Prace komisji nauk.pdf - Instytut Filologii Angielskiej Uniwersytetu ...

Mariusz Bieniek
Wrocław
Subiektywizm a ideologia badacza
w analizie dyskursu politycznego – tytułem wstępu
Naukowcy od wielu lat toczą spór o to, jakie podejście do materiału badawczego
jest słuszne. Debata nad tym, czy analiza powinna być przeprowadzana
obiektywnie a osoba prowadząca badania powinna w krytyczny sposób
zdystansować się do materiału badania, bądź teŜ naukowiec powinien zająć
jasne stanowisko i w subiektywny sposób przeprowadzać analizę materiału,
dzieli środowisko akademickie od dawna. W przypadku analizy dyskursu,
równieŜ politycznego, spór takowy budzi Ŝywe kontrowersje pośród badaczy.
JuŜ w 1993 r. Teun van Dijk nakreślając ramy krytycznej analizy dyskursu,
podkreślał konieczność przyjęcia przez badacza jasno określonego stanowiska
wobec materiału badawczego. Postawa taka miałaby na celu walkę z takimi
zjawiskami jak rasizm, nierówność społeczna itp.
Krytyczna analiza dyskursu (ang. CDA - Critical Discourse Analysis)
powstała jako odpowiedź na trendy panujące juŜ w latach 60. i 70. XX wieku,
które mogły być uwaŜane za wysoce niekrytyczne, gdyŜ naukowcy często
bardzo sztucznie dystansowali się do przedmiotu analizy (np. wg van Dijka
2001). Podejście takie, jakkolwiek przydatne, np. w stosunku do analizy takich
zjawisk jak dyskryminacja czy manipulacja, moŜe być problematyczne w
przypadku badania np. wpływu ideologii na przemówienia polityków.
W przypadku badań w pełni obiektywnych prym wiedzie analiza
ilościowa, gdzie badacz stara się wyciągnąć wnioski na podstawie ilości
konkretnych sformułowań, części mowy, mechanizmów. Jak wskazuje np.
Antaki et al. (2002), skrajny obiektywizm moŜe być usprawiedliwiony,
55