ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

3. Αναδυόμενοι ρύποι προτεραιότητας (Emerging Contaminants – ECs)
3.2. Ενδοκρινικοί διαταράκτες (Endocrine Disrupting Compounds -
EDCs)
3.2.1. Γενικά
Οι ενδοκρινικοί διαταράκτες (Endocrine Disrupting Compounds ή EDCs)
αποτελούν μια κατηγορία των αναδυομένων ρύπων προτεραιότητας. Ο όρος
«ενδοκρινικοί διαταράκτες» καθιερώθηκε ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90
στην Αμερική και το 1996 στην Ευρώπη και χαρακτηρίζει τις εξωγενείς χημικές
ουσίες που προξενούν προβλήματα υγείας και επηρεάζουν το ενδοκρινικό σύστημα
των ζώων και του ανθρώπου κυρίως στη σύνθεση, τη μεταφορά, τη δομή, τη δράση
και την αποδόμηση των φυσικών ορμονών στον οργανισμό που ευθύνονται για την
ανάπτυξη, τη συμπεριφορά τη γονιμότητα και την ομοιόσταση του οργανισμού αυτού
(Crisp et al., 1998∙ Regan & Fogarty, 2005∙ Balest et al., 2008∙ Diamanti-Kandarakis
et al., 2009∙ Wikipedia).
Από χημικής πλευράς τα EDCs ανήκουν σε πολλές υποκατηγορίες, όπως στις
αλκυλφαινόλες, στα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs), στα πολυβρωμιομένα
διφαινύλια (PBBs) στις διοξίνες, στα παρασιτοκτόνα, στα εντομοκτόνα (π.χ. DDT),
στις συνθετικές ορμόνες (οιστρογόνα, ανδρογόνα), σε βιομηχανικά προϊόντα, σε
πολυμερή και πλαστικά, στα διαλυτικά, κ.λ.π.. Ορισμένα EDCs είναι ανθεκτικές
ενώσεις, με αποτέλεσμα να απαντώνται συχνά στο περιβάλλον, ακόμα και σε μεγάλες
αποστάσεις από την πηγή ρύπανσης, και να βιοσυσσωρεύονται από τους οργανισμούς
(Crisp et al., 1998∙ Regan & Fogarty, 2005∙ Diamanti-Kandarakis et al., 2009).
Οι ορμόνες μεταφέρονται με το κυκλοφορικό σύστημα, δρουν σαν ουσίες-
αγγελιοφόροι και συνδέονται σε συγκεκριμένους υποδοχείς των κυττάρων.
Εντοπίζονται σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις (ppb) και ο ρόλος τους είναι να
ρυθμίζουν εσωτερικές λειτουργίες του οργανισμού (π.χ. ανταπόκριση σε εξωτερικά
ερεθίσματα) (Crisp et al., 1998∙ Diamanti-Kandarakis et al., 2009). Τα EDCs
προσδένονται στους υποδοχείς των κυττάρων που προορίζονται για τις φυσικές
ορμόνες, με αποτέλεσμα να ενεργοποιούνται ή να αναστέλλονται συγκεκριμένες
αντιδράσεις στο κύτταρο (Regan & Fogarty, 2005). Άλλα EDCs στοχεύουν
συγκεκριμένα κυτταρικά οργανίδια (π.χ. φαίνεται ότι το Nonylphenol στοχεύει τα
μιτοχόνδρια (Bragadin et al., 2001)).
~ 35 ~