแหง “สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน” RCSS (Restoration Council of Shan State) อดีต
ผูอํานวยการโรงเรียนและผูเขียนหลักสูตร วันที่ 8 เมษายน 2551

158
วัฒนธรรม ภาษา การแตงกาย และอื่นๆ อยางไรบาง ซึ่งหากวิเคราะหจากการเขียนของ
ครูเคอแสนก็ไดขยายความเพิ่มเติมวา
“ที่แมครูนําเอาเนื้อหาสวนนี้มาใชในการสอน ก็เพราะวา
เมื่อกอนสมัยที่แมครูไดเรียนในโรงเรียนของพมานั้น เราถูกสอนให
รูวาคนไทใหญในประเทศพมานั้นเปนชนชาติกลุมนอย ไมมีตัวตน
ไมมีวัฒนธรรม ทําใหเรารูสึกนอยใจวา เหมือนกับเราไมมีตัวตนใน
โลกใบนี้ ดังนั้นการที่ทําใหเด็กไดเรียนเกี่ยวกับคนไทใหญที่อาศัย
อยูในที่ตางๆ เชน ในพมา จีน ไทย เวียดนาม ลาว และอินเดียนั้น
ก็เพื่อที่จะทําใหพวกเขารูวา คนไทใหญมีตัวตน ไมไดอยูคนเดียวใน
โลกใบนี้ ไทใหญมีพี่มีนอง มีสังคม และวัฒนธรรมเปนของ
ตนเอง” 65
นอกจากนี้ในตอนทายของแบบเรียนเลมนี้ยังไดทําใหรูถึงความเชื่อดั้งเดิมวา
คนไทใหญในอดีตนั้น เปนชนชาติที่มีความเกี่ยวของหรือมีความสัมพันธที่สืบเชื้อสาย
มาจากเสือ ซึ่งจะเห็นไดจากนิทานปรําปราเรื่อง “ไตเคอเสอ” ซึ่งหมายถึงวาคนไทใหญ
เปนคนที่มีเชื้อสายจากเสือ ดังนั้นเราจึงมักจะเห็นสัญลักษณตางๆ ทั้งทางดานการทหาร
และการศึกษานั้นจะมีรูปเสือเปนหนึ่งในสัญลักษณหรือองคประกอบนั้นๆ และที่สําคัญ
ของการกลาวถึงการสืบเชื้อสายเสือนั้น อีกนัยยะหนึ่งก็เพื่อที่จะเชื่อมโยงกับแบบเรียน
ในชั้นตอไปซึ่งก็คือแบบเรียนชั้นที่ 4 ที่ใชในการเรียนการสอนในโรงเรียนแหงนี้
ในแบบเรียนในชั้นที่ 4 นั้น อยางที่กลาวไปแลววามีความเชื่อมโยงกับ
แบบเรียนในชั้นที่ 3 ในตอนทายกอนที่จะจบในชั้นที่ 3 ซึ่งเกี่ยวของกับเสือ ในบทนี้
โดยสวนใหญของเนื้อหาจะเปนการกลาวถึงประวัติศาสตรของไทใหญในเชิงลึกมากขึ้น
โดยเริ่มตนตั้งแตในสมัยชวงของกอนคริสตศักราชที่ 1029-1065 ในชวงสมัยของ
เจามอนหลาย ซึ่งเปนประวัติศาสตรแบบดั้งเดิมเชิงเรื่องเลา โดยสวนใหญแลวจะพูดถึง
การสรางประวัติศาสตรที่บอกเลาถึงที่มาที่ไป การสืบเชื้อสายตางๆ รวมถึงการ
ครอบครองขอบเขตอาณาบริเวณในยุคนั้น ๆ เรื่อยมาและเปลี่ยนผานไปเรื่อยๆ
65 สัมภาษณครูเคอแสน (อดีต)เลขาธิการแหง “สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน” RCSS (Restoration Council of Shan State) อดีต
ผูอํานวยการโรงเรียนและผูเขียนหลักสูตร วันที่ 8 เมษายน 2551

159
จนกระทั้งมาถึงเนื้อหาสําคัญที่กลาวถึงเจาเสือขานฟา วีรบุรุษคนแรกของคนไท
ใหญที่มีความเจริญรุงเรืองสูงสุด ซึ่งถือไดวาในยุคนี้ไทใหญเปนผูที่ยิ่งใหญในอาณา
บริเวณนี้อยางมาก ซึ่งอยางที่กลาวมาแลววาคนไทใหญใหการเชื่อถือวาตนเองนั้นสืบ
เชื้อสายมาจากเสือ รวมถึงการปรากฏของชื่อเจาฟาองคตางๆ ทั้งอดีตและปจจุบันมักจะ
มีคําวาเสือเปนองคประกอบ ซึ่งสอดคลองกับการถือกําเนิดของเสือขานฟาวีรบุรุษคน
สําคัญ ดังนั้นประวัติศาสตรในแบบเรียนของชั้นที่ 3 จึงใหความสําคัญเกี่ยวกับประวัติ
ความเปนมา และวีรกรรมที่สําคัญของเสือขานฟาที่สามารถขยายอาณาเขตของการ
ปกครองตนเองไดอยางกวางขวาง
ซึ่งจะเห็นไดวาการสอนประวัติศาสตรไทใหญในแบบเรียนนั้น ก็ยังเนน
เหตุการณสําคัญของการเกิดขึ้นของวีรบุรุษตางๆ ที่บงบอกถึงความยิ่งใหญของชนชาติ
ไทใหญใหกับเด็กรุนหลังไดซึมซับถึงการเปนชนชาติที่มีแผนดิน ภาษา วัฒนธรรม
ประเพณี ที่เปนของตนเอง และเคยมีความยิ่งใหญเพียงใดในอดีต แตสืบเนื่องจากการ
ทํางานทางดานของการเขียนตําราของครูเคอแสนไดยุติบทบาทลงในป พ.ศ. 2550 จึงทํา
ใหไมสามารถเขียนตําราในชั้นตอๆ ไปไดตามหลักสูตรที่ไดเคยวางเนื้อหาไว
แตอยางไรก็ตามจากการสัมภาษณครูผูสอนในรายวิชาประวัติศาสตรในปจจุบัน ก็ทําให
ทราบถึงสภาพปญหาของการสอนในรายวิชานี้และวิชาอื่นๆ ที่ไมมีความตอเนื่อง และ
แบบเรียนที่ใชในการสอนใหกับนักเรียนในชั้นที่สูงๆ ขึ้น
ในปจจุบันการเรียนการสอนวิชาประวัติศาสตรจึงมีรูปแบบ และการเรียนการ
สอนที่ตองปรับประยุกตใหเหมาะสมกับสถานการณทั้งทางดานขอจํากัดของบุคคลากร
และสื่อการสอนตางๆ ตามที่ครูจายหญา ซึ่งเปนหนึ่งในศิษยเกาที่จบจากที่
โรงเรียนดอยไตแลงรุนป พ.ศ. 2550 ไดเลาใหฟงวา
“...ภายหลังจากที่จบจากโรงเรียน SSSNY และไดมาทํางาน
ชวยทางกองทัพไดหลายเดือน ตอจากนั้นจึงมาชวยสอนที่โรงเรียน
ซึ่งไดรับผิดชอบสอนในรายวิชาประวัติศาสตรไทใหญไดประมาณ
2 เดือน ตั้งแตในชวงระดับชั้นที่ 3-8 โดยที่ในแตละคาบเรียนใชเวลา
ประมาณ 45 นาที ซึ่งการสอนก็จะใชหนังสือตําราของแมครูเคอ

160
แสน เชนกันในระดับชั้น 3-5 แตในระดับชั้น 6 - 8 นั้นก็ไมมี
หนังสือที่ใชในการสอน” 66
นี้วา
ครูจายหญาก็ไดใชหนังสือ “หญาจาวาง” 67 แทน ตอมาไดอธิบายถึงหนังสือเลม
“เปนหนังสือที่เขียนเกี่ยวกับเจาฟาองคตางของรัฐฉานใน
อดีต นอกจากนี้ก็ไดสอนเกี่ยวกับสถานการณครั้งสุดทายของรัฐ
ฉาน คือตั้งแตชวงเวลาป 1885 ภายหลังจากที่ญี่ปุนเขามา
ครอบครองรัฐฉานจนถึงป 1947 ซึ่งเปนปที่เกิดการทําสัญญาปาง
โหลงขึ้น สวนเหตุการณหลังจากนั้นเด็กจะไดเรียนในวิชาสถาบัน
อันศักดิ์สิทธิ์อยูแลว” 68
นอกจากนี้ยังไดเลาถึงบรรยากาศในการเรียนการสอนในวิชาดังกลาวใหฟงวา
“ในชวงของการเปดเทอมก็จะเลาถึงประวัติศาสตรไทใหญ
แบบคราวๆใหกับเด็กๆฟง โดยที่จะใชเนื้อหาจากเรื่องหยาน (ใน
ภาษาไทใหญ) หรือภาษาไทยชื่อเรื่องคนไททิ้งแผนดินมาเลาใหฟง
เพราะเนื้อหาของหนังสือนี้จะเปนกึ่งๆของหนังสือนวนิยายเชิง
ประวัติศาสตรที่มีตัวละคร และเหตุการณที่สอดคลองกับ
ประวัติศาสตรของไทใหญ ซึ่งสวนหนึ่งเปนการที่ทําใหเด็กอยาก
ติดตามเรื่องราวประวัติศาสตรของคนไทใหญ และทําใหรูสึกวาคน
ไทใหญถูกหักหลังหรือทํารายจากกลุมคนตางๆมาอยางไรบาง
โดยเฉพาะคนจีนในยุคนั้น” 69
ในสวนของเนื้อหาหลักของการสอนประวัติศาสตร ซึ่งครูจายหญาเห็นวามี
ความสําคัญอยางมาก เพราะเราตองเรียนรูประวัติศาสตรของตนเอง เชื้อชาติของเรา
66 สัมภาษณครูจายหญา ครูผูสอนวิชาประวัติศาสตรของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 11 เมษายน 2551.
67 ออกเสียงตามภาษาไทใหญ แปลวา ประวัติของผูปกครอง ซึ่งเปนตระกุลเจา หรือเจาฟา กษัตริย
68 สัมภาษณครูจายหญา ครูผูสอนวิชาประวัติศาสตรของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 11 เมษายน 2551
69 สัมภาษณคนเดียวกัน, อางแลว

161
ไมอยางนั้นเชื้อชาติของเราก็สูญหายไป และเรียนรูวาเราผิดตรงไหน เราเขมแข็ง
ตรงไหน เพื่อที่จะทําใหเราไดกาวไปขางหนา โดยที่รูวามีอะไรที่อยูขางหลังเราบาง
ซึ่งผูใหญมักจะบอกเราวา “การที่เราจะไปขางหนาอีก 50 ป ไดนั้นเราจะตองกลับไป
ยอนดูวาเกิดอะไรขึ้นบางเมื่อ 50 ปที่ผานมา” ดังนั้นจึงทําใหประวัติศาสตรมีความสําคัญ
อยางมาก
ในกระบวนการสอนวิชาประวัติศาสตรนั้นจะมีหลักสําคัญที่ใชสอนก็คือเปน
การสอนใหเด็กไดรูจักประวัติศาสตรกับนิทาน หรือเรื่องเลา ที่มีบริบทของ
องคประกอบที่แตกตางกันไป เพราะในวิถีชีวิตของคนไทใหญมักจะคุนเคยกับ
ประวัติศาสตรในเชิงของนิทาน หรือเรื่องเลา ทําใหในบางเรื่องบางเนื้อหายากตอการ
เขาใจและถายทอด ดังนั้นในรายวิชานี้จึงจําเปนที่จะตองแสดงใหเห็นถึงความแตกตาง
ของประวัติศาสตรที่มีองคประกอบของเวลา สถานที่ ชื่อบุคคล วัน เดือน ปที่เกิดขึ้น
อยางชัดเจน ซึ่งแตกตางจากนิทานที่มักจะเปนเรื่องเลาตอๆกันมา โดยที่ไมมี
องคประกอบเหมือนประวัติศาสตรขางตนที่ชัดเจน ซึ่งหากเด็กสามารถแยกแยะ
เรื่องดังกลาวไดแลวก็จะทําใหไมเกิดการเปลี่ยนแปลงประวัติศาสตรของไทใหญ และมี
การถายทอดที่ถูกตองตอๆไป ซึ่งครูจายหญาไดมีความคาดหวังตอการเรียนการสอนใน
รายวิชานี้วา
“อยากใหเด็กๆไดเรียนรูประวัติศาสตรของตนเอง เอา
นําไปใชและสืบตอ รวมถึงสามารถเขียนประวัติศาสตรของตนเอง
ได” 70
ซึ่งในสวนการเรียนการสอนก็ไดพยายามใหนักเรียนไดทดลองเขียน
ประวัติศาสตรของตนเอง เพื่อเปนการฝกการเขียนถายทอด และที่สําคัญอยากใหทุกคน
มีแรงกําลังใจในการตอสูทั้งตนเอง และเพื่อชาติ
เหตุการณที่ครูจายหญาคิดวามีผลกระทบตอคนไทใหญมีหลายเหตุการณ เชน
ประวัติศาสตรในหนังสือหยานที่ไทใหญพายแพตอการสูรบกับจีน ที่เปนเหมือน
จุดเริ่มตนของการรุกรานและตองพลัดถิ่นฐานตนเอง รวมถึงเหตุการณรวมสมัยในชวง
ของการรุกรานของพมา ที่คิดวารายแรงที่สุด เหตุการณการทําสัญญาปางโหลง
เหตุการณการนํากองทัพของขุนสา ที่ทําใหสถานภาพของคนไทใหญสูภาวะตกต่ํา และ
70 สัมภาษณคนเดียวกัน, อางแลว

162
รวมถึงเหตุการณการตอสูที่เปนดานบวกสําหรับของคนไทใหญที่ควรคาแกการจดจํา
ของคนไทใหญในชวงสมัยการนํากองทัพของเจากอนเจิง เปนตน
จากแบบเรียนวิชาประวัติศาสตร หรือ “ปน” นั้นจะทําใหเห็นถึงพัฒนาการของกระบวน
วิชานี้ตั้งแตในสวนของเนื้อหาสําคัญของรายวิชาดังกลาวตามเนื้อหา รูปภาพ และกระบวนการสื่อ
การดังกลาว จากแบบเรียน จากผูที่เขียนและวางหลักสูตร รวมไปถึงครูผูสอนในปจจุบันที่ไดมี
การปรับเปลี่ยน หรือประยุกตใชเนื้อหาของแบบเรียนมาใช รวมกับการสรางบรรยากาศในการเรียน
การสอนในรายวิชาดังกลาว ซึ่งลวนเปนองคประกอบที่สําคัญที่ทําใหเห็นวาวิชาประวัติศาสตรที่ใช
นํามาสอนใหกับเด็กนักเรียนที่นี่ลวนไดรับการคัดสรร และวางโครงสรางของการสื่อสารไดอยาง
เปนรูปแบบของการถายทอดอุดมการณชาตินิยมไดอยางแนบเนียน
หากพิจารณาใหชัดเจนจะทําใหทราบถึงอุดมการณ ประสบการณ ของผูที่มีสวน
เกี่ยวของในอดีตนั้นมีสวนสําคัญในการที่จะถายทอดอุดมการณแหงรัฐ เพื่อใหมีความรูสึกรวม และ
มีความฮึกเหิม ของการเปนชนชาติที่ยิ่งใหญที่ผานความบอบช้ํา การรุกราน จากรุนสูรุน รวมถึง
ประสบการณรวมสมัยของผูที่ถายทอดก็มีสวนสําคัญที่จะสื่อสารใหกับผูที่รับสารซึ่งเปนรุนตอไปที่
จะตองรักษา และถายทอดอุดมการณดังกลาว ไปยังรุนตอไปเพื่อใหบรรลุวัตถุประสงคแหงการ
ดํารงไวซึ่งชาติ บานเมือง ภาษา และศาสนาอันจะนํามาสูความเปนอิสระของรัฐ
ข) “ปทวี”(yx0Db) 71 ภูมิศาสตรในแบบเรียน
“ปทวี” เปนหนึ่งในวิชาที่มีการเรียนการสอนขึ้นในโรงเรียนแหงนี้ ซึ่งหากจะ
ใหความหมายที่บัญญัติไวในแบบเรียนของวิชานี้ในระดับชั้น 2 ที่เปนระดับชั้นแรกที่
เปดสอนใหกับนักเรียนชั้นนี้จนถึงระดับชั้น 10 ไดใหความหมายไววา
“ปทวี นั้นเปนภาษาบาลี ที่มีความหมายวาดินนั่นเอง ดังนั้น
การที่เรียนรูที่เกียวของกับผืนดินนั้นเรียกวา การเรียนปทวี ” 72
ซึ่งหากจะใหความหมายในภาษาไทยแลวนั้น ก็จะหมายถึงการเรียนวิชา
ภูมิศาสตร นั่นเอง โดยการเรียนภูมิศาสตรในแบบเรียนที่จะกลาวถึงนี้ก็เปนผลงานของ
71
ออกเสียงตามภาษาไทใหญ แปลวา ภูมิศาสตร
72 ขอความจากแบบเรียน
yx0Db/qefGoif/i0fjikefZdiftijvdufvmB;ymB;ydifbpMbwB;/ 2545:1

163
การเขียนตําราของครูเคอแสน เชนเดียวกัน เมื่อครั้งที่ทํางานดานการศึกษาใหกับ
โรงเรียนแหงนี้ และยังคงใชหลักสูตรและแบบเรียนนี้มาจนถึงปจจุบัน ซึ่งแบบเรียนที่
ใชในการสอนวิชานี้ปจจุบันมี 3 เลม คือ ของชั้น 2 ถึงชั้น 4 เทานั้นเอง แตในระดับชั้นที่
เหลือครูผูสอนในปจจุบันจะตองใชหนังสือที่เปนหลักสูตร และแบบเรียนของโรงเรียน
ในประเทศพมามาใชสอนแทน
สําหรับเนื้อหาสําคัญของแบบเรียนภูมิศาสตรของระดับขั้น 2 นั้น จะเปนการ
เริ่มตนดวยการทําใหนักเรียนไดรูจักคําวา “ปทวี” ดังที่กลาวมาขางตนนั้น ซึ่งในรายวิชา
นี้จะถือไดวาเปนรายวิชาที่คอนขางใหม และไมเปนที่รูจักเลยสําหรับเด็กที่นี่ก็วาได
ดังนั้นการทําความเขาใจในเบื้องตนจึงเปนสิ่งที่มีความสําคัญอยางยิ่ง ในบทนี้จึงเริ่มตน
ดวยการใหเด็กนักเรียนไดรูจักรูปราง ลักษณะของโลก วามีหนาตาอยางไร และมี
องคประกอบที่สําคัญอะไรบาง และมีลักษณะเหมือนหรือแตกตางกันอยางไร เชน ภูเขา
ทะเล ปาไม หาดทราย แมน้ํา เปนตน
ตอจากนั้นจึงทําใหเห็นถึงลักษณะตางๆ ทางภูมิศาสตรที่มีความแตกตางกันไป
ทั้งในสวนที่ใกลตัว สามารถสัมผัสไดจริง เชนผืนดิน ภูเขา แมน้ํา ลําธาร ไปจนถึงใน
สวนที่ไกลตัว และตองใชจินตนาการในการทําความรูจัก เชน ภูเขาไฟ ทะเลทราย น้ําพุ
รอน เปนตน รวมถึงปรากฏการณตางๆ ทางวิทยาศาสตร เชนการเกิดฝน การรูจักเข็มทิศ
ปรากฏการณของแสง เปนตน
ภาพที่ 5.16 ตัวอยางหนังสือภูมิศาสตร

164
ที่มาภาพ: ผูศึกษา
ในแบบเรียนของชั้นที่ 3 จะเริ่มเนนในสวนของระบบสุริยะจักวาล ดวงดาว ซึ่ง
เปนสิ่งที่ไกลตัวออกไปอีกขั้นหนึ่ง ซึ่งจะทําใหเห็นถึงระบบการทํางานของ
องคประกอบตางๆ ของโลก ดวงดาว ในระบบสุริยะจักวาล และปรากฏการณตางๆ ทาง
วิทยาศาสตรที่ซับซอนมากขึ้น เชนปฏิกิริยาของลม การเกิดน้ําแข็ง การไหลเวียนของ
อากาศ ลักษณะภูมิอากาศ ที่เชื่อมกับเหตุการณหรือวิถีชีวิตของคนไทใหญในบริเวณ
ตางๆ รวมถึงเปนการสอนใหรูจักแผนที่และการอานแผนที่ ซึ่งมีสัญลักษณ ขนาด และ
เครื่องหมายตางๆ ที่ใชสื่อความหมายแทนการเขียนดวยตัวอักษรเต็ม เพื่อเปนการสงตอ
เนื้อหาที่จะตองเรียนตอไปในลําดับชั้นที่สูงขึ้น
ในแบบเรียนของชั้น 4 นั้นจะเปนการกลาวถึงในระบบที่ใหญขึ้น ซึ่งก็คือระบบ
จักรวาล ที่มีสวนประกอบตางๆ กอนจะมาในสวนขององคประกอบตางๆ ของโลก
พัฒนาการของการเกิดแผนดิน ในระดับทวีป และประเทศตามลําดับ และตอมาจึงศึกษา
ในรายละเอียดของพื้นผิวของโลกวามีความแตกตางกันอยางไร รวมไปถึงเสนแบงเวลา
เสนแบงทวีป ความแตกตางของสภาพพื้นที่ ภูมิอากาศ ของแตละทวีป จนกระทั้งมาสู
ในระดับหนวยของแผนที่ ซึ่งมีองคประกอบตาง ๆ ในเชิงลึก และแบบพื้นผิว ทั้งแผนที่
เมือง แผนที่ประเทศ แผนที่โลก และแผนที่ทางทหารที่มีความแตกตางกันไป
จากการสัมภาษณครูเคอแสนซึ่งเปนบุคคลที่เขียนแบบเรียนนี้ขึ้นมา ก็ไดให
ความรูเพิ่มเติมถึงแนวคิดของหลักสูตร และแบบเรียนวิชานี้วา
“...แมครูทําแบบเรียนนี้ขึ้นมา จะเห็นไดวาแมครูพยายามที่
จะทําใหเด็กในชั้นที่อายุยังนอย ที่อยูในระดับชั้นที่ 2 เปนตนไป ได
เรียนวิชาภูมิศาสตร โดยที่ใหเริ่มจากเรื่องที่ใหญๆ กอน ที่ไกลตัว
กอน แลวคอยมาสูหนวยที่เล็กกวา แตวาเรียนในระดับเชิงลึก
เพราะวาเด็กที่อายุยังนอยไมจําเปนที่จะตองเรียนอะไรที่มากมาย เขา
ยังจําอะไรไมไดมาก เพียงแคใหเจาไดเรียน และรูจักคราวๆ ก็
พอแลว ซึ่งแมครูก็ไดคัดเลือกเนื้อหาที่สําคัญเทานั้นเองที่ใหเขาเรียน
แตจะตองเนนรูปภาพเยอะๆ เพราะเขายังไมเคยเห็นมากอน แตพอ

165
ในระดับชั้นที่โตขึ้นจึงจําเปนจะตองใหเด็กไดเรียนในหนวยที่ยอย
ลง และมีรายละเอียดที่จะตองสังเกต และจํามากขึ้น ” 73
สวนแบบเรียนในชั้นที่สูงขึ้นไป ก็เปนปญหาเชนเดียวกันกับรายวิชา
ประวัติศาสตรที่ไดกลาวไปแลววาขาดความตอเนื่องของแบบเรียนทําใหครูผูสอน
ในปจจุบัน ซึ่งครูหลาวหอม 74 ปจจุบันอายุ 25 ป เลาใหฟงวาเธอมาจากเมืองกึ๋ง ในเขต
ของรัฐฉานตอนใน เขตประเทศพมา ที่นั่นเธอไดเรียนหนังสือตามระบบการศึกษาของ
ประเทศพมา และเธอไดเรียนจบในระดับชั้น 10 ซึ่งถือไดวาเปนระดับชั้นสูงสุดของ
ประเทศพมากอนที่จะเขาในระบบมหาวิทยาลัย
ครูหลาวหอมเปนอีกคนหนึ่งที่เปนครูที่อยูในชวงของการเปนวัยหนุมสาว
เธอมาสอนที่โรงเรียนดอยไตแลง โดยที่เธอตั้งใจมาเอง เพราะอยากจะมาชวยงานที่นี่
อยากมาสอนหนังสือใหกับเด็กๆ เพื่อใชความรูความสามารถของเธอไดรับโอกาสมา
ครูหลาวหอมเพิ่งมาสอนที่นี่ไดประมาณ 2 เดือนที่ผานมา โดยที่เธอไดรับผิดชอบสอน
ในรายวิชาภูมิศาสตรตั้งแตชั้นที่ 3-9 ซึ่งถือไดวาคอนขางหนักสําหรับเธอ เพราะ
นอกจากจะตองเหนื่อยกับการสอนในหลายชั้นแลว ปญหาเรื่องของการที่จะตองหา
เอกสารหรือตําราเรียนในระดับชั้นที่ไมมีหนังสือตําราภาษไทใหญในการสอน
โดยเฉพาะในระดับชั้นสูงๆ เชน ชั้น 5-8 เปนตน สวนในระดับชั้นกอนหนานั้นจะมี
หนังสือตําราที่ครูเคอแสนเคยไดจัดทําไว แตตองเลือกเนื้อหาใหสอดคลองกับระดับชั้น
ที่จะสอนใหม
ในระดับชั้นที่ไมมีเอกสารตํารานั้น จะตองใชหลักสูตรหนังสือของประเทศ
พมาเขามาแปลแลวทําการสอนใหกับเด็ก ซึ่งก็เปนปญหาทั้งครูผูสอนและนักเรียน
เพราะครูจะตองแปลแลวเขียนลงบนกระดานเพื่อใหนักเรียนจดลงในสมุด ซึ่งในบางที
คําศัพททางภูมิศาสตรในตําราของพมาก็ยากที่จะแปลเปนภาษาไทใหญใหนักเรียนได
เขาใจ นอกจากนี้ปญหาทางดานความพรอมของวัสดุอุปกรณที่จะตองใชประกอบใน
การเรียนการสอนรายวิชาภูมิศาสตรก็นับไดวามีความจําเปนอยางมาก ซึ่งที่ไมมีเลย
จึงตองอาศัยการอธิบายปากเปลาใหกับนักเรียนฟง ซึ่งสวนมากจะเปนปญหา เพราะ
73 สัมภาษณครูเคอแสน อดีตเลขาธิการแหง “สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน” RCSS (Restoration Council of Shan State) อดีต
ผูอํานวยการโรงเรียนและผูเขียนหลักสูตร วันที่ 8 เมษายน 2551.
74 สัมภาษณครูหลาวหอม ครูประจําวิชาภูมิศาสตร โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551.

166
นักเรียนไมเขาใจ และไมรูสึกคลอยตามหรือเห็นภาพตามความเปนจริง จนบางครั้งทํา
ใหขาดความนาเชื่อถือระหวางครูผูสอนกับนักเรียน
ครูหลาวหอมไดยกตัวอยางของสภาพปญหาของความไมเขาใจของนักเรียนตอ
การเรียนภูมิศาสตรวา
“นักเรียนจะไมเชื่อวาโลกมีความกลม เพราะที่ผานมาเด็กมี
ความรูดั้งเดิมจากสังคมของพอแมวาโลกตองแบน เพราะถาโลก
กลมจริงนี่ ทําไมเวลาเราเดินไปเราถึงไมตก” 75
นอกจากนี้ครูยังไดยกตัวอยางอีกเรื่องคือเรื่องของปรากฏการณของฟาแลบที่
ขอมูลทางวิทยาศาสตรขัดกับความรู ความเชื่อดั้งเดิมของเด็กๆ ที่ผานมา
ครูหลาวหอมไดพูดถึงหลักสูตรภูมิศาสตรที่ใชสอนสําหรับเด็กที่นี่ วาเปน
หลักสูตรที่ใชควบคูกับตําราของครูเคอแสนที ่เคยเขียนไวรวมกับตําราของประเทศพมา
ซึ่งจะเรียนพื้นฐานทั่วไปในระดับชั้นตนๆ ที่เกี่ยวกับสภาพของดิน ฟา อากาศ ทรัพยากร
ตางๆ เพื่อใหเด็กๆไดรูจักสิ่งเหลานั้นวามีความเหมือนหรือแตกตางกันอยางไร และใหรู
วาในแตละพื้นภาคทั่วโลกมีลักษณะอยางไร ซึ่งในแบบเรียนของแมครูก็สามารถใชได
แตเนื้อหาบางอยางคอนขางสูงเกินไปสําหรับเด็กในชวงชั้นนั้นๆ ดังนั้นจะตองเลือก
เนื้อหาใหเหมาะสมตามแบบการสอนของเธอ
สวนในระดับเนื้อหาเชิงลึกที่เกี่ยวของกับลักษณะภูมิศาสตรของแผนดินรัฐฉาน
ซึ่งเธอคิดวาเปนเนื้อหาที่คอนขางสําคัญ และเปนหัวใจหลักของรายวิชานี้ ซึ่งถูกจัดไว
ในระดับชั้นที่สูงๆ เชน ชั้น 5 ขึ้นไปนั้น เธอจะตองอาศัยจาการแปลของตําราประเทศ
พมา ซึ่งขอจํากัดที่ถือไดวาเปนอุปสรรคสําคัญคือ ไมคอยมีเนื้อหาที่แยกเฉพาะ
รายละเอียดเชิงลึกของแผนดินรัฐฉาน เพราะเอกสารตําราดังกลาวจะเนนภูมิศาสตรที่
เปนระดับประเทศพมาโดยรวมมากกวาที่จะเจาะจงไปยังรัฐฉานโดยเฉพาะ ซึ่งทําให
ขาดเนื้อหาชวงสําคัญไป เชน แผนที่ สภาพภูมิศาสตร ทรัพยากร ของรัฐฉานเปนตน
บรรยากาศในการจัดการเรียนการสอน ครูหลาวหอมจะใชวิธีการเขียนลงบน
กระดานแลวใหนักเรียนจดบันทึกในสมุดในระดับชั้นที่ไมมีหนังสือตํารา สวน
ในระดับชั้นที่มีหนังสือตําราก็จะใหเด็กอาน และทําความเขาใจเนื้อหามากวาการที่
จะสอนใหเด็กไดทองจํา แลวบันทึกตามความเขาใจของนักเรียน ซึ่งนอกจากนี้ในชั้น
75 สัมภาษณครูหลาวหอม ครูประจําวิชาภูมิศาสตร โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551.

167
เรียนยังมีนักเรียนที่หลากหลายชวงอายุ ซึ่งถึงแมวาจะอยูระดับชั้นเดียวกัน เพราะแตละ
คนที่มาเขาเรียนมาไมพรอมกัน และมีพื้นฐานที่แตกตางกัน เชน เด็กบางคนอายุมาก
แลวแตเพิ่งไดเขามาเรียนจึงตองอยูในระดับชั้นที่ไมตรงกับชวงอายุที่ควรจะเปน หรือ
แมกระทั้งก็มีเณร พระ มาเรียนดวย ดังนั้นจึงทําใหบรรยากาศในการสอนจึงตองอาศัย
การแบงเปนกลุม เพื่อจะไดทําใหนักเรียนที่มีพื้นฐานเทากันไดมีรับความรูที่ตรงกับ
ความสามารถของตนเอง นอกจากนี้ก็มีขอดีในดานของการแลกเปลี่ยนและชวยสอน
กันเองในหองสําหรับเด็กที่มีระดับความรูที่ไมเทากัน
ครูหลาวหอมมีความคาดหวังตอการสอนหนังสือใหกับเด็กๆ ที่นี่วา
“อยากใหเด็กไดมีวิชาความรู ไมกลัวกับการที่จะไดรูจัก
และเขาไปในสังคมที่กวางขึ้น เพราะจะทําใหเด็กมีความกลาหาญ
เขมแข็ง และที่สําคัญในรายวิชาภูมิศาสตรที่สอนอยูก็อยากใหเด็ก
สามารถดูและอานแผนที่เปน เพราะจะไดรูถึงขอบเขตและอาณา
บริเวณที่เปนของคนไทใหญ” 76
ดังที่กลาวมาทั้งหมดจะทําใหเห็นวาในกระบวนการเรียนการสอนวิชาภูมิศาสตร
ภายใตแบบเรียนดังกลาวนั้นยิ่งทําใหเห็นถึงบทบาทหนาที่สําคัญของแบบเรียนวิชาภูมิศาสตร
ประกอบกับดวยแนวคิด เนื้อหา รูปภาพ กระบวนการสอน รวมถึงตัวบุคคลที่เปนผูที่เกี่ยวของ
โดยตรงทั้งในสวนของผูที่ใหกําเนิดสาร ใชสาร และรับสารนั้น มีสวนสัมพันธกันทั้งสิ้น หากจะ
วิเคราะหเห็นปรากฏการณที่ขัดเจนอยางหนึ่งในรายวิชานี้จะทําใหเห็นถึงการถายทอดอุดมการณ
ของรัฐผานการใชแผนที่ ซึ่งเปรียบเสมือนเปาหมายอันสูงสุดของการทําใหคนในรัฐของตนไดรูจัก
ถึงขอบเขต อาณาบริเวณของตนเอง และไมตกอยูภายใตของการเอารัดเอาเปรียบจากผูที่มีความรู
เหนือกวาตนมาใชหาผลประโยชน หรือสรางความบอบช้ําแกเชื้อชาติของตนเหมือนดังอดีตที่
บรรพชนไดเผชิญมา
ดังนั้นวิชาภูมิศาสตรจึงเปนเสมือนเครื่องเยียวยา และปองกันอยางยิ่งยวด เพื่อปกปอง
อาณาธิปไตยของตน ของคนในรุนตอไปที่ยังคงจะใชผืนแผนดินนี้ใหรอดพนและเปนอิสรภาพดังที่
บรรพบุรุษในรุนตางๆ ไดตั้งความหวัง และปรารถนาที่จะใหเกิดแกคนไทใหญบนผืนแผนดินรัฐ
ฉานที่ตกอยูภายใตการนําของประเทศพมาเปนระยะเวลาตลอด 50 กวาปที่ผานมา
76 สัมภาษณครูหลาวหอม ครูประจําวิชาภูมิศาสตร โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551.

168
โดยสรุปแลวแบบเรียนทั้ง 3 รายวิชา ที่หมายรวมถึงสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน และ
หลักนํา 6 ขอ ที่ไดกลาวถึงกอนหนานั้นแลวนั้น เปนเครื่องมือชิ้นสําคัญที่ทําหนาที่ของการถายทอด
เรื่องราว เหตุการณ แนวคิด อุดมการณ และประสบการณ ตางๆ ผานตัวหนังสือ รูปภาพ และ
กระบวนการจัดการเรียนรู ออกมาสูโลกของความเปนจริงที่สงไปยังเด็กนักเรียนที่ทําหนาที่เปน
ผูรับสารที่ใชแบบเรียนเปนเหมือนดั่งคัมภีร หรือลายแทงที่จะนําไปสูอุดมการณแหงรัฐนั้นๆ และ
ในแบบเรียนทั้ง 3 รายวิชาดังกลาวของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงก็ไดทําหนาที่นั้นอยางสมบูรณ
ถึงแมวาปญหาและอุปสรรคทางดานความครบถวน สมบูรณของแบบเรียนเหลานั้นจะยังคงปรากฏ
อยู แตการปรับเปลี่ยนและประยุกตใชใหเหมาะสมตามสถานการณ และบริบทของพื้นที่ก็จะยังคง
ใชไดผลดีอยู
5.3.6 กิจกรรมเสริมหลักสูตรกับภารกิจนอกหองเรียน
หากจะกลาวถึงการศึกษาในระบบของโรงเรียนแลว คงจะไมใชเพียงการเรียนการสอน
ที่อยูในหองเรียนตามหลักสูตร และวิชาการเรียนรูในแบบเรียนอยางเดียว การทํากิจกรรมตางๆ
ก็เปนการศึกษาไดอีกทางหนึ่ง ทั้งที่เปนในรูปแบบของเปนทางการ และไมทางการ ซึ่งกิจกรรม
เหลานี้บางครั้งก็เปนกิจกรรมที่ผูทํากิจกรรมเปนผูเลือกเอง หรือบางครั้งก็ถูกเลือกใหทํา ซึ่งก็มีความ
แตกตางกันไปตามสถานการณ และโอกาสจะเอื้ออํานวย
ที่โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ก็เปนอีกสถานศึกษาหนึ่งที่มีความมุงหวังใหนักเรียน
ที่อยูภายใตระบบโรงเรียนแหงนี้ไดมีการทํากิจกรรมตาง ๆ เพื่อเสริมหลักสูตร ดังคํากลาวนําของ
สภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) ไดใหไวกับฝายการศึกษาวา
“วิชาการ คือสิ่งที่จะนําไปสูความรู ความสามารถ และในโลกนี้
ไมวาประเทศใดตาม ตางใหความสําคัญ และสนับสนุนใหเด็กไดเรียน
เพื่อใหมีความรูในวันขางหนา แตความรูในดาน การคอมพิวเตอร งานใน
สํานักงาน การเก็บขอมูล วิชาการทหาร ยุทธวิธีการรบ การบริหาร
เปนสิ่งจําเปนอยางยิ่ง ขาดความรูเหลานี้ไมได ฉะนั้นจําตองสอน จําตองมี
ความรูเกี่ยวกับสิ่งเหลานั้น จําตองเรียนรู ความรูในดานการเกษตร ทั้ง
การเกษตรในระยะสั้นและยาว การเลี้ยงสัตว (หมู,ไก,วัว,ควาย) สิ่งนี้ก็สําคัญ
ไมนอย และไดจัดสอนในโรงเรียน ประเพณีและวัฒนธรรมของไทยใหญ
เชน การตอสู (ลายไม คือ การตอสูดวยไม ลายดาบ คือ การตอสูดวยดาบ)

169
การฟอนแบบสมัยเกาและใหม เราตองใหความสําคัญ สนับสนุน และไดให
ความสําคัญดานการกีฬา เชน ฟุตบอล แบดมินตัน ตะกรอ และอื่นๆ เพื่อให
นักเรียนเรียนรูการออกกําลังกาย และสรางชื่อเสียงในการกีฬา เราก็จัดให
นักเรียนไดฝกไดเลนกีฬาที่ทั่วโลกใหความสําคัญ และนิยมกัน” 77
จากนโยบายดังกลาวพอจะทําใหเราไดเห็นถึงกิจกรรมเสริมหลักสูตรตางๆ ที่สามารถ
แบงประเภทของกิจกรรมเหลานั้นไดดังนี้
1. สอนการเขาแถว จะสอนตั้งแตชวงชั้นที่อนุบาลจนถึงชั้น 4
2. สอนรองเพลงเคารพธงชาติ และเพลงสาบานของทหาร จะสอนตั้งแตชวงชั้น
อนุบาลถึงชั้น 10
3. สอนใหทําวัตร รับศีลของฆราวาส จะสอนตั้งแตชวงชั้นอนุบาลถึงชั้น 10
4. สอนวาดรูป และออกแบบ จะสอนตั้งแตชวงชั้นอนุบาลถึงชั้น 10
5. สอนการเกษตร และเลี้ยงสัตว จะสอนตั้งแตชวงชั้น 5-10
6. การงานอาชีพ เชน เย็บผา ทอผา งานบาน การทําอาหาร การรักษาประเพณี
(การแสดงเชิงวัฒนธรรม) ในหนึ่งสัปดาห มี 6 คาบและ ตอนเชาของวันเสาร
7. สอนพื้นฐานการเก็บขอมูลขาวสาร จะสอนตั้งแตชวงชั้น 5-10
8. สอนการทํางานในสํานักงาน และ คอมพิวเตอร จะสอนตั้งแตชวงชั้น 8-10
9. สอนระบบการปกครองของRCSS จะสอนตั้งแตชวงชั้น 7-10
10. สอนยุทธวิธีการรบ จะสอนตั้งแตชวงชั้น 7-10
11. สอนเรื่องการเปนผูนํา และ ความรูวาดวยการใชปญญา (หนังสือเลมนี้
แตกอนจะใชในโรงเรียนนายทหาร เรียบเรียงโดยครูทหาร
จากกิจกรรมดังกลาวทั้งหมดนี้จะทําใหเห็นวา ในระบบการเรียนสอนของโรงเรียนที่นี่
นอกจากจะเนนทักษะทางดานวิชาการแลว กิจกรรมตางๆ ดังกลาวที่เสริมหลักสูตรนั้นก็ไดมี
การจัดวางลําดับเนื้อหาอยางเปนระบบใหกับนักเรียนที่อยูในโรงเรียนแหงนี้ โดยเฉพาะกิจกรรม
สําหรับเด็กนักเรียนที่อยูในระดับชั้นที่สูงขึ้นไปนั้น จะมีความเขมขนทางดานของ
การถายทอดอุดมการณชาตินิยมไดอยางเห็นไดชัด เพื่อใหเด็กเลานี้ไดเติบโตมาเปนทรัพยากรบุคคล
ที่สําคัญของโรงเรียน และในฐานะของประชาชนของกองกําลังกูชาติไทใหญ ที่จะขาดทรัพยากร
77 ขอความจากเอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb
c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.). จายหนุมเคอ ปหยา แปล.
http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550.

170
เหลานี้ไปเสียไมได เพื่อใหสอดคลองกับความคาดหวังของสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน
(RCSS) ที่วา
“ถาจบจากโรงเรียนดอยไตแลง (โรงเรียนที่อยูในเขต
กองบัญชาการสูงสุด) แลวใหพรอมที่จะปฏิบัติงาน (ลงมือทํางาน)
ไมอยากจะใหเสียเวลาฝกงานอีก อยากใหพวกเขาอยูในภาคปฏิบัติงานและ
เรียนรู มีประสบการณโดยตรงจากการเรียนจบ รวมถึงใหมีความสามารถ
ในดานใดดานหนึ่ง ใหพรอมที่จําเปนครู ทํางานที่สํานักงานสํานักงานหรือ
สามารถเปนผูนําได” 78
ภาพที่ 5.17 กิจกรรมตางของเด็กนักเรียนในโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
78 ขอความจากเอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb
c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.).จายหนุมเคอ ปหยา แปล.
http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน 2550.

171
ที่มาภาพ: ผูศึกษา และ
http://www.sarakadee.com/web/modules.php?name=Sections&op=printpage&artid=7
34
5.3.7 เมื่อผมอยากเปนครู แตหนูอยากเปนนักขาว: ความหวังเล็กๆของเด็กในหอพัก
ในเนื้อหาของตอนนี้ผูศึกษาอยากจะใหกรณีศึกษาที่เปนเด็กในเด็กหอพักชาย และ
หอพักหญิง ของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงไดเปนสื่อกลางที่จะทําใหเห็นถึงสภาพและบรรยากาศ
เด็กที่อยูในหอพักภายใตชื่อวา หอพักเด็กกําพรา เพื่อเลาถึงเรื่องราวที่ทําใหเห็นถึงภาพของ
การศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงแหงนี้ ที่เปนแรงกําลังสําคัญที่ทําใหเด็กทั้งสองคน
ซึ่งเปนเหมือนตัวแทนของเด็กอีกจํานวนมากที่ไดมีโอกาสในการเรียน ณ ที่โรงเรียนแหงนี้ และ
สามารถรอดพน ฟนฝา อุปสรรค และการขมเหงของคนในชาติเดียวกันที่ใชชื่อวาประเทศพมา
ไดเขามาอาศัยอยูภายใตการดูแลของกองกําลังกูชาติไทใหญบนผืนดินนี้ ซึ่งเปนพื้นที่พลัดถิ่น
พรมแดนที่เปนรอยตอระหวางประเทศไทย กับประเทศพมา ในเขตรัฐฉานตอนใต
จายทุน 79 และแสงมน 80 ซึ่งเปนชื่อของเด็กทั้งสองคนนี้ไดเลาถึงประวัติของตน ซึ่งถือได
วาทั้งสองคนมีที่มาแทบจะไมตางอะไรกันเลย โดยเริ่มตนที่ จายทุน เด็กชาย อายุ 17 ป ไดเลาถึงการ
มาอยูที่ดอยไตแลงตั้งแตป พ.ศ. 2544 ซึ่งในขณะนั้นตนเองไดเขามาเรียนในระดับชั้นอนุบาล
ซึ่งมีเด็กประมาณ 200 กวาคน จายทุนเลาใหฟงตอวา ตนเองมาที่นี่โดยมีแมมาสงใหอยูที่นี่ แลวก็แม
ก็กลับไปที่บานซึ่งอยูไกลจากที่นี่มาก สวนพอของเขานั้นไดเสียชีวิตไปตั้งแตที่เขานั้นยังเปนเด็ก
ซึ่งเหตุผลที่แมพามาที่นี่เพราะอยากใหเขาไดเรียนหนังสือ นอกจากนี้จายทุนยังเลาใหฟงถึง
ความรูสึกเขาในชวงแรกๆที่มาวา
“ตอนแมมาสงผมที่นี่แลวกลับไป ผมรองไหเปนชั่วโมงเลย และ
หลังจากวันนั้นผมก็รองไหอยูบางเปนบางวัน เพราะคิดถึงแม” 81
ซึ่งประสบการณของการพลัดพรากและรองไหนั้นแทบจะเปนเหตุการณที่เด็กทุกคน
ที่มาอยูที่นี่จะเขาใจและรูสึกถึงบรรยากาศและความรูสึกนั้นไดอยูตลอดเวลา ซึ่งคงไมตางอะไรกับ
แสงมน นักเรียนหอพักหญิงอีกคนหนึ่งที่เธอไดเลาใหฟงเหตุการณที่เคยเกิดขึ้นกับเธอเชนกันแสง
79 สัมภาษณเด็กชายจายทุน อายุ 17 ป เด็กนักเรียนหอพักชาย โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551.
80 สัมภาษณเด็กหญิงแสงมน อายุ 13 ป เด็กนักเรียนหอพักหญิง โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551.
81 สัมภาษณเด็กชายจายทุน เด็กนักเรียนหอพักชาย โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551.

172
มนเปนเด็กหญิงอีกคนหนึ่งที่มาอยูที่ดอยไตแลงตั้งแตอายุ 7-8 ป อาจจะถือไดวาเปนยุคแรกๆของ
เด็กที่มาเรียนที่นี่ในระบบของหอพัก ซึ่งในปจจุบันแสงมนอายุไดเพียง 13 ป ในขณะนี้เธอเรียนอยู
ในระดับชั้น 4 แลว แสงมนยังคงจําเหตุการณวันแรกที่ไดมานี่ ซึ่งเหตุผลที่เธอไดยายถิ่นฐานและเขา
มาอยูที่โรงเรียนแหงนี้ก็เพราะวา
“หนูมาอยูที่นี่ตั้งแตอายุประมาณ 7-8 ปที่แลว ซึ่งปาพามาอยูที่นี่
ปาบอกวาที่นี่มีโรงเรียน เลยจะเอาหนูมาเรียนที่นี่ และปายังบอกอีกวาปาจะ
กลับมารับหนูในวันขางหนา กอนที่ปาจะจากไปจนถึงปจจุบัน” 82
ซึ่งเมื่อพูดถึงครอบครัวที่อยูในเขตรัฐฉานนั้น แสงมนก็เลาใหฟงวาพอแมเสียชีวิตตั้งแต
เธอยังเล็ก จําความยังไมได แตปาของเธอบอกกับเธอวาพมาเปนคนฆาทั้งพอและแมของเธอ แลวปา
ก็กลัววาพมาจะทําอันตรายเธอ จึงพามาอยูที่ดอยไตแลง เพราะรูวาที่นี่มีทหารไทใหญดูแล และ
มีโรงเรียนที่สอนใหความรูดวย ปาเลยพาเธอมาอยูที่นี่
ในชวงของการมาอยูที่นี่ครั้งแรก เธอรองไหทุกวัน เพราะคิดถึงปาที่พาเธอมาอยูที่นี่
เธอมาอยูที่นี่มาอยูในหอพักที่มีพี่โตๆ คนอื่นๆอยูกอนแลว พวกพี่ๆเขาก็ชวยดูแลและปลอบใจเธอ
ไมใหเธอรองให เพราะพวกพี่เขาก็เคยรูสึก และรองไหเหมือนเธอมากอนซึ่งในตอนนั้นมีนักเรียน
ในหอพักหญิงประมาณ 35 คน ทุกคนก็ชวยกันดูแลซึ่งกันและกัน
เด็กหอพักที่มาอยูที่นี่ทุกคนลวนแตเปนเด็กกําพรา ซึ่งการดูแลของหอพักนั้นจะใช
ระบบของการดูแลกันเองในระหวางบาน แตจะมีครูผูรับผิดชอบอยูในแตละหอพัก จึงทําใหตองมี
ระบบการจัดการเพื่อเปนการสรางความรับผิดชอบใหกับเด็กนักเรียนที่หอพัก
ปจจุบันโรงเรียนดอยไตแลงมีหอพักใหสําหรับเด็กนักเรียนที่มาเรียนที่นี่ โดยแบง
หอพักออกเปน 2 สวน คือ หอพักสําหรับเด็กชาย และหอพักสําหรับเด็กหญิง ซึ่งทั้ง 2 หอพักจะแยก
การอยูและมีครูดูแลรับผิดชอบแยกสวนกันโดยสิ้นเชิง ซึ่งหอพักชายจะอยูในสวนดานในของเขต
กองทัพทหาร หลังจากที่ไดมีการโยกยายใหเหมาะสมหลายครั้ง สวนหอพักเด็กหญิงหลังจากที่
โยกยายมาหลายแหงเหมือนกัน ทําใหปจจุบันตั้งอยูบริเวณดานขางของโรงเรียนซึ่งเปนเขตรอตอ
ระหวางประเทศไทยกับเขตรัฐฉาน
เด็กที่อยูในหอพักทั้งหมดเปนเด็กที่อยูในสวนของเด็ก 100 % ดังนั้นทางโรงเรียนจึงตอง
ใหการดูแลชวยเหลือทั้งหมด เชน อาหาร เสื้อผา ที่พัก อุปกรณการเรียน เปนตน นอกจากนี้ยัง
รวมถึงเงื่อนไขของการทํางานรับใชกองทัพฯ ภายหลังที่เด็กไดจบการศึกษาขั้นสูงสุด ที่เปน 1 ใน
82 สัมภาษณเด็กหญิงแสงมน อายุ 13 ป เด็กนักเรียนหอพักหญิง โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551.

173
เงื่อนไขที่สําคัญของเด็กแบบ 100 % ซึ่งทําใหการดูแลและใหความชวยเหลือเด็กที่นี่จึงจําเปนตอง
ทําใหเปนระบบและมีการปองกันที่ปลอดภัยใหกับเด็ก รวมถึงการจัดการใหเด็กไดมีสวนในการ
รับผิดชอบตัวเองเบื้องตน
หอพักที่นี่จะใชระบบการดูแลโดยใหมีครูผูรับผิดชอบดูแลเรื่องตางใหกับเด็กแบบ
ประจํา ไมมีการผลัดเวรกัน โดยแตละหอพักจะมีครูดูแลอยางนอย 3 คนหลัก ซึ่งที่ไมมีการผลัดเวร
กันเพราะ อยากใหครูผูรับผิดชอบไดดูแลเด็กอยางเต็มที่ และมีแนวทางหรือระบบดูแลที่ชัดเจน
นอกจากนี้ในแตละหอพักก็จะตองแตงตั้งหัวหนาประจํากลุมหอพักเพื่อดูแลเรื่องของกิจกรรมตางที่
เด็กในหอพักจะตองรับผิดชอบตามกลุมของตนเอง เชน การทําอาหาร การตักน้ํา การหาฟน เปนตน
โดยกิจกรรมเหลานี้จะตองทําแยกกันไปตามหอพัก ซึ่งมีตารางการทํากิจกรรมที่คลายๆกันดังนี้
- ออกกําลังกายตอนประมาณเวลา 04.30 น.
- ทํากิจกรรมสวนตัว ทําเวรประจํากลุม เชนทําอาหาร ตักน้ํา ทําความสะอาดเปน
ตนประมาณเวลา 05.30 น.
- ทานอาหารเชาประมาณเวลา 07.00 น.
- ไปโรงเรียนประมาณเวลา 07.30 น.
เด็กๆ ที่นี่จะอยูกันอยางเอื้อเฟอเผื่อแผ ซึ่งจะสังเกตไดวา ถึงแมวาความเปนอยูที่นี่จะ
คอนขางแออัด คับแคบ และในบางหอพักนั้นสภาพของหลังคา และตัวอาคารนั้นมีความไมมั่นคง
โดยเฉพาะหอพักเด็กชายที่มีจํานวนไมเพียงพอตอจํานวนของเด็กที่เขามาอาศัยอยูที่นี่ ที่นับวันจะมี
ปริมาณเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ จนทําใหเด็กชายบางกลุมตองยายออกไปอาศัยชายปาขางๆ หอพักทําเปน
เพิงคลายกระตอบขนาดเล็ก ทรงสามเหลี่ยมครอบที่มุงดวยผืนผายางชนิดบางเพื่อกันฝน และลมที่
พัดแรง
สวนเด็กที่อยูในอาคารก็จะตองหากลวิธีที่ทําใหที่นอนของตนเองเปนสวนตัวใหมาก
ที่สุด ในบางรายใชผาหมเกาๆ เพื่อกันเปนชองสี่เหลี่ยมขนาดพอดีตัวที่นอนได บางรายใชไมที่หาได
ตามหอพักมาตีกันเปนหองของตนเอง แตสิ่งที่สังเกตอยางเห็นไดชัด ซึ่งเปนสิ่งที่เกือบทุกที่นอน
ของทุกคนจะมี นั่นก็คือหิ้งพระ หรือสิ่งของที่เปนเครื่องรางของขลังที่ตนเองมีอยู ซึ่งเปนทั้งในสวน
ที่พอแมผูปกครองเอาไวใหเปนที่ยึดเหนี่ยวจิตใจที่ติดมากับตัว และสิ่งที่ตนเองหาขึ้นมาใหม สิ่ง
ศักดิ์สิทธิ์เหลานี้จึงแทบจะถือไดวาเปนสิ่งเดียวที่คอยยึดเหนี่ยวจิตใจของเด็กที่นี่ไมวาจะเปน
เด็กหญิงหรือเด็กชาย

174
ภาพที่ 5.18 สภาพหอพักนักเรียนของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
ที่มาภาพ: ผูศึกษา
นอกเหนือจากสวนประกอบที่เปนเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจแลว ก็ยังมีอีกสิ่งหนึ่งที่ทําใหรู
วาเด็กๆ ที่นี่เปนศิลปนกันทุกคน หรือในบางคนก็เปนชาง ซึ่งดูไดจากมุมที่ตนเองนอนนั้นจะ
ถูกตกแตงดวยภาพวาด ตัวหนังสือ ภาพศิลปน ดารา และอุปกรณที่ใชในการแสดงทางวัฒนธรรม
ซึ่งสิ่งตางๆ ที่กลาวมาทั้งหมดนั้น เปนทั้งสิ่งที่ประดิษฐ ตกแตงขึ้นมาเอง และเปนสิ่งที่ตัดแปะ หรือ
สรรหามาจากที่อื่น เพื่อสรางสภาพแวดลอมที่ใหดูไมหดหูใจ หรือทําใหเบื่อหนาย สวนที่พูดถึง
การเปนชางนั้น ก็มีเด็กอีกกลุมหนึ่งที่นอกเหนือจะมีอารมณศิลปน ที่ชอบวาดภาพ ฟงเพลงจาก
เครื่องเลนวิทยุและเทปเกา ๆ แลว ยังเปนชางที่คอยแกะ คอยแงะ ซอมแซมเครื่องเลนดังกลาวใหอยู
ในสภาพที่ใชงานได
และอีกสิ่งหนึ่งที่จะไมกลาวถึงไมไดคือการเก็บรักษาทรัพยสมบัติของตนเอง ที่มีความ
ล้ําคามากใหอยูในที่ ๆ ปลอดภัย ซึ่งจะสังเกตไดวาเด็กสวนใหญที่อยูในหอพักนี้จะตองมีกลองไม
ใบขนาดกลาง ๆ ตั้งไวอยูสวนใดสวนหนึ่งของแถวบริเวณที่นอนอยู ไมวาจะเปนเด็กผูหญิง หรือ
เด็กผูชายก็มักจะมีกลองไมนี้อยูเสมอ ซึ่งจากการสอบถามจากแสงมน ก็ไดคําตอบอยางหนึ่งวา

175
“กลองไมนี้หนูเอาไวเก็บเอกสารตางๆ ทั้งหนังสือเรียน ตุกตา
และการดตางๆที่พี่ชายบุญธรรมของหนูเอามาใหเก็บไว เพราะพี่เขาทํากลอง
นี้ให เพราะเห็นวาหนูไมมีที่เก็บของจึงทําไวให” 83
แสงมนพูดดวยความเขินอายเล็กนอย หลังจากที่เปดใหดู ซึ่งในสวนของเด็กชายก็จะมี
สิ่งของตางๆ ที่เก็บไวไมคอยตางกันเทาไหร แตอาจจะมีสิ่งของจําพวกวิทยุเทปเกาๆ และอุปกรณ
ในการซอมที่มีเพิ่มเขาไปในนั้น
แตอยางไรก็ตามสิ่งหนึ่งที่สัมผัสไดจากสิ่งของเหลานี้ที่พวกเขา และเธอมีอยูนั้นมัน
บงบอกถึงระบบของพี่ดูแลนอง ซึ่งในบางรายถึงขึ้นสาบานกันที่จะเปนพี่เปนนองบุญธรรม
เพื่อชวยเหลือซึ่งกันและกันในยามที่อีกฝายหนึ่งไดรับความเดือดรอน ซึ่งสวนหนึ่งอาจเปนเพราะ
ความที่เด็กเหลานี้ลวนแลวแตอยูในฐานะที่ไมแตกตางกัน มีพื้นฐาน ประสบการณ และความรูสึก
นึกคิดที่ไมแตกตางกันมาก ดังนั้นการที่ฝายหนึ่งฝายใดจะชวยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกันนั้น นับได
วาเปนสิ่งที่ดี
เด็กนักเรียนที่อยูหอพักจะไดรับการดูแลจากทางกองกําลังกูชาติไทใหญทั้งหมด ดังนั้น
การที่เด็กหอพักตองการกลับไปเยี่ยมครอบครัว หรือครอบครัวจะพานักเรียนกลับไปเยี่ยมบาน
ในชวงปดเทอมไดนั้นตองมีหนังสือขออนุญาตและมีผูปกครองรับรองการเดินทางไปและเดินทาง
กลับของเด็กดวย เพื ่อที่วาเปนเปนการปองกันความปลอดภัยของเด็ก และทําใหมั่นใจไดวาเด็กที่
กลับบานไปนั้น ไปอยูที่ไหน กับใคร และจะกลับมาที่โรงเรียนอีกครั้งเมื่อไหร แตเด็กสวนใหญแลว
จะอยูกับโรงเรียน แมกระทั่งในชวงของการปดเทอมประจําป โดยที่ทางโรงเรียนจะใชชวงเวลานี้
เปนการทํากิจกรรม หรือสอนเสริมหลักสูตรตาง เชน การฝกทางดานอาชีพ การสืบทอด
ดานศิลปวัฒนธรรม การเรียนคอมพิวเตอร และการวาดรูป เปนตน รวมไปถึงการเขาฝกอบรม หรือ
ชวยงานของกองกําลังในสวนตาง เชนการทํางานในสวนของสํานักงาน การฝกทางดานทหาร
เพื่อปองกันตัวเองดวย
ทายที่สุดความหวัง ความตองการ และความใฝฝนอันสูงสุดของเด็กนักเรียนที่มาเรียน
ในโรงเรียนแหงนี้ ที่ถายทอดผานจายทุน และแสงมน นั้นก็ไดทําใหเห็นวา ความฝนของจายทุน
ที่มาเรียนที่นี่นั้นเขาไดบอกวา
“ผมอยากจะเปนครู เพื่อสอนใหกับนองๆ รุนตอไปไดมีความรู”
84
และ “หนูอยากเปนนักขาว เหตุผลเพราะอยากจะชวยเหลือคนไทใหญคน
83 สัมภาษณเด็กหญิงแสงมน อายุ 13 ป เด็กนักเรียนหอพักหญิง โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551.

176
อื่นๆที่อยูรัฐฉานที่ไดรับความเดือดรอน ซึ่งหนูอยากจะเอาขอมูลขาวสารมา
สื่อสารกับคนภายนอก เพื่อที่จะไดชวยเหลือกับคนเหลานั้น” 85
นอกจากนี้แสงมนยังไดบอกถึงความรูสึกของการมาอยูที่นี่ตออีกวา
“หนูไมมีความรูสึกที่จะเบื่อกับการตองอยู และเรียนที่นี่
ไมอยากจะไปไหน ไมอยากจะหนี เพราะหนูรูวา เมื่อถึงเวลาไป ผูใหญเขาก็
จะก็คงจะสงเราไปเอง” 86
เธอตั้งความหวังตอผูใหญที่วาคงจะใหความเหมาะสมในการทําตามความฝนของเธอ
เมื่อถึงเวลาที่เหมาะสม
ดังนั้นจะเห็นไดวาภาพรวมของการจัดการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
โดยเฉพาะในระดับของตัวบุคคลที่เปนเด็กนักเรียน และผูที่มีบทบาทเกี่ยวของ รวมไปถึง
การจัดการเรียนการสอน หลักสูตร และสื่อตางๆ รวมถึงกิจกรรมเสริมหลักสูตรตาง ๆ ลวนมีผลตอ
ถายทอดอุดมการณชาตินิยมภายใตการบริหารของสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) ที่เปน
เสมือนโครงสรางของอาคารขนาดใหญ โดยมีหนวยงานตางๆ ที่อยูภายใตสภาฯ นี้เปน
องคประกอบสวนตางๆ ของโครงสรางที่แขงแรง โดยเฉพาะในสวนของหนวยงานที่ทําหนาที่
ในดานของการดูแลการศึกษา เปนเสาหลักที่ทําใหมีผลตอการจัดการศึกษาใหกับเด็กนักเรียนที่อยู
ในโครงสรางอาคารเหลานี้ ไดรับการถายทอดทั้งความรู ความสามารถ และอุดมการณแหงชาติ
ผานเครื่องมือสําคัญตางๆ เชน แบบเรียน สื่อการสอน และกิจกรรมตางทั้งภายใน และภายนอก
หองเรียนนั้นที่เปนสวนเติมและทําใหการทํางานของภาคสวนตางๆ ไดทําหนาที่ของตนเองอยาง
เต็มที่ในการถายทอดอุดมการณชาตินิยมไทใหญ ในฐานะกลไกในการเผยแพรอุดมการณของรัฐ
(ideological state apparatus) ไปยังเด็กนักเรียนของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ซึ่งเปนความหวัง
ของคนไทใหญบนผืนแผนดินพลัดถิ่นแหงนี้ตอไป
84 สัมภาษณเด็กชายจายทุน เด็กนักเรียนหอพักชาย โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551.
85 สัมภาษณเด็กหญิงแสงมน อายุ 13 ป เด็กนักเรียนหอพักหญิง โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551.
86 สัมภาษณคนเดียวกัน, อางแลว

177
5.4 SSSNY : โรงเรียนทางเลือกของเด็กนักเรียนดอยไตแลง
เมื่อการจัดการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงยังไมสามารถจัดการศึกษาไดครบ
ตามหลักสูตร 10 ป ของโรงเรียนที่ไดวางรากฐานไว ซึ่งไดกลาวถึงเหตุผลสําคัญที่ไมสามารถจัด
การศึกษาใหครบหลักสูตรไปแลวในหัวขอที่ผานมา จึงทําใหทางสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน
จําเปนจะตองหาวิธีการใหนักเรียนที่จบในระดับชั้น 9 ไดมีโอกาสศึกษาตอใหครบกระบวนการของ
การจัดการศึกษาตามหลักสูตรดังกลาว
ที่ผานมาจะเห็นไดวาทางสภาฯ ไดมีการใหนักเรียนไปศึกษายังโรงเรียน SSSNY 87 หรือ
ที่มีชื่อยางเปนทางการวา “School for Shan State Nationalities Youth” ซึ่งเปนโรงเรียนสําหรับ
เยาวชนที่อาศัยอยูในรัฐฉานทุกเชื้อชาติ โรงเรียนแหงนี้เริ่มทําการเปดเมื่อป 2001 โดยมีจามตอง
ซึ่งเปนหนึ่งในผูกอตั้งและผูอํานวยการ ที่เปนนักตอสูทางดานสิทธิมนุษยชนในพมาที่เปน
คนไทใหญที่มีชื่อเสียงมาจากการเปนผูกอตั้งองค SWAN ที่ไดเปดเผยถึงความโหดรายของทหาร
พมาที่ทําการขมขืน ฆา และการละเมิดสิทธิมนุษยชนตอผูหญิงไทใหญที่อยูในพมาใหสาธารณชน
ทั่วโลกไดรู
ภาพที่ 5.19 ตราสัญลักษณโรงเรียน School for Shan State Nationalities Youth (SSNY)
ที่มาภาพ: http://www.sssny.org/aboutus.html
โรงเรียนแหงนี้เปนโรงเรียนที่ทําการเปดเปนแบบหลักสูตร 1 ป ซึ่งมีการคัดเลือก
นักเรียนเขามาเรียนอยางมีจุดหมายทั้งกอที่จะเขามาเรียน และภายหลังจากที่จบการศึกษาจากที่นี้
แลว โดยโรงเรียนแหงนี้มีมุงพัฒนาบุคลากรใหมีความรูและมีประสิทธิภาพในการใหเกิด
87 ขอมูลจากเวบไซต http://www.sssny.org/aboutus.html

178
การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและการเมืองโดยการใหความรูความสามารถที่จําเปนกับเยาวชน
โดยสงเสริมเยาวชนในรัฐฉาน อายุ 16-30 ที่แตกตางความเปนชนชาติและความเปนอยู ซึ่งเปน
การเติมเต็มความรูความสามารถ ใหเยาวชนไดมีประสิทธิภาพ ในดานการตอสูเพื่อประชาธิปไตย
และสิทธิมนุษยชน พรอมทั้งสิทธิเทาเทียมทางเพศ
โรงเรียนจึงไดพัฒนาดานความรู และทักษะ เพื่อใหเยาวชนจากรัฐฉานไดมีความเชื่อมั่น
ของตนเอง รวมถึงสงเสริมใหมีการมีสวนรวมในการเคลื่อนไหวของสังคม โดยการสรางบุคคลากร
ไดทํางานกับองคกรตางๆ ที่สนับสนุนใหเกิดประชาธิปไตย ในการทําขอมูลการละเมิดสิทธิ
ในดานการสงเสริมการศึกษา และใหสงเสริมใหรับรูถึงการแพรระบาดของโรคเอดส นอกจากนี้
ยังใหมีการยอมรับทัศนคติของเยาวชนจากรัฐฉานผานกระบวนการอบรมเพื่อสงเสริมใหมีศักยภาพ
และ ความเปนอิสระ ของคนอื่นๆ ในชุมชนตางๆ
สวนการจัดหลักสูตรนั้น โรงเรียนไดมีการเนนในเรื่องของสิทธิ ประวัติศาสตรของพมา
และไทใหญ ทักษะการใชคอมพิวเตอร ไวยากรณภาษาอังกฤษและสําเนียงอังกฤษ ทักษะการเขียน
เรียนรูเกี่ยวกับสิ่งแวดลอม เรียนรูระบบรัฐบาลและประชาธิปไตย วิกฤตการณและความขัดแยงของ
นานาชาติ ชาวคราวของนานาชาติ พื้นฐานการทําสื่อวีดีทัศนและเรียนรูเกี่ยวกับสื่อ คณิตศาสตร
พื้นฐานวิทยาศาสตร และเรียนรูเกี่ยวกับสุขภาพ 88
โดยมีการเรียนการสอนในชวงเดือนมกราคม-ตุลาคม ของทุกๆป เปนเวลา 10 เดือน
ซึ่งจะแบงออกเปนเทอมละ 3 เดือน ในขณะที่อดีตนักเรียนคนหนึ่งเลาใหฟงวา
“โรงเรียนนี้ตั้งอยูในสวนหนึ่งของจังหวัดเชียงใหม ซึ่งไม
สามารถเปดเผยได มีตัวอาคารเรียน และหอพักอยูในที่เดียวกัน เด็กที่ในนี้ทุก
คนจะเปนเด็กทุกกลุมชาติพันธุที่มาจากในเขตรัฐฉาน ซึ่งการที่จะมาเรียนที่นี่
ไดนั้นตองมีการสอบเขามา และมาพักอยูรวมกันแบบกินนอน โดยที่ทาง
โรงเรียนจะรับผิดชอบคาใชจายใหทั้งหมด และดูแลทั้งกินอยู และการจัด
กิจกรรมนอกสถานที่ใหนักเรียนไดผอนคลายเดือนละครั้ง” 89
นอกจากนี้ยังไดเลาถึงหลักสูตรสําคัญของโรงเรียนที่นี้ ที่มีการจัดการเรียนโดยอาจารย
ชาวตางชาติที่มีความสามารถมาก เปนการเรียนการสอนในเชิงของการปฏิบัติการใหนักเรียนได
88 ขอมูลจากเวบไซต http://www.sssny.org/aboutus.html
89 สัมภาษณจายหนุมเคอ ปหยา อดีตนักเรียนรุนแรกที่เคยเรียนในสถานที่แหงนี้ วันที่ 9 เมษายน 2551.

179
เรียนทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ โดยมีการเรียนการสอนในหลายสาขาวิชา เชน ดานสุขภาพ
สิ่งแวดลอม สิทธิ เพศสภาพ ประชาธิปไตยและกฎหมายตางๆ เปนตน
เมื่อนักเรียนไดเรียนจบในหลักสูตรดังกลาวของโรงเรียน SSSNY แลวใหถือไดวาไดจบ
ในขั้นสูงสุดของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงแลว ซึ่งสามารถทํางานรับใชประเทศชาติไดแลว
ตามความสนใจและความรูความสามารถของเด็กคนนั้นๆ ภายใตกรอบเงื่อนไขทางการศึกษา
ของนักเรียน และสถานภาพของนักเรียนวาอยูในรูปแบบของเด็ก 75 % หรือ 100 % เพื่อทํางานรับ
ใชชาติบานเมืองตอไป
นอกจากนี้ในปจจุบันยังมีการใหเด็กนักเรียนที่อยูในระดับชั้น 7-9 นั้นไปสอบเทียบใน
ระดับการศึกษามัธยมศึกษาตอนตนของประเทศไทย ในระบบของโรงเรียนตามแนวชายแดนไทย-
พมา เพื่อเปนการเปดทางเลือกใหกับเด็กไทใหญในโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงอีกทางหนึ่งในการ
สงเสริมการศึกษาอยางมีคุณภาพ และใหเด็กไดรับการศึกษาตามความตองการ และขีด
ความสามารถของเด็กคนนั้นไดเต็มประสิทธิภาพ
ในขณะที่เด็กที่ไมเรียนตอไมวาจะเปนในระดับชั้นใดก็ตาม ทางสภาฯ ก็ใหโอกาสเด็ก
นักเรียนนั้นๆ ไดเขาไปทํางานในสวนของการรับใชชาติไดเลย ทั้งนี้ตองขึ้นอยูกับความสามารถ
และความสนใจของเด็กนักเรียนเชนกัน เพื่อเปนการใหนักเรียนไดใชความรูความสามารถของ
ตนเองมากอใหเกิดประโยชนตอชาติบานเมืองในภาคสวนตางตอไป
5.5 สรุปผล
ในบทนี้โดยภาพรวมแลวจะทําใหเห็นถึง “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” ในฐานะของการ
เปนโรงเรียนแหงชาติไทใหญ ซึ่งมีพัฒนาการการกอตั้งที่แตกตางตามชวงตางๆ ตามผูที่มีบทบาท
สําคัญในขณะนั้น ดังนั้นการจัดการศึกษาในแตละชวงจึงเปนพื้นฐานสําคัญของการจัดการศึกษา
ในปจจุบัน ซึ่งสามารถสรุปสาระสําคัญของพัฒนาการของการจัดการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติ
ดอยไตแลงไดดังนี้ คือ
1. ในชวงแรกนั้นการจัดการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงจะเนนเพียงเพื่อให
เด็กไดรับการศึกษาตอเนื่องจากที่ไดเรียนมาแลว รวมถึงยังไมมีระบบการจัดการ หลักสูตร
สื่ออุปกรณ ผูสอน ผูเรียน และตัวของอาคารสถานที่ดี เพียงพอ และเหมาะสมมากนัก
2. ในชวงที่สองนั้นถือไดวาเปนยุคที่การศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงมีระบบ
ที่ดีมากขึ้น ซึ่งสวนหนึ่งมาจากการไดวางรากฐาน พัฒนาการ และผูที่มีสวนเกี่ยวของในภาคสวน
ตางๆ มีความพรอมมากขึ้น

180
3. ในชวงที่สามจนถึงปจจุบันนั้นการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงนั้นอยู
ในระหวางของการพัฒนาใหมีระบบ รูปแบบ เพื่อใหมีหลักสูตรของการจัดการเรียนการสอนจาก
ฝายการศึกษาของสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) ในการพัฒนาใหเปนมาตรฐานเดียวกัน
ของโรงเรียนอื่นๆ ในเขตรัฐฉาน โดยเฉพาะโรงเรียนที่อยูภายใตการดูแลของสภาฯ ตอไป
ในภาพรวมของพัฒนาการการจัดการศึกษาของโรงเรียนดอยไตแลงที่ไดนําเสนอ
ขางตนนั้น ทําใหเห็นวาการจัดการศึกษาของโรงเรียนไดมีการพัฒนาทั้งระบบ และรูปแบบของการ
จัดการศึกษาใหมีคุณภาพ ประสิทธิภาพใหมากขึ้น เพื่อใหการทํางานของโรงเรียนในฐานะของการ
เปนกลไกในการเผยแพรอุดมการณของชาจินั้นไดบรรลุวัตถุประสงคของการจัดตั้งโรงเรียนในการ
ใหการศึกษากับเด็กที่ทางสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉานนั้นเรียกวาเปนอนาคตของชาติ รวมถึง
การใหเด็กไดมีคุณลักษณะที่พึงประสงคตามที่รัฐไดวางกรอบของ
นอกจากนี้ยังไดแสดงใหเห็นถึงกระบวนการของการถายทอดอุดมการณชาตินิยม
ไทใหญในระบบของการศึกษาโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ผาน 3 องคประกอบสําคัญ ไดแก
หลักสูตร รูปแบบการเรียนการสอน และบริบทของโรงเรียน ซึ่งมีผลทําใหเด็กในโรงเรียนแหงชาติ
ดอยไตแลงไดมีอุดมการณชาตินิยมที่สามารถแสดงออกทั้งในแงของผลสัมฤทธิ์ในเชิงอุดมคติ เชน
ความรูสึกนึกคิดตอความรักชาติบานเมือง และผูคนที่อยูในสภาวะเดียวกัน และผลสัมฤทธิ์
ในเชิงประจักษ การตอบแทนบุญคุณของโรงเรียนดวยการทํางานในภาคสวนตางๆ ของโครงสราง
สภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) การศึกษาในระดับที่สูงขึ้น เพื่อที่จะกลับมาพัฒนา
ประเทศชาติ บานเมืองของตนเองตอไป

บทที่ 6
วิเคราะหและสรุปผล
6.1 วิเคราะหผล
จากการศึกษาเรื่องโรงเรียนของคนพลัดถิ่น: การสรางอุดมการณชาตินิยมในระบบ
การศึกษาของโรงเรียนบนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ ผูศึกษามีวัตถุประสงคของการศึกษา
ในครั้งนี้ 3 ขอ ดังนี้ คือ
1. เพื่อศึกษารูปแบบและระบบการจัดการการศึกษาของ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น”
บนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ ภายใตบริบทของคนพลัดถิ่นภายในประเทศ
พมา
2. เพื่อศึกษาบทบาท และหนาที่ของ “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” บนฐานที่มั่น
กองกําลังกูชาติไทใหญ ในการสรางผลิตสรางอุดมการณชาตินิยมไทใหญ และ
3. เพื่อศึกษาผลของการผลิตสรางอุดมการณชาตินิยมไทใหญในระบบการศึกษา
ใน “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” บนฐานที่มั่นกองกําลังกูชาติไทใหญ
การศึกษาครั้งนี้ผูศึกษามีหนวยของการวิเคราะหคือ โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
โดยองคประกอบ 3 ปจจัย เปนตัววิเคราะหรวม เพื่อแสดงใหเห็นถึงผลของการศึกษาดังกลาวอยาง
เปนรูปธรรมมากขึ้น ซึ่งประกอบไปดวย
1. เนื้อหาสําคัญของหลักสูตรของ 3 กระบวนวิชา คือ วิชาประวัติศาสตร
วิชาภูมิศาสตร และวิชาสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน
2. รูปแบบของการจัดการเรียนการสอนของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ดังนี้
2.1 โครงสรางของการจัดการศึกษาของโรงเรียน
2.2 การจัดตารางการเรียนการสอนของโรงเรียน
2.3 กิจกรรมเสริมหลักสูตรตางๆ
3. บริบทของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ที่เปนปจจัยเกื้อหนุนใหโรงเรียนไดทํา
หนาที่ของการถายทอดอุดมการณชาตินิยมไดอยางผสมกลมกลืนมากขึ้น

181
การวิเคราะหผลของการศึกษาในครั้งนี้ ผูศึกษาจะแสดงใหเห็นถึงผลของการถายทอด
อุดมการณชาตินิยมแบบวัฒนธรรม(cultural nationalism) ผานกลไกการทําบทบาทหนาที่ของ
โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในฐานะของการเปนเครื่องมือของการเผยแพรอุดมการณของรัฐ
(ideological state apparatus) ภายใตบริบทของการจัดการศึกษาของผูพลัดถิ่นฐานภายในประเทศ
(internally displaced people) ที่มีสภาพพื้นที่ สิ่งแวดลอม บุคลากร และประสบการณตางๆ
ผานผลกระทบของการตอสูเพื่อกอบกูเอกราชของรัฐฉานในประเทศพมาจากนโยบายของการแปลง
ใหเปนพมา(Bermanization) ซึ่งจะกลาวดังตอไปนี้
6.1.1 “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น”กับการจัดการศึกษาไรดินแดน
การนําเสนอของผูศึกษาในบทตางๆ ที่ผานมา ผูศึกษาแสดงใหเห็นถึงการเกิดขึ้น
ของกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA) ซึ่งเปนผลผลิตชิ้นสําคัญของการตอตานรัฐบาลทหารพมาตลอด
50 กวาปที่ผานมา ซึ่งกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA) ภายใตการนําของพันเอกเจายอดศึก ถือไดวามี
พัฒนาการของการกอตั้งและการหลอมรวมจากกองกําลังกูชาติในยุคตางๆ ของไทใหญมาอยาง
ยาวนาน ซึ่งเปนสาเหตุสําคัญของการพยายามเอาชนะความเปนชนกลุมนอยภายใตประเทศพมาที่
ใชนโยบายของการรวมชาติเพื่อความเปนเอกภาพแหงชนชาติเดียวในประเทศแหงนี้
ภายใตของของการเปนกองกําลังกูชาตินี้เอง ภารกิจสําคัญอยางหนึ่งนอกเหนือจาก
การพัฒนากองทัพซึ่งเปนหัวใจหลักของการปกปอง และการตอสูของกองกําลังกูชาติไทใหญแลว
การจัดการศึกษาก็นับไดวามีความสําคัญยิ่งตอการที่จะนําพาไปสูความเปนอิสระแหงรัฐฉาน
ที่มีความเปนเอกราชและประชาธิปไตย ดังนั้นเด็ก และเยาวชนจึงกลายเปนความหวังของอนาคต
ของคนไทใหญในการดูแลของกองกําลังกูชาติ ที่จะเปนกําลังสําคัญของการเปนทรัพยากรมนุษยที่มี
ความรักเชื้อชาติ บานเมือง ภาษา และศาสนา ตามหลักของการยึดถือสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน
ซึ่งเปนสิ่งสําคัญที่ประชาชนคนไทใหญจะตองยึดถือเอาเปนหลักปฏิบัติที่เทิดทูลไวเหนือหัว
จากสาเหตุของการกอตั้งกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA) ซึ่งไดแบกเอาภารกิจสําคัญ
ของบรรพบุรุษไทใหญที่มีการตอสูเพื่อเอกราชแหงรัฐฉานอันยาวนาน ผนวกรวมกับประสบการณ
ของการเปนผูพลัดถิ่นฐานภายในประเทศจากการตอสูในประวัติศาสตร และนโยบายของการรวม
ชาติที่พยายามใหผูคนทุกชนชาติในประเทศพมามีความสํานึกเปนคนเชื้อชาติพมา จึงทําใหกอง
กําลังกูชาติไทใหญ (SSA) ไดใหความสําคัญของการจัดการศึกษาซึ่งเปนกลไกสําคัญของการกูชาติ

182
การจัดการศึกษาของกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA) ไดตั้งอยูบนเงื่อนไขและขอจํากัด
ของพื้นที่ทางภูมิศาสตร ความมั่นคง สถานการณที่บีบบังคับ รวมถึงทรัพยากรทางดานวิชาการและ
บุคคลากรนั้น ทําให “โรงเรียนของคนพลัดถิ่น” หรือโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงนั้นมีที่
ทางภูมิศาสตรอยูบนพื้นที่ของรอยตอที่เปนพรมแดนระหวางไทยกับพมา ซึ่งทั้งนี้อาจจะมาจาก
หลากหลายเหตุผลเพื่อเปนการปกปองอนาคตของชาติที่เปนทรัพยากรมนุษยในโรงเรียนแหงชาติ
ดอยไตแลง
จากการเปนโรงเรียนที่ถูกจัดตั้งโดยกองกําลังกูชาติไทใหญ (SSA) ซึ่งบริหาร
จัดการศึกษาภายใตโครงสรางของสภาพเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) ที่นอกเหนือจาก
การที่อยูบนพื้นที่ๆ มีความไมมั่นคงทั้งทางดานของภูมิศาสตร และสถานการณความไมมั่นคงตางๆ
รวมถึงการเปนรัฐพลัดถิ่น ทําใหโรงเรียนแหงนี้จึงมีความจําเปนที่จะตองมีระบบของการจัด
การบริหาร ผานรูปแบบและระบบของการจัดการศึกษาที่ปรับประยุกตใหเหมาะสมกับสถานภาพ
ของตนเอง ซึ่งโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงมีระบบการศึกษาแบบ 10 ป ที่ไดมีการพัฒนามาจาก
ระบบของการศึกษาในประเทศพมา เมื่อครั้งที่ไดรับการวางรากฐานทางการศึกษาของประเทศ
อังกฤษในสมัยที่อยูภายใตของการเปนประเทศอาณานิคม
การจัดระบบการศึกษาแบบ 10 ป ของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงไดประกอบไป
ดวยระดับชั้นตางๆ ตั้งแตระดับชั้นที่ 1-10 ซึ่งเทียบเทาชั้นสูงสุดในระดับมัธยมศึกษาปที่ 6 ในระบบ
การศึกษาของประเทศไทย ซึ่งการจัดการศึกษาในระบบ 10 ป นั้นเปนการปรับใหเหมาะสมกับ
สถานการณ และบริบทของการเปนโรงเรียนของกองกําลังกูชาติไทใหญ เพราะจะทําใหใชเวลา
ในการใหการศึกษาในเวลาที่นอยกวา ซึ่งสําหรับการจัดการศึกษาของโรงเรียนแหงนี้ไมมีเวลามาก
พอที่ใชเวลามากถึง 12 ป เหมือนกับระบบการศึกษาในประเทศอื่นๆ ทั้งนี้ตองคํานึงถึงสถานการณ
ของความไมมั่นคงและความตองการทางดานบุคคลากรที่มีความรูความสามารถในการมาเปนกลไก
และทรัพยากรทางมนุษยในการที่จะนําพาไปสูความเปนเอกราชของรัฐฉาน
6.1.2 โรงเรียน: สังเวียนแหงการถายทอดอุดมการณชาตินิยม
สําหรับโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงไมไดเปนเพียงแคสถานที่ใหวิชาความรูแกเด็กซึ่ง
จะเปนอนาคตของชนชาติไทใหญเทานั้น หากแตโรงเรียนแหงนี้ยังเปนสถานที่สนองเจตนารมณ
ของเจายอดศึก ในฐานะของการเปนผูนําสูงสุดของกองกําลังกูชาติไทใหญ และประธานกรรมการ
ของสภาเพื่อกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) ซึ่งเปนโครงสรางหลักของการบริหารงานในสวนตางๆ

183
ของกองกําลังกูชาติไทใหญ ในที่นี้หมายถึงในสวนของการจัดการศึกษาของกรรมาธิการ
ฝายการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงดวย
การจัดการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงมีนโยบายชัดเจนทางดานของ
การกูชาติดวยวัฒนธรรมผานการทําหนาที่ของโรงเรียนอยางมาก ซึ่งจากการที่นําเสนอทั้งรูปแบบ
ระบบ โครงสราง นโยบาย และหลักสูตรตางๆ ของโรงเรียนในบทที่ผานมา ทําใหเห็นถึงการทํางาน
ของโรงเรียนแหงนี้ผานกลไกสําคัญไดแก หลักสูตร รูปแบบของการจัดการเรียนการสอน และ
บริบทของโรงเรียนไปในทิศทางเดียวกัน ซึ่งการทําหนาที่ของโรงเรียนผานกลไก 3 สวนนี้ไดเปน
การเชื่อมโยงอุดมการณของชาตินิยมแบบวัฒนธรรมเขาไปอยางตอเนื่องที่เปนการผลิตซ้ําและ
ตอกย้ําความเปนไทใหญที่มีประวัติศาสตร ภาษา วัฒนธรรม และประเพณี รวมถึงความบอบช้ํา
ทางดานประวัติศาสตรอยางยาวนาน ไดถูกถายทอดใหกับเด็กที่อยูในระบบของการศึกษา
ในโรงเรียนแหงนี้
ก) อดีตสูปจจุบัน: แผนดินใน “ประวัติศาสตร” สูการไรรัฐบน “แผนที่”
หากจะกลาววาในอดีตนั้นคนไทใหญเคยมีความเจริญรุงเรือง และยิ่งใหญที่สุด
ในสมัยของการปกครองเสือขานฟา วีรบุรุษในประวัติศาสตรของคนไทใหญ ที่เคยครอบครอง
ดินแดนในเขตของเอเชียตะวันออกเฉียงใต ทางตอนใตของประเทศจีนในปจจุบันลงมาจนถึง
ทางตอนเหนือบางสวนในประเทศไทย นอกจากนี้ยังเปนกลุมชาติพันธุที่มีภาษา วัฒนธรรม และ
ประเพณีเปนของตนเองมาตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน อีกทั้งในบางยุคบางสมัยก็มีอาณาเขตและ
ดินแดนที่เปนอิสระจนถึงในชวงของการเปนรัฐในอารักขาของประเทศอังกฤษ กอนที่จะรวมเปน
รัฐหนึ่งภายใตการปกครองของประเทศพมาในปจจุบัน
จากความยิ่งใหญในอดีตและความบอบช้ําจากการปกครองดวยนโยบายรวมชาติของ
ประเทศพมานี้เอง ภายหลังของการจัดตั้งโรงเรียนซึ่งเปนการจัดการศึกษาดวยคนในชนชาติดวย
กันเองใหกับโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง หลักสูตรและแบบเรียนจึงเปนเครื่องมือสําคัญที่จะเปน
แหลงรวบรวมการบอกเลาทางประวัติศาสตรใหกับคนรุนตอไปในฐานะของการเปนอนาคตของ
ชาติไดรับรู และเปนชองทางของการสื่อสารจากอดีตที่เชื่อมโยงกับสถานะของกลุมชาติพันธของ
ตนเองในปจจุบัน

184
ภายใตความสําคัญของอาณาเขตและดินแดนในปจจุบัน ที่เปนพรมแดนทางภูมิศาสตร
ที่สําคัญในฐานะของการเปน “รัฐชาติสมัยใหม” ซึ่งใหความสําคัญกับพรมแดน หรืออาณาเขต
ในเชิงของเสนขอบแดนที่มีตําแหนงแหงที่ๆ ชัดเจนบนแผนที่ซึ่งเปนเสมือนตัวชี้วัดถึงขอบเขตและ
ดินแดนในปจจุบัน ทําใหความสําคัญของแผนที่จึงมีความสําคัญยิ่งสําหรับคนไทใหญที่มี
ความบอบช้ําจากการมีดินแดนของตนเอง ในประวัติศาสตร การลงนามสัญญาปางโหลง และ
การเปนผูพลัดถิ่นฐานในสถานะไรรัฐที่ปรากฏชัดเจนในขณะนี้
สาระสําคัญดังกลาวไดถูกเชื่อมโยงรอยใหเปนเรื่องเดียวกันในแบบเรียนของหลักสูตร
วิชาประวัติศาสตร และภูมิศาสตร ที่ถูกวางนโยบาย หลักสูตร แลวเขียนขึ้นโดยครูเคอแสน ผูที่มี
บทบาทอยางสูงสุดสําหรับการจัดระบบการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ซึ่งเนื้อหาของ
กระบวนวิชาดังกลาวไดพยายามทําใหคนไทใหญไดมีพื้นที่ และสํานึกทางประวัติศาสตร และ
ความเปนไทใหญที่เคยเปนชนชาติที่ยิ่งใหญชนชาติหนึ่งในเอเชียตะวันออกเฉียงใต กับกลายมาเปน
ผูที่ไรรัฐในปจจุบัน
ดังนั้นในวิชาประวัติศาสตรที่ใชทําการเรียนการสอนในโรงเรียนแหงนี้จึงเปรียบเสมือน
ตัวแทนภาคอดีตที่บอกเลาประวัติศาสตรของคนไทใหญที่มีแผนดินมีตัวตน และมีความยิ่งใหญที่
ถูกนําเสนอผานประวัติของวีรบุรุษ หรือบุคคลตางๆ ในประวัติศาสตร การนําเสนอคนตระกูลไตใน
ประเทศตางๆ รวมทั้งการนําเสนอเหตุการณหรือสถานการณสําคัญในอดีตและปจจุบัน เพื่อเปนการ
ตอกย้ําถึงความเจ็บปวด และความไมยุติธรรมของคนในชาติเดียวกันที่อยูในฐานะของผูปกครอง
ในสวนของวิชาภูมิศาสตรนั้นก็เปรียบไดกับตัวแทนภาคปจจุบันที่บอกเลาถึงขอเท็จจริง
ทางวิทยาศาสตรที่นํามาเชื่อมโยงหักลางทางความคิดของความเชื่อและความจริง
จากการเปลี่ยนแปลง หรือสิ่งที่เกิดขึ้นของโลก สุริยะจักรวาล และจักรวาล ที่เปนหนวยใหญของ
การรูจักภูมิศาสตรเชิงมหาภาค เพื่อเชื่อมโยงกับภูมิศาสตรจุลภาค โดยผนวกกับปรากฏการณตางๆ
ที่เกิดขึ้นจริงกับคนไทใหญอยางเปนรูปธรรม ทั้งในแงของปจจุบันและอดีต ที่ตอบสนองถึง
จุดออนแอหรือตอกย้ําถึงความพายแพทางภูมิศาสตรที่วาดวยอาณาเขตและบริเวณผานเครื่องมือของ
“รัฐชาติสมัยใหม” ที่เรียกวาแผนที่
การรูจักและการอานแผนที่นั้นถูกนํามาผนวกเชื่อมโยงกับวิชาภูมิศาสตรอยางเห็นได
ชัดเจน ซึ่งทั้งนี้ก็เหมือนกับที่กลาวไปขางตนที่เกี่ยวกับการตอกย้ําทางประวัติศาสตรในประเด็นของ
อาณาเขตและดินแดนที่สูญเสียไป ซึ่งผูเขียนหลักสูตรและตําราไดพยายามเชื่อมโยงเนื้อหาเพื่อ
ตอกย้ําถึงความบอบช้ําที่เปลี่ยนผานระหวางผูยิ่งใหญ ในอดีตกลายเปนผูไรรัฐทางแผนที่ในปจจุบัน
อยางไร และเพื่อเปนการแกไขปญหา ที่ตอบโจทยดังกลาว คนไทใหญจึงจําเปนที่จะตองเรียนรู

185
อะไรบางที่จําเปนและเสริมสรางอุดมการณของชาตินิยมอยางไรผานสองกระบวนวิชาดังกลาวอยาง
เปนเนื้อเดียวกัน
ในดานของวิชาสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบันนั้น จึงเปนเสมือนทางออก ซึ่งมีหลัก
ในการปฏิบัติสําคัญที่เชื่อมโยงระหวางประวัติศาสตรและภูมิศาสตรเขาดวยกัน เพื่อเปนแผนที่หรือ
ลายแทงชิ้นสําคัญเพื่อจะนําไปสูความสงบรมเย็นบนผืนแผนดินที่เปนอิสระแหงความเปน
ประชาธิปไตย ซึ่งสถาบันทั้ง 4 สถาบันนั้น ถูกกําหนดใหเปนแนวทางของการปฏิบัติ โดยมีหลักนํา
6 ขอนั้นเปนขั้นตอนของการยกยองเทิดทูล 4 สถาบัน ดวยการปฏิบัติตามหลักรัก 4 รัก เชื่อ 4 เชื่อ
และการมีสัจจะ 4 ประการ เพื่อประกอบใหเกิดความสมบูรณของการเกิดเปนคน 1 คน ที่จําเปน
จะตองมีพอ แม การสื่อสาร และจิตใจ ที่เปนตัวแทนของสถาบันทั้ง 4 สถาบัน จึงจะถือไดวาคนๆ
นั้นไดเกิดมาเปนคนอยางสมบูรณ
ดังนั้นจะเห็นไดวาการทําหนาที่ของหลักสูตรทั้ง 3 กระบวนวิชานั้นมีความสอดคลอง
เชื่อมโยงกันอยางเปนกระบวนการที่ตอกย้ําและผลิตซ้ําใหเด็กที่อยูในโรงเรียนแหงนี้ไดสํานึก
ทางอุดมการณชาตินิยมอยางครบวงจร
ข) รูปแบบการสอน: สวนเติมเต็มอุดมการณชาตินิยม
เมื่อมีหลักสูตร กระบวนวิชา และแบบเรียน ก็ยอมจะตองอาศัยกระบวนการจัดรูปแบบ
การเรียนการสอนที่เหมาะสม และสอดคลองกับเปาหมายหรือเนื้อหาสาระสําคัญของการถายทอด
องคความรูไปยังผูเรียน ซึ่งรูปแบบของการจัดการเรียนการสอนของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
นั้นอยูภายใตการดูแลของฝายกรรมาธิการการศึกษาของโครงสรางสภาเพื่อการกอบกูเอกราช
รัฐฉาน (RCSS) ที่มีหนาที่ในการจัดรูปแบบของการศึกษาใหเหมาะสมกับหลักสูตรของโรงเรียน
แหงนี้
การบริหารจัดการของฝายกรรมาธิการการศึกษานั้นไดวางระบบการบริหารโรงเรียนที่
ประกอบไปดวยฝายบุคลากรของโรงเรียน และคณะกรรมการสถานศึกษาที่เปนสวนของชุมชน
และผูปกครองเด็กเขามามีสวนรวมในการจัดการศึกษาของโรงเรียน นอกจากนี้ในสวนของ
โครงสรางบุคลากรของโรงเรียนยังไดแบงยอยไปในระดับนักเรียนของโรงเรียน และระบบ
โครงสรางของนักเรียนในหอพัก เพื่อเปนการสรางระเบียบวินัย และความรับผิดชอบในการดูแล
และพัฒนาระบบใหเปนไปในทิศทางเดียวกัน

186
จากการที่มีรูปแบบและระบบการบริหารของโครงสรางดังกลาวนั้น ไดวางหลัก
ในการปฏิบัติ และแนวทางในการจัดการศึกษาของโรงเรียนไดตอบสนองเปาหมายหลักของ
การจัดการศึกษาทั้งในระบบของหองเรียน และนอกหองเรียน ซึ่งไดมีการกําหนดกระบวนวิชา
ตางๆ ที่ใชสอนในแตละลําดับชั้น เพื่อใหเหมาะสมกับหลักสูตรของการศึกษาที่เปน
การสรางบุคคลากรที่เปนทรัพยากรมนุษยที่ควรจะมีทั้งวิชาความรูและอุดมการณและจิตสํานึกของ
ความรักชาติบานเมือง อีกทั้งยังไดกําหนดวิชาเสริมตางๆ ที่เปนการใชกิจกรรมการสอนนอก
หองเรียนเปนกิจกรรมเสริมหลักสูตรที่ทําใหการศึกษามีความตอเนื่องในแงของเนื้อหา และ
กิจกรรมทั้งในหองเรียนและนอกหองเรียน
กิจกรรมเสริมตางๆ อาทิเชน กิจกรรมทางดานศิลปวัฒนธรรม กิจกรรมการฝก
ปฏิบัติงานในสวนตางๆ ของโครงสรางสภากอบกูเอกราชรัฐฉาน กิจกรรมเสริมอาชีพ รวมถึง
กิจกรรมที่เสริมทักษะในดานของการปองกันตนเอง และเปนกองกําลังเสริมทางดานกองทัพ
ลวนแลวแตเปนกิจกรรมที่ฝกใหเด็กนักเรียนไดมีความรูความสามารถไปพรอมๆ กับการปฏิบัติที่
หนุนเสริมใหอุดมการณชาตินิยมไดมีประสิทธิภาพมากขึ้น และตอกย้ําลงไปสูในระดับของ
การฝกปฏิบัติที่จะมีความเขมขนมากกวาการไดศึกษาหาความรูผานกระบวนการเรียนการสอน
ในหองเรียนเทานั้น
ค) โรงเรียน พรมแดน และทหาร: การจัดการศึกษาในบริบทของความไมมั่นคง
โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงแวดลอมไปดวยบริบทตางๆ ที่มีผลตอ การเอื้อประโยชน
ใหกับการจัดการศึกษามีความเขมขนในการถายทอดอุดมการณชาตินิยมใหกับระบบของโรงเรียน
มากขึ้น ถึงแมวาอีกดานหนึ่งของบริบทของโรงเรียนดังกลาวจะเปนอุปสรรคสวนสําคัญที่ทําใหเกิด
ความไมมั่นคง ทั้งทางดานชีวิต ความปลอดภัย และอาณาเขต แตในทางกลับกันสิ่งเหลานั้นได
กลายเปนองคประกอบหนึ่งที่สําคัญที่เปน สิ่งสรางแรงเสียดทาน หรือตัวกระตุนทําใหเกิดความรูสึก
นึกคิดของการรักชาติบานเมืองของตนเองมากขึ้น
ในขณะที่โรงเรียนเปนเสมือนฐานบัญชาการหลักที่ปอนขอมูล และสรางจิตสํานึก
ของอุดมการณชาตินิยมผานหลักสูตร และรูปแบบของการจัดการเรียนการสอนนั้น สภาพแวดลอม
ที่เปนบริบทรอบขางก็เปนสวนสรางความรูสึกที่สัมผัสไดจากพื้นที่ทางภูมิศาสตรของโรงเรียนที่
ตั้งอยูบนพรมแดนที่มีความไมมั่นคง และสถานการณรอบขางที่เกิดขึ้น ยิ่งทําใหความรูสึกเหลานั้น
ไดชัดเจนยิ่งขึ้น ประกอบกับบุคลากรตางๆ ทั้งในสวนของโรงเรียน บาน และหอพักนั้น สวนหนึ่งก็
เกี่ยวของกับระบบของทหารซึ่งเปนกําลังหลักสําคัญของกองกําลังกูชาติไทใหญ

187
ในสวนของบุคลากรนั้นเปนสวนสําคัญที่ถายทอดและปลูกฝงจิตสํานึกของความเปน
ไทใหญผานประสบการณของชนชาติ และตนเองไดตลอดเวลา ทั้งในระบบของการเรียนการสอน
และการดําเนินชีวิตที่สามารถประสบพบเจอไดภายใตการดูแลของกองกําลังกูชาติแหงนี้ ซึ่งการ
ถายทอดและพบเจออยูตลอดเวลานั้นกลายเปนเครื่องตอกย้ําทางความคิดความรูสึก ใหกับสังคม
ของเด็กที่อยูในระบบของโรงเรียนแหงนี้อยูตลอดเวลา
สําหรับการดูแลเด็กของกองกําลังกูชาติไทใหญในระบบของโรงเรียนแหงชาติ
ดอยไตแลงจะแบงการดูแลเด็กออกเปน 2 ระบบ คือ เด็กที่อยูในความดูแลแบบ 75 % และเด็กที่อยู
ในระบบ 100 %นั้น จะมีที่มา และความเปนอยูที่แตกตางกันในเชิงของหลักการปฏิบัติ แตในเชิง
ของความเปนจริงนั้นเด็กทั้งสองระบบก็ดํารงอยูในสภาวะแวดลอมเดียวกัน แตตางสถานที่เทา
นั้นเอง ซึ่งถึงแมวาเด็กในรูปแบบ 75% จะอยูที่บานกับครอบครัว แตเด็กสวนใหญก็จะเปนลูกหลาน
ของครอบครัวทหาร ซึ่งตองอยูในระบบการดูแลภายใตกองกําลังกูชาติอยูดี
ในขณะที่เด็กในรูปแบบ 100 % จะอยูในหอพัก ซึ่งก็จะอยูภายใตการดูแลของคณะครู
และทหารของกองกําลังกูชาติไทใหญที่มีเงื่อนไขตางๆ ที่เปนการสรางกฎเกณฑ ระเบียบวินัย
ในการดูแลจัดการเด็กใหอยูในระบบเดียวกัน เพื่อที่ดานหนึ่งเปนการฝกทางดานระเบียบวินัยที่ควร
ยึดถือเมื่ออยูรวมกัน
นอกจากนี้ในบริบทของความไมมั่นคง แนนอน ทางดานของตําแหนงแหงที่ ทั้งที่เปน
ที่ตั้งทางภูมิศาสตร ความไมมั่นคงของชีวิต และประสบการณพลัดถิ่นของผูที่มีสวนเกี่ยวของตางๆ
ครอบครัว ตนเอง หรือแมกระทั่งการดํารงชีวิตในประจําวันที่จะตองเจอกับสภาพของความ
ยากลําบาก ซึ่งสิ่งเหลานี้จะเปนองคประกอบสําคัญที่เปนทั้งแรงผลักดันและสิ่งที่ตอกย้ําความเปน
ชนชาติปราศจากถิ่นฐานที่มั่นคง และความไมปลอดภัยในชีวิต สงผลทําใหอุดมการณของ
ความรูสึกนึกคิดทางดานชาตินิยมในการปลดปลอยชนชาติของตนเองไดมีความอยูรอดปลอดภัย
และเปนอิสระมากยิ่งขึ้น
จากองคประกอบหลักทั้ง 3 สวนจะแสดงใหเห็นถึงการทําหนาที่ของโรงเรียนแหงชาติ
ดอยไตแลงในการถายทอดอุดมการณชาตินิยมไดอยางชัดเจนมากยิ่งขึ้น ซึ่งองคประกอบทั้ง 3 สวน
นั้นเปนเสมือนกลไกสําคัญที่ทํางานสอดคลองเชื่อมโยง เพื่อขับเคลื่อนอุดมการณชาตินิยมเหลานั้น
ไปสูเด็กที่อยูภายใตการเรียนสอนของโรงเรียนแหงนี้

188
6.1.3 จากผลผลิตของโรงเรียนสูผลสัมฤทธิ์ทางอุดมการณ
ถึงแมวาปลายทางของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงจะยังคงไมสามารถเปดการเรียน
การสอนไดถึงในระดับชั้นที่ 10 ทั้งนี้อาจจะเนื่องมาจากหลายสาเหตุปจจัยดังที่ไดกลาวไปแลวนั้น
แตนั่นไมไดหมายความวาการทําหนาที่ของโรงเรียนแหงนี้ในฐานะของการเปนกลไกสําคัญใน
การถายทอดอุดมการณชาตินิยมนั้นไมประสบความสําเร็จเลย ในขณะที่การทําหนาที่ของโรงเรียน
แหงนี้ไดถายทอดอุดมการณชาตินิยมอยางตอเนื่อง และเปนกระบวนการที่เชื่อมโยงระหวาง
โรงเรียน ชุมชน และการดําเนินชีวิตที่สัมผัสไดในประจําวันนั้น ไดมีสวนทําใหการถายทอด
อุดมการณชาตินิยมเหลานั้นไดแวดลอมและตอกย้ําความเปนไทใหญที่มีอุดมการณชาติอยู
ตลอดเวลา
ผลผลิตของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงนั้นที่เปนนักเรียนนั้น ไดมีทางเลือกในการที่จะ
ทําหนาที่ของการตอบแทนบุญคุณของแผนดินไดหลากหลายรูปแบบ ทั้งนี้ปจจัยสําคัญที่
นอกเหนือจากความรูสึกนึกคิดที่สั่งสมกลายเปนอุดมการณของความเปนชาติแลว เงื่อนไขของ
การไดรับการศึกษาของโรงเรียนแหงนี้ก็เปนกรอบคิดและการปฏิบัติอีกสวนหนึ่งที่มีสวนสําคัญใน
การรับประกันถึงผลสัมฤทธิ์ของการถายทอดอุดมการณ
ภายใตของการเปนนักเรียนที่อยูในระบบของโรงเรียนแหงนี้ นักเรียนทุกคนจะไดรับ
การแบงประเภทของการไดรับการดูแล และความรับผิดชอบตอตนเองภายหลังการจบการศึกษา
ออกเปน 2 รูปแบบ อยางที่เคยไดนําเสนอไปแลว คือ รูปแบบเด็กในความดูแล 75 % และเด็กใน
ความดูแล 100 % ซึ่งประเภทดังกลาวไดถูกจํากัดเงื่อนไขและบทบาทหนาที่ของตนเองอยางชัดเจน
จากสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS)
จากระบบการดูแลนักเรียนแบบนี้เองที่ทําใหนักเรียนทุกคนจะตองมีสวนในการรับใช
กองกําลังกูชาติไทใหญ ไมวาจะดวยรูปแบบไหนก็ตาม ซึ่งในอดีตนั้นเด็กนักเรียนทุกคนที่เรียนใน
โรงเรียนแหงนี้จะตองไดเรียนใหจบจบระดับชั้นสูงสุดของที่นี่กอนจึงจะตองเขาไปทํางานใน
ภาคสวนตางๆ ของสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS) แตในปจจุบันนั้นก็ไดมี
การปรับเปลี่ยนระบบใหมใหทุกคนเขามาทํางานในสวนของสภาฯ ไดถึงแมวาจะไมไดจบใน
ระดับชั้นสูงสุดก็ตาม ยกเวนบางหนวยงานเชนการเปนทหารจะตองมีอายุที่เกิน 18 ป ขึ้นไปจึงจะ
เขามาทํางานในสวนนี้ได ทั้งนี้ก็เพื่อเปนการรองรับสําหรับเด็กนักเรียนที่มีจํานวนมากที่ไมสามารถ
เรียนจบไดในระดับชั้นที่สูง ซึ่งก็มาจากหลากหลายสาเหตุ เชน ความไมพรอมสวนบุคคล ความไม
มั่นคงของสถานการณความเปนอยู รวมไปถึงการหลบหนีเพื่อความเปนอิสระของตนเอง

189
ในสวนของเด็กที่ผานการเรียนในระดับชั้นที่สูงสุดของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงนั้น
ก็มีทางเลือกในการที่จะไดรับโอกาสในการเรียน และทํางาน ในระดับที่สูงขึ้นไปเทาที่
ความสามารถขอเด็กคนนั้นจะทําได ซึ่งในสวนของการเรียนนั้นถึงแมวาระดับชั้นที่ 10 ของ
โรงเรียนแหงนี้จะยังไมมี แตเด็กนักเรียนก็มีโอกาสในการไปศึกษายังระดับที่สูงขึ้นในระบบของ
โรงเรียน SSSNY และโรงเรียนตามแนวตะเข็บชายแดนไทยพมา ทั้งนี้จะตองผานการคัดเลือกจาก
โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง และสถานที่จะไปศึกษาตอนั้นๆ เพื่อเปนการคัดกรองเด็กนักเรียนที่มี
ความรูความสามารถที่ตรงวัตถุประสงคของการศึกษาตอ และการกลับมาทําประโยชนตอ
ประเทศชาติตอไป
ในขณะที่การทํางานในภาคสวนตางๆ ของสภาฯ และการศึกษาตอในระดับชั้นที่สูงขึ้น
เพื่อเปนตัวแทนของนักเรียนคนอื่นๆ เพื่อที่จะนําวิชาความรูเหลานั้นกลับมาทําประโยชนใหกับ
ประเทศชาตินั้น จะเปนตัวรับประกันถึงผลสัมฤทธิ์ในเชิงของปริมาณ และคุณภาพของการถายทอด
อุดมการณในโรงเรียนแหงนี้แลว แตในอีกดานหนึ่งของผลสัมฤทธิ์ในเชิงของความรูสึกนึกคิดหรือ
ความสํานึกในความเปนชนชาติ หรือชาติก็ไดปรากฏไดอยางชัดเจนที่ฝงรากหยั่งลึกอยูในระดับ
จิตใจของผูคนและเด็กนักเรียนที่อยูในระบบของการศึกษาในโรงเรียนแหงนี้
จากกรณีตัวอยางที่ผูศึกษาไดยกขึ้นมาเปนกรณีศึกษาในบทที่ผานมา จะทําใหรับรูถึง
ความรูสึกของเด็กนักเรียนทั้ง 2 คนที่แสดงไดวาอุดมการณของวามเปนชาตินั้นไดถูกผสมกลมกลืน
ไดอยางแนบเนียน เพื่อที่จะทําใหคนๆ หนึ่งไดนําเอาเรื่องของชาติ บานเมือง และผูคนที่
นอกเหนือจากตัวเองเขามาเปนสวนหนึ่งของความรูสึกของตน นอกจากนี้ในสวนของบุคคลากร
อื่นๆ ที่แวดลอมก็เปนตัวกระตุนใหความรูสึกดังกลาวไดเขมขนมากขึ้น ทําใหเปนสวนเติมเต็มให
กันและกัน
นอกจากนี้เราก็คงจะปฏิเสธไมไดวายังคงมีคนจํานวนหนึ่ง รวมไปถึงเด็กนักเรียนที่เคย
อยูในระบบของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงนั้น ไดละทิ้ง หลบหนี และออกจากระบบของการดูแล
ของกองกําลังกูชาติไทใหญ ไมวาจะเปนทั้งทางดานของบุคคลากรทางการศึกษา และเด็กนักเรียน
เอง แตในทางกลับกันนั้นแทที่จริงแลวอุดมการณของความเปนคนในชนชาติก็ไมสามารถที่จะสลัด
ใหหลุดพนกับบทบาทหนาที่และความเปนคนไทใหญได ซึ่งผูศึกษาไดพบวากลุมบุคคลเหลานั้นก็
ยังคงทําหนาที่ในการรักษาวัฒนธรรมประเพณี อัตลักษณ และการทําคุณประโยชนใหกับความเปน
ชาติบานเมืองของตนเองไดอยางเหมาะสมกับสถานของตนเอง เชน การเขาไปทํางานในภาคสวน
ขององคกรอิสระที่ทํางานเพื่อกลุมคนในรัฐฉาน และคนพลัดถิ่น การเปนนักวิชาการอิสระ หรือ
แมกระทั่งการเปนผูสนับสนุนทางดานทรัพยากรและบุคคลในตางแดนดวย

190
โดยสรุปแลวผูศึกษาไดแสดงใหเห็นถึงการจัดการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไต
แลงนั้นไดผลิตสรางอุดมการณชาตินิยมแบบวัฒนธรรมผานเด็กนักเรียนที่อยูในระบบการศึกษา
ของโรงเรียนแหงนี้ โดยมีปจจัยสําคัญหลัก คือ หลักสูตร รูปแบบการเรียนการสอน และบริบทของ
โรงเรียน เปนตัวขับเคลื่อนใหการทําหนาที่ของโรงเรียนในฐานะของการเปนกลไกในการถายทอด
อุดมการณชาตินิยมใหทําหนาที่ไดอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้นในระบบและรูปแบบการจัด
การศึกษาของโรงเรียนแหงนี้ภายใตของโครงสรางเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน (RCSS)
เพื่อตอบสนองอุดมการณชาตินิยมในการกูชาติใหกับคนไทใหญบนผืนแผนดินรัฐฉานตอไป
ดังคํากลาวของพันเอกเจายอดศึก ผูนําสูงสุดกองกําลังกูชาติที่วา
6.2 ขอเสนอแนะ
“ปจจุบันสถานการณโลกเปลี่ยนแปลงไป การรบตองควบคูไป
กับการเมืองอยางไมอาจหลีกเลี่ยงได ฉะนั้น การศึกษาจึงเปนสิ่งสําคัญที่จะ
พัฒนาชนชาติไทใหญใหทัดเทียมกับอารยประเทศ ทําใหสามารถคิดและ
วางแผน เพื่อสูเปาหมายชัยชนะอันยาวไกลได นอกจากนี้เราจัดงานตางๆขึ้น
เพื่อใหเด็กไดเรียนรูและรูจักประเพณีของไทใหญ วัฒนธรรมไทใหญเปน
สายเลือดของประชาชน หากกูชาติไดแตแผนดินกลับคืนมา แตวัฒนธรรม
ถูกทําลายหมดสิ้น คนไทใหญไมรูจัก ไมมีวัฒนธรรมของตนเอง ไมเหลือ
ความเปนไทใหญอยูในหัวใจเด็กของเรา มันก็ไมมีประโยชนอะไร” 1
การศึกษาของผูศึกษาในครั้งนี้ ยังคงมีเนื้อหาของหลักสูตรอื่นๆ ที่ไดบรรจุใหมีการเรียน
การสอนในโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง ที่ไมไดนํามาเปนปจจัยในการวิเคราะหในการศึกษาครั้งนี้
ซึ่งเนื้อหาของหลักสูตรเหลานั้น มีความนาสนใจในการศึกษาเพื่อถอดระบบความคิดของผูเขียน
หลักสูตร หรือปจจัยหนุนเสนริมที่ทําใหการถายทอดอุดมการณชาตินิยมของไทใหญมี
ความนาสนใจมากยิ่งขึ้น ทั้งนี้เนื่องมาจากการศึกษาเอกสารที่เปนเอกสารภาษาไทใหญนั้นผูศึกษา
ซึ่งเปนคนที่ไมใชเจาของภาษาอยางแทจริงนั้น มีขอจํากัดในดานของการถายทอด และถอดองค
ความรูที่อยูภายใตขอความที่เปนภาษาไทใหญเหลานั้นออกมาไดยาก และอาจจะใชเวลาที่มากกวา
เจาของภาษา
1 พันเอกเจายอดศึก,นิพัทธพร เพ็งแกว,นวลแกว บูรพวัฒน. กอนตะวันฉาย “ฉาน”. Openbooks: 2550, หนา 99.

191
เพื่อเปนการศึกษาในระดับที่สูงขึ้น ขอมูลของผูที่ศึกษาในครั้งนี้อาจจะเปนสวนหนึ่ง
ของขอมูลที่เปนการทําความเขาใจในระบบการศึกษาของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงแหงนี้เทานั้น
ซึ่งยังคงมีอีกหลายๆ โรงเรียนที่อยูภายใตการดูแลของโครงสรางสภาเพื่อการกอบกูเอกราชรัฐฉาน
(RCSS) อีกหลายโรงเรียน ซึ่งอาจจะมีระบบและรูปแบบในการจัดการเรียนของระบบการศึกษาที่
คลายคลึงหรือแตกตางไปในรายละเอียด ทั้งนี้ก็ตองพิจารณาจากบริบทของโรงเรียนเหลานั้นเปน
สําคัญ ซึ่งผูศึกษาคิดวาก็เปนอีกประเด็นหนึ่งที่นาสนใจ และควรที่จะมีการศึกษาในเชิงลึก เพื่อเปน
การศึกษาเปรียบเทียบในการที่จะทําใหเห็นภาพของการถายทอดอุดการณชาตินิยมไทใหญที่มีความ
เหมือนหรือแตกตางกันอีกรูปแบบหนึ่ง ทั้งนี้ก็ยังจะเปนการสะทอนมุมมองของผูศึกษาในฐานะของ
คนภายนอกที่อาจจะมีสวนชวยในการสนับสนุนหรือปรับปรุงระบบการจัดการศึกษาของคนไท
ใหญตอไป

บรรณานุกรม
เอกสารภาษาไทย
กฤตยา อาชวนิจกุล, ทรีส โคเอนท และนิน นิน ไพน.เรื่องเพศ อนามัยเจริญพันธุและความรุนแรง:
ประสบการณชีวิตของแรงงานอพยพจากประเทศพมา. สถาบันวิจัยประชากรและสังคม
มหาวิทยามหิดล. นครปฐม: สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล,2543.
กาญจนา ละอองศรี.ลางฮูหยัง:ไทรูอะไร: วิเคราะหแบบเรียนสังคมศึกษา. กรุงเทพฯ: โครงการ
อาณาบริเวณศึกษา 5 ภูมิภาค, 2544.
ชนิดา ชิตบัณฑิตย.การเรงผลิตประเพณีมวลชนในยุโรป 1870-1914 .ใน สังคมวิทยามานุษยวิทยา.
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร,2545.
ชายชื้น คําแดงยอดไตย.แบบฝกอานและเขียนเริ่มตน หนังสือไตยในสําเนียงไทยกลาง หลักสูตร
ระยะสั้น.ศูนยศิลปวัฒนธรรม จังหวัดเชียงใหม,2535.
ไชยันต รัชชกูล, “รัฐตามความหมายของทฤษฎีแนวความคิดแบบมารกซ ”.รัฐศาสตรสาร, คณะ
รัฐศาสตร, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, ปที่ 7 ฉบับที่ 3 ปรัชญาการเมือง, พ.ค.-ส.ค.,
2524.
ฐิรวุฒิ เสนาคํา.แนวคิดคนพลัดถิ่นกับการศึกษาชาติพันธุ. ใน ฉวีวรรณ ประจวบเหมาะ
บรรณาธิการ. วาดวยแนวทางการศึกษาชาติพันธุ. หนังสือรวมบทความจากการประชุม
ประจําปทางมานุษยวิทยาครั้งที่ 2 เรื่อง ชาติและชาติพันธุ: วิถีชีวิตและความหลากหลาย
ทางชาติพันธุในโลกปจจุบัน. กรุงเทพฯ: ศูนยมานุษยวิทยาสิรินธร. เอกสารวิชาการ
ลําดับที่ 36,2547.
ทวี สวางปญญางกูรและพระนันตา ฐานวโร.ตําราเรียนภาษาไทใหญ. มหาวิทยาลัยเชียงใหม, 2530.
ธงชัย วินิจจกุล.คํานําเสนอ.ชาติไทย,เมืองไทย,แบบเรียนและอนุสาวรีย – วาดวยวัฒนธรรม,รัฐ,และ
การปลุกจิตสํานึก.กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมติชน, 2538.
ธีรยุทธ บุญมี.ชาตินิยมและหลังชาตินิยม. กรุงเทพฯ: สายธาร, 2546.
นิพัทธพร เพ็งแกว และนวลแกว บูรพวัฒน. ไทรบพมา.โอเพนบุค. กรุงเทพฯ,2549.
นฤมล ทับจุมพล. “การใชสื่อในการสรางอุดมการณทางการเมือง : ศึกษาจากบทเพลงของทาง
ราชการ(พ.ศ.2475-พ.ศ.2530)” , วิทยานิพนธรัฐศาสตรมหาบัณฑิต จุฬาลงกรณ
มหาวิทยาลัย, 2531.

193
นิธิ เอียวศรีวงศ “ชนชาติไทยและการเมืองไทยในแบบเรียนปฐมศึกษา” ใน ชาติไทย เมืองไทย
แบบเรียน และอนุสาวีย. กรุงเทพฯ: มติชน, 2538.
นันทริยา (ลําเจียกเทศ) สาเอี่ยม.“ลองไต” ในหนังสือแบบเรียนไทใหญ” ใน สรัสวดี อองสกุลและ
โยซิยูกิ มาซูฮารา,บรรณาธิการ. การศึกษาประวัติศาสตรและวรรณกรรมของกลุมชาติพันธุ
ไท: Studies of History and Literature of TAI Ethnic groups. หนังสือรวมผลงานจาก
การประชุมนานาชาติ “ไทศึกษา” โดย สํานักสงเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม
และมูลนิธิโตโยตา วันที่ 22 – 23 มีนาคม 2544 ณ โรงแรมเชียงใหมออคิด อําเภอเมือง
จังหวัดเชียงใหม. มูลนิธิโตโยตา สนับสนุนการพิมพ, 2544.
บุญชวย ศรีสวัสดิ์.คนไทในพมา. กรุงเทพฯ, 2503.
บรรจบ พันธุเมธา.ไปสอบคําไทย. โครงการเผยแพรเอกลักษณไทย,2522.
ประคอง นิมมานเหมินทรและเรืองวิทย ลิ ่มปนาท, บรรณาธิการ.คนไทใตคง: ไทใหญในยูนนาน.
สถาบันไทยคดีศึกษา ฝายวิจัย จุฬาลงกรณ – มหาวิทยาลัยและสํานักงานคณะกรรมการ
วัฒนธรรมแหงชาติ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย,2538.
ปนแกว เหลืองอรามศรี, บรรณาธิการ,สังคมศาสตร ขามพรมแดน. วารสารทางวิชาการ
คณะสังคมศาสตรมหาวิทยาลัยเชียงใหม ปที่ 15 ฉบับที่ 1/2545,2545.
ปนแกว เหลืองอรามศรี.“รางกายอันแปลกแยก ชาติอันรุนแรง และการเคลื่อนไหวขามชาติของ
ผูหญิงไทใหญ” บทความเสนอในงานประชุมทางวิชาการครั้งที่ 4 เรื่อง วัฒนธรรมไรอคติ
ชีวิตไรความรุนแรง จัดโดย ศูนยมานุษยวิทยาสิรินธร(องคการมหาชน) วันที่ 23 –25
มีนาคม 2548,2548.
พิพัฒน พสุธารชาติ. รัฐกับศาสนา. กรุงเทพฯ: สยาม, 2545.
พันเอกเจายอดศึก,นิพัทธพร เพ็งแกว,นวลแกว บูรพวัฒน. กอนตะวันฉาย “ฉาน”. Openbooks:
2550.
พันเอกเจายอดศึก,นิพัทธพร เพ็งแกว บรรณาธิการ. บันทึกจากสนามรบ.สํานักพิมพศยาม,2548.
ไมปรากฏผูแตง.Memories of Displacement: The poetry and Prejudice of Dwelling. เอกสารอัด
สําเนา. หนา 115 –137.
เรณู อรรถฐาเมศร. “ประเพณีพิธีกรรมชาวไทใหญบานใหมหมอกจาม” ใน ฉลาดชาย รมิตา
นนท, วิระดา สมสวัสดิ์และเรณู วิชาศิลป, บรรณาธิการ. ไท; TAI. เชียงใหม: โรงพิมพมิ่ง
เมือง, 2541.
วารุณี โอสถารมณ. “แบบเรียนไทยกับเอเชียตะวันออกเฉียงใต “เพื่อนบานของเรา” ภาพสะทอนเจต
คติอุดมการณชาตินิยมไทย”, ใน ลาวฮูหยัง-ไทยรูอะไร : วิเคราะหแบบเรียนสังคมศึกษา.

194
กาญจนา ละอองศรี.(บรรณาธิการ). กรุงเทพฯ : โครงการอาณาบริเวณศึกษาภูมิภาค, 2544.
วาสนา ละอองปลิว. “ความเปนชายขอบและการสรางพื้นที่ทางสังคมของคนพลัดถิ่น: กรณีศึกษา
ชาวดาระอั้งในอําเภอเชียงดาว”. วิทยานิพนธ ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพัฒนา
สังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม,2546.
วาสนา ละอองปลิว. “ปฏิสัมพันธของแรงงานขามชาติในพื้นที่ทาเรือเชียงแสนในบริบทสี่เหลี่ยม
เศรษฐกิจ”. เอกสารประกอบการประชุมประจําปทางมานุษยวิทยาครั้งที่ 4 เรื่อง วัฒนธรรม
ไรอคติ ชีวิตไรความรุนแรง วันที่ 23 – 25 มีนาคม 2548. กรุงเทพฯ: ศูนยมานุษยวิทยาสิริน
ธร,2548
วันดี สันติวุฒิเมธี. “กระบวนการสรางอัตลักษณทางชาติพันธุของชาวไทใหญชายแดนไทย – พมา:
กรณีศึกษาหมูบานเปยงหลวง อําเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม”. วิทยานิพนธสังคมวิทยา
และ มานุษยวิทยามหาบัณฑิต(มานุษยวิทยา) คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร,2545
วนัส ปยะกุลชัยเดช, อุดมการณแบบมารกซิสต : จากการปกปด สูสิ่งเลื่อนลอย จนถึงวิทยาศาสตร,
พัฒนาการของมโนทัศนอุดมการณจากมารกซถึงเลนิน. รัฐศาสตรสาร 26,2 (2548) :
131 -249.
ศูนยขาวสาละวิน, สาละวินโพสต. ฉบับที่ 22 (1 เมษายน -15 พฤษภาคม 2548), 2548.
สมเกียรติ วันทะนะ, บันทึกการอภิปราย เรื่อง การใช Patron-client model ในการศึกษาสังคมไทย
กรุงเทพฯ : สถาบันไทยคดีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2524.
สมปอง ไตตุมแกนและฉัตรทิพย นาถสุภา ,แปล. ประวัติศาสตรไทใหญ(พื้นไทตอนกลาง).
กรุงเทพฯ: โครงการประวัติศาสตรสังคมและวัฒนธรรมชนชาติไท สํานักงานกองทุน
สนับสนุนการวิจัย(สกว.), 2544
สมพงศ วิทยศักดิ์พันธุ.การศึกษาเกี่ยวกับภาษาและอักษรไทใหญ(ชาน).สํานักงานวัฒนธรรม
แหงชาติ,2538.
สมพงศ วิทยศักดิ์พันธุ.ประวัติศาสตรไทใหญ. กรุงเทพฯ: โครงการประวัติศาสตรสังคมและ
วัฒนธรรมชนชาติไท สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย(สกว.), 2544.
สมสวัสดิ์และเรณู วิชาศิลป, บรรณาธิการ. ไท. เชียงใหม: โรงพิมพมิ่งเมือง, 2541.
สุมิตร ปติพัฒน,รศ. และคณะ.ชุมชนไทใหญในพมาตอนเหนือ: รัฐฉานตอนใต ภาคมัณฑะเลย
และคําตี่หลวง. กรุงเทพฯ: สถาบันไทยคดีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร,2545.
สุรสม กฤษณะจูฑะ.สิทธิของผูพลัดถิ่น : กรณีศึกษาชาวไทใหญจากประเทศพมา. กรุงเทพฯ.
งานวิจัยชุดโครงการการพัฒนาระบบสวัสดิการสําหรับคนจนและคนดอยโอกาสใน

195
สังคมไทย.เอกสารอัดสําเนา”, 2546.
สุภางค จันทวานิช, เปรมใจ วังศิริไพศาล และสมาน เหลาดํารงชัย.การยายถิ่นเขามาทํางานและการ
ถูกหลอกลวงของแรงงานตางชาติในประเทศไทย,โครงการวิจัย. มูลนิธิศุภนิมิตแหง
ประเทศไทย รวมกับ ศูนยวิจัยการยายถิ่นแหง – เอเชีย สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ
มหาวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: มูลนิธิศุภนิมิตแหงประเทศไทย, 2548.
หทัยรัตน มั่นอาจ. “การสรางอุดมการณชาตินิยมผานการศึกษาภาคบังคับระหวางป ค.ศ. 1975-
2003” วิทยานิพนธศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาภูมิภาคศึกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม,
2549.
องคการมนุษยธรรมชายแดนไทย-พมา.การพลัดถิ่นฐานภายในประเทศในพมาแถบตะวันออก
รายงานการสํารวจ พ.ศ. 2549.วนิดา เพรส, 2549.
อดิศร เกิดมงคลและบุษยรัตน กาญจนดิษฐ. แรงงานขามชาติจากประเทศพมา: การสถาปนาที่
วางริมขอบของสังคมไทย. บทความในเวทีเสวนาเรื่อง แรงงานขามชาติกับกระบวนการทํา
ใหเปนชายขอบ วันที่ 19 ธันวาคม 2547 จัดโดยปวยเสวนาคารและมูลนิธิรักษไทย, 2547.
อรัญญา ศิริผล. “คนพลัดถิ่นกับการกลายเปนสินคา : ประสบการณชีวิตของชุมชนไทใหญกับ
การคาแรงงานในมิติทางสังคมวัฒนธรรมบริเวณชายแดนไทย – พมา”. รายงานวิจัย
โครงการ “อํานาจ พื้นที่และอัตลักษณทางชาติพันธุ: การเมืองเชิงวัฒนธรรมของรัฐชาติใน
สังคมไทย”. สนับสนุนโดย สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.). เอกสารอัดสําเนา,
2548.
อรัญญา ศิริผล.“ระหวางเสนทางชีวิตพลัดถิ่น: ชุมชมไทใหญกับการคาแรงงานในมิติทางสังคม
วัฒนธรรมบริเวณพรมแดนไทย – พมา” เอกสารประกอบการประชุมประจําปทาง
มานุษยวิทยาครั้งที่ 4 เรื่อง วัฒนธรรมไรอคติ ชีวิตไรความรุนแรง วันที่ 23 – 25 มีนาคม
2548. กรุงเทพฯ: ศูนยมานุษยวิทยาสิรินธร,2548.
อานันท กาญจนพันธุ.สถานภาพการวิจัยพัฒนาการทางสังคมและวัฒนธรรมไทใหญ. คณะ
สังคมศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม. เอกสารอัดสําเนา, 2541.
หลุย อันธูแซร.อุดมการณและกลไกทางอุดมการณของรัฐ. กาญจนา แกวเทพ แปล. กรุงเทพฯ :
สถาบันวิจัยสังคมจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2529.

196
เอกสารภาษาอังกฤษ
Chao Tzang Yawnghwe, The Shan of Burma: Memoirs of a Shan Exile, Singapore: Institute
of Southeast Asian Studies,1987.
Cunningham, W.G., and Cordeiro, P.A.Educational Administration: A Problem-Based Approach.
Boston: Allyn and Bacon.
Cushing, J.N. Element Handbook of the Shan Language. Rangoon,1880.
Chamberlain, James R . 1972. “The Origin of the Southwestern Tai”. Bulletin des
Amis Du Royaume Lao. No. 7-8 Premiere et Deuxeme semester, 2000.
________. “A New Look at the History and Classification of the Languages” Studies in Tai
Linguistics in Honor of William J . Gedney. Edited by Jimmy G Harris and James
R. Chamberlain. Bangkok,1975.
Hall, Stuart.“Cultural Identity and Diaspora.” Jonathan Rutherford (ed.), Identity: Community,
Culture, Difference, London: Lawrence & Wishart, pp. 222 – 37 in Steven Vertovec
and Robin Cohen. Eds. 1999. Migration, Diasporas and Transnationalism.
International library of studies on migration: 9. Cheltenham, UK and Northampton,
MA, USA: Edward Elgar Publishing Limited,1990.
Josef Silverstein, Burma Politics, New Jersey: Rutgers University Press,1980.
Hoy, W.K., and Tarter, C.J. Administrators Solving the Problems of Practice: Decisimon-
Making Concept, Case, and Consequences. Boston: AAllyn & Bacon,1995.
Haywood,Andrew. Politicall Ideologies An Introduction. Second edition London: Machillan
Press LTD.
Razik, T.A., and Swanson, A.D.Fundamental Concepts of Educational Leadership. New
Jersey : Merrill Prentice-Hall. , 1998,2001.
Martin Smith, Burma : Insurgency and the Politics of Ethnicity, Dhaka : The University Press
; Bangkok : White Lotus ; London : Zed Books Ltd., 1993.
Martin Smith, Burma (Myanmar): The Time for Change, Minority Rights Group International,

197
UK. 2002.
Mary P.Callahan, “On time Warps and Warped Time : Lessons from Burma’s Democratic Era”
in Burma : Perspective for a Democratic Era .Washington D.C. : Broooking
Institution Press, 1998.
Nonini, Donald M. “Shifting Identies, Positioned Imaginaries: Transnational Traversals and
Reversals by Malatsian Chinese.” in Aihwa Ong and Donald Nonini M. edited.
Ungrounded Empires:The cultural politics of modern chinese transnationalism.
New York London: ROUTLEDGE,1997.
Shan Human Rights Foundation (SHRF) and the Shan Women’s Action Network. License to
Rape : The Burmese Regime’s Use of Sexual Violence in the Ongoing War in Shan
State, Burma, Chiang Mai : SHRF and SWAN, 2002.
Shan Women Action Network.Licenses to Rape, 2006.
Silliman, Jael"Jewish diaspora through colonial spaces: negotiating identity and forging
community". in Sonita and Esha Niyogi De Sarker edited Trans - status Subjects.
Durham and London: DUKE University Press,2002.
The Principal: Creative Leadership for Effective School. Boston: Allyn & Bacoon, 2001.
Ubben, G.C.; Hughes, L.W.; and Norris, C.J.
Steinberg, Burma : A Socialist Nation of Southeast Asia.
UN Guiding Principles on Internal Displacement,1998.
Young, Linda Wai Ling.Shan Chrestomathy : An Introduction to Tai Mau Language and
Literature. Monograph Series No.28. Center for south and Southeast Asia
Studies,University of California, Burkeley, 1989.
เอกสารภาษาไทใหญ
คณะกรรมการวัฒนธรรมและภาษาไทใหญ(S.C.E.C. = Shan Cultural and Education Committee).
หนังสือแบบเรียนวิชาประวัติศาสตร ชั้น 3, 2547.

198
i0fjikef;ZdifjtijvdufjvBm;ydifbpMbwB;/ ydkef;
qefGomrf / 2004/
_________หนังสือแบบเรียนวิชาประวัติศาสตร ชั้น 4, 2548.
_________i0fjikef;ZdifjtijvdufjvBm;ydifbpMbwB;/ ydkef;
qefGoDb/ 2005/
_________หนังสือแบบเรียนวิชาภูมิศาสตร ชั้น 2, 2545.
_________i0fjikef;ZdifjtijvdufjvBm;ydifbpMbwB;/ yx0Db
qefGo.if/ 2005/
_________หนังสือแบบเรียนวิชาภูมิศาสตร ชั้น 3, 2546.
_________i0fjikef;ZdifjtijvdufjvBm;ydifbpMbwB;/ yx0Db
qefGomrf/ 2005/
_________หนังสือแบบเรียนวิชาภูมิศาสตร ชั้น 4, 2548.
_________i0fjikef;ZdifjtijvdufjvBm;ydifbpMbwB;/ yx0Db
qefGoDb/ 2005/
ไมปรากฏผูแตง, หนังสือสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ 4 สถาบัน และหลักนําหกขอ, 2542.
x.wfrswfjoDb,ldifj tvj vuf;erf;[luf;acMj/ 1999/
เอกสาร ydlifc.wfbz.wfjyBm;ydifbpMb
c.ifboDbn0fcdkef;qdkifjwB;(R.C.S.S.). ระบบออนไลน.
จายหนุมเคอ ปหยา แปล.
http://www.taifreedom.com/Taifreedom/Book/School%20admin.pdf วันที่ 27 กันยายน
2550.
เอกสาร
ydlifc.wfbz.wfjnkyfGydlifbz.if;irf;c.ifbc.ifboDbn0fcdkef;qdkifj
wB;(R.C.S.S.). ระบบ
ออนไลน. จายหนุมเคอ ปหยา แปล.
http://www.taifreedom.com/Taifreedom/rcss_admini_structure/StructureOfRCSS_2008.
pdf วันที่ 27 กันยายน 2550.

199
สัมภาษณ
สัมภาษณครูโองมหาน อดีตผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 10 เมษายน 2551.
สัมภาษณจายหนุมเคอ ปหยา อดีตนักเรียนรุนแรกที่เคยเรียนในสถานที่แหงนี้ วันที่ 9 เมษายน 2551
สัมภาษณเจามอนแสง อดีตผูอํานวยการโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลงในชวงป พ.ศ. 2543
วันที่ 11 เมษายน 2551
สัมภาษณจายหนุมเคอ ปหยา อดีตนักเรียนที่จบการศึกษาจากโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
วันที่ 8 เมษายน 2551
สัมภาษณครูเคอแสน อดีตเลขาธิการแหง “สภาเพื่อการกอบกูรัฐฉาน” RCSS (Restoration Council
of Shan State) อดีตผูอํานวยการโรงเรียนและผูเขียนหลักสูตร วันที่ 8 เมษายน 2551
สัมภาษณเด็กหญิงแสงมน นักเรียนในระดับชั้นที่ 4 ของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
วันที่ 12 เมษายน 2551
สัมภาษณครูจายหญา ครูผูสอนวิชาประวัติศาสตรของโรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
วันที่ 11 เมษายน 2551
สัมภาษณครูหลาวหอม ครูประจําวิชาภูมิศาสตร โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง วันที่ 9 เมษายน 2551
สัมภาษณเด็กชายจายทุน อายุ 17 ป เด็กนักเรียนหอพักชาย โรงเรียนแหงชาติดอยไตแลง
วันที่ 9 เมษายน 2551

ประวัติผูเขียน
ชื่อ นายประวิทย วงคเปง
วัน เดือน ปเกิด 30 เมษายน 2524
ประวัติการศึกษา
สําเร็จการศึกษาประถมศึกษาจาก โรงเรียนบานกองกอย
ปการศึกษา 2536
สําเร็จการศึกษามัธยมศึกษาตอนปลายจากโรงเรียนหองสอนศึกษา
ปการศึกษา 2541
สําเร็จการศึกษาศิลปศาสตรบัณฑิต(บานและชุมชน)
มหาวิทยาลัยเชียงใหม ปการศึกษา 2545
ประวัติการทํางาน ผูประสานงานโครงการเสริมสรางความเขมแข็งโรงเรียนและชุมชน
ในการพัฒนาเด็กปฐมวัย (J&J-ECD)
ผูประสานงานแผนงานทักษะชีวิตเพื่อการศึกษาที่มีคุณภาพ (LSQE-PCF)
มูลนิธิรักษเด็ก (The Life Skills Development Foundation)