ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Anadolu’nun Tektonik Gelişimine Hidrokarbon Aramacılığı Açısından Yaklaşım
Alastair H. F. Robertson 1 , Aral İ. Okay 2 , Osman Parlak 2 , Timur Ustaömer 4
1 Edınburgh Üniversitesi, Yerbilimleri Okulu, İngiltere
2 İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul
3 Çukurova Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Adana
4 İstanbul Üniversitesi, Jeoloji Bölümü, İstanbul
Bu konuşmada biz, Anadolu’nun tektonik topluluğu üzerinde önemli yeni ilerlemeleri ve
tartışmaya yol açan görüşlerin bir kısmını tartışacağız. Kuzeybatı Pontidlerin Prekambriyen
kayaçları, Kuzeybatı Afrika’da orijinlenmiş doğuya doğru takip eden terrain dağılımı Paleyozoik ve
orta orta-Karbonifer zamanında Avrasya’ya birleşmiş Gondwanan etrafındaki terrainlerde geniş
olarak görülür. Bazı paleontolojik verilerin, bu süre içinde herhangi bir geniş okyanusun varlığını
sorgulamasına rağmen, Toroslar’ın ve Anadolu’nun Paleyozoyik birimleri geniş bir Paleotetisin
güney kenarı boyunca yerleşmiş olarak görülür. Variscan Pontid mağmatik kayaları genellikle
Avrasya’nın güney kenarı boyunca saptanan dalma-batma zonu ile ilgili bir yay olarak yorumlanır.
Ancak, Gondwanan’a yakın Paleotetisin karşı tarafında bir yerde de önerilmiştir. Dalma-batma
yönüne ilişkin bir tartışma da vardır (Avrasya’nın altında, Gondwana’nın altında, veya her ikisi).
Değişik yorumlarda, Paleotetist ya tamamen en geç Triyas’da tamamen kapatıldı, ya da açık kaldı
ve dalma-batma ve deniztabanı yayılması yolu ile Neotetis’in içinde gelişti. Triyas dalma batma
zonu genellikle Avrasya’nın altında kuzeye doğru görülür ancak bazıları güneye doğru öngürür.
Karakaya kompleksi gibi birimler genellikle yığışım prizmaları olarak görülür ancak kıtasal rift
senaryoları hala popülerdir. Tartışma, lokasyon, boyut ve Mesozoyik Neotethyan okyanuslarının
kapanma zamanını üsteler. Çoklu-okyanus senoryaları kabul kazınıyor (Izmir Ankara; İç Toroslar;
Güney Neotethys), ancak hala sorgulanıyor. Bazıları, İzmir-Ankara okyanusunun en geç
Kretase’de kapandığını düşünür, ama diğerleri için kısmen Orta Eyosene kadar açık kalmıştır.
Güney Neotetis (varlığını farzederek) engeç Kratese, Eyosen, veya Erken Miyosen zamanlarında
farklı görünümlerde kapandı. Muhtemelen tüm büyük yerleşmiş ofiyolitler (çoğunlukla Geç
Kretase) anlamlı bir şekilde geleneksel görüşleri değiştirerek dalma-batma zonları üzerinde
oluştu, yayılma sırtlarında değil. Yukarıdakiler ve diğer tektonik senaryolar doğrudan veya
dolaylı olarak hidrokarbon prospectivitisini etkiler (gömülü kıta platformlarının/yamaçlarının
varlığı ya da eksikliği; bölgesel ısı akışı varyasyonları; gömme/ekshümasyon ve terrain dağılımı).
Konuşmada biz, alternatifleri ve tektonik problemlere bizim tercih edilen çözümlerimizin bir
kısmını göstereceğiz ve göze çarpan sorunları çözmek için daha çok iş yapmanın gerekli olduğu
yerleri vurgulayacağız.
Keywords : Tektonik, Anadolu, modeller, alternatifler
234