Prace komisji nauk.pdf - Instytut Filologii Angielskiej Uniwersytetu ...

Badacze, którym bliŜsza jest perspektywa “słowiańska” podkreślają zwykle
pokrewieństwo New Criticism i orientacji formalno-strukturalnych, a autorzy
reprezentujący świadomość “anglosaską” częściej wskazują na róŜnice. Dla
pierwszych waŜniejsza jest opozycja między strukturalizmem i
poststrukturalizmem, dla drugich – przeciwstawienie poststrukturalizmu
(nazywanego wszakŜe czasem strukturalizmem) i Nowej Krytyki. W obu
przypadkach chodzi o konflikt “mocnej”, tradycyjnej teorii literatury z projektem
kryzysowym, relatywistycznym. Tyle tylko, Ŝe w pierwszym zmianę paradygmatu
symbolizuje przejście od Saussure'owskiej róŜnicy (différence) do Derridowskiej
róŜni (différance), a w drugim – porzucenie close reading na rzecz misreading.
Badaczom, którzy projekt de Saussure'a przyswajali dopiero za pośrednictwem De
la grammatologie, słynny gest zastąpienia “e” przez “a” we francuskim słowie
“róŜnica” zapewne nie wydaje się tak przełomowy, jak “zmiana warty” na
uniwersytecie w Yale, gdzie kadrę profesorską współtworzyli najpierw Wimsatt,
Warren i Brooks, a potem Paul de Man, Goeffrey Hartman i Joseph Hillis Miller. I
odwrotnie – jeśli ktoś utoŜsamia strukturę z budową systemu języka opisanego w
Kursie językoznawstwa ogólnego, to odmienność takiego rozumienia sztandarowej
kategorii strukturalizmu od zdecentralizowanej struktury u Derridy (por. Derrida,
2004) jest dla niego bardziej wyrazista (i oczywista), niŜ róŜnica między
wieloznacznością (ambiguity) a dyseminacją (dissémination). Wieloznaczność,
wespół z ironią i paradoksem, to kluczowe kategorie opisowe New Criticism i
zarazem najwaŜniejsze jakości dzieła literackiego. Dzięki obecności złoŜonych
relacji semantycznych typu ironii, utwór nie tylko miał zapraszać do uwaŜnej
lektury (close reading) [Richards, 1929: 203], ale obiektywnie istnieć jako dzieło
sztuki:
361