Report in English with a Dutch summary (KCE reports 45A)

ii Colorectale Kankerscreening KCE reports vol.45A
Samenvatting van het rapport
Conclusies
Dit Health Technology Assessment (HTA) rapport vat de wetenschappelijke evidence
over de effectiviteit en kosteneffectiviteit van colorectale kankerscreening samen.
Tevens is nagegaan op welke manier een eventueel programma voor colorectale
kankerscreening in België op een doelmatige manier kan ingevoerd worden. Daartoe
evalueerden we systematisch de wetenschappelijke literatuur, beschreven we de
bestaande richtlijnen voor screening en surveillance, en maakten een schatting van de
budgetimpact voor de invoering van een dergelijk programma. We bespreken ook de
voornaamste onzekerheden voor de invoering van deze screening in België.
Op voorwaarde dat de organisatorische randvoorwaarden vervuld zijn, voldoet
colorectale kankerscreening duidelijk aan de oorspronkelijke criteria van Wilson en
Jungner, en ook aan de onlangs toegevoegde uitbreiding van deze criteria die handelen
over praktische en ethische kwesties. Deze nieuwe criteria gaan er voornamelijk over
dat een screeningsprogramma een gecoördineerde actie moet zijn, met
kwaliteitsgaranties en kwaliteitscontrole, toegankelijk voor iedereen, en met volledige
en goed begrijpelijke informatie over de te verwachten voordelen en de mogelijke
nadelen. Het is de bedoeling dat éénieder in volle vrijheid en met voldoende kennis kan
beslissen om deel te nemen aan het programma.
Voor colorectale kankerscreening stellen we vast dat in het verleden enkel
opportunistische screening gebruikelijk was in de meeste landen. De laatste jaren zijn
een aantal landen gestart met pilootprojecten voor georganiseerde screening. De
voornaamste bedoeling van deze pilootprojecten is de optimale vorm van screening
voor die landen te bepalen.
Colorectale kanker is in België de derde meest voorkomende kanker bij mannen en de
tweede bij vrouwen en het is de tweede meest voorkomende doodsoorzaak door
kanker. Het vóórkomen van colorectale kanker stijgt met de leeftijd en elk jaar wordt
bij ongeveer 7.700 Belgen deze diagnose gesteld. Het overleven na diagnose en
behandeling van colorectale kanker is sterk gerelateerd aan het stadium van de ziekte
op het moment van diagnose: hoe meer gelokaliseerd de tumor, des te beter de
prognose. Dit is de voornaamste reden waarom het vroegtijdig opsporen van
colorectale kanker zinvol zou kunnen zijn.
De meeste colorectale kankers komen voor bij individuen zonder aanwijzingen voor
verhoogd risico, maar één vierde van de colorectale kankers komen voor bij personen
met een aanwijsbaar verhoogd risico, hetzij door een familiale voorgeschiedenis, hetzij
door persoonlijke aanleg of antecedenten. Deze groep (naar schatting ongeveer 15%
van de bevolking) komt niet in aanmerking voor een screeningsprogramma, maar het is
wel belangrijk dat deze personen worden opgevolgd. Daarom hebben we in dit rapport
een overzicht gegeven van bestaande zorgrichtlijnen voor personen met verhoogd risico.
Wereldwijd bestaan er veel richtlijnen over colorectale kankerscreening en opvolging
en we beschrijven verschillende van deze richtlijnen. Alle richtlijnen bevelen screening
aan vanaf de leeftijd van 50 jaar, maar zijn minder éénduidig over de bovengrens en de
aanbevolen test voor screening. Wanneer FOBT (Fecal Occult Blood Test) wordt gekozen
als screeningstest dan wordt eensgezind gekozen voor de niet-gerehydrateerde FOBT
die de patiënt thuis uitvoert. Alle richtlijnen bevelen ook volledige colonoscopie aan als
eerste keuze bij personen met verhoogd risico. De richtlijnen voor het opvolgen van
groepen met verhoogd risico verschillen wat betreft risicostratificatie en
leeftijdsgrenzen, vermits ze empirisch tot stand zijn gekomen. Hoewel alle richtlijnen
pleiten voor screening zijn internationaal de beleidsmakers tot nu toe erg terughoudend
geweest om nationale screeningsprogramma s in te voeren, vooral omwille van de lage
sensitiviteit van de gebruikelijke test, de gFOBT (guaiac based FOBT).
De effectiviteit van bevolkingsscreening werd onderzocht bij mannen en vrouwen vanaf
de leeftijd van 45 of 50 jaar en tot de leeftijd van 75 jaar. Enkel voor de gFOBT zijn er
voldoende bewijzen dat screening leidt tot een verminderde sterfte door colorectale