ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

3. Αναδυόμενοι ρύποι προτεραιότητας (Emerging Contaminants – ECs)
Το Triclosan φαίνεται να δρα στα βακτήρια αναστέλλοντας την σύνθεση των
λιπαρών οξέων, ακόμη και σε χαμηλές συγκεντρώσεις (Heath et al., 1999). Το μόριο
του Triclosan προσδένεται στο ένζυμο Enoyl-Acyl-μεταφορέας-ρεντουκτάση (ENR)
το οποίο εκφράζεται με το γονίδιο FabI. Το αποτέλεσμα της παραπάνω πρόσδεσης
είναι η μετατόπιση της ισορροπίας NADH ↔ NAD + προς το NAD + , καθώς
σχηματίζεται το σταθερό σύμπλοκο ENR-NAD + -Triclosan το οποίο δεν συμμετέχει
στην σύνθεση των απαραίτητων για την κυτταρική μεμβράνη λιπαρών οξέων (Heath
et al., 1999). Κάποια βακτήρια μπορούν να αναπτύξουν ανθεκτικότητα στο Triclosan
μέσω των μεταλλάξεων του FabI γονιδίου εμποδίζοντας την πρόσδεση του Triclosan
στο ENR ένζυμο. Άλλα είδη βακτηρίων υπερεκφράζουν το FabI γονίδιο
(Staphylococcus aureus) ή εκφράζουν διαφορετικά γονίδια (π.χ. FabK) που παράγουν
ένζυμα στα οποία δεν προσδένεται το Triclosan και έχουν παρόμοιες συνθετικές
ιδιότητες. Ακόμη, μερικά βακτήρια διαθέτουν ειδικά οργανίδια-αντλίες που
μπορούν να απομακρύνουν το Triclosan εκτός κυττάρου (Pseudomonas aeruginosa)
(Fan et al., 2002∙ Chuanchuen et al., 2003).
Το Triclosan είναι εξίσου αποτελεσματικό στα gram θετικά και στα gram
αρνητικά βακτήρια και προτείνεται ιδιαίτερα απέναντι σε ορισμένα ανθεκτικά
στελέχη του Staphylococcus aureus (Zafar et al., 1995). Πολλοί πάντως ισχυρίζονται
ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η χρήση του Triclosan αποτελεί πλεονέκτημα για τη
δημόσια υγεία (U S Food and Drug Administration Home Page), ενώ έρευνες
υποστηρίζουν ότι η μείωση στον πληθυσμό των βακτηρίων που παρατηρείται με τη
χρήση του Triclosan δεν είναι στατιστικώς σημαντική (Aiello et al., 2004).
Στα θηλαστικά το αντίστοιχο ένζυμο που δρα στη σύνθεση των λιπαρών
οξέων είναι διαφορετικό απ’ ότι στα βακτήρια, με αποτέλεσμα το Triclosan να μην
είναι τοξικό. Το Triclosan χαρακτηρίστηκε «ενδοκρινικός διαταράκτης» όταν
εντοπίστηκε ότι επηρεάζει τις ορμόνες του θυρεοειδούς αδένα στον αμερικάνικο
βάτραχο Rana catesbeiana (εικόνα 3.6), επηρεάζοντας την ανάπτυξή του από γυρίνο
σε βάτραχο (Veldhoen et al., 2006). Παρόμοια διαταραχή φαίνεται να προκαλεί και
στους θυρεοειδής των αρουραίων (ορμόνη T4) επηρεάζοντας κυρίως τα νεαρά
αρσενικά (Zorrilla et al., 2008). Όσον αφορά τους υδρόβιους οργανισμούς, το
Triclosan φαίνεται ιδιαίτερα τοξικό (LC50 = 0,35 mg/L για το ψάρι Rainbow trout,
EC50 = 0,39 mg/L για το μαλακόστρακο Daphnia magna και EC50 = 1,5 μg/L για τα
άλγη, στα οποία παρεμποδίζει τη φωτοσύνθεση) (Adolfsson-Erici et al., 2002).
~ 45 ~