ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Ultra-Derin Deniz Kuyularında Casing Tasarımı Yöntemi
Burak Kayael
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Sondaj Daire Başkanlığı, Ankara
Bir Arama ve Üretim şirketinin üstlenebileceği en zorlayıcı görevlerden biri ultra-derin deniz
kuyusunun kazılması işlemidir. Teknik, lojistik ve çevresel meselelerin yanında işletme masrafları
da kuyu planlama ve yürütme işlemlerinin herbirini kritik hale getirmektedir. Her kuyu planlama
işleminde olduğu gibi, burada da casing tasarımı en önemli adımlardan birisidir. Bunun nedeni
alınacak malzemeleri, zaman tahminini ve son olarak da masrafları direk etkilemesidir. Casing
tasarımının ilk adımı tüm kuyuya dayanak sağlayacağı için sağlam bir conductor tasarımına sahip
olmaktır Conductor yüzbinlerce kilo yük taşıyacağı için detaylı bir bükülme analizi yapılmalıdır.
İkinci olarak ilave bir casing ile izole edilmesi gerektiği için herhangi bir sığ akış (sığ su veya gaz
akışı) potansiyeli olup olmadığı incelenmelidir. İlk iki kuyu kısmı için çalışmalar tamamlandığında
kuyunun geri kalan tasarımı, ana olarak kuyu basınç eğilimleri (gözenek basıncı ve çatlatma basıncı)
tarafından yönlendirilir. Sondaj prensibi olarak bir kuyu kısmının son noktasındaki gözenek basıncı
bir önceki casing shoe’daki çatlatma basıncını geçmemelidir. Eğer böyle bir durum gerçekleşirse
yüksek masraflı operasyonlara veya kuyuya girişe neden olabilir. Bu tür bir riskin önüne geçmek
için jeoloji ve jeofizik uzmanları tarafından detaylı bir gözenek basıncı – çatlatma basıncı çalışması
yapılması gerekmektedir; çünkü bu çalışma kuyu planlama mühendisleri için rehber niteliğinde
olacaktır. Deniz ortamlarının doğası gereği, su derinliği arttıkça derinliğe bağlı örtü katman basınç
gradiyentinin artış hızı düşer. Buna bağlı olarak da çatlatma basıncı aynı şekilde hareket eder.
Ani bir basınç artışı olduğunda gözenek basıncı ve çatlatma basıncı arasındaki boşluk belirgin bir
şekilde azalır ve bu durum indirilecek casing veya liner sayısını arttırır. Bugüne kadar Karadeniz
bölgesinde hazırlanan en karmaşık casing tasarımı 8 (sekiz) casing dizisi içeriyordu. Bu tasarım
36” conductor’la başlayıp 7” üretim liner’ı ile son buluyordu. İndirilecek dizi sayısı kazılacak
formasyonların özellikleri, kuyunun basınç profili ve teknik limitler tarafından etkilenir. Casing
tasarımının kuyu şartları için uygun ve etkili olabilmesi için tüm bu faktörlerin dikkatli bir şekilde
incelenmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Casing Tasarımı, Karadeniz, Gözenek Basıncı, Çatlatma Basıncı
248