ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Karadeniz Ultra Derin Deniz Sondajları’nda Görülen Kaçakların
Değerlendirilmesi
Ayşenur Mazlum
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Sondaj Daire Başkanlığı, Ankara
Ultra derin deniz operasyonlarında formasyon basıncı ile çatlak basıncı değerlerinin birbirine
çok yakın seyretmesi hem planlama hem de sondaj safhasında en büyük zorluklardan biri
olmuştur. Bu değerler birbirine yaklaştıkça sondaj yaparken herhangi bir formasyonda kaçakla
karşılaşma olasılığı artmaktadır. 2010 yılı içerisinde Karadeniz’de 1’i TPAO ortaklığında, 2’si TPAO
operatörlüğünde tamamlanan operasyonlarda da görülen önemli problemlerden biri kaçak
olmuştur. Operasyon öncesinde elde edilen verilerle yapılan tahminler sonucu yeterli olduğu
düşünülen çamur ağırlıkları çatlatma basıncını aşmış, bu durumda daha önce hazırlanan hidrolik
programlar revize edilmiştir. Bu tip kaçakların ilerleyişini önlemek için sondaj operasyonlarında
yaygın olan tercih edilen kaçak önleyici kimyasallar uygulamasına gidilmiştir. Yine operasyon
öncesinde belirlenen basınç-derinlik grafiklerine göre hazırlanan casing derinlikleri görülen
gerçek basınç değerleri doğrultusunda değiştirilmiştir. Kaçak ile karşılaşıldığında ilk olarak
eşdeğer çamur ağırlığı (ECD), ilerleme hızı (ROP) gibi sondaj parametreleri de dikkatle izlenip,
kolay ve maliyeti düşük yöntemlerle de problemlerin önüne geçilmeye çalışılmıştır. Su bazlı
çamur kullanılan operasyonlarda edinilen tecrübeler gözönünde bulundurularak Karadeniz’de
daha sonra yapılacak sondaj operasyonlarında sentetik/petrol bazlı çamurun da analiz edilmesi
gereken bir seçenek olduğunu göstermiştir. Bu çalışmada Karadeniz’de yürütülen operasyonlarda
karşılaşılan önemli problemlerden biri olan kaçak konusu; sondaj parametreleri, çamur özellikleri
ve formasyon özellikleri analiz edilerek sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Çamur Kaçağı, Karadeniz, Kaçak Önleme, TPAO
250