ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Ağır Petrol Üretim Teknolojileri
Secaeddin Şahin 1 , Ülker Kalfa 1 , Demet Çelebioğlu 1 , Ersan Duygu 2 , Bülent Temel 2 ,
Hasan Turgut 2 , Raşit Konuksal 2 , Hakkı Lahna 2
1 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Üretim Daire Başkanlığı, Ankara
2 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Batman Bölge Müdürlüğü, Batman
Günümüz endüstriyel gelişme düzeyi hidrokarbon kaynaklarının aşırı düzeyde tüketimi ile
karakterize edilebilir. Ancak, hidrokarbon kaynaklarına olan talep sürekli artarken dünya petrol
üretimi azalım yönündeki düzenli seyrini sürdürmektedir. Dünya için ucuz petrol dönemi
artık sona ermiştir. Geleneksel yollarla üretilen petrolün ekonomik varlıklarımız içerisindeki
payının bundan böyle çok daha düşük olacağı tahmin edilmektedir. Dünya enerji talebinin
karşılanmasında ağır petroller artan bir öneme sahip olacaktır. Son yirmi yıl içerisinde petrol
keşiflerindeki azalışa paralel olarak yeni üretim artırma tekniklerinin bu konuda anahtar rol
oynayacağına inanılmaktadır. Geleneksel yollarla üretilebilecek petrol varlığı azalırken, 6.5 trilyon
varil düzeyindeki rezerv değeri ile ağır petroller ve bitümler 21. yüzyılın temel enerji kaynağı
olacaktır. Dünya toplam rezervlerinin üçte biri ağır petrol ve bitüm formunda olmak üzere
Kanada’da bulunmaktadır. Türkiye, ağırlığı ülkenin güneydoğusunda olmak üzere 3.5 milyon
varil ağır petrol rezervine sahiptir. Yüksek akmazlık ve düşük gravite özellikleri nedeniyle ağır
petrollerin maliyet-verimlilik dengesi içerisinde üretilmeleri zordur. Ağır petrollerin akıcılığı azdır,
bu nedenle üretilebilmeleri için mühendisler çeşitli yöntemler uygulamak zorundadır. Ağır
petrollere ince petrollere oranla daha düşük satış fiyatı uygulanmasına rağmen
son yirmi yılda gelinen teknolojik düzeyle birlikte ağır petrol sahaları hiç olmadığı
kadar ilgi görmeye başlamıştır. Bugün, ağır petrole dönük faaliyetler geçmişte hiç olmadığı kadar
yaygın uygulama alanı bulmaktadır ve sayıca da fazladır Bu durum özellikle yaşlanmakta olan
sahalara sahip, ağır petrol ve bitüm kaynakları olan ülkelerde daha belirgindir. Petrol fiyatlarındaki
artış önceki dönem koşullarında üretilemeyen rezervlerin önemli bir kısmını IOR ve/veya EOR
(Improved Oil Recovery)/(Enhanced Oil Recovery) ana başlığı altında toplanan yeni teknikler
sayesinde üretilebilir kılmıştır. Bu yeni teknikler özellikle ağır petrol içeren sahalar için önemli bir
anlam taşımaktadır. Bu makalede IOR/EOR teknolojilerinin durumu ve ortaya çıkardığı olanaklar
konusunda geniş kapsamlı bir durum analizi sunulmakta, Türkiye’nin ülke içi petrol üretiminin
artırılması ve uluslararası petrol pastasından ( iş olanakları) daha fazla pay alabilmesi için de
IOR/EOR alanında gelişme kaydetme hedefinin stratejik hedefler arasında değerlendirilmesi
önerilmektedir. Ayrıca, TPAO tarafından pilot yada tam saha düzeyinde yürütülen IOR/EOR
faaliyetleri özetlenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Ağır Petrol, IOR/EOR
154