ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Blind Shear Ram Blowout Preventer İçin Kesme Kuvvetinin Hesaplanması
Abdulkadir Tekin
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Batman Bölge Müdürlüğü, Sondaj Müdürlüğü, Batman
Gulf of Mexico da görev yapan Deepwater Horizon kulesinde meydana gelen patlama bir kez
daha gösterdi ki, sondaj esnasında blowout preventer (BOP) lerin görevlerini tam olarak yerlerine
getirememeleri ölüm, yaralanma ve çok büyük çevre felaketlerine neden olmaktadır.
Sondaj boyunca yer altındaki tüm formasyonların basınçları kuyu içerisindeki çamurun hidrostatik
basıncı ve kullanılan pompaların basınçları ile dengelenmektedir. Her ne sebeple olursa olsun
kuyu toplam basıncı kazılan formasyonun basıncının altına düşer ise “kick” oluşur ve eğer çeşitli
müdaheleler ile kick kontrol altına alınamaz ise formasyon sıvısı veya/ve gazı yüzeye (kuleye)
ulaşarak blowout diye adlandırılan patlamaya neden olur.
Formasyon sıvısının yüzeye ulaşmasını engellemek amacı ile kullanılan ekipmanlar blowout
preventer diye adlandırılır ve bunlar güvenlik valfi vazifesi görürler. Blowout preventerler
tetiklendiğinde formasyondan yüzeye doğru gelen sıvıların akışını kesecek şekilde kuyuyu
kapatmaları ve gelen basıncı (20,000 psi olabilmektedir) kontrol altında tutacak şekilde
sızdırmazlığı sağlamaları gerekmektedir.
Genele bir offshore kuyubaşı dizaynında iki çeşit blowout preventer kullanılmaktadır; Annular
ve Ram. Annular blowout preventerlar kuyuda kullanılan dizi elemanlarının kuyu içerisinde olup
olmadıklarına bakmaksızın kuyuyu kapatma işleminde kullanılırlar. Ram blowout preventerler üç
çeşit olup kapı valfleri ile aynı çalışma prensibine sahiptirler.
Tetiklendikleri zaman iki adet karşılıklı ram birbirine doğru hareket edip merkezde birleşerek kuyu
açıklığını kapatmak suretiyle sızdırmazlığı sağlarlar. Pipe ram blowout preventer dizinin etrafını
sararak sızdırmayı sağlarken, blind ram kuyu içerisinde dizi elemanı olmadığı zaman iki ram içeiçe
geçerek sızdırmazlığı sağlar, ve blind shear ram kuyu içerisinde dizi elemanı oladuğunda acil
durumda diziyi kesip ramlarin içiçe geçmesi ile sızdırmazlığı sağlar.
398