Prace komisji nauk.pdf - Instytut Filologii Angielskiej Uniwersytetu ...

mamy tu do czynienia z przypadkiem, przeoczeniem czy tym bardziej z błędem. W
uzasadnieniu tej decyzji podkreśla się, Ŝe powstałe w drugim dziesięcioleciu
ubiegłego wieku, przełomowe koncepcje formalistów, były po prostu nieobecne w
amerykańskim i angielskim Ŝyciu literackim, a sytuacja zaczęła się zmieniać
dopiero w latach sześćdziesiątych (Selden & Widdowson 1993: 5–6). Oznacza to,
Ŝe warunki dla powstania i rozwoju profesjonalnej teorii literatury na tym gruncie
stworzyła Nowa Krytyka. Fakt, Ŝe nie dla wszystkich jest to oczywiste, częściowo
tłumaczy się w ramach tradycji anglosaskiej, w której theory of literature jako
nazwa dyscypliny zadomowiła się stosunkowo późno, a sami badacze chętniej
identyfikowali się z określeniem „krytyk” niŜ „teoretyk”. Trzeba teŜ wziąć pod
uwagę, Ŝe literary criticism bliŜsze jest naszemu literaturoznawstwu niŜ wąsko
rozumianej krytyce literackiej. Poza tym, w związku z nieco innym niŜ w naszej
tradycji pojmowaniem nauki (science), odmiennie wyraŜane i realizowane były tu
dąŜenia do „unaukowienia” refleksji nad literaturą i sztuką (Thopmson 1971: 37).
Wprawdzie praca Warrena i Welleka, którą – nie do końca słusznie – uwaŜa się za
podsumowanie działalności „nowych krytyków”, nosi tytuł Teoria literatury, a w
rozdziale pierwszym pada postulat: „Teoria literatury, organon metodologiczne,
jest dzisiaj wielką potrzebą nauki o literaturze” (Wellek & Warren 1975: 18); ale
nie moŜna zapominać, Ŝe René Wellek miał za sobą epizod strukturalistyczny, a i
Austina Warrena trudno nazwać „nowym krytykiem” sensu stricto. Wimsatt,
Ransom i Brooks, którzy tworzyli trzon interesującej mnie szkoły, swe
teoretycznoliterackie ambicje formułowali ostroŜniej, wymiennie uŜywając
określeń criticism, preparations for criticism, poetics czy poetic theory (Wimmsatt
1954: 232; Ransom 1938: 329–342; Brooks 1966: V–VI). Jednak waŜniejsza od
tego, jakiej uŜywali nazwy na określenie róŜnych badawczych dokonań jest
kwestia, czy w swoich pracach udzielali odpowiedzi na pytania z zakresu teorii
dzieła literackiego. Zarówno lektura tych prac, jak i analiza ich wpływu na
359