Prace komisji nauk.pdf - Instytut Filologii Angielskiej Uniwersytetu ...

[v]. W dawniejszej polszczyźnie istniał nie tylko wyraz waćpan, ale i wacpan oraz
asan, w którym zwartoszczelinowe c uległo redukcji do szczelinowego s.
Stopień otwarcia samogłoski ulega redukcji, a więc a > e > i albo a > o > u.
Odpowiednikiem polskiego przyimka bez był w łacinie przyimek sine, który w
starohiszpańskim regularnie rozwinął się w sen, a następnie na skutek częstego
uŜycia przekształcił się w sin, zatem na skutek frekwencji e zredukowało się do i.
Stang. wyraŜenie God be with ye na skutek częstego uŜycia skróciło się do good -
bye, zatem na skutek frekwencji o zredukowało się do u.
Samogłoski i, u mogą ulegać redukcji do niezgłoskotwórczych ĭ i ŭ. I tak wyraz
pisany ruina moŜe być wymawiany nie tylko jako trójsylabowe ru-i-na, ale i jako
dwusylabowe rui-na (por. rujnować). W polszczyźnie istnieje nie tylko rzeczownik
pospolity kraina, ale takŜe nazwa własna Krajna, która oznacza pewien obszar na
Pomorzu. Podobnie obok rzeczownika pospolitego w liczbie mnogiej choiny
istnieje nazwa miejscowości Chojny. W polskim języku literackim istnieje
rzeczownik chałupa, który w niektórych gwarach skraca się do [xawpa]. Podobnie
rzeczownik dziewucha w niektórych gwarach ulega zredukowaniu do [d¸´wxa] lub
[d¸øwxa]. W tym stanie rzeczy nie moŜe dziwić, Ŝe pierwotnie trójsylabowe na-uka
przekształca się w dwusylabowe nau-ka.
Samogłoska nosowa moŜe ulegać redukcji do samogłoski ustnej, np. forma
będzie niekiedy bywa wymawiana [bedzie]. Przysłówek teraz powstał z wyraŜenia
ten raz, a więc i tu doszło do nieregularnej denazalizacji.
Samogłoska długa moŜe ulec zredukowaniu do krótkiej. Kto się uczył łaciny,
ten wie, Ŝe między mianownikiem tabula a narzędnikiem tabula róŜnica polega na
tym, Ŝe w narzędniku końcówka wykazuje samogłoskę długą, podczas gdy w
mianowniku występuje krótkie -a. Pierwotnie w obu końcówkach była samogłoska
278