ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Uçucu Organik Bileşiklerin Sondaj Kesinti Örneklerinde Kuyu Test ve
Tamamlama İşlemleri Öncesi Tespiti ve Değerlendirilmesi: Ön Hazırlık
Çalışması
Kadir Gürgey 1 , Al H. Silliman 2 , Tuba Evren Sökmensüer 1 , Müjdat İşçi 1
1 Merty Energy, Ankara
2 W.L. Gore & Associates, Inc. Md, A.B.D
Kuyu testleri ve tamamlama işlemleri öncesi; hidrokarbonca zengin rezervuar (HZR) aralıkları ve bu
aralıklar arası diklemesine devamlılık, yaklaşık hidrokarbon tipi (normal petrol, ağır petrol, doğal
gaz, kondensat, katı bitüm vs.) ve kalitesi (API gravite, biyodegradasyon oluşumu) gibi tespitler
kuyu logu, karot örneği ve DST (sondaj dizisi ile yapılan açık kuyu testi) değerlendirmeleri yoluyla
yapılmaktadır. Bu tespit işlemi maliyeti özellikle USA’da Meksika Körfezi Havzası, Azerbaycan’da
Güney Hazar Havzası, Çin’de Bohai Körfez Havzası gibi denizel ve Türkiye’de Gediz Graben Havzası
gibi kıtasal havzalarda, eğer HZR aralık sayısı 1-2 den büyük ise (bazen HZR aralık sayısı >10 olabilir)
oldukça yüksektir. Bu nedenle, kuyu test ve tamamlama işlemleri öncesi ortaya çıkan maliyetlerin
azaltılması planlanmış ve bu amaçla, sondaj kesinti örneklerinde bulunan buharlaşan (BOB) ve yarıbuharlaşan
organik bileşenler (YBOB) kullanılmıştır. Çalışmada, Batı Anadolu Gediz Grabeni’nde
yer alan Sarıkız-2 (her 15 m. de bir) ve -3 (her 3 m. de bir) kuyuları boyunca toplam 329 kırıntı
örneği alınmıştır. Bu örnekler, C2-C20 aralığında var olan BOB ve YBOB’ leri mükemmel emicileri
sayesinde bünyesine alan ve tutan GORE modülleriyle pasif olarak önceden tasarlanmış bir
zaman aralığında bir arada tutulmuştur. Hidrokarbon içeren GORE modülleri, daha sonra Isısal
bozunma/Gaz-kromatografi/Kütle spektroskopi (IB/GK/KS) ile analiz edilmiş ve 45 BOB ve YBOB
bileşiği ng (10-9 gr) mertebesinde nicel olarak tespit edilmiştir. GORE verilerinin ( 329 örnek
x 45 değişken) hem alışılagelmiş ve hem de istatistik yöntemlerle değerlendirilmeleri aşağıda
verilen ilksel ancak cesaret verici sonuçları doğurmuştur:
1) HZR aralıklarının tespiti mümkündür,
2) Kuyu testi amacıyla, HZR aralıklarının önemliden önemsize doğru sıralaması yapılabilir,
3) HZR aralıkları arası devamlılık saptanabilir,
4) Örtü kaya verimliliği kontrol edilebilir,
5) Hidrokarbon ön göç cephesi tahmin edilebilir ve
6) Her bir HZR aralığında var olan hidrokarbonun tipi ve kalitesi yaklaşık olarak tespit edilebilir.
Bu çalışma, başarılı neticeler alınmasına rağmen, alışılagelmiş yöntemlerin yerine henüz geçemez
ama geleneksel metotları destekleyici ve kuvvetlendirici niteliktedir.
Anahtar Kelimeler: Uçucu organik bileşik, hidrokarbonca zengin aralık, sondaj kesintisi
54