Prace komisji nauk.pdf - Instytut Filologii Angielskiej Uniwersytetu ...

samotności i przestrzeni pragnie stworzyć osobliwe topos, w którym i z którego
moglibyśmy jako jednostki angaŜować się w to, co wspólne. Staw Walden opodal
Concord jest próbą kreacji takiego nie-miejsca.
To, co otacza Thoreau w kraju będącym juŜ dla de Tocqueville’a
uosobieniem demokracji i nadzieją na jej odnowę w Europie jest
antydemokratyczne. Jednostka zostaje tu „umiejscowiona”, związana z miejscem i
jego instytucjami, stąd Thoreau nieustannie podejmuje wędrówki, aby zakłócić
stabilność polityki jako radykalnego „znajdowania się” „na miejscu”. Niczym
Platon w Państwie, filozof z Concord dostrzegał antydemokratyczność takiej
struktury rzeczywistości publicznej: „... w Państwie lepiej niŜ gdzie indziej widać,
Ŝe kaŜdy obywatel będzie musiał bez pytania i sprzeciwu zająć wyznaczone mu
miejsce. Autokratyczne zasady Sokratejskiej polis nie zezwolą na luksus tego, aby
ktokolwiek mógł przebywać w jakimś wymyślonym nie-miejscu (non-place)”. 71
Chodzi więc w istocie o przestrzeń między „miejscem” (struktura polityczna) a
„nie-miejscem” (tam, gdzie mogę działać w pewnym stopniu niezaleŜnie od
struktur „miejsca”). Thoreau wyznacza sobie rolę wygnańca, lecz nigdy nie
proponuje całkowitego odrzucenia praw „miejsca”. Tak jak Walden mieści się nie
na odludziu, lecz na obrzeŜach miasta Concord, tak i filozof-obywatel działa na
pograniczu „miejsca” i „nie-miejsca”.
Thoreau, niczym Nietzsche czy Kierkegaard, jest uosobieniem Ŝycia na
pograniczu. Jest uczonym o uznanej reputacji botanika i zoologa, ale nie pisze
traktatów, które mieściłyby się w kanonie pism naukowych; jego labiryntowe
wędrówki to zaprzeczenie celowych wypraw kupieckich czy turystycznych;
Walden jest ksiąŜką, której nie da się zaklasyfikować do Ŝadnej z uznanych
kategorii. Słusznie uwaŜa Robert Frost, Ŝe Amerykanie mogą poszczycić się
71 M. Leonard, Athens in Paris. Ancient Greece and the Political in Post-War French Thought.
Oxford University Press: Oxford 2005, s.214.
374