pdf - Nyenrode Business Universiteit

Samenvatting
Dit proefschrift bestudeert het gebruik van Relatieve Prestatie Evaluatie (RPE) voor de
prestatiebeoordeling van business unit managers. RPE is een methode om de prestaties
van een medewerker te beoordelen door zijn prestaties te vergelijken met een referentiegroep.
Een dergelijke referentiegroep bestaat uit peers die opereren onder vergelijkbare
omstandigheden en verantwoordelijk zijn voor vergelijkbare taken als de geëvalueerde
medewerker. De prestaties van de referentiegroep vormen een prestatienorm, waarmee de
werkelijke prestaties van de medewerker worden vergeleken.
RPE staat conceptueel tegenover het formuleren van prestatiestandaarden als absolute
norm, bijvoorbeeld aan de hand van een ex ante vastgesteld budget. Het voordeel van
een relatieve prestatiestandaard ten opzichte van een absolute norm is de gevoeligheid van
de relatieve standaard voor externe omstandigheden, voor zover deze zowel de prestaties
van de medewerker als de prestaties van de referentiegroep beïnvloeden. In het geval van
een absolute, ex ante bepaalde norm kunnen externe omstandigheden de haalbaarheid van
de norm sterk beïnvloeden. Tegenvallende omstandigheden maken het behalen van de
norm onwaarschijnlijk of zelfs onmogelijk. Indien het behalen van de prestatiestandaard is
gekoppeld aan een beloning, dan verlagen negatieve omstandigheden ook de compensatie
van de medewerker. In dit geval draagt de medewerker het risico van factoren die buiten
zijn bereik liggen. Dit komt de motivatie van de medewerker niet ten goede. Vice versa
is het ook mogelijk dat de omstandigheden in het voordeel van de medewerker uitvallen.
Dit vergemakkelijkt de realisatie van de prestatienorm. Ook in deze situatie motiveert
de prestatienorm de medewerker suboptimaal, omdat eenvoudig realiseerbare doelen geen
maximale inspanning vereisen. In beide gevallen beperken externe omstandigheden de realisatie
van de organisatiedoelen door verminderde motivatie en inspanning van de medewerker.
Het gebruik van een relatieve prestatienorm kan echter uitkomst bieden. Als externe omstandigheden
niet alleen de eigen prestaties beïnvloeden, maar ook die van de referentiegroep,
dan beweegt de prestatienorm mee met de omstandigheden. Dit verkleint de
kans op een te gemakkelijke of juist te moeilijke haalbaarheid van de norm. Externe
omstandigheden die de haalbaarheid van een ex ante bepaalde, absolute prestatienorm
147