ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Sondaj Atık Sularının Yönetimi ve Geri Kazanımı
Bahadır Ekizer 1 , Ş. Doğa Atay 1 , Naci Köse 1 , Erkan Buzpınar 1 , Haydar Baran 2 , Burak Kayahan 2
1 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, İGÇ Daire Başkanlığı, Ankara
2 GPM Arıtma Sistemleri, Ankara
Hızla artan dünya nüfüsuna paralel olarak, yakıt ihtiyacında da artış meydana gelmekte, bu da
dünyada petrol ve doğalgaz sondajlarının sayılarının her geçen gün artmasına sebep olmaktadır.
Sözkonusu sondaj faaliyetlerinin artması beraberinde sondaj faaliyetleri sırasında ortaya çıkan
atıklardan kaynaklanan çevre kirliliği sorunlarının artmasına sebep olması nedeniyle TPAO gibi
hidrokarbon arama - üretim sondajı yapan şirketleri sondaj atıklarının bertarafı konusunda
yeni yöntemleri araştırma ve geliştirmeye yöneltmiştir. Sondaj faaliyeti sırasında ortaya çıkan
atıklardan en önemlisi sondaj çamuru atıklarıdır. Sondaj çamuru, sondaj faaliyeti sırasında kesilen
zemin yapılarının yer yüzüne taşınmasını sağlamak ve diğer özel amaçlara için kullanılan özel bir
sıvıdır. Sondaj çamurunun hazırlanması esnasında, fiziksel ve kimyasal özelliklerini kontrol altında
tutmak için, çok çeşitli organik, inorganik ve antibakteriyel kimyasal maddeler kullanılmaktadır.
Sondaj çamuru kesilen zemin parçaları ile karışık olarak yüzeye alınmakta, kesintiler fiziksel
olarak ayrılarak atılmaktadır. Kesintilerin çamurdan başarılı bir şekilde ayrılması halinde sondaj
çamuru ve kesintiler ayrı atıklar olarak depolanabilir. Ancak, genellikle bu tam olarak mümkün
olamamakta, kesintiler büyük miktarda atık sondaj çamuru da içermektedir. TPAO’da, atık
sondaj çamuru bertaraf yöntemleri olarak, dünyada uluslararası alanda faaliyet gösteren
petrol şirketlerinde de yaygın olarak kullanılan yerinde buharlaştırma, enjeksiyon ve arıtma
teknolojileri uygulamaları yapılmaktadır. Genellikle, arıtma teknolojileri, sondaj atık suyunun
geri kazanım ile yeniden kullanılmasını sağlaması nedeniyle, diğer bertaraf yöntemlerine göre
avantajlı olmaktadır. TPAO İGÇ Biriminin kontrolünde sondaj lokasyonlarında pilot ölçekli olarak
kullanılmaya başlanan Mobil Atıksu Arıtma Sistemi; genel olarak, Kimyasal Karıştırma Tankı, Filtre
Pres ve Su Depolama Tankı ünitelerinden oluşmakta ve günlük 15 tonluk arıtma kapasitesine
sahiptir. TPAO’da pilot ölçekli olarak gerçekleştirilen saha uygulamaları sonucunda Arıtma Sistemi
çıkış suyunda, yeniden kullanıma uygun olacak şekilde; KOI, Askıda Katı Madde (AKM), Yağ-gres,
Na, Fe ve Sülfür paremetrelerinde %87,5-%99,5 oranında arıtma verimi elde edilmiştir. Aynı
zamanda sözkonusu çıkış suyu parametreleri Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen sınır
değerlerin (SKKY Tablo:11.03) altında kaldığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Sondaj atık yönetimi çamur arıtım
224