ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Yeni Türk Petrol Kanunu İle İlgili Bazı Öneriler
Ahmet Tandırcıoğlu
TPOC Libya Ofisi, Libya
Ülkemizde 1954 yılında yürürlüğe giren 6326 sayılı Petrol Kanunu’nun değiştirilmesine yönelik
olarak Avrupa Birliği (AB) mevzuatına uyum, günümüz market koşullarına uygun olarak ülke
petrol kaynaklarının hızlı, sürekli ve etkili bir şekilde aranmasını, geliştirilmesini ve üretilmesini
sağlamak gerekçeleriyle 5574 sayılı Türk Petrol Kanunu tasarısı hazırlanmıştır. Ancak, yeni Yasa
tasarısı ile milli menfaatler korunarak beklenen hedeflere ulaşmak, mümkün görülmemekte olup
dünyada bazı ülkelerde de uygulanan hibrid bir model önerilmektedir. Bu model ile teknik ve
mali yeterliliğe sahip şirketlerin katıldığı, tarafsız, şeffaf ve rekabetçi bir ortamda ruhsatlandırma
işlemlerinin gerçekleştirilmesi, arama döneminde ciddi yatırımların yapılması, takibi ve
yaptırımların uygulanmasına yönelik öneriler ile ruhsatta ekonomik keşif yapılması durumunda
elde edilecek karın yatırımcı ve devlet arasında adil bir şekilde paylaşılması öngörülmektedir.
Arama ruhsatlarının ruhsatta operatörlük yapabilecek teknik ve mali açıdan önyeterlilik almış
şirketlerin katılabildiği müzayedeler yolu ile verilmesi esas olmalı, müzayedeye konu olmayan
petrol aramalarına açık bir sahaya arama ruhsatı başvurusunda bulunulması halinde ise diğer
şirketlerin başvuruda bulunabilmesi için arama ruhsatının kapsadığı alanın ilan edilerek 90 günlük
süre verilmelidir. Teknik açıdan operatörlük yapamayacak durumdaki sermaye şirketlerine ruhsat
verilmemesi, ancak diğer operatör şirketlerle ortaklık kurmak yoluyla yatırımlara katılmaları
sağlanabilir. Ruhsat başvurusunda şirketler, ruhsatta gerçekleştirecekleri asgari iş programı ile R
faktörüne bağlı kar paylaşım oranı veya ilave devlet hissesini teklif olarak verirler. Kazanan şirket
ise daha önceden açıklanan bir puanlama yöntemi kullanılarak kamuoyu huzurunda, anında
belirlenir.
Arama ruhsat alanının büyüklüğünün belirlenmesinde aramacılık riskleri dikkate alınmalı,
aramacılık risklerinin yüksek olduğu ruhsatlar büyük (en fazla 10.000 km 2 ), düşük olduğu ruhsatlar
ise küçük (en az 500 km 2 ) tutulmalıdır. Arama dönemi 2 fazlı olarak karada 4+2 yıl denizde ise 6+3
yıl olarak düzenlenmeli, 2. faza geçebilmek için en az 1 arama kuyusu kazma zorunluluğu ile
ruhsatın en az % 40’ının terk edilmesi zorunluluğu getirilmelidir. Keşif ve ticari keşif kavramları
tanımlanarak arama döneminde yapılacak olan bir keşfin ticari olup olmadığının belirlenmesine
yönelik çalışmalar için arama döneminin yeterli olmaması durumunda en fazla 2 yıllık bir tespit
dönemi tüm ruhsat alanı için değil yalnızca keşif yapılan prospekt alanı için verilmeli, böylelikle
ruhsatın geri kalanının yeni arama çalışmalarına açılması sağlanmalıdır.
Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (PİGM)’nün görev ve sorumluluklarını yerine getirebilmesi için
uzman personel, teknik altyapı ve mali açıdan yeniden yapılandırılması şarttır. Ayrıca, sektörde
ana oyuncu konumunda olan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın da yeniden yapılandırılması
ile ilgili yasal düzenlemelerin gerçekleştirilerek uluslararası anlamda rekabet edebilir düzeye
getirilmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Petrol Kanunu
264