Prace komisji nauk.pdf - Instytut Filologii Angielskiej Uniwersytetu ...

długa, ale później w częściej uŜywanym mianowniku samogłoska uległa skróceniu,
podczas gdy w rzadziej uŜywanym narzędniku dawna długość przetrwała.
Samogłoska pełna moŜe się przekształcić w samogłoskę zredukowaną.
Wiadomo, Ŝe w angielskim roi się od zmian polegających na tym, Ŝe samogłoska
normalna lub dyftong na skutek częstego uŜycia ulega zredukowaniu do szwa, np. z
nazwy geograficznej Newtown powstało Newton.
Spółgłoska szumiąca moŜe ulec redukcji do spółgłoski syczącej. Jeśli chodzi o
spółgłoskę szumiącą [š], to na ogół między angielskim a niemieckim nie ma róŜnic,
np. statek nazywa się po angielsku ship, a po niemiecku Schiff. Jednak
odpowiednikiem angielskiej formy czasownikowej shall jest w niemieckim sollen.
W tym często uŜywanym czasowniku niemieckim [š] doznało redukcji, podczas
gdy w rzadziej uŜywanych słowach naleŜących do tej samej rodziny wyrazów, np.
w Schuld “dług”, głoska [š] zachowała się do dziś.
Spółgłoska bezdźwięczna moŜe ulec udźwięcznieniu, np. w ang. days, Mrs.,
Windsor [winzə], of czy Greenwich.
Oczywiście przykłady te bynajmniej nie wyczerpują listy moŜliwości, np.
rosyjska nazwa bojara wywodzi się od formy *boljarinъ, która w rosyjskim
najpierw się zredukowała do bojarin, a później do barin, tak więc [l'] uległo
redukcji do j.
Wracając do pytania, po czym moŜna rozpoznać, Ŝe pewna nieprawidłowość
tłumaczy się nieregularnym rozwojem fonetycznym spowodowanym frekwencją,
najpierw zwróciłem uwagę na to, Ŝe zawsze wchodzi w grę nieregularna redukcja
morfemu, wyrazu lub grupy wyrazowej, następnie zaś naleŜy udowodnić, Ŝe
redukcje te zachodzą jedynie w bardzo często uŜywanych morfemach, wyrazach i
grupach wyrazowych. śe o takie chodzi, rozpoznać moŜna po kilku rzeczach:
1) Jeśli dla danego języka i danej epoki istnieje słownik frekwencyjny, moŜna
z niego oczywiście skorzystać, znaczna bowiem większość wyrazów ulegających
279