ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

14.06.2013 Views

Polymer Gel Treatments in Raman Oil Field Murat Demir 1 , Yıldız Şen Karakeçe 1 , Özlen Eriçok 1 , Uğur Karabakal 2 , Teoman Küçükkara 1 1 Turkish Petroleum Corporation, Department of Production, Ankara 2 Turkish Petroleum Corporation, Research Center, Ankara Raman field which is located in southeastern Turkey is the first discovered petroleum field in Turkey (1948). Raman field has naturally fractured limestone reservoir and strong aquifer pressure support. 18o API gravity oil is produced in the field. However, average water cut has exceeded 90% in recent years because of the fractures communicating between the aquifer and the oil zone, which required some remedial treatment such as polymer gels to reduce the WOR. 5,900 bbl/d oil is produced with a water-cut of 93% from 170 oil producing wells by the end of January 2011. Both to reduce water-cut value and to increase net oil production, polymer gel treatments which have become a more convenient method as they can penetrate deep into the reservoir without a complete shutoff applied in the field starting 2007. First pilot water shutoff polymer gel treatment was performed in 7 wells in September 2007 in Raman Field. Due to encouraging results of pilot application, polymer gel injection treatment has been spread out the whole Raman Field. Total 57 wells 25 of which were abandoned before treatment were injected polymer gel to the end of 2010. All the abandoned wells except one were put on production after gel treatment. After treatments, reduction in dynamic levels, gross production and water-cut value and increase in net oil production have been observed in most of the wells. About 540,000 barrels of additional oil were produced from 57 polymer gel injected wells by the end of January 2011. Keywords: IOR, polymer gel, water, fracture, injection 157

Petrollü Şeyllerinden Hidrokarbon Üretimi (Himmetoğlu-Hatıldağ) Hüseyin Çalışgan, Erşan Alpay, Y. Haluk İztan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Araştırma Merkezi, Ankara Dünyada bilinen üretilebilir petrol ve doğal gaz rezervlerinin yakın gelecekte biteceği veya çok azalmış olacağı tahmin edilmektedir. Bu nedenle petrol ve doğal gaza alternatif hammadde kaynaklarının araştırılması gerekmektedir. Ülkemizde özellikle Batı Anadolu Bölgesinde bulunan Petrollü şeyllerin ekonomik potansiyelleri ve alternative olabilirliği araştırılmasında yarar vardır. Yakın bir gelecekte Petrollü Şeyllerden termal yöntemlerle sentetik petrol elde edilmesi gelişen dünyanın artan enerji ihtiyacı nedeniyle ülkemizin de bir seçenek olarak bu konuya ağırlık vermesi ön görülmektedir. Petrollü Şeyllerin ülke ekonomisine bir petrol kaynağı olarak kazandırılması amacıyla Beypazarı – Bolu, Mudurnu Göynük Himmetoğlu ve Hatıldağ sahalarından alınan arazi örneklerinde Araştırma Merkezi Laboratuvarlarında retort testleri yapılmıştır. Sahadan alınan Bitümen Şeyl numunelerinde yapılan retort test sonucunda çıkan mayiinin nitelik ve nicelik analizleri yapılarak teknik ve ekonomik olarak üretilebilirliği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Petrollü Şeyller, yüksek miktarda organik madde içeren genellikle ince taneli, belirgin tabakalı ve yapraklı yapıya sahip, düşük porozite gösteren, “retorting” gibi termal yöntemlerle petrol ve gaz türetebilen, kayaçlar olarak tanımlanabilir. Petrollü şeyller az veya hiç sıvı hidrokarbon içermezler. Petrollü şeyller genellikle belirgin tabakalanma ve laminalanma gösterdiklerinden, kolaylıkla kazılıp, parçalanabilir ve toz haline getirilebilmesi nedeniyle kazı ve taşıma maliyetleri düşük olmaktadır. Retorting” işlemi sonucu kayaç içindeki kerojenin % 75-80’ i sıvı ve gaz hidrokarbonlara dönüşür. Isıl işlem sonucunda sera gazları (greenhouse gases) oluşur. Kerojenin bir bölümü ise hidrokarbonlara dönüşmez. Şeyl içersinde “Residual Carbon veya coke” olarak kalır. “Modified in-situ” yönteminde şeyl yataklarının geçirgenliğini artırmak için çatlatma işlemi yapılır. Sıcak hava, su buharı veya sıcak gazlar yeraltına enjekte edilerek “Retorting” işlemi başlatılır ve kerojen hidrokarbonlara dönüşünceye kadar uzun süre yavaş olarak devam eder. Retort testi sonunda çıkan mayiide yapılan ölçüm sonuçlarına göre Himmetoğlu Petrollü Şeyllerinden birim ton başına yaklaşık 208 litre ve Hatıldağ Petrollü Şeyllerinden ise 11,5 litre hidrokarbon menşei mayi elde edilmiştir. Himmetoğlu sahasından elde edilen mayii de yapılan analiz sonucunda akışkan özellikleri 18,8 o API, %S 1,73, % asphalten 2,35 ve P.Wax %1,68 tespit edilmiştir. Değişik katmanlardan alınan numuneden çıkan sonuçların değişimini göreli olarak göstermesi ve sahalar arası farklılığı göreli olarak kıyaslanabilmesini sağlaması açısından önemli sonuçlar vermektedir. The U.S. Geological Survey’in ekonomik ve ticari olarak petrollü şeyl sınıflandırılmasına gore alt limit ton başına 40 lt olarak tanımlanmakla birlikte bu oran 25 lt/ton’a kadar ticari olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmada Himmetoğlu ve Hatıldağ petollü şeyl numuneleri retort tekniği ile laboratuvarda testleri yapılmıştır. Himmetoğlu bitümlü şeyllerinden göreli olarak daha fazla petrol türetimi sağlanmıştır. Retort test sisteminde akışkanların kayaçlardan ayrılması için 2 farklı denge sıcaklıkları uygulanmaktadır. Petrollü Şeyl örneği ilk once 400 o F‘da 40 dakika bekletilirek kayacın içerisindeki formasyon suyundan arındırılır daha sonra 1200 o F’da (650 o F) örnekten petrol elde edilir. Yüksek sıcaklık numunenin bir kısmı kok haline gelirken küçük bir kısım petrol kaybı da oluşur. 158

Polymer Gel Treatments in Raman Oil Field<br />

Murat Demir 1 , Yıldız Şen Karakeçe 1 , Özlen Eriçok 1 , Uğur Karabakal 2 , Teoman Küçükkara 1<br />

1 Turkish Petroleum Corporation, Department of Production, Ankara<br />

2 Turkish Petroleum Corporation, Research Center, Ankara<br />

Raman field which is located in southeastern Turkey is the first discovered petroleum field in<br />

Turkey (1948). Raman field has naturally fractured limestone reservoir and strong aquifer<br />

pressure support. 18o API gravity oil is produced in the field. However, average water cut has<br />

exceeded 90% in recent years because of the fractures communicating between the aquifer and<br />

the oil zone, which required some remedial treatment such as polymer gels to reduce the WOR.<br />

5,900 bbl/d oil is produced with a water-cut of 93% from 170 oil producing wells by the end of<br />

January 2011. Both to reduce water-cut value and to increase net oil production, polymer gel<br />

treatments which have become a more convenient method as they can penetrate deep into the<br />

reservoir without a complete shutoff applied in the field starting 2007. First pilot water shutoff<br />

polymer gel treatment was performed in 7 wells in September 2007 in Raman Field. Due to<br />

encouraging results of pilot application, polymer gel injection treatment has been spread out the<br />

whole Raman Field. Total 57 wells 25 of which were abandoned before treatment were injected<br />

polymer gel to the end of 2010. All the abandoned wells except one were put on production after<br />

gel treatment. After treatments, reduction in dynamic levels, gross production and water-cut<br />

value and increase in net oil production have been observed in most of the wells. About 540,000<br />

barrels of additional oil were produced from 57 polymer gel injected wells by the end of January<br />

2011.<br />

Keywords: IOR, polymer gel, water, fracture, injection<br />

157

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!