ALL Contents in PDF File, Click Vol. 7 Issue 1 - FisheriesSciences.com

J FisheriesSciences.com 

Journal 

of 

E-ISSN 1307‐234X 

Vol. 7 Issue 1 

2013 

FisheriesSciences.com 

© 2013 www.FisheriesSciences.com

Journal of FisheriesSciences.com 

E-ISSN 1307-234X 

© 2013 www.fisheriessciences.com 


E-ISSN 1307-234X 

is published in one volume of four issues per year by www.FisheriesSciences.com. 

Contact e-mail: fisheries@fisheriessciences.com and ozden@istanbul.edu.tr 

Copyright © 2013 www.fisheriessciences.com All rights reserved/Bütün hakları saklıdır. 

Aims and Scope 

The Journal of FisheriesSciences.com publishes peer-reviewed articles that cover all 

aspects of fisheries sciences, including fishing technology, fisheries management, sea foods, 

aquatic (both freshwater and marine) systems, aquacultural systems and health 

management, aquatic food resources from freshwater, brackish and marine environments 

and their boundaries, including the impact of human activities on these systems. As the 

specified areas inevitably impinge on and interrelate with each other, the approach of the 

journal is multidisciplinary, and authors are encouraged to emphasise the relevance of their 

own work to that of other disciplines. 

This journal published articles in English or Turkish. 

Chief editor: 

Prof. Dr. Özkan ÖZDEN 

(Istanbul University, Faculty of Fisheries, Turkey) 

Responsible editor from English paper: 

Prof. Dr. Fatih ÖZOĞUL 

(Çukurova University, Faculty of Fisheries, Turkey) 

Editorial assistant: 

Dr. Ferhat ÇAĞILTAY 


Cover photo: 

Dr. Deniz D. TOSUN 


I

Editorial board: 

Prof. Dr. Levent BAT (Sinop Univ., Faculty of Fisheries, Turkey) 

Prof. Dr. Bela H. BUCK (Alfred Wegener Institute for Polar and Marine Research, Germany) 

Prof. Dr. Fatih CAN (Mustafa Kemal Univ., Faculty of Fisheries, Turkey) 

Prof. Dr. Şükran ÇAKLI (Ege Univ., Faculty of Fisheries, Turkey) 

Prof. Dr. Carsten HARMS (Applied University Bremerhaven, Germany) 

Prof. Dr. Sedat KARAYÜCEL (Sinop Univ. Faculty of Fisheries, Turkey) 

Prof. Dr. G. Michael KONTOMINAS (University of Ioannina, Department of Chemistry, Greece) 

Prof. Dr. Sevim KÖSE (K.T. Univ., Faculty of Marine Sciences, Turkey) 

Prof. Dr. Robert E. LEVIN (University of Massachusetts, School of Marine Sciences, USA) 

Prof. Dr. Cengiz METİN (Ege Univ., Faculty of Fisheries, Turkey) 

Prof. Dr. Mohan J. MODAYIL (Central Marine Fisheries Research Institute Cochin, India) 

Prof. Dr. Sühendan MOL (Istanbul Univ., Faculty of Fisheries, Turkey) 

Prof. Dr. Jörg OEHLENSCHLÄGER (Max Rubner Institut and University Hohenheim, Germany) 

Prof. Dr. Zdzisław E. SIKORSKI (Gdańsk University of Technology, Department of Food Chemistry, Poland) 

Prof. Dr. Josef STOCKEMER (Applied University Bremerhaven, Germany) 

Prof. Dr. Hartmut REHBEIN (Federal Research Centre for Nutrition and Food, Department of Fish Quality, Germany) 

Prof. Dr. Krzysztof SURÓWKA (Agricultural University of Krakow, Poland) 

Prof. Dr. Aydın YAPAR (Pamukkale Univ., Faculty of Engineering, Turkey) 

Prof. Dr. Mustafa YILDIZ (Istanbul Univ., Faculty of Fisheries, Turkey) 

Assoc. Prof. Dr. Hatice TORCU KOÇ (Balıkesir Univ., Faculty of Science and Arts, Turkey) 

Assoc. Prof. Dr. Hüseyin ÖZBİLGİN (Mersin Univ., Faculty of Fisheries, Turkey) 

Assoc. Prof. Dr. Murat YİĞİT (Çanakkale Onsekiz Mart Univ., Faculty of Fisheries, Turkey) 

Dr. Mark G. J. HARTL (Heriot-Watt Univ., School of Life Sciences, Scotland, UK) 

Dr. Muammer KAPLAN (TÜBİTAK MAM, Turkey) 

Abstracting/Indexing 

::: ASFA ::: Oceanic Abstracts ::: Water Resources Abstract 

::: FSTA ::: Fish & Fisheries Worldwide ::: CABI Abstracts 

::: Chemical Abstracts ::: Ecology Abstracts ::: Academic Search Complete 

::: ULAKBİM (Yaşam Bilimleri Veri Tabanı) ::: DOAJ (Direktory of Open Access Journals) 

II


E-ISSN 1307-234X 


All rights reserved/Bütün hakları saklıdır. 

Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com 

Vol. 7 Issue 1 Page 1-98 (2013) 

Table of Contents/İçerik 

1. Denizatlarının (Hippocampus spp.) Biyolojisi, Populasyon Durumları 

ve Yetiştiricilik Alanındaki Yeri 

(Seahorses (Hippocampus spp.); Biology,Population Status and Their 

Place in Cultivation) 

Zafer Kuşatan, Bedii Cicik 

pp. 1-11 

DOI: 10.3153/jfscom.2013001 

2. Ortam Şartlarında (23 ±4°C) Birden Fazla Uygulanan Çözündürme 

İşleminin Levrek Balığı (Dicentrarchus labrax, L.1758)' nın Et 

Kalitesine Etkisi 

(Effect of Multiple Thawing Process in Ambient Conditions (23 ±4°C) 

on Quality of Sea Bass (Dicentrarchus labrax, L., 1758)) 

Yunus Alparslan, Hatice Hasanoğlu, Taçnur Baygar 

pp. 12-21 


III

3. Munzur Nehri’ndeki Kırmızı Benekli Alabalığın (Salmo 

trutta macrostigma (Dummeril, 1858)) Otolit Boyutları-Balık Boyu 

Arasındaki İlişki 

(Otolith Dimensions-Fish Lenght Relations Between Of Red-Spotted 

Trout (Salmo trutta macrostigma (Dummeril, 1858)) in Munzur 

River) 

Asiye Başusta, Ebru İfakat Özer, Hülya Girgin 

pp. 22-29 


4. 353-Nonylphenol Induces Expression of the T-BOX6 Gene 

inZebrafish Embryos – Linking Transcriptional Information With 

Deformities 

Martin Klempt, Michael Vobach, Heike Wiegand, Thomas G. Preuss, 

Andreas Schäffer, Ulrike Kammann 

pp. 30-42 


5. Crocodile Farming and its Present State in Global Aquaculture 

Deniz D. Tosun 

pp. 43-57 


6. Su Ürünlerinin Kalite ve Güvenliği İçin Türkiye ve 

DünyadaUygulanan Mevzuatlar 

(Turkish and Global Legislations for Seafood Safety and Quality) 

Ahmet Faruk Yeşilsu, Gülsün Özyurt 

pp. 28-71 


IV

7. Spawning Pattern of Indian Oil Sardine, Sardinella longiceps 

Valenciennes, 1847 of Oman Sea, Muscat, Sultanate of Oman 

Ibrahim Said Al-Anbouri, Mohd Azmi Ambak, Shama Zaki Abdul 

Haleem 

pp. 72-78 


8. Perca luth Walbaum, 1792, A Senior Synonym of The Meagre, 

Argyrosomus regius (Asso, 1801) (Perciformes: Sciaenidae), 

Invalidated By “Reversal of Precedence” 

Paolo Parenti 

pp. 79-82 


9. Zooplankton Community Structure of Ohi Stream (Elazığ-Turkey) 

Necla İpek, Serap Saler 

pp. 83-88 


10. Population Dynamics of the Hooded Cuttlefish Sepia 

prashadi(Winckworth, 1936) from the Omani Coastal Waters of the 

Arabian Sea 

Sahar F. Mehanna, Dawood Al-Mamry 

pp. 89-98 


V

7(1): 1-11 (2013) DOI: 10.3153/jfscom.2013001 


E-ISSN 1307-234X 


REVIEW ARTICLE DERLEME MAKALESİ 

DENİZATLARININ (Hippocampus spp.) 

BİYOLOJİSİ, POPULASYON DURUMLARI VE 

YETİŞTİRİCİLİK ALANINDAKİ YERİ 

Zafer KUŞATAN ∗ , Bedii CİCİK 

Mersin Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Mersin 

Özet: Bu araştırmada denizatlarının sistematikteki yeri, tür çeşitliliği, morfoloji, üreme ve 

beslenme gibi biyolojik özellikleri ve yetiştiriciliği ile dünyadaki dağılım ve kullanım 

alanları incelenmiştir. Denizatları Osteichthyes sınıfının Syngnathidae familyası üyesine 

ait ve denizatlarının 33 türü bulunmaktadır. Kemiksi halkalardan oluşan dış iskelete 

sahiptirler. Eşey ayrımı dış görünümden yapılabilir. Beslenme bakımından karnivordur 

ve üreme davranışı olarak monogam özelliği gösterirler. Ülkemiz sularında 3 

tür bulunurken en fazla tür çeşitliliği Hint ve Pasifk Okyanusu’nda görülür. Deniz akvaryumculuğunda, 

süs eşyası ve eczacılık gibi alanlarda yaygın bir şekilde kullanılırken, 

bazı ülkelerde afrodizyak etkisinden dolayı besin olarak tüketiminden dolayı doğal 

populasyonlarda azalmaya neden olmuştur. Bu nedenle doğal populasyonlarının 

arttırılması için kontrollü ortam koşullarında yetiştiricilik çalışmaları üzerinde durulmaktadır. 

Bu tür çalışmalar denizatlarının neslinin devamına olanak sağlayacağı gibi 

ülke ekonomilerine de önemli katkı sağlayacaktır. 

Anahtar Kelimeler: Denizatı, Hippocampus spp., Monogamus, Populasyon, Yetiştiricilik 

Abstract: Seahorses ( Hippocampus spp.); Biology, Population 

Status and Their Place in Cultivation 

In this research the place of seahorses in taxonomy, their species variation, biological characteristics 

such as morphology, reproduction and feeding together with their cultivation and usage 

were investigated. Seahorses belong to the Syngnathidae family of the classis Osteichthyes 

and have 33 species. They have exoskeleton formed of bony rings. Sex differentiation can be 

made externally. They are carnivorous animals and show monogamy as a reproductive behavior. 

Three species are known to exist in our seas, having the largest species variation in 

Indo-Pacific Ocean. While they are largely used in marine aquaria, as ornaments and pharmacy, 

their natural populations declined mainly due to their consumption as aphrodisiac in 

some countries. Cultivation studies are carried out under controlled conditions to support their 

natural populations. These types of studies make it possible to protect the seahorse populations 

and also supply economic contribution. 

Keywords: Seahorse, Hippocampus spp, Monogamus, Population, Cultivation 

∗ Correspondence to: Zafer KUŞATAN, Mersin Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Yenişehir Kampüsü, 33169- 

MERSİN.-TÜRKİYE 

Tel: (+90 324) 341 28 15 / 1317 Fax: (+90 324) 341 30 25 

E-mail: zkusatan@mersin.edu.tr ve zkusatan@gmail.com 

1

Journal of FisheriesSciences.com Kuşatan ve Cicik, 7(1): 1-11 (2013) 

2 

Giriş 

Denizatları, yoğunluk bakımından farklılık 

göstermekle birlikte, hemen hemen tüm dünya 

denizlerinde bulunan canlılardır. Yaşam ortamlarını, 

genellikle denizel ortamların kıyıya yakın 

bölgeleri oluşturduğundan, antropojenik aktivitelerden 

önemli düzeyde etkilenmektedirler 

(Martin-Smitha ve ark., 2004). 

Denizatları, denizel ekosistemlerin canlı bileşenlerinden 

biri olduğu gibi, bazı ülkelerde afrodizyak 

etkisi nedeniyle gıda maddesi olarak tüketilmekte 

ve akvaryumculuk, süs eşyası, eczacılık 

(ilaç yapımında) gibi alanlarda gerek doğrudan 

gerekse ham madde olarak yaygın bir şekilde 

kullanılmaktadır. 

Asya ve Uzakdoğu ülkelerinde, çinko içeriğinin 

yüksek olması nedeniyle özellikle Geleneksel 

Çin Tıbbı’nda (TCM; Traditional Chinese Medicine)’nda 

ilaç yapımında kullanılmaktadır. Sadece 

bu sektördeki denizatı payının %30 olduğu 

bildirilmiştir. Bu amaçla kullanılan kurutulmuş 

denizatının kilosu 1000$ üzerinde alıcı bulmaktadır. 

Bu kullanım alanının dışında özellikle Kanada, 

Almanya, Hollanda ve İngiltere’de denizatları, 

akvaryum canlısı ve süs eşyası olarak tüketime 

sunulmaktadır. Bu bağlamda canlı satılanların 

adeti 150$, süs eşyası olarak tanesi 3-12$ 

alıcı bulabilmektedir (Wilson ve Vincent, 1998; 

Woods, 2000; Zhang ve ark., 2003; Wong ve 

Benzie, 2003). 

Dünyadaki toplam denizatı ticareti yılda yaklaşık 

20 milyon adettir. Bu pazarın maddi boyutu 

yaklaşık 100 milyon dolar civarındadır. Denizatı 

ticareti yapan ülkelerin sayısı 70 kadardır. Bunlar 

içerisinde en büyük ithalatçı ülkeler arasında Çin, 

Japonya, Hong Kong ve Tayvan bulunurken, en 

büyük ihracatçılar ise Hindistan, Filipinler, 

Tayland, Meksika ve Vietnam’dır. Sadece Çin ve 

Tayvan'ın yıllık alımları 50 tonu bulmaktadır (1 

ton ortalama 260 bin bireyden oluşmaktadır). 

(Job ve ark, 2002; Payne ve Rippingale, 2000; 

Moreau ve ark., 2000; Salin ve Yohannan,2005). 

Belirtilen kullanım alanlarında denizatı gereksiniminin 

karşılanması, üretimden çok doğrudan 

avcılık ile sağlandığından, denizatı türlerinin doğal 

populasyonlarında önemli düzeyde azalma- 


lara neden olmaktadır (Job ve ark, 2002). Dolayısıyla 

neslinin tükenmesine neden olabilecek bu 

tehlikeyi minimum düzeye indirmek amacıyla 

doğal populasyonlarındaki avcılığa kota getirilmesi, 

laboratuar koşullarında üretimi için gelişme 

ve üreme özelliklerinin daha detaylı araştırılması 

gerekliliği ortaya çıkmıştır. 

Ülkemiz denizlerinde, doğal denizatı potansiyeli 

bulunmasına karşın, kontrollü ortam koşullarında 

üretimi konusunda bilgi ve deneyim eksikliğine 

bağlı olarak bazı ülkelerde gıda maddesi, 

eczacılık, akvaryumculuk, süs eşyası gibi kullanımları 

ile insanların bu gereksinimlerini yasa 

dışı avcılık ve Uzakdoğu ülkelerinden ithalat 

yolu ile karşılanmasına neden olmaktadır. Bu da 

doğal populasyonlarında bir azalma ile ülke ekonomisinde 

döviz kaybına neden olmaktadır. 

Denizatlarının sistematikteki yeri 

Regnum : Animalia 

Phylum : Chordata 

Classis : Actinopterygii 

Ordo : Syngnathiformes - Gasterosteiformes (Şekil 1) 

Familya : Syngnathidae 

Genus : Hippocampus 

Species : Hippocampus hippocampus, H. reidi, 

H.erectus, H. abdominalis, H. kuda, H. 

fuscus 

Denizatları, Teleostei ( kemikli balıklar ) grubunun 

Syngnathidae familyasına ait bir balık türüdür 

(Şekil 1). Ortalama yaşam süresi 4-9 yıl 

olmakla birlikte, bazı türlerin daha uzun süre yaşadığı 

saptanmıştır. Genellikle yaşam ortamlarını, 

okyanus ve denizlerin, sığ bölgeleri oluştururken, 

bazı türler 60m derinliklerde de yaşayabilmektedir. 

Denizatları besin zincirinin alt basamaklarında 

yer aldığından çok sayıda predatörü bulunmaktadır 

Predatörlerden korunmak için yosun, 

mercan ve sünger gibi canlıları kamufulaj olarak 

kullanırlar (Foster ve Vincent, 2004;Kendrick ve 

Hyndes, 2003).



Şekil 1. Denizatlarının gasterosteiformes takım altında sınıflandırılmasının detaylı incelenmesi (Foster 

ve Vincent, 2004). 

Figure 1. The detailed analysis of the taxonomic classification of seahorses under the order of gasterosteiformes 

Dünyada şu ana kadar toplam 50 adet denizatı 

türü (Hippocampus spp.) tespit edilmiş olup bu 

sayı antropojenik faktörlerin etkisiyle kaynaklanan 

kirlilik ve yoğun avlanma sonucu önce 48’e, 

sonra 35’e, en sonunda ise tür sayısı 33’e düşmüştür. 

Bu türlerden yoğun dağılımları içinde 

15’i Avustralya’da, 7’si Japonya sularında bulunmaktadır. 

Denizatlarının dünyada dağılım 

gösterdiği başlıca coğrafik bölgeler , Avustralya, 

Afrika Japonya, Orta ve Güney Amerika kıyıları 

ile Hint Okyanusu, Akdeniz, Kızıldeniz ve Filipin 

Adaları çevresidir (Salin ve Yohannan, 2005; 

Perante ve ark., 2002; Lourie ve ark., 2004). 

Ülkemiz sularında ise 3 denizatı türü tespit 

edilmiş olup, son zamanlarda bu alanda çok az 

çalışma olduğundan türler hakkında yeterli bilgi 

bulunmamaktadır. Türkiye denizlerinde bulunan 

denizatı türleri; Hippocampus hippocampus 

Linne,1758., Hippocampus guttulatus Cuvier, 

1829.( Syn: H. ramulosus Leach, 1814 ) ve 

Hippocampus fuscus (Rüppell, 1838)’tur. H. fuscus 

Hint Okyanusu orjinli olup Kızıldeniz’den 

Akdeniz’e geçiş yaparak ülkemiz denizlerine 

girmiş bulunmaktadır (OSPAR Commission, 

2009; Lourie ve Foster, 2004; Golani ve Fine, 

2002; Foster ve Vincent, 2004). 

Denizatlarının biyolojik özellikleri: 

Denizatları kemik tabakalarından oluşan bir 

iskelet yapısına sahiptir. Solunum için solungaçlara, 

sudaki hareketlerini ve yüzmeyi ayarlayan 

bir hava kesesine sahiptirler. Denizatının tür ve 

cinsiyetini belirlemek için birbirinden ayırıcı işaretler, 

renkler, kuyruktaki halka sayısı, yüzgeç 

ışınlarının sayısı ve vücudun belirli bölümleri incelenir. 

Denizatı solungaç kapağının hemen arkasında 

bulunan pektoral yüzgeç ve gövdeyi kuyruğa 

3

4 


birleştiren dorsal yüzgeç sayesinde hareket edebilir. 

Göz, burun ve yanak omurgaları da türden 

türe hatta aynı türde bile farklılık gösterebilir. 

Tüm denizatlarında solungaç boşluğunun hemen 

arkasında birbirini etkilemeyen orbital gözler ve 

bir çift pektoral yüzgeci vardır. Dış görünüş olarak 

diş ve erkek denizatları birbirinden farklılık 

gösterir. Dişi denizatlarında alt karın kuyruk kısmıyla 

keskin bir şekilde birleşir ve anal yüzgeçleri 

daha yukarıda ve oldukça geniştir (Şekil 2), 

(Consi ve ark., 2001; Perante, 2002; Lourie ve 

ark., 2004; Foster ve Vincent, 2004). 

Hippocampus spp. genusuna ait balık türleri 

tek eşli (monogamus) canlılar olup, erkek bireyleri 

çiftleşme döneminde dişiden aldığı yumurtaları 

inkube etmekte kullandığı yumurta kesesine 

(morsupium) sahiptir. Çiftleşme zamanı geldiğinde 

dişi denizatları yumurtaları ovipozitör adı 

verilen bir organ yardımıyla erkek bireyin kesesine 

bırakırlar ve döllenme burada gerçekleşir. İlk 

yavru doğumunda sayı oldukça düşük olup yaklaşık 

40-110 adet civarında daha sonraki doğumlarda 

ise bu sayı giderek artarak 1000 adete kadar 

çıkmaktadır. 

Yumurtaların kuluçka süresi; türlere ve ortam 

sıcaklığına göre 9-42 gün arasında değişim göstermektedir. 

Dişinin erkeğin kuluçka kesesine 

bıraktığı yumurta sayısı yumurta çapına bağlı 

olarak (0.5-15 mm) türlere göre farklılık göstermektedir 

(Şekil 3), (Masonjones, 2001; Perante, 

2002; Foster ve Vincent, 2004; Wilson ve ark., 

2001; Lourie ve ark., 2004 ). 

Denizatları; karides mysiss larvaları, Artemia, 

Dahpnia ve Copepod gibi canlı yemlerle beslenmektedirler. 

Ticari yetiştiricilik yapan işletmelerde 

tuzlu su karidesi, Artemia sp., gibi birçok 

türün sürekli kültürü oluşturulmaktadır. Yavru 

denizatı daha çok Artemia sp., karides mysisleri, 

Copepod, Rotiferlerle beslenmektedir (Şekil 4), 

(Payne ve Rippingale, 2000; Job ve ark, 2002; 

Wong ve Benzie, 2003; Woods veValentino, 

2003). 

Denizatı yetiştiriciliği: 

Denizatı yetiştiriciliğinde yaşam ortamları 

olan deniz suyunun istenilen optimum koşullarda 

olması için birçok yetiştiricilik su 

sistemleri ve metodları mevcuttur. Denizatı 

bulunduğu tank veya akvaryumlarda hafif 

düzeyde su akıntısının olması gerekmektedir. 

En çok kullanılan sistemler arasında suyu 


tekrar kullanımı ve kontrolünün kolay olmasından 

resirküle sistem metodu kullanılmaktadır. 

Bu resirküle sistem yapıyı oluşturan 

unsurlar içinde mekanik ve biyolojik filtreler 

yeteri düzeyde bulunmalı ve bu filtreler her 

hafta su değişiminin %5-20 düzenli olarak 

sağlamalıdır. 

Denizatı yetiştiriciliğinde yüksek hacimli 

tank ve akvaryumlar tercih edilmektedir. Denizatlarının 

kur yapmaları ve çiftleşmeleri 

için tank veya akvaryum yüksekliği denizatının 

kıvrılmamış durumundaki uzunluğunun 

2.5 veya 3 katı kadar olmalıdır (Şekil 5). İki 

veya üç çift orta büyüklükteki denizatları 90- 

100 litrelik bir tank veya akvaryumlarda yetiştirilebilir. 

Fakat su sıcaklığı, pH, çözünmüş 

oksijen, tuzluluk gibi parametrelerinin sabit 

tutmak için daha geniş bir tank tercih edilmelidir. 

Su sıcaklığındaki değişimler denizatı 

yetiştiriciliğinde oldukça önemlidir. 24 saat 

içerisindeki sıcaklık değişimi maksimum 

2°C’lik değişim göstermesinin önemli olmadığı 

belirlenmiştir. Tablo 1 ve 2’de yetiştirilebilir 

denizatı türleri; gerekli su sıcaklık değerlerine 

ve su miktarlarına göre gruplandırılarak 

verilmiştir. Farklı su sıcaklığı gerektiren 

denizatı türleri karışık olarak yetiştirilemez. 

Her çift için gerekli olan boyutların 

yanı sıra bütün türlere ait 1 çift yetişkin denizatı 

içinde önerilen tank ve akvaryum boyutları 

tabloda verilmiştir (Wilson ve Vincent, 

1998; Payne ve Rippingale, 2000; Wong ve Benzie, 

2003; Job ve ark, 2002; Hilomen-Garcia ve 

ark., 2003). 

Tablo 1. Yetiştiriciliği Yapılan Tropikal (24- 

26°C) Denizatı Türleri için Gerekli Su 

Miktarı. 

Table 1. The amount of water reguired for the species 

of tropical (24-26°C) seahorses that 

are being cultured. 

Hippocampus kuda 1 çift / 30 litre 

Hippocampus barbouri 1 çift / 30 litre 

Hippocampus erectus 1 çift / 30 litre 

Hippocampus reidi 1 çift / 30 litre 

Hippocampus fuscus 1 çift / 20 litre 

Hippocampus comes 1 çift / 30 litre 

Hippocampus procerus 1 çift / 30 litre 

Hippocampus zostenae 1 çift / 6 litre



Tablo 2. Yetiştiriciliği Yapılan Subtropikal (18-22°C) Denizatı Türleri için Gerekli Su Miktarı. 

Table 2. The amount of water reguired for the species of subtropical ( 18-22°C) seahorses that are being cultured. 

Hippocampus whitei 1 çift / 30 litre 

Hippocampus ingens 1 çift / 50 litre 

Hippocampus abdominalis 1 çift / 50 litre 

Şekil 2. Denizatının morfolojik ve anatomik özellikleri (Lourie ve ark., 2004). 

Figure 2. The morphological and anatomical characteristics of the seahorses. 

5

6 



Şekil 3. Denizatı (Hippocampus fuscus)’nın yumurtasının mikroskop altındaki görüntüsü (MEÜ. SUFAK). 

Figure 3. The view of eggs of the seahorses under the microscop below. 

Şekil 4. Yavru gelişimini tamamlamış Hippocampus fuscus türü denizatı (MEÜ, SUFAK). 

Figure 4. The seahore species of Hippocampus fuscus comleted its breeding development (MEÜ, SUFAK).



Şekil 5. Denizatı yetiştiriciliğinde kullanılan akvaryum ortamı (MEÜ, SUFAK). 

Figure 5. The aquarium scene used in culturing seahorse (MEÜ, SUFAK). 

Denizatlarının korunması ve 

populasyonlarının iyileştirme çalışmaları 

Denizatları dünyada çok yaygın olarak bulunmalarına 

karşın sabit olarak hiçbir bölgede 

çok sayıda bulunmamaktadırlar. Türlerin çoğuna 

Batı Atlantik ve İndopasifik kıyılarında rastlanmaktadır. 

En iyi tanımlanmış olan türler ise Kuzey 

Amerika, Avrupa ve Avustralya’da bulunanlardır. 

Kuzey Avrupa sularında Hippocampus 

hippocampus ve Hippocampus ramulosus olarak 

iki tür bulunmaktadır. Denizatı koruma ve tanımlama 

araştırmalarında tüm Hippocampus genusuna 

ait 32 tür belirlenmiş, fakat daha sonra 

Hippocampus denise türünün tanımlanmasıyla 

tür sayısı 33 olmuştur (Şekil 6, 7), ( Lourie ve 

Randall, 2003; Lourie ve ark., 2004). 

Denizatları daha çok kara ile denizin birleştiği 

sığ sularda yaşadıklarından, insanların yaşam ve 

etki alanlarını ile etkileşim içinde olduklarından 

doğal yaşamları olumsuz yönde etkilenmesi ve 

insanların denizatlarını çeşitli alanlarında kullanması, 

ticareti giderek artırması sonucu doğal 

populasyonlarını etkileyerek hızla düşürmektedir. 

Buna bağlı olarak “Trade Record Analaysis of 

Flora and Fauna in Commerce” (TRAFFIC) tarafından 

yapılan araştırmalar, denizatlarının nesillerinin 

tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu 

göstermiştir (Martin-Smitha ve ark., 2004). 

7

8 



Şekil 6. Hippocampus denise türü denizatının morfolojik özellikleri (Lourie ve ark., 2004). 

Figure 6. The morphological characteristics of the Hippocampus denise of seahorse species (Lourie ve ark., 2004).



Şekil 7. Hippocampus bargibanti türü denizatının genel görünümü (Kuiter, Rudie H., 2003) 

Figure 7. The general view of Hippocampus bargibanti seahorse species (Kuiter, Rudie H., 2003) 

2002 yılının Kasım ayında 161 ülkenin imzaladığı 

"Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve 

Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin 

Sözleşme" de (CITES: Convention on International 

Trade in Endangered Species of Wild Fauna 

and Flora) denizatları "Tehlike Altındaki Türler" 

listesine alınmıştır. Sözleşme Mayıs 2004'te yürürlüğe 

girmiş ve CITES-Ek2 (Appendix II of 

CITES-2004)’de denizatlarını kapsayan Hippocampus 

genus’unun tümü listeye eklenmiştir 

(CITES, 2002; CITES, 2004; Lourie ve ark., 

2004; Foster ve Vincent, 2004). 

Ülkemizde ise denizatlarının korunması 

amaçlı ilgili bakanlık ve kurumlar tarafından 

2008 yılında yapılan tebliğ ile 1380 sayılı Su 

Ürünleri Kanun ve Su Ürünleri Yönetmeliğine 

bağlı olarak “2/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su 

Ürünleri Avcılığını Düzenleyen Tebliğ 

(2008/48)”ine göre “Avlanması Yasak Türler” 

başlığı altında madde 16’da sunulan türler arasında 

sadece Hippocampus hippocampus’un avlanması 

ve toplanması yasaklanmıştır. Ancak diğer 

ülkelerdeki koruma çalışmalarında belirtildiği 

üzere denizatı türlerini kapsayan Hippocampus 

spp. genusuna ait tüm türler koruma altına alınarak 

avlaması ve doğal türlerin ticaretinin yapılması 

yasaklanmıştır. 

9


10 

Sonuç 

Denizatları; akvaryumculuk, süs eşyası, eczacılık 

(ilaç yapımında) gibi geniş kullanım alanlarının 

yanı sıra bazı ülkelerde gıda (afrodizyak 

etkiden dolayı) olarak tüketilmesinden dolayı 

denizatı türlerinin doğal populasyonunda azalmaya 

neden olmakta ve nesillerinin tükenme tehlikesi 

altına girmiştir. 

Denizlerdeki denizatlarını kapsayan çalışmalarda 

birçok araştırmanın, bu familyaya ait türlerin 

üreme davranışı ve üreme ekolojisi ile yoğun 

avcılık baskısı üzerinde yapılmış olup buna karşılık 

denizatlarının populasyon yapıları, habitat 

seçimleri ve habitat içersindeki davranışları hakkında 

yeterli bilgi bulunmamaktadır. Düşük 

üreme oranlarına sahip olmaları, üremde monogami 

davranışını göstermeleri, ayrıca yavaş hareket 

yeteneklerinden dolayı çok dar dağılım alanlara 

sahip olmaları hem sosyal yapılarını kolaylıkla 

bozmakta hem de yetiştiricilik şanslarını sınırlandırmaktadır. 

Bu doğal sınırlayıcı faktörlerin, nesli tükenme 

durumunda olan denizatlarının korunması, üzerindeki 

olumsuz etkilerinin giderilmesi ve türlerin 

devamlılığını sürdürebilmek için kontrollü ortamlarda 

yetiştiricilikleri yapılarak doğal türler 

yerine yetiştiricilik sonunda elde edilen ürünler 

ile ihtiyaçların karşılanmasına yönlendirilmelidir. 

Bunun sonucunda denizatı populasyonları üzerindeki 

olumsuz baskıyı azaltarak balıkçılık düzenlemelerin 

detaylı araştırmalar ile güncellenmesi, 

biyolojik ve genetik araştırmaları yapay 

ortamlarda üremelerini destekleyerek doğal ortamdaki 

sayılarının azalmasını önlemek amaçlı 

yeni araştırmaların yapılmasını doğurmuştur. 

Denizatları ülkemizde yapay üretim potansiyeli 

bulunmasına rağmen bilgi ve deneyin yetersizliği 

nedeniyle sistemli ve sürekli üretimleri 

yapılamamaktadır. Bu nedenle Uzakdoğu ülkelerinden 

ithal edilmekte ve bu durum ülke ekonomisinde 

kayba neden olmaktadır. Doğal populasyonlarının 

artırılması ve ülke ekonomisine ek 

girdi sağlanması için denizatları su ürünleri yetiştiriciliğinde 

alternatif tür olarak önerilmektedir. 

Kaynaklar 

CITES,(2002), Proposals for amendment of Appendices 

I and II Results, 

http://www.cites.org/eng/news/world/cop12 

_prop_results.pdf (23.04.2008). 


CITES, (2004). Seahorses and other members of 

the family syngnathidae, 

http://www.cites.org/eng/com/ac/20/E20- 

17.pdf (09.04.2007). 

Consi, T.R., Seifert, P.A., Triantafyllou, M.S. 

and Edelman, E.R., (2001). The dorsal fin 

engine of the seahorse (hippocampus sp.), 

Journal of Morphology, 248: 80-97. 

doi: 10.1002/jmor.1022 

Foster, S.J., Vincent, A.C.J., (2004). Life history 

and ecology of seahorses: implications for 

conservation and management, Journal of 

Fish Biology, 65: 1-61. 

doi: 10.1111/j.0022-1112.2004.00429.x 

Golani, D., Fine M., (2002). On the occurrence 

of Hippocampus fuscus in the eastern mediterranean, 

Journal of Fish Biology, 60: 764- 

766. 

doi: 10.1006/jfbi.2001.1860 

Hilomen-Garcia, By G. V., Reyes, R. D., Garcia, 

C.M.H., (2003). Tolerance of Seahorse Hippocampus 

kuda (Bleeker) Juveniles to Various 

Salinities, Journal of Applied Ichthyology, 

19: 94-98. 

doi: 10.1046/j.1439-0426.2003.00357.x 

http://www.seahorse.org/library/articles/anatomy. 

shtml 

Job, S.D., Dob, H.H., Meeuwigc, J.J., Halla, H. 

J., (2002). Culturing the oceanic seahorse 

hippocampus kuda, Aquaculture, 214: 333- 

341. 

doi: 10.1016/S0044-8486(02)00063-7 

Kendrick, A.J., Hyndes, G. A., (2003). Patterns 

in the abundance and size-distribution of 

syngnathid fishes among habitats in a 

seagrass-dominated marine environment, 

Estuarine, Coastal and Shelf Science, 57: 

631-640. 

doi: 10.1016/S0272-7714(02)00402-X 

Kuiter, Rudie H., (2003). Seahorses, Pipefishes 

and their relatives, a comprehensive guide to 

syngnathiformes, 237 p. TMC Publishing, 

Chorleywood, UK. 

Lourie, S.A., Randall, J.E., (2003). A new pygmy 

seahorse, hippocampus denise (teleostei: 

syngnathidae) from the indo-pacific, Zoological 

Studies, 42: 284-291.


Lourie, S.A., Foster, S.J., Cooper, E.W.T., Vincent, 

A.C.J., (2004). A guide to the identification 

of seahorses,109, Project Seahorse 

and TRAFFIC North America, University of 

British Columbia and World Wildlife Fund, 

Washington D.C., USA. 

Martin-Smitha, K.M., Samoilysc, M.A., 

Meeuwiga, J.J., Vincent, A.C.J., (2004). 

Collaborative development of management 

options for an artisanal fishery for seahorses 

in the central philippines, Ocean & Coastal 

Management, 47: 165-193. 

doi: 10.1016/j.ocecoaman.2004.02.002 

Masonjones, H. D., (2001). The effect of social 

context and reproductive status on the metabolic 

rates of dwarf seahorses Hippocampus 

zosterae, Comparative Biochemistry and 

Physiology Part A, 129: 541-555. 

doi: 10.1016/S1095-6433(01)00291-4 

Moreau, M., Hall, J.J., Vincent, A.C.J., (2000). 

Proceedings of the first international workshop 

on the management and culture of marine 

species used in traditional medicines, 

Fish and Fisheries, 1: 274-281. 

MEÜ. Sufak, Mersin Üniversitesi Su Ürünleri 

Araştırma Laboratuvar Çalışma Arşivleri. 

OSPAR Commission, (2009). Background document 

for the Long-snouted seahorse Hippocampus 

guttulatus, ISBN 978-1-906840- 

69-3, Publication Number: 429/2009. 

Payne, M.F., Rippingale, R.J., (2000). Rearing 

West Australian seahorse, Hippocampussubelongatus, 

juveniles on copepod nauplii 

and enriched artemia, Aquaculture, 188: 

353-361. 

doi: 10.1016/S0044-8486(00)00349-5 

Perante, N.C., Pajaro, M.G., Meeuwig,J. J., 

Vincent A.C.J., (2002). Biology of a seahorse 

species, Hippocampus comes in the 

central philippines, Journal of Fish Biology, 

60: 821-837. 

doi:10.1111/j.1095-8649.2002.tb02412.x 


Salin, K.R., Yohannan, T.M., (2005). Fisheries 

and trade of seahorses, Hippocampus spp. in 

southern india, Fisheries Management and 

Ecology, 12: 269-273. 

doi: 10.1111/j.1365-2400.2005.00450.x 

Wilson, M.J., Vincent, A.C.J., (1998). Preliminary 

success in closing the life cycle of exploited 

seahorse species, Hippocampus spp., 

in captivity, Aquarium Sciences and Conservation, 

2:179-196. 

doi: 10.1023/A:1009629130932 

Wilson, A.B., Vincent, A., Meyer, A., (2001). 

Male pregnancy in seahorses and pipefishes 

(family syngnathidae):rapid diversification 

of paternal brood pouch morphology inferred 

from a molecular phylogeny, The 

Journal of Heredity, 92(2): 159-166. 

doi: 10.1093/jhered/92.2.159 

Wong, J.M., Benzie, J.A.H., (2003). The effects 

of temperature, artemia enrichment, stocking 

density and light on the growth of juvenile 

seahorses, Hippocampus whitei (Bleeker, 

1855), from Australia, Aquaculture, 228: 

107-121. 

doi: 10.1016/S0044-8486(03)00320-X 

Woods, C.M.C.,Valentino, F., (2003). Frozen 

mysids as an alternative to live artemiain 

culturing seahorses Hippocampus abdominalis, 

Aquaculture Research, 34: 757-763. 

doi: 10.1046/j.1365-2109.2003.00882.x 

Woods, C.M.C., (2000). Improving initial survival 

in cultured seahorses Hippocampus 

abdominalis Leeson, 1827 (Teleostei: 

Syngnathidae), Aquaculture, 190: 377-388. 

doi: 10.1016/S0044-8486(00)00408-7 

Zhang, N., Xu, B., Mou, C., Yang, W., Wei, J., 

Lu, L., Zhu, J., Du, J., Wu, X., Ye, L., Fu, 

Z., Lu, Y., Lin, J., Sun, Z., Su, J., Dong, M., 

Xu, A., (2003). Molecular profile of the 

unique species of traditional chinese medicine, 

Chinese seahorse (Hippocampus kuda 

Bleeker), The Federation of European Biochemical 

Societies- FEBS, 550: 124-134. 

11



E-ISSN 1307-234X 


RESEARCH ARTICLE ARAŞTIRMA MAKALESİ 

ORTAM ŞARTLARINDA (23 ±4°C) BİRDEN FAZLA 

UYGULANAN ÇÖZÜNDÜRME İŞLEMİNİN LEVREK 

BALIĞI (Dicentrarchus labrax, L., 1758)’ NIN ET 

KALİTESİNE ETKİSİ 

Yunus Alparslan ∗ , Hatice Hasanhocaoğlu, Taçnur Baygar 

Muğla Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, Su Ürünleri Avlama ve İşleme Tekonolojisi Bölümü, Muğla 

Özet: Bu çalışmada bütün, iç organları alınmış ve fileto olarak dondurulan (-18 ±2ºC) levrek balığı 

(Dicentrarchus labrax)’ nın ortam şartlarında (23 ±4°C) çözündürülüp tekrar dondurulması 

şeklinde 6 kez çözündürme ve dondurma uygulamasının balığın et kalitesinde meydana getirdiği 

değişimlerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada bütün, iç organları alınmış ve fileto 

haldeki taze levrek balığının duyusal kabul edilebilirlik değeri 3.83 ±0.02, 3.78 ±0.04 ve 

3.77±0.01 olarak değerlendirilmiştir. Taze levrek balığının ham protein, ham yağ, pH, TVB-N, 

TMA-N ve TBA değerleri ise sırasıyla %19.69 ±0.27, %8.54 ±0.12, 6.48 ±0.00, 18.85 ±0.10 

mg/100 g, 3.16 ±0.00 mg/100g ve 0.43 ±0.01 mg malonaldehit/kg olarak tespit edilmiştir. Bütün, 

iç organları alınmış ve fileto haldeki örneklerin ortam şartlarında dördüncü çözündürme 

işlemi sonrasındaki sırasıyla duyusal yönden kabul edilebilirlik değeri, % ham protein, % ham 

yağ, pH, TVB-N, TMA-N ve TBA değerleri 1.70 ±0.01, 1.65 ±0.03 ve 1.63 ±0.02; %19.57 

±0.14, 18.82 ±0.08 ve 19.56 ±0.31; %7.92 ±0.22, 7.80 ±0.38 ve 8.03 ±0.35; 6.58±0.001, 6.53 

±0.001 ve 6.52 ±0.001; 20.50 ±0.20, 20.89 ±0.28 ve 21.70 ±0.10 mg/100 g; 3.61 ±0.03, 3.72 

±0.02 ve 3.71 ±0.01 mg/100 g; 0.55 ±0.02, 0.62±0.02 ve 0.66±0.02 mg malonaldehit/kg olarak 

saptanmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, levrek balıklarının ortam şartlarında çözündürme 

işlemi sonrasında kas dokusunda yumuşama, balık etinde istenmeyen koku gelişimi, deri ve 

pullarda parlaklığın kaybolması, solungaçlarda renk ve koku değişimleri meydana gelmiştir. 

Pullu ve derili örneklerin kalite açısından fileto örneklere oranla daha iyi durumda oldukları 

görülmüştür. Dördüncü çözündürme işlemine kadar duyusal açıdan kabul edilebilir durumda 

olsalar da, dondurulmuş balıkların sadece bir kere çözündürülerek hemen tüketilmeleri ve 

bunun için de tüketicilere ihtiyaçları oranda balıkları dondurup, yiyebilecekleri kadar miktarda 

çözündürmeleri önerilmektedir. 

12 

Anahtar Kelimeler: Levrek, Dicentrarchus labrax, Dondurma, Çözündürme, Kalite değişimi 

∗ Correspondence to: Yunus ALPARSLAN, Muğla Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Avlama 

ve İşleme Teknolojisi Bölümü, Kötekli 48000 Muğla-TÜRKİYE 

Tel: (+90 252) 211 18 87 

E-mail: yunusalparslan@mu.edu.tr

Journal of FisheriesSciences.com Alparslan ve ark., 7(1): 12-21 (2013) 


Abstract: Effect of Multiple Thawing Process in Ambient 

Conditions (23±4°C) on Quality of Sea Bass 

(Dicentrarchus labrax, L., 1758) 

Giriş 

This study aim to establish quality changes occur in whole, gutted and fillet frozen (18 ±2ºC) 

sea bass (Dicentrarchus labrax) were thawed in ambient conditions (23 ±4°C) and froze again 

more than once. In study internal acceptability value in term of sensory of whole, gutted and 

fillet fresh sea bass were 3.83 ±0.02, 3.78 ±0.04 and 3.77±0.01 respectively. Crude protein, 

crude lipid, pH, Toplam Uçucu Bazik Azot (TVB-N), Trimetilamin Azot (TMA-N) and Tiyobarbiturik 

Asit (TBA) of fresh sea bass were also 19.69 ±0.27 %, 8.54 ±0.12 %, 6.48 ±0.00, 

18.85 ±0.10 mg/100g, 3.16 ±0.00 mg/100g and 0.43 ±0.01 mg malonaldehyde/kg respectively. 

After fourth thawing in ambient condition, acceptability value in term of sensory, crude protein, 

crude lipit, pH, TVB-N, TMA-N and TBA of sea bass were 1.70 ±0.01, 1.65 ±0.03 and 

1.63 ±0.02; 19.57±0.14 %, 18.82 ±0.08 % and 19.56 ±0.31 %; 7.92 ±0.22 %, 7.80 ±0.38 % 

and 8.03 ±0.35 %; 6.58 ±0.001, 6.53 ±0.001 and 6.52 ±0.001; 20.50 ±0.20, 20.89 ±0.28 and 

21.70 ±0.10 mg/100g; 3.61 ±0.03, 3.72 ±0.02 and 3.71±0.01 mg/100g; 0.55 ±0.02, 0.62 ±0.02 

and 0.66 ±0.02 mg malonaldehyde/kg respectively. According to study results after multiple 

freeze/thaw cycle in ambient conditions, there were softhing in muscle tissue, development of 

undesirable odor in fish meat, loss of brightness of leather and stamps, color and odor changes 

in the gills. It has seen that samples with leather and stamps had better quality than fillets after 

the study. Samples exceeded acceptable limits in terms of sensory after fourth thawing in amibient 

conditions. Thus separating into pieces can be consumed at a time before freezing and 

thawing has been recommended to consumers. 

Keywords: Sea bass, Dicentrarchus labrax, Freezing, Thawing, Quality changes 

Su ürünleri başta olmak üzere gıdaların depolama 

süresini uzatmak amacıyla dondurulması, 

bozulma ve ekonomik kaybın en aza indirilmesinde 

ve gıda kaynaklı patojenlerin kontrol edilmesinde 

çok önemli rol oynamaktadır. Dondurulmuş 

ürünler, diğer yöntemlerle muhafaza 

edilmiş ürünlerle karşılaştırıldığında, besin değerleri 

açısından çok daha yüksek kaliteye sahiptir 

(Olgunoğlu ve Polat, 2002). 

Donmuş balıkların depolama ömrü ve kalitesi, 

donma öncesi balığın elde ediliş koşullarına, 

donma hızına, ambalaj durumuna, dondurma&çözündürme 

sayısına, uygunsuz dondurma&çözündürme 

işlemlerine, depolama sıcaklığına, 

sıcaklık dalgalanmalarına ve sürekliliğine 

bağlıdır. Genellikle besinlerin dondurulması, 

depolanması ve çözdürülmesi sürecinde yapılan 

yanlış yöntemler besinin mikrobiyolojik, kimyasal 

ve fiziksel yönden bozulmasına ya da değişmelerine 

sebep olmaktadır (Bulduk, 2002). 

Dondurma işlemi sırasında buz kristallerinin 

oluşumuna bağlı olarak beliren hücre zedelenmeleri, 

çözülme sırasında görülen her türlü olumsuz 

değişimlerin başlıca nedenidir (Varlık ve 

diğ., 2004). Donmuş besinler genellikle, buzdolabında, 

mikrodalga fırında, soğuk su altında ve 

oda ısısında olmak üzere dört farklı şekilde çözündürülürler. 

Hızlı dondurma ve çözdürme, 

özellikle ev ve restoranlarda yaygın olarak kullanılan 

yöntemlerdir (Tokur ve Kandemir, 2008; 

Turan ve diğ., 2006; Mol ve diğ., 2004; Özeren 

ve Ersoy 2008; Olgunoğlu ve Polat, 2002). Ortam 

sıcaklığında çözdürme çok düzensiz ısı transfer 

hızıyla sonuçlanabilir. Bazı durumlarda balık 

yüzeyi ısınır yumuşar ve merkezde çözünme tamamlanmadan 

yüzeyde bozulma ve bakteriyel 

gelişme başlar. Bu tip uygulamalarda balık ya da 

balık bloğunun büyüklüğü çözdürme süresini etkiler. 

Daha büyük bloklar ortam koşullarında 

çözdürmek için uygun değildir (Turan ve diğ., 

2006). 

Bu çalışmada birden fazla kez dondurulup 

ortam sıcaklığında çözündürülen levrek balığında(bütün, 

iç organsız ve fileto) meydana gelen 

duyusal, fiziksel ve kimyasal kalite kayıplarının 

tespit edilmesi amaçlanmıştır. Grupların bütün, 

iç organsız ve fileto şeklinde seçilmesinin 

asıl nedeni, tüketicilerin levrek balığını balık satış 

noktalarından genelde bu şekilde almalarından 

dolayıdır. Balıklar alındıktan sonra 

ev/lokanta/restoran/otel/tatil köyü vb. yerlere getirilerek 

derin dondurucularda saklanmaktadır. 

Bazen ihtiyaçtan fazla balık çözündürüldükten 

sonra tekrar dondurarak saklanmaya devam edilmektedir. 

Bu durumdan dolayı çalışma planlanırken 

tüketicilerin yaptıkları bu hatalı dondurma 

13


ve çözündürme işlemlerinin balık eti kalitesi üzerine 

etkisinin tespit edilmesi hedeflenmiştir. 

14 

Materyal ve Metot 

Balık temini 

Bu çalışmada materyal olarak ağ kafeslerde 

üretimi yapılan 350 ± 10 g porsiyonluk boydaki 

kültür deniz levreği (Dicentrarchus labrax L., 

1758) kullanılmıştır. Balıklar, üç grup halinde 

[pulları alınmamış bütün (B grubu), pulları ve iç 

organları alınmış (P grubu) ve fileto (F grubu)] 

olarak (Kılıç Holding, Milas/MUĞLA) paketleme 

tesisinden alınarak 7’şer kg.lık strafor kutular 

içerisinde yaprak buz uygulanmış bir şekilde 

iki saat içerisinde fakültemiz kalite kontrol 

laboratuarına getirilmiştir. 

Depolama ve çözündürme şartları 

Laboratuara getirilen balık gruplarından her 

çözündürme aşamasındaki analizler için ortalama 

6 adet balık kullanılmak üzere strafor tabaklara 

konulmuş ve streç film ile sarılmıştır. Örnekler 

strafor kutular içerisinde derin dondurucuya (-18 

±2ºC) alınmıştır. Balık gruplarının çözüldürülmesi 

ise ortam koşullarında (23 ±4ºC) orta nokta 

sıcaklığı yaklaşık olarak 4 ±2°C’ye düşene kadar 

gerçekleştirilmiştir. 

Örneklerin analize hazırlanması 

Laboratuara getirilen taze balık örneklerinde 

başlangıç analizleri (duyusal, pH, Toplam Uçucu 

Bazik Azot (TVB-N), Trimetil Amin Azot 

(TMA-N), Tiyobarbiturik Asit (TBA), ham protein 

ve % yağ) yapılmıştır. Daha sonra örnekler B 

grubundaki balıklar ortalama 350 ±10 g olarak 2 

kg gelecek şekilde, P grubu ortalama 300 ±10 g 

olarak 2 kg gelecek şekilde, F grubundaki filetolarda 

ortalama 100 ±10 g olarak ½ kg gelecek şekilde 

strafor tabaklar içerisinde streç film ile sarılarak 

–18 ±2 ºC’ deki dondurucuda depolamaya 

alınmışlardır. 15 günde bir olacak şekilde her seferinde 

gruptaki örneklerin tamamı dondurucudan 

çıkarılarak oda sıcaklığında çözündürülmüşler 

ve tekrar dondurulmuşlardır. Çözündürme ve 

dondurma işlemi 6 defa yapılmıştır. Yukarıda 

belirtilen analizler her çözündürme aşamasında 

uygulanmış, kalan örnekler ise dondurucuya tekrar 

alınmışlardır. Çalışma 3 ay sürmüş daha sonra 

bir daha tekrarlanmıştır. 

Duyusal analiz 

Balıkların tazelik analizleri 6 panelist tarafından 

Aubourg (2001)’ e göre değerlendirilmiştir. 

Bu skalaya göre; 3–4 puan “en iyi kalite”, 2–3 


puan arası “iyi kalite”, 1–2 puan arası alanlar 

“orta kalite”, 1 puanın altı ise “kabul edilemez” 

olarak nitelendirilmektedir. 

Kimyasal analizler 

pH ölçümleri, Inolab WTW marka pH metre 

ile Manthey ve ark. (1988)’ e göre ölçülmüştür. 

Toplam Uçucu Bazik Azot (TVB-N) Tayini Antonocopoulus 

(1973)’e göre yapılmıştır. Homojenize 

edilen örneklerde, su buharı distilasyon 

yöntemi ile ayrılan uçucu bazlar 0,1 NaOH titre 

ile edilip, TVB-N miktarı tespit edilmiştir. Tiyobarbitürik 

Asit (TBA) Tayini için ön işlemlerden 

geçirilen balık örnekleri 538 ηm dalga boyundaki 

spektrofotometrede(Tarladgis et al., 1960); Trimetilamin 

Azot (TMA-N) miktarı ise 410 ηm 

dalga boyundaki spektrofotometrede ölçülmüştür. 

(Schormüller, 1968). 

İstatistiksel analiz 

SPSS 14 Windows Programı kullanılarak 

LSD (Çoklu Karşılaştırma) testi uygulanarak 

gruplar arasında önem seviyesi (p



Tablo 1. Bütün olarak işleme tabi tutulmuş, ortam şartlarında çözündürülen levrek balığının duyusal 

analiz sonuçları 

Table 1. Results of sensory analyses of seabass that processed as whole and thawed in ambient conditions 

BÜTÜN 

Deri Göz Solungaç Koku Kıvam Doku Genel Ka- 

ÇÖZÜNDÜRME 

bul 

Başlangıç 3.88±0.02 3.80±0.02 3.67±0.02 3.79±0.02 3.91±0.01 3.89±0.01 3.82±0.01 

1. 3.63±0.01 3.33±0.01 3.40±0.01 3.50±0.01 3.49±0.02 3.53±0.01 3.50±0.02 

2. 3.28±0.01 3.11±0.01 2.84±0.01 2.93±0.02 3.05±0.03 3.00±0.01 3.04±0.03 

3. 2.88±0.01 2.45±0.02 2.38±0.03 2.53±0.01 2.54±0.01 2.55±0.02 2.59±0.04 

4. 1.84±0.02 1.63±0.02 1.44±0.01 1.54±0.01 1.65±0.02 1.68±0.02 1.70±0.01 

5. 1.11±0.02 0.80±0.01 0.67±0.01 0.76±0.02 0.88±0.01 1.00±0.01 0.88±0.02 

6. 0.72±0.01 0.44±0.01 0.38±0.01 0.45±0.01 0.53±0.02 0.58±0.02 0.53±0.01 

Tablo 2. İç organsız olarak işleme tabi tutulmuş, ortam şartlarında çözündürülen levrek balığının 

duyusal analiz sonuçları 

Table 2. Result of sensory analyses of seabass that processed as gutted and thawed in ambient conditions 

İÇ ORGANSIZ 


Deri Göz Solungaç Koku Kıvam Doku Genel 

Kabul 

Başlangıç 3.88±0.02 3.80±0.02 3.67±0.02 3.79±0.02 3.91±0.01 3.89±0.01 3.82±0.01 

1. 3.48±0.02 3.41±0.01 3.53±0.01 3.51±0.01 3.48±0.02 3.46±0.02 3.45±0.05 

2. 3.12±0.02 3.03±0.01 2.90±0.02 3.04±0.01 2.93±0.02 2.98±0.01 2.99±0.02 

3. 2.74±0.02 2.55±0.01 2.55±0.03 2.59±0.02 2.51±0.02 2.41±0.03 2.62±0.04 

4. 1.79±0.03 1.71±0.02 1.53±0.02 1.60±0.02 1.58±0.03 1.64±0.02 1.65±0.03 

5. 1.01±0.02 1.00±0.01 0.87±0.02 0.92±0.03 0.83±0.02 0.93±0.01 0.88±0.01 

6. 0.63±0.01 0.58±0.02 0.59±0.01 0.48±0.01 0.49±0.02 0.48±0.01 0.51±0.01 

15


16 


Tablo 3. Fileto olarak işleme tabi tutulmuş, ortam şartlarında çözündürülen levrek balığının duyusal 

analiz sonuçları 

Table 3. Results of sensory analyses of seabass that processed as fillet and thawed in ambient conditions 


FİLETO 

Deri Göz Solungaç Koku Kıvam Doku Genel 

Kabul 

Başlangıç 3.88±0.02 - - 3.79±0.02 3.91±0.01 3.89±0.01 3.82±0.01 

1. 3.35±0.02 - - 3.47±0.02 3.28±0.04 3.46±0.01 3.40±0.02 

2. 

3.13±0.02 - - 2.93±0.03 2.93±0.01 2.87±0.02 2.99±0.03 

3. 2.83±0.02 - - 2.53±0.01 2.40±0.02 2.40±0.02 2.64±0.04 

4. 1.80±0.02 - - 1.62±0.02 1.54±0.02 1.56±0.02 1.63±0.02 

5. 1.17±0.01 - - 0.95±0.01 0.84±0.02 1.04±0.01 1.09±0.03 

6. 0.84±0.13 - - 0.66±0.01 0.48±0.01 0.62±0.02 0.75±0.06 

Kimyasal analiz sonuçları 

pH analiz sonuçları 

Tablo 4-6’da farklı çözündürme yöntemleri 

temel alınarak pH analiz sonuçlarının genel ortalaması 

toplu olarak gösterilmiştir. Taze (0. gün) 

levrek balıklarının pH ortalaması 6.48 ±0.00 olarak 

tespit edilmiştir. Ortam koşullarında yapılan 

ilk çözündürme sonrasında sırasıyla bütün, iç organları 

alınmış ve fileto örneklerin pH ortalaması 

6.41 ±0.00, 6.40 ±0.00 ve 6.41 ±0.00; son çözündürme 

olan altıncı çözündürme sonrasında ise 

6.69 ±0.00, 6.76 ±0.00 ve 6.61 ±0.00 olarak belirlenmiştir. 

Ortam koşullarında çözündürülen bütün, iç 

organları alınmış ve fileto haldeki levrek balıkları 

pH değerleri açısından karşılaştırıldığında 6. çözündürme 

sonrasında en düşük pH içeriğinin 6.61 

ile fileto örneklerde, en yüksek pH içeriğinin ise 

6.74 ile iç organları alınmış balıklarda olduğu 

görülmüştür. İstatistiksel olarak değerlendirildiğinde 

her üç grup arasında pH değerinin istatistiki 

açıdan önemli olduğu belirlenmiştir (p


Ortam koşullarında çözündürülen bütün, iç 

organları alınmış ve fileto levrek gruplarının 

TMA-N değerleri bakımından bütün çözündürme 

aşamalarında birbirleri ile benzer değişimler tespit 

edilmiştir. 6. çözündürme sonunda da bütün 

örneklerin TMA-N değerlerinin 4.30 mg/100 g’ın 

üstüne çıktığı tespit edilmiştir. İstatistiksel olarak 

değerlendirildiğinde, iç organları alınmış grup ile 

diğer gruplar arasındaki farkın istatistiki açıdan 

önemli olduğu (p0.05) belirlenmiştir. 

TBA(Tiyobarbitürik Asit) analiz sonuçları 

Tablo 4-6’ da farklı çözündürme yöntemleri 

temel alınarak TBA analiz sonuçlarının genel 

ortalaması toplu olarak gösterilmiştir. Taze (0. 

gün) levrek balıklarının birinci çalışma sonrasındaki 

TBA analiz sonuçları ortalaması 0.43 ±0.01 

mg malonaldehit/kg olarak tespit edilmiştir. Ortam 

koşullarında yapılan ilk çözündürme sonrasında 

sırasıyla bütün, iç organları alınmış ve fileto 

örneklerin TBA sonuçlarının ortalaması 0.42 

±0.01, 0.50 ±0.01 ve 0.42 ±0.01; son çözündürme 

olan altıncı çözündürme sonrasında ise 0.71 

±0.03, 1.09 ±0.02 ve 0.85 ±0.02 mg malonaldehit/kg 

olarak saptanmıştır. 

Ortam koşullarında çözündürülen örneklerin 

TBA değerlerinin, çözündürme periyodu boyunca 

arttığı görülmüştür. 6. çözündürme sonunda en 

düşük TBA değerinin 0.71 mg malonaldehit/kg 

balıketi ile bütün haldeki levreklerde, en yüksek 

değerin ise 1.09 mg malonaldehit/kg balıketi ile 

iç organları alınmış levrek gruplarında olduğu 

tespit edilmiştir. İstatistiksel olarak değerlendirildiğinde 

her üç grup arasında TBA değerinin istatistiki 

açıdan önemli olduğu belirlenmiştir 

(p


18 


Tablo 4. Bütün olarak işleme tabi tutulmuş ortam şartlarında çözündürülen levrek balığının et 

yapısındaki kimyasal değişimler 

Table 4. The chemical changes of meat quality of seabass that processed as whole and thawed in ambient 

conditions 


pH 

TVB-N 

BÜTÜN 

TBA 

TMA-N % Protein % Yağ 

Taze 6.48±0.002 18.85±0.10 0.43±0.01 2.93±0.00 19.69±0.27 8.54±0.12 

1. 6.41±0.002 18.10±0.17 0.42±0.01 3.46±0.01 19.08±0.06 8.09±0.09 

2. 6.43±0.001 19.17±0.15 0.44±0.01 3.40±001 19.20±0.20 7.19±0.09 

3. 6.48±0.001 19.63±0.38 0.50±0.00 3.24±0.02 19.14±0.30 7.39±0.04 

4. 6.58±0.001 20.50±0.20 0.55±0.02 3.61±0.03 19.57±0.14 7.92±0.22 

5. 6.56±0.002 21.03±0.15 0.64±0.01 3.91±0.05 18.87±0.32 7.60±0.37 

6. 6.69±0.001 22.35±0.24 0.71±0.03 4.30±0.06 18.99±0.16 6.43±0.19 

Ortalama±Standart sapma (n:6) 

Tablo 5. İç organsız olarak işleme tabi tutulmuş ortam şartlarında çözündürülen levrek balığının et 


Table 5. The chemical changes of meat quality of seabass that processed as whole and thawed ambient 

conditions 


pH 

TVB-N 

İÇORGANSIZ 

TBA 


Taze 6.48±0.002 18.85±0.10 0.43±0.01 2.93±0.00 19.69±0.27 8.54±0.12 

1. 6.40±0.001 17.87±0.62 0.50±0.01 3.42±0.04 19.50±0.23 8.12±0.52 

2. 6.43±0.002 19.35±0.23 0.51±0.01 3.39±0.03 19.02±0.04 7.84±0.29 

3. 6.44±0.001 20.16±0.49 0.58±0.02 3.32±0.02 18.87±0.28 7.19±0.37 

4. 6.53±0.001 20.89±0.28 0.62±0.02 3.72±0.02 18.82±0.08 7.80±0.38 

5. 6.54±0.002 22.91±0.22 0.89±0.02 3.86±0.00 19.02±0.14 7.32±0.27 

6. 6.76±0.002 23.94±0.08 1.09±0.02 4.45±0.03 19.02±0.05 6.47±0.24 

Ortalama±Standart sapma (n:6)



Tablo 6. Fileto olarak işleme tabi tutulmuş ortam şartlarında çözündürülen levrek balığının et 


Table 2. The chemical changes of meat quality of seabass that processed as fillet and thawed in ambient 

conditions 


pH 

TVB-N 

FİLETO 

TBA 


Taze 6.48±0.002 18.85±0.10 0.43±0.01 2.93±0.00 19.69±0.27 8.54±0.12 

1. 6.41±0.001 18.06±0.24 0.42±0.01 3.52±0.01 19.07±0.15 7.63±0.23 

2. 6.46±0.000 19.84±0.41 0.47±0.01 3.38±0.07 19.20±0.14 6.88±0.37 

3. 6.49±0.001 20.32±0.28 0.56±0.04 3.25±0.02 18.93±0.46 7.55±0.34 

4. 6.52±0.001 21.70±0.10 0.66±0.02 3.71±0.01 19.56±0.31 8.03±0.35 

5. 6.51±0.001 23.76±0.20 0.74±0.03 3.99±0.06 19.14±0.32 7.37±0.65 

6. 6.61±0.004 24.83±0.26 0.85±0.02 4.44±0.01 19.00±0.21 7.48±0.19 

Ortalama±Standart sapma (n:6) 

Diğer çalışma verilerine bakıldığında levrek 

balıkları üzerine yapılan çalışmalarda Periago ve 

diğ. (2005), taze kültür levreğinin başlangıç pH, 

ham protein ve % yağ içeriğini sırasıyla 6.44, 

%23.37 ve %6.66, Alasalvar ve diğ. (2002), protein 

oranını %20.7, yağ oranını %5.2, Orban ve 

diğ. (2003) ise protein oranını %19.58, yağ oranını 

%9.36, pH içeriğini ise 6.27 olarak bulmuşlardır. 

Beklevik ve diğ. (2005) deniz levreği filetolarının 

ham protein ve lipit içeriğini depolama 

başlangıcında %19.75 ve %1.22 olarak saptamışlardır. 

Çaklı ve diğ. (2006), iç organları temizlenmiş 

levrek balığı için depolama periyodunun 

başlangıcında sırasıyla TMA-N değerlerini 

1.26 ±0.00 mg/100g, TVB-N değerlerini 16.2 

±0.28 mg/100g, TBA değerlerini ise 0.63 ±0.06 

mg MA/kg olarak belirlemişlerdir. Yine Çaklı ve 

diğ. (2007), solungaçları ve iç organları alınarak 

buz içerisinde depoladıkları levreğin başlangıç 

TBA değerini 0.259 mg malonaldehit/kg, TVB-N 

değerini 17.11 mg/100g, TMA-N değerini ise 

0.273 mg/100g olarak saptamışlardır. Baygar ve 

diğ. (2004), hamsi ve çinekop balıklarının birden 

fazla kez dondurulup farklı ortamlarda 

çözündürülmesi sırasında meydana gelen kalite 

kayıplarını tespit ettikleri çalışmada hamsi ve 

çinakop balıklarının sırasıyla başlangıç duyusal 

analiz değerlerini 8.70 ve 8.85; pH değerini 6.21 

ve 6.01; TVB-N değerlerini 21.88 ve 17.70 

mg/100 g; TMA-N değerlerini ise 4.02 ve 3.55 

mg/100g olarak tespit etmişlerdir. Ersoy ve diğ. 

(2008), Avrupa yılan balığını, buzdolabı, su, 

ortam şartları ve mikrodalga kullanarak farklı çözündürme 

işlemlerine tabi tuttukları çalışma sırasında 

başlangıç pH değerini 6.23, TVB-N değerini 

12.47 mg/100g, TBA içeriğini 1.10 mg malonaldehit/kg 

olarak bulmuşlardır. 

Çalışmamızda bütün, iç organları alınmış ve 

fileto haldeki levrek balığının başlangıç duyusal 

yönden kabul edilebilirlik analiz değerleri 3.83 

±0.02, 3.78 ±0.04 ve 3.77 ±0.01 olarak panelistler 

tarafından değerlendirilmiştir. Duyusal 

analiz sonuçlarına göre dondurma ve çözündürme 

yöntemlerinin özellikle balık proteini, tekstürü, 

deri kuruluğu, balık eti ve gözünde nem kayıpları 

ve solungaçları üzerinde oldukça etkili olduğu 

görülmektedir. Çalışma başlangıç değerlerimiz 

19


ile yapılan diğer çalışmaların sonuçları karşılaştırıldığında 

birçok durumda benzerlik gösterdiği 

görülmektedir. Aradaki görülebilecek farklılıkların 

ise balık türünün, av şeklinin ve mevsiminin, 

balığın yaşadığı ortamın, balığa uygulanan işlemlerin 

ve analiz metotlarının etkili olduğu düşünülmektedir. 

Altıncı çözündürme sonrasında levrek 

örneklerinin duyusal özelliklerinin genel kabul 

edilebilirlik değerleri göz önüne alındığında en 

iyi durumda olanların fileto levreklerde (0.75 

±0.06), en düşük kalitede olanın ise pulları ve iç 

organları alınmış levreklerde (0.51 ±0.01) olduğu 

görülmüştür. Bütün ve pulları/iç organları alınmış 

levrekler dördüncü çözündürmeden sonra, fileto 

levrekler beşinci çözündürmeden sonra sınır 

değer olarak kabul edilen “1” değerinin altında 

puan almışlardır. Srinivasan ve diğ. (1997), 

yaptıkları çalışmada üçüncü çözündürme 

işleminden sonra karideslerin fizikokimyasal ve 

doku özelliklerinde kayıpların meydana geldiğini 

bildirmektedirler. Hallier ve diğ. (2007) balık 

filetolarında dondurma ve çözündürme 

aşamasından sonra, kaslardaki protein yıkımı 

sonucunda etin parlaklığında bir azalmanın 

meydana geldiği belirtilmektedir. Dondurma ve 

çözündürme aşamasından sonra su tutma 

kapasitesinin kaybı yüzünden et kıvamı daha az 

sulu olmuş ve filetoların esnekliğinde azalma ve 

parçalanma dikkat çekmiştir. 

Ortam sıcaklığında çözündürülen tüm grupların 

(Bütün, İç organları alınmış, Fileto) 6. çözündürme 

sonrasında fizikokimyasal analiz sonuçları 

göz önünde bulundurulduğunda pH, TVB-N, 

TBA, TMA-N, Ham protein ve Ham yağ değerleri 

sırasıyla 6.69, 6.76, 6.61; 22.35, 23.94, 24.85 

mg/100g; 0.71, 1.09, 0.85mg malonaldehit/kg; 

4.30, 4.45, 4.44 mg/100g; % 18.99, 19.02, 19.00; 

% 6.43, 6.47, 7.48 olarak belirlenmiştir. 

Ersoy ve diğ. (2008), Avrupa yılan balığını 

ortam şartları ile çözündürme işlemine tabi tuttukları 

çalışma sırasında dondurma çözündürme 

işlemi uygulaması sonrasında pH değerinin azalarak 

istatistiksel açıdan önemli bir değişime sebep 

olduğunu bildirmişlerdir. Ayrıca çalışma sonucunda 

çözündürülmüş örneklerin pH içeriğinin 

6.5’i geçmediği bildirilmektedir. Çözündürme 

sonrası yılan balıklarının TVB-N içeriklerinin 

11.53 ve 12.52 mg/100g arasında değişim gösterdiği; 

TBA miktarında ise taze örneklerde 1.10 

mg malonaldehit/kg, çözündürme sonrasında ise 

bu değerlerde istatistiksel açıdan önemli bir 

azalma olduğu tespit edilmiştir. TBA değerinde 

20 


meydana gelen bu azalmanın, yağ oksidasyonu 

sırasında ortaya çıkan ürünlerin birbirleri ile etkileşmelerinden 

kaynaklanabileceği olarak açıklanmıştır. 

Mol ve diğ. (2004), çalışmalarında 

Türkiye’ye getirilen ithal uskumruların değişik 

çözülme koşullarındaki kalite parametrelerini belirlemişlerdir. 

Bu çalışma sonucunda oda şartları 

kullanılarak yapılan çözündürme koşullarının balık 

kalitesi üzerinde önemli bir değişime neden 

olmadığı, ithal uskumruların oda sıcaklığında 

sağlıklı biçimde çözülerek tüketilebileceği vurgulanmıştır. 

Sonuç 

Bu çalışmada ortam koşullarında çözündürme 

işleminde balık etinde kalite kayıplarının fazla 

oluştuğu gözlenmiştir. Özellikle etin yumuşaması, 

kötü koku oluşumu, deri ve pullardaki parlaklığın 

gitmesi, solungaçlardaki değişimler daha 

fazla hissedilmiştir. Balık etinin durumuna göre 

karşılaştırma yapılacak olunursa pullu ve derili 

örneklerin kalite açısından daha iyi durumda oldukları 

görülmüştür. Her ne kadar dördüncü 

çözündürme işlemi sonrasında balıklar duyusal 

açıdan kabul edilemez durumda olsalar bile bütün 

dondurulmuş gıdaların sadece bir kere 

çözündürüldükten sonra hemen tüketilmeleri 

gerekmektedir. Çalışma sonucunda tüketicilere 

ihtiyaçları oranında balıkları dondurup 

çözündürmeleri önerilmektedir. 

Kaynaklar 

Alasalvar, C., Taylor, K.D.A., Öksüz, A., 

Shahidi, F., Alexis M., (2002). Comparison 

of Freshness Quality of Cultured and Wild 

Sea Bass, Journal of Food Scince, 67(9): 

3220-3226. 

doi:10.1111/j.1365-2621.2002.tb09569.x 

Antonocopoulus, N., (1973). Bestimmung des 

Flüchtigen Basenstickstoofs. In: Ludorf W, 

Meyer V, Fische und Fischerzeugnisse. 

Aulage Verlag Paul Parey, Berlin, pp 224– 

225. 

Aubourg, S.P., (2001). Chilled Storage of Horse 

Mackarel, Journal of the American Oil 

Chemists' Society, 78(8): 857-862. 

Baygar, T., Özden, Ö., Üçok, D., (2004). Dondurma 

ve Çözündürme İşleminin Balık 

Kalitesi Üzerine Etkisi, Turkish Journal of 

Veterinary and Animal Science, 28(1): 173- 

178.


Beklevik, G., Polat, A., Özoğul, F., (2005). Nutritional 

Value of Sea Bass (Dicentrarchus 

labrax) Fillets during Frozen (-18°C) Storage, 

Turkish Journal of Veterinary and Animal 

Science, 29: 891-895. 

Bulduk, S., (2002). Gıda Teknolojisi, Detay 

Yayıncılık 1. Baskı, Yayın no: 02-06-0395- 

HY-40, s.147-149, ISBN 975-8326-43-0. 

Çaklı, S., Kılınc, B., Cadun, A., Dinçer, T., 

Tolasa, S., (2007). Quality Differences of 

Whole Ungutted Sea Bream and Sea Bass 

While Stored in Ice, Food Control,18: 391- 

397. 

doi: 10.1016/j.foodcont.2005.11.005 

Çaklı, S., Kılınc, B., Cadun, A., Tolasa, S., 

(2006). Effect of ungutting on microbiological, 

chemical and sensory properties of aquacultured 

sea bream and sea bass stored in 

ice, European Food Research and Technology, 

222: 719-726. 

doi: 10.1007/s00217-005-0014-1 

Ersoy, B., Aksan, E., Özeren, A., (2008). The 

Effect of Thawing Methods on The Quality 

of Eels (Anguilla anguilla), Food Chemistry, 

111: 377-380. 

doi: 10.1016/j.foodchem.2008.03.081 

Hallier, A., Chevallier, S., Serot, T., Prost, C., 

(2007). Freezing-Thawing Effects on The 

Colour and Texture of European Catfish 

Flesh, International Journal of Food Science 

and Technology, 43(7): 1253-1262. 

doi: 10.1111/j.1365-2621.2007.01601.x 

Manthey, M., Karnop, G., Rehbein, H., (1988). 

Quality Changes of European Catfish (Silurus 

glanis) from Worm-Water Aquaculture 

During Storage Ice, International Journal of 

Food Science and Technology, 23: 1-9. 

doi:10.1111/j.1365-2621.1988.tb00543.x 

Mol, S., Özden, Ö., Erkan, N., Baygar, T., 

(2004). İthal Uskumruların Değişik Çözülme 

Koşullarındaki Kalite Parametrelerinin Belirlenmesi, 

Turkish Journal of Veterinary 

and Animal Science, 28(6): 1071-1077. 

Olgunoğlu, A.İ., Polat, A., (2002). Dondurarak 

depolanan (-18°C) sudak (Sander lucioperca) 

filetolarında kimyasal ve duyusal 

değişimler, Turkish Journal of Veterinary 

and Animal Science, 26: 879-884. 


Orban, E., Nevigato, T., Di Lena, G., Casini, I., 

Marzetti, A., (2003). Differentiation in the 

Lipid Quality of Wild and Farmed Seabass 

and Gilthead Sea Bream, Journal of Food 

science, 68: 1-5. 

doi:10.1111/j.1365-2621.2003.tb14127.x 

Özeren, A., Ersoy, B., (2008). Yılan Balığı (Anguilla 

anguilla)’ nın Duyusal ve Renk 

Kalitesi Üzerine Defrost Yöntemlerinin 

Etkileri, Biyoloji Bilimleri Araştırma 

Dergisi, 1(2): 9-11. 

Periago, M.J., Ayala, M.D., Lopez-Albors, O., 

Abdel, I., Martinez, C., Garcia-Alcazar, A., 

Ros, G., Gil, F., (2005). Muscle Cellularity 

and Flesh Quality of Wild and Farmed Sea 

Bass, Aquaculture, 249: 175-188. 

doi: 10.1016/j.aquaculture.2005.02.047 

Schormüller, J. (1968). Handbuch der Lebensmittel 

Chemie. Band III/2 Teil. Tierische 

Lebensmittel Eier, Fleisch, Fisch, Buttermilch. 

Springer-Verlag.: 1341-1392. 

Srinivasan, S., Xiong, Y.L., Blanchard, P.S., 

Tidwell, J.H., (1997). Physiochemical 

Changes in Prawns Subjected to multiple 

Freze-Thaw Cycles, Journal of Food Science, 

62: 123-127. 

doi:10.1111/j.1365-2621.1997.tb04381.x 

Tarladgis, B.G., Watts, B.M., Yonathan M., 

(1960). Distillation method for the determination 

of malonaldehyde ın rancid foods, 

Journal of American Oil Chemistry Society, 

37(1): 44-48. 

doi: 10.1007/BF02630824 

Tokur, B., Kandemir, S., (2008). Dondurulmuş 

Balıklarda Farklı Çözündürme Şekillerinin 

Protein Kalitesine Olan Etkileri, Journal of 

FisheriesSciences.com, 2(1): 100-106. 

doi: 10.3153/jfscom.2008010 

Turan, H., Kaya, Y., Erdem, M.E., Sönmez, G., 

Kodalak, N., Erkoyuncu, İ., (2006). Donmuş 

Alabalıkların Kalitesi Üzerine Farklı 

Çözdürme Koşullarının Etkisi, İstanbul Üniversitesi 

Su Ürünleri Dergisi, 20: 21-32. 

21



E-ISSN 1307-234X 



MUNZUR NEHRİ’NDEKİ KIRMIZI BENEKLİ 

ALABALIĞIN (Salmo trutta macrostigma 

(Dummeril, 1858)) OTOLİT BOYUTLARI-BALIK 

BOYU ARASINDAKİ İLİŞKİ 

Asiye Başusta ∗ , Ebru İfakat Özer, Hülya Girgin 

Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Temel Bilimler, Elazığ 

Özet: Bu çalışmada, Munzur Nehri’nden Ekim 2010-Eylül 2011 tarihleri arasında yakalanan 153 

alabalığın otolit boyutları-balık boyu ilişkileri incelenmiştir. Populasyonda 47♀ ve 106♂ birey 

bulunmaktadır. Her bir örnekten çıkarılan otolitlerin boyu (OB), genişliği (OG) ve ağırlığı 

(OA) ölçülmüştür. Örneklerin total boyları 18.2-38.2 cm, ağırlıkları 77.4-656 g, arasında 

dağılım göstermiştir. Her bir örnekten çıkarılan otolitlerin boyu, genişliği ve ağırlığı ölçülmüş 

ve sırasıyla 2,12-3.76 mm, 1.17-2.12 mm ve 0.0001-0.0013 g olarak belirlenmiştir. Total boy 

ile otolit genişliği ve otolit boyu arasındaki ilişki denklemleri sırasıyla y=20.42x – 5.604 (R² = 

0.888); y=0.058x + 1.265 (R² = 0.735) olarak tespit edilmiştir. 

22 

Anahtar Kelimeler: Munzur Nehri, Salmo trutta macrostigma, Otolit, Otolit boyutları-Balık 

boyu ilişkisi 

Abstract: Otolith Dimensions-Fish Length Relations Between Of 

Red-Spotted Trout (Salmo trutta macrostigma 

(Dummeril, 1858)) in Munzur River 

In this research, otolith dimensions- fish length relations of 153 caught from Munzur River 

between October 2010-September 2011 have been examined. There were 47♀ and 106♂ 

specimens in population. Otolith length (OL), breadth (OB) and weight (OW) were measured 

from each specimens. Total length and weight of specimens have been ranged 18.2-38.2 cm; 

77.4-656 g respectively. The length, breadth and weight of otoliths were measured from each 

specimens and were determined as 2.12-3.76 mm 1.17-2.12 mm 0.0001-0.0013 g respectively. 

There lations among total length with otolith breadth and otolit length were determined as 

y=20.42x – 5.604 (R² = 0.888); y=0.058x + 1.265 (R² = 0.735) respectively. 

Keywords: Munzur River, Salmo trutta macrostigma, Otolith, Otolith dimensions-Fish length 

relationship 

Bu çalışma Fırat Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi (Proje No: 2068) tarafından desteklenmiştir. 

∗ Correspondence to: Asiye BAŞUSTA, Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Temel Bilimler ABD 23119 Elazığ-TÜRKİYE 

Tel: (+90 424) 237 00 00-4552\4527 

E-mail: agirgin@firat.edu.tr

Journal of FisheriesSciences.com Başusta ve ark., 7(1): 22-29 (2013) 

Giriş 

Türkiye’nin hemen her bölgesinde alabalık 

bulunmasına rağmen bunların alt türleri, dağılımları 

ve ekolojik durumlarına ait bilgiler çok 

azdır. Kırmızı benekli alabalık olarak bilinen 

ve dağ alası olarak da anılan, Salmo trutta macrostigma 

(D., 1858) bir alt tür olup, vücudu mekik 

şeklinde ve yanlardan hafif basıktır. Bu balığın 

yan tarafında ve sırt bölgesinde kırmızı benekler 

bulunur. Yöremizde bu balığın yalnızca 

Tunceli' de bulunan sularda yaşayan endemik bir 

alttür olduğuna dair yanlış bir kanı mevcuttur. 

Oysaki bu balık Ülkemizde genel olarak; Doğu, 

Güney, Kuzey-Batı Anadolu ve Trakya da yayılış 

göstermektedir. Bu alttür Kaz dağlarında, Dicle'ye 

akan Çatak çayında, Çoruh nehrinde, Istranca 

dağlarındaki sularda, Karadeniz'e akan 

Köprü çayında, Toroslardaki beş konak, Zindan 

deresi, Aykırı çayı, Alara çayı, Eşen çayı, Seyhan 

nehrinin yukarı havzaları, Uludağ, Sapanca gölü, 

Tortum şelalesi, Munzur nehrinde bilinmektedir 

(Geldiay ve Balık, 1988). 

Bu alttürle ilgili çalışmalar önceki yıllarda az 

olmakla birlikte son yıllarda artış göstermiştir. 

Ekingen (1976), Munzur balığının doğal beslenme 

olanaklarını, Alp vd. (2003), Ceyhan ve 

Göksu nehir sistemlerinde yaşayan Salmo trutta 

macrostigma‘nın üreme, yaş, büyüme ve bazı 

morfometrik özelliklerini incelemişlerdir. Duman 

vd.,(2011), et verimi ve kimyasal komposizyonunu, 

Becer vd., (2011), Çoruh Nehir sistemi 

üzerindeki derelerde yaşayan alabalıkların beslenme 

ekolojisini, Kocabaş vd., (2011), Munzur 

alabalığında mide içeriği ve beslenme alışkanlığı 

ile ilgili çalışmalar yapmışlardır. 

Balıkların kemiksi yapıları ile balık boyu büyümesi 

birbiriyle ilişkilidir. Kemiksi yapıya göre 

değişmekle beraber en, boy, ağırlık gibi çeşitli 

yapı boyut ölçümlerinin alınarak bunların balık 

boyu ile ilişkilendirilmesi ve bu ilişkiye göre büyüme 

oranının belirlenmesi son zamanlarda yaygın 

olarak sürdürülen çalışmalar arasındadır. 

Otolit uzunluğu ile balık uzunluğu arasındaki 

ilişki arkeolojik alanlarda ve mide içeriği analizlerinde 

predatör midelerinde bulunmuş otolitlerin 

uzunluğundan balık büyüklüğünün tahmini, ayrıca 

otolit ile yaş tayini yapıldığında beklenenin 

dışında bir değer çıktığında, balık uzunluğundan 

bunun doğrulamasının yapılabilmektedir. Ayrıca 

otolit ağırlığı ile balık yaşının belirleneceğini bildirmiştir 

(Samsun ve Samsun, 2006). 


Çeşitli balıkların otolit yapısı, otolit boyu-balık 

boyu arasında ilişki ile ilgili birçok çalışma 

mevcuttur, Pleuronectes flesus luscus’ta Şahin ve 

Güneş (1998), Capoeta capoeta umbla’da Şen 

vd.,(2001), Carassius gibelio’da Bostancı (2005), 

Neogobius melanostomus’ta Kurt (2005), Psetta 

maxima’da Zengin vd. (2006), Solea lascaris’te 

Bostancı ve Polat (2007), Lepidorhombus boscii’de 

Bostancı ve Polat (2008) Sander lucioperca’da 

Bostancı vd., (2009) tarafından yapılan 

çalışmalarda balık boyu ile kemiksi yapı arasındaki 

ilişkiler belirlenmiştir. Fakat Salmo trutta 

macrostigma alttürünün otolit boyutları ve balık 

boyu ilişkisi ile ilgili herhangi bir çalışma mevcut 

değildir. Bu çalışma ile kırmızı benekli alabalığın 

otolit boyutları-balık boyu ilişkilerinin belirlenmesi 

amaçlanmıştır. 

Materyal ve Metot 

Bu çalışma, Ekim 2010-Eylül 2011 tarihleri 

arasında Munzur Nehri’nde gerçekleştirilmiştir 

(Şekil 1). Elde edilen 153 alabalığın otoliti balık 

boyu-otolit boyutları ilişkilerinin belirlenmesi 

için kullanıldı. Her bir örnekten çıkarılan otolitlerin 

boyu (OB), genişliği (OG) ve ağırlığı (OA) 

ölçüldü. Örneklerin total boyları ±1 mm hassasiyetli 

ölçü tahtası ile ağırlıkları ise ±1 g hassasiyetle 

ölçüldü, eşey tayini gonadların makroskobik 

incelenmesiyle yapıldı. Her bir örnekten alınan 

sagittal otolitler saf sudan geçirilerek 3% lük 

NaOH çözeltisinde 30 dakika bekletilerek temizlendi 

(Chugunova, 1963). Otolitlerin genişlik ve 

boyu Nikon marka stereo mikroskopta 10 mikron 

hassasiyetli mikrometrik oküler yardımıyla ölçülmüş, 

otolit ağırlıkları ise (OA) ±0.0001 g hassasiyetli 

terazi ile tartıldı. Otolit boyutlarına ait 

ölçümler iki eksen üzerinde yapıldı. Birincisi, 

otolit çapı ya da otolit genişliği olarak adlandırılan 

ve dorso-ventral doğrultudaki eksenin uzunluğudur. 

İkinci ölçüm ise otolit uzunluğu ya da 

otolit boyu olarak adlandırılan, otolitin anteriör 

ucundan posteriör ucuna kadar olan uzunluktur. 

Bu ölçümler, kırık parçası olmayan otolitlerde 

distal yüzeyde ve aynı eksen üzerinde yapıldı. 

Ayrıca eşeyler arası ortalama otolit boy değerlerinin 

önem kontrolü Student–t testine göre yapıldı. 

23


24 


Şekil 1. Tunceli ili ve Munzur Nehri haritası (URL, 1) 

Figure 1. Map of the province of Tunceli and Munzur River (URL, 1) 

Bulgular ve Tartışma 

Çalışmada Munzur Nehri’nden 47 dişi ve 106 

erkek olmak üzere toplam 153 alabalık örneği 

incelendi. Dişilerde toplam boy ve ağırlıkları sırasıyla 

18.2-35.2 cm, 77.4-632 g; erkeklerde ise 

18.5-38.2 cm, 81-656 g arasında dağılım gösterdi. 

İncelenen 153 alabalığa ait otolitlerin ağırlıkları 

0.0001-0.0013 mg; boyları 2.12-3.76 mm; 

genişliği 1.17-2.12 mm arasında dağılım gösterdi. 

Bu ölçümler otolitlerde distal yüzeyde ve aynı 

eksen üzerinde yapılmıştır. Yapılan çalışmalar 

sonucunda balık boyu-otolit boyuna ait değerler 

Tablo 1’de verilmiştir. Elde edilen verilerle balık 

boyu-balık ağırlığı, otolit boyu-otolit genişliği, 

balık boyu-otolit genişliği, balık boyu-otolit 

boyu, balık ağırlığı-otolit ağırlığına ait grafikler 

oluşturulmuştur (Şekil 2, Şekil 3, Şekil 4, Şekil 5, 

Şekil 6). 

Tablo 1. Salmo trutta macrostigma (Dummeril., 

1858) balık boyu-otolit boyu 

değerleri 

Table 1. Values of fish length-otolith length of 

Salmo trutta macrostigma (Dumme-ril., 

1858) 

Otolit Boyu (mm) Toplam Boy (cm) 

Eşey 

Sayı Min Max Ort Min Max Ort 

∑ 153 2.12 3.76 2.68 ±0,02* 18.2 38.2 23.8 ±0.3 

Dişi 47 2.17 3,66 2.78 ±0.04 18.2 36.5 24.6 ±0.7 

Erkek 106 2.12 3.76 2.64 ±0.02 18.5 38.2 23.5 ±0.4 

*±S.H



Şekil 2. Munzur Nehri’ndeki alabalığın balık boyu- balık ağırlığı ilişkisi 

Figure 2. Fish lenght-fish weight relationship of trout in Munzur river 

Şekil 3. Munzur Nehri’ndeki alabalığın otolit genişliği- otolit boyu ilişkisi 

Figure 3. Otolith width-otolith lenght relationship of trout in Munzur river 

25


26 


Şekil 4. Munzur Nehri’ndeki alabalığın otolit genişliği- balık boyu ilişkisi 

Figure 4. Otolith width-fish lenght relationship of trout in Munzur river 

Şekil 5. Munzur Nehri’ndeki alabalığın otolit boyu- balık boyu ilişkisi 

Figure 5. Otolith lenght -fish lenght relationship of trout in Munzur river



Şekil 6. Munzur Nehri’ndeki alabalığın otolit ağırlığı-balık ağırlığı ilişkisi 

Figure 6. Otolith weight -fish weight relationship of trout in Munzur river 

Bu çalışma ile balık boyu-otolit boyu arasında 

yüksek korelasyonlu bir ilişki bulundu 

(R 2 =0,7352). Harkönen (1986), balık boyu-otolit 

boyu arasında yüksek bir korelasyon olduğunu 

belirtmiş ve iki parametre arasında genelde doğrusal 

bir ilişki olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca 

Otolit boyu ile balık boyu arasındaki ilişkinin bilinmesi 

oldukça önemlidir. Çünkü, arkeolojik 

alanlarda ve predatör midelerinde bulunmuş otolitlerin 

uzunluğundan balık büyüklüğünün tahmin 

edilebilmesinde ve otolitten yaş tayini yapıldığında, 

beklenenin dışında bir değer çıktığında, 

balık uzunluğundan bunun doğrulaması yapılabilmektedir 

(Echeverria, 1987).Yine bu balığa ait 

Otolit boyu-otolit genişliği, balık boyu-otolit genişliği, 

balık ağırlığı-otolit ağırlığı arasında doğrusal 

bir ilişki gözlenmiş olup, güçlü bir korelasyon 

görülmektedir. Balıklardaki otolit yapılarının 

farklı olmasından dolayı, otolitle balığın diğer 

yapıları arasındaki ilişkiler de türden türe değişiklik 

gösterildiği bildirilmiştir (Can, 2000). 

Brander (1974) ise, otolit ağırlığının balığın yaşı 

ile doğrudan ilişkili olduğunu belirtmiş ve bu hipotez 

yavaş büyüyen populasyonlardan alınan 

balıkların aynı boydaki balıklara göre daha büyük 

otolit içermesi ile desteklenmiştir (Spratt, 1972). 

Otolit ağırlığının tespiti, otolit uzunluğu ve genişliğinin 

ölçülmesine işlemine göre çok daha 

kolay bir teknik olmakla birlikte son yıllarda bu 

ilişkilerin belirlenmesinde yaygın olarak da kullanılmaktadır 

(Cardinale vd., 2000; Labropoulou 

ve Papaconstantinou, 2000; Newman vd., 2000; 

Araya vd., 2001; Pilling vd., 2003; Pino vd., 

2004). Otolitler balıkların sistematik çalışmalarında 

yaygın olarak kullanılmaktadır. Predatörler 

tarafından yenilen balıklar otolitlerinden, hatta 

sindirilmiş kemik ve diğer parçalarından tanımlanabilmektedir 

(Akyol vd., 1997). 

Student-t testine göre; Salmo trutta macrostigma 

balığında erkek ve dişi bireylerin ağırlıkları, 

total boyu, otolit ağırlığı ve otolit çapları 

arasında istatistiksel açıdan önemli bir farkın olmadığı 

(P>0.05), buna karşılık otolit uzunlukları 

arasındaki farkın ise önemli olduğu (P


=0.735 ) doğrusal bir ilişki bulunmuştur. Şekiller 

incelendiğinde balık boyu ve otolit boyu arasında 

paralellik olduğu dikkat çekmektedir. Bu nedenden 

dolayı birçok araştırıcı balık boyu ile otolit 

boyu arasındaki sıkı ilişkiye dikkat çekerek bu 

ilişkinin yaş tayininde kullanılma potansiyeli üzerinde 

durmuşlardır. 

Munzur nehrindeki alabalığın otolit boyutları 

ile balık boyu ilişkisi belirlenmiş fakat alabalığın 

başka bir populasyondaki otolit büyümesinin belirlendiği 

araştırma olmadığı için karşılaştırma 

yapılamamıştır. Bu çalışma, ileride yapılacak 

olan çalışmalara ışık tutması bakımından önem 

taşımaktadır. 

28 

Kaynaklar 

Akyol, O., Metin, G., Ünsal, S., (1997). İzmir 

Körfezi’nde (Ege Denizi) sardalya (Sardina 

pilchardis Walbaum, 1972) balığının çatal 

boy-otolit boyu arasındaki ilişki. Akdeniz 

Balıkçılık Kongresi, İzmir, 925-929. 

Alp, A., Kara, C., Büyükçapar, H.M., (2003). 

Reproductive biology of Brown trout, Salmo 

trutta macrostigma (Dumeril 1858), in a tributary 

of the Ceyhan River which flows into 

the eastern Mediterranean Sea, Journal of 

Applied Ichthyology, 19(6): 346-351. 

doi: 10.1111/j.1439-0426.2003.00455.x 

Araya, M., Cubillos, L.A., Guzmán, M., 

Peñailillo, J., Sepúlveda, A., (2001). Evidence 

of a relationship between age and 

otolith weight in the chilean jack mackerel, 

Trachurus symmetricus murphyi (Nichols), 

Fisheries Research, 51: 17-26. 

doi: 10.1016/S0165-7836(00)00233-2 

Becer, Z.A., Yıldırım, A., Özvarol, Y., (2011). 

Feeding Ecology of Various Length-Classes 

of Brown Trout (Salmo trutta) in Different 

Streams of Coruh River, Turkey, Kafkas 

Universitesi Veteriner Fakültesi Dergisi,. 

17(3): 377-382, 2011. 

Bostancı, D., (2005). Bafra Balık Gölü ve Eğirdir 

Gölü’nde Yaşayan Balık Populasyonlarında 

Opak Birikim Analizi İle Yaş Doğrulaması. 

Doktora Tezi, OMU Fen Bilimleri Enstitüsü, 

136s. 

Bostancı, D., Polat, N., (2007). Dil balığı, Solea 

lascaris (Risso, 1810)’te Otolit Yapısı, Otolit 

Boyutları-Balık Boyu İlişkileri ve Yaş 


Tayini, Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik 

Bilimleri Dergisi, 19(3): 265-272. 

Bostancı, D., Polat, N., (2008). Benekli Pisi, 

Lepidorhombus boscii (Risso, 1810)’nın 

Otolit Yapısı, Otolit Boyutları-Balık Boyu 

İlişkileri ve Yaş Tayini, Journal of 

FisheriesSciences.com, 2(3): 375-381. 

doi: 10.3153/jfscom.mug.200726 

Bostancı, D. (2009). Sarı kuyruk İstavrit Trachurus 

mediterraneus (Steindachner, 1868)’un 

Otolit Özellikleri ve Bazı Populasyon Parametreleri, 

Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri 

Dergisi, 21(1): 53-60. 

Bostancı, D., Yılmaz, S., Yılmaz, M., Kandemir, 

Ş., Polat, N. (2009). Eğirdir Gölü’nden Sudak 

(Sander lucioperca L., 1758)’ın Otolit 

Boyutları- Balık Boyu İlişkileri ve Bazı Populasyon 

Parametreleri, Fırat Üniversitesi 

Fen Bilimleri Dergisi, 21(1): 53-60. 

Brander, K., (1974). The effects of age-reading 

errors on the statistical reliability of marine 

fishery modelling. In: T.B. Begenal (Ed.) 

The ageing of fish. Unwin Bros., Surrey. 

Can, M. F., (2000). İskenderun Körfezi’ndeki 

Kırmızı Mercan (Pagellus erythrinus L., 

1758) Balığında Otolit-Balık İlişkileri. IV. 

Su Ürünleri Sempozyumu, 28-30 Haziran 

2000, Erzurum. 

Cardinale, M., Arrhenius, F., Johnson, B., (2000). 

Potential use of otolith weight for the determination 

of age-structure of Baltic cod 

(Gadus morhua) and plaice (Pleuronectes 

platessa), Fisheries Research, 45: 239-252. 

doi: 10.1016/S0165-7836(99)00122-8 

Chugunova, N.I., (1963). Age and Growth Studies 

in Fish. National Science Foundation, 

Washington, 132p. 

Duman, M., Dartay, M., Yüksel, F., (2011). 

Munzur Çayı (Tunceli) Dağ Alabalıkları 

Salmo trutta macrostigma (Dumeril, 

1858)’nın Et Verimi ve Kimyasal 

Kompozisyonu. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri 

Dergisi, 23(1): 41-45. 

Echeverria, T.W., (1987). Relationship of otolith 

length to total length in rockfishes from 

Northern and Central California, Fishery 

Bultein, 85(2): 383-386.


Ekingen, G., (1976). Morphological Characters 

of Some Turkish Trouts, Fırat Üniversitesi, 

Elazığ Veteriner Fakültesi Dergisi, III: 98- 

104. 

Geldiay, R., Balık, S., (1988).Türkiye Tatlı Su 

Balıkları, Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi 

Kitaplar Serisi No:97. Bornova -İzmir 

Harkönen, T., (1986). Guide to the otolits of the 

bony fishes of the Northeast Atlantic. 

Danbiu Aps. Biological consultants, Denmark, 

251pp. 

Kocabaş, M., Kayim, M., Can, E., Ates, 

M., Kizak, V., Kutluyer, F., Demirtas N., 

and Serdar, O., (2011). Stomach Contents 

and Food Habits of Brown Trout (Salmo 

trutta L., 1758) in the Munzur Stream, Turkey, 

Journal of Animal and Veterinary Advances, 

10(24): 3188-3191. 

Kurt, A., (2005). Karadeniz’de yaşayan Benekli 

Kaya Balığı, Neogobius melanostomus 

(Pallas, 1814) (Gobiidae)’ta yaş tayini yöntemlerinin 

ve büyüme parametrelerinin belirlenmesi, 

Yüksek Lisans Tezi, OMU Fen 

Bilimleri Enstitüsü, 84s. 

Labropoulou, M., Papaconstantinou, C., (2000). 

Comparison of otolith growth and somatic 

growth in two macrourid fishes, Fisheries 

Research, 46: 177- 188. 

doi: 10.1016/S0165-7836(00)00144-2 

Metin G., İlkyaz, A.T., (2008). Use of Otolith 

Length and Weight in Age Determination of 

Poor Cod (Trisopterus minutus Linn., 1758), 

Turkish Journal of Zoology, 32: 293-297. 

Newman, S.J., Cappo, M., Williams, D.McB., 

(2000). Age, growth, mortality rates and corresponding 

yield estimates using otoliths of 

the tropical red snappers, Lutjanus 

erythropterus, L. malabaricus and L. sebae, 

from the central Great Barrier Reef, 


doi: 10.1016/S0165-7836(00)00115-6 

Pilling, G.M., Grandcourt, E.M., Kirkwood, G.P., 

(2003). The utility of otolith weight as a 

predictor of age in the emperor Lethrinus 

mahsena and other Tropical fish species, 


doi: 10.1016/S0165-7836(02)00087-5 


Pino, C.A., Cubillos, L.A., Araya, M., Sepúlveda 

A., (2004). Otolith weight as an estimator of 

age in the patagonian grenadier, Macruronus 

magellanicus, in Central-south Chile, 


doi: 10.1016/j.fishres.2003.07.003 

Samsun, N., Samsun, S., (2006). Kalkan 

(Scophthalmus maeoticus (Pallas, 1811)) 

Balığının Otolit Yapısı, Yaş ve Balık Uzunluğu-Otolit 

Uzunluğu İlişkilerinin Belirlenmesi, 

Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik 

Bilimleri Dergisi, 18(2): 181-187. 

Spratt, J.D., (1972). The use of otoliths to seperate 

groups of northern anchovies. Calif. 

Dept. Fish Game California Department of 

Fish and Game, Marine Resources Technical 

Report, 1: 25. 

Şahin, T., Güneş, E., (1998). Relationship 

between otolith and total lengths of flounder 

(Pleuronectes flesus luscus Palas, 1811) 

collected in eastern Black Sea Coast of Turkey, 

Turkish Journal of Marine Sciences, 4: 

117-123. 

Şen, D., Aydın, R., Çatla, M., (2001). 

Relationships between fish length and otolith 

length in the population of Capoeta 

capoeta umbla (Heckel, 1843) inhabiting 

Hazar Lake, Elazığ, Turkey, Archives of Polish 

Fisheries, 9(2): 267-272. 

URL-1 

http://www.csb.gov.tr/iller/tunceli/index.p 

hp?Sayfa=hizmetlerliste 

Zengin, M., Gümüş, A., Bostancı, D., (2006). 

Age and growth of the Black Sea turbot, 

Psetta maxima (L. 1758) (Pisces: 

Scophthalmidae) estimated by reading otoliths 

and back-calculation, Journal of 

Applied Ichthyology, 22: 374-381. 

doi: 10.1111/j.1439-0426.2006.00743.x 

29



E-ISSN 1307-234X 



353-NONYLPHENOL INDUCES EXPRESSION OF 

THE T-BOX6 GENE IN ZEBRAFISH EMBRYOS – 

LINKING TRANSCRIPTIONAL INFORMATION 

WITH DEFORMITIES 

Martin Klempt 1∗ , Michael Vobach 2 , Heike Wiegand 1 , Thomas G. Preuss 3 , 

Andreas Schäffer 3 , Ulrike Kammann 2 

1 Max Rubner-Institut (MRI), Department of Safety and Quality of Milk and Fish Products, Kiel, Germany 

2 Johann Heinrich von Thünen-Institut (vTI), Institute of Fisheries Ecology, Hamburg, Germany 

3 RWTH Aachen University, Institute for Environmental Research, Aachen, Germany 

Abstract: Nonylphenols (NP) can be detected in the environment worldwide, the major component of the 

technical NP mixture, p353-NP, produce embryonic misdevelopment in zebrafish (Danio rerio). 

Phenotypes with comparable appearance were generated with knock out or other mutants 

in zebrafish embryos. The genes involved in these studies were: no tail (ntl) gene, spade tail 

(spt) gene and tbox 6 (tbx6)gene. Aim of this study was to correlate the observed teratogenic 

effect of p353-NP in zebrafish with expression analysis of genes of the T-Box family involved 

in normal development of the tail and therefore increase the understanding of the mechanisms 

by which NP-induced disease. Zebrafish embryos were treated with sub lethal concentrations 

of different NP isomers. A unique phenotype with massively swollen tail tip was only seen 

using p353-NP. Expression of ntl gene and spt gene measured by real time PCR was unaltered 

while expression of tbx6 massively increased after p353-NP administration. 

30 

Keywords: Danio rerio, Nonylphenol, T-Box, no tail, Spade tail, Quantitative gene expression, 

Embryonic development 

∗ Correspondence to: Martin KLEMPT, Max Rubner-Institut (MRI), Department of Safety and Quality of Milk and Fish 

Products, Hermann-Weigmann-Straße 1, 24103 Kiel, Germany 

E-mail: martin.klempt@mri.bund.de

Journal of FisheriesSciences.com Klempt et al., 7(1): 30-42 (2013) 


Özet: 353-Nonylfenolün Zebra Balığı Embriyolarında T-BOX6 

Geninin Ekspresyonuna Neden Olması ve Bunun, 

Deformitelerle Tanımsal Bilgiyle İlişkilendirilmesi 

Introduction 

Nonylpehoneller (NP) dünya genelinde çevremizde bulunurlar. Teknik olarak NP karışımını 

oluşturan ana bileşen p353-NP, zebra balıklarında (Danio rerio) embriyonik gelişme bozukluğuna 

neden olmaktadır. Zebra balığı embriyolarında dış görünüş olarak ayırt edilebilen 

fenotipler knock-out veya diğer mutantlar sayesinde elde edilir. Bu çalışmalarda kullanılan 

genler: kuyruksuz (ntl) geni, mahmuz kuyruk (spt) ve t box 6 (tbx6) genidir. Çalışmanın amacı 

p353-NP’nin normal kuyruk gelişiminde T-box ailesine mensup genlere olan teratogenik 

etkisini inceleyerek NP kaynaklı hastalıkların mekanizmalarının daha iyi anlaşılmasıdır. Zebra 

embriyoları sub-lethal konsantrasyonda NP izomerleri ile muamele edilmiştir. Özel bir fenotip 

olan kuyruk ucunda aşırı şişme sadece p353-NP kullanıldığında görülmüştür. Ntl geni ve spt 

geninin PCR ile sayımı sonucu değişmemiş olmakla birlikte tbx6 geninde p353-NP sonrası 

aşırı artış görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler: Danio rerio, Nonylphenol, T-Box, kuyruksuz, Mahmuz kuyruk, 

Kantitativ gen ekspresiyonu, Embriyonik gelişim 

Nonylphenols (NP) have been found in almost 

every environmental compartment such as rain 

and surface water, snow, sewage sludge and 

sediments (Lin et al, 2004; Kawahata et al. 2004; 

, 2006; Stachel et al. 2005; Isobe et al. 2004; 

Kannan et al. 2003). NP are microbiological metabolites 

of alkylphenol polyethoxylates. Alkylphenol 

polyethoxylates have exceptional surface 

properties, are used widely in industrial processes, 

and account for 5% of the tenside market 

(Sharma et al. 2009). 

NP directly interact with the estrogen receptor 

in vertebrates (Owens et al. 2003; Folmar et al. 

2002; Bevan et al. 2003) and exert effects on the 

reproduction of fish especially in vitellogenin 

synthesis (Harries et al 1997, Christiansen et al. 

1998, Giesy et al. 2000) – a precursor of lipoproteins 

and phosphoproteins in egg yolk-production. 

Additionally, NP disturb early differentiation 

in fish inducing development of intersex 

gonads and circulatory and other systemic abnormalities 

(Gray et al. 1997). NP bind to the 17β-estradiol 

receptor, induce morphologic deformations, 

increase apoptosis, and alter the deposition 

and differentiation of neural crest-derived 

melanocytes in the tailbud stage of X.laevis embryos 

(Bevan et al 2003). Their tendency to 

partly mimic estrogen and disrupt the natural 

hormonal balance supports the inclusion of NP to 

the group of endocrine disrupters. A detailed 

analysis of the risk posed by NP was conducted 

by the European Union and led to restricted use 

within the EU (ECB 2002). 

Due to the synthetic methods used, technical 

NP (t-NP) is a mixture of approximately 20 parasubstituted 

isomers with differently branched alkyl 

chains (Russ et al. 2005; Wheeler et al. 1997) 

whereas isomeric composition varies between 

mixtures p353-NP is the most abundant isomer. 

The absolute concentration of p353-NP in technical 

mixtures depends on the production process 

(Russ et al. 2005). It was shown previously that 

NP isomers varied in their estrogenic potency in 

the Yeast Estrogen Screen (YES) assay (Gabriel 

et al. 2008), in the E-screen (Preuss et al. 2010) 

as well as the MVLN reporter gene cell assay 

(Preuss et al. 2006, Preuss et al. 2010) demonstrated 

that t-NP and p353-NP, as well as p363- 

NP, p33-NP and p252-NP can be classified as 

partial agonists in the MVLN cell assay, whereas 

p262-NP, p22-NP and 4n-NP can be classified as 

antagonists in the MVLN cell assay. 

Embryos of zebrafish (Danio rerio) have often 

been used in toxicity studies of environmentally 

relevant substances (Hollert et al. 2003; 

Kosmehl et al. 2006; Scholz et al. 2008). An advantage 

of zebrafish as test organism in toxicological 

research is the transparency of the eggs. 

Spinal malformation observed after exposure of 

zebrafish embryos to p353-NP (Kammann et al. 

2009) is comparable to those reported form several 

groups working on developmental processes: 

Zebrafish expressing a mutant (non-functional) of 

the no tail (ntl) gene or a mutant of the spade tail 

gene (spt, tbx16) lack the notochord and tail 

(Halpern et al. 1993, Amacher et al. 2001; 

31


Schulte-Merker et al. 1994). Studies with knock 

out mutants showed that homozygous spt — (double 

knock out embryos) lack trunk somites and 

trunk muscle later in development (Griffin et al. 

1998; Ho et al. 1990). Ntl and spt proteins belong 

to the T-box6/16 protein subfamily of T-box 

transcription factors which contain a DNA binding 

and protein dimerization domain: The T-box 

(Naiche et al. 2005). The T-box6/16 subfamily 

has important functions in the development of the 

mesoderm in all mammals investigated (Wardle 

et al. 2008). The damages of ntl gene knock out 

and spt gene knock out phenotypes in zebrafish 

are less severe than mutations in or depletion of 

the homologous genes in other vertebrates indicating 

a functional redundancy among zebrafish 

T-box genes. 

Understanding the molecular mechanisms involved 

in misdevelopment produced by NP is a 

prerequisite for further investigations in limiting 

the effects of NP release to the environment. Aim 

of the present study was to correlate the observed 

tail deformation produced by p353-NP with expression 

data of genes of the T-box6/16 subfamily. 

Zebrafish embryos were exposed to sublethal 

concentrations of different isomers of NP and 

real time PCR analysis for genes belonging to the 

T-box6/16 family was performed. 

32 

Materials and Methods 

Chemicals 

The synthesized NP used in this study (Table 

1) were synthesized and purified as described in 

Preuss et al (2006). All isomers had a purity 

>99%. Technical nonylphenol (t-NP) and dimethyl 

sulfoxide (DMSO 99.9%) was purchased 

from Sigma-Aldrich/Fluka (Deisenhofen, Germany). 

Substances used for RNA extraction were 

purchased from AppliChem (Darmstadt, Germany), 

enzymes used for cDNA synthesis and 

real time PCR were supplied by MBI Fermentas 

(St. LeonRot, Germany). 

Breeding of zebrafish 

250 zebrafishes were held in breeding groups 

of 20 females and 30 males. Fish were kept at 

26°C and a light/dark period of 14h/10h in tap 

water. For collection of eggs translucent plastic 

spawning boxes (12 x 20 x 12 cm) with a stainless 

steel mesh insert (3 - 4 mm mesh size) were 

placed in the aquaria. On top of the mesh some 

green plastic net material and green glass marbles 

animated the fish to spawn into the box. Alt- 


hough not all fish spawned into the boxes, up to 

3000 eggs/day could be collected from the stock 

using 2 boxes for each breeding group. Eggs are 

1.0 - 1.2 mm in diameter and have a transparent 

chorion. Fertilized and well developed eggs in 

the 4 to 8 cell stage were selected for the test and 

placed in 24-well dishes (Nunc GmbH, Wiesbaden, 

Germany). The mean spontaneous lethality 

rate was 2%. Fertilization rates were > 80%. 

Treatment of zebrafish 

(1) For morphological effects observation 

zebrafish embryo test was carried out according 

to 31 : In each well of a 24well dish 5 zebrafish 

embryos (4-8-cell stage) were exposed for 48 hr 

at 26°C to 1 ml test solution containing one NP 

isomer (2.5-50 µmol/L) and 1% DMSO resulting 

in a total number of 60 embryos for each test, either 

exposure or control. Since all experiments 

were repeated twice a total of 120 zebrafish embryos 

were used for each concentration of each 

chemical. Negative controls were exposed to the 

1% DMSO solvent only. EC50 was calculated 

from concentration-effect curves for the spinal 

malformations. Measurement was the amount of 

embryo showing any spinal deformation without 

respecting a certain degree of the misdevelopment. 

Four-parameter logistic curves were used 

to describe the concentration-effect relation. 

From these, EC50 values were calculated. 

(2) For RT-PCR 3-4 hr old zebrafish embryos 

were placed into 24-well dishes (5 embryos 

per well). For each experiment, either exposure 

or control, 30 embryos were used. The embryos 

were treated with the indicated NP at a final concentration 

of 10 µmol/L for 1 hr in water containing 

DMSO at 26 °C. These parameters were 

chosen because in preliminary experiments expression 

effects were observable after 1 hr and 

the concentration of NP were selected on the basis 

of our previous study (Kammann et al. 2009). 

After incubation, the embryos were washed in 

fresh water and subsequently shock frozen in liquid 

nitrogen. All experiments - covering 6 NP 

isomers, the technical NP mixture (Table 1) and a 

negative control with DMSO only - were repeated 

5 times at different days. The concentration 

of the test substances was 10 µmol/L, i.e., in 

the range of EC10 - EC50 of acute morphological 

effects of NP isomers in zebrafish after 48h exposure 

(Kammann et al. 2009).


RNA Extraction 

RNA was extracted using a modification of 

the method of Chomczynski P, Sacchi (1987). In 

brief, 30 frozen embryos were carefully homogenized 

in 1 ml of GuaSCN-buffer (3 M guanidinthiocyante, 

50 mM TRIS, 10 mM EDTA, 8% 

sarcosyl, 1% β-mercapethanol pH 7.0). After addition 

of 0.1 ml of 2 M sodium acetate (pH 4), 1 


ml water saturated phenol and 0.2 ml chloroform 

the samples were centrifuged at 15.000g for 15 

min. The supernatant was collected and RNA 

was precipitated by adding of 1 ml of isopropanol 

followed by two ethanol (70%) washes. Concentration 

and purity of RNA was determined by absorption 

measurement at 230, 260 and 280 nm. 

Table 1. Characterization of the nonyphenol isomers including induced spinal malformations with 

effective concentration (EC50) 

Abbreviation Name Structure Spinal EC50 ± SEM spinal 

malformation malformation [µmol/L] 

p22 NP 4-(2’methyl-2’octyl)phenol 

very short tail n.d. 

p252 NP 4-(2’,5’-dimetyl- 

2’heptyl)phenol 

bended tail 7.9 ± 16.2 

p262 NP 4-(2’,5’-dimetyl- 

2’hexyl)phenol 

bended tail 7.4 ± 0.8 

p33 NP 4-(3’methyl-3’octyl)phenol 

bended tail n.d. 

p353 NP 4-(3’,5’-dimetyl- 

broadened tail 14.5 ± 0.45 

3’heptyl)phenol 

tip 

p363 NP 4-(3’,5’-dimetyl- 

3’hexyl)phenol 

swollen tail tip 10.0 ± 0.25 

t- NP technical mixture bended tail 9.5 ± 0.58 

Table 2. Primers used for Real time PCR 

Forward Primer 5’-3’ Reverse Primer 5’-3’ Amplic 

on size 

(bp) 

β-actin CGAGCTGTCTTCCCATCCA TCACCAACGTAGCTGTCTT 

TCTG 

rpl13a TCTGGAGGACTGTAAGAG AGACGCACAATCTTGAGA 

GTATGC 

GCAG 

ef1α AGACGCACAATCTTGAGA ATCAAGAAGAGTAGTACC 

GCAG 

GCTAGCATTAC 

ntl ACGAATGTTTCCCGTGCTC CGTTCACGTATTTCCACCG 

A 

AT 

spt CTGGTGCCGTATGCAAAG AGCTTTACCTGCAACCTCC 

TACA 

CA 

tbx6 CACAGCTCTCGATCTTGCA TATGGATTAGATTGCCGGA 

GTG 

CT 

System 

efficiency 

(E) 

Reference 

86 2.00 Lin et al. 

2009 


2009 


2009 

112 1.91 this paper 



33


cDNA Synthesis 

Two hundred ng total RNA was digested with 

DNase for 30 min at 37°C, terminated by adding 

EDTA to final a concentration of 25µmol/l) and 

then transcribed. Reverse transcription was carried 

out in a total volume of 20 µl containing 10 

mmol/l Tris-HCl, (pH 8.8), 50 mmol/l KCl, 5 

mmol/L MgCl2, 1 mmol/l each dNTPs, 0.5 µg 

oligo (dT) primers, 0.5 µg random primers, 25 U 

RNase inhibitor, and 200 U M-MuLV reverse 

transcriptase for 5 min at 25°C followed 1 hr at 

42°min. The reaction was stopped by incubation 

for 5 min at 70°C 

Real time PCR 

Real time PCR was performed in an Applied 

Biosystems 7500 Real-Time PCR System using 1 

µl of the synthesized cDNA in a final volume of 

15 µl. Details on the primer combinations are 

shown in Table 3. Each assay included a no template 

control and all measurements were performed 

in duplicate. The efficiency of the system 

was measured by using serial 2-fold dilutions of a 

mixture of different cDNAs. The efficiency indicates 

the amplicon doubling rate of a primer pair. 

The Ct value is defined as the number of cycles 

needed for the fluorescence signal to rise above a 

threshold level of detection. Obtained Ct values 

of the dilution series were plotted and the resulting 

slope of the linear graph was used for calculation 

of the system efficiency using the equation: 

E=1/10 1/slope (Scheffe et al. 2006) The system efficiency 

ranged between 1.91 and 2.11 (Table 2). 

The dissociation plots (melting curve analysis) 

indicated a single peak for all primer pairs further 

supporting specificity. To evaluate the different 

housekeeping genes used in the study the original 

concentration of the transcript was calculated 

using the formula Conc trans= E -Ct . The concentration 

of the transcripts ntl, spt and tbx6 related 

to the housekeeping genes ef1α and rpl13a was 

calculated using the formula: 

34 

( E 

2 • E 

Ctranscript = 

transcript 

transcript 

−Ct 

−Ct 

rpl13α 

ef 1α 

ef 1α 


−Ct 

+ E 

rpl13α 

The concentrations of the transcript (arbitrary 

units) were multiplied by a transcript-specific 

factor to gain a scale from 0 to 100. These con- 

) 

centrations are comparable within one transcript 

but not between transcripts. 

Statistics 

Statistical significances of relative mRNA expression 

between different NP isomers were determined 

using Prism®4.03 (GraphPad Software, 

La Jolla, CA USA). The calculated concentrations 

related to the expression of rpl13a and ef1α were 

log transformed and univariate analyses of variance 

(ANOVA) were performed to detect statistically 

significant differences between any groups. 

Data are expressed as mean ±standard error of the 

mean (SEM), arbitrary units, values related to the 

expression of the gene of interest in the DMSO 

control and related to the mean of the expression 

observed with rpl13a gene and ef1α gene. As post 

test to determine the actual differences between 

individual groups the Tukey-Kramer test was employed. 

The p-value of p


phenotypes could be detected. The first time 

when tail tip shape was visible was around 24 hr 

after fertilization – independent of the treatment. 

No general alterations in the tail were observed 

from then until 48 hr after fertilization, when the 

tail tip was visible best. This time frame was se- 


lected because in preliminary experiments one 

could demonstrate that a change in expression of 

the selected genes is observable after 1 hr exposure, 

demonstrating that gene activation of transcription 

factors is rapid. 

Figure 1. 48h old zebrafish embryos after exposition with different isomers of nonylphenols 

(A-F), technical mixture of nonylphenol (G) and a control embryo without any 

treatment (H). The arrows indicate the tail malformations: White: bended tail; 

black: broadened tail tip; grey: very short tail. 

A: p22-NP B: p252-NP C: p262-NP 

D: p33-NP E: p353-NP F: p363-NP 

G: t-NP H: negative control 

35


To combine the effects of NP with expression 

data, several possible housekeeping genes used 

for quantification were investigated. The measured 

concentrations of the housekeeping genes 

rpl13 (mitochondrial), ef1α and β-actin based on 

the amount of RNA used for reverse transcription 

is shown in Figure 2. No significant differences 

were found. However, the expression of β-actin 

gene appeared smaller in the p262-NP/ p22-NP/ 

p252-NP group compared to the other groups 

(p33-NP/ p353-NP/ p363-NP, t-NP and DMSO 

alone). Zebrafish embryos treated with NP methylated 

on the 2’ position (p22-NP, p252-NP, 

p262-NP) compared with zebrafish embryos 

treated with NP methylated on the 3’ position 

(p33-NP, p353-NP, p363-NP) showed a mean 

difference of 0.47 (relative expression). This difference 

failed to be statistical significant. Assigning 

the data of the NP known for antiestrogenic 

effects (p22-NP and p262-NP,) to one 

group and data for tNP known to exert estrogenic 

effects (p33-NP, p252-NP, p353-NP and p363- 

NP) to the other group reveals that the expression 

of β-actin gene in the antiestrogenic group is significantly 

different from the DMSO control while 

the comparison between the estrogenic group and 

DMSO control shows no significant differences 

(0,07±0.04 and 0,54±0.17 respectively). However, 

since no marked differences were observed 

using the other housekeeping genes all further 

data were related to the mean of the expression 

observed with rpl13a gene and ef1α gene. This 

combination shows a homogeneous distribution 

over all groups (Figure 2d) and was used to normalize 

the expression data. 

Expression of ntl gene, spt gene and tbx16 

gene is shown in Figure 3. Although the zebrafish 

were harvested within a short period of time the 

variation within the single groups is remarkably 

high. Therefore statistical significant differences 

are seldom observed. Highest expression of ntl 

gene (38.8±30.6) was seen after exposition the 

embryos to p252-NP, followed by the expression 

after treatment with p33-NP (16.8±11.7). The expression 

of ntl gene in the other zebra fish embryos 

varied between 7.7±4.4 in p22-NP and 

0.8±0.6 in the p353-NP group. Expression of spt 

gene was highest in zebrafish embryos treated 

with t-NP embryos (33.3±15.6). The spt gene expression 

in zebra fish embryos under treatment of 

the different isomers of nonyphenol used varied 

between 0.72±0.63 (p353-NP) and 20.9±16.1 

(p252-NP). Performing linear regression using 

the expression of spt gene and ntl gene based on 

36 


the response of the individual embryo revealed a 

significant correlation with a coefficient of determination 

R 2 = 0.9172. 

The expression of tbx6 gene measured for 

zebrafish embryos exposed to all isomers but 

p353-NP and t-NP is comparable to the expression 

observed in zebrafish embryos treated with 

DMSO (values between 0.3±0.1 for p252-NP and 

2±2 for p33-NP). Zebrafish embryos treated with 

t-NP showed an expression of 9.8±3.7. A marked 

increase in tbx6 gene expression was observed in 

zebra fish embryos treated with p353-NP 

(83.5±14.7). This induction is statistically significant 

different from the expression of tbx6 

gene in zebrafish exposed to DMSO alone. 

In addition to the often described action of NP 

as estrogen like substances it was possible to 

demonstrate that some NP have the potential to 

induce tail-malformation in fish embryos. The 

observed tail malformation seen in our experiments 

may be due to miss-migration of precursor 

cells of the mesoderm in early development. The 

correct migration is a prerequisite of normal development 

(Christ et al. 2002). The various spinal 

malformations induced by NP isomers underline 

the different effects and possible modes of action 

known for NP isomers. p353-NP showed a 

unique morphological alteration: A broadened 

tail tip. This deformity might be related to the 

tbx6 expression as discussed below. 

To investigate gene expression pattern of the 

tbx6/16 family in zebrafish embryos it is necessary 

to study the role of the housekeeping genes 

which might be regulated depending on developmental 

stage and/or treatment of the organism 

(Guenin et al. 2009). Data showed found that the 

often used expression of housekeeping gene ßactin 

gene is not suitable in experiments using 

NP. HSU et al. (1987) previously demonstrated 

that the ß-actin gene is upregulated by estrogens, 

interestingly a down regulation was found in the 

two antiestrogenic NP isomers (p22-NP and 

p262-NP;Figure 2a). The partial estrogenic isomers 

show quantitative down regulation. This 

gene expression pattern, in line with the known 

mode of action for the isomers, indicates that at 

the selected time point gene expression react already 

to NP exposure. It was decided to use the 

average expression of two genes, i.e. ef1α gene 

and rpl13a gene, to normalize our data. An effect 

of NP on two other housekeeping genes (ef1α, 

rpl13a) used in our study was not observed, although 

chemical regulation of ef1α gene was re-


ported when incubation was prolonged over 96 hr 

(Mc Curley et al 2008). The short incubation time 

of 1 hr in our study is probably the reason for our 

different observations. 

Although the variation of the measure expression 

within the groups is not small, the correlation 

between the measured values for spt gene 

and ntl gene is remarkable high. This indicates 

that the observed variation is not due to experimental 

conditions but to different stages in development 

of the used embryos. However, the 

effects of different isomers of NP on the expression 

of transcription factors of the T-Box family 

in zebrafish embryos presented here shows that 

the increased expression of tbx6 gene was associated 

with the malformation of the tail produced 

by p353-NP (Kammann et al. 2009). A numerical 

increase in tbx6 gene expression was also observable 

by using t-NP. This rise is only 1/10 of the 

expression/200ng RNA 


a 

3 

2 

1 

0 

3 

2 

1 

0 

rpl13α 

22-NP 

252-NP 

262-NP 

33-NP 

353-NP 

363-NP 

t-NP 

DMSO 

22-NP 

252-NP 

262-NP 

33-NP 

353-NP 

363-NP 

t-NP 

DMSO 


increase observed with p353-NP (Fig 3c). The 

main components of t-NP are two diasteromeric 

forms of p353-NP with combined concentrations 

between 12.2 and 20 % (Russ et al. 2005; Katase 

et al. 2008; Eganhouse et al. 2009). Given that 

still several of the components of t-NP are not 

identified so far, and that some isomers of NP act 

estrogenically while other act antiestrogenically 

(Preuss et al. 2010) the expression of tbx6 gene 

as reaction of incubation the zebrafish embryos 

with t-NP is probably due to the p353-NP present 

in t-NP. The other genes belonging to the Tbox6/16 

subfamily (spt, ntl) are not fundamentally 

regulated by p353-NP within the incubation 

time of 1hr (Figure 3a,b). However, it needs to be 

emphasized that these observations are not a 

proof for a cause effect relationship, which further 

experiments may provide. 

Figure 2 

c d 

β-actin 



3 

2 

1 

0 

3 

2 

1 

0 

b 

ef1α 

22-NP 

252-NP 

262-NP 

33-NP 

353-NP 

363-NP 

t-NP 

DMSO 

rpl13α + ef1α 

22-NP 

252-NP 

262 NP 

33-NP 

353-NP 

363-NP 

t-NP 

DMSO 

Expression levels of the housekeeping genes rpl13α (a), ef1α (b), β-actin (c) of zebra fish embryos treated with 

different synthetic isomers of nonylphenols (NPs) with a concentration of 10 nmol/L for 1 hr. Technical NP (t- 

NP) is a mixture of more than 20 NP isomers. Dimethyl sulfoxide (DMSO) was used as vehicle control. Fig 1d 

represents the mean of pr113α and ef1α mRNA levels. Values are means of 5 independent experiments with 

SEM. 

37


The family of T-Box genes have been investigated 

using knock out zebrafish with single 

knock out and multiple knock outs. Characterization 

of spt knock out, ntl knock out and ntl double 

knockout embryos shows that spt protein and ntl 

protein function in a partially redundant manner 

(Amacher et al. 2002). The regulation of the expression 

of these genes is apparently similar, as a 

high correlation in the expression values of spt 

gene and ntl gene was found, Spt protein, ntl 

protein and tbx6 protein might interact in three 

ways: (a) two factors activate target genes that 

neither factor can activate on its own (combinatory 

interaction), (b) two factors contribute to the 

activation of a gene in an additive manner and (c) 

one factor prevents activation of a gene by another 

factor (competitive antagonism). Summarizing 

the studies on gene expression in zebrafish 

regarding the T-box 6/16 subfamily and the 

demonstrated increase of tbx6 mRNA due to 

p353-NP exposure; it is most likely that tbx6 

protein is abundant when zebrafish embryos are 

treated with p353-NP. It is presumed that the 

tbx6 protein competes with spt protein and antagonized 

the spt protein effect, resulting in similar 

phenotype (deformed tail) as spt knock out 

zebrafishes. This postulation is supported by the 

fact that tbx6 protein compete effectively with ntl 

protein promoted expression of some T-site dependent 

gene transcription (Goering et al. 2003). 

It is not known which molecular mechanisms 

regulate the expression of tbx6 gene. Thus far 

only regulation via spt/ntl proteins is described: 

Tbx6 gene contains six spt/ntl protein binding 

sites within 500 bp of the transcription site, and 

expression-driven by a 500 bp tbx6 gene promotor 

is mainly regulated by spt protein and ntl 

protein, spt protein exerting more influence (Garnet 

et al. 2009). In our experiments an over expression 

of spt gene or ntl gene was not observed 

in embryos treated with p353-NP compared to 

the other NP isomers or the controls. The regulation 

of tbx6 gene in vivo is probably more complex 

with more regulatory elements in greater 

distance to the transcription site and not yet analyzed 

by reporter gene experiments. 

38 


a 

b 

c 

relative expression 



100 

75 

50 

25 

0 

100 

75 

50 

25 

0 

100 

75 

50 

25 

0 

Figure 3 

ntl 

22-NP 

252-NP 

262-NP 

33-NP 

353-NP 

363-NP 

t-NP 

DMSO 

spt 

22-NP 

252-NP 

262-NP 

33-NP 

353-NP 

363-NP 

t-NP 

DMSO 

tbx6 

* 

22-NP 

252-NP 

262-NP 

33-NP 

353-NP 

363-NP 

t-NP 

DMSO 

Gene expression levels of ntl (a), spt (b) and tbx6 (c) 

relating to the housekeeping genes rpl13α and ef1α of 

zebra fish embryos treated with different synthetic 

isomers of nonylphenols (NP) with a concentration of 

10 Nmol/L for 1 hr. Technical NP (t-NP) is a mixture 

of more than 20 NP isomers. Dimethyl sulfoxide 

(DMSO) was used as vehicle control. Values are 

means of 5 independent experiments with SEM. 

Asterisks indicate significant difference (p


Conclusions 

It was necessary to investigate gene expression 

of tail formation in an early stage of embryonic 

development, whereas the fully developed 

tail was visible considerably later. The developmental 

stage of 48 hr was selected to visually investigate 

the embryos, because the visibility of 

the tail tip was best at this time. It is in general 

not possible to investigate gene expression during 

migration of precursor cells of the mesoderm and 

phenotype of tail tip formation at the same time. 

It was therefore necessary to combine two experiments 

conducted a different time points. One 

could detect reasonable results for ß-actin gene 

regulation at the time point select for investigating 

the gene expression. This indicates that 

changes in gene expression due to NP might be 

investigated at the selected time point. As discussed 

above, the observed relation of p353 NP 

and tbx6 gene expression is plausible as cause 

and effect, but this can not be proven with the 

shown experiments alone. With this investigation 

a short snapshot in embryonic gene expression 

was covered. Other genes related to NP toxicity 

might be expressed in different time frames. The 

combination of gene knock out experiments to 

analyze phenotypes induced by administration of 

NP may reveal new insights into the biological 

mechanisms of these xenobiotics. With our investigation 

the starting point for such future experiments 

is provided. Only this hypothesis 

driven approach shed some light on the transcriptions 

factors initial responsible for gene activation 

or gene inactivation and in conclusion for 

the mode of action of NP in fish embryos. 

Acknowledgements 

The skilful technical assistants of Silvia 

Kaschner and Dominik Jasinski are acknowledged. 

This work has been supported by the Federal 

Ministry of Food, Agriculture and Consumer 

Protection. 

References 

Amacher, S.L., Draper, B.W., Summers, B.R., 

Kimmel, C.B., (2002). The zebrafish T-box 

genes no tail and spadetail are required for 

development of trunk and tail mesoderm and 

medial floor plate, Development, 129(14): 

3311-3323. 

Bevan, C.L., Porter, D.M., Prasad, A., Howard, 

M.J., Henderson, L.P., (2003). 


Environmental estrogens alter early 

development in Xenopus laevis, Environmental 

Health Perspectives, 111(4): 488- 

496. 

doi: 10.1289/ehp.5500 

Chomczynski, P., Sacchi, N., (1987). Single-step 

method of RNA isolation by acid 

guanidinium thiocyanate-phenol-chloroform 

extraction, Analytical Biochemistry, 162(1): 

156-159. 

doi: 10.1016/0003-2697(87)90021-2 

Christ, B., Brand-Saberi, B., (2002). Limb 

muscle development, International Journal 

of Developmental Biology, 46(7): 905-914. 

Christiansen, T., Korsgaard, B., Jespersen, A., 

(1998). Effects of nonylphenol and 17 betaoestradiol 

on vitellogenin synthesis, 

testicular structure and cytology in male 

eelpout Zoarces viviparus, Journal of 

Experimental Biology 201(2): 179-192. 

E.C.B., (2002). European Union Risk 

Assessment Report 4nonylphenol(branched) 

and nonylphenol, 

European Commision, 10. 

Eganhouse, R.P., Pontolillo, J., Gaines, R.B., 

Frysinger, G.S., Gabriel, F.L.P., Kohler, 

H.E., Giger, W Barber, L.B., (2009). 

Isomer-specific determination of 4nonylphenols 

using comprehensive twodimensional 

gas chromatography/time-offlight 

mass spectrometry, Environmental 

Science and Technology, 43(24): 9306-9313. 

doi: 10.1021/es902622r 

Folmar, L.C., Hemmer, M.J., Denslow N.D, 

Kroll, K., Chen, J., Cheek, A., Richman, H., 

Meredith, H., Grau, E.G., (2002). A 

comparison of the estrogenic potencies of 

estradiol, ethynylestradiol, diethylstilbestrol, 

nonylphenol and methoxychlor in vivo and 

in vitro, Aquaict Toxicology, 60(1-2):101- 

110. 

doi: 10.1016/S0166-445X(01)00276-4 

Gabriel, F.L.P., Routledge E.J., Heidlberger, A., 

Rentsch, D., Guenther, K., Giger, W., 

Sumpter J.P., Kohler, H.P.E., (2008). 

Isomer-specific degradation and endocrine 

disrupting activity of nonylphenols, Environmental 

Science and Technology, 42(17): 

6399-6408. 

39


40 

doi: 10.1021/es800577a 

. Garnett, A.T., Han, T.M, Gilchrist, M.J., Smith 

J.C., Eisen, M.B., Wardle, F.C., Amacher, 

S.L., (2009). Identification of direct T-box 

target genes in the developing zebrafish 

mesoderm, Development, 136(5): 749-760. 

doi: 10.1242/dev.024703 

Giesy, J.P., Kannan, K., Blankenship, A.L., 

Jones, P.D., (2000). Hilscherova K. Dioxinlike 

and non-dioxin-like toxic effects of 

polychlorinated biphenyls (PCBs): 

implications for risk assessment, Central 

European Journal of Public Health, 8 Suppl: 

43-45. 

Gray, M.A., Metcalfe, C.D., (1997). Induction of 

testis-ova in Japanese medaka (Oryzias 

latipes) exposed to p-nonylphenol, 

Environmental Toxicology and Chemistry, 

16(5): 1082-1086. 

Griffin, K.J.P., Amacher, S.L., Kimmel, C.B., 

Kimelman, D., (1998). Molecular 

identification of spadetail: regulation of 

zebrafish trunk and tail mesoderm formation 

by T-box genes, Development, 125(17): 

3379-3388. 

Goering, L.M., Hoshijima, K., Hug, B., Bisgrove, 

B., Kispert, A., Grunwald, D.J., (2003). An 

interacting network of T-box genes directs 

gene expression and fate in the zebrafish 

mesoderm, Proceedings of the National 

Academy of Sciences, 100(16): 9410-9415. 

doi: 10.1073/pnas.1633548100 

Guenin, S., Mauriat, M., Pelloux, J., Van 

Wuytswinkel, O., Bellini, C., Gutierrez, L., 

(2009). Normalization of qRT-PCR data: the 

necessity of adopting a systematic, 

experimental conditions-specific, validation 

of references, Journal of Experimental 

Botany, 60(2): 487-493. 

doi: 10.1093/jxb/ern305 

Halpern, M.E., Ho, R.K., Walker, C., Kimmel, 

C.B., (1993). Induction of Muscle Pioneers 

and Floor Plate Is Distinguished by the 

Zebrafish No Tail Mutation, Cell, 75(1): 99- 

111. 

Jule, E., Harries, J.E., Sheahan, D.A., Jobling, 

S., Matthiessen, P., Neall, P., Sumpter, J.P., 

Tylor, T., Zaman, N., (1997). Estrogenic 

activity in five United Kingdom rivers 


detected by measurement of vitellogenesis in 

caged male trout, Environmental Toxicology 

and Chemistry, 16(3): 534-542. 

doi: 10.1002/etc.5620160320 

Ho, R.K., Kane, D.A., (1990). Cell-Autonomous 

Action of Zebrafish Spt-1 Mutation in 

Specific Mesodermal Precursors, Nature, 

348(6303): 728-730. 

doi: 10.1038/348728a0 

Hollert, H.K.S., König, N., Rudolf, M, Ulrich, 

M., Braunbeck, T., (2003). A new sediment 

contact assay to assess particle-bound 

pollutants using zebrafish (Danio rerio) 

embryos, Journal of Soil Sediment, 3(3): 

197-207. 

doi: 10.1065/jss2003.09.085 

Hsu, C.Y., Frankel, F.R., (1987). Effect of 

estrogen on the expression of mRNAs of 

different actin isoforms in immature rat 

uterus. Cloning of alpha-smooth muscle 

actin message, Journal of Biological 

Chemistry, 262(20): 9594-9600. 

Isobe, T., Takada, H., (2004). Determination of 

degradation products of alkylphenol 

polyethoxylates in municipal wastewaters 

and rivers in Tokyo, Japan, Environmental 

Toxicology and Chemistry, 23(3):599-605. 

doi: 10.1897/03-263 

Kannan, K., Keith, T.L., Naylor, C.G., Staples 

C,A., Snyder, S.A., Giesy, J.P., (2003). 

Nonylphenol and nonylphenol ethoxylates in 

fish, sediment, and water from the 

Kalamazoo River, Michigan. Archives of 

Environmental Contamination and Toxicology, 

44(1):77-82. 

doi: 10.1007/s00244-002-1267-3 

Kammann U, Biselli S, Huhnerfuss H, Reineke 

N, Theobald N, Vobach M, Wosniok W 

(2004). Genotoxic and teratogenic potential 

of marine sediment extracts investigated 

with comet assay and zebrafish test, Environmental 

Pollution, 132(2): 279-287. 

doi: 10.1016/j.envpol.2004.04.021 

Kammann, U., Vobach, M., Wosniok, W., 

Schaffer, A., Telscher, A., (2009). Acute 

toxicity of 353-nonylphenol and its 

metabolites for zebrafish embryos, Envi-


ronmental Science and Pollution Research, 

16(2): 227-231. 

doi: 10.1007/s11356-008-0097-x 

Katase, T., Okuda, K., Kim, Y.S., Eun, H., 

Takada, H., Uchiyama, T., Saito, H., 

Makino,. M., Fujimoto, Y., (2008). Estrogen 

equivalent concentration of 13 branched 

para-nonylphenols in three technical 

mixtures by isomer-specific determination 

using their synthetic standards in SIM mode 

with GC-MS and two new diasteromeric 

isomers, Chemosphere, 70(11): 1961-1972. 

doi: 10.1016/j.chemosphere.2007.09.049 

Kawahata, H., Ohta, H., Inoue, M., Suzuki, A., 

(2004). Endocrine disrupter nonylphenol and 

bisphenol A contamination in Okinawa and 

Ishigaki Islands, Japan--within coral reefs 

and adjacent river mouths, Chemosphere, 

55(11): 1519-1527. 


Kosmehl, T., Hallare, A.V., Reifferscheid, G., 

Manz, W., Braunbeck, T., Hollert, H., 

(2006). A novel contact assay for testing 

genotoxicity of chemicals and whole 

sediments in zebrafish embryos, 

Environmental Toxicology and Chemistry, 

25(8): 2097-2106. 

doi: 10.1897/05-460R.1 

Lin, C., Spikings, E., Zhang, T., Rawson, D.M., 

(2009). Effect of chilling and 

cryopreservation on expression of Pax genes 

in zebrafish (Danio rerio) embryos and 

blastomeres, Cryobiology, 59(1): 42-47. 

doi: 10.1016/j.cryobiol.2009.04.007 

Lin, C.Y, Chen, Y.H., Lee, H.C., Tsai, H.J., 

(2004). Novel cis-element in intron 1 

represses somite expression of zebrafish 

myf-5, Gene, 334:63-72. 

doi: 10.1016/j.gene.2004.03.016 

McCurley, A.T., Callard, G.V., (2008). 

Characterization of housekeeping genes in 

zebrafish: male-female differences and 

effects of tissue type, developmental stage 

and chemical treatment, BioMed Central 

Molecular Biology, 9: 102. 

Naiche, L.A., Harrelson, Z., Kelly, R.G., 

Papaioannou, V.E., (2005). T-box genes in 


vertebrate development, Annual Review of 

Genetics, 39: 219-239. 

doi: 10.1146/annurev.genet.39.073003.105925 

Owens, W., Koeter, H.B., (2003). The OECD 

program to validate the rat uterotrophic 

bioassay: an overview, Environmental 

Health Perspectives, 111(12):1527-1529. 

doi: 10.1289/ehp.6413 

Preuss, T.G., Gehrhardt, J., Schirmer, K., Coors 

A., Rubach M., Russ A., Jones P.D., Giesy 

J.P., Ratte. H.T. (2006). Nonylphenol 

isomers differ in estrogenic activity, Environmental 

Science and Technology, 40(16): 

5147-5153. 

doi: 10.1021/es060709r 

Preuss, T.G., Gurer-Orhan, H., Meerman, J., 

Ratte, H.T. (2010). Some nonylphenol 

isomers show antiestrogenic potency in the 

MVLN cell assay, Toxicol in Vitro, 24(1): 

129-134. 

doi: 10.1016/j.tiv.2009.08.017 

Russ, A.S., Vinken, R., Schuphan, I., Schmidt, 

B., (2005). Synthesis of branched paranonylphenol 

isomers: occurrence and 

quantification in two commercial mixtures. 

Chemosphere. Sep 2005;60(11): 1624-1635. 


Schefe, J.H., Lehmann, K.E., Buschmann, I.R., 

Unger, T., Funke-Kaiser, H., (2006). 

Quantitative real-time RT-PCR data 

analysis: current concepts and the novel 

"gene expression's CT difference" formula, 

Journal of Molecular Medicine, 84(11): 

901-910. 

doi: 10.1007/s00109-006-0097-6 

Scholz, S., Fischer, S., Gundel, U., Kuster, E., 

Luckenbach, T., Voelker, D., (2008). The 

zebrafish embryo model in environmental 

risk assessment--applications beyond acute 

toxicity testing, Environmental Science and 

Pollution Research, 15(5): 394-404. 

doi: 10.1007/s11356-008-0018-z 

Sharma, V.K., Anquandah, G.A., Yngard, R.A., 

Kim, H., Fekete, J., Bouzek, K., Ray, A.K., 

Golovko D., (2009) Nonylphenol, 

octylphenol, and bisphenol-A in the aquatic 

environment: a review on occurrence, fate, 

41


42 

and treatment, Journal of Environmental 

Science and Health, Part A. 

Toxic/Hazardous Substances and 

Environmental Engineering, 44(5):423-442. 

doi: 10.1080/10934520902719704 

Stachel, B., Jantzen, E., Knoth, W., Krüger, F., 

Lepom, P., Reinicke, H., Sawal, G., 

Schwartz, Uhlig S. (2005). The Elbe flood in 

August 2002--organic contaminants in 

sediment samples taken after the flood 

event, Journal of Environmental Science 

and Health, 40(2): 265-287. 

Schulte-Merker, S., Hammerschmidt, M., 

Beuchle, D., Cho, K.W., De Robertis, E.M., 

Nusslein-Volhard, C., (1994). Expression of 

zebrafish goosecoid and no tail gene 

products in wild-type and mutant no tail 

embryos, Development, 120(4): 843-852. 


Wardle, F.C., Papaioannou, V.E., (2008). 

Teasing out T-box targets in early 

mesoderm, Current Opinion in Genetics and 

Development, 18(5): 418-425. 

doi: 10.1016/j.gde.2008.07.017 

Wheeler, T.F., Heim, J.R., LaTorre, M.R., Janes, 

A.B., (1997). Mass spectral characterization 

of p-nonylphenol isomers using highresolution 

capillary GC-MS, Journal of 

Chromatographic Science, 35(1): 19-30.



E-ISSN 1307-234X 



CROCODILE FARMING AND ITS PRESENT STATE 

IN GLOBAL AQUACULTURE 

Deniz D. Tosun ∗ 

Istanbul University, Faculty of Fisheries, Istanbul-Turkey 

Abstract: Crocodiles are hunted for their skins, meat, oil and claws. Over catching of this animal has led 

to the decline of this species in wild populations. Although it is not a new idea, breeding this 

animal under captivity is a developing industry in some parts of the world. Crocodiles have 

been bred in farms since early 20th century. The majority of these farms were tourist attractions 

with wild caught alligators or crocodiles under captivity. Decline of the wild populations 

led to the prohibitions around the word. In crocodile farming operations, the idea is to obtain 

skins, meat and other products without stressing wild populations. This animal has its own 

characteristics and they should be learned well before any economic investment. In this review, 

our aim is to identify these characteristics and inform farmers about the challenges, downsides 

and advantages of crocodile farming with emphasis on their biology and present farming operations. 

Keywords: Crocodile, crocodile farming, geothermal, alligator 

Özet: Timsah Yetiştiriciliği ve Dünya Su Ürünleri 

Yetiştiriciliğindeki Yeri 

Timsahlar derileri, etleri, yağları ve pençeleri için avlanmaktadır. bu canlının aşırı avlanması 

nedeniyle doğal stoklarında azalma görülmektedir. her ne kadar yeni bir fikir olmasada, bu 

canlının yetiştirilmesi ve üretimi dünyanın bazı ülkelerinde gelişmekte olan bir endüstridir. 

Timsahlar 20. Yüzyılın başlarından bu yana yetiştirilmektedirler. Bu işletmelerinin büyük 

kısmı doğadan yakalanmış timsah türleri ile turist eğlence merkezleri olarak kurulmuştur. 

Doğal stoklarda meydana gelen azalmalar nedeniyle bu türün avlanmasına çeşitli yasaklamalar 

getirilmiştir. Timsah yetiştiriciliğinde amaç doğal stokların korunarak üretilen timsahlardan 

deri, et ve diğer yan ürünleri elde etmektir. Bu canlı kendine has karakteristiklere sahiptir ve bu 

konuda yatırım yapılmadan önce bu özellikler çok iyi öğrenilmelidir. Bu çalışmada amacımız, 

bahsi geçen özellikleri inceleyerek yatırımcıları bu konuda bilgilendirmek, konunun avantaj ve 

dezavantajlarını bu canlının biyolojik özelliklerine ve günümüzdeki yetiştiricilik faaliyetlerine 

değinerek ortaya koymaktır. 

Anahtar Kelimeler: Timsah, Timsah yetiştiriciliği, Jeothermal, Krokodil 

∗ Correspondence to: Deniz D. TOSUN, Istanbul University, Faculty of Fisheries. Ordu Street No:200 Fatih/ 

Istanbul-TÜRKİYE 

Tel: (+90 212) 455 57 00/16450 Fax: (+90 212) 514 03 79 

E-mail: deniztosun@gmail.com 

43

Journal of FisheriesSciences.com Tosun, 7(1): 43-57 (2013) 

44 

Introduction 

Crocodiles (Image 1.) are regarded both as 

fascinating and horrifying by people. Crocodile 

farm is a closed-cycle captive breeding establishment 

that is managed so that crocodiles have 

artificial housing, veterinary care, artificially 

supplied food and protection from predators. This 

culture application is mostly intended for producing 

skins, meat, oil and claws (Stickney, 

2000). 

Holding crocodiles in captivity for breeding 

purposes is not a new idea. Crocodiles have been 

bred in farms since early 20th century. The majority 

of these farms were tourist attractions with 

wild caught alligators or crocodiles under captivity 

(Masser, 1993; Stickney, 2000). The St. Augustine 

Alligator Farm Zoological Park, established 

in 1893, is an example of this early type of 

alligator farming. In 1960s commercial operations 

that either harvested eggs from the wild or 

bred alligators on-site began to appear. Farming 

applications started with diminishing stocks of 

wild alligators, which had been hunted nearly to 

extinction around this time. Advances in environmentally 

controlled production methods during 

the 1980s improved survival rates, allowed 

sex determination and produced market size (1.2 

meters) alligators in two years time (Stickney, 

2000; Peucker and Jack, 2006; Masser, 1993). 

As the American Alligator was placed under 

official protection in 1967 farming alligators for 

skins became the most viable option for producing 

leather. Mostly concentrated in the Southern 

Image 1. A captive bred crocodile. 


U.S. of Louisiana, Florida, and Georgia, the 

practice quickly spread to other nations. Both the 

American and Chinese Alligator are farmed intensively 

at the present (Thorbjarnarson, 1992; 

Blake et al., 1975; Ogden, 1978; Alpbaz, 2005). 

In Africa, many ranches prefer Nile Crocodiles 

for farming. Saltwater crocodiles are preferred 

in Australia. The smaller caimans are generally 

not of enough market value to farm, though 

some captive breeding of the spectacled caiman 

does take place in South America (Revol, 

1995; Stickney, 2000; Tisdell, 2005). 

Crocodile (Crocodylus niloticus) farming has 

been practiced for the past 25 years in southern 

Africa. In 1963, crocodile farmers were allowed 

to collect a prescribed number of crocodile eggs 

from the wild and incubate them in captivity with 

a license given in Zimbabwe. The captive bred 

crocodiles were than slaughtered and exported to 

other countries. In South Africa, crocodile farming 

started in the late 1960s and 40 farms were 

licensed by 1992. Crocodile industry traditionally 

focuses on producing skins used in the production 

of high-quality fashion accessories. The 

increase in production costs in this industry 

forced the farmers to look at alternative means of 

increasing the profitability of this farming style. 

Tourism and meat production have been incorporated 

into the major component of skin production. 

In South Africa, most of the crocodile meat 

produced is either exported or sold to the restaurant 

trade or used as unprocessed crocodile feed 

on the farm (Hoffman, 2000).


Crocodile farming first started with the demand 

for their skins. These skins were as valuable 

as hundreds of dollars apiece. With the 

growing farming applications, alligator meat began 

to be sold and shipped around the world. Alligator 

meat is a high priced food in select restaurants, 

and in China it is regarded as medicinal 

food which has protective properties against cancer, 

these beliefs does not have any scientific basis. 

Advances combined with high demand for 

alligator skins resulted in an expansion in alligator 

farming industry during 1980s (MacGregor, 

2006). 

American alligator (Alligator mississippiensis, 

Image 2) is a member of Crocodilia. This 

order includes alligators, crocodiles and caimans. 

American alligator can grow up to 5 meters or 

more in length. Another species of alligator is A. 

sinensis (Image 3) which is found in China. This 

species is endangered. Crocodiles inhabit tropical 

regions of the world. There are 15 species of 

crocodiles around the world. Four species of 

caimans are smaller compared to alligators and 

crocodiles. All of these species are valued for 

their skins (Image 4). They have approximately 

the same value based on length and grade. The 

commercial importance of these species led to the 

decline in wild populations of crocodilians and 

many species are regarded as endangered 

throughout the world. There are more than 500 

farms in 47 countries around the globe with a 

worldwide crocodilian population of more than 1 

Image 3. Chinese Alligator, A. sinensis. 


million on farm (Staton et al., 1977; Lance, 1989; 

Joanen et al., 1989; Stickney, 2000). 

Image 2. American alligator, Alligator mississippiensis. 

45


46 


Image 4. Luxury items made of crocodilian skin (Photo: http://www.wlf.louisiana.gov) 

Biology, Ecology and Life History 

Crocodilians have distinctive features such as 

almost completely four-chambered heart, teeth 

that are set into sockets in the jaw (Image 5), a 

palate that separates the mouth from the nasal 

chambers, and spongy lungs. These animals also 

have a protective covering of partially calcified, 

horny plates on their back (Image 6). These 

plates are not connected with each other, and are 

set into the thick, scaly skin, allowing a great 

freedom of movement. Crocodilians have a heavy 

body with squat legs and a large, strong, scaleridged 

tail (Staton et al., 1977; Hara et al., 1978; 

Lance, 1989; Joanen et al., 1989; Stickney, 

2000). 

The tail (Image 7) has sinusoidal motions 

which are used to propel while swimming. 

Sometimes the tail is used as a weapon which is 

used for both offense and defense. Crocodilians 

can move very quickly although they are seen 

unmotile for long periods. They are known to lift 

their body off the ground and run on with four 

legs (Stickney, 2000). 

Crocodilians are adapted to live in water (Image 

8). Their feet are webbed (Image 9) to swim in 

water and nostrils, eyes and ears are located high 

on the head (Image 10). This localization is effective 

to hide their body in the water without 

being seen by their prey and hunt. Eyes of a 

crocodilian are covered by a semi-transparent 

membrane, nostrils and ears are sealed with skin 

to stop inflow of water. Crocodiles prefer to float 

submerged with only their eyes and nostrils 

exposed. This is accomplished by regulating the 

amount of air held in the lungs. Researchers has 

concluded that stones found in crocodile stomachs 

are used to control buoyancy. These stones 

takes up %1 of the body weight. (Hutton, 

1987; Perez, 1989; Stickney, 2000). 

Crocodilians are poikilothermic; they do not regulate 

their body temperature. They warm themselves 

by basking (Image 11) in the sun which 

takes up much of their time. Most species are 

nocturnal predators, if prey is available, they are 

known to hunt during day time (Banerjee, 1989; 

Wallace et al., 2008).


Image 5. Crocodilian teeth. 

Image 6. Crocodilian plates. 


47


48 

Image 7. Crocodilian tail. 

Image 8. Crocodiles in water. 

Image 9. Webbed crocodile feet. 

Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com



Image 10. Crocodilian head with nostrils, eyes and ears over the water surface. 

Image 11. Crocodiles basking in the sun. 

49


Crocodilians are poikilothermic; they do not 

regulate their body temperature. They warm 

themselves by basking (Image 11) in the sun 

which takes up much of their time. Most species 

are nocturnal predators, if prey is available; they 

are known to hunt during day time (Banerjee, 

1989; Wallace et al., 2008). 

During breeding seasons male crocodiles become 

teritorial and chase other males from areas 

where there is good basking, nesting and feeding 

grounds. Territory proclaiming is achieved 

mostly by loud roaring and jaw snapping. Male 

crocodiles chase away any intruders; matching 

males might get in fights resulting in the death of 

one of the indivicuals. Females choose this proclaimed 

area for breeding if they consider this 

region high quality (Staton, 1977; Ogden, 1978; 

Hara, 1978; Joanen, 1989; Kofron, 1989). 

Crocodilians are predators which have large 

strong jaws that grip their prey with numerous 

sharp teeth. Their teeth are not for cutting. Crocodiles 

tear larger prey by rolling their body while 

the prey is gripped in their jaw. Crocodiles leave 

larger prey to decompose and consume later 

when their skin is soft and able to be torn apart 

(Hutton, 1987; Stickney, 2000). 

All crocodilians are oviparous. They lay hard 

shelled white eggs (Image 12). They make nests 

with vegetation or dig pits on the beach. The eggs 

are incubated by the heat of the decomposing 

plants positioned in the nest. Females guard their 

nests (Staton, 1977; Ogden, 1978; Hara, 1978; 

Joanen, 1989; Kofron, 1989). 

Crocodilians are known to inhabit all types of 

fresh water to slightly brackish water bodies. 

Males grow larger than females. Growth rates 

and maturity depends on the temperatures related 

with the climate and the available food supply in 

the region they reside. Sexual maturity can take 9 

years up to 18 years. Optimum growth rates are 

achieved at 29-33 0 C. Below 21 degrees, no visible 

growth can be seen and above 34 degree 

sometimes results in death (Lance, 1989). 

Crocodilian diet changes with size. Small 

crocodilians consume mostly crayfish and insects 

As they grow they start feeding on fish. Mammals 

like muskrats and nutria are amongst animals 

in adult crocodilian diet. Large crocodilians 

are known to feed on reptiles, birds and small 

crocodilians. They consume carrion (rotten car- 

50 


cass) whenever available (Banerjee, 1989; Wallace 

et al., 2008). 

Image 12. Crocodilian Eggs in crocodilian 

farm in Bangkok (Sukree 

Sukplang/Reuters, 

www.abcnews.go.com/sports/pop 

up?id=4872266) 

Adult females do not migrate long distances. 

They prefer heavily vegetated marsh-type ecosystems 

(Stickney, 2000). Males are territorial 

and prefer open waters. Larger males have more 

chance of successful breeding (Lance, 1989). 

Depending on the climate and environmental 

conditions, crocodilians breed from April to July. 

Courtship and breeding takes place in deep (2m) 

open waters. Vigorous swimming and bellowing 

are common during courtship. Although both 

sexes bellow, male is much more bass and vocal 

compared to the female. Courtship is known to 

occur after sunrise and lasts for 45 minutes. Repeated 

copulation is commonly observed (Staton, 

1977; Ogden, 1978; Hara, 1978; Joanen, 1989; 

Kofron, 1989; Masser, 1993; Tisdell, 2005). 

Following occupation and mating, females 

choose isolated ponds preferably in vegetated areas 

for nesting. Nesting starts after two to three 

weeks after mating. Females build their nests and 

lay their eggs during night time. Females nests 

once a year and not every year. 20 to 60 eggs are 

laid in the nest built by the female with surrounding 

vegetation and soil. After laying eggs, 

females cover these eggs with 25 cm thick vegetation. 

Nests are guarded by the females against 

predators (Staton, 1977; Ogden, 1978; Hara, 

1978; Joanen, 1989; Kofron, 1989; Masser, 1993; 

Stickney,2000; Tisdell, 2005). 

Incubation time varies with species and temperature. 

Nile Crocodiles hatches in 11 to 14


weeks. Lizards, mongooses, dogs, raccoons and 

evenants are natural predators for both the eggs 

and infants of crocodiles. Warm summer time 

temperatures, combined with heat generated from 

the decaying mound of vegetation, maintains 

temperatures between 24-33 o C and relative humidity 

of 94-99% in the nest. Eggs hatch after 65 

days after constant temperature over 28 o C. In 

nature, hatching results in less than % 60 successes 

and survival of a youngling to 1.2 m is less 

than %17. When an alligator reaches 1.2 m in 

length, it has few predators other than larger 

crocodiles and humans (Staton, 1977; Ogden, 

1978; Hara, 1978; Joanen, 1989; Kofron, 1989; 

Masser, 1993; Stickney, 2000; Tisdell 2005). 

An infant crocodilian breaks out of the shell 

with “egg tooth” (Image 12). Sometimes female 

crocodile helps the infants by cracking the eggs 

with their mouths. All eggs are hatched within a 

short time of each other. Females protect the infants 

by keeping them close and allowing them to 

climb on their heads and body. This stage of the 

crocodilians is very vulnerable because of the 

predation (Stickney, 2000). 

Controlled Breeding 

In some areas it is possible to collect eggs 

from the wild. This is mostly approved in areas 

with high populations to ensure population control. 

But mostly it is forbidden to collect these 

eggs from the wild because of the endangered 

status. Crocodilian farmers must obtain their eggs 

by buying from existing alligator farms if they do 

not have broodstock. It is a well known fact that 

captive alligators behave differently compared to 

wild specimens. It is not easy to achieve successful 

reproduction. Farm raised alligators accepts 

crowding better than wilds ones as well as confinement. 

The social establishment amongst the 

captive alligators allows them to breed more frequently 

than the wild alligators. It is very important 

to establish ponds with the right land to 

water ratio to ensure successful breeding. Ponds 

must be built 3-1 land-water ratio with a long 

shoreline (Image 13 and Image 14). The ponds 

should be built in such a way that male alligators 

don’t see each other during mating season. This 

will decrease the amount of fights between 

males. Breeding ponds should have 1.8m depth 

during the breeding season with drains. Drains 

are necessary to drain water to capture alligators 

if needed. Alligators are known to dig and climb, 


because of this, shorelines in the ponds should 

not be closer than 30 m to the fences (Revol, 

1995; Stickney, 2000; Yılmaz, 2000; Tisdell, 

2005; Peucker et al., 2006; Macgregor, 2006). 

Vegetation around the pond is very important. 

Dense vegetation provides nesting material, 

cover and shade. Natural wetland plants, tall and 

deep grasses and hay sacks provide good materials 

for the alligators. Shades are important to prevent 

overheating. Without adequate shades, alligators 

will burrow (Revol, 1995; Tisdell, 2005; 

Peucker et al., 2006; Macgregor, 2006). 

Alligator stocking is important as well as 

pond design. Overcrowding of a pond may result 

in lethal fights between the residents. Farming 

ponds should at least have 5 ha of area with 25 to 

50 individuals per 1 ha. It is essential to stock 6 

years to 20 years old individuals for a successful 

breeding. Best breeding age for females are 8 to 

10 years old. Female to male ratio has to be near 

3 to 1 and less than 4 to 1 (Revol, 1995; Stickney, 

2000; Yılmaz, 2000; Tisdell, 2005; Peucker et al., 

2006; Macgregor, 2006). 

Feeding should be utilized from different stations 

around the ponds to ensure homogenous 

allocation of the adults. Basking areas and the 

shoreline is the best places for feeding. Feeding 

should be practiced when the temperature is over 

21 o C which is the spring time till it falls below 

21 o C in fall and winter. Alligators are fed 4-6% 

of body weight per week. Percentage rises to 6 in 

summer time. Once per week is enough for 

feeding the adults. For a good egg development it 

is essential to feed the females during early fall. 

Over feeding the adults does not result in good 

egg developments. Adult breeders should not be 

disturbed during February to August through egg 

maturation, courting and nesting. Handling of 

animals and ponds should be done in between 

September and January. Nesting success depends 

on many variables like pond design, stocking 

density, social structure and diet. As mentioned 

before, nesting success is around %60 in wild 

populations while it is lower in captivity. Egg 

amount is different between individuals, larger 

and older females lay more eggs. Egg amount 

should be around 35-40 eggs. Fertility as well as 

survival differs between 70-95% (Revol, 1995; 

Stickney, 2000; Yılmaz, 2000; Tisdell, 2005; 

Peucker et al., 2006; Macgregor, 2006). 

51


52 

Image 13. Crocodilian pond in Bangkok. 


Image 14. Crocodilians crowded and basking in a farming pond.


Basic crocodile welfare requirements 

A crocodilian farmer should provide some 

necessary conditions to achieve good health and 

growth for the animals in their farm; 

a) There should be appropriate food and water 

sufficient for healthy culture conditions. 

b) Area of the farm should be suitable for the 

culture conditions and crocodiles/alligators 

to exhibit normal behavior. 

c) Adequate protection from predation should 

be provided for the animals 

d) Animals should be protected from diseases 

and if exposed they should be cared as fit 

Crocodile farming has the potential to provide 

an answer for the future management of this species. 

Controlled breeding and support of the natural 

habitats will result in a sustainable crocodile 

production for future generations. Espacially in 

developing countries, farming will result in renewable 

resourse management rather than exploitation 

and destruction of the species. (Blake 

et al., 1975; Revol, 1995; Stickney, 2000; 

Yılmaz, 2000; Tisdell, 2005; Peucker et al., 

2006; Macgregor, 2006). 

Crocodile Meat as by-product 

Crocodile farming is a growing industry. With 

the growth in this industry, farmers needed more 

than the skins to be able to profit. Firstly meat 

was seen as a byproduct for the farmers but lately 

it started to find its way as an important economic 

source for the farmers. A single South African 

crocodile farm can harvest 20.000 individuals 

per year and all this meat is exported to Europe 

and Far East. Meat production resulted in 

focus to growth characteristics rather than skin 

yield. Better feeding regimes, feed compositions, 

studies on chemical compositions, nutritional 

values and better meat processing techniques are 

needed for further growth of this industry. Crocodile 

meat can be marketed as a healthy food for 

its unsaturated lipid fatty acid profile and its low 

sodium content. It is accepted as a unique delicacy 

in luxury restaurants for tourists (Hoffman 

et al., 2000). 

Current state of global crocodile trade 

Global statistics about crocodile trade mostly 

depends on the reports submitted to CITES by 

the countries. Limitations of data are directly related 

to the lack of these reports which are not 

submitted by those countries. It is important to 


differentiate available data in terms of whole 

skin, live animal or skin parts to be able to provide 

accurate statistics. It is known that live animals 

might be reported as skins and skin parts 

might be reported as whole skins in some occasions. 

This kind of misreporting results in false 

statistics and it is essential to cross check these 

reports to obtain accurate statistics. Table 1 

shows global crocodile trade statistics taken from 

the 2011 IACTS report (Caldwell 2010). 

Crocodile meat is the main by-product for this 

type of aquaculture. Statistics shows that 400 

tonnes per year is in circulation since 1990 internationally. 

The main species used for meat are 

American crocodiles, Nile crocodiles and Siamese 

crocodiles. China and Hong Kong are the 

main importers of crocodile meat. It is known 

that blood (pharmaceuticals), bones, fat (traditional 

medicines), teeth, heads, skulls (tourist curios) 

and others parts of the crocodiles are also 

used. There is a minor trade in live crocodilians 

between zoos and for pet trade where it is licensed. 

Live crocodiles are traded between 

countries as hatchlings for farming purposes in 

larger numbers (eg 268.000 hatchling Nile Crocodiles 

from Mozambique to Zimbabwe and South 

Africa in a 7-year period; Siamese Crocodile 

hatchlings from Cambodia to Vietnam and Thailand) 

(Caldwell 2010). 

Caldwell (2010), states that over all total 

number of skins entering international circulation 

is about 1.2 million. This is a return to the levels 

of 1999-2005. The amount of skin peaked in 

2006 with a number of 1.8 million. During the 

ten year period between 1999-2008 the species 

composition of the skin trade varied. Diversifications 

mostly started in 2001 with Crocodylus 

acutus from Columbia and Honduras, Caiman 

latirostris from Argentina and Brazil, Caiman 

crocodilus crocodilus from Guyana, entering the 

international trade. Caiman yacare was first exported 

in 2005. There is a decrease in alligator 

missisipiensis exports from United States of 

America in the last two years. This decrease is 

linked with two major hurricanes that altered the 

local conditions. The general global economic 

crysis might also be a reason to describe this decrease 

in the exports. Crocodylus niloticus is in 

international trade with 140.000 to 170.000 skins 

per year since 2000. The major producers are 

Madagascar, South Africa, Zambia and Zimbabwe. 

Thailand exports C. siamensis which they 

are increasing the production steadily since 2002 

53


with 39.000 skins in 2008. Vietnam contributes 

to the production of C. siamensis as well (Caldwell 

2010). 

Eco-Park design for more economical 

benefits 

One of the most important characteristics of 

crocodilian farms is that they can be attractions 

for touristic purposes. During the farming applications, 

a farm designed for visitors would easily 

benefit from economic income other than crocodilian 

skin and meat. Entrance fee and gift shop 

sales as well as integrated restaurants highly benefit 

the farmer with a side income. This type of 

applications are widely scattered around Asia. 

54 


Asian crocodile farmers integrated eco-park design 

in most of the farms closer to the cities. 

These parks offer crocodile shows (Image 15 and 

Image 16), feeding (Image 17), sightseeing, gift 

shop sales and similar touristic attractions all related 

with crocodiles as a side income to farming. 

Some of them even have other animals, making 

the farm a small zoo for the tourists to visit. 

Thailand is one of the biggest producers in the 

world in crocodile farming. A majority of the 

producers implemented eco-park design in their 

investment for a greater profit from crocodile 

farming. This type of design is mostly preferable 

for touristic nations. 

Table 1. World trade (1000s of skins) in classic crocodilian and caiman skins, 2001-2008 (Caldwell 

2007, 2010) 

Species 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 

Alligator 

mississippiensis 

Crocodylus 

acutus 

Crocodylus 

johnstoni 

Crocodylus 

moreletii 

Crocodylus 

niloticus 

Crocodylus 

novaeguineae 

Crocodylus 

porosus 

Crocodylus 

rhombifer 

Crocodylus 

siamensis 

Subtotal - 

classic 

Caiman c. 

crocodilus 

Caiman c. 

fuscus 

Caiman 

latirostris 

343.1 237.8 341.7 368.4 356.4 421.2 262.1 230.5 

0.1 0.6 0.8 0.2 0.2 0.1 0.4 1.4 

- - - - 0.1 - - - 

2.4 1.6 1.0 0.5 0.9 0.2 - 0.7 

150.8 160.0 148.6 140.5 151.5 166.3 154.3 169.3 

30.6 30.7 27.3 39.8 32.0 38.6 28.7 28.2 

28.2 24.3 26.6 30.7 37.4 34.2 45.2 53.9 

- - - - - - - - 

4.4 3.6 11.0 20.9 31.5 48.0 54.3 63.5 

560.0 458.6 557.0 601.1 578.5 708.6 545.0 547.4 

25.5 22.7 34.6 70.7 65.1 69.9 44.9 37.0 

710.1 552.1 572.0 621.7 603.2 972.9 670.8 533.5 

0.1 0.1 0.2 0.2 2.8 1.7 1.1 0.8 

Caiman yacare 32.1 78.8 60.3 41.9 53.2 53.0 65.5 56.2 

Subtotal - 

caiman 

767.8 653.7 667.1 734.5 724.9 1097.2 782.3 627.5 

Total 1327.5 1112.3 1224.1 1335.6 1303.4 1805.8 1327.3 1175.0


Image 15. A crocodile show in Bangkok. 

Image 16. A crocodile show in Bangkok. 


55


56 

Image 17. Tourists feeding the crocodilians 

with a chicken, using a long line. 

Conclusions 

Crocodilian farming is an essential animal 

culture since its skin is a valuable asset for textile 

and luxury industry. Wild populations are under 

pressure which could lead to the extinction of 

these animals due to over catching and destruction 

of their habitats for industrial reasons. 

Farming these animals will give the wild populations 

a chance to recover. Also with farming, 

crocodile skin may become less expensive and 

reachable for a larger socio-economic group of 

people. This venture may provide labor for many 

where regional conditions are in favor of crocodilian 

farming. Although it seems like tropical or 

high temperature regions are suitable for this type 

of culture, there are other options that can be 

used to achieve farming conditions for the crocodilians. 

Geothermal water sources are one of the 

well known sources throughout the world for 

their electricity producing characteristics. These 

sources can easily be used for crocodilian farming 

as well. This would benefit for cold weather 

countries to be able to farm crocodilians where it 

is possible to harvest geothermal waters. Geothermal 

waters can be used directly or indirectly 

to farm crocodilians. For direct use the harvested 

geothermal waters should have low temperatures. 

If the source has high temperatures it may be indirectly 

used to heat water bodies used in the 

crocodilian farming establishment. This system 

may be used in the same way for the nuclear energy 

plants. The cooling water used in the nuclear 


energy plants may be used in crocodile farming 

establishments. This way it would benefit for the 

farmer to lower expenses of heating water for the 

crocodiles to reach optimum growth rates and 

provide a suitable ecosystem in a cold weathered 

country to farm crocodilians in a feasible way. 

Entrepreneurs should keep in mind that although 

crocodilian farming seems to be a farming operation 

for specific countries, it is possible to 

achieve successful farming where crocodilians 

are not a native species and there is a market for 

the animal all around the world. The touristic attraction 

part of the farming is a great opportunity 

for the countries where crocodiles are not native. 

This would also give the farmer an edge to promote 

the farm as a recreational eco-park which 

will provide extra income even before necessary 

growth of the crocodiles to market size. 

References 

Alpbaz, A., (2005). Su Ürünleri Yetiştiriciliği, 

ISBN. 975-97056-1-3, Alp Yayınevi, 

İstanbul. 

Blake, D.K., Loveridge, J.P., (1975). The role of 

commercial crocodile farming in crocodile 

conservation, Biological Conservation, 8(4): 

261-272. 

doi: 10.1016/0006-3207(75)90004-X 

Banerjee, R. Nandi, N.C., Raut, S.K., (1989). 

Food and feeding habits of estuarine 

crocodile Crocodylus porosus Schneider in 

captivity, Acta Biologica Cracoviensia. 

Series Zoologica, 30: 95-98. 

Hara, K., Kikuchi, F., (1978). Breeding the west 

African Dwarf Crocodile, International Zoo 

Yearbook, 18(1): 84-87. 

doi: 10.1111/j.1748-1090.1978.tb00226.x 

Hoffman, L. C., Fisher, P.P., Sales, J., (2000), 

Carcass and meat characteristics of the Nile 

crocodile (Crocodylus niloticus), Journal of 

the Science of Food and Agriculture, 

80: 390-396. 

doi: 10.1002/1097- 

0010(200002)80:33.0.CO;2-G 

Hutton, J.M. (1987) Growth and feeding ecology 

of the nile crocodile crocodylus niloticus at 

ngezi, Journal of Animal Ecology, 56: 25- 

38. 

doi: 10.2307/4797


Joanen, T., Mcnease, L.L., (1989). Ecology and 

Physiology of Nesting and Early 

Development of the American Alligator, 

American Zoologist, 29(3): 987-998. 

doi: 10.1093/icb/29.3.987 

Caldwell, J., (2007). World Trade in Crocodilian 

Skins, 2003-2005. UNEP-WCMC/Louisiana 

Fur and Alligator Advisory Council: 

Cambridge. 

Caldwell, J., (2010). World trade in crocodilian 

skins 2006-2008, UNEP-WCMC, 

Cambridge. 

Kofron, C.P. (1989) Nesting ecology of the nile 

crocodile (crocodylus niloticus), African 

Journal of Ecology, 27(4): 335-341. 

doi: 10.1111/j.1365-2028.1989.tb01027.x 

Lance, V.A., (1989). Reproductive cycle of the 

american alligator, American Zoologist, 29: 

999-1018. 

Masser, M.P., (1993). Alligator production: an 

introduction, SRAC Publication No:23. 

MacGregor, J., (2006). The Call of the Wild: 

Captive Crocodilian, Production and the 

Shaping of Conservation Incentives. 

TRAFFIC International, Cambridge, UK. 

Ogden, J.C., (1978). Status and nesting biology 

of the ameriacan crocodile, Crocodylus 

acutus in Florida, Journal of Herpetology, 

12(2): 183-196. 

doi: 10.2307/1563406 

Perez G.,Rangel A., Smith, H.M., Chiszar, A. 

(1989) Comments on the food and feeding 

habits of Morelet’s Crocodile, American 

Society of Ichthyologists and Herpetologists, 

1989(4): 1039-1041. 

Peucker, S.K.J., Jack, R.H., (2006). Crocodile 

farming research, RIRDC Publication No 

06/016, RIRDC Project No DAQ-300A. 


Revol, B., (1995). Crocodile farming and 

conservation, the example of Zimbabwe, 

Biodiversity and Conservation, 4(3): 299- 

305. 

doi: 10.1007/BF00055975 

Staton, M.A., Dixon, J.R., (1977). Breeding 

biology of the spectacled Caiman, Caiman 

Crocodilus Crocodilus in the Venezuelan 

Llanos, Fish and Wildlife Service, Wildlife 

Research Report, 5. 

Stickney, R.R., (2000). Encyclopedia of 

Aquaculture. ISBN. 0-471-29101-3, Wiley- 

İnterscience Publication. 

Thorbjarnarson, J. (1992). Crocodiles. An Action 

Plan for their Conservation (Messel, H., 

King, F.W. & Ross, J.P. eds). IUCN/SSC 

Crocodile Specialist Group, Gland, 

Switzerland. 136 pp. 

Tisdell, C., Nantha, H.S., (2005). Management, 

Conservation and Farming of Saltwater 

Crocodiles: An Australian Case Study of 

Sustainable Commercial Use. Working 

Papers on Economics, Ecology and the 

Environment, Working Paper, No:126, ISSN 

1327-8231. 

Wallace, K.M., Leslie, A.J., (2008). Diet of the 

Nile Crocodile (Crocodylus niloticus) in the 

Okavango Delta, Botswana, Journal of 

Herpetology, 42(2):361-368. 

doi: 10.1670/07-1071.1 

Yılmaz, H., Yanık, T., Yılmaz, M. (2000) Timsah 

Kültürü, IV. Su Ürünleri Sempozyunu 28- 

30, Erzurum. 

57



E-ISSN 1307-234X 



SU ÜRÜNLERİNİN KALİTE VE GÜVENLİĞİ İÇİN 

TÜRKİYE VE DÜNYADA UYGULANAN MEVZUATLAR 

Ahmet Faruk Yeşilsu 1∗ , Gülsün Özyurt 2 

1 Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Kaşüstü, Yomra, Trabzon 

2 Çukurova Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölümü, Balcalı, Adana 

Özet: Su ürünleri çok çabuk bozulabilen gıda ürünleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle avlamadan 

işlemeye kadar geçen sürede çok dikkatli bir biçimde işlem görmeli ve kontrol altında bulundurulmalıdırlar. 

Türkiye’de gıda mevzuatı konusunda özellikle Avrupa Birliği uyum müzakerelerinin 

başlamasıyla birlikte uygulamaya konulan düzenlemeler, ürünlerimizin gıda güvenliği 

açısından başta Avrupa Birliği olmak üzere tüm dünyadaki ülkelerin gıda ürünleriyle ile 

rekabet edebilme imkânı doğurmuştur. Bu derlemede su ürünlerinin kalite ve güvenliği için 

Türkiye’de ve dünyada uygulanan çevresel, kimyasal, mikrobiyolojik etkiler ile ilgili ve katkı 

maddelerine ilişkin mevzuatların incelenmesi amaçlanmıştır. 

58 

Anahtar Kelimeler: Su ürünleri kalitesi, Su ürünleri güvenliği, Su ürünleri mevzuatı 

Abstract: Turkish and Global Legislations for Seafood Safety and 

Quality 

Seafood is among the most perishable food products. Therefore, during fishing and process, 

seafood products should be processed and controlled very carefully. In Turkey, especially with 

the applied regulations about food safety due to EU compliance negotiations, our products become 

competitive especially in the EU and world market. This review is aimed to examine the 

legislation of environmental, chemical, microbiological and additives for food safety in Turkey 

and around the world. 

Keywords: Seafood quality, Seafood safety, Seafood legislation 

∗ Correspondence to: Ahmet Faruk YEŞİLSU, Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 61250, 

Kaşüstü, Yomra, Trabzon -TÜRKİYE 

Tel: (+90 462) 341 10 53/314 Fax: (+90 462) 341 10 56 

E-mail: afyesilsu@sumae.gov.tr; yesilsu@gmail.com

Journal of FisheriesSciences.com Yeşilsu ve Özyurt, 7(1): 58-71 (2013) 

Giriş 

Food and Agriculture Organization (FAO) ve 

World Health Organization (WHO), Gıda Kodeksi 

uzmanlar komisyonunun tanımlamasına 

göre gıda güvenliği, “sağlıklı ve kusursuz gıda 

üretimi sağlamak amacı ile gıdaların, üretim, işleme, 

muhafaza ve dağıtım sırasında gerekli kurallara 

uyulması ve önlemlerin alınması” anlamına 

gelmektedir (Öner, 2010). Gıda güvenliği 

ve gıda kalitesi terimleri bazen karıştırılabilmektedir. 

Gıda güvenliği, tüketici sağlığına zarar verebilecek 

durumdaki kronik veya akut tehlikeleri 

ifade etmektedir. Kalite ise üretici ve tüketici açısından 

memnuniyet yaratacak nitelikler ve fiyat 

üstünlüğü sağlayan bir ölçüttür, aynı zamanda 

tüketici için bir ürünün değerini etkileyen tüm 

özellikler olarak da tanımlanabilmektedir. Bunlar; 

bozulma, kirlenme, renk kaybı, kötü koku 

gibi olumsuz etkili özellikler ve orijin, renk, 

aroma, tekstür ve gıda işleme metotları gibi 

olumlu etkili özelliklerdir. Güvenlik ve kalite 

arasındaki bu ayırım, kamu politikaları üzerinde 

de etkilidir ve önceden belirlenen ulusal hedefleri 

karşılamak için en uygun gıda kontrol sistemlerinin 

oluşturulmasını sağlamaktadır (F.A.O., 

2003). 

Gıda güvenliği yasaları denildiğinde genel 

anlamda, halk sağlığını korumak niyetini taşıyan 

ve gıda maddeleriyle ilgili olan kanun, yönetmelik, 

talimat ve tebliğlerin kamu yetkilileri tarafından 

yayınlanması anlaşılmaktadır. Bu yasalar 

gıda bilimi ve teknolojisi ile ilgili olduğu kadar, 

tıbbi bilimlerle de ilgili olması açısından multidisipliner 

bir niteliğe sahiptirler. Bununla birlikte 

bu alandaki kararlar, sosyal sorunlar ve buna 

bağlı endişeler, kamu politikaları ve uluslararası 

ölçekte artan sorunların gıda güvenliği konusunu 

etkilemesiyle daha karmaşık bir hal almaktadır 

(Jouve, 1998). 

Ülkemizde kısaca “Gıda Yasası” olarak bilinen 

5179 Sayılı Yasanın çıkarılmasının en 

önemli nedenlerinden biri Avrupa Birliği’ne 

uyum sürecidir. 2000 yılında, öncelikli ilke olarak 

gıda güvenliğini esas alan “Beyaz Doküman 

(White Paper)” adlı bir bildiri yayımlanmıştır. Bu 

bildiriye göre oluşturulan “European Food Safety 

Authority (EFSA)” tarafından gıda güvenliğinin 

başlıca ilkeleri belirlenmiştir. Gıda ürünlerini bilimsel 

risk analiz yöntemleriyle destekleyen European 

Food Safety Authority (EFSA)’nin yaklaşımı, 

yalnızca son ürün değil, ürünün oluşturduğu 


üretim zincirinin de desteklenmesidir. Bu yaklaşımla 

yayınlanan beyaz doküman da “çiftlikten 

sofraya etkin bir gıda kontrolü” prensibiyle güvenilir 

gıda üretimi amaçlanmış ve buna uygun 

etkili bir mevzuat hazırlanması hedeflenmiştir. 

Avrupa Gıda Otoritesi’nin dayanağını EC 

178/2002 sayılı düzenleme oluşturmaktadır. Bu 

düzenlemeyle tüketici haklarının korunması, gıda 

ve yeme ilişkin güvenlik konusundaki genel ilkeleri, 

ulusal ve topluluk düzeyinde belirlemek 

gibi konular ele alınmıştır. 178/2002 sayılı tüzük 

esas alınarak hazırlanan EC 852/2004, EC 

853/2004, EC 854/2004 ve EC 82/2004 no’lu diğer 

tüzükler de uygulamada bu tüzüğün kapsamında 

ele alınmaktadır. Avrupa Birliği uyum 

müzakereleri sürecinde birçok mevzuat ve yönetmelik 

açısından tam bir uyum içerisinde olan 

Türkiye’de Avrupa Gıda Otoritesi benzeri bağımsız 

bir kurul oluşturulamamıştır. Ülkemizde bu 

görevi yapmakla yükümlü olan kurum, 5179 Sayılı 

Yasa gereği Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 

olmuştur. Bunun yanı sıra Avrupa Birliği’nde 

Gıda Otoritesine bağlı bağımsız bilimsel 

bir komite de bulunmakta ve bilimsel görüşler 

sunabilmektedir. Türkiye’de böyle bir komite ya 

da oluşumun varlığından söz etmek mümkün değildir. 

Yine Avrupa Birliği’nde Gıda Kodeksi 

yasa olarak uygulanmakta iken ülkemizde yönetmelik 

hükmündedir (Giray ve Soysal, 2007). 

Ülkemizde su ürünleri ile ilgili mevzuatlar; Su 

Ürünleri Kanunu, Su Ürünleri Yönetmeliği, Su 

Ürünleri Toptan ve Perakende Satış Yerleri Yönetmeliği, 

Su Ürünleri Alanında Faaliyet Gösteren 

Gemilere İlişkin Hijyen Kuralları Yönetmeliği, 

Balıkçı Barınakları Yönetmeliği, 2008/48 - 

Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen 

2/1 Numaralı Tebliğ, 2008/49 -Amatör (Sportif) 

Amaçlı Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen 2/2 

Numaralı Tebliğ, Su Ürünleri İşletme ve Değerlendirme 

Tesislerinde Su Kullanımı ve Kalite 

Kontrolü Genelgesi (2005/24), Orkinos Dış Ticaretine 

İlişkin Uygulama Genelgesi (2010-48), 

Avcılık Yoluyla Elde Edilen Su Ürünlerinde Ağır 

Metal İzleme Programına İlişkin Uygulama Talimatı, 

Orkinos Avcılığı Talimatı, Çift Kabuklu 

Yumuşakça Arındırma Merkezlerine ilişkin standartlar’dır 

(Anonim, 2011a). 

Su ürünleri çok çabuk bozulma eğiliminde oldukları 

için avlanmadan tüketime kadar olan bütün 

aşamalarda dikkatli bir şekilde işlem görmek 

59


zorundadırlar. Hassasiyet gerektiren bu süreçte 

aksaklıklar olması durumunda üründe istenmeyen 

değişimler meydana gelmesi ve gerek tüketici 

sağlığı bakımından gerekse de oluşacak kayıplar 

bakımından ciddi miktarda zararlar oluşması kaçınılmazdır 

(Gökoğlu, 2002). 

Bu derlemede su ürünlerinin kalite ve güvenliği 

için Türkiye’de ve dünyada uygulanan çevresel, 

kimyasal, mikrobiyolojik etkiler ile ilgili ve 

katkı maddelerine ilişkin mevzuatların incelenmesi 

amaçlanmıştır. 

Çevresel ve Kimyasal Kontaminantlar ile 

İlgili Mevzuatlar 

Su ürünlerinin kalite ve güvenliği konusu ilk 

olarak avlandığı gemilerden başlar. Bu amaçla 

ülkemiz Su Ürünleri Yönetmeliği’nde; uzunluğu 

22 metre ve daha büyük gemilerde, pis su tankı 

ve asgari soğuk muhafaza şartlarına haiz izotermik, 

frigorik gibi depoların bulundurulması zorunluluğu 

vardır (Anonim, 1995). EC 853/2004 

sayılı düzenlemeye göre ise; soğuk muhafaza için 

balıkçılık gemilerinde büyüklük şartı bulunmamaktadır, 

ancak 24 saatten fazla bir süre ile depolama 

yapacaksa soğuk muhafaza şartlarına sahip 

olma koşulu vardır (Anonymous, 2004). 

Balık ve su ürünlerinde bulunabilen pek çok 

element iz miktarlarda insan hayatı için elzem 

olabilmektedir. Ancak bu elementlerin organizmada 

yüksek miktarlarda birikiminin insan sağlığı 

için zararlı olduğu bilinmektedir. Kurşun, 

kadmiyum ve civa gibi elementler ise uzun süre 

düşük oranlarda dahi tüketilirlerse toksik etki 

gösterebilmektedirler (Çaklı, 2007). Ağır metaller 

olarak ifade edilen bu elementlerin su ürünlerinde 

en fazla ne kadar bulunması gerektiği Türk 

Gıda Kodeksi Yönetmeliği (T.G.K.Y.)’ne bağlı 

“Gıda Maddelerindeki Bulaşanların Maksimum 

Limitleri Hakkında Tebliğ” ile belirlenmiştir 

(Tablo 1) (Anonim, 2002a). Söz konusu değerler 

EC 1881/2006 No’lu Direktifteki limitlerle tamamen 

aynıdır (Anonymous, 2006). Günümüzde 

Avrupa Birliği’ne aday konumunda olan ülkeler 

de bu direktifte belirtilen kriterlere uygun düzenlenemeler 

yapmaktadırlar. Dünyadaki bazı 

ülkelerin ithal ettikleri taze balıkta istedikleri 

60 


maksimum kurşun, kadmiyum ve civa limitleri 

ise Tablo 2’de görülmektedir (Anonymous, 

2011b). 

Dioksin ve benzeri bileşikler günümüzde çoğu 

kaynakta bulunabilen ve sağlığı tehdit eden, toksisitesi 

yüksek organik aromatik bileşiklerdir. 

Oksijence fakir ortamlarda klorlu bileşiklerin ısıtılmasıyla 

ortaya çıkan bu bileşiklerin en önemlileri, 

tetraklorludibenzo-p-dioksin (TCDD), poliklorludibenzofuranlar 

(PCDF) ve poliklorlubifeniller 

(PCB)’dir. Bu bileşikler suda az çözünürler 

ve lipofilik karaktere sahiptirler. Bu nedenle 

canlı vücudunda veya gıdalarda birikim 

yapabilmekte ve uzun süre aktif durumda kalabilmektedirler. 

En çok et ve et ürünleri, süt ve süt 

ürünleri ile su ürünleri gibi hayvansal kökenli gıdalarda 

bulunmaktadırlar. Akut semptomları içerisinde 

deride değişimler gözlenirken, kronik rahatsızlıklar 

içinde güçlü bir kanser etkeni olduğu, 

karaciğer fonksiyonlarında anomaliler ve endokrin 

sistemde bozulmalar görüldüğü bilinmektedir. 

Bundan dolayı gıda güvenliği ve toplum sağlığı 

açısından dioksin bulaşmalarının engellenmesi 

veya mümkün olan en az seviyede tutulması büyük 

önem arz etmektedir (Arıkan vd., 2009). 

Ülkemiz mevzuatına göre çeşitli su ürünlerindeki 

dioksin, furan ve PCB’lerin maksimum bulunma 

limitleri EC 1881/2006 Sayılı düzenlemede 

belirtildiği şekliyle Tablo 3’de görülmektedir 

(Anonim, 2002a; Anonymous, 2006). 

Avrupa Birliği ise yayınladığı yönetmelikte, 1 

Ocak 2012 tarihinden itibaren geçerli olmak 

üzere dioksin limitini; balık ve su ürünlerinin yenilebilen 

kısımları (yengeç etinin kahverengi 

kısmı ve iç organsız kafadan bacaklılar da dahil) 

ve bunların ürünleri için; 3,5 pg/g (yaş ağırlık), 

insan tüketimine sunulan balık yağı için ise 1,75 

pg/g (yağ) olarak belirlenmiştir (Anonymous, 

2011e). 

Dioksin düzeyleri konusunda dünyada uluslararası 

bir standart bulunmamaktadır. A.B.D., su 

ürünleri için dioksin limitini önceleri 50 pg/g olarak 

belirlemişken daha sonra iptal etmiştir. 

Avustralya ise herhangi bir maksimum düzey 

bildirmemiştir (Anonymous, 2011c).



Tablo 1. Su ürünlerindeki bulaşanların maksimum limitleri 

Table 1. Maximum limits of contaminants on seafood (Anonim, 2002a) 

Kurşun Kadmiyum Civa 

(mg/kg) (mg/kg) (mg/kg) 

Balık Eti 0,30 0,05 * 0,50 ** 

Kabuklular (yengeç etinin kahverengi kısmı, istakoz 

ve benzeri büyük kabukluların (Nephropidae 

ve Palinuridae) baş ve göğüs etleri hariç) 

0,50 0,50 0,50 

Çift kabuklu yumuşakçalar 1,50 1,00 - 

Kılıçbalığı (Xiphias gladius) eti - 0,30 

* 

tebliğde belirtilen bazı su ürünleri çeşitleri için bu değer 0.1’e kadar çıkmaktadır. 

** 

tebliğde belirtilen bazı su ürünleri çeşitleri için bu değer 1.00’e kadar çıkmaktadır. 

Tablo 2. Taze balık için bazı ülkelerin kurşun, kadmiyum ve civa yasal limitleri 

Table 2. Lead, cadmium and mercury legal limits of some countries for fresh fish (Anonymous, 2011b) 

Kurşun 

Kadmiyum 

Civa 

(mg/kg) 

(mg/kg) 

(mg/kg) 

A.B.D. - - 1 

Rusya - - 0.3 

a b c 

Etobur balıklarda bu değer 1 mg/kg’dir. Ton ve mersin balığı hariç. Etobur balıklarda bu değer 0,6 mg/kg’dir. 

c 

Çin 0.5 0.1 0.5 a 

Japonya - - 0.4 b 

Hindistan 5 - 0.5 

Brezilya - - 0.5 a 

Güney Kore 0.3 - 0.5 

İsrail - - 1 

Yeni Zelanda 2 1 0.5 

Filipinler 0.5 - 0.5 

Şili 2 - - 

Tablo 3. Su Ürünlerindeki maksimum dioksin (PCDD), furan (PCDF) ve PCB limitleri * 

Table 3. Maximum limits of dioxin (PCDD), furan (PCDF) ve PCB on seafood * (Anonim, 2002a) 

Gıda Maddesi 

Balık eti, su ürünleri ve bunlardan üretilen ürünler (yılan 

balığı hariç) (1) . Kabuklular (yengeç etinin kahverengi 

kısmı, istakoz ve benzeri büyük kabukluların 

(Nephropidae ve Palinuridae) baş ve göğüs etleri hariç) 

Yılan balığı eti (Anguilla anguilla) ve ürünleri 

Deniz ürünlerinden elde edilen yağlar (balık yağı, balık 

karaciğer yağı, ve insan tüketimine sunulan diğer deniz 

canlılarından elde edilen yağ) 

Toplam 

Dioksin 

4,0 pg/g 

(yaş ağırlık) 

4,0 pg/g 


2,0 pg/g 

(yağ) 

Toplam Dioksin ve 

Dioksin Benzeri 

PCB’le 

8,0 pg/g 


12,0 pg/g 


10,0 pg/g 

(yağ) 

* 2008-26 Sayılı Tebliğ/Ek-6. (1) Balık, bütün halde tüketiliyorsa maksimum limit bütün haldeki balığa uygulanır. 

61


Dünya Sağlık Örgütü (W.H.O.), dioksin ve 

benzeri bileşiklerin azami günlük alım miktarını 

(ADI) her kg vücut ağırlığında 1-4 pg TEF (Dioksin 

Toksik Eşdeğeri Faktörü) olarak sınırlamıştır. 

2010 yılının Aralık ayında dioksinli endüstriyel 

yağın hayvan yemine bulaşması sonucu 

ortaya çıkan dioksin sorunu, Avrupa Birliği’nde 

gıda güvenliği uygulamalarının bilime dayalı, 

açık ve net olması sebebiyle erken teşhis ve müdahale 

olanağı ile çözülmüş ve geliştirilen hızlı 

alarm sistemi sayesinde Avrupa Birliği ülkeleri 

arasında risk koordinasyonu sağlanarak gerekli 

bütün önlemlerin alınması yoluna gidilmiştir (Şireli 

ve Tuncer, 2011). Yasal dayanağı EC 

178/2002 sayılı düzenleme olan hızlı alarm sistemi 

ile gıda ve yemlerde herhangi bir risk oluşması 

durumunda yetkili kontrol mekanizmaları 

arasında o risk ile ilgili ne tür önlemler alınacağıyla 

ilgili etkin bir bilgi aktarımının yapılması 

amaçlanmıştır (Anonymous, 2007). 

Gıdaların bünyesinde bulunan aminoasitlerin 

enzimatik dekarboksilasyonu sonucu histamin, 

tiramin, agmatin, putrescin, kadaverin, spermin 

ve spermidin gibi birçok aminli bileşik oluşmaktadır. 

Bu biyojen aminler gıdaların tazelik ve bozulma 

derecelerinin bir indikatörü oldukları gibi 

aynı zamanda toksik bileşiklerdir. Yüksek oranda 

histamin ihtiva eden gıdaların fazlaca tüketilmesi 

sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlık olan histamin 

zehirlenmesi, pek çok ülkede görülmektedir. İnsan 

sağlığı açısından gıdada az miktarda bulunan 

histamin bünyeye bağlı olarak herhangi bir tehlike 

arz etmezken, özellikle bazı mikroorganizma 

türleri işleme sırasında fazla miktarda histamin 

oluşturarak bozulmaya neden olmakta ve sağlığı 

tehdit etmektedirler. Bu yüzden histamin özellikle 

su ürünlerinde bir kalite parametresi ve bozulma 

göstergesi olarak ele alınmaktadır (Duyar, 

2011). Ülkemizde yayınlanan Su Ürünleri Yönetmeliği’ne 

göre balıklarda maksimum bulunması 

gereken histamin miktarı taze, dondurulmuş 

veya konserve balık için 100 ppm, işlenmiş balık 

için maksimum 200 ppm olarak belirlenmiştir. 

Tolerans değer olarak; 100 ppm’lık gruptaki örneklerde 

ilk 2 örneğin 100 ppm’i geçebileceği, 

ancak 200 ppm’i aşmaması gerektiği, ikinci gurup 

içinse bu değerin 400 ppm’den az olması ge- 

62 


rektiği belirtilmiştir (Anonim, 1995). Yönetmelikteki 

değerler, 2008/26 sayılı tebliğde olduğu 

gibi uyum çerçevesi gereği EC 1881/2006 sayılı 

Avrupa Birliği düzenlemesinde de belirtilen değerlerle 

aynıdır (Anonymous, 2006). Food and 

Drug Administration (F.D.A.); 50 ppm’in üzerinde 

histamin düzeyinin hastalığa neden olabileceğini 

açıklamış ve konserve ak orkinos, kızıl orkinos 

ve sarı tonbalığı için yasal histamin limitinin 

20 ppm’in altında olması gerektiğini bildirmiştir 

(Anonymous, 2011b; F.D.A., 2011). Avrupa 

Birliği’ne aday konumundaki ülkeler de 

mevzuatlarındaki histamin limitini EC 1881/2006 

no’lu düzenlemeye uygun olarak düzenlemişlerdir. 

Bunun dışında Avustralya, Yeni Zelanda ve 

İsrail’de de su ürünlerindeki histamin limiti 200 

ppm olarak belirlenmiştir (Anonymous, 2011b; 

Lawley, 2007). 

Mikrobiyolojik Etkiler ile İlgili 

Mevzuatlar 

Balık ve diğer su ürünleri yapısında denizel 

ortamdan kaynaklanan ve taşıma-işleme sırasında 

kontamine olabileceği birçok mikroorganizmayı 

içerir. Diğer gıdalarda olduğu gibi balık ve diğer 

su ürünlerinde de mikroorganizma aktivitesi sonucu 

çeşitli bozulmalar meydana gelmektedir. 

Balığın tazelikten bayatlığa geçiş süresi ve sonrasındaki 

tüketilemez duruma gelişi oldukça hızlı 

bir biçimde gerçekleşmektedir (Ünlütürk ve Turantaş, 

1998). Bu nedenle su ürünlerindeki sağlık 

açısından kabul edilebilir mikroorganizma seviyelerinin 

yasalarla belirlenmesi zorunludur. Bu 

miktarlar Su Ürünleri Yönetmeliği’nde (Değişik:RG-21/9/2008-27004/EK-8) 

belirtilmiştir ve 

Tablo 4’te görülmektedir (Anonim, 1995). 

Avrupa Birliği’nde, EC 2073/2005 sayılı 

“Gıda Maddeleri İçin Mikrobiyolojik Kriterler” 

başlıklı düzenlemede taze balık, tüketime hazır 

gıdalar kapsamında ele alınmakta ve Listeria monocytogenes 

miktarının 100 KOB(Koloni Oluşturan 

Birim)/g olması gerektiği, kabuklu ve yumuşakçaların 

25 gramında Salmonella bulunmaması, 

E. coli oranın pişmiş ürünlerde, n=5, c=2, m=1 

KOB/g, M=10 KOB/g, çift kabuklu yumuşakçalarda 

ise 230 KOB/100 g’dan az olması gerektiği 

bildirilmektedir (Anonymous, 2005).



Tablo 4. Su ürünlerinde bulunan mikroorganizmaların kabul edilebilir değerleri 

Table 4. Acceptable limits of microorganisms on seafood (Anonim, 1995). 

Mikroorganizma Dondurulmuş İşlenmiş Konserve Havyar 

Salmonella 

25 g’da 

olmayacak 

M=5x10 3 

25 g’da 

olmayacak 

n=5, c=0 

- n=5, c=0 

Vibrio 

parahaemolyticus 

Hiç olmamalı Hiç olmamalı - - 

Vibrio cholera Hiç olmamalı Hiç olmamalı - - 

Mezofilik Aerobik 

Bakteri 

n=5, c=2, 

m=10 6 , M=10 7 

n=5, c=2, 

m=10 5 , M=10 6 - 

n=5, c=2, 

m=10 4 , M=10 5 

Staphylococcus aureus 

n=5, c=2, 

m=10 3 , 

n=5, c=2, 

m=10 2 , M=5x10 3 - n=5, c=0 

Koliform 

Escherichia coli 

Listeria 

monocytogenes 

n=5, c=2, 

m=160, M=210 

n=5, c=2, 

m=9, M=12 

n=5, c=2, 

m=93, M=95 

n=5, c=2, 

m=3, M=6 

Clostiridium spp. - - 

- - 

- n=5, c=0 

n=5, c=0 n=5, c=0 n=5, c=0 n=5, c=0 

Hiç 

olmamalı 

Clostridium 

n=5, c=2, m=10, 

- - - 

perfringens 

M=10 2 

n : Analizi yapılması gereken örnek ünite sayısı. 

c : m ve M değerleri arasında değer gösteren kabul edilebilir maksimum örnek ünite sayısıdır. (Hatalı numune 

ünitelerinin kabul edilebilir maksimum sayısı.) 

m : Hatalı kabul edilen örnek ünitelerinin g’ında bulunmasına müsaade edilen mikroorganizma sayısı. (Hiçbir 

örnek M’den fazla değer gösteremez.) 

M : Örnek ünitenin g’ında kabul edilebilecek maksimum mikroorganizma sayısı. (Hiçbir örnek M’den fazla 

değer gösteremez.) 

Bunun yanısıra insan tüketimine sunulan su 

ürünlerinde bulunan ölümcül parazitler ile ilgili 

8Aralık 2011 tarihinde yayımlanan 1276/2011 

sayılı Avrupa Birliği düzenlemesine göre; 

1. Ürünler çiğ olarak tüketileceklerse yada 

marine,tuzlama veya ölümcül parazitlerin 

ölmesi için yetersiz kalacak bir işleme 

yöntemi seçilecekse parazitlerin öldürülebilmesi 

için dondurma işleminin uygulanması 

gerektiği, 

2. Trematodlar dışındaki parazitler için; 

ürünün tüm bölümlerini kapsayacak şekilde 

dondurma işleminin , ürün 24 saatten 

daha az bir sürede işlenecekse - 

20°C’ye, 15 saatten daha az bir süre işlenecekse 

de -35°C’ye dondurulması gerektiği, 

3. Yine Trematodlar dışındaki parazitler 

için; eğer ürünler dondurulmayacaksa 

merkez sıcaklığının en az 1 dakika süre 

ile 60 °C veya daha fazla sıcaklığa getirilmesi 

gerektiği bildirilmiştir (Anonymous, 

2011f). 

Food and Drug Administration (F.D.A.) tarafından 

yayımlanan rehberde bulunan mikrobiyolojik 

tolerans limitleri ise Tablo 5’de görülmektedir 

(F.D.A., 2011). 

- 

63


64 


Tablo 5. Bazı su ürünleri için F.D.A. tarafından belirlenen güvenlik limitleri 

Table 5. Safety limits set by F.D.A. for some seafood (F.D.A., 2011) 

Mikroorganizma 

Listeria 

monocytogenes 

Salmonella spp. 

Staohylococcus 

aureus 

Vibrio cholera 

Vibrio 

parahaemolyticus 

Tüketime Hazır Su 

Ürünleri 

(Minimal Bir Pişirme 

Gerektiren ) 

Tüm Balıklar 

Taze Kabuklu 

ve 

Yumuşakçalar 

25 g’da olmayacak - - - 

- 

Toksik suşlar olan 

O1 ve O139 

olmayacak yada 25 

g örnekte 

bulunmayacak 

25 g’da 

olmayacak 

Enterotoksin 

bulunmayacak 

ve 10 4 

KOB * /g’dan 

fazla olmayacak 

- 

- - 

- - - 

10 4 KOB/g’dan 

fazla olmayacak - - 

Vibrio vulniicus Hiç olmayacak - - 

Clostiridium 

botulinum 

Eschericia 

coli/Fekal 

Koliform 

* KOB: Koloni oluşturan birim. 

- 

Yaşayabilir 

sporlar ve 

vejetatif 

hücreleri ile 

toksinleri 

bulunmamalı 

- - 

Katkı Maddeleri ile İlgili Mevzuatlar 

Gelişen teknoloji ile birlikte gıda muhafaza 

tekniklerinin geliştirilmesine duyulan ihtiyaç ve 

tüketici nezdinde gıdanın mevcut kalitesinin daha 

iyi algılanmasını sağlamakla ilgili meseleler; 

uluslararası gıda ticareti de göz önünde bulundurulduğunda 

gıda katkı maddelerinin kullanılmasının 

zeminini oluşturmaktadır. İnsan sağlığı açısından 

bakıldığında ise yetkili kurumların onayı 

neticesi kullanıma sunulan bu maddelerin bir 

kısmı sağlık açısından herhangi bir sorun teşkil 

etmezken, bazıları ise uzun süreli alımlarda 

önemli rahatsızlıklara sebebiyet verecek potansi- 

İşlenmiş 

Kabuklu ve 

Yumuşakçalar 

30 KOB/g’dan 

daha az olmalı. 

30 KOB/g’dan 

daha az olmalı. 

- - 

330/100 g KOB’i 

aşan 5 örnekten 1 

veya daha 

fazlası, 230/100 

g’ı aşandan 2 

veya daha 

fazlası; 

yele sahiptirler. Sorun oluşturabilecek gıda katkı 

maddelerinin kullanımı her ne kadar mevzuatlarla 

birlikte sınırlansa da, özellikle denetimlerin yetersiz 

olduğu; üreticisinin ve tüketicisinin bilinçsiz 

olduğu ülkelerde daha büyük bir tehdit oluşturmaktadır 

(Çalışır ve Çalışkan, 2003). 

Ülkemiz Gıda Kodeksinde gıda katkı maddesi; 

“tek başına gıda olarak tüketilmeyen veya 

gıdanın karakteristik bileşeni olarak kullanılmayan, 

tek başına besleyici değeri olan veya olmayan, 

teknolojik bir amaç doğrultusunda üretim, 

işleme, hazırlama, ambalajlama, taşıma veya depolama 

aşamalarında gıdaya ilave edilmesi so- 

-


nucu kendisi ya da yan ürünleri, doğrudan ya da 

dolaylı olarak o gıdanın bileşeni olan maddeler” 

olarak tanımlanmaktadır (T.G.K.Y., 2008). Ülkemiz 

mevzuatında katkı maddeleri 3 başlık altında 

incelenmektedir. 

Renklendiriciler ile İlgili Mevzuatlar 

Gıdalarda Kullanılan Renklendiriciler Tebliği’nin 

Ek-2 maddesinde; Ek-3, Ek-4 veya Ek- 

5’de belirtilen durumlar dışında, “balık, kabuklular, 

yumuşakçalar, et, kümes hayvanları ve av 

hayvanlarının etleri ve bunların preparatları, 

bunları içeren yemekler hariç, renklendirici kullanılamaz” 

ibaresi yer almaktadır (T.G.K.Y., 

2007). Aynı tebliğin Ek-4 maddesinde su ürünleri 

ile ilgili kısıtlama getirilen katkı maddeleri ise 

Tablo 6’da verilmiştir. 

Ek-5’in 2. bölümüne göre ise aşağıdaki gıdalarda 

bu bölümde yer alan renklendirici katkı 

maddeleri Tablo 7’de belirtilen maksimum seviyelere 

kadar tek veya birlikte kullanılabilir. Ancak 

tebliğde yer alan E-110, E-122, E-124 ve E- 

155 kodlu renklendiricilerin hiç birisinin miktarı 

50 mg/kg veya 50 mg/l’yi geçemez (T.G.K.Y., 

2007). 

Ülkemizdeki renklendiriciler tebliği Avrupa 

Birliği’nin EC 94/36 sayılı direktifinden uyarlanmıştır 

ve su ürünleri ile ilgili olan kısım ve 

bulunması gereken minimum miktarlar aynıdır 

(Anonymous, 1994). Bu katkı maddelerinden E- 

104, E-131 ve E160d’nin Avustralya’da, E- 

104’ün de çeşitli toksik etkileri nedeniyle 

A.B.D.’de gıda amaçlı kullanımına izin verilmemektedir 

(Anonymous, 2011d; EFSA, 2009). 


Tatlandırıcılar ile İlgili Mevzuatlar 

Avrupa Birliği EC 94/35 direktifinde belirtilen 

limitlerle uyum içerisinde olan Türkiye’de 

Gıdalarda Kullanılan Tatlandırıcılar Tebliği’ne 

göre, kullanımına izin verilen tatlandırıcı gıda 

maddelerinin; balıklar, marine edilmiş balıklar, 

kabuklular ve yumuşakçaların tatlı-ekşi korunmuş 

veya yarı korunmuş olanları için belirtilen 

limitler Tablo 8’de görülmektedir (T.G.K.Y., 

2010). 

Yüksek yoğunluklu bir tatlandırıcı olan aspartam’ın 

güvenilirliği üzerine birçok ülkede 

araştırma yapılmıştır. Aspartamın ADI değeri ise; 

A.B.D. için 50 mg/kg, Avrupa Birliği ülkeleri, 

Kanada, Avustralya ve Brezilya için 40 mg/kg 

olarak belirlenmiştir. Aspartam ayrıca 100’den 

fazla ülkede gıda tatlandırıcısı olarak onaylanmıştır 

(Öz, 2003; Nabors, 2001). 

Özellikle marine deniz ürünlerinde kullanılan 

Asesülfam K; JECFA (Gıda Katkı Maddeleri 

Üzerine F.A.O./W.H.O. Birleşik Ortak Uzman 

Komitesi) tarafından 0-15 mg/kg vücut ağırlığı 

ADI değeri baz alınarak gıdalarda kullanımına 

izin vermiştir. Daha sonra bu görüşe ilaveten Avrupa 

Ekonomik Topluluğu, Bilimsel Gıda Komitesi 

tarafından bu değerin 0-19 mg/kg olması gerektiği 

bildirilmiştir. Bu karara Kanada, Japonya, 

Avustralya ve Yeni Zelanda başta olmak üzere 

100’den fazla ülke uymuşlardır (Nabors, 2001). 

Neohesperidin DC ile ilgili olarak pek çok 

ülke Avrupa Birliği tarafından belirlenen kriterlere 

uyum sağlamakla birlikte Avustralya ve Yeni 

Zelanda, gıdalarda bulunması gereken miktar konusunda 

herhangi kısıtlama getirmemişlerdir 

(Nabors, 2001). 

Tablo 6. T.G.K.Y. renklendiriciler tebliği Ek-4 maddesinde bazı su ürünlerinde kullanımına izin 

verilen renklendiriciler 

Table 6. Permitted used of colorants in Appendix-4 of TFC colorants communiqués for some seafood 

(T.G.K.Y., 2007) 

Katkı Maddesi Ürün Miktar 

E-123 Amarant Balık Yumurtası 30 mg/L 

E-154 Brown FK 

E-160 Anatto 

Tuzlanmış ve tütsülenmiş ringa balığı 20 mg/kg 

Biksin 

Norbiksin 

Füme Balık 10 mg/kg 

65


66 


Tablo 7. T.G.K.Y. renklendiriciler tebliği Ek-5 maddesinde bazı su ürünlerinde kullanımına izin 

verilen renklendiriciler 

Table 7. Permitted used of colorants in Appendix 5 of TFC colorants communiqués for some seafood 

(T.G.K.Y., 2007) 

Katkı Maddeleri 

E-100, E-102, E-104, E-110 * , E-120, E-122 * , E-124 * , E-129, 

E-131, E-132, E-133, E-142, E-151 , E-155 * , E-160d, E-160e, 

E-160f, E-161b 

Ürün Miktar 

Balıkların ve kabukluların ezmeleri 100 mg/kg 

Ön pişirme yapılmış kabuklular 250 mg/kg 

Somon balığı benzerleri 500 mg/kg 

Surimi 500 mg/kg 

Balık yumurtası 300 mg/kg 

Füme Balık 100 mg/kg 

Bitkisel protein bazlı et ve balık 

100 mg/kg 

analogları 

E-100: Kurkumin, E-102: Tartrazin, E-104: Kinolin sarısı, E-110: Sunset yellow FCF Orange yellow S, E-120: 

Koşineal, Karminik asit, Karminler, E-122: Azorubin, Karmosin, E-124: Ponso 4R, Koşineal Red A, E-129: 

Allura Red AC, E-131: Patent Blue V, E-132: İndigotin (İndigo Karmin), E-133: Brilliant Blue FCF, E-142: 

Green S, E-151: Brilliant Black BN, Black PN, E-155: Brown HT, E-160d: Likopen, 

E-160e: Beta-apo-8’karotenel (C 30), E-160f: Beta-apo-8’karotenik asidin etil esteri(C 30), E-161b: Lutein 

* 50 mg/kg veya 50 mg/L’yi geçemez 

Tablo 8. Türkiye’de su ürünlerinde kullanımına izin verilen tatlandırıcı katkı maddelerinin maksimum 

miktarları 

Tablo 8. Maximum limits of permitted used of sweeteners in seafood in Turkey (T.G.K.Y., 2010) 

Ürün Adı Maksimum Miktar (ppm) 

E-950 (Asesülfam K) 200 

E-951 (Aspartam) 300 

E-954 (Sakkarin ve sodyum, potasyum, kalsiyum tuzları) 160 

E-955 (Sukraloz) 

120 

E-959 (Neohesperidin DC) 

30 

E-962 (Aspartam-asesülfam tuzu) 200 

Diğer Katkı Maddeleri ile İlgili Mevzuatlar 

EC 95/2 no’lu Avrupa Birliği direktifinden 

uyarlanan ülkemiz 2008/22 numaralı 

Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki 

Katkı Maddeleri Tebliği’nde belirlenen su ürünleri 

ile ilgili tüm yasal limitler Tablo 9, 

10,11,12’de verilmiştir (T.G.K.Y., 2008). 

Avustralya’da sorbik asit (E200) ve benzoik 

asidin (E210) marine balıklardaki kullanım sınırı 

1000 ppm olup Avrupa Birliği’nin belirlediği ve 

dolayısıyla Türkiye’de uygulanan yasal limitin 

yarısı kadardır. Donmuş balıkta antioksidan olarak 

kullanılan eritorbik asidin (E315) yasal ilave 

limiti 400 ppm’dir ve bu da Avrupa ülkelerinin 

oldukça altındadır. Avsutralya’da fosfatların su 

ürünlerinde kullanımı ile ilgili yasal limitler ise; 

donmuş balık: 1300 ppm (1,3g/kg), konserve 

yumuşakçalar: 3000 ppm, konserve ton balığı: 

5000 ppm, diğer konserve balıklar ise 2200 

ppm’dir (Anonymous, 2011b). 

Bazı gıda ve renk katkıları, kimi tüketicilerde 

aşırı duyarlılık reaksiyonlarına ve gıda intoleranslarına 

neden olabilmektedir. Çoğu durumda 

bilinen bir alerjik reaksiyon olmamasına rağmen, 

belirtiler gıda alerjenleri ile benzer şekilde seyretmektedir 

ve ağızda karıncalanma hissi, dil ve 

boğazda şişme, nefes almada zorluk (astım gibi), 

kurdeşen, kusma, karın ağrıları ve ishal gibi etkiler 

meydana gelebilmektedir (F.D.A., 2011).


Tablo 9. Antioksidanlar 

Table 9. Antioxidants (T.G.K.Y., 2008) 

Gıda Katkı Maddesinin 

E Kodu ve Adı 

E 310 -E 311 -E 312 

– 

E 319-E 320 -E 321 

E 315 

E 316 

E 586 

Balık yağı 


Gıda Maddesi En Yüksek Değer (mg/kg) 

Korunmuş ve yarı korunmuş balık ürünleri 

Dondurulmuş ve derin dondurulmuş kırmızı 

derili balık 

Taze, dondurulmuş ve derin dondurulmuş 

kabuklu su ürünleri 

100 (1) 

(BHT) (yağ üzerinden) 

1500 (eritorbik asit cinsinden) 

2 mg/kg 

(kabuklu su ürünü etinde) 

E 310 Propil gallat, E 311 Oktil gallat, E 312 Dodesil gallat, E 319 Tersinir bütil hidrokinon (TBHQ), E 320 

Bütillendirilmiş hidroksianisol (BHA), E 321 Bütillendirilmiş hidroksitoluen (BHT), E 315 Eritorbik asit, E 316 

Sodyum eritorbat, E 586 4-heksilresorsinol 

( 1 ) : Gallatlar, TBHQ, BHA ve BHT birlikte kullanıldıklarında her birinin miktarı oransal olarak azaltılmalıdır. 

Tablo 10. Sorbatlar, benzoatlar ve p-hidroksibenzoatlar 

Table 10. Sorbates, benzoates and p-hydroxybenzoates (T.G.K.Y., 2008) 

Gıda Maddesi 

mg/kg veya mg/L (ppm) 

Sa 

1- E 200 Sorbik asit, E 202 Potasyum sorbat ve E 203 Kalsiyum sorbat "Sa" olarak kısaltılmıştır. 

2- E 210 Benzoik asit, E 211 Sodyum benzoat, E 212 Potasyum benzoat ve E 213 Kalsiyum benzoat "Ba" olarak 

kısaltılmıştır. 

3- Sa + Ba: Sa ve Ba tek veya birlikte kullanılabilir anlamındadır. 

(1) Ba (2) PHB (3) Sa+Ba (3) 

Balık yumurtası ürünleri de dâhil olmak üzere kısmen yarı korunmuş 

balık ürünleri 

2000 

Tuzlanmış, kurutulmuş balık 200 

Pişirilmiş çalı karidesi (Crangon crangon ve Crangon vulgaris) 6000 

Pişirilmiş kabuklular ve yumuşakçalar 1000 2000 

67


68 

Tablo 11. Kükürt dioksit ve tuzları 


Table 11. Sulphur dioxide and sulphites (T.G.K.Y., 2008) 

En Yüksek Değer 

Gıda Maddesi 

(Kükürtdioksit cinsinden 

mg/kg veya mg/L) 

Kurutulmuş, tuzlanmış Gadidae/Mezgitgiller familyası balıklar 200 * 

Taze, dondurulmuş ve derin dondurulmuş kabuklular ve kafadan 

150 * 

bacaklılar 

Penaeidae, Solenoceridae ve Aristaeidae familyası karidesler 

- 80 adete kadar 

- 80-120 adet arası 

- 120 adet üzeri 

150 * 

200 * 

300 * 

Pişirilmiş kabuklular ve kafadan bacaklılar 50 * 

Pişirilmiş Penaeidae, Solenoceridae ve Aristaeidae familyası 

karidesler 

- 80 adete kadar 

- 80-120 adet arası 

- 120 adet üzeri 

135 * 

180 * 

270 * 

Kükürt dioksit ve tuzları olarak şu maddeler kullanılabilir: E 220 Kükürt dioksit, E 221 Sodyum sülfit, E 222 

Sodyum hidrojen sülfit, E 223 Sodyum metabisülfit, E 224 Potasyum metabisülfit, E 226 Kalsiyum sülfit, E 227 

Kalsiyum hidrojen sülfit, E 228 Potasyum hidrojen sülfit 

* Yenilebilir kısmında 

Tablo 12. İzin verilen diğer gıda katkı maddeleri 

Table 12. Other permitted food additives (T.G.K.Y., 2008) 

Gıda Katkı 

Maddesinin 

E Kodu ve Adı 

Gıda Maddesi 

En Yüksek 

Değer 

Açıklama 

Aşağıdaki uygulamalarda E 338, E 339, E 340, E 341, E 343, E450, E 451, E 452 tek 

başına veya birlikte kullanımlarındaki en yüksek değerleri (P2O5 cinsinden) 

E 338 - E 339 Çorbalar ve et/tavuk/balık suları 3 g/kg 

E 340 - E 341 Surimi 1 g/kg 

E 343 - E 450 Balık ve kabuklu su ürünü ezmeleri 5 g/kg 

E 451 - E 452 Dondurulmuş ve derin dondurulmuş işlenmemiş balık filetosu 5 g/kg 

İşlenmiş ve işlenmemiş yumuşakçalar, dondurulmuş ve derin 

dondurulmuş kabuklu su ürünleri 

5 g/kg 

E 363 Çorbalar ve et/tavuk/balık suları 5 g/kg 

Kabuklu su ürünleri ve yumuşakça konserveleri 75 mg/kg 

E 385 

Balık konservesi 75 mg/kg 

Dondurulmuş ve derin dondurulmuş kabuklular 75 mg/kg 

E 420-E 421 

E 953-E 965 

E 966-E 967 

E 968 

Dondurulmuş ve derin dondurulmuş işlenmemiş balık, 

kabuklular, yumuşakçalar ve kafadan bacaklılar 

QS 

Tatlandırma 

amacı 

dışında 

E 473-E 474 Çorbalar ve et/tavuk/balık suları 2 g/L 

E 338 Fosforik asit, E 339 Sodyum fosfatlar, E 340 Potasyum fosfatlar, E 341 Kalsiyum fosfatlar, E 343 

Magnezyum fosfatlar ,E 450 Difosfatlar, E 451 Trifosfatlar, E 452 Polifosfatlar, E 363 Süksinik asit, E 385 

Kalsiyum disodyum etilen diamin tetra-asetat (Kalsiyum disodyum EDTA), E 420 Sorbitol, E 421 Mannitol, E 

953 İzomalt, E 965 Maltitol, E 966 Laktitol, E 967 Ksilitol, E 968 Eritritol, E 473 Yağ asitlerinin sukroz 

esterleri, E 474 Sukrogliseridler. QS: Belirlenmemiş miktar.



Tablo 13. F.D.A.’ya göre sülfitleme ajanlarının kullanıldığı üründe bildirilme kriterleri 

Table 13. Label declaration criteria of sulfiting agent on seafood by F.D.A. (F.D.A., 2011) 

Son Ürün Kullanılma Amacı 

Çiğ, kabuklu istakoz ve karides 

Pişmiş Ahtapot 

Kabuklu Eti 

Çiğ, kabuksuz istakoz ve karides 

İngredient olarak çiğ, kabuksuz 

istakoz ve karides eti içeren 

gıdalar (örneğin güveç) 

Karides ve istakoz gibi krustase türlerinde genellikle 

depolama sırasında ortaya çıkan ve kara 

benek (black spot) olarak bilinen rengin koyulaşması 

olayını önlemek amacıyla sülfitleme 

ajanları kullanılmaktadır. Bu ajanlar ahtapot işleme 

tesislerinde pişirilmiş ahtapotun kırmızı 

renginin korunması amacıyla kullanıldığı gibi 

balık yemlerinde renk stabilizasyonunu sağlamak 

için de kullanılabilmektedir. Sülfitleme ajanlarına 

duyarlı insanlar, hafif şiddetten ölüm riskine varan 

bir aralıkta çeşitli belirtilere maruz kalabilmektedir. 

Ülkemizde yayınlanan 2002-31 nolu 

“Su Ürünlerinde Sodyum Metabisülfit Kullanımı 

Genelgesi” ile; SO2 cinsinden sodyum metabisülfit 

miktarının; taze, soğutulmuş, dondurulmuş ve 

derin dondurulmuş kabuklular ve kafadan bacaklıların 

yenilebilir kısımlarda, 150 mg/kg, pişirilmiş 

kabuklular ve kafadan bacaklıların yenilebilir 

kısımlarda ise 50 mg/kg olacağı bildirilmiştir.. 

Food and Drug Administration (F.D.A.) su ürünlerine 

katılan ve özellikle 10 ppm’den fazla olan 

sülfitleme ajanları için etikette bildirilme zorunluluğu 

ise Tablo 13’te görülmektedir (Anonim, 

2002b; F.D.A., 2011). 

Ülkemizde su ürünleri üretimi esnasında katılabilecek 

en yüksek Potasyum nitrit (E 249), 

Sodyum nitrit (E 250), Potasyum nitrat (E 251) 

ve Sodyum nitrat (E 252) miktarı, her biri için 

150 ppm olarak belirlenmiştir (T.G.K.Y., 2008). 

A.B.D.’de füme balık ve kürlenmiş ton balığında 

rengin sabitlenmesi amacıyla 200 ppm’e kadar 

Sodyum Nitrat ve 10 ppm’e kadar Sodyum Nitrit’e 

izin verilmiştir. Ayrıca E-385 kodlu Kalsi- 

Blackspot’u önlemek için 

Kırmızı rengin korunması 

için 

Renk kaybını önlemek için 

Blackspot’u önlemek için 

Sülfitleme Ajanı Miktarı 


konuma gelmesi ve özellikle ihracatta yurtdışındaki 

rakipleri ile daha güçlü rekabet edebilmesi 

açısından önemlidir. 

Ancak mevzuat uyarlamaları yapılırken ülkenin 

sosyolojik ve demografik kriterlerinin de göz 

önünde bulundurulması gerekmektedir. Örneğin 

işlenmiş bir su ürününün fiziksel, kimyasal ve 

mikrobiyolojik kalite kriterlerini Avrupa ülkeleriyle 

ile aynı limitlere çekmenin yanı sıra bilhassa 

ülkemiz açısından zorunlu olan “denetim” mekanizmasının 

da oldukça verimli bir şekilde işletilmesi 

gerekmektedir. Ülkemizdeki en büyük sorunlardan 

birisi de bu denetim mekanizmasını 

etkin bir şekilde sürdürecek denetim personelinin 

yetersizliğidir. Türkiye’de gıda denetimi hizmetlerinden 

sorumlu bakanlık olan Gıda, Tarım ve 

Hayvancılık Bakanlığı’nın su ürünlerinin kalite 

ve güvenliğinin denetimi için özellikle Su Ürünleri 

Mühendisleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisleri’nin 

istihdamı ile “gıda denetçisi” sayısını 

arttırıp, bu tür denetimleri sıklaştırması gerekmektedir. 

Konulan mevzuatların sağlıklı bir 

biçimde işleyebilmesi için bu konunun üzerinde 

hassasiyetle durulması gerekmektedir. 

70 

Kaynaklar 

Anonymous, (1994). Regulation (EC) No:94/36 

of the European Parliament and of the 

Council of 30 June 1994. 

Anonim, (1995). Su Ürünleri Yönetmeliği. R.G: 

10.03.1995-22223. 

Anonim, (2002a). Gıda Maddelerinde Belirli 

Bulaşanların Maksimum Seviyelerinin 

Belirlenmesi Hakkında Tebliğ. 23.09.2002- 

24885. 

Anonim, (2002b). Su Ürünlerinde Sodyum 

Metabisülfit Kullanımı Genelgesi. Genelge 

No: 2002-31 

Anonymous, (2004). Regulation (EC) 

No:853/2004 of the European Parliament 

and of the Council of 29 April 2004: Laying 

Down Specific Hygiene Rules for Food of 

Animal Origin. 

Anonymous, (2005). Commission Regulation 

(EC) 2073/2005 of the European Parliament 

and of the Council of 15 November 2005: on 

Microbiological Criteria for Foodstuffs. 

Anonymous, (2006). Commission Regulation 

(EC) 1881/2006: Setting Maximum Levels 

For Certain Contaminants İn Foodstuffs. 


Official Journal of the European Union: 5- 

24. 

Anonymous, (2007). The Rapid Alert System for 

Food and Feed (RASFF) Annual Report 

2007. 

http://ec.europa.eu/food/food/rapidalert/repo 

rt2007_en.pdf 

Anonim, (2011a). Su Ürünleri İle İlgili Bilgi ve 

Mevzuatlar. 

http://www.kkgm.gov.tr/birim/su_urn/su_ur 

n2.html 

Anonymous, (2011b). 

www.inspection.gc.ca/english/fssa/fispoi/ex 

port/coupaye.shtml#aus 

Anonymous, (2011c). Sydney harbour seafood. 

http://www.foodauthority.nsw.gov.au/consu 

mers/keeping-food-safe/special-carefoods/sydney-harbour-seafood/ 

Anonymous, (2011d). Food Additive Code 

Breaker-Coloring Agents. 

http://nac.allergyforum.com/additives/colors 

100-181.htm 

Anonymous, (2011e). Commission Regulation 

(EC) 1259/2011. amending Regulation (EC) 

No 1881/2006 as regards maximum levels 

for dioxins, dioxin-like PCBs and non 

dioxin-like PCBs in foodstuffs. 

Anonymous, (2011f). Commission Regulation 

(EC) 1276/2011. amending Annex III to 

Regulation (EC) No 853/2004 of the 

European Parliament and of the Council as 

regards the treatment to kill viable parasites 

in fishery products for human consumption. 

Arıkan, D., Yetim, H., Sağdıç, O., Kesmen, Z., 

(2009). Gıdalarda Dioksin Kontaminasyonu 

ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri, Gıda 

Teknolojileri Elektronik Dergisi, 12(2): 9- 

15. 

Çaklı, Ş., (2007). Su Ürünlerinde İşleme 

Teknolojisi-1. Ege Üniversitesi. İzmir, 696 

pp.ISBN: 978-975-483-791-2 

Çalışır, Z.E., Çalışkan, D., (2003). Gıda katkı 

maddeleri ve insan sağlığı üzerine etkileri, 

Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi 

Dergisi, 32(3): 193-206. 

Duyar, H. A., (2011). Balık konservelerinde 

histamin ve pH düzeylerinin belirlenmesi 

üzerine bir çalışma, Yüzüncü Yıl Üniversitesi 

Veteriner Fakültesi Dergisi, 22(2): 71-74


E.F.S.A., (2009). Scientific Opinion on the reevaluation 

of Quinoline Yellow (E-104) as a 

food additive, European Food Safety 

Authority Journal, 7(11): 1329-1369 

F.A.O., (2003). Assuring Food Safety and 

Quality-Guidelines for strengthening 

national food control systems. Joint 

F.A.O./W.H.O. Publication, 73 pp. 

F.D.A., (2011). Fish and Fishery Products 

Hazards and Controls Guidance. 4th Edition, 

Florida, 476 pp. 

Giray, H., Soysal, A., (2007). Türkiye’de Gıda 

Güvenliği ve Mevzuatı, Türk Silahlı 

Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6): 

485-490. 

Gökoğlu, N., (2002). Su Ürünleri İşleme 

Teknolojisi. Su Vakfı Yayınları, İstanbul, 

157pp. 

J.E.T.R.O., (2011). Specifications and Standards 

for Foods, Food Additives, etc. Under the 

Food Sanitation Act (Abstracts) 2010. Japan 

External Trade Organization, 187 pp. 

Jouve, J.L., (1998). Principles of food safety 

legislation, Food Control, 9(2): 75-81. 

doi: 10.1016/S0956-7135(97)00062-5 

Lawley, R., (2007). Scombrotoxin (Histamine), 

http://www.foodsafetywatch.com/public/484 

.cfm 


Nabors, L. O., (2001). Alternative Sweeteners. 

Marcel Dekker, Inc., New York, 553 pp. 

Öner, Z., (2010). Gıda Güvenliğinde 

Mikrobiyolojik Kriterler, 

http://www.ggd.org.tr/icerik.php?id=343 

Öz, Ş. G., (2003). Aspartam: Güvenilirliği 

Üzerine Yapılan Araştırma, Ankara 

Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 56(2): 

113-120. 

Şireli, T., Tuncer, Ş.D., (2011). Dioksin 

hakkındaki öz bilgiler, Gıda Güvenliği 

Dergisi, 5(1): 52-53. 

T.G.K.Y., (2007). Gıdalarda Kullanılan 

Renklendiriciler Tebliğinde Değişiklik 

Yapılması Hakkında Tebliğ. R.Gazete: 

01.11.2007-26687. 

T.G.K.Y., (2008). Renklendiriciler ve 

Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı 

Maddeleri Tebliği. 22.05.2008. 

T.G.K.Y., (2010). Gıda Maddelerinde Kullanılan 

Tatlandırıcılar Tebliği. R.Gazete 

:07.01.2011-27808. 

Ünlütürk, A., Turantaş, F., (1998). Gıda 

Mikrobiyolojisi. Mengi Tan Basımevi, 

İzmir, 605 pp. 

71



E-ISSN 1307-234X 


SHORT COMMUNICATION KISA BİLGİLENDİRME 

SPAWNING PATTERN OF INDIAN OIL SARDINE, 

Sardinella longiceps Valenciennes, 1847 OF OMAN 

SEA, MUSCAT, SULTANATE OF OMAN 

Ibrahim Said Al-Anbouri 1∗ , Mohd Azmi Ambak 1 , Shama Zaki Abdul Haleem 2 

1 Department of Agrotechnology, Faculty of Agrotechnology and Food Science, Universiti Malaysia Terengganu, 21030 

72 

Kuala Terengganu, Terengganu, Malaysia 

2 Marine Science and Fisheries Center, Ministry of Agriculture and Fisheries wealth, Muscat, Sultanate of Oman, P.O 427, 

P.C 100 Muscat 

Abstract: The spawning seasons of Sardinella longiceps of Indian oil sardine was investigated based on 

examining gonads along the area of Oman Sea, Muscat, Sultanate of Oman. The length at first 

maturity (L50%) and Gonado-somatic index (GSI) of females were considered. Length at first 

maturity was estimated as 182 mm (TL). The GSI shows two spawning seasons: the minor one 

from December to March and the major once from June to September. The maximum GSI attained 

between 5.0 and 5.2 during June and September respectively, suggesting a spawning 

peak occurred during that period. 

Keywords: Spawning season, Oman Sea, Gonado-somatic index (GSI) 

Özet: Umman Sultanlığı, Muskat, Umman Denizinden Yağlı 

Hint Sardalyası'nın Sardinella longiceps Valenciennes, 

1847 Üreme Şekli 

Yağlı hint sardalyasının (sardinella longiceps) üreme sezonları, Umman Sultanlığı-başkenti 

Maskat, Umman Denizi boyunca gonadların incelenmesisi temel alarak değerlendirilmiştir. 

Dişilerin ilk erişkinlikteki uzunluğu (L 50 %) ve gonadosomatik indeks (GSI) değerleri dikkate 

alınarak, ilk yetişkinlikteki uzunluk 182 mm olarak hesaplanmış, Aralık’ tan Mart’ a kadar 

olan dönemde küçük bir dönem, ve Haziran’ dan Eylül’ e kadar olan büyük bir dönem olarak, 

GSI iki üreme sezonunu göstermektedir. Bu dönemde bir üreme pikinin oluşmasıyla 

birlikte, maksimum GSI, Haziran ve Eylül boyunca sırayla 5.0 ve 5.2 arası değerlere ulaşmıştır. 

Anahtar Kelimeler: Üreme sezonu, Umman denizi, Gonadosomatik indeks 

∗ Correspondence to: I. S. AL-ANBOURI, Department of Agrotechnology, Faculty of Agrotechnology and 

Food Science, Universiti Malaysia Terengganu, 21030 Kuala Terengganu, 

Terengganu-MALAYSIA 

Tel: 0060-1116832325 

E-mail: camry2005@yahoo.com

Journal of FisheriesSciences.com Al-Anhouri et al., 7(1): 72-78 (2013) 

Introduction 

The Indian oil sardine Sardinella longiceps is 

a commercially important small pelagic resource 

in the Indo-Pacific region. It is widely distributed 

along the coast of Omani waters. This species 

forms a considerable proportion in the fish 

catches of Oman. In fact, no more studies in 

terms of spawning pattern on this fish have been 

conducted in Oman. Hence, a study was carried 

out to investigate the spawning patterns based on 

gonado-somatic index analysis. Studies of ovaries 

on a monthly basis considered as appropriate 

method for biological analysis including indicating 

the spawning season and length at first maturity 

of commercial species. Studies of spawning 

patterns of oil sardine based on GSI have been 

investigated by different scientists. Al-Jufaili et 

al. (2006) observed two major spawning peaks of 

S. longiceps in Oman; Muscat to be during March 

to April and August. The length at first maturity 

(L50%) was estimated between 125-135 mm in 

Oman and Arabian Sea (Dorr III, 1990). Recent 

reviews in India were also reported by Rohit and 

Bhat (2003) identified the spawning season during 

June to August, peaking in July along 

Manglore-Malpe coast. Banerji (1973) observed 

two spawning seasons in India, one in early season 

and the other at the end of season during June 

to October. 

Oman has a long coastline of 3,165 km bordered 

by Arabian Gulf, Oman Sea and Arabian 

Sea and is rich in biodiversity of species. Fisheries 

resources in the Sultanate of Oman are one of 

the significant renewable resources and support 

the country's economy to a greater extent. Fisheries 

sector of Oman supports the second national 

economy after oil and gas. The total fish production 

of the Sultanate for the year 2009 stood at 

158.000 tons of which the artisanal fisheries 

sector contributed to about 84% of the total fish 

production and the rest by industrial fleet 

(MOFW, 2000-2009). The total value of fishery 

production increased in 2009 to RO 104 million, 

up by 9% from the previous year 2008 and about 

51% of the total fish produced had been exported 

to other countries. The small pelagic fishes contributed 

to about 34% of the artisanal production; 

while demersal fishes formed 32% and the large 

pelagics about 23% and crustaceans and mollusks 

5%, sharks 3% and rest others. Of the small pelagic 

fisheries resources of Oman, the clupeids 

are the most dominant group in the landings. Alt- 


hough 19 species of clupeidae have been reported, 

only three species, such as Sardinella 

longiceps, S. gibbosa and S. sindensis are common 

in the catches. These clupeids are coastal 

water species and occur in large schools. They 

are mainly targeted by the beach seine which 

lands up to 59% of the total sardine catches of the 

country. 

There was a dramatic decline in landings in S. 

longiceps from 58,960 in 2001 to 32,092 tons in 

2005. This decrease could be the reasons of 

heavy fishing pressure during that period. The 

market price of the species was probably high 

and was more preferred by fishermen to increase 

the catch. Further, other small pelagic and sardine 

species might not be present during that period 

and eventually Indian oil sardine appeared to be 

highly targeted. As a result, some of mature 

fishes may have been reduced during the spawning 

season in certain areas. According to that, 

GSI study is established to investigate spawning 

peak which helps to provide some information on 

spawning season’s period as well as the gonad 

analysis is aiming to determine length at first 

maturation of Indian oil sardine in Oman Sea, 

Muscat, Sultanate of Oman. 


Sample Collection 

Samples of S. longiceps were collected at random 

twice a month from artisanal catches mainly 

by beach seine of 47 mm stretched mesh size 

along the Muscat coast (Figure 1) for a period of 

one year from October 2008 to September 2009. 

A total of 830 fish were collected for biological 

analysis. The fishes were brought to laboratory in 

icebox, washed and prepared prior to biological 

measurements. The total length (TL), standard 

length (SL) and body depth were measured to the 

nearest 1 mm. The weight of each fish was taken 

to the nearest 1 g. Then the fish was dissected out 

to record the sex and maturity stage. The gonad 

was removed and weighted to the nearest 0.01g. 

Study of Maturity Stages 

The maturity stages of S. longiceps were 

studied on monthly basis. The gonad stages for 

female were examined. Seven stages of maturity 

were identified according to external appearance, 

color, shape and size of gonads shown (Table 1). 

Gonado-somatic index (GSI) was calculated for 

73


each fish on monthly basis in Muscat region using 

the formula GSI = mass of gonad (g) / fish 

mass (g) in order to indicate the spawning season. 

Estimation of Length at First Maturity 

(L50%) 

The size at which 50% of the fish reach reproductive 

maturity (L50) was estimated by plotting 

cumulative maturity percentages versus total 

length (mm). Once that made, the length at first 

maturity was determined by corresponding length 

at first maturity (L50%) with the maturation percentage. 

74 

Results and Discussion 

A total of 830 fish were obtained for reproductive 

study. The length at first maturity of female 

(L50%) of S. longiceps is determined as 182 

mm (TL) (Figure 2). In addition, the GSI of female 

was calculated on a monthly basis from 

October 2008 to September 2009. High GSI values 

were observed during June and September 

with 5.0 to 5.2 respectively and moderately high 

values is occurred in March, April, May and August, 

suggesting spawning season occurred twice 

a year, the minor one from December to March 

and the major one from June to September (Figure 

3). 

Length at first maturity (L50%) was estimated 

as 182 mm (TL). Siddeek et al. (1994) concluded 

the species appeared to spawn earlier at 159.3 

mm (TL) in Omani waters. In the present study, 

the species reached maturity later at 182 mm 

which was appropriately reasonable as this species 

tend to shift their spawning and habitat seasonally 

due to biological and environmental 

events. 

According to GSI, the species appeared to 

spawn twice a year. The first minor spawning 

was observed during December to March and the 

major once from June to September. This could 

be interpreted that species may attain spawning 

more than once in a year or during its lifespan in 

the tropical waters. This biological behavior was 

due to the species capability to shift back from 

stage 7 to stage 3 and resume spawning again. 


Al- Barwani (1989) identified the spawning season 

of S. longiceps in Oman occur in two 

spawning seasons during September to February 

in Muscat and May to October in Eastern region 

of Oman Sea, whereas in Arabian Sea the 

spawning activity was observed to be from May 

to September. Al-Jufaili et al. (2006) also observed 

two major spawning peaks of S. longiceps 

in Oman; Muscat to be during March to April and 

with peak during August where the GSI value 

attained 3.95, 4.07 and 4.41 respectively. Edward 

and Shaher (1986) observed the spawning season 

of Indian oil sardine in the Gulf of Aden while 

GSI of S. longiceps did not increase more than 

1% of body weight during November to May and 

GSI increased to 7.5% of body weight during 

May to July. It appeared to begin spawning during 

a period from August to November and 

peaked during July to September. Hence, it was 

suggested that the spawning peak in the Gulf of 

Aden was during the period of upwelling and 

growth increased due to the abundance of plankton 

in the surface water. Those reviews were almost 

agreed with the findings in the present 

study. 

The GSI shows some indications of spawning 

peaks during June and September in the present 

study. This spawning peak was the period of 

upwelling which improves the abundance of 

plankton in Arabian Sea as Oman Sea may have 

been influenced by South-west monsoon seasons. 

It was suggested there was a correlation between 

temperature rise and fall in Oman Sea (Al-Jufaili 

et al. 2006). This period of spawning peak was 

considered as a summer season and rising in 

temperature would develop and increase the 

spawning activities. This was agreed as well by 

Siddeek et al. (1994), as he stated there was a 

relationship between sardine spawning pattern 

and oceanographic changes in Muscat. Reviews 

of reproductive pattern of S. longiceps were 

identified in Table 2. The reproductive biology 

observations obtained by recent reviews in Table 

2 were almost agreed with the present study.



Figure 1. The Study area of Sardinella longiceps in Muscat. 

Source: http://www.atfp.org.ae/english/countries/oman/oman.htm 

75


76 


Table 1. Maturity stages of female S. longiceps by macroscopic analysis (Raja, 1966). 

Stage Macroscopic of appearance of ovary 

Immature Ovaries soft, cylindrical, pink and completely transparent. 

Extend to about half of body cavity. 

Maturing (2a) Ovaries soft, cylindrical, pink and extend more than half of 

body cavity. Ova not visible to naked eye. 

Spent resting (2b) Dark red or brownish red. Oviducts wider but shorter, extend 

more than half of body cavity. 

Maturing (3) Turgid, opaque and yellow with granular appearance. Oviduct 

very much reduced. Extend to more than half of body cavity. 

Maturing (4) Compact, vascular, bright yellow ovaries. Oviduct not dis- 

Cumulative % of maturity 

100 

90 

80 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

n= 329 

Size group (mm) 

Figure 2. Length at first maturity (L50%) of S. longiceps 

tinct. Occupy more than three-quarters of body cavity. 

Mature (5) 

Orange yellow and fully vascular. Extend more than the 

length of body cavity. 

Ripe (6) 

Appear as cream coloured cellophane bag filled with boiled 

sago. At a slight prick gelatinous mass of transparent ova 

flows out. Extend more than the length of body cavity. 

Spent (7a) Dark red, either throughout or at the posterior half. A bit flaccid, 

shrunken with wrinkle on the tunica. Occupy about threequarters 

of body cavity. 

Spent (7b) Elongated, honey-coloured, bloodshot, flabby, limb, flattened 

and gelatinous with wrinkles on the surface. Wide oviduct 

now discernible. Occupy to more than half of body cavity. 

Female



Figure 3. Mean gonado-somatic Index (GSI) of S. longiceps against months. 

Table 2. Reproductive biology in S. longiceps in various regions compared with present study. 

Spawning season L50 % (TL) Area Author 

September to February 

March to April 

September to October 

March to April and 

August 

July to September 

December to March 

June to September 

Conclusions 

125-135 mm 

159.3 mm 

- 

16-20 cm 

182 mm 

According to the examination of the ovaries, 

the S. longiceps species seemed to spawn generally 

along the year. However, the spawning peaks 

were observed during June and September where 

GSI obtained as 5.0 to 5.2 respectively. The 

length at first maturity (L50%) suggested being 

182 mm in the commercial catch along Muscat 

area which was more reasonable and representative 

considered as short lived species that indi- 

Oman, Muscat 

Oman, Muscat 

Dorr III (1990) 

Siddeek et al. (1994) 

Oman, Muscat Al-Jufaili et al. (2006) 

India 

Oman, Muscat 

Deshmukh et al. (2010) 

Present study 

cated this fish managed to spawn more than once 

of its life span. These biological key observations 

would help to provide some management utilities 

for the decisions maker in the future, suggesting 

that spawning areas should be identified and 

protected as well as the allowable size of the 

catch should be determined. 

Acknowledgment 

My great appreciation goes to the Ministry of 

Agriculture and Fisheries Wealth, Marine Sci- 

77


ence and Fisheries Centre and the Directorate of 

Agriculture and Fisheries Developmental Fund 

for giving me the opportunity to work on the fish 

samples of Sardinella longiceps species in Sultanate 

of Oman and to provide the appropriate 

financial support. I gratefully acknowledge assistance 

in samples collection, processing and 

measurements by: R. A-Sanaidi, J. Jaffary and H. 

Busaidi. 

References 

Al- Barwani, M.A., Prabhakar, A., Dorr III, J.A., 

Al- Mandhery, M., (1989). Studies on the 

biology of Sardinella longiceps 

(Valenciennes) in the Sultanate of Oman, 

1985-1986, Kuwait Bulletin of Marine 

Sciences, 10: 201-209. 

Al-Jufaili, S.M., Al-Azri, A.R., Al-Shuaily, S.S., 

Ambu-Ali, A.A., (2006). Observations on 

the fecundity and gonadosomatic index 

(GSI) of the Omani-Indian oil sardine 

Sardinella longiceps (Valenciennes 1847), 

Pakistan Journal of Biological Sciences, 

9(4): 700-702. 

doi: 10.3923/pjbs.2006.700.702 

Antony Raja, B.T., (1966). On the maturity 

stages of Indian oil-sardine, Sardinella 

longiceps Val., with notes on incidence of 

atretic follicles in advanced ovaries, Indian 

Journal of Fisheries, 13(1-2): 27-47. 

Bannerji, S.K., (1973). An assessment of the 

exploited pelagic fisheries of the Indian 

Seas. CMFRI Cochin. pp. 11435. 

78 


Deshmukh A.V., Kovale, S.R., Sawant, M.S., 

Shirdhankar, M.M., Funde, A.B., (2010). 

Reproductive biology of Sardinella 

longiceps along Ratnagiri coast off 

Maharashtra, Indian Journal of Marine 

Sciences, 39(2): 274-279. 

Dorr III, J.A., (1990). Small pelagic final report 

for the contract for technical services for 

staffing the Marine Science and Fisheries 

Center in Oman. Funded by the Omani- 

American Joint Commission as Project No. 

272-0101.1-1. 

Edwards, R.R.C., Shaher, S., (1987). Biometrics 

of Sardinella longiceps Val. in relation to 

upwelling in the Gulf of Aden, Journal of 

Fish Biology, 30: 67-73. 

doi: 10.1111/j.1095-8649.1987.tb05733.x 

Ministry of Fisheries Wealth (MOFW), (2000- 

2009). Fisheries Statistics Book. Fisheries 

statistics and information department, 

General Directorate of Fisheries Research, 

Sultanate of Oman, Muscat. 

Rohit, P., Uma S.B., (2003). Sardine fishery with 

notes on the biology and stock assessment of 

oil sardine off Mangalore-Malpe, Journal of 

Marine Biological Association India ,45(1): 

61-73. 

Siddeek, M.S.M., Al-Habsi, H.N., Al-Jufaili, 

S.M., (1994). Spawning cycle, recruitment 

patterns and maturity length of Indian oil 

sardine At-Azaiba, The Gulf of Oman, The 

Third Asian Fisheries Forum, Asian 

Fisheries Society, Manila, Philippines.



E-ISSN 1307-234X 



Perca luth Walbaum, 1792, A SENIOR SYNONYM 

OF THE MEAGRE, Argyrosomus regius (Asso, 

1801) (PERCIFORMES: SCIAENIDAE), 

INVALIDATED BY “REVERSAL OF PRECEDENCE” 

Paolo Parenti ∗ 

Dipartimento di Scienze dell’Ambiente e del Territorio e di Scienze della Terra, Università di Milano-Bicocca, Milano, Italy 

Abstract: Perca luth Walbaum, 1792, is shown to be a senior synonym of the meagre, Argyrosomus regius 

(Asso, 1801). Conditions exist, however, to allow “reversal of precedence” of the two 

names, as provided by Article 23.9.1 of the international Code of Zoological Nomenclature. 

Thus, Argyrosomus regius (Asso, 1801), is regarded as valid, qualifying as a nomen protectum, 

while the name Perca luth Walbaum, 1792, is recognized as invalid, qualifying as a nomen 

oblitum. 

Keywords: Perca luth, Argyrosomus regius, Nomenclature 

Özet: Argyrosomus regius (Asso, 1801) (Perciformes: 

Sciaenidae),’un senior eşlanlamlısı olan Perca 

luth Walbaum, 1792, isminin “öncelik iptali” 

Perca luth Walbaum, 1792, ismi Argyrosomus regius (Asso, 1801)’ın senior eşlanlamlısı 

olarak gösterilmektedir. Koşullar var olduğunda, Uluslararası Zoolojik Adlandırma 

Kanunu’nun 23.9.1 numaralı kanun maddesi tarafından iki ismin “öncelik iptali” ne izin vermiştir. 

Bu nedenle, “nomen oblitum” olarak tanımlanan Perca luth Walbaum, 1792, ismi 

geçersiz sayılırken, “nomen proctetum (korunan ad)” olarak tanımlanan Argyrosomus regius 

(Asso, 1801) ismi kabul görmektedir. 

Anahtar Kelimeler: Perca luth, Argyrosomus regius, Terminoloji 

∗ Correspondence to: Paolo PARENTI, Dipartimento di Scienze dell’Ambiente e del Territorio e di Scienze della 

Terra, Università di Milano-Bicocca, Piazza della Scienza 1, 20126 Milano, ITALY. 

Tel: 0039 (0)2 6448 2752 

E-mail: paolo.parenti@unimib.it 

79

Journal of FisheriesSciences.com Parenti, 7(1): 79-82 (2013) 

In his compilation of genera and species of 

fishes Walbaum (1792) listed 75 specific names 

under the genus Perca, including a number of 

nomina oblita (20) whose status remained uncertain 

for two centuries. Quite recently, Parenti 

(2003) reviewed the status of this assemblage of 

fish names and was able to place all of them into 

synonymy of well-established fish names. The 

name Perca luth, which was also included by 

Walbaum in his account (1792:334), was overlooked 

because regarded as not original and thus 

it was not treated by Parenti (2003). However, a 

recent re-examination of the Walbaum’s compilation 

led this name to be restored as available 

name (Eschmeyer, 2012). 

The name Perca (Luth) appeared as such for 

the first time in Hasselquist (1762: 402) preceding 

the description of a percoid fish encountered 

by the author in his travel to Palestine. This name 

is treated as not available from this author because 

published in a rejected work (ICZN Opinion 

57) and also regarded as vernacular, non-scientific 

name. However, the name is available 

from Walbaum (1792:334). 

Walbaum listed Perca luth as eighteenth species 

of the genus Perca and he amassed the species 

together with others belonging to highly diverse 

percoid families. As for other species, the 

name is followed by a brief diagnosis and by a 

second paragraph which include a somewhat detailed 

description. The diagnosis of P. luth is the 

same as provided by Hasselquist (dentibus longiusculis, 

distichis, acuminatis,inferioribus duplicatis), 

whilst the description is compiled in a 

more schematic way according to the Walbaum’s 

style. A translation of the description is here provided. 

Perca, Luth. Br. 7. D. 3/20, 1/30. P. 17. V. 6. 

A… C. 20. Body compressed, elongate. Head of 

similar shape. Snout a little pointed. Upper jaw 

longer and larger than lower jaw. Tongue, interior 

of the mouth and palate smooth and yellow. 

Teeth in upper jaw considerably long, conical, 

bowed, separated, posterior shorter; in lower jaw 

similar, however twice shorter and doubled near 

the apex. Head and operculum scaled; upper 

opercular margin serrate and with a spine, lower 

one as in other species of the genus. Dorsal fin in 

two parts, anterior with 10 spines. First very 

short, eighth and ninth with strong spines, 2, 3, 4, 

5, 6, 7 more flexible; 30 posterior rays, the first 

spinuous, the remnant soft. Caudal fin rounded. 

80 


Anus and lateral line as in the congeners. Habitat 

in Red Sea. 

By comparing the description given by Walbaum 

with that provided by Hasselquist it can be 

noticed that some traits were omitted, probably 

regarded of lesser importance by Walbaum. 

Among these there are: i) the convex shape of the 

head below the eye (lateribus sub oculis convexum, 

pone perpendiculare); ii) a large mouth 

(rictus oris magnus); iii) the shape of the tongue 

(magna, cartilaginea, apice obtusa, depressa, 

basi convexiuscula, subtus ad basin palato ligamento 

adnexa, antice libera); iv) the description 

of the nostrils (nares proxime ante oculos 

utrinque binae, admodum remotae; posteriores 

transversaliter elliptcae, ampliusculae, anteriores 

angustiores orbiculatae); v) the shape of 

the dorsal profile (dorsum parum a capite assurgens; 

ante pinna dorsi convexum; ab illo ad caudam 

sensim declive, acuminatum), the flank 

(latera convexa supra linea lateralis attenuata) 

and the belly (abdomen convexum); vi) the shape 

of the branchiostegal rays (I maximum arcuatum, 

exterius gibbus, reliqua ordine minora. Branchiae 

ut in reliquis); vii) the position of pectorals 

(prope abdomen acuminate); and viii) the size 

(magnitudo Scienae primae). 

In one aspect Walbaum was wrong: the type 

locality. Hasselquist reported that the fish came 

from Damietta (Habitat cum prima & reliquis 

promiscue circa litora Damiatae), whereas Walbaum 

indicated the Red Sea (habitat in mari rubro). 

Damietta , also known as Damiata 

or Domyat, is a port and the capital of 

the Damietta Governorate in Egypt. It is located 

at the intersection between the Mediterranean 

Sea and the Nile, about 200 kilometers north 

of Cairo. Perhaps Walbaum was misled by reading 

that Arabian knew the fish as luth, as reported 

by Hasselquist (Arabis Luth) and believed the 

specimen inhabiting the Red Sea. The author is 

unable to find a different explanation for changing 

the type locality of P. luth. 

Although Walbaum omitted a number of features 

reported in the original description by Hasselquist, 

there is no doubt that P. luth represents a 

senior synonym of the meagre Argyrosomus regius 

(Asso, 1801). Several features, including 

meristics, general shape of the body and caudal 

fin, and in particular the color of the internal of 

the mouth allow positive identification of the 

species.


The consequence of the discovery that an 

older name predates a long-established one necessitates 

nomenclatural actions. The International 

Code of Zoological Nomenclature (1999) 

states that the Principle of Priority is to be used to 

promote stability and not to upset long-accepted 

names. Therefore, in accordance with that Principle, 

the application of reversal of precedence of 

two names and the continuation of prevailing usage 

of a younger synonym is allowed when two 

conditions are met (see Article 23.9). These conditions 

are: (1) a name has not been used as valid 

since 1899 (Article 23.9.1.1) and (2) the valid 

name has been used as such in at least 25 works, 

published by at least 10 authors during the past 

50 years, and encompassing a span not less than 

ten years (Article 23.9.1.2). Condition (1) and 

condition (2) exist for Perca luth and for Argyrosomus 

regius, respectively, to allow “reversal of 

precedence” of the two names. Argyrosomus regius 

(Asso, 1801), is thus regarded as valid, 

qualifying as a nomen protectum, while Perca 

luth Walbaum, 1792, is recognized as invalid, 

qualifying as nomen oblitum. As evidence that 

conditions of Article 23.9.1.2 have been met see 

Appendix 1: 

Appendix 1. 

Published works that cite Argyrosomus 

regius as valid, thus fulfilling the requirements 

of Article 23.9.1.2 of the International 

Code of Zoological Nomenclature (ICZN, 

1999), are as follows: Arruda L.M. 1997, 

Checklist of the marine fishes of the Azores, 

Arquivos do Museu Bocage (Nova série) 

3(2): 13-164; Bainbridge, R., 1958, The 

speed of swimming as related to size and to 

the frequency and amplitude of the tail beat, 

Journal of Experimental Biology 35(1):109- 

133; Bilecenoglu, M., E. Taskavak, S. Mater 

and M. Kaya, 2002, Checklist of the marine 

fishes of Turkey, Zootaxa 113:1-194; Caverivière, 

A. and G.A.R. Andriamirado, 1997, 

Minimal fish predation for the pink 

shrimp Penaeus notalis in Senegal (West Africa), 

Bulletin of Marine Science 61(3):685- 

695; Chakroun, N. and M.H. Ktari, 1981, 

Diet of the Sciaenidae (Fishes, Teleosteans) 

of the Tunis Bay, Bulletin de l’Institut National 

de Science et Technique d'Océanographie 

et de Pêche de Salammbô 8: 69-80; 

Chao, L.N. and E. Trewavas, 1990, Sciaeni- 


dae, p.813-826. In J.C. Quero et al. (eds.) 

Check-list of the fishes the eastern tropical 

Atlantic (CLOFETA), UNESCO, Paris, vol 

2; Coull, K.A., A.S. Jermyn, A.W. Newton, 

G.I. Henderson and W.B. Hall, 1989, 

Length/weight relationships for 88 species of 

fish encountered in the North Atlantic, Scottish 

Fisheries Research Report 43: 1-80; 

Costa, F., 199, Atlante dei pesci dei mari 

italiani, Gruppo Ugo Mursia Editore S.p.A. 

Milano, Italy, 438 p.; Dor, M.1984, Checklist 

of the fishes of the Red Sea, Israel Academy 

of Sciences and Humanities, Jerusalem, 437 

p.; Economidis, P.S., 1973, Catalogue of the 

fishes of Greece, reprinted from Hellenic 

Oceanology and Limnology, Praktika of the 

Institute of Oceanography and Fishing Research, 

vol. 11 (1972); Griffiths, M.H. and 

P.C. Heemstra, 1995, A contribution to the 

taxonomy of the marine fish genus 

Argyrosomus (Perciformes: Sciaenidae), 

with descriptions of two new species from 

southern Africa, Ichthyological Bulletin, 

J.L.B. Smith Insttute of Ichthyology 65, 1-40; 

Lindsey, C.C., 1978. Form, function and locomotory 

habits in fish. p. 1-100. In W. S. 

Hoar and D. J. Randall (eds.) Fish Physiology 

VII. Academic Press, New York; Lythgoe 

J, and G. Lythgoe, 1992, Fishes of the 

sea. The North Atlantic and Mediterranean. 

The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, 

256 pp.; Muus, B.J. and J.G. Nielsen, 1999. 

Sea fish. Scandinavian Fishing Year Book, 

Hedehusene, Denmark. 340 p.; Nijssen, H. 

and S.J. de Groot, 1974. Catalogue of fish 

species of the Netherlands. Beaufortia 

21(285):173-207; Parin, N. V. 2003, An annotated 

catalogue of fish-like vertebrates and 

fishes of the seas of Russia and adjacent 

countries: Part 3. Orders Perciformes (excluding 

suborders Gobioidei, Zoarcoidei and 

Stichaeoidei) and Tetraodontiformes, Voprosy 

Ikhtiologii 43 (suppl. 1): S1-S40; Poli, 

B.M., Parisi, G., Mecatti, M., Lupi, P., Iurzan, 

F., Zampacavallo, G. & Gilmozzi, M. 

2001a.The meagre (Argyrosomus regius), a 

new species for Mediterranean aquaculture. 

1. Morphological, merchantable and nutritional 

traits in a commercial wide size-range. 

European Aquaculture Society Special Pub- 

81


lication, 29: 209–210; Quéro, J.-C. and J.-J. 

Vayne, 1987, Le maigre, Argyrosomus regius 

(Asso 1801) (Pisces, Perciformes, Sciaenidae) 

du Golfe de Gascogne et des eaux 

plus septentrionales, Revue des Travaux de 

Péches Maritime 49(1-2):35-66; Quignard, 

J.-P. and J.A. Tomasini, 2000, Mediterranean 

fish biodiversity, Biologia Marina Mediterranea 

7(3):1-66; Reiner, F., 1996, Catálogo 

dos peixes do Arquipélago de Cabo Verde. 

Publicações avulsas do IPIMAR No. 2: 339 

pp.; Robins, C.R., R.M. Bailey, C.E. Bond, 

J.R. Brooker, E.A. Lachner, R.N. Lea and 

W.B. Scott, 1991, World fishes important to 

North Americans. Exclusive of species from 

the continental waters of the United States 

and Canada. American Fishery Society Special 

Publications 21: 243 p. 

Rochard, E. and P. Elie, 1994. La 

macrofaune aquatique de l'estuaire de la Gironde. 

Contribution au livre blanc de 

l'Agencie de l'Eau Adour Garonne. p. 1-56. 

In J.-L. Mauvais and J.-F. Guillaud (eds.) 

État des connaissances sur l'estuaire de la Gironde. 

Agence de l'Eau Adour-Garonne, 

Éditions Bergeret, Bordeaux, France. 115 p.; 

Saad, A., 2005. Check-list of bony fish collected 

from the coast of Syria, Turkish Journal 

of Fisheries and Aquatic Sciences 5: 99- 

106; Soljan, T., 1975. I pesci dell'Adriatico. 

Arnoldo Mondadori Editore, Verona, Italy; 

Swaby, S.E. and G.W. Potts, 1990. Rare 

British marine fishes - identification and conservation, 

Journal of Fish Biology 37(Suppl. 

A):133-143. 

82 


References 

Asso, I. de, (1801). Introduccion á la ichthyologia 

oriental de España, Anales de Ciencias 

Naturales, Instituto de José de Acosta, 

Madrid 4(10): 28-52. 

Eschmeyer, W.N., (ed). Catalog of Fishes. 

California Academy of Sciences 

(http://research.calacademy.org/research/icht 

hyology/catalog/fishcatmain.asp). Electronic 

version accessed 7 June 2012. 

Hasselquist, F., (1762). D. Friedrich Hasselquists, 

der Akademien der Wissenschaften zu 

Stockholm und Upsala Mitglieds, Reise 

nach Palästina in dem Jahren von 1749 bis 

1752. Johann Christian Koppe, Rostok. 

ICZN. (1999). International Code of Zoological 

Nomenclature. Fourth edition, adopted by 

the International Union of Biological 

Sciences. International Trust for Zoological 

Nomenclature, The Natural History 

Museum, London. 

Parenti, P., (2003). On the status of the species 

classified in the genus Perca by Johann 

Julius Walbaum, Zoological Studies, 42(4): 

491–505. 

Walbaum, J.J., (1792). Petri Artedi Sueci Genera 

piscium. In quibus systema totum 

ichthyologiae proponitur cum classibus, 

ordinibus, generum characteribus, 

specierum differentiis, observationibus 

plurimis, Pars III. Ant. Ferdin. Rose, 

Greifswald.



E-ISSN 1307-234X 



ZOOPLANKTON COMMUNITY STRUCTURE OF OHI 

STREAM (ELAZIG-TURKEY) 

Necla İpek, Serap Saler ∗ 

Faculty of Fisheries, Firat University, Elazıg, Turkey 

Abstract: This study was completed with periodical surveys in Ohi Stream between November 2010 - 

October 2011 period. During the study, a total of 23 species (16 belonging to Rotifera, 5 to 

Cladocera and 2 to Copepoda) were identified in Ohi Stream. All of the zooplanktonic species 

have been detected for the first time in Ohi Stream. And also some chemical and physical parameters 

as pH, dissolved oxygen, water temperature were measured during field trips. 

Keywords: Rotifera, Cladocera, Copepoda, Ohi Stream, Community, Turkey 

Özet: Ohi Çayı (Elazığ-Türkiye ) Zooplankton Kommünite 

Yapısı 

Bu çalışma Kasım 2010 - Ekim 2011 tarihleri arasında periyodik olarak alınan örnekler üzerinden 

yapılmıştır. Çalışma sırasında, toplam 23 tür (16 Rotifera, 5 Cladocera, 2 Copepoda’ya ait 

tür) teşhis edilmiştir.Teşhis edilen bütün zooplanktonik türler Ohi Çayı için ilk kayıttır. Aynı 

zamanda pH, çözünmüş oksijen, sıcaklık gibi bazı kimyasal ve fiziksel parametreler arazide 

anında ölçülmüştür. 

Anahtar Kelimeler: Rotifera, Cladocera, Copepoda, Ohi Çayı, Kommunite, Türkiye 

∗ Correspondence to: Serap SALER Faculty of Fisheries, Firat University, 23119, Elazıg, Turkey -TURKEY 

E-mail: neclaipek1@mynet.com; ssaler@firat.edu.tr 

83

Journal of FisheriesSciences.com İpek and Saler, 7(1): 83-88 (2013) 

Introduction 

In freshwater ecosystems, three groups of zooplankton, 

namely Rotifera, Cladocera, and Copepoda, 

have been reported (Berzins and Pejler, 

1987). Zooplankton occupies the second trophic 

level in the food chain, the first being occupied 

by phytoplankton. In aquatic ecosystems, these 

organisms are the main food source for invertebrates, 

fishes, and sometimes for aquatic birds. 

Some species have been reported as characteristic 

indicators of water quality and trophic level of 

lakes (Sladecek, 1983; Herzig, 1987; Saksena, 

1987). 

Many studies were carried out on zooplanktonic 

organisms in Turkey, Ozdemir and Sen 

(1994), Saler and Sen (2002), Saler (2004, 2009), 

Tellioglu and Yılmazturk (2005), Yigit (2006), 

Ipek and Saler (2008), Saler and Ipek (2009), 

Saler and Sen (2010), Saler et al. (2010), Saler et 

al. (2011a, b). We carried out this study to explain 

the zooplankton fauna of Ohi Stream and to 

discuss the species compositions and species 

richness. The importance of this study is that this 

is the first research on zooplankton in Ohi 

Stream. 

84 


Ohi Stream is 105 km far from Elazıg and 52 

km far from Bingol, placed in the North of 

Elazıg. Ohi Stream borns from the Sarıcan Village 

and joins to Peri Stream (URL, 1). Sampling 

was made monthly between November 2010 - 

October 2011 period. Three sampling stations 

were chosen in different areas of Ohi Stream 

(Table 1). 

The zooplankton samples were collected with 

a standart plankton net (Hydrobios Kiel, 25 cm 

diameter, 55 µ mesh size) horizontal hauls and 

the specimens were preserved in 4% formaldehyde 

solution in 100ml plastic bottles. Zooplankton 

species were examined under Leitz inverted 

microscope. Relevant literatures as Edmondson 

(1959), Scourfield and Hardig (1966), 

Dussart (1969), Flössner (1972), Harding and 

Smith (1974), Kiefer (1978), Koste (1978 a, b), 

Dumont and De Ridder (1987), Reedy (1994) 

were used for the identification of the species. In 

addition, some physical and chemical parameters 

as water temperature and dissolved oxygen were 

measured with Oxi 315i/SET oxygen meter, pH 

was measured with Lamotte (pH 5-WC) pH meter 

in situ. 



In Ohi Stream, 23 species were found, including 

16 Rotifera, 5 Cladocera and 2 Copepoda 

species Based on the number of individuals, rotifers 

were the dominant group in the stream 

(69.56 %) followed by Cladocera (21.72 %) and 

Copepoda (8.69 %).Dominant Rotifera species 

was Keratella cochlearis followed by Polyarthra 

dolichoptera. Alona rectangulata and Ceriodaphnia 

reticulata were the dominant cladoceran 

species. Cyclops vicinus was the dominant Copepoda 

species. The seasonal distributions of species 

are given in Table 2. 

There was a market decrease in total zooplankton 

species richness and individual number 

in winter and a sharp increase in spring and autumn 

months.The most number of species were 

observed in spring ( A. saltans , A. priodonta, B. 

angularis, F. Longiseta, K. longispina, K. cochlearis, 

K. hispida , P. dolichoptera, S. pectinata , 

C. reticulata, A. rectangulata, A. denticornis, C. 

vicinus) but less number of species were observed 

in winter K. cochlearis P. dolichoptera, N. 

Squamula, K. longispina , B. longirostris, D. cucullata, 

L. leydigi. The most number of species 

were recorded in the second station with 16 species 

(11 belonging to Rotifera, 4 to Cladocera and 

1 to Copepoda ) in spring and the less number of 

species were recorded in the third station with 3 

species (2 belonging to Rotifera and 1 to Copepoda) 

in winter. Temperature, dissolved oxygen 

and pH values of the Ohi Stream were shown in 

the Table 3. 

Zooplankton species are important indicators 

for aquatic habitats since most of them are used 

to determine the water quality, the trophic level 

and level of polutions in lakes and streams. For 

example, Keratella cochlearis and Polyarthra 

dolichoptera species of Rotifera are indicators of 

productive habitats, while Notholca squamula is 

an indicator of cold waters. These species were 

also observed in Ohi Stream. Species richness of 

Rotifera was found quite high, as compared to 

Cladocera and Copepoda in Turkish inland waters.In 

other zooplanktonic studies that conducted 

in rivers, similar results were recorded (Saler et 

all 2011 a, b). In this study highest species richness 

and individual numbers were found to belong 

to Rotifera with 16 species.


Table 1. Coordinates of stations in Ohi Stream 


1. Station 2. Station 3. Station 

Ohi Stream 38 0 57′34′′N40 0 01′43′′E 38 0 57’31′′N40 0 01’45′′E 38 0 57′29′′N40 0 01′49′′E 

Table 2. Seasonal distribution of zooplankton fauna in the stations of Ohi Stream 

Seasons Autumn Winter Spring Summer 

Stations 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 

Rotifera 

Ascomorpha ovalis (Bergendahl,1892) 

Ascomorpha saltans Bartsch,1870 

Asplanchna priodonta (Gosse,1850) 

Asplanchna sieboldi (Leydig,1854) 

Brachionus angularis Gosse,1851 

Cephalodella gibba (Ehrenberg, 1830) 

Euclanis dilatata Ehrenberg,1832 

Filinia longiseta (Ehrenberg,1834) 

Kellicottia longispina (Kellicott,1879) 

Keratella cochlearis(Gosse,1851) 

Keratella hispida (Lauterborn,1890) 

Keratella quadrata (Muller,1786) 

Keratella tecta (Gosse,1851) 

Notholca squamula (Muller,1786) 

Polyarthra dolichoptera Idelson, 1925 

Synchaeta pectinata Ehrenberg,1832 

Cladocera 

Alona rectangulata Sars,1862 

Bosmina longirostris (Muller,1785) 

Ceriodaphnia reticulata (Jurine,1820) 

Daphnia cucullata Sars,1862 

Leydigia leydigi (Schoedler,1863) 

Copepoda 

Acanthopdiaptomus denticornis (Wierjesky, 

1887) 

Cyclops vicinus Uljanin, 1875 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

+ 

- 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

- 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

+ 

Table 3. Seasonal average values of temperature, dissolved oxygen and pH in Ohi Stream 

Seasons Autumn Winter Spring Summer 

Stations 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 

Temperature (C o ) 11.5 9.1 7.7 8.4 12.0 13.0 14.3 17.6 20.3 22.0 18.3 15.5 

pH 9.1 9.7 11.2 10.3 9.4 8.3 7.6 7.4 7.3 7.1 7.8 8.6 

Dissolved Oxygen(mg/L) 

7.0 6.4 6.3 6.7 7.2 7.7 7.3 7.5 7.4 7.9 7.6 7.3 

+ 

+ 

- 

+ 

+ 

- 

- 

+ 

+ 

+ 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

+ 

+ 

- 

- 

+ 

- 

+ 

- 

- 

+ 

- 

- 

+ 

- 

- 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

+ 

+ 

- 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

- 

+ 

+ 

- 

- 

- 

- 

+ 

+ 

+ 

- 

- 

- 

+ 

- 

- 

+ 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

+ 

- 

+ 

- 

- 

- 

- 

+ 

- 

- 

- 

+ 

+ 

- 

- 

- 

+ 

- 

+ 

+ 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

+ 

- 

- 

- 

- 

- 

+ 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

+ 

+ 

+ 

+ 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

+ 

+ 

+ 

- 

- 

+ 

- 

+ 

- 

+ 

- 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

+ 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

+ 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

+ 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

- 

- 

+ 

- 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

+ 

- 

- 

- 

+ 

+ 

+ 

+ 

- 

- 

- 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

+ 

- 

- 

+ 

- 

- 

+ 

- 

- 

+ 

+ 

- 

- 

- 

+ 

+ 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

+ 

- 

- 

+ 

+ 

- 

+ 

- 

- 

+ 

- 

- 

- 

- 

+ 

+ 

+ 

- 

- 

- 

- 

+ 

- 

+ 

+ 

- 

- 

- 

+ 

+ 

85


All the recorded Rotifer species in the present 

study are widely distributed around the world. 

Keratella cochlearis, Keratella quadrata, Notholca 

squamula, Asplanchna priodonta, Bosmina 

longirostris, Cyclops vicinus are cosmopolitan 

species and all of these species were recorded in 

Ohi Stream. (Kolisko, 1974, Segers, 2007). Also 

many of the recorded species are common in 

Turkey (Saksena 1987, Dumont and De Ridder 

1987, Kaya and Altındag, 2007). 

Only five species of Cladocera were observed 

in the stream. Among the identified species 

Leydigia leydigi, Daphnia cucullata were rarely 

found in the stream. Ceriodaphnia reticulata and 

Alona rectangulata were observed throughout all 

seasons. Cyclops vicinus and Acanthodiaptomus 

denticornis were the representatives of Copepods. 

Both species were recorded in all seasons 

too. These two species were recorded in Geban 

and Gorgusan Stream, Peri Stream, Kurk Stream 

(Ipek and Saler 2012, Saler et al. 2011a, b) In all 

of these streams rotifers were observed as dominant 

zooplanktonic group . 

The ecological features of the recorded species 

showed that most of them are cosmopolitan 

and littoral inhabiting (Kolisko, 1974). Additionally, 

among the recorded species, Bosmina longirostris 

and Cyclops vicinus, Polyarthra dolichoptera, 

Keratella cochlearis are well known 

indicators of eutrophy (Ryding and Rast, 1989). 

Polyarthra dolichoptera, Keratella cochlearis are 

predominant in the stream Ascomorpha ovalis 

and Notholca squamula are a perennial species 

while, Notholca squamula is a winter form in the 

stream. 

According to Stember and Gannon (1978) oligotrophic 

systems are represented by Copepoda 

fauna, and large groups of small herbivorous zooplankters. 

Rotifera and Cladocera are found in 

advanced eutrophic habitats. In other words, Rotifera 

forms an important part of biomass in eutrophic 

water systems. Rotifers were found in 

high number of individuals and high number of 

species in Ohi stream. Also they have showed an 

increase in spring and autumn. The zooplankton 

distribution and pattern of Haringet Stream, Seli 

Stream, Pulumur Stream, Kurk Stream and Peri 

Stream showed similarities with our findings 

(Ozdemir and Sen, 1994; Ipek and Saler, 2008; 

Saler 2010; Saler et al., 2011a, b). In all of these 

streams, rotifers were found to be the dominant 

species as species richness and frequency of occurrence. 

86 


It is known that there is a positive correlation 

between temperature and species richness of zooplankton 

in aquatic enviroments (Matsubara, 

1993; Castro et al., 2005; Hessen et al., 2007). 

Temperature fluctuations effect the zooplankton 

distribution and number of individuals. In the 

present study, species richness of zooplankton is 

positively affected by increasing temperature, so 

that this study supports the hypothesis that species 

richness of zooplankton is positively affected 

by increasing temperature. 

Conclusions 

Cladocera, Copepoda and Rotifera groups 

constituted the zooplankton of Ohi Stream. Rotifers 

were recorded as dominant group and represented 

with 16 species. Rotifera showed higher 

species richness, frequency of occurrence and individual 

number when compared to other zooplankton 

groups. 

References 

Berzins, B., Pejler, B., (1987). Rotifer Occurrence 

in Relation to pH, Hydrobiology, 147: 

107-116. 

doi: 10.1007/BF00025733 

Castro, B.B., Antunes, S.C, Pereira, R., Soares, 

A.M. Goncalves F., (2005). Rotifer community 

structure in three Shallow lakes: Seasonal 

fluctuations and explanatory factors, 

Hydrobiologia, 543: 221-231. 

doi: 10.1007/s10750-004-7453-8 

Dumond, H.J., De Ridder, M. (1987). Rotifers 

from Turkey, Hydrobiologia, 147: 65-73. 

doi: 10.1007/BF00025727 

Dussart, B. (1969). Les Copepodes des Eaux 

Continentales d’Europe Occidentale Tale II 

Cyclopoides et Biologie, N.Boubee et Cie, 

Paris. 

Edmondson, W. T. (1959). Rotifera in “Fresh 

Water Biology”. Ed. Edmondson W.T. Second 

edition, University of Washington, Seattle. 

Flössner, D. (1972). Krebstiere, Crustacea. Kiemen 

and Blattfüsser Brachiopoda 

Fischlause, Branchiura, Tierwelt-Deutschlands, 

60. Tiel Veb. Gustav Fischer Verlag, 

Jena


Harding, J.P., Smith W.A. (1974). A Key to the 

British Freshwater, Biological Association 

Scientific Publication, No: 18, Westmorland. 

Herzig, A. (1987). The analysis of planktonic rotifers 

populations.A plean for long-term investigations, 

Hydrobiologia, 147: 163-187. 

doi: 10.1007/BF00025739 

Hessen, D.O., Bakkestuen, V., Walseng, B. 

(2007). Energy input and zooplankton species 

richness, Ecography, 30: 749-758. 

doi: 10.1111/j.2007.0906-7590.05259.x 

Ipek, N., Saler, S. (2008). Seli Çayı (Elazığ-Türkiye) 

Rotifer Faunası ve Bazı Biyoçeşitlilik 

İndeksleri İle Analizi, Ege Üniversitesi Su 

Ürünleri Dergisi, 25(3): 211-215. 

Ipek, N., Saler, S. (2012). Görgüşan Çayı ve 

Geban Deresi (Elazığ- Türkiye) Zooplanktonu, 

Journal of FisheriesSciences.com, 

6(2): 155-163 

Kaya M., Altındag, A., (2007). Zooplankton 

Fauna and Seasonal Changes of Gelingülü 

Dam Lake (Yozgat, Turkey), Turkish 

Journal of Zoology, 31: 347-351. 

Kiefer, F., (1978). Das Zooplankton der Binnengewasser, 

2. Teil, Freilebende Band XXVI, 

Stutgart. 

Kolisko, W.R., (1974). Planktonic Rotifers Biology 

and Taxonomy Biological Station. Lunz 

of The Austrian Academy of Science, 

Stuttgart. 

Koste, W., (1978a). Die Radertiere Mitteleuropas 

I. Textband, Berlin. 

Koste, W., (1978b). Die Radertiere Mitteleuropas 

II. Tofelband, Berlin. 

Matsubara, T. (1993). Rotifer community structure 

in the South Basin of Lake Biwa,. 

Hydrobiologia, 271:1-10. 

doi: 10.1007/BF00005690 

Ozdemir, Y., Sen, D. (1994).Haringet Cayında 

Saptanan Zooplankter Organizmalar, Fırat 

Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri 

Dergisi, 6(2): 136-140. 

Reedy, R. Y. (1994). Copepoda: Calanoida: Diaptomidae. 

SPB Academic Publication, Leiden. 

Ryding, S.O. Rast. W., (1989). The Control of 

Eutrophication of Lakes and Reservoirs, 


Man Biosphere Series, Parthenon 

Publication Group, Vol 1, USA. 

Saksena, N.D. (1987). Rotifers as indicator of 

water quality, Hydrobiology, 15: 481-485. 

Saler, S., Sen, D., (2002). A Taxonomical Study 

on the Rotifera Fauna of Tadım Pond 

(Elazıg), Ege Üniversitesi Su Ürünleri 

Dergisi, 19: 474-500. 

Saler, S., (2004). Observations on the Seasonal 

Variation of Rotifera Fauna of Keban Dam 

Lake Çemişgezek Region, Fırat Üniversitesi 

Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 16(4): 

695–701. 

Saler, S. (2009). Rotifers of Kepektaş Dam Lake, 

(Elazığ-Turkey), Iranian Journal of Science 

and Technology, Transaction A1, 33: 121- 

126. 

Saler S., Ipek N. (2009). Cladocera and Copepoda 

(Crustacea) Fauna of Seli Stream 

(Elazığ-Turkey), Journal of 

FisheriesSciences.com, 3: 318-322. 


Saler, S., Sen, B., (2010). Long term changes in 

rotifera fauna of Guluskur bay (Keban Dam 

Lake, Elazig-Turkey), Journal of Animal 

and Veterinary Advances, 9: 1909-1912. 

doi: 10.3923/javaa.2010.1909.1912 

Saler, S., Ipek. N., Eroglu, M. (2010). Karakaya 

Baraj Gölü Battalgazi Bölgesi Rotiferleri, e- 

Journal of New World Sciences Academy, 

Ecological Sciences, 5(3): 216-221. 

Saler S., Aslan S., Ipek N., (2011a). Kürk Çayı 

(Elazığ-Türkiye) Zooplanktonu, Journal of 

FisheriesSciences.com, 5: 219-225. 


Saler, S., Eroglu, M., Haykır, H. (2011b). Peri 

Çayı (Tunceli-Türkiye) Zooplanktonu, e- 

Journal of New World Sciences Academy, 

6(2):14-20. 

Scourfield, D.J., Hardig, J.P. (1966). Freshwater 

Biology, Science Publication, New York. 

Serges,H. (2007). Annotated checklist of the rotifers 

(Phylum Rotifera), with notes on nomenclature, 

taxonomy and distribution,, 

Zootaxa, 1564: 1- 104. 

Sladecek, V. (1983). Rotifers as indicators of 

water quality, Hydrobiologia, 100: 169-201. 

87


88 

doi: 10.1007/BF00027429 

Stemberger R.S., Gannon, J.E., (1978). Zooplankton 

(especially crustaceans and rotifers) 

as indicatorsof water quality, Transactions 

of the American Microscopical Society, 

97: 16-35. 

doi: 10.2307/3225681 

URL,1. (2009). 

http://tr.wikipedia.org/wiki/Karako%C3 

%A7an 


Tellioglu, A. Yılmaztürk, Y. (2005). Keban Baraj 

Gölü Pertek Bölgesi’nin Kladoser ve Kopepod 

Faunası Üzerine Taksonomik Bir 

Çalışma, Ege Üniversitesi Su Ürünleri 

Dergisi, 22(3-4): 431-433. 

Yigit, S., (2006). Analysis of the Zooplankton 

Community by the Shannon-Weaver Index 

in Kesikköprü Dam Lake, Turkey, Ankara 

Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri 

Dergisi, 12(2): 216-220.



E-ISSN 1307-234X 



POPULATION DYNAMICS OF THE HOODED 

CUTTLEFISH Sepia prashadi (WINCKWORTH, 

1936) FROM THE OMANI COASTAL WATERS OF 

THE ARABIAN SEA 

Sahar F. Mehanna ∗ , Dawood Al-Mamry 

Marine Science and Fisheries Centre, Muscat, OMAN 

Abstract: Basic population parameters of the hooded cuttlefish Sepia prashadi, in the Arabian Sea were 

described from samples collected during the demersal trawl survey of the Arabian Sea between 

September 2007 and August 2008. A total of 6869 S. prashadi with mantle lengths (ML) 

ranged from 3.4 to 21.2 cm were analyzed. Age and growth were studied using progression 

analysis model by applying Bhattacharya method. There were no significant differences in 

population parameters between sexes. The asymptotic ML was 24.13 cm, while the growth coefficient 

K was 0.81/year and t0= -0.14 year. Mean total, natural and fishing mortalities were 

3.66, 1.54 and 2.12 per year respectively. The exploitation ratio (E =0.58) suggests that the 

fishing pressure on S. prashadi in the Omani coastal waters is slightly high. Relative yield per 

recruit and relative biomass per recruit analysis showed that S. prashadi stock in the Arabian 

Sea is in its optimum situation as the current E is lower than that which gives the maximum 

Y’/R. For the management purpose and to reduce the risk due to the sampling bias, the current 

exploitation rate should be reduced by about 38% to achieve E0.5 as a target reference point and 

the present length at first capture should be raised to about 14 cm ML to conserve the first 

spawners of the stock. 

Keywords: Arabian Sea, Sepia prashadi, Cephalopods, Age, Growth, Mortality, Exploitation 

rates, Management 

∗ Correspondence to: Sahar F. MEHANNA, P.O.Box 427, PC 100, Muscat, OMAN 

E-mail: sahar_mehanna@yahoo.com 

89

Journal of FisheriesSciences.com Mehanna and Al-Mamry, 7(1): 89-98 (2013) 

90 


Özet: Arap Denizi Umman Kıyı Şeridinden Yakalanan Başlıklı 

Sübye Sepia prashadi (WINCKWORTH, 1936)’ nin 

Populasyon Dinamikleri 

Arap Denizi’ndeki başlıklı sübyenin Sepia prashadi, temel popülasyon parametreleri Eylül 

2007 ve Ağustos 2008 tarihleri arasında Arap Denizi dip trol araştırmasında toplanan 

örneklerden tanımlanmıştır. Manto boyu 3,4 cm ile 21,2 cm arasında değişen toplam 6869 adet 

S. prashadi incelenmiştir. Yaş ve büyüme, ileri Bhattacharya analiz modeli yöntemi 

kullanılarak incelenmiştir. Cinsiyetler arasındaki popülasyon parametrelerinde anlamlı farklılık 

saptanmamıştır. Büyüme katsayısı K 0.81/yıl ve t0= -0.14 yıl iken, asimtotik manto uzunluğu 

24.13 cm bulunmuştur. Toplam, doğal ve balıkçılık nedeniyle ölümler sırasıyla yılda 3.66, 1.54 

ve 2.12 olarak saptanmıştır. Sömürü oranı (E = 0.58) Umman kıyı sularında S. prashadi 

üzerinde balıkçılık baskısının az oranda yüksek olduğunu göstermektedir. Yıllık stoğa katılan 

birey sayısı ve yıllık ağırlık (biomass) analizleri, mevcut sömürülme oranının (E), maksimum 

Y’/R’oranına göre daha düşük olduğunu ve Arap denizindeki S. prashadi stoğunun optimum 

koşulda olduğunu göstermiştir. Yönetim ve örnekleme yanılmasının azaltılması amacı ile son 

sömürülme oranı E0,5’e ulaşabilmek için %38 oranına düşürülürken, stoğun ilk yumurtlayacak 

grubunu korumak amacıyla hedef referans noktası ve ilk avlanma boyu, 14 cm manto boyuna 

yükseltilmelidir. 

Anahtar Kelimeler: Arap denizi, Sepia prashadi, Cephalopods, Yaş, Büyüme, Ölüm, Sömürülme oranı, 

Yönetim 

Introduction 

Cuttlefishes are small to medium-sized cephalopods 

distributed on continental shelves and 

slopes throughout most of the world’s oceans. 

There are over twenty hundred species of cuttlefishes 

currently recognized, grouped into five 

families from which the family Sepiidae is the 

most important for artisanal and industrial fisheries. 

The most important genus exploited is Sepia 

which contains more than hundred species 

(Jereb and Roper, 2005). Cuttlefish is commercially 

fished and consumed by humans. Its ink 

has many uses including homeopathic medicinal 

uses and used as dyes and paint. Many people 

keep cuttlefish as pets. People often give cuttlebones 

from cuttlefish to their pet birds as dietary 

supplements and to keep their birds' beaks in 

good health (Dunlop, 2003; Wood, 2009; Davis, 

2010). 

Cephalopod fishery (cuttlefish, squid and octopus) 

is economically very important for Oman, 

due to their high commercial values on national 

and international markets. Cuttlefishes constitute 

about 16% of the total demersals’ catch in Oman 

coastal waters (Fishery statistics book, 2011). 

The cuttlefish catch in the Oman coastal waters is 

composed of at least four species from which S. 

pharaonis and S. prashadi are the major ones 

while the other two species are of lesser importance 

(S. omani and S. arabica). Hooded cuttlefish 

Sepia prashadi, is a demersal, shallow 

water, small-sized species ranging in depth from 

the coastline to 200 m. It is widely distributed in 

the Indian Ocean from northeastern India to the 

Oman Sea, Red Sea, Gulf of Suez, southern 

Mozambique, Madagascar, Mauritius and Andaman–Nicobar 

Seas. 

Despite the great importance of cuttlefish in 

the Omani coastal waters, only three studies were 

carried out on those species. Meriem, et al. 

(2001) made a stock assessment study on the 

pharaoh cuttlefish collected during 1999 from 

Oman Sea, while Al-Marzouqi et al. (2009) carried 

out biological and stock assessment study on 

the same species collected during 2001-2002 

from the Arabian Sea and recently Mehanna et al. 

(2012) assessed the fishery status of the S. pharaonis 

collected from Arabian Sea during 2007- 

2008 and 2011-2012. For cuttlefish stock assessment 

and management, studies on their fisheries 

status and population dynamics are urgently required. 

The present study is the first to estimate 

the basic parameters of S. prashadi stock in the 

Arabian Sea for the purpose of conservation and 

improving its future production. 


Samples of S. prashadi were collected during 

five seasonal trawl surveys carried out in the 

Arabian Sea and covered the area between Ras 

Al-Had in the north and the Omani Yemeni border 

in the south between September 2007 and 

August 2008 (Fish resources assessment survey


of the Arabian Sea coast of Oman project). The 

surveys were with an average duration of 47 days 

and carried out using RV Al Mustaqila I. RV Al 

Mustaqila I is of 47 m length overall, has a beam 

of 12.5 m, horsepower of 3602 and a displacement 

of 1745 ton. The trawl target distance of 2 

nm at speed over the ground of 3.5 knots. The 

trawl net used was 35 m long headline and 38 m 

long ground line. The cod-end with a nominal 

inside mesh measurement of 40 mm. The length 

measurements were updated during the period 

from November 2011 and June 2012 

Mantle length (ML) was measured to the 

nearest mm for each specimens and the total 

body weight (BW) was recorded to the nearest 

0.1 g. For each sex, the length frequencies were 

grouped into 10 mm ML classes for modal progression 

analysis (MPA). FiSAT software of Gayanilo 

et al. (1997) was used to compute the 

population parameters of sexes combined as any 

regulations will proposed for both sexes. The 

following methods were applied: 

The mantle length - weight relationship was 

estimated using the power equation W= aL b 

where W is the total weight, L is the mantle 

length. 


The growth parameters (ML∞ and K) were estimated 

using Powell (1979)-Wetherall method 

(1986) which gave an estimate for the ML∞ and 

Z/K and ELEFAN I method (Pauly, 1987). 

Bhattacharya (1967) method incorporated in 

the FiSAT software to discriminate the age 

groups and then using the Ford (1933) - Walford 

(1949) plot to estimate the growth parameters. 

Growth performance index φ’ in terms of 

growth in length was estimated to validate the 

growth parameters (Gayanilo and Pauly, 1997). 

Beverton and Holt (1956) equation and 

Length converted catch curve method of Pauly 

(1983) to estimate total mortality coefficient Z. 

Pauly's formula (1980) and Rikhter and Efanov 

method (1976) to estimate natural mortality 

coefficient M. 

The fishing mortality coefficient F was computed 

as F = Z – M, while the exploitation rate E 

was computed from the ratio F/Z (Gulland, 

1971). 

The relative yield per recruit (Y’/R) and relative 

biomass per recruit (B’/R) were estimated by 

using the Beverton and Holt model (1966) as 

modified by Pauly and Soriano (1986). 

91


92 


Fig. (1). Oman coast of the Arabian Sea (red line shows the surveyed area) 

regression equations obtained from plotting BW 

against ML (Fig. 2) were: 


Mantle length - body weight relationship 

A total of 6869 specimens of the cuttlefish S. 

prashadi (2988 males, 2635 females and 1246 

unsexed) were used to describe the ML-BW relationship 

(Fig. 2). The samples ranging in ML 

from a minimum of 3.4 cm for both sexes to a 

maximum of 19.6 cm for males and 21.2 cm for 

females and in BW from 5 g for both sexes to 

700 g for males and to 900 g for females. The 

Males: W = 0.3396 ML 2.4644 (r 2 = 0.95) 

Females: W = 0.2505 ML 2.5939 (r 2 = 0.946) 

Pooled data: W = 0.3545 ML 2.4571 (r 2 = 0.944) 

The estimated b-values were significantly different 

from 3 indicating negative allometric 

growth where b < 3 (CI= 2.42-2.47 for males and 

2.57-2.62 for females). The same finding was observed 

by Imam (1994) who estimated the ML- 

BW relationship for S. prashadi sampled from 

Gulf of Suez as W = 0.4993 L 2.456 . The ML in his


study ranged from 56 to 124 mm and the BW 

varied between 35 and 238 g. 

Age and growth 

Age was determined based on pooled length– 

frequency data using the Bhattacharya's (1967) 

method (Fig. 3). It was possible to identify two 

components which were considered as distinct 

age groups or cohorts for S. prashadi. The 

Bhattacharya method was also used to analyze 

the monthly length frequency data to obtain the 

mean length and number of individuals in each 

month. The ML corresponding to different 


months was 6.11, 11.89, 16.33 and 18.86 cm for 

6, 12, 18 and 24 months old and the bulk of catch 

was belonged to age group of 12 months old 

(69%). The maximum growth rate was recorded 

during the first six months of life for ML and at 

age of 18 months for BW using length-weight 

relationship to convert the length by age to 

weight. These results are in close agreement with 

the findings of Emam (1994). He found that the 

longevity of S. prashadi in the Gulf of Suez was 

18 months and rate of growth in length is much 

higher in young individuals than the old ones. 

Figure 2. Length-weight relationship of Sepia prashadi from Arabian Sea, Oman 

Figure 3. Bhattacharya plot of Sepia prashadi (pooled data) from Arabian Sea, Oman 

93


Growth parameters 

First estimates of the asymptotic length (L∞) 

and the ratio between the coefficients of total 

mortality and growth (Z/K) obtained from Powell-Wetherall 

plot were 23.8 cm and 5.75. Subsequently 

the estimates of L∞ was used in ELEFAN 

I and the parameters obtained by this method are 

L∞ = 24.3 cm and K = 0.86 per year (Fig. 4). Although 

the growth parameter L∞ could be estimated 

using ELEFAN I program directly, the 

Powell-Wetherall method was used to facilitate 

the identification of K-value compatible with the 

value of L∞ which is more reliable than when this 

parameter is estimated together with L∞ (Pauly, 

1986). The mean lengths obtained from 

Bhattacharya method were applied to the Ford 

(1933)-Walford (1949) plot to estimate L∞, K and 

to. The values obtained were L∞ = 24.1 cm, K = 

0.81 per year and to = -0.14 year. Results of the 

ELEFAN I program compare well with those of 

the Bhattacharya analysis. 

The growth performance index Ø’ values 

were estimated as 2.71 for ELEFAN I parameters 

and 2.67 for Ford-Walford parameters. The two 

values were within a very narrow range indicating 

that all estimates from the two methods 

pointed towards similarity in the growth pattern. 

The growth parameters of non-linear least square 

method were used for subsequent calculations of 

stock assessment. 

Mortality estimates 

Beverton and Holt equation gave an estimate 

of Z = 3.62, this value is closed to the value of Z 

obtained using length – converted catch curve 

analysis (Z= 3.71) (Fig. 5). The natural mortality 

coefficient calculated from Pauly’s formula using 

mean annual water temperature of 26 0 C was 1.6 

per year. Rikhter and Efanov method gave an estimate 

of M = 1.49 per year. The mean values of 

Z and M gave a value of fishing mortality F = 

2.12 and exploitation rate E = 0.58. Relatively 

high values of fishing mortality and exploitation 

rate reflect the high level of exploitation. The 

higher level of exploitation may be due to the increasing 

of fishing effort targeting the cuttlefish 

fishery during the recent years, where the number 

94 


of fishing boats operating in the Arabian Sea increased 

by 36% in 2011 compared with the number 

in 2007 (Annual fishery statistics book, 

2011). 

Length at recruitment and at first capture 

The mid-point of the smallest length group in 

the catch of hooded cuttlefish during the survey 

period was taken as length at recruitment (Lr), 

while the length corresponding to the first value 

in the descending limb of the length converted 

catch curve was taken as the length at first capture 

(Lc). The estimated Lr and Lc were 3.5 and 

11.5 cm ML, respectively. It was observed that a 

considerable part of the catch was under-sized 

and not reaches its sexual maturation (61%). 

Relative yield per recruit Y’/R and reference 

points 

The plot of Y’/R against E (Fig. 6) gives an 

optimum level of exploitation rate at E = 0.74. 

The present level of E (0.58) was lower than that 

which gives the maximum Y’/R by about 28% 

but the raise of the current exploitation rate to 

this level will be associated with a negligible increase 

in Y’/R (8.8%). Both of E0.1 (the level of 

exploitation at which the marginal increase in 

yield per recruit reaches 1/10 of the marginal increase 

computed at a very low value of E) and 

E0.5 (the exploitation level which will result in a 

reduction of the unexploited biomass by 50%) 

were estimated. The obtained values of E0.1 and 

E0.5 were 0.6 and 0.36, respectively. It is obvious 

that the current E is higher than the exploitation 

rate (E0.5) which maintain 50% of the stock biomass. 

For management purposes, the exploitation 

rate of S. Prashadi should be reduced from 0.58 

to 0.36 (38%) to maintain a sufficient spawning 

biomass since the maximum Y'/R is not the target 

point but the maximum constant yield (the 

maximum constant catch that is estimated to be 

sustainable, with an acceptable level of risk, at all 

probable future levels of biomass) is the target 

reference point for fisheries management (Caddy 

and Mahon, 1995). Besides, it is always safe to 

be on the left of the maximum Y'/R than to use 

its current value.



Figure 4. K-scan using ELEFAN I for Sepia prashadi in the Arabian Sea, Oman 

95


96 


Figure 5. Length converted catch curve of Sepia prashadi from Arabian Sea, Oman 

Figure 6. Relative yield per recruit analysis of Sepia prashadi from Arabian Sea, Oman 

Conclusion


It could be concluded that there is a scope to 

increase the annual yield of S. prashadi stock in 

the Arabian Sea. This can be achieved by increasing 

the length at first capture through the 

increase of nets mesh size. This will conserve the 

young individuals and give them the chance to 

grow up to a marketable size and reproduce at 

least once before catching. The results of stock 

assessment show that though there is scope to increase 

the effort by 20-30% to get MSY from the 

fishing grounds, the increase in yield will be 

marginal (5-9%). Also, separate catch statistics 

for this species and other Oman fish species is 

strongly recommended. 

References 

Al-Marzouqi, A., Jayabalan, N.,Al-Nahdi, A., 

(2009). Biology and stock assessment of the 

pharaoh cuttlefish, Sepia pharaonis 

Ehrenberg, 1831 from the Arabian Sea off 

Oman, Indian Journal of Fisheries, 56 (4): 

231-239. 

Annual fishery statistics book (2011). Ministry of 

Agriculture and Fisheries Wealth, Sultanate 

of Oman. 

Bertalanffy, L. von (1938). A quantitative theory 

of organic growth (Inquiries on growth 

Laws. 2 ), Human Biology, 10: 181-213. 

Beverton, R. J. H., Holt, S. J., (1956). A review 

of methods for estimating mortality rates in 

exploited fish populations, with special 

reference to sources of bias in catch 

sampling. Rapp. P.-v. Reun, CIEM, 140: 67- 

83. 

Beverton, R.J.H., Holt, S.J., (1966). Manual of 

methods for fish stock assessment. Part 2. 

Tables of yield functions. FAO Fish. Tech. 

Pap./ FAO Doc. (38) Rev., 1: 67p. 

Bhattacharya, C.G., (1967). A simple method of 

resolution of a distribution into Gaussian 

components, Biometrics, 23: 115-135. 

doi: 10.2307/2528285 

Caddy, J.F., Mahon, R., (1995). Reference points 

for fisheries management. FAO Fisheries 

Technical Paper, 347: 83pp. 

Davis, D., (2010). "Cuttlebone and birds - five 

reasons why cuttlebone is good for pet 

birds" (On-line). Ezine articles. Accessed 

December 10, 2010 at 

http://ezinearticles.com/?Cuttlebone-and- 


Birds---5-Reasons-Why-Cuttlebone-is- 

Good-For-Pet-Birds&id=2382724 

Dunlop, C., (2003). "Cuttlefish basics" (On-line). 

The Octopus News Magazine Online. 

Accessed December 10, 2010 at 

http://www.tonmo.com/articles/basiccuttlefi 

sh.php 

Emam, W. M. (1994). Stock assessment of the 

cuttlefish Sepia prashadi (Mollusca: 

Cephalopoda) in the Gulf of Suez, Indian 

Journal of Marine Science, 23: 35-38. 

Ford, E., (1933). An account of the herring 

investigations conducted at Plymouth during 

the years from 1924 to 1933, Journal of 

Marine Biology Association, 19: 305-384. 

doi: 10.1017/S0025315400055910 

Gayanilo, Jr.F.C., Pauly, D., (1997). FAO– 

ICLARM stock assessment tools. Reference 

manual, FAO, Rome, 262 pp. 

Gayanilo Jr.F.C., Sparre, P., Pauly, D., (1997). 

The FAO-ICLARM Stock Assessment 

Tools (FiSAT). FAO Computerized 

Information Series (Fisheries). No. 8. Rome, 

FAO. 

Gulland, J.A., (1971). The fish resources of the 

Ocean. West Byfleet, Surrey, Fishing News 

(Books), Ltd., for FAO Technical Paper, 97: 

255pp. 

Jereb, P., Roper, C., (2005). Cephalopods of the 

world. An annotated and illustrated 

catalogue of cephalopod species known to 

date. Volume 1. Chambered nautiluses and 

sepioids (Nautilidae, Sepiidae, Sepiolidae, 

Sepiadariidae, Idiosepiidae and Spirulidae), 

FAO Species Catalogue for Fishery 

Purposes, 1(4): 1-262. 

Mehanna, S.F., Al-Kharusi, L., Al-Habsi, S., 

(2012). Population dynamics and fisheries 

management of the pharaoh cuttlefish Sepia 

pharaonis (Mollusca: Cephalopoda) in the 

Arabian Sea Coast of Oman. (in press) 

Meriem, S.B., Mathews, C.P., Al-Mamry, J., Al- 

Rasadi, A. (2001). Stock assessment of the 

cuttlefish stock Sepia pharaonis in the Gulf 

of Oman. In: Goddard, S., Al-Oufi, H., 

McIIwain, J. and Claereboudt, M. (eds), 

Proc. 1 st International Conference on 

Fisheries, Aquaculture and Environment in 

the NW Indian Ocean, Sultan Qaboos 

University, Muscat, Oman. p, 91-97. 

97


Pauly, D., (1983). Length-converted catch 

curves. A powerful tool for fisheries 

research in the tropics, Part 1. ICLARM 

Fishbyte, 1(2): 9-13. 

Pauly, D. (1986). On improving operation and 

use of the ELEFAN programs. Part II. 

Improving the estimation of L∞, Fishbyte, 

4(1): 18-20. 

Pauly, D., (1987). A review of the ELEFAN 

system for analysis of lengthfrequency data 

in fish and aquatic invertebrates, ICLARM 

Conference Proceeding, 13: 7-34. 

Pauly, D., Soriano, M.L., (1986). Some practical 

extensions to Beverton and Holt's relative 

yield-per-recruit model. In: J. L. Maclean, L. 

B. Dizon and L. V. Hosillo (eds.), The First 

Asian Fisheries Forum, pp 491-496. 

Powell, D.G., (1979). Estimation of mortality 

and growth parameters from the lengthfrequency 

in the catch. Rapp. P.-V. Réun. 

Cons. International Explorer de la Mer, 

175: 167-169. 

98 


Rikhter, V.A., Efanov, V.N., (1976). On one of 

the approaches to estimation of natural 

mortality of fish populations. ICNAF 

Research Document, 76/VI/8: 12pp. 

Walford, L. A. (1946). A new graphic method of 

describing the growth of animals. Biology 

Bulletin of Marine Biology Lab. Woods 

Hole, 90(2): 141-147. 

doi: 10.2307/1538217 

Wetherall, J.A., (1986). A new method for 

estimating growth and mortality parameters 

from length-frequency data, ICLARM 

Fishbyte, 4(1): 12-14. 

Wood, J., (2009). "Cuttlefish husbandry: Part I - 

What is a cuttlefish anyway?" (On-line). The 

Cephalopod Page. Accessed December 10, 

2010 at 

http://www.thecephalopodpage.org/cuttle1.p 

hp

ALL Contents in PDF File, Click Vol. 7 Issue 1 - FisheriesSciences.com

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?