05.07.2013 Views

Llyfryn Termau/Geirfa Blwyddyn 7

Llyfryn Termau/Geirfa Blwyddyn 7

Llyfryn Termau/Geirfa Blwyddyn 7

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Llyfryn</strong> <strong>Llyfryn</strong> <strong>Termau</strong>/<strong>Geirfa</strong> <strong>Termau</strong>/<strong>Geirfa</strong> <strong>Blwyddyn</strong> <strong>Blwyddyn</strong> 7<br />

7<br />

Mae’r llyfr geirfa wedi ei ddarparu ar eich cyfer, er mwyn eich helpu i wella safon<br />

eich gwaith ysgrifenedig ym mhob pwnc.<br />

Disgwylir i chi ddefnyddio’r llyfryn yn rheolaidd, i ddysgu geirfa a chysyniadau<br />

newydd a’u sillafu’n gywir.<br />

Gallwch hefyd gyfeirio nôl at lyfryn Y Ganolfan Iaith am gymorth ychwanegol.<br />

Mae’n bwysig bod y llyfryn gennych yn ddyddiol yn yr ysgol.<br />

Bydd Gwersi ABICH yn cefnogi y defnydd o’r llyfryn o bryd i’w gilydd.<br />

Gobeithio y byddwch yn cymeryd gofal o’r llyfryn ac yn gwerthfawrogi’r cymorth<br />

sydd ynddo.<br />

Mae pob adran yn nodi ffurf y termau allweddol yn y Gymraeg ac yn Saesneg ac<br />

weithiau fe fydd y ffurf luosog yn cael ei gynnwys.<br />

Mae Ieithoedd Modern yn cynnwys termau Almaeneg a Ffrangeg<br />

Year Year Year Year 7 77<br />

7 Terminology/Word Terminology/Word Terminology/Word Terminology/Word List List List List<br />

This booklet has been produced for your use, to help you improve your written work<br />

in all subject areas.<br />

You are expected to use this book regularly, to learn and check your spelling of key<br />

terms and concepts.<br />

You may also wish to refer to the terminology booklet produced by the Language Unit<br />

for further support.<br />

This booklet should be used on a daily basis.<br />

The PSHE lessons will support the emphasis on using correct terminology.<br />

We hope that you will take care of this booklet and value the support that it can<br />

provide you when used correctly.<br />

All subject areas provide the Welsh and English terminology and some subjects<br />

include the plural terms within the word list.<br />

Modern Foreign Languages include French and German terms<br />

1


Pynciau ynciau<br />

Addysg Gorfforol ........................................................................ 3<br />

Addysg Grefyddol....................................................................... 7<br />

Bioleg......................................................................................... 7<br />

Cemeg ..................................................................................... 10<br />

Cerddoriaeth............................................................................ 10<br />

Cymraeg .................................................................................. 12<br />

Daearyddiaeth.......................................................................... 13<br />

Drama ...................................................................................... 14<br />

English ..................................................................................... 14<br />

Ffiseg ....................................................................................... 15<br />

Hanes....................................................................................... 16<br />

Ieithoedd Modern ..................................................................... 18<br />

Mathemateg ............................................................................. 18<br />

Technoleg ................................................................................ 23<br />

Technoleg Gwybodaeth ............................................................ 25<br />

2


Addysg Addysg Gorfforol Gorfforol Gorfforol<br />

Physical Physical Physical Physical Education Education Education Education<br />

Athletau Athletics<br />

Amserwr Time keeper<br />

Clwydi Hurdles<br />

Cystadlaethau maes Field competitions<br />

Cystadlaethau trac Track competitions<br />

Dechrau Start<br />

Dechreuwr Starter<br />

Disgen Discus<br />

Gwaywffon Javelin<br />

Hyfforddwr Coach<br />

Mabolgampwr Athlete<br />

Naid driphlyg Triple jump<br />

Naid hir Long jump<br />

Naid uchel High jump<br />

Pellter canol Middle distance<br />

Pellter hir Long distance<br />

Pwysau Shot putt<br />

Ras gyfnewid Relay race<br />

Rhagras Heat<br />

Sbrint Sprints<br />

Dawns Dance<br />

Arddangos To demonstrate<br />

Creadigol Creative<br />

Cydsymud In unison<br />

Gofod personol Personal space<br />

Gwerin Folk<br />

Patrwm Pattern<br />

Perthynas Relationship<br />

Ymestyn Stretch<br />

Ymlacio Relax<br />

Ffitrwydd Fitness<br />

Aerobig Aerobic<br />

Amser adwaith Reaction time<br />

Anaerobig Anaerobic<br />

Cardio fasgiwlar Cardio vascular<br />

Cryfder Strength<br />

Cydbwysedd Balance<br />

Cyd-drefniant Co-ordination<br />

Cyflymder Speed<br />

Cyhyrol Muscular<br />

Cynhesu Warm up<br />

Dygnwch Endurance<br />

Egni Energy<br />

Hyblygrwydd Flexibility<br />

Hydwythder Resilience<br />

Pwer Power<br />

Ystwythder Agility<br />

3


Hoci Hockey<br />

Amddiffynwraig Defender<br />

Asgell chwith Left wing<br />

Asgell dde Right wing<br />

Blaenwyr Forwards<br />

Bwli cosb Penalty bully<br />

Canolwr Centre forward<br />

Cefnwr chwith Left back<br />

Cefnwr de Right back<br />

Cornel cosb Penalty corner<br />

Cornel hir Long corner<br />

Cylch Circle<br />

Cylch saethu Striking circle<br />

Ffon/Ffyn Stick/Sticks<br />

Gôl geidwad Goal keeper<br />

Hanerwr Centre half<br />

Hanerwr chwith Left half<br />

Hanerwr de Right half<br />

Hanner ffordd Halfway<br />

Llinell gefn Back line<br />

Llinell ystlys Side line<br />

Mewnwr chwith Left inner<br />

Mewnwr de Right inner<br />

Pyst gôl Goal post<br />

Trosedd Foul<br />

Nofio Swimming<br />

Cymysg unigol Individual medley<br />

Dull broga Breast stroke<br />

Dull cefn Back stroke<br />

Dull rhydd Front crawl<br />

Naid stradl Straddle jump<br />

Ochr Side<br />

Pili Pala Butterfly<br />

Plymio Dive<br />

Pwll Pool<br />

Ras gyfnewid Relay race<br />

Criced Cricket<br />

Bat criced Cricket bat<br />

Bowliad hyd byr Short length ball<br />

Bowliad hyd da Good length ball<br />

Bowlio dros ysgwydd Bowl over arm<br />

Bowliwr Bowler<br />

Coes o flaen wiced LBW<br />

Daliad Catch<br />

Dyfarnwr Umpire<br />

Ergyd amddiffynnol Defensive shot<br />

Maeswr Fielder<br />

Padiau criced Cricket pads<br />

4


Pelawd Over<br />

Pêl-lydan Wide ball<br />

Troellwr Spin bowler<br />

Wicedi Wickets/stumps<br />

Wicedwr Wicket keeper<br />

Y ffîn Boundary<br />

Y llain The wicket<br />

Pêl-Rwyd Netball<br />

Asgell amddiffyn Wing defence<br />

Asgell ymosod Wing attack<br />

Canolwr Centre<br />

Cylch Circle<br />

Gôl amddiffyn Goal defence<br />

Gôl geidwad Goal keeper<br />

Gôl saethwr Goal shooter<br />

Gôl ymosod Goal attack<br />

Llinell gefn Back line<br />

Llinell ochr Side line<br />

Pas frest Chest pass<br />

Pas isel Low pass<br />

Pas rydd Free pass<br />

Pas ysgwydd Shoulder pass<br />

Rhwyd Net<br />

Rhwystrad Obstruction<br />

Rhyng-gipio To intercept<br />

Safle Position<br />

Tafliad i fyny Toss up<br />

Tair troedfedd Three feet<br />

Traean A third<br />

Trydydd canol Centre third<br />

Trydydd gôl Goal third<br />

Gymnasteg Gymnastics<br />

Anghymesuredd Asymmetry<br />

Byrfraich Press up<br />

Chwarter troad Quarter turn<br />

Cylchdroi Rotate<br />

Cymesuredd Symmetry<br />

Cymorth Support<br />

Dilyniant Sequence<br />

Ehediad Flight<br />

Eisteddiad "V" "V" seat<br />

Estyniad y traed Feet extended<br />

Fflic fflac Flick flack<br />

Gofod Space<br />

Llawsafiad Handstand<br />

Llofnaid Vault<br />

Naid ar led Straddle jump<br />

Naid peic Pike jump<br />

Naid seren Star jump<br />

Naid twc Tuck jump<br />

5


Olwyn gart Cartwheel<br />

Pensafiad Headstand<br />

Pont Bridge<br />

Rôl ymlaen Forward roll<br />

Rôl yn ôl Backward roll<br />

Sbring arab Arab spring<br />

Sbring llaw Hand spring<br />

Sbring pen Head spring<br />

Siap y corff Body shape<br />

Trosben Somersault<br />

Trwyddo Through<br />

Ymestyn Stretch<br />

Ymwybyddiaeth o wagle Space awareness<br />

Yn grwn Rounded<br />

Ystwyth Agile<br />

Rygbi Rugby<br />

Asgell Wing<br />

Bachwr Hooker<br />

Blaenasgellwyr Flankers<br />

Blaenwyr Forwards<br />

Cais Try<br />

Cefnwyr Backs<br />

Cic gosb Penalty kick<br />

Dyfarnwr Referee<br />

Llimanwr Linesman<br />

Llinell Line out<br />

Olwyr Half backs<br />

Pen tynn Tight head<br />

Pen-rhydd Loose head<br />

Sgrym Scrum<br />

Trosiad Conversion<br />

Pêl-Droed Football<br />

Amddiffynwyr Defenders<br />

Asgellwr Winger<br />

Blaen ymosodwr Shooter<br />

Camochri Off-side<br />

Canol cae Mid field<br />

Cefnogwyr Supporters<br />

Cic gornel Corner kick<br />

Cornel Corner<br />

Ergyd Shot<br />

Llumanwr Linesman<br />

Rhwyd Net<br />

Ymosodwyr Attackers<br />

6


Addysg Addysg Grefyddol Grefyddol<br />

Religious Religious Religious Religious Education Education Education Education<br />

Addoldy Place of worship<br />

Addoli Worship<br />

Arwydd Sign<br />

Cerflun Statue<br />

Cred Belief<br />

Credo Belief<br />

Credoau Beliefs<br />

Credu To believe<br />

Crefydd Religion<br />

Delw Idol<br />

Duw God<br />

Ffydd Faith<br />

Gweddi Prayer<br />

Gweddïo Pray<br />

Llonyddwch Peace<br />

Llun Picture<br />

Moli Praise<br />

Myfyrio Meditate<br />

Ymolchi Wash<br />

Ymostwng To prostrate<br />

Ysbryd Spirit<br />

Bioleg Bioleg<br />

Biology Biology Biology Biology<br />

Atgenhedlu Reproduction<br />

Anther Anther<br />

Blodeuo Flowering<br />

Briger Stamen<br />

Brych Placenta<br />

Carpel Carpel<br />

Ceilliau Testes<br />

Coesyn Stem<br />

Colofnig Style<br />

Dwythell wyau Egg tube/fallopian tube<br />

Eginiad Germination<br />

Ffrwythloniad Fertilization<br />

Glasoed Puberty<br />

Groth/ wterws Womb/uterus<br />

Gwasgariad Dispersal<br />

Hormon Hormone<br />

Mewnblaniad Implantation<br />

Neithdar Nectar<br />

Ofari Ovary<br />

Ofwl Ovule<br />

Paill Pollen<br />

Peilliad Pollination<br />

Petal Petal<br />

Pidyn Penis<br />

Sberm Sperm<br />

Sepal Sepal<br />

Stigma Stigma<br />

7


Wy Egg<br />

Bwyd Food<br />

Afu/iau Liver<br />

Arennau Kidneys<br />

Atgenhedlu Reproduce<br />

Cell Cell<br />

Cellbilen Cell membrane<br />

Cnewyllyn Nucleus<br />

Gwagolyn Vacuole<br />

Meinwe Tissue<br />

Organ Organ<br />

Organeb Organism<br />

Resbiradu Respire<br />

Seitoplasm Cytoplasm<br />

Synhwyredd Sensitivity<br />

System System<br />

System dreulio Digestive system<br />

System gylchrediad Circulatory system<br />

System nerfo Nervous system<br />

Ymennydd Brain<br />

Ysgarthiad Excretion<br />

Ysgyfaint Lungs<br />

Celf Celf<br />

Art Art Art Art<br />

Addurniedig Decorated<br />

Addurno To decorate<br />

Arbrofi Experiment<br />

Arsylwi Observed drawing<br />

Beirniadu Criticise<br />

Bras Coarse<br />

Braslun Sketch<br />

Breuddwydiol Dreamy<br />

Bywiog Lively, vigourous<br />

Bywyd llonydd Still life<br />

Caled Hard, unyielding<br />

Celf a chynllun Art and design<br />

Chwistrellu To spray<br />

Creon Crayon<br />

Cwrs Rough, harsh<br />

Cyfansoddiad Composition<br />

Cyfrannedd Ratio<br />

Cyfrin Subtle, not obvious<br />

Cyfrwng Medium<br />

Cyfryngau Media<br />

Cymysgu To mix<br />

Cynhyrfus Excited, agitated<br />

Cysgod Shade<br />

Deinamig Dynamic<br />

Deunydd sgrap Scrap materials<br />

Diflas Unappealing<br />

Dychymyg Imagination<br />

8


Dyfeisgar Inventive<br />

Dyfrliw Watercolour<br />

Ffurf Form<br />

Garw Rough<br />

Glud Glue<br />

Graffegol Graphical, flat area of colour<br />

Gwead/ansawdd Texture<br />

Gwerthfawrogi Appreciate<br />

Gwrthrych Object<br />

Hudolus Magical, Ethereal<br />

Hysbysu To inform<br />

Llachar Bright<br />

Llinellog Linear<br />

Lliwgar Colourful<br />

Lliwiau Cynradd Primary Colours<br />

Lliwiau Eilradd Secondary Colours<br />

Llyfn Smooth<br />

Manwl Detailed<br />

Meddal Soft<br />

Miniog Pointed, sharp<br />

Mynegi To express<br />

Niwlog Misty<br />

Onglog Angular<br />

Pastel Chalk type crayons<br />

Pastel Light colours<br />

Patrymog Patterned<br />

Plygell Folder<br />

Portread Portrait<br />

Pwl Dull<br />

Rhamantus Romantic<br />

Rhwbiad Rubbing<br />

Siâp Shape, 2 D image eg square<br />

Tawel Tranquil, peaceful<br />

Tirlun Landscape<br />

Ton Tone, light and/or dark<br />

Tri deimensiwn Three dimensional<br />

Trwm Heavy<br />

Tywyll Dark<br />

Undonog Monotonous, unchanging<br />

Ymchwilio Investigate<br />

Ysgafn Light<br />

9


Cemeg Cemeg Cemeg<br />

Chemistry Chemistry Chemistry Chemistry<br />

Aer Air<br />

Adwaith Reaction<br />

Carbon deuocsid Carbon dioxide<br />

Cyfansoddyn Compound<br />

Cymysgedd Mixture<br />

Effaith ty$ gwydr<br />

Greenhouse effect<br />

Elfen Element<br />

Glaw asid Acid rain<br />

Gwresogi byd-eang Global warming<br />

Hafaliad Equation<br />

Hylosgiad Combustion<br />

Nwyon nobl Noble gases<br />

Ocsidio Oxidation<br />

Sylffwr deuocsid Sulphur dioxide<br />

Gwahanu Sylweddau Separating Substances<br />

Anhydawdd Insoluble<br />

Anweddu Evaporate<br />

Ardywallt Decanting<br />

Cromatograffi Chromatography<br />

Cyddwyso Condense<br />

Cymysgedd Mixture<br />

Distylliad Distillation<br />

Gweddillion Residue<br />

Hidlif Filtrate<br />

Hidlo Filtration<br />

Hydawdd Soluble<br />

Hydoddi Dissolve<br />

Hydoddiant Solution<br />

Hydoddiant dirlawn Saturated solution<br />

Hydoddydd Solvent<br />

Hydoddyn Solute<br />

Ymdoddi Melting<br />

Cerddoriaeth Cerddoriaeth<br />

Music Music Music Music<br />

Agorawd Overture<br />

Alawon gwerin Folk songs<br />

Allwedd y bas Bass clef<br />

Allwedd y trebl Treble clef<br />

Allweddell Keyboard<br />

Allweddellau electronig Electronic keyboard<br />

Amser cyffredin Common time<br />

Anadlu Breathing<br />

Arweinydd Conductor<br />

Arwydd amseriad Time signature<br />

Arwydd cywair Key signature<br />

Bagl Crook<br />

Band chwyth Wind band<br />

Band pres Brass band<br />

10


Beirniad Adjudicator<br />

Byrfyfyrio To improvise<br />

Cân Song<br />

Canu unsain Unison singing<br />

Cerddorfa Orchestra<br />

Cerddorfa linynnol String orchestra<br />

Cerddoriaeth gefndir Background music<br />

Clasurol Classical<br />

Clyweliad Audition<br />

Coesau Stems<br />

Corsen/brwynen Reed<br />

Croes/acen Syncopation<br />

Crosiet Crotchet<br />

Curiad Beat<br />

Cwafer Quaver<br />

Cyfansoddi To compose<br />

Cyfeiliant Accompaniment<br />

Cyfnodau cerdd Music eras<br />

Cyfoes Contemporary<br />

Cyfwng Interval<br />

Cymal/bwa brawddeg Phrase mark<br />

Cynghanedd/cytgord Harmony<br />

Cystadlu To compete<br />

Cytgan Chorus<br />

Cyweirnod Key<br />

Dadeni Renaissance<br />

Datganiad Recital, performance<br />

Datganiad ar y pryd Extemporisation<br />

Dawns werin Folk dance<br />

Deinameg Dynamic<br />

Deuawd Duet<br />

Di gyfeiliant A cappella<br />

Diweddeb Cadence<br />

Dwyran Binary<br />

Emyn dôn Hymn-tune<br />

Erwydd Stave<br />

Esgyn-guriad/curiad i fyny Introductory (up) beat<br />

Ffurf Form<br />

Graddfa Scale<br />

Gwrthbwynt Counterpoint<br />

Hanner-cwafer Semi-quaver<br />

Hapnod Accidental<br />

Llafar ganu Chanting<br />

Lleiaf Minor<br />

Llinell bar Bar line<br />

Llinell estynedig Leger line<br />

Llonnod Sharp<br />

Llyfr erwydd Manuscript book<br />

Meddalnod Flat<br />

Mudydd Mute<br />

Mwyaf Major<br />

Naturiol Natural<br />

11


Nodyn camu Passing note<br />

Offeryn Instrument<br />

Pedwarawd Quartet<br />

Pennill Verse<br />

Pumawd Quintet<br />

Rhamantaidd Romantic<br />

Sain Sound<br />

Sgor lawn Full score<br />

Suite/cyfres o ddawnsfeydd Set of dances<br />

Tant String<br />

Tawnod Rest<br />

Teiran Ternary<br />

Telyn Harp<br />

Tonyddiaeth Intonation<br />

Traw Pitch<br />

Traws acen Syncopation<br />

Trawsgyweiriad Modulation<br />

Trefniant cerddorfaol Orchestration<br />

Triawd Trio<br />

Tympan/timpani Kettle drum<br />

Uchelseinydd Amplifier<br />

Unawd Solo<br />

Wythfed Octave<br />

Cymraeg Cymraeg<br />

Welsh Welsh Welsh Welsh<br />

Ansoddair Adjective<br />

Atalnod llawn Full stop<br />

Atalnod/coma Comma<br />

Barddoniaeth Poetry<br />

Berf Verb<br />

Berfenw Verb noun<br />

Cerdd benrhydd Vers libre<br />

Cerdd gaeth Strict meter poetry<br />

Cerdd rydd Free meter poetry<br />

Cyffrous Exciting<br />

Cymhariaeth Simile<br />

Cynghanedd A Welsh metre pattern<br />

Cytsain Consonant<br />

Cywydd A strict meter in Welsh used as part of an ode<br />

Deialog Dialogue<br />

Diddorol Interesting<br />

Dihareb Proverb<br />

Dyddiadur Diary<br />

Effeithiol Effective<br />

Englyn A four line verse with strict metre<br />

Llafariad Vowel<br />

Llenyddiaeth Literature<br />

Llythyr Letter<br />

Odl Rhyme<br />

Onomatopeia Onomatopeia<br />

Rhyddiaith Prose<br />

12


Sillaf Syllable<br />

Soned Sonnet<br />

To bach/acen grom Circumflex<br />

Trosiad Metaphor<br />

Ymson Soliloquy<br />

Daearyddiaeth Daearyddiaeth<br />

Geography<br />

Adnodd/adnoddau Resource/resources<br />

Amgylchedd/ mgylcheddau Environment / environments<br />

Anheddiad/aneddiadau Settlement/settlements<br />

Anweddiad Evaporation<br />

Anweddu To evaporate<br />

Arwynebedd/arwynebeddau Surface/surfaces<br />

Cadwraeth Conservation<br />

Carthion Sewage<br />

Ceunant/ceunentydd Gorge/gorges<br />

Clogwyn/clogwyni Cliff/cliffs<br />

Cyddwysiad Condensation<br />

Cyddwyso To condense<br />

Cydlifiad/cydlifiadau Confluence/confluences<br />

Cyfathrebau Communications<br />

Cyfathrebu To communicate<br />

Cyfeirnod grid Grid reference<br />

Cyfeirnodau grid Grid references<br />

Cysgod glaw Rain shadow<br />

Daeareg Geology<br />

Disgyrchiant Gravity<br />

Dyddodiad Deposition<br />

Dyodiad Precipitation<br />

Erydiad Erosion<br />

Erydu To erode<br />

Glaw darfudol Convectional rain<br />

Glaw ffrynt Frontal rain<br />

Glaw tirwedd Relief rain<br />

Gorlifdir/gorlifdiroedd Floodplain/floodplains<br />

Graddfa/graddfeydd Scale/scales<br />

Hindreuliad Weathering<br />

Hindreulio To weather<br />

Llednant/llednentydd Tributary/tributaries<br />

Map ordnans Ordnance survey map<br />

Mapiau ordnans Ordnance survey maps<br />

Masnach Commerce<br />

Rhaeadr/rhaeadrau Waterfall/waterfalls<br />

Tarddiad/tarddiadau (afon) Source/sources (of a river)<br />

Trydarthiad Transpiration<br />

Y gylchred ddw$ r<br />

The water cycle<br />

Ystum/ystumiau (afon) Meander/meanders (river)<br />

13


Enwau Afonydd a Moroedd Names of Rivers and Seas<br />

Dyfrdwy Dee<br />

Gwy Wye<br />

Hafren Severn<br />

Wysg Usk<br />

Môr yr Iwerydd Atlantic Ocean<br />

Môr y Canoldir Mediterranean Sea<br />

Drama Drama<br />

Drama Drama Drama Drama<br />

Adolygiad Review<br />

Byrfyfyrio To improvise<br />

Celfi llwyfan Stage props<br />

Cofweinydd Prompter<br />

Creadigol Creative<br />

Cydweithio To co-operate<br />

Cyfarwyddiadau Directions<br />

Cyflwyniad Presentation<br />

Cylch chwarae Acting area<br />

Cymeradwyaeth Applause<br />

Cynulleidfa Audience<br />

Deialog Dialogue<br />

Dychmygu To imagine<br />

Dynwared To imitate<br />

Effeithiau sain Sound effects<br />

Gofod actio Performing area<br />

Golau/goleuadau Lights<br />

English English<br />

Saesneg Saesneg Saesneg Saesneg<br />

Accent Acen<br />

Adjective Ansoddair<br />

Adverb Adferf<br />

Apostrophe Collnod/Sillgoll<br />

Article Erthygl<br />

Author Awdur<br />

Autobiography Hunangofiant<br />

Capital letter Prif lythyren<br />

Character Cymeriad<br />

Comma Coma/atalnod<br />

Draft Drafft<br />

Drama Drama<br />

Full Stop Atalnod llawn<br />

Haiku Haicw<br />

Headline Pennawd<br />

Narrator Adroddwr<br />

14


Noun Enw<br />

Novel Nofel<br />

Paragraph Paragraff<br />

Poet Bardd<br />

Poetry Barddoniaeth<br />

Sentence Brawddeg<br />

Speech marks Dyfynodau<br />

Sub-heading Is-bennawd<br />

Syllable Sillaf<br />

Verb Berf<br />

Ffiseg Ffiseg<br />

Physics Physics Physics Physics<br />

Grymoedd Forces<br />

Arnofio Float<br />

Brigwth Upthrust<br />

Buanedd Speed<br />

Colyn Pivot<br />

Cydbwyso Balance<br />

Disgyrchiant Gravity<br />

Estyniad Extension<br />

Ffrithiant Friction<br />

Grym Force<br />

Gwadn Grip<br />

Gwrthiant aer Air resistance<br />

Gwthiad Push<br />

Lifer Lever<br />

Liferiad Leverage<br />

Màs Mass<br />

Moment Moment<br />

Newton Newton<br />

Pwysau Weight<br />

Suddo Sink<br />

Tyniad Pull<br />

Egni Energy<br />

Adnewyddadwy Renewable<br />

Anadnewyddadwy Non renewable<br />

Cemegol Chemical<br />

Cinetig (symudol) Kinetic<br />

Ffynhonnell Source<br />

Geothermol Geothermal<br />

Golau Light<br />

Gwres Heat<br />

Niwclear Nuclear<br />

Potensial Potential<br />

Sain Sound<br />

15


Solar Solar<br />

Tanwydd Fuel<br />

Tanwydd ffosil Fossil fuel<br />

Trawsnewid Transfer<br />

Trydan dwr Hydroelectric<br />

Trydanol Electrical<br />

Hanes Hanes<br />

History<br />

<strong>Termau</strong> Cyffredinol General Terms<br />

Adnoddau Resources<br />

Anghytuno To disagree<br />

Archwilio To examine<br />

Barn Opinion<br />

Canlyniad Result<br />

Canrif Century<br />

Cronoleg Chronology<br />

Cymru Wales<br />

Cymry The Welsh<br />

Cytuno To agree<br />

Dealltwriaeth Understanding<br />

Deddf Law<br />

Defnyddiol Useful<br />

Degawd Decade<br />

Dethol To select<br />

Dogfen Document<br />

Ffaith Fact<br />

Ffynhonnell Source<br />

Ffynonellau Sources<br />

Gorffennol The past<br />

Gwybodaeth Information<br />

Llinell Amser Time-line<br />

Newid Change<br />

Parhad Continuity<br />

Presennol The present<br />

Trafodaeth Discussion<br />

Tystiolaeth Evidence<br />

Tystiolaeth eilradd Secondary evidence<br />

Tystiolaeth gynradd Primary evidence<br />

Tystiolaeth lafar Oral evidence<br />

Tystiolaeth weledol Visual evidence<br />

Tystiolaeth ysgrifenedig Written evidence<br />

Ymchwil Research<br />

Ymchwilio To research<br />

Ystadegau Statistics<br />

16


Unedau Penodol Specifc Units<br />

Achos Cause<br />

Annibynnol Independent<br />

Antur Adventure<br />

Barwn/Barwniaid Baron/Barons<br />

Braint Privilege<br />

Brenhines Queen<br />

Brenin King<br />

Brwydro To fight<br />

Buddugoliaeth Victory<br />

Canol Oesoedd Medieval Ages<br />

Castell Castle<br />

Colled Loss<br />

Concro To conquer<br />

Concwest Edwardaidd Edwardian Conquest<br />

Croesgadau Crusades<br />

Dewrder Bravery<br />

Effaith Effect<br />

Ffin Border<br />

Goresgyn Conquer<br />

Gwrthryfel Rebellion<br />

Hanesydd Historian<br />

Iarll Earl<br />

Marchog Knight<br />

Marwolaeth Death<br />

Masnachwr Merchant<br />

Mynachlog Monastery<br />

Normaniaid Normans<br />

Pererindodau Pilgrimages<br />

Pla Du Black Death<br />

Pw$ er Power<br />

Teyrnas Realm<br />

Teyrnasu To rule<br />

Tywysog Prince<br />

Tywysoges Princess<br />

Uno Unite<br />

Y Drefn Ffiwdal The Feudal System<br />

Y Faenor The Manor<br />

Y werin The common people<br />

Yr Eglwys The Church<br />

17


Ieithoedd Ieithoedd Modern Modern<br />

Modern Modern Modern Modern Languages<br />

Languages<br />

Languages<br />

Languages<br />

CYMRAEG FRANÇAIS DEUTSCH ENGLISH<br />

Adferf Adverbe Adverb Adverb<br />

Amherffaith Imparfait Imperfekt Imperfect<br />

Amodol Conditionnel Konditional Conditional<br />

Amser y ferf Le temps du verbe Zeit Tense<br />

Ansoddair Adjectif Adjektiv Adjective<br />

Benywaidd Féminin Feminin Feminine<br />

Berf Verbe Verb Verb<br />

Berfenw Infinitif Infinitiv Infinitive<br />

Dyfodol Futur Futur Future<br />

Enw Nom Substantiv Noun<br />

Gwrywaidd Masculin Maskulin Masculine<br />

Llafar Oral Mündlich Oral<br />

Niwtr (Neutre) Neutrum Neuter<br />

Perffaith Passé composé Perfekt Perfect<br />

Presennol Présent Präsens Present<br />

Rhagenw Pronom Pronomen Pronoun<br />

Rhangymeriad<br />

gorffennol<br />

Rhangymeriad<br />

presennol<br />

Mathemateg<br />

Mathemateg<br />

Participe passé Partizip Perfekt Past participle<br />

Participe présent Partizip Präsens Present participle<br />

Symbol/Enghraifft<br />

18<br />

Mathematics<br />

Mathematics<br />

Mathematics<br />

Mathematics<br />

Rhifedd Numeracy<br />

Adio + Add<br />

Benthyg Borrow<br />

Canfed 0.01 Hundredth<br />

Cannoedd 300 Hundreds<br />

Degau 20 Tens<br />

Degfed 0.1 Tenth<br />

Degolyn 0.287 Decimal<br />

Digid Digit<br />

Gweddill Remainder<br />

Lleiaf Smallest<br />

Lluosi x Multiply


Maint Size<br />

Milfed 0.001 Thousandths<br />

Miloedd 5000 Thousands<br />

Mwyaf Greatest<br />

Pwynt degol . Decimal point<br />

Rhannu Divide<br />

Rhif 6 Number<br />

Tynnu - Subtract<br />

Uned Unit<br />

Onglau Angles<br />

Clocwedd Clockwise<br />

Cyfeiriant Bearing<br />

Fertig Vertex<br />

Gradd Degree<br />

Gwrthgloc Anti-clockwise<br />

Ongl Angle<br />

Ongl aflem Obtuse angle<br />

Ongl atblyg Reflex angle<br />

Ongl lem Acute angle<br />

Ongl sgwar Right angle<br />

Ongl syth Straight angle<br />

Onglydd Protractor<br />

Tro Turn<br />

Y Systemau Metrig Ac<br />

Imperial<br />

Arwynebedd<br />

19<br />

The Metric and Imperial Systems<br />

Area<br />

Centimetr cm Centimetre<br />

Hyd<br />

Length<br />

Kilometr km Kilometre<br />

Llathen Yard<br />

Lled<br />

Width<br />

Màs Mass<br />

Mesur<br />

Measure<br />

Metr m Metre<br />

Milimetr mm Millimetre<br />

Milltir Mile<br />

Modfedd ″ Inch


Owns Ounce<br />

Perimedr Perimeter<br />

Petryal<br />

Pren mesur<br />

20<br />

Rectangle<br />

Ruler<br />

Pwys Pound<br />

Pwysau<br />

Sgwar<br />

Stôn<br />

Weight<br />

Square<br />

Stone<br />

Taldra/Uchder Height<br />

Troedfedd ′ Foot<br />

Tunnell Tonne<br />

Ffracsiynau Fractions<br />

Chwarter Quarter<br />

Degfed Tenth<br />

Enwadur Denominator<br />

Ffracsiwn Fraction<br />

Ffracsiwn pendrwm<br />

Improper fraction<br />

(top-heavy fraction)<br />

Ffracsiynau hafal (Cywerth) Equivalent fractions<br />

Hanner Half<br />

Rhif cymysg Mixed number<br />

Rhifadur Numerator<br />

Symleiddio Simplify (cancel down)<br />

Trydydd (Traean) Third<br />

Trafod Data Handling Data<br />

Amhosibl<br />

Impossible<br />

Amledd Frequency<br />

Amledd cymharol<br />

Anhebygol<br />

Arolwg<br />

Relative frequency<br />

Improbable<br />

Survey


Cyfuniad Combination<br />

Digwyddiad Event<br />

Dosraniad/tabl amledd<br />

Echelin<br />

Hap<br />

Llinell/Graddfa Tebygolrwydd<br />

Pictogram<br />

Siart bar<br />

Siart cylch<br />

Siart rhicbren/tali<br />

21<br />

Frequency distribution/table<br />

Axis<br />

Random<br />

Probability line/scale<br />

Pictogram<br />

Bar chart<br />

Pie chart<br />

Tally chart<br />

Siawns Chance<br />

Sicr<br />

Tebygol<br />

Tebygolrwydd<br />

Certain<br />

Probable<br />

Probability<br />

Teg/Diduedd Fair/Unbiased<br />

Tueddol Biased<br />

Yr un mor debygol<br />

Equally likely<br />

Patrymau Rhif Number Patterns<br />

Allbwn<br />

Cerdyn rhif<br />

Output<br />

Number card<br />

Dilyniant Sequence<br />

Eilrif<br />

Mewnbwn<br />

Even number<br />

Input


Odrif<br />

22<br />

Odd number<br />

Patrwm Pattern<br />

Peiriant rhif<br />

Rheol<br />

Number machine<br />

Rule<br />

Rhif cysefin Prime number<br />

Rhif nesaf<br />

Next number<br />

Rhif Sgwâr Square number<br />

Symleiddio<br />

Term<br />

<strong>Termau</strong> anghyffelyb<br />

<strong>Termau</strong> cyffelyb<br />

Simplify<br />

Term<br />

Unlike terms<br />

Like terms<br />

Cyfesurynnau Coordinates<br />

Croeslin Diagonal<br />

Cyfesuryn Coordinate<br />

Echelin Axis<br />

Echelinau Axes<br />

Fertigol Vertical<br />

Grid Grid<br />

Lleoli Locate<br />

Lleoliad Location<br />

Llorweddol Horizontal<br />

Negyddol Negative<br />

Pedranr Quadrant<br />

Pwynt Point<br />

Tardd/tarddle Origin<br />

Cymesuredd Symmetry<br />

Adlewyrchiad Reflection<br />

Adlewyrchu Reflect


Cylchdro Rotation<br />

Cylchdroi Rotate<br />

Cymesuredd cylchdro Rotational symmetry<br />

Drych Mirror<br />

Llinell/<br />

echelin cymesuredd<br />

Line/Axis symmetry<br />

Trefn Order<br />

Rhifau Cyfeiriol Directed Numbers<br />

Amrediad tymheredd Temperature range<br />

Gorddraft<br />

23<br />

Overdraft<br />

Is Lower<br />

Minws/Diffyg - Minus<br />

Rhif negyddol/negatif -2 Negative number<br />

Sero 0 Zero<br />

Sgôr safonol Par score<br />

Thermomedr<br />

Thermometer<br />

Tymheredd °c Temperature<br />

Uwch Higher<br />

Technoleg Technoleg<br />

Technology<br />

Technology<br />

Technology<br />

Technology<br />

Tecstiliau Textiles<br />

Applique Applique<br />

Edau Thread<br />

Ffabrig Fabric<br />

Ffasneri Fasteners<br />

Gwnïo Sew<br />

Lwfans sêm Seam allowance<br />

Nodwydd Needle<br />

Patrwm Pattern<br />

Peiriant gwnio Sewing machine<br />

Pinnau Pins<br />

Pwythau Stitches<br />

Sialc teiliwr Tailor’s chalk<br />

Siswrn Scissors


Defnyddiau Gwrthiannol Resistant Materials<br />

Allbwn Output<br />

Bagl Bridle<br />

Batri Battery<br />

Bôn Butt<br />

Brau Brittle<br />

Cafnu To hollow<br />

Caledfwrdd Hardboard<br />

Cau Hollow<br />

Colfach Hinge<br />

Collddail Deciduous<br />

Crafanc Chuck<br />

Craidd Core<br />

Cydrannau Components<br />

Cylched Circuit<br />

Cylchlif Band saw<br />

Cynhalydd Holder<br />

Cyrydiad Corrosion<br />

Cysylltydd Connector<br />

Darffeilio Draw filing<br />

Deuod allyrru golau Light emitting diode<br />

Diogelwch Safety<br />

Dur Steel<br />

Ebill Bit<br />

Ffurfydd Former<br />

Goruniad Lap joint<br />

Gwifren Wire<br />

Gwrthsoddi To countersink<br />

Gwrthydd Resistor<br />

Haclif Hacksaw<br />

Haearn Iron<br />

Haearn bwrw Wrought iron<br />

Hoelbren Dowel<br />

Hydrin Malleable<br />

Llathru To polish<br />

Llenfetel Sheet metal<br />

Llif fwa fach Coping saw<br />

Mecanwaith Mechanism<br />

Mewnbwn Input<br />

Mynawyd Awl/bradawl<br />

Nipydd/snipiau Snips<br />

Ochr-olwg End elevation<br />

Patrymlun Template<br />

Proses Process<br />

Rabad Rebate<br />

Rhasgl Spokeshave<br />

Rhathell Rasp<br />

Rheoli Control<br />

Rhuddin Heartwood<br />

Rhwyglif Rip saw<br />

24


Sgrafellu To scrape<br />

Sgraffinydd Abrasive<br />

Sgrifell Scriber<br />

Sgrifellu To scribe<br />

Sgriw bengron/benuchel Round head screw<br />

Sgriw benwasted Countersink screw<br />

Sodr Solder<br />

Swits Switch<br />

Tawedd Molten<br />

Trawslif Cross cut saw<br />

Trawst(dist) Beam<br />

Turn Athe<br />

Tymherau To temper<br />

Tyno Tenon<br />

Uniad haneru Halving joint<br />

Uniad mortais a thynol Mortice and tenon joint<br />

Enwau Coed Tree Names<br />

Castanwydden Chestnut<br />

Derwen Oak<br />

Ffawydden Beech<br />

Llwyfen Elm<br />

Mahogani Mahogany<br />

Onnen Ash<br />

Palalwyfen Lime<br />

Pinwydden Parana Parana pine<br />

Pinwydden yr Alban Scots Pine<br />

Pyrwydden Sycamore<br />

Tîc Teak<br />

Ywen Yew<br />

Techn Technoleg Techn Techn oleg Gwybodaeth<br />

Gwybodaeth Gwybodaeth<br />

Information Information Information Information Technology<br />

Technology<br />

Technology<br />

Technology<br />

Disgrifiad<br />

Allbrint Copi o waith ar bapur Printout<br />

Allbwn Canlyniadau prosesu data Output<br />

Allweddell Keyboard<br />

Amlgyfrwng Cyfuniad o destun, graffeg, sain a fideo Multimedia<br />

Argraffydd Printer<br />

Brysluniau Llyfrgell o luniau parod Clipart<br />

Bwrddgyhoeddi Meddalwedd sy’n cyfuno testun a graffeg i Desk top publishing<br />

greu posteri, cylchgrawn etc<br />

(DTP)<br />

Cadw Storio gwybodaeth ar ddisg Save<br />

Caledwedd Cydrannau system gyfrifiadurol Hardware<br />

Cell Blwch ar daenlen lle gellir teipio data Cell<br />

Chwilio Search<br />

25


Clipfwrdd Lle i storio testun neu ddelwedd dros dro Clipboard<br />

Cof Memory<br />

Cofnod Set o wybodaeth am rywun neu rywbeth Record<br />

Copi caled Copi o waith ar bapur Hard copy<br />

Copïo a gludo Creu copi union o destun neu graffeg Copy and paste<br />

Cyfathrebau Communications<br />

Cyfrinair Password<br />

Cyfuno Dod a data o ddwy ffynhonnell wahanol at<br />

ei gilydd<br />

Merge<br />

Cyrchwr Cursor<br />

Dileu Delete<br />

Disg galed Hard disk<br />

Disg hyblyg Floppy disk<br />

Disgyrrwr Disk Drive<br />

Diweddaru Cadw newidiadau i ffeil sydd eisioes yn<br />

bod<br />

Update<br />

Dyfais allbynnu Argraffydd, sgrîn etc Output device<br />

Dyfais fewnbynnu Llygoden, allweddell, sganiwr etc Input device<br />

Efelychiad Dynwared system Simulation<br />

Ffeil File<br />

Ffeil-weinyddwr Cyfrifiadur rhwydwaith sy’n storio’r holl<br />

raglenni a ffeiliau defnyddwyr<br />

File server<br />

Ffonau pen Headphones<br />

Ffont Math o deip Font<br />

Firws Rhaglen sydd yn difrodi system<br />

gyfrifiadurol<br />

Virus<br />

Golygu Newid rhywbeth sydd wedi’i storio ar<br />

gyfrifiadur<br />

Edit<br />

Graffeg Diagramau, siartiau neu graffiau Graphics<br />

Graffeg crwban Iaith raglennu megis LOGO Turtle graphics<br />

Gwiriwr sillafu Spell checker<br />

Gwybodaeth Information<br />

Hacio Torri mewn i system gyfrifiadurol heb<br />

ganiatad<br />

Hack<br />

Holi Y broses o gael gwybodaeth o ffeil Interrogate<br />

Iaith raglennu Programming language<br />

Italig Testun sy’n gogwyddo i’r dde Italics<br />

Llwytho Cael gwybodaeth sydd wedi’i storio yn ôl Load<br />

Llygoden Mouse<br />

Maes Darnau o wybodaeth mewn cofnod Field<br />

26


Maes allweddol Darn o wybodaeth sy’n unigryw mewn<br />

cofnod<br />

Key field<br />

Meddalwedd Y rhaglenni sy’n rhedeg ar gyfrifiadur Software<br />

Mewnbwn Y data sy’n cael ei fwydo mewn i<br />

gyfrifiadur ar gyfer prosesu<br />

Input<br />

Mewnfudo Llwytho testun neu graffeg o becyn<br />

meddalwedd gwahanol<br />

Import<br />

Mewnosod Ychwanegu data mewn ffeil Insert<br />

Patrymlun Gosod steil arbennig i ddogfen Template<br />

Pennyn a throedyn Header and footer<br />

Perifferolyn Dyfais dan reolaeth yr uned brosesu<br />

ganolog (ee allweddell, llygoden, sgrin,<br />

argraffydd etc)<br />

Post electronig (e- Gyrru dogfen i gyfrifiadur arall yn bell neu<br />

bost)<br />

agos<br />

27<br />

Peripheral<br />

Electronic mail<br />

(e-mail)<br />

Prosesu geiriau Word processing<br />

Rhwydwaith Grwp o gyfrifiaduron sydd wedi’i cysylltu<br />

â’i gilydd<br />

Network<br />

Rhyngrwyd Rhwydwaith o rwydweithiau cyfrifiadurol<br />

dros y byd i gyd<br />

Internet<br />

Sganiwr Dyfais sy’n sganio llun neu destun i gof y<br />

cyfrifiadur<br />

Scanner<br />

Sgrîn Screen, Monitor<br />

Taenlen Meddalwedd sy’n cynnwys grid o flychau<br />

sy’n dal testun, rhifau neu fformwlâu<br />

Spreadsheet<br />

Testun trwm Testun mewn teip trwm sy’n sefyll allan Bold<br />

Tocio Dewis rhan o ddelwedd yn unig Crop<br />

Torri a gludo Symud testun i fan arall mewn dogfen Cut and paste<br />

Trefnu Sort<br />

Uned brosesu ganolog ‘Ymennydd’ y cyfrifiadur Central processing unit<br />

Unioni Alinio testun â’r ymyl chwith a’r dde Justify<br />

Y We Fyd-Eang Rhan o’r rhyngrwyd sy’n defnyddio testun,<br />

graffeg, sain, animeiddio a fideo<br />

The World Wide Web<br />

(WWW)

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!