Zbornik - Društvo genetičara Srbije

IV-Usm-8 ZBORNIK ABSTRAKATA III KONGRESA GENETIÈARA SRBIJE 97
Subotica, 30. novembar - 4. decembar 2004.
PRAVCI I METODE OPLEMENJIVANJA STOÈNOG GRAŠKA
(Pisum sativum L.) U NAUÈNOM INSTITUTU ZA RATARSTVO I
POVRTARSTVO U NOVOM SADU
V. Mihailoviæ, A. Mikiæ, S. Katiæ, I. Pataki i Ð. Karagiæ
Nauèni institut za ratarstvo i povrtarstvo, Zavod za krmno bilje, Novi Sad
Primenom masovne, a potom i individualne selekcije iz prirodnih populacija, nastale su
prve jugoslovenske sorte ozimog krmnog graška, NS pionir i NS dunav, od kojih je prva i
dalje najraširenija u domaæoj proizvodnji. Prateæi trendove u oplemenjivanju stoènog
graška u SAD, Kanadi, Zapadnoj Evropi i Sovjetskom Savezu, tokom poslednje dve
decenije prošlog veka zapoèet je rad na nastanku domaæih sorti jarog stoènog graška,
namenjenog kombinovanom iskorišæavanju, kao i za zrno bogato proteinima. Ukrštanjem
postojeæih domaæih i inostranih genotipova sa poeljnim agronomskim svojstima i
odgovarajuæim metodama selekcije, prvenstveno pedigre metodom, metodom F2 potomstva i metodom povratnog ukrštanja, stvorene su najpre sorte stoènog graška za
kombinovano iskorišæavanje, NS-lim i NS-junior, a potom, istim metodama selekcije uz
unošenje gena za skraæenje stabla i afila tip lista, i sorte namenjene iskljuèivo za visoke i
kvalitetne prinose zrna, kao što su moravac, jezero i javor.
Mikroogled sa genotipovima stoènog graška, stvorenim u Nauènom institutu za ratarstvo
i povrtarstvo u Novom Sadu, bio je postavljen na oglednom polju Instituta na Rimskim
Šanèevima i trajao je od 2002. do 2004. godine. Prvi deo ogleda je bio namenjen
ispitivanju genetièke varijabilnosti komponenti prinosa zelene krme i ukljuèivao je
ozime sorte NS pionir i NS dunav, jare sorte NS-lim, NS-junior i moravac i jare linije
P-823, P-824 i P-342. Drugi deo ogleda je bio namenjen odreðivanju genetièke
varijabilnosti komponenti prinosa zrna i ukljuèivao je ozime linije L-013, L-015 i L-016,
jare sorte NS-lim, NS-junior, moravac, jezero i javor i jare linije P-823, P-824 i P-342.
DIRECTIONS AND METHODS OF FODDER PEA (Pisum sativum L.)
BREEDING AT THE INSTITUTE OF FIELD AND VEGETABLE CROPS
IN NOVI SAD
By means of massive and individual selection from local landraces, the first Yugoslav
winter forage pea cultivars were created, NS Pionir and NS Dunav, the first still being the
most widely distributed in the domestic production. Following the trends in fodder pea
breeding in the USA, Canada and the Soviet Union, during two last decades of the last
century a work on the creation of domestic spring fodder pea cultivars for combined use,
as well as for protein-rich grain has been commenced. Crossings between domestic and
introduced genotypes with desirable agronomic characteristics and appropriate methods
of selection, mainly pedigree, F2 and backcross method, led to the development of the
combined-use spring pea cultivars, NS-Lim and NS-Junior, and, by the same methods
and intoduction of genes for shortened stems and afila leaf type, to the cultivars solely for
high and quality grain yields, such as Moravac, Jezero and Javor.
A small-plot trial with Novi Sad fodder pea cultivars was carried out from 2002 to 2004
at the Rimski Šanèevi Experiment Field. One part of the trial was established to study the
genetic variability of forage yield components and therefore included winter cultivars NS
Pionir and NS Dunav, spring cultivars NS-Lim, NS-Junior and Moravac and spring lines
P-823, P-824 and P-342. The other part of the trial was aimed at the study of genetic variability
of grain yield components and therefore included winter lines L-013, L-015 and
L-016, spring cultivars NS-Lim, NS-Junior, Moravac, Jezero and Javor and spring lines
P-823, P-824 and P-342.