PDF format (503 kB) - ECN

Verslag van de workshop commentaren en de forumdiscussie Factor 2/Factor 10, 2 April
1998, Utrecht
ECN-Beleidsstudies
Concept 15/4/1998
Verpakkingen
Referent dhr. Clement, VROM
Commentaar kan geleverd worden vanuit een wetenschappelijke of een beleidsmatige visie. De wetenschap gaat
uit van een model, maar de praktijk is anders. Het hergebruik van flessen, standaardisatie van flessen is bijvoorbeeld
in de praktijk bijna onmogelijk. De theorie moet daarom getoetst worden aan de praktijk. Het volgende
commentaar is een beleidsmatige visie op de analyse, waarbij niet zozeer voorop staat wat VROM wil,
maar wat gegeven de huidige politieke/maatschappelijke opvattingen mogelijk is gebleken.
Zelfregulering staat centraal in Nederland (via de convenanten-benadering). De opties in de analyse zijn technisch
wellicht haalbaar, maar zijn ze ook politiek haalbaar? Is de overheid/de politiek bereid om bijvoorbeeld
heffingen te leggen om materiaalsubstitutie te bereiken? In 2020 wil men 350 kt verpakkingen besparen, dat is
een reductie van 20%. Kan men een dergelijk absoluut getal wel opgeven? Zijn er wel grote innovaties op dit
vakgebied ? De ervaringen van de laatste jaren tonen dat er weinig echte innovaties zijn ondanks een grote betrokkenheid
van alle partijen in het verpakkingenconvenant. Clement heeft geen optimistische kijk op substantiële
mogelijkheden. Marketing staat voorop bij het gebruik van verpakkingen. Het gaat daarbij primair om
zaken zoals imago, prijs, klandizie, etc. De inspanningen zijn juist gericht op een toename van de consumptie,
het gebruiksgemak van de consument staat voorop. Prijzen lijken slechts een ondergeschikte rol te spelen. Polycarbonaat
melkflessen zijn bijvoorbeeld duurder, maar de klant koopt ze toch omdat hij het ‘mooi’ vindt. Ook
de maatschappelijke ontwikkelingen leiden tot een hogere consumptie van verpakkingsmaterialen: er komen
kleinere huishoudens door vergrijzing en door de tendens eerder zelfstandig te gaan wonen. De ontwikkeling
bij verpakkingsmaterialen is in de richting van meer CO2-intensieve kunststof en minder herbruikbare verpakkingen.
De overheid is alleen in staat om deze ontwikkelingen tegen te houden wanneer er een breed politiek
draagvlak is voor harde maatregelen. De conclusie is daarom dat een factor 2 technisch wel haalbaar lijkt, maar
beleidsmatig/politiek moeilijk te bereiken is.
Wat zijn de nieuwe elementen in deze studie ?
Hekkert: De studie laat zien dat er heel veel mogelijk is op het vlak van efficiënter gebruik van verpakkingsmateriaal
in Europa. De studie richt zich niet op het te voeren beleid c.q. of er overheidsingrijpen
gewenst/mogelijk is. Echte innovaties zijn niet eens echt nodig. Grote besparingen kunnen bereikt worden met
het doorvoeren van bestaande concepten (product hergebruik, materiaal substitutie).
Is er rekening gehouden met de barrieres die de heer Clement opvoert ?
Hekkert: De doelstelling van het model is optimalisatie, geen simulatie. De opties worden in het MARKAL
model ingevoerd. Het model kan vervolgens uit deze opties kiezen voor het realiseren van een emissiedoelstelling.
De opties zijn technologisch van aard. Ze schetsen dus ook alleen wat er technisch mogelijk is. Het
model moet uitmaken wekle opties interessant zijn wanneer je de exogene kosten van CO2-emissies in rekening
brengt. Verder voert de VU binnen het Matter-project nog een deelstudie uit naar implementatiebarrières, die in
een later stadium aan het model zullen worden toegevoegd. Voor wat betreft de CO2-intensieve kunststoffen:
juist deze materialen lenen zich goed voor product- en materiaalrecycling, waardoor de CO2-emissie per eenheid
verpakking sterk gereduceerd kan worden.
Clement: Vanaf 1991 is beleid gevoerd, het bedrijfsleven voelt dat het geld gaat kosten. Wat nu gehaald is was
relatief makkelijk.