Abstracts - International Initiative for Georgian Cultural Studies

Abstracts - International Initiative for Georgian Cultural Studies Abstracts - International Initiative for Georgian Cultural Studies

symposiumgeorgia.org
from symposiumgeorgia.org More from this publisher
03.06.2013 Views

Sua saukuneebis saqarTvelo jon vilkinsoni britaneTis arqeologiis skola ierusalimSi. didi britaneTi sad Caisaxa qarTuli eklesia? 1995 wels gamimarTla da wilad mxvda bedniereba profesor vaxtang beriZes Sevxvedrodi. cameti wlis manZilze uZvelesi eklesiebis Sesaxeb misi naSromis kiTxvam didi codna SemZina. ar vici ramdenad dameTanxmeboda qvemoT moyvanil mosazrebaSi, Tumca erTi ram udaoa, rom guldasmiT momismenda. sayovelTaod miCneulia, rom eklesiaTa forma bazilikidan unda momdinareobdes. Tumca, am mosazrebas safuZvlad is udevs, rom XIX saukuneSi mecnierebis centri iyo romi. romis gavlena igrZnoba yvelgan, radgan swored romSi gamoica pirveli wignebi xelovnebaze, romelTa done nebismieri standartis gaTvaliswinebiT saukeTeso iyo. Tavis mxriv, romael avtorebze didi STabeWdileba moaxdina leon batista albertis (romelic aseve vatikanSi cxovrobda) naSromma arqiteqturaze. albertim Tavisi naSromi 1485 wels gamoaqveyna da pirvelad swored aq daistamba Teoria imis Taobaze, rom bazilika eklesiis formis pirvelwyaros warmoadgens. aris Tu ara eklesiis bazilikidan warmoSobis Teoria marTebuli? saqarTvelos SemTxvevaSi yuradReba unda mieqces sakurTxevlis ganlagebas, romelic yvela taZrisaTvis erTnairi ar aris. Tumca niSani, romelic sayovlTaoa aris proporcia, proporcia aRTqmis kidobnisa karvisa Tu ierusalimis taZrisa. amdenad, Cemi azriT, eklesiis arqiteqtura Tavdapirvelad efuZneboda im nagebobebs, romelTac mWidro kavSiri hqondaT sawamebelTan an Tavad taZris struqturasTan da es nagebobebi ebrauli sinagogebia. irine giviaSvili damoukidebeli mkvlevari. saqarTvelo qarTuli mravalafsidiani eklesiebi Cems mier Catarebuli kvlevis mizania mravalafsidiani eklesiebis saxeliT cnobili arqiteqturuli tipebis Sesaxeb arsebuli codnis Tavmoyra da am tipis eklesiaTa aRmocenebisa da ganviTarebis mizezebisa da etapebis gansazRvra. “mravalafsidianis~ saxeliT ganvixilavT Senobebs, romelTac afsidi edgmis ara mxolod aRmosavleTiT (sakurTxevlisaTvis), aramed ganiv RerZze (samxreTiT da CrdiloeTiT), aseve dasavleTiTac, anda gumbaTqveSa sivrcis irgvliv; am saxeliT erTiandeba is arqiteqturuli tipebi, rogoricaa trikonqi, tetrakonqi, xuTafsidiani, eqvsafsidiani da rvaafsidiani taZrebi. mravalafsidiani Senobebi ganxilulia aseve centrul mravalmklava taZrebTan Sedarebisasac. amgvari Senobebi an maTi nangrevebi SemorCenilia rogorc saqarTveloSi, ise istoriul tao-klarjeTSi (TurqeTi) da hereTSi (azerbaijani). qarTuli saxelovnebaTmcodneo skolis fuZemdeblis giorgi CubinaSvilis monografia “Памятники типа Джвари~, Tbilisi, 1948, tetrakonqebis saqarTveloSi warmoSobisa da misi evoluciis Sesaxeb, zogadad qarTuli arqiteqturis kvlevis safuZvels warmoadgens. araerTi kvleva mieZRvna mravalafsidian qarTul eklesiTa calkeul nimuSebs, aseve calkeuli tipebis klasifikaciasa da gaanalizebas. rogorc winaswarma kvlevam aCvena, ama Tu im tipis saqarTveloSi gamoCena garkveuli 61

stilisturi moTxovnilebebis Sesabamisad xdeba. klasikuri periodis esTetika kargad tetrakonqul moculobas exameba. mravalafsidiani eklesiebis Senebis xana “gardamaval xanas” emTxveva, xolo trikonqis arqiteqturuli tipi axali masStabis moTxovnilebebs akmayofilebs da e.w. sakaTedro arqiteqturad ikidebs fexs. mravalafsidian taZarTa klasifikaciisas mniSvnelovania liturgiuli moTxovnilebebis gaTvaliswineba, rac iyo kidec ganmsazRvreli ama Tu im tipis taZarTa formebis da masStabebis Camoyalibebisas. am kuTxiT sainteresoa banas kaTedralis struqturuli analizi. qarTuli mravalafsidini eklesiebis kvleva SeuZlebelia mezobeli qveynebis, qristianuli aRmosavleTisa Tu adreqristianuli xanis paraleluri masalis Sedarebis gareSe, ufro metic, romauli tradiciebisa da qristeanobamdeli nimuSebis ganxilvis gareSe. kvlevam gviCvena, rom ama Tu im tipis Camoyalibeba da ganviTareba drois Sesabamisad da erTmaneTisagan damoukideblad mimdinareobda, Tumca mWidro kavSirisas da urTerTgavlenebisas mezobeli qveynebis sataZro arqiteqturasTan. Sua saukuneebis saqarTvelos sataZro arqiteqtura xom imave tipologiuri mravalferovnebiTaa warmodgenili, rogorc qristianuli aRmosavleTis saeklesio arqiteqtura. qeTevan abaSiZe g. CubinaSvilis sax. qarTuli xelovnebis istoriis da ZeglTa dacvis erovnuli kvlevis centri. saqarTvelo safasade qvis wyoba qarTul saeklesio xuroTmoZRvrebaSi Tavisi sivrciT saqarTvelo evropis patara saxelmwifoebs emsgavseba. misi reliefi mravalferovnebiT xasiaTdeba. aq, SedarebiT mcire teritoriaze, TiTqmis yvela tipis bunebrivi landSaftia warmodgenili. mravalferovani da mravalsaxaa saqarTvelos buneba, klimati, mcenareuloba... Sesabamisad mravalnairi da mravalferadia qvebic - aq aris sxvadasxva feris da naxatis mqone mkvrivi marmariloebi, sarkesaviT gakrialebuli teSenitebi, oqrosferi tufebi, mwvane feris albitofirebi, muqi nacrisferi bazaltebi, nacrisferi, mowiTalo-iisferi andezitebi, nairferi kirqvebi da qviSaqvebi, travertinebi (Sirimi), fiqali... qvaTa jiSebis amgvari nairsaxeoba, cxadia, saqarTvelos geologiuri warsulis siZveleze metyvelebs. Sesabamisad, samSenelo kultura saukuneTa siRrmeebSi midis. moxsenebis Temaa safasade qvis wyoba Sua saukuneebis qarTul saeklesio xuroTmoZRvrebaSi. moxsenebaSi warmodgenilia saqarTveloSi nagebobaTa (ganurCevlad sakulto Tu sae-ro) safasade qvis wyobis xasiaTi, uZvelesi droidan vidre qristianul taZarTmSeneblobamde da Semdgom masTan uwyvet istoriul konteqstSi ganxilulia qarTuli saeklesio xuroTmoZRvrebis erT-erTi gamorCeuli, gansakuTrebuli Tviseba - xazgasmulad mxatvruli SemoqmedebiTi muxtiT Sesrulebuli safasade qvis wyoba - sxvanairad mas nagebobis (taZris) perangi, an taZris “Sesamoseli~ ewodeba. taZrebis qviT gamoqsovili “kvarTi~ uZveles adgilobriv samSeneblo tradiciebze dasaZirkvlda. qva, Tavisi feriTa da wyobiT, eklesiis, rogorc xuroTmoZRvruli mTelis saerTo saxis-xatis Seqmnisas, taZarTa fasadebis mamkob kveTil- nakvTian saxeebTan erTad erT-erTi mTavari “komponentia~ da mas Tanabrad konstruqciul-seismuri, mxatvrulesTetikuri da simboluri daniSnuleba aqvs. 62 Sua saukuneebis saqarTvelo

Sua saukuneebis saqarTvelo<br />

jon vilkinsoni<br />

britaneTis arqeologiis skola ierusalimSi. didi britaneTi<br />

sad Caisaxa qarTuli eklesia?<br />

1995 wels gamimarTla da wilad mxvda bedniereba profesor vaxtang beriZes<br />

Sevxvedrodi. cameti wlis manZilze uZvelesi eklesiebis Sesaxeb misi naSromis kiTxvam<br />

didi codna SemZina. ar vici ramdenad dameTanxmeboda qvemoT moyvanil mosazrebaSi,<br />

Tumca erTi ram udaoa, rom guldasmiT momismenda.<br />

sayovelTaod miCneulia, rom eklesiaTa <strong>for</strong>ma bazilikidan unda momdinareobdes.<br />

Tumca, am mosazrebas safuZvlad is udevs, rom XIX saukuneSi mecnierebis centri iyo<br />

romi. romis gavlena igrZnoba yvelgan, radgan swored romSi gamoica pirveli wignebi<br />

xelovnebaze, romelTa done nebismieri standartis gaTvaliswinebiT saukeTeso iyo.<br />

Tavis mxriv, romael avtorebze didi STabeWdileba moaxdina leon batista albertis<br />

(romelic aseve vatikanSi cxovrobda) naSromma arqiteqturaze. albertim Tavisi naSromi<br />

1485 wels gamoaqveyna da pirvelad swored aq daistamba Teoria imis Taobaze, rom<br />

bazilika eklesiis <strong>for</strong>mis pirvelwyaros warmoadgens.<br />

aris Tu ara eklesiis bazilikidan warmoSobis Teoria marTebuli? saqarTvelos<br />

SemTxvevaSi yuradReba unda mieqces sakurTxevlis ganlagebas, romelic yvela<br />

taZrisaTvis erTnairi ar aris. Tumca niSani, romelic sayovlTaoa aris proporcia,<br />

proporcia aRTqmis kidobnisa karvisa Tu ierusalimis taZrisa. amdenad, Cemi azriT,<br />

eklesiis arqiteqtura Tavdapirvelad efuZneboda im nagebobebs, romelTac mWidro<br />

kavSiri hqondaT sawamebelTan an Tavad taZris struqturasTan da es nagebobebi ebrauli<br />

sinagogebia.<br />

irine giviaSvili<br />

damoukidebeli mkvlevari. saqarTvelo<br />

qarTuli mravalafsidiani eklesiebi<br />

Cems mier Catarebuli kvlevis mizania mravalafsidiani eklesiebis saxeliT cnobili<br />

arqiteqturuli tipebis Sesaxeb arsebuli codnis Tavmoyra da am tipis eklesiaTa<br />

aRmocenebisa da ganviTarebis mizezebisa da etapebis gansazRvra.<br />

“mravalafsidianis~ saxeliT ganvixilavT Senobebs, romelTac afsidi edgmis ara<br />

mxolod aRmosavleTiT (sakurTxevlisaTvis), aramed ganiv RerZze (samxreTiT da<br />

CrdiloeTiT), aseve dasavleTiTac, anda gumbaTqveSa sivrcis irgvliv; am saxeliT<br />

erTiandeba is arqiteqturuli tipebi, rogoricaa trikonqi, tetrakonqi, xuTafsidiani,<br />

eqvsafsidiani da rvaafsidiani taZrebi. mravalafsidiani Senobebi ganxilulia aseve<br />

centrul mravalmklava taZrebTan Sedarebisasac. amgvari Senobebi an maTi nangrevebi<br />

SemorCenilia rogorc saqarTveloSi, ise istoriul tao-klarjeTSi (TurqeTi) da<br />

hereTSi (azerbaijani).<br />

qarTuli saxelovnebaTmcodneo skolis fuZemdeblis giorgi CubinaSvilis monografia<br />

“Памятники типа Джвари~, Tbilisi, 1948, tetrakonqebis saqarTveloSi warmoSobisa da misi<br />

evoluciis Sesaxeb, zogadad qarTuli arqiteqturis kvlevis safuZvels warmoadgens.<br />

araerTi kvleva mieZRvna mravalafsidian qarTul eklesiTa calkeul nimuSebs, aseve<br />

calkeuli tipebis klasifikaciasa da gaanalizebas.<br />

rogorc winaswarma kvlevam aCvena, ama Tu im tipis saqarTveloSi gamoCena garkveuli<br />

61

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!