ÇAĞRILI KONUŞMALAR / KEYNOTES Invited Speeches ... - TPJD

Dağşeyhler Köyü (Göynük/Bolu) Güneyi Organik Maddece Zengin Kayaçların
Nadir Toprak Elementleri Zenginleşmeleri
Okay Çimen 1 , Ali Sarı 2 , Şükrü Koç 3
1 Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
2 Ankara Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara
3 Ankara Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara
Çalışma alanından alınan örneklerin nadir toprak element (NTE) içerikleri ICP-MS yöntemi ile
belirlenmiştir. NTE dağılımları sırasıyla kiltaşı 63.94-176.41 (120.17) ppm, karbonatlı kiltaşı 43.19-
85.97 (63.68) ppm, marn 2.96-74.25 (33.80) ppm ve bitümlü şeyllerde 26.46-79.28 (50.68) ppm
şeklindedir. NTE içerikleri kiltaşı örneklerinden marn örneklerine doğru bir azalış göstermiştir.
Bu durum nadir toprak elementlerinin depolanma ortamına kil mineralleri ile taşındıklarına
işaret edebilir. Bitümlü şeyl örneklerinde NTE içeriğinin marn örneklerinden yüksek, kiltaşı
örneklerinden ise daha düşük olduğu dikkati çekmektedir. Tüm litolojilerde HNTE/ANTE oranının
yüksek olduğu gözlenmiştir. Bu oran kiltaşı örneklerinde 4.14, karbonatlı kiltaşlarında 3.24,
marnlarda 2.87 ve bitümlü şeyllerde ise 2.83’dür. Bu durum NTE’lerin depolanma ortamına kil
mineralleri ile taşındığını ve kil minerallerinin hafif nadir toprak elementlerinin kontrolünden
sorumlu olduğuna işaret etmektedir. Tüm örneklerin nadir toprak element içerikleri PAAS ve
UCC değerlerine göre normalize edildiğinde hepsinde hafif Ce anomalisi ve pozitif Eu anomalisi
olduğu saptanmıştır. Hafif negatif Ce anomalisi kısmen oksijenin az olduğu koşullara, pozitif Eu
anomalisi ise genelde Ca içeren minerallerin varlığına işaret etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Nadir toprak elementleri, bitümlü şeyl, majör element, organik madde
116