ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Türkiye ve Dünyada Petrol Hukuku Düzenlemeleri ve Önemi
Nilüfer Özder Çiftçi
N.V. Turkse Perenco, Ankara
Günümüz dünyasında Petrol sektöründe yaşanan zorlu rekabetle, yalnızca hukuki zemini iyi
tasarlanmış petrol politikası ve mali politika sistemleriyle başa çıkılabilir. Hükümetler ve petrol
yatırımcılarının kalkınma hedeflerine ulaşabilmesi de, anlaşılabilir, istikrarlı ve güvene dayalı bir
hukuki zeminde, uzun ömürlü ve dayanıklı ilişkilerle sağlanabilir. Enerji bir ülkenin ekonomisini
belirleyen en önemli faktörlerin başında gelir ve temelde amaç ülkenin ekonomik gücünü
arttırarak toplum refahını en üst düzeye taşımaktır. Ülkemizde enerji ihtiyacının her geçen gün
artması, küresel anlamda yaşanan değişimler ve liberal piyasa düzenlemeleri ve Petrolün arama
ve üretimden tüketiciye ulaştırılmasına kadar geçen süreçte oyuncuların, kuralların ve denetim
süreçleri ile yetkililerin belirlenmesi gerekliliği yeni bir hukusal düzenleme yapılması, regülasyon
ihtiyacını ortaya çıkartmıştır. Bu bağlamda ülkemizde ve dünyada Petrol Sektörünün hukuksal
gelişimini anlamak; yaşanan yenilikleri kavrayıp, sektörde yaşanan sorunlara hukuki çözüm
bulmak için son derece önemlidir. Ülkemizde petrol sektörünün serbestleşmesi ve liberalleşmesi
yolundaki hukuksal zemin piyasa kanunlarıyla atılmıştır. Uygulamada doğan aksaklıkları gidermek,
yeni çıkan ihtiyaçları düzenlemek gibi durumlarda ve çeşitli zamanlarda hukuk kurallarının
değişmesi ihtiyacı doğabilir ve hukuk normları değiştirilebilir. Ancak Kanun ve Yönetmelikler
değiştirilirken ortaya çıkan yeni ihtiyaçların karşılanması, mevcut aksaklıkların giderilmesi ve var
olan mevcut hukuki durumun ve istikrarın zedelenmemesi gerekir. Arama ve üretim faaliyetleri
ile ilgili hukuksal düzenleme enerji piyasası düzenlemeleri yapılırken bir anlamda göz ardı
edilmiştir. Petrol Kanunu içerisinde bulunan bir çok düzenleme ve uygulama piyasa kanunları
yürürlülüğe girdikten sonra geçersiz ve uygulanamaz olmuştur. Bu durum sektördeki mevcut
şirketleri geleceğe yönelik yatırım yapma ve diğer uygulamalar konusunda olumsuz etkilemiş ve
geçiş sürecinde birçok sorunlar yaşanmasına sebep olmuştur. Bunun yanında ise arama ve üretim
faaliyetlerine yatırım yapmak isteyen yerli ve/veya yabancı yatırımcılar için de hukuksal riski
artırarak bir belirsizlik oluşturmuştur. Bir taraftan Enerji sektöründe serbest bir piyasa yaratmaya
çalışırken diğer taraftan da bu piyasalarda oyuncu olabilecek yerli ve yabancı petrol ve doğal gaz
üreticilerinin yatırımları teşvik edilmeli, hukuki belirsizlik ve çelişkiler ortadan kaldırılmalıdır. Bu
bağlamda; global düzeyde çevre ülkelerin ve avrupa birliğinin hukuksal ve mali düzenlemeleri
de göz önünde bulundurulmalı ve sağlam bir mali ve hukuki zeminde uluslararası düzeyde kabul
görmüş sözleşmelerin (örneğin; üretim paylaşımı (production sharing contracts) sözleşmeleri,
ortak girişim (Joint venture contracts), sondaj sözleşmeleri (drilling contracts), sismik sözleşmeleri
(seismic contracts)) ülkemizde de yerli şirketler arasında daha anlaşılır ve daha sıklıkla kullanılır
hale getirilmesi sağlanmalıdır. Bu hususların; Türk Petrol Sektörünün uluslararası platformda
güçlü bir oyuncu olmasına önemli bir katkı sağlayacağı tartışmasızdır.
Anahtar Kelimeler: Petrol Sektörü, Petrol kanunu, Arama ve Üretim faaliyetleri
262