ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Üst Kretase Haymana Formasyonu'nda (Haymana/Ankara) Nadir Toprak
Elementleri (NTE) Zenginleşmeleri
Esra Yurdugül 1 ,Ali Sarı 2 , Şükrü Koç 2 , Okay Çimen 1 , Alpay Karakuş 1
1 Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
2 Ankara Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara
Çalışma alanından alınan örneklerin nadir toprak element (NTE) içerikleri ICP-MS yöntemi ile
belirlenmiştir. Çeşitli kayaç litolojilerine ait NTE dağılımları sırasıyla şu şekildedir; karbonatlı
kiltaşı 77.81-167.05 (111.07) ppm, kumtaşı 99.05-127.49 (110.81) ppm, marn 7.69-84.48
(49.45) ppm’dir. NTE içerikleri karbonatlı kiltaşı örneklerinden marn örneklerine doğru bir azalış
göstermiştir. Örneklerin tamamında ise kil içeriğinin artması ile NTE konsantrasyonun da arttığı
görülmüştür. İncelenen örneklerde kil içeriğinin artması ile HNTE/ANTE oranında da bir artış
gözlenmiştir. HNTE/ANTE oranı kumtaşı örneklerinde 4.14, karbonatlı kiltaşı örneklerinde 3.23
ve marnlarda ise 2.82’dir. Bu durum NTE’lerin depolanma ortamına kil mineralleri ile taşındığı
ve kil minerallerinin hafif nadir toprak elementlerinin kontrolünden sorumlu olduğuna işaret
etmektedir. Tüm örneklerin nadir toprak element içerikleri PAAS ve UCC değerlerine göre
normalize edildiğinde hepsinde negatif Ce anomalisi ve pozitif Eu anomalisi olduğu belirlenmiştir.
Negatif Ce anomalisi depolanma ortamının redoks koşullarının genelde oksijenli olduğuna işaret
etmektedir. Pozitif Eu anomalisinin arttığı örneklerde ise ortamın enerjisinin azaldığı ve Ca içeren
minerallerin arttığı gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Haymana, Nadir toprak elementleri, PAAS, UCC, kil mineralleri
184